009 Agnieszka Szymecka Ubezpieczenia Gospodarcze 164 179

7/25/2019 009 Agnieszka Szymecka Ubezpieczenia Gospodarcze 164 179

1/17

PRZEGLD PRAWA ROLNEGONr 2 (4) - 2008

A g n ie s z k a Sz y m e c k a

Ubezpieczenia gospodarcze

jako instrument zarzdzania ryzykiem

w rolnictwie

Dowiadczenia wybranych pastw

Unii Europejskiej

1. Ryzyko, definiowane jako niepewno osignicia zaplanowanychdochodw i zyskw z prowadzonej aktywnoci1, jest nierozerwalnie zwiza-

ne z kad dziaalnoci gospodarcz. Dotyczy ono take dziaalnoci

rolniczej, przy czym swoisto tej dziaalnoci sprawia, e niektre rodza-

je ryzyka obciaj j w wikszym stopniu ni inne dziaalnoci gospo-

darcze.

W takim samym stopniu, jak inne dziedziny gospodarki, sektor rolny

wystawiony jest na ryzyko osobowe, a wic ryzyko zwizane z osobist

zdolnoci rolnika i innych pracownikw do wydajnego i efektywnego

prowadzenia dziaalnoci, na ryzyko majtkowe, ktrego wynikiem s

szkody powstae w majtku rzeczowym gospodarstwa, czy te na ryzyko

finansowe, zwizane m.in. z niedostateczn pynnoci finansow, powo-

dujc roszczenia osb trzecich do aktyww przedsibiorstwa. Natomiast

rodzaje ryzyka, ktre wpywaj na wysz zmienno wynikw ekono-

micznych gospodarstw rolnych, a co za tym idzie, sprawiaj, e sektor

rolny jest wysoce niepewny, to ryzyko instytucjonalne, zwizane ze zmia-nami polityki pastwa wobec sektora rolnego, ryzyko cenowe wynikajce

1 Tak A. Jerzak, Podstawowe zagadnienia ryzyka w gospodarce rolnej, w: Ekonomiczne

uwarunkowania rynkowych narzdzi stabilizacji cen i zarzdzania ryzykiem w rolnictwie, red.

A. Jerzak, A. Cieszkowski, Pozna 2006, s. 102 i n.


2/17

ze swoistych cech popytu i poday na produkty ywnociowe2, a przede

wszystkim ryzyko produkcyjne3.

Ryzyko produkcyjne jest nastpstwem charakterystycznych cech pro-dukcji rolniczej: silnego uzalenienia od warunkw rozwoju biologicznego

zwierzt i rolin, ktre tylko w nieznacznym stopniu mog by kontrolo-

wane przez czowieka oraz od czynnikw klimatycznych i atmosferycz-

nych. Ta ostatnia zaleno nasila si jeszcze bardziej wraz z zachodzcymi

w ostatnim czasie zmianami klimatycznymi, ktre potguj niekorzystne

zjawiska przyrodnicze, powodujc coraz czstsze straty w procesie pro-

dukcji rolnej4. Na swoisto sektora rolnego, determinujc wyszy po-

ziom ryzyka produkcyjnego, wpywa rwnie konieczno uwzgldnianiaterminowoci i sezonowoci procesw gospodarczych, a take kolejno

poszczeglnych etapw produkcji, ktre w przeciwiestwie do etapw

produkcji przemysowej musz nastpowa po sobie w ustalonym po-

rzdku i w okrelonym czasie5.

Z uwagi na wskazane powyej cechy dziaalnoci rolniczej, ju od

dawna sektor rolny jest przedmiotem szczeglnej interwencji publicznej,

majcej na celu ograniczenie ryzyka cenowego i produkcyjnego. Jeli

chodzi o ryzyko cenowe, w krajach Unii Europejskiej byo ono przez wie-

le lat zarzdzane rnorodnymi mechanizmami stabilizacji rynku i cen

Wsplnej Polityki Rolnej. Obecnie w wyniku stopniowych reform tej

polityki mechanizmy te s w znacznym stopniu ograniczane i zastpo-

wane innymi instrumentami. Tak rol peni dzi w duej mierze patno-

2 Chodzi tutaj o prawo Engla, zgodnie z ktrym w miar wzrostu dochodu spoeczestwa

wydatki na ywno w przeciwiestwie do produktw nieywnociowych nie zmieniaj si

bd relatywnie malej, oraz o prawo Kinga, wskazujce na brak elastycznoci pomidzy poda-

produktw rolnych a ich cen (poziom konsumpcji nie zmienia si wraz ze zmian ceny

produktw).

C. Klimkowski, Innowacyjne instrumenty ubezpieczenia rolnictwa, lERiG, Warszawa

2007, s. 7. Wicej na temat definicji i rnych klasyfikacji ryzyka zob. A. Jerzak, op. cit., s. 105

i n. W literaturze zagranicznej zob. A. Carrozza, Lezioni di diritto agrario, I.Elementi di teoria

generale, Milano 1988 (rozdzia 2); idem, La problemtico del rischio in agricoltura,Rivista

di Diritto Agrario 1984, z. 3, s. 285 i n.

4 Wicej na ten temat zob. Zmiany klimatu a rolnictwo i obszary wiejskie, red. M. Sadow-ski, J. Wilkin, 1. Koomyjska, Z. Karczun, K. Witeska, FDPA, Warszawa 2008.

5C. Klimkowski, Perspektywy rynku ubezpiecze produkcji rolniczej w Polsce i Unii Eu

ropejskiej, IERiG, Warszawa 2004, s. 7. Wicej na temat szczeglnych cech dziaalnoci

rolniczej zob. R. Budzinowski, Problemy oglne prawa rolnego. Przemiany podstaw legislacyj

nych i koncepcji doktrynalnych, Pozna 2008, s. 43 i n.; Z. Adamowski, Podstawy ekonomiki

i organizacji przedsibiorstw rolnych,Warszawa 1983, s. 100 i n.


3/17

ci bezporednie6. Jeli za chodzi o zarzdzanie ryzykiem produkcyjnym,

to podstawowym aczkolwiek nie jedynym instrumentem w tym zakre-

sie s ubezpieczenia7. Ju od dawna powszechnie uwaa si, e zakup

polisy ubezpieczeniowej jest z wielu wzgldw najefektywniejszym spo-

sobem radzenia sobie z finansowymi nastpstwami strat produkcyjnych

w rolnictwie8.

W przeciwiestwie do instrumentw zarzdzania ryzykiem cenowym,

ktre regulowane s w gwnej mierze na szczeblu unijnym, ubezpiecze-

nia produkcji rolnej nie s przedmiotem polityki wsplnotowej. S one

regulowane na poziomie krajowym. Std te w poszczeglnych krajachczonkowskich rynki ubezpiecze znacznie si od siebie rni.

Celem niniejszego artykuu jest prba oceny polskiego systemu ubez-

piecze produkcji rolnej na tle rozwiza przyjtych w innych pastwach

czonkowskich Unii Europejskiej. Przedmiotem analizy bd systemy

ubezpieczeniowe Hiszpanii i Woch, a wic krajw, w ktrych rynek

ubezpiecze charakteryzuje si wysok efektywnoci. Poznanie rozwi-

za funkcjonujcych w innych pastwach czonkowskich jest podane,

poniewa zgodnie ze wspomnianymi kierunkami reform Wsplnej Polity-ki Rolnej, odpowiedzialno za zarzdzanie ryzykiem przenosi si w co-

raz wikszym stopniu na producentw rolnych, a ciar w zakresie pro-

wadzenia polityki zarzdzania ryzykiem przerzucany jest na poziom

pastw czonkowskich9. Znajomo rozwiza i dowiadcze innych

pastw czonkowskich moe zatem pomc w usprawnieniu systemu za-

rzdzania ryzykiem w Polsce, co z kolei moe w zasadniczy sposb wpy-

n na efektywno zarzdzania gospodarstwami rolnymi i poziom ich

konkurencyjnoci na wsplnotowym i wiatowym rynku.

6 Por. Komunikat Komisji Europejskiej dotyczcy przygotowania do oceny funkcjonowania

reformy WPR (KOM(2007)722), w ktrym Komisja wskazuje, e pomoc dla producenta oddzie-

lona od produkcji, zrywajca powizanie midzy dopatami dla gospodarstw a wysokoci uzy-

skiwanej przez nie produkcji, pozwala rolnikom lepiej przygotowa si na p r z e w i d y w a n e

ryzyko, na przykad poprzez zaprzestanie produkcji mao rentownej na rzecz dziaalnoci bar-

dziej dochodowej. Oddzielenie pomocy od produkcji rwnie pozwala rolnikom zagodzi

n i e p r z e w i d z i a n e skutki ryzyka.7 Innymi instrumentami mog by: dywersyfikacja dziaalnoci w ramach gospodarstwa, stoso-

wanie odpowiednich technik agronomicznych, kredyty, poyczki czy oszczdnoci, a take

coraz bardziej popularne, aczkolwiek jeszcze sabo rozpowszechnione w Europie instrumenty

finansowe (rynki terminowe).

C. Klimkowski, Innowacyjne...,s. 5.

9 S. Balcerak, Nowe zasady pomocy pa stwa dla rolnictwa w pra wie wsplnotowym,

Przegld Prawa Rolnego 2007, nr 1, s. 188.


4/17

Zanim jednak przedstawione zostan dowiadczenia wspomnianych

krajw, warto dokona choby krtkiej charakterystyki korzyci i trudno-

ci zwizanych z rozwojem rynkw ubezpieczeniowych.

2. Ubezpieczenia produkcji rolnej nios ze sob wiele korzyci, zarwno

z punktu widzenia pastwa, jak i rolnikw. Z punktu widzenia pastwa

dobrze funkcjonujcy rynek ubezpieczeniowy ma t zalet, e pozwala

na stabilizacj wydatkw budetowych. Gdy rynek ubezpiecze nie dzia-

a, rzdy musz uruchamia pomoc ad hoc,ktrej wysokoci w momencie

formuowania budetu nie mona dokadnie przewidzie. Podobnie nie

mona z gry przewidzie ani natury, ani intensywnoci zdarze meteoro-

logicznych powodujcych straty. Wielokrotnie wic w przypadku klski

ywioowej uruchamiane s w trybie pilnym dodatkowe fundusze, ktre

niekiedy znacznie zakcaj rwnowag budetow.

Pomoc ex post,wypacana rolnikom w budetu pastwa, czy si take

z wieloma trudnociami organizacyjnymi w redystrybucji rodkw, co

przekada si na znaczne opnienie w wypacie pomocy w stosunku do

momentu zaistniaej klski. Poza tym pienidze te nie pokrywaj zazwy-

czaj rzeczywicie poniesionej szkody, a maj raczej charakter socjalny10.Rolnicy nie maj te pewnoci co do ostatecznej kwoty rekompensaty.

W przypadku ubezpiecze wikszo z tych problemw si nie poja-

wia. Z gry przewidziane s rodki na dotacje, zachowana jest wic sta-

bilno budetu. Nie wystpuj take problemy technicznoorganizacyjne:

straty s szacowane w oparciu o standardowe procedury, a odszkodowania

wypacane w krtkim terminie, najczciej skorelowanym z terminem,

w ktrym miay nastpi zbiory. Rolnicy wiedz te, czego mog si spo-

dziewa, gdy wysoko odszkodowania, termin i sposb ich wypatys z gry okrelone w umowie. Maj wic oni prawo do odszkodowania.

Ubezpieczenia uatwiaj take dostp do kredytw. Przy niskiej po-

wszechnoci ubezpiecze banki, obawiajc si skorelowania ryzyka strat

produkcyjnych, czsto zwikszaj cen kredytw, co znacznie utrudnia

zdobycie niezbdnych funduszy potrzebnych na wdraanie nowych tech-

nologii, specjalizacji produkcji czy popraw bezpieczestwa egzystencji

10 W nastpstwie suszy w 2006 r. Minister Finansw wyda decyzj w sprawie zmian

w budecie pastwa, zwikszajc budety wojewodw o czn kwot 443 778 557 z, z prze-

znaczeniem na jednorazowe zasiki dla rodzin rolniczych dotknitych susz. Rolnicy otrzymali

po 500 z na gospodarstwo do 5 ha i 1000 z na gospodarstwo powyej 5 ha. Bya to zatem

zwyka pomoc socjalna, ktra w aden sposb nie moga przyczyni si wznowienia produkcji

czy wyrwnania poniesionych strat.


5/17

rodzin rolniczych. Wiadomo jednak, e z zaletami mechanizmu ubezpie-

cze nie idzie w parze ich powszechno. Rozwj rynku ubezpieczenio-

wego w rolnictwie wie si bowiem z wieloma trudnociami, ktiychwynikiem jest mae zainteresowanie producentw rolnych ofert zakadw

ubezpieczeniowych. Brak powszechnoci nabywania polis przez rolnikw

wynika zazwyczaj z dwch podstawowych przyczyn.

Z jednej strony ze stosowania przez pastwo doranej pomocy w przy-

padku klski ywioowej, ktra cho moe wydawa si uzupeniajca

wobec systemu ubezpieczeniowego w rzeczywistoci najczciej jest

z ni niekompatybilna. Wynika to z faktu, e oczekiwania rolnikw na

doran pomoc pastwa zmniejszaj poczucie potrzeby zawarcia ubezpie-

czenia. Niekiedy proponuje si, by wypat pomocy doranej uzaleni od

posiadania polisy ubezpieczeniowej. Takie rozwizanie byoby jednak

niezwykle trudne do realizacji ze wzgldu na wysoki koszt polityczny,

jaki musiaby ponie rzd decydujcy si na jego wprowadzenie.

Z drugiej strony istniej zasadnicze rnice w wycenie ryzyka z punk-

tu widzenia rolnikw i firm ubezpieczeniowych: firmy ubezpieczeniowe

borykaj si bowiem z licznymi czynnikami zmuszajcymi je do ustalania

cen polis ubezpieczeniowych na odpowiednio wysokim poziomie, ktre

najczciej s uwaane przez rolnikw za zbyt wygrowane. Chodzi tutaj

o takie czynniki, jak brak niezalenoci wystpowania strat w rolnictwie,

asymetria informacji oraz wysokie koszty transakcyjne.

czenie niezalenego od siebie ryzyka, a wic agregowanie niezale-

nych od siebie rodzajw ryzyka w celu obnienia niepewnoci dla caej

zbiorowoci, stanowi istot dziaania firm ubezpieczeniowych11. W przy-

padku, kiedy niebezpieczestwo wystpienia danego negatywnego zda-rzenia jes t takie samo i obejmuje wielu ubezpieczonych tak jak ma to

miejsce w przypadku sektora rolnego, w ktrym zarwno niekorzystne

warunki atmosferyczne, jak i epidemie chorb zwierzcych obejmuj

swym zakresem setki gospodarstw rolnych firmy ubezpieczeniowe zmu-

szone s tworzy rezerwy na poczet przyszych kumulacji roszcze bd

te korzysta z usug firm asekuracyjnych12. Takie zabiegi nieuchronnie

wpywaj na podwyszenie skadek.

Asymetria informacji, a wic sytuacja, w ktrej jedna ze stron trans-akcji posiada wicej informacji od drugiej strony, jest zjawiskiem charak-

terystycznym dla rnego rodzaju ubezpiecze. W przypadku ubezpiecze

11Tak D. Begg, S. Fischer, R. Dornbusch, Mikroekonomia, Warszawa 2007, s. 404.

12C. Klimkowski, Innowacyjne...,s. 22.


6/17

rolniczych, jest ona jednak duo wiksza, z uwagi na specyfik dziaalnoci

rolniczej. Ubezpieczyciel posiada zazwyczaj duo mniej informacji o po-

tencjalnym ryzyku w produkcji ni ubezpieczajcy si producent rolny, co

sprawia, e ubezpieczyciel nie jest w stanie odpowiednio wyceni ubez-pieczanego ryzyka. Asymetria informacji czy si dodatkowo z proble-

mem pokusy naduy (mora hazard), ktra wystpuje wtedy, gdy ubez-

pieczony po zakupieniu polisy ubezpieczeniowej celowo zmienia sposb

produkcji i zarzdzania, by zwikszy potencjalny wymiar lub prawdopo-

dobiestwo strat i tym samym odszkodowa, a take z negatywn selekcj

(adverce selction), czyli zwikszonym zainteresowaniem ofert firm

ubezpieczeniowych przede wszystkim ze strony gospodarstw o skrywa-

nym wysokim poziomie ryzyka13.

Na poziom cen polis ubezpieczeniowych duy wpyw maj take wy-

sokie koszty transakcyjne ubezpiecze rolniczych, wynikajce z potrzeby

ubezpieczycieli posiadania gstej sieci przedstawicieli na obszarach wiej-

skich, dobrze wyszkolonej kadry oraz duej wiedzy na temat zoonych

procesw wpywajcych na wyniki produkcyjne w roln ictw ie14. Na wyso-

ki poziom tych kosztw skadaj si wydatki zwizane ze skomplikowa-

nym procesem szacowania ryzyka, pozyskiwaniem klientw oraz drogimimechanizmami likwidacji szkody.

3. Z uwagi na przedstawione wyej trudnoci zwizane z rozwojem

ubezpiecze rolniczych, wikszo pastw podejmuje rnorodne dziaania

majce na celu zwikszenie popytu na polisy ubezpieczeniowe. Sprawnie

dziaajcy rynek ubezpiecze wie si bowiem ze sporymi korzyciami

spoecznymi, ktrych osignicie jest celem kadego rzdu. Ubezpiecze-

nia gwarantuj stabilizacj dochodw gospodarstw rolnych, ktre z kolei

wpywaj na popraw spjnoci spoecznej i zatrzymanie ludnoci wiej-

skiej na wsi.

Jak powiedziano wczeniej, w Unii Europejskiej regulacje w zakresie

systemw ubezpieczeniowych le w gestii pastw czonkowskich. Nie

byy one elementem Wsplnej Polityki Rolnej ani te innej polityki wspl-

notowej. Unia Europejska, zgodnie z zasad subsydiamoci, nie ingeruje

w poczynania pastw czonkowskich, pozostawiajc im duy marginesdobrowolnoci wyboru metod dziaania. Na szczeblu unijnym podejmo-

13 Por. S. Rembisz, Ubezpieczanie dochodw w rolnictwie, Biuletyn Informacyjny ARR

2004, nr 5, s. 56.

14Tak C. Klimkowski,Innowacyjne...,s. 23.


7/17

wane s jednak pewne dziaania skierowane na wyrwnanie warunkw

funkcjonowania poszczeglnych systemw, a take zachcanie do ich

rozwoju.Potrzeba rozwoju instrumentw ubezpieczeniowych zostaa szczeglnie

wyeksponowana w wydanym w 2005 r. Komunikacie Komisji Europej-

skiej w sprawie zarzdzania ryzykiem i w sytuacjach kryzysowych w rol-

nictw ie15. W dokum encie tym Komisja poddaa szerokiej dyskusji trzy

propozycje instrumentw zarzdzania ryzykiem, z ktrych dwa miay

charakter stricteubezpieczeniowy: dopaty do skadek ubezpieczeniowych

na wypadek klsk ywioowych oraz wsparcie dla tzw. funduszy wzajem-

nego inwestowania16. W zaoeniu instrumenty te miay na celu czniebd osobno rekompensowa reformy Wsplnej Polityki Rolnej, ale take

docelowo zastpi rodki nadzwyczajne ad hoc stosowane w ramach

polityki wsplnotowej i pastw czonkowskich. Zaproponowane w Ko-

munikacie instrumenty stay si przedmiotem pniejszych prac organw

wsplnotowych w zakresie tworzenia nowego systemu zarzdzania ryzy-

kiem.

Zwieczeniem tych prac s ostatnie propozycje legislacyjne w pro-

jekcie rozporzdzenia dotyczcego system w wsparcia dla roln ikw '7.

Art. 68 ust. 1 (pkt d i e) projektu rozporzdzenia przewiduje moliwo

wykorzystania przez pastwo czonkowskie do 10% krajowych puapw

na przyznanie wsparcia rolnikom w formie wkadu do skadek z tytuu

ubezpieczenia upraw oraz na fundusze wzajemnego inwestowania, doty-

czce chorb zwierzt i rolin. Szczegowe warunki przyznawania tej

pomocy okrelaj art. 69 i 70 projektu. Rozwizanie to daje zatem moli-

wo dodatkowego finansowania wsparcia rozwoju instrumentw ubez-

pieczeniowych z budetu unijnego, ktrych wykorzystanie pozostawione

zostao tradycyjnie decyzji poszczeglnych pastw czonkowskich.

Innym przejawem wspierania ubezpiecze na poziomie wsplnoto-

wym jest art. 11 ust. 8 rozporzdzenia wyczeniowego, ktry przewiduje,

e od 1 stycznia 2010 r. rekompensata pastwa za straty w wyniku klsk

ywioowych musi by zmniejszona o 50%, chyba e przyznaje si je

KC)M(2005) 74 kocowy. Naley te wspomnie, e ju w 2001 r. Komisja Europejska

dokonaa analizy narzdzi zarzdzania ryzykiem w rolnictwie, (Komisja Europejska, Risk Ma

nagement Tools fo r EU Agriculture with a spcial focus on insurance, Bruksela 2001 ).

16Trzeci z proponowanych instrumentw gwarancje dla ubezpieczenia dochodu w razie

sytuacji kryzysowych zosta szeroko skrytykowany i nie zosta uwzgldniony w dalszych pra-

cach legislacyjnych.

17Zob. KQM(2008) 306/4.


8/17

rolnikom, ktrzy dokonali ubezpieczenia pokrywajcego co najmniej 50%

redniej rocznej produkcji lub dochodu zwizanego z produkcj i obejmu-

jcego zagroenia zwizane z niekorzystnymi zjawiskami klimatycznymi

statystycznie najczciej wystpujcymi w danym pastwie czonkow-

skim lub regionie. Oznacza to, e rekompensaty pastwowe bd mogy

by wypacane w penej wysokoci tylko tym rolnikom, ktrzy si ubez-

pieczyli. Wsplnota przeja wic odpowiedzialno za bardzo niepopu-

larn decyzj, ktr ze wzgldw politycznych nie kady rzd krajowy

miaby odwag podj.

Dziaania na rzecz wspierania rozwoju ubezpiecze podejmowane s

z lepszym bd gorszym skutkiem przede wszystkim jednak na szcze-

blu krajowym. Od polityki krajowej i wprowadzanych instrumentw zaley

bowiem w gwnej mierze powodzenie rozwoju ubezpiecze rolniczych.

Rzdy poszczeglnych pastw stosuj rne rozwizania w tym zakresie.

Wprowadzaj dotacje do skadek ubezpieczeniowych, refunduj firmom

ubezpieczeniowym czci kosztw administracyjnych, (wsp)fmansuj

reasekuracj ubezpiecze czy te jak w Polsce wprowadzaj obowiz-

kowe ubezpieczenia upraw i zwierzt gospodarskich. Warto si przyjrze

dowiadczeniom innych pastw w tym zakresie i zastanowi si, czy naich tle rozwizania przyjte w Polsce s rozwizaniami optymalnymi.

4 . Jak powiedziano na wstpie, za wzr rozwiza w zakresie systemu

ubezpiecze gospodarczych w rolnictwie przynajmniej w skali europej-

skiej powszechnie uznaje si system funkcjonujcy w Hiszpanii. Tradycje

ubezpieczeniowe sigaj w tym kraju jeszcze pocztkw XX w., a obec-

nie funkcjonujcy model wprowadzony zosta w 1978 r.lx Jest to system

tzw. czonych ubezpiecze rolnych (Seguro Agrario Combinado), cha-rakteryzujcy si licznymi rnorodnymi pakietami ubezpieczeniowymi

dla szerokiej gamy kierunkw produkcji rolinnej, zwierzcej i lenej oraz

wszelkich rodzajw ryzyka, ktre speniaj okrelone techniczne kryteria

ubezpieczalnoci. Rolnicy maj do dyspozycji polisy chronice od kon-

kretnego ryzyka, od kilku ryzyk i od wszystkich ryzyk. Korzystanie z syste-

mu odbywa si na zasadzie dobrowolnoci, przy czym w myl zasady

solidarnoci przystpujcy do umowy ubezpieczeniowej zobowizany

jest ubezpieczy ca sw oj produkcj (uprawy, zwierzta). Skadki ssubsydiowane przez pastwo (45% wartoci skadki) oraz przez wadze

samorzdowe (5% wartoci skadki). Niezwykle wane jest take przyj-

18 Ley 87/1978, de 28 de diciembre, de Seguros Agrarios Combinados.


9/17

cie zaoenia, e pastwo nie udziela pomocy ex po st w przypadku zda-

rze, ktre s ubezpieczane w ramach systemu.

Istot systemu jest zintegrowana wsppraca licznych podm iotw, pu-blicznych i prywatnych, dziaajcych na rynku ubezpieczeniowym. Udzia

tych podmiotw oraz charakter ich kompetencji uznawany jest za jeden

z podstawowych filarw caego systemu19. Ubezpieczeni a wic rolnicy

s reprezentowani przez organizacje zawodowe i spdzielnie, ktre za-

wieraj w ich imieniu wsplne umowy ubezpieczeniowe. Warto podkre-

li, e cho istnieje moliwo nabywania polis indywidualnych, to wa-

nie umowy wsplne stanowi najwikszy odsetek podpisywanych umw

(95%). Organizacje te promuj ponadto ubezpieczenia wrd rolnikw,

aktywnie wsppracuj z innymi uczestnikami systemu w projektowaniu

i opracowywaniu polis ubezpieczeniowych, oraz co ciekawe same

mog dziaa jako ubezpieczyciele na zasadach funduszu wzajemnoci.

Take ubezpieczyciele zrzeszaj si w jednej organizacji, ktra chroni

ich wsplne interesy. Jest to hiszpaskie stowarzyszenie firm ubezpiecze-

niowych dla czonych ubezpiecze rolnych (Sociedad Anonima Agrose-

guro), skupiajce obecnie okoo 60 firm ubezpieczeniowych. Agroseguro, wypracowuje wsplne warunki polis i stawek taryfowych dla

kadego produktu ubezpieczeniowego (uzalenione od uprawy i obszaru

geograficznego), zarzdza skadkami paconymi przez rolnikw i dota-

cjami pastwowymi, kontroluje proces zawierania umw ubezpieczenio-

wych, ocenia szkody oraz uczestniczy w procedurze wypat odszkodowa.

Co istotne, firmy ubezpieczeniowe zrzeszone w Agroseguro dziaaj na

zasadzie mechanizmu wspubezpieczenia, ktry jest kluczem dla rozwoju

caego systemu. Mechanizm ten pozwala na wykorzystanie skadek po-branych w jedynym regionie, na wypat odszkodowa z tytuu powsta-

ych szkd w innym regionie. Take ten mechanizm odzwierciedla zasto-

sowanie zasady solidarnoci pomidzy ubezpieczonymi.

W stosunek ubezpieczeniowy powstajcy pomidzy podmiotami pry-

watnymi w rnym zakresie ingeruje, zarwno centralna, jak i lokalna

wadza publiczna. Ingerencja ta nie polega jednak tylko na planowaniu

i dotowaniu systemu, ale rozciga si na funkcje koordynacyjne, gwaran-

cyjne i ochronne. Podstawow instytucj jest w tym zakresie PastwowyUrzd Ubezpiecze Rolnych (Entidad Estatal de Seguros Agrarios -

ENESA). Jest to jednostka podporzdkowana ministrowi rolnictwa, ktra

1'F. J. Burgaz, II sistema della assicurazioni agricole combnate in Spagna,w:La gestione

del rischio in agricoltura: strumenti e politiche, red. P. Stoppa, Roma 2004, s. 142.


10/17

opracowuje roczny plan ubezpiecze i czuwa nad jego realizacj; okrela

minimalne techniczne wymogi upraw; definiuje rodzaje upraw podlega-

jce ubezpieczeniu oraz terminy zawierania umw ubezpieczeniowych;

wypaca dotacje do skadek; wsppracuje z odpowiednimi organami na

szczeblu samorzdowym; prowadzi kampanie informacyjne, promocyjne

i doradcze wrd rolnikw; prowadzi badania i analizy w zakresie szkd

w produkcji rolnej; sprawuje arbitra pomidzy ubezpieczonymi a ubez-

pieczycielami. W system zaangaowane jest take ministerstwo gospodarki,

w ramach ktrego dziaa Konsorcjum Reasekuracyjne (Consorcio de

Compensacion de Seguros - CCS) oraz Dyrekcja Generalna ds. Ubezpie-

cze (Direccin General de Segurosy Fondos de Pensiones).Konsorcjumpeni jedn z najwaniejszych funkcji gwarantujcych sprawno dziaa-

nia systemu. Jest ono odpowiedzialne za realizacj obowizkowej rease-

kuracji ubezpiecze. W penieniu tego zadania wspomagane jest przez

Dyrekcj, ktra zatwierdza plan reasekuracji poszczeglnych firm ubez-

pieczeniowych oraz proponuje ministerstwu finansw nowe rozwizania

w zakresie reasekuracji.

Przedstawiony system hiszpaski jest wysoce efektywny. Wystarczy

wspomnie, e ubezpieczeniem objtych jest ponad 75% upraw rolin-nych i 25% zwierzt, co jak na skal europejsk jes t bardzo dobrym

wynikiem20. Sukces ten jest rezultatem przede wszystkim szerokiej oferty

ubezpieczeniowej oraz zaangaowania wielu podmiotw, ktre cile ze

sob wsppracuj. Na powszechno ubezpieczania niewtpliwy wpyw

miao jednak take nieudzielanie przez pastwo pomocy doranej w przy-

padku zajcia zdarze, ktre podlegaj ubezpieczeniu.

5. Wiele rozwiza przyjtych w hiszpaskim systemie ubezpieczewykorzysta take ustawodawca woski, ktry od poowy lat dziewi-

dziesitych stopniowo reformowa funkcjonujce we Woszech instru-

menty zarzdzania ryzykiem produkcyjnym. Podwaliny pod dzisiejszy

system daa ustawa z 1970 r. o Funduszu Solidarnoci Narodowej (Fondo

di Solidarieta N azion ale f1. Ustawa ta ustanawiaa reim interwencji na rzecz

gospodarstw rolnych poszkodowanych przez klski naturalne, z ktrego

finansowane byy zarwno rekompensaty ex post, jak i dziaania ex ante,

obejmujce dopaty do skadek ubezpieczeniowych oraz finansowanietzw. ochrony aktywnej (difesa attiva), czyli dziaa majcych na celu

20 Ibidem.

21 Ustawa nr 364 z 1970 r. o Funduszu Solidarnoci Narodowej.


11/17

prewencj i neutralizacj negatywnych skutkw klsk naturalnych (np.

montowanie instalacji przeciw gradowi).

Pocztkowo pomoc ex -post,ktra miaa na celu przywrcenie zdolno-ci produkcyjnej poszkodowanych gospodarstw, obejmowaa wszystkich

rolnikw, ktrzy ponosili straty. Dopaty do skadek ubezpieczeniowych

za obejmoway przynajmniej w pocztkowym okresie tylko uprawy

i hodowle intensywne oraz bardziej cenione, jak owoce i wino. Podsta-

wowym (i przewanie jedynym) ryzykiem, ktre podlegao ubezpieczeniu,

byo ryzyko gradobicia. System ten skupia si wic w gwnej mierze na

patnociach ex post, ktre pochaniay rednio ponad 70% budetu Fun-

duszu22. Z oczywistych wzgldw funkcjonowa on dobrze jedynie w okre-

sach, w ktrych wystpowanie niekorzystnych zjawisk byo sporadyczne.

Wraz jednak z nasilaniem si klsk naturalnych okaza si mao skuteczny.

Nie tylko doprowadzi do znacznego zwikszenia wydatkw budeto-

wych, lecz take skutkowa powstawaniem niepodanych postaw produ-

centw rolnych. Utrwala kultur dziaania nastpczego23, zniechcajc

do podejmowania czynnoci prewencyjnych, a co za tym idzie znie-

chcajc do zawierania umw ubezpieczeniowych. Taka sytuacja zmu-sia ustawodawc do podejmowania stopniowych zmian w systemie za-

rzdzania ryzykiem i wzmocnienia instrumentw ubezpieczeniowych.

Poczwszy od 2002 r. przeprowadzono szereg reform, z ktrych najwa-

niejsze dotyczyy wprowadzenia i podwyszenia dotacji do skadek w poli-

sach ubezpieczajcych kilka ryzyk, stworzenia Funduszu Reasekuracji oraz

moliwo tworzenia funduszy wzajemnego inwestowania24.

Najistotniejszym skutkiem reform byy jednak rozwizania przyjte

na mocy dekretu legislacyjnego nr 102 z 29 marca 2004 r.25 Gwnymcelem tej reformy byo przesunicie interwencji publicznej z dziaa kom-

pensacyjnych ex post na dziaania wspierajce system ochrony ex ante,

bazujcy przede wszystkim na rynku ubezpiecze. Cel ten realizowao

22 F. Capitanio, L 'intervento pubblico nel campo delle assicurazioni agricole in Italia: in-

congruenze e risultati, Politica Agricola Internazionale 2006, z. 4, s. 48.

Ibidem, s. 49.

24 Por. R. Borriello,Assicurazioni, ges tiom dei rischi in agricoltura e garanzia dei redditi,ISMEA, Roma 2003, s. 24.

25 Dekret ten stanowi realizacj przepisw ustawy nr 38 z 2003 r. dotyczcej przepisw

z zakresu rolnictwa, ktra w art. 1 ust. 2 lit. i) zobowizywaa rzd do wydania odpowiednich

przepisw, ktre miay na celu: okrelenie innowacyjnych instrumentw finansowych, ubez-

pieczeniowych i gwarancji kredytowych, w celu wsparcia konkurencyjnoci i redukcji ryzyka

rynkowego a take uatwienia radzenia sobie gospodarstw rolnych z sytuacjami kryzysowymi

spowodowanymi przez klski ywioowe i inne nadzwyczajne zdarzenia.


12/17

wprowadzenie przepisu ograniczajcego wypat pomocy finansowej ex

post tylko do takich ryzyk, ktre nie mog by ubezpieczone, a take usta-

nowienie planu ubezpiecze rolnych, wydawanego corocznie przez mini-

stra ds. rolnictwa w porozumieniu ze wszystkimi stronami zaangaowa-nymi w system. Plan ten okrela typologie polis, zdarzenia klimatyczne

podlegajce ubezpieczeniom, typy produkcji i struktur podlegajce ubez-

pieczeniom. Szczeglny akcent postawiony zosta take na rozbudowanie

otoczenia instytucjonalnego rynku ubezpiecze i wzmocnienie integracji

pomidzy poszczeglnymi jego uczestnikami.

Obecnie, podobnie jak w Hiszpanii, woski system ubezpiecze anga-

uje wiele podmiotw publicznych i prywatnych. Take we Woszech

interesy poszczeglnych uczestnikw systemu s chronione przez repre-

zentujce je organizacje. Po stronie firm ubezpieczeniowych dziaa ANIA

(Associazione nazionale per le imprese assicuratrici),ktra jednak w prze-

ciwiestwie do hiszpaskiego Agroseguro zrzesza wszelkie firmy ubez-

pieczeniowe (a wic nie tylko te dziaajce sektorze rolnym). Natomiast

po stronie rolnikw dziaaj za tzw. konsorcja ochronne (Consorzi di

Difesa), ktre odgrywaj podstawow rol w systemie. S to zrzeszenia,

ktre zajmuj si zarwno zawieraniem w imieniu swoich czonkw umwubezpieczeniowych, jak i prowadzeniem dziaa tzw. ochrony aktywnej,

a wic dziaa ograniczajcych ryzyko wystpienia negatywnego zda-

rzenia bd ograniczajce skutki takiego zdarzenia. Dla wsparcia swojej

dziaalnoci mog ubiega si o przyznanie preferencyjnych kredytw.

Warto doda, e do niedawna konsorcja ochronne byy jedynymi pod-

miotami, ktre zawierajc polisy ubezpieczeniowe, daway ich czonkom

moliwo skorzystania z dotacji pastwowej. Obecnie z moliwoci ta-

kiej korzystaj take spdzielnie oraz rolnicy indywidualni. Podobniejednak jak ma to miejsce w Hiszpanii, take we Woszech zawierane s

najczciej polisy zbiorowe. Poszczeglne konsorcja tworz Krajowe Sto-

warzyszenie Konsorcjw Ochronnych {Associacione Nazionale dei Con

sorzi di Difesa Asnacodi), ktre wsppracujc bezporednio z innymi

uczestnikami rynku ubezpieczeniowego przedstawiaj wsplne stanowi-

sko i tym samym lepiej chroni interesy rolnikw.

Po stronie publicznej, oprcz ministerstwa rolnictwa i poszczeglnych

Regionw, dziaa Instytut Usug na rzecz Rynku RolnoSpoywczego(Istituto di Servizi per il Mercato Agricolo Alimentare ISMEA). Do zada

Instytutu naley zarzdzanie Funduszem Reasekuracyjnym, zarzdzanie

bankiem danych w zakresie ryzyk w rolnictwie (bank ten zawiera infor-

macje w zakresie natury, przyczyn, rozmiarw i sposobw zarzdzania


13/17

ryzykiem; dane te s powszechnie dostpne) oraz prowadzenie we wsp-

pracy z ministerstwem rolnictwa, Regionami, przedstawicielami rolnikw,

i firm ubezpieczeniowych bada nad nowymi instrumentami ubezpie-czeniowymi26.

Wszyscy uczestnicy rynku ubezpieczeniowego cile ze sob wsp-

pracuj, zwaszcza przy opracowywaniu rocznego planu ubezpiecze.

Sam system ubezpieczeniowy opiera si na podobnych zasadach, jak sys-

tem hiszpaski. Umowy ubezpieczeniowe s zawierane na zasadzie do-

browolnoci, rozwija si rynek polis pokrywajcych dwa bd wicej

ryzyk, a ubezpieczeniu podlegaj prawie wszystkie rodzaje produkcji rolin-

nej, produkcji zwierzcej i urzdze (np. szklarnie).

6. Jak na tle przedstawionych wyej systemw ubezpieczeniowych

przedstawiaj si rozw izania polskie? W Polsce system ubezpiecze

produkcyjnych w rolnictwie reguluje ustawa z 7 lipca 2005 r. o ubezpie-

czeniach upraw rolnych i zwierzt gospodarskich27. Ustawa ta wprowadza

pewne instrumenty majce wpyn na upowszechnienie ubezpiecze wrd

producentw rolnych.

Tak jak ma to miejsce w wielu innych pastwach czonkowskich,

w tym w Hiszpanii i we Woszech, take polski system przewiduje mecha-

nizm dopat z budetu pastwa do skadek producentw rolnych z tytuu

zawarcia umw ubezpieczenia od wystpienia niektrych zdarze loso-

wych28. Wnioski o zawarcie umowy ubezpieczenia objt dopatami do

skadek s skadane przez producentw rolnych w zakadach ubezpiecze,

ktre zwary z ministrem waciwym do spraw rolnych odpowiedni umo-

w w sprawie dopat. Umowa ubezpieczenia moe obejmowa wszystkielub tylko niektre wybrane przez producenta rolnego rodzaje ryzyk. Do-

paty stanowi cz nalenych zakadom ubezpiecze skadek z tytuu

zawartych umw ubezpieczeniowych i wypacane s przez ministra wa-

~6 Por. A. Semerari, L 'attivita istituzionale di Ismea a supporto de! sistema assicurativo,

w:La gestione del rischio in agricoltura: strumenti epolitiche , red. A. Stoppa, Roma 2004, s. 235.

27Dz.U. 2005, Nr 150, poz. 1249 z pn. zm.

28 Zgodnie z art. 3 ustawy o ubezpieczeniach upraw i zwierzt gospodarskich ze rodkw bu-detu pastwa udzielane s dopaty do skadek z tytuu zawarcia umw ubezpieczenia w przy-

padku produkcji rolinnej (upraw zb, kukurydzy, rzepaku, rzepiku, chmielu, tytoniu, warzyw

gruntowych, drzew i krzeww owocowych, truskawek, ziemniakw, burakw cukrowych lub rolin

strczkowych) od: huraganu, powodzi, deszczu nawalnego, gradu, pioruna, obsunicia si ziemi,

lawiny, suszy, ujemnych skutkw przezimowania lub przymrozkw wiosennych, a w przypadku

produkcji zwierzcej (byda, koni, owiec, kz, drobiu lub wi) od: huraganu, powodzi, deszczu

nawalnego, gradu, pioruna, obsunicia si ziemi, lawiny lub uboju z koniecznoci.


14/17

ciwego do spraw rolnictwa. Wysoko dopat okrela corocznie Rada

Ministrw, z tym e dopaty z tytuu upraw wynosz do 60%, ale nie

mniej ni 50% skadki; z tytuu ubezpieczenia zwierzt do 50%, ale nie

mniej ni 40% skadki. Dopaty przysuguj producentom rolnym do po-wierzchni ubezpieczonych upraw nie przekraczajcej 300 ha. Istotnym

elementem majcym na celu skonienie zakadw ubezpieczeniowych do

zawierania umw, co dotyczy nie tylko ubezpieczycieli, ktrzy maj

umow w sprawie dopat, ale wszystkich, ktrzy zawarli umowy ubezpie-

czeniowe, jest take dotacja celowa na pokrycie czci odszkodowa na-

lenych producentom rolnym z tytuu szkd spowodowanych przez susz,

a wic najbardziej powszechnego ryzyka wystpujcego w warunkach

polskich.

Swoistoci polskich rozwiza, ktra odrnia system polski od roz-

wiza przyjtych w analizowanych wyej krajach jest, wprowadzony od

1 lipca 2008 r., obowizek ubezpieczenia od ryzyka wystpienia szkd

spowodowanych przez powd, susz, grad, ujemne skutki przezimowa-

nia oraz przymrozki wiosenne. Obowizek ten dotyczy rolnikw, ktrzy

otrzymali patnoci bezporednie do gruntw rolnych. Dla jego spenienia

wystarczy, e przez 12 miesicy od 1 lipca roku nastpujcego po roku,za ktry rolnik uzyska patno ochron ubezpieczeniow objte bdzie

co najmniej 50% powierzchni upraw. Na rolnikach, ktrzy nie wywizuj

si z tego obowizku, ciy obowizek wniesienia na rzecz waciwej

gminy opaty w wysokoci 2 euro od 1 ha.

Wprowadzenie obowizku zawierania umw ubezpieczeniowych na-

ley postrzega jako odpowied polskiego ustawodawcy na wspomniany

ju wyej przepis art. 11 ust. 8 rozporzdzenia wyczeniowego, zgodnie

z ktrym od 2010 r. rekompensata pastwa za straty w wyniku klsk y-wioowych bdzie moga by wypacana w penej wysokoci tylko tym

rolnikom, ktrzy si ubezpieczyli29. Wprowadzenie obowizku ubezpie-

czenia wiadczy zatem o deniu pastwa do zachowania w przyszoci

moliwoci wypat odszkodowa pastwowych dla jak najwikszej

liczby producentw rolnych.

Taka logika moe budzi pewne wtpliwoci ze wzgldu na to, e stoi

w sprzecznoci z celem rozbudowy rynku ubezpieczeniowego, ktry jak

wspomniano jes t konkurencyjny wobec wypat rekompensat ad hoc.Obowizkowy charakter ubezpiecze tylko w ograniczonym zakresie moe

19 Tak w uzasadnieniu do projektu nowelizacji ustawy wprowadzajcej obowizek zawar-

cia umowy ubezpieczeniowej.


15/17

realizowa wspomniany cel: rozwj rynku ubezpieczeniowego nie polega

bowiem jedynie na powszechnoci, ale na rozwijaniu pakietw ubezpie-

czeniowych (zwaszcza polis ubezpieczajcych wiele ryzyk jednoczenie),mechanizmw reasekuracji, badaniach i analizach ryzyka itd. Jeli wci

utrzymane bdzie oczekiwanie producentw rolnych, co do wypaty re-

kompensat, zawierane umowy bd ograniczay si najczciej do niezbd-

nego minimum (50% powierzchni upraw), co z kolei stawia si w sprzecz-

noci do zasady solidarnoci ubezpieczeniowej i moe hamowa rozwj

ofert polis ubezpieczeniowych.

Warto take doda, e sankcja za niewywizanie si z obowizku

zawarcia ubezpieczenia niekoniecznie musi wpyn na podjcie decyzji

o ubezpieczeniu. Sankcja ta jest relatywnie niska, jeli wemie si pod

uwag, e wynosi 2 euro za ha, podczas gdy kwota otrzymywanej patno-

ci wynosi ok. 300 z/ha. Dodatkowo mona wskaza, e patnoci bezpo-

rednie, wykorzystywane na zapat grzywny, nie speniaj swojej funkcji

instrumentu zarzdzania ryzykiem (take produkcyjnym) w gospodarstwach

rolnych.

W tym kontekcie wydawaoby si podane powizanie rozwiza

ubezpieczeniowych z wprowadzeniem rozwiza ograniczajcych atrak-

cyjno rekompensat ad hoc,przyjmujc np. (na wzr rozwiza woskich

czy hiszpaskich) zasad, e pastwo nie udziela pomocy ex postw przy-

padku zdarze, ktre s ubezpieczane w ramach systemu.

Hamujco na rozwj rynku ubezpiecze w Polsce moe wpywa

take widoczny w porwnaniu z analizowanymi wyej systemami Hisz-

panii i Woch brak staych mechanizmw koordynacji i synergii dziaa-

nia poszczeglnych stron tego rynku oraz ograniczony charakter inter-wencji publicznej, ktra koncentruje si zasadniczo na subsydiowaniu

skadek. Brak jest take instytucjonalnego obudowania rynku ubezpiecze-

niowego i odrbnych struktur wspomagajcych rozwj ubezpiecze po-

przez prognozowanie, analiz ryzyka czy dziaania informujce i promu-

jce zawieranie polis wrd rolnikw.

Z punktu widzenia producentw rolnych najbardziej dotkliwym man-

kamentem jest take brak struktur reprezantacji ich interesw ubezpiecze-

niowych. Rolnicy s sabsz stron umw ubezpieczeniowych i istnieniepodmiotu reprezentujcego ich interesy byoby ze wszech miar podane.

W przeciwiestwie jednak do przedstawianych wyej systemw woskie-

go czy hiszpaskiego, warunki umw w Polsce s ustalane indywidualnie

przez producentw rolnych bezporednio z zakadami ubezpieczeniowy-

mi. Nie zostay przewidziane adne instrumenty zachcajce rolnikw do


16/17

podejmowania wsplnych dziaa i wsplnego negocjowania warunkw

umw ubezpieczeniowych. Warto by skorzysta w tym zakresie z dowiad-

cze woskich, gdzie konsorcja ochronne, dziki wikszej sile kontrak-

towej, a take podejmowaniu dziaa zmniejszajcych ryzyko bd te

przejmowaniu odpowiedzialnoci za zarzdzanie mniejszym ryzykiem, s

w stanie wynegocjowa czsto duo bardziej korzystne warunki ubezpie-

czenia ni rolnicy indywidualni.

Zgodnie z prawem polskim, umowy ubezpieczeniowe mogyby by

zawierane np. przez spdzielnie. Mog one kwalifikowa si jako produ-

cent rolny w myl przepisw ustawy o ubezpieczeniach upraw rolnych

i zwierzt gospodarskich30. Moliwo zawierania umw ubezpieczeniowychna rzecz osoby trzeciej (w tym przypadku czonkw spdzielni) przewi-

duje natomiast art. 808 k.c. O ile jednak taka moliwo istnieje, o tyle

ustawodawca w aden sposb nie zachca do podejmowana wsplnych

inicjatyw w tym zakresie. Pewnym rozwizaniem mogoby by uzale-

nienie (wysokoci) dopat do skadek od tego, czy umowa zawierana jest

przez rolnika indywidualnie, czy te poprzez podmiot reprezentujcy

wiksz liczb producentw rolnych. Warto by te rozway wprowadze-

nie mechanizmw w tym i finansowych zachcajcych do tworzeniakomrek zarzdzania ryzykiem w ramach grup producentw rolnych.

Promocja dziaa wsplnych jest niezwykle istotna. wiadcz o tym

chociaby kierunki rozwiza wsplnotowych, ktre wspieraj inicjatywy

zrzeszania si rolnikw i podejmowania wysikw w kierunku przejmowa-

nia odpowiedzialnoci za ryzyko w prowadzonych gospodarstwach. Zdo-

bywanie dowiadcze w tym zakresie moe by te celowe z punktu wi-

dzenia potrzeby tworzenia funduszy wzajemnego inwestowania, ktre jak

mona si spodziewa, biorc pod uwag ostatnie reformy W PRjl bd

odgryway coraz wiksz rol w zakresie zarzdzania ryzykiem w rolnic-

twie.

30 Art. 2 pkt 2) ustawy za producenta rolnego uwaa osob fizyczn, osob prawn i jed-

nostk organizacyjn nieposiadajc osobowoci prawnej, w ktrej posiadaniu lub wspposia-

daniu jest gospodarstwo rolne i ktra jest maym bd rednim przedsibiorc w rozumieniu

odpowiednich przepisw wsplnotowych. Za producenta rolnego mog wic by uznane np.spdzielnie. Speniaj one przesank posiadania gospodarstwa rolnego, ilekro czonkowie

zobowizani s do wniesienia wkadw gruntowych, ktre wnoszone s na wasno spdzielni

bd do korzystania z nich przez spdzielni na podstawie innego stosunku prawnego, w tym

np. uytkowania.

11 Por. np. reform rynku wina; zob. S. Balcerak, Reforma wsplnej organizacji rynku wina,

Przegld Prawa Rolnego 2008, nr 1, s. 163.


17/17

ECONO M IC INSURANCE

AS A RISK MANAGEMENT INSTRUMENT IN AGRICULTURE:

EXPERIENCES OF SELECTED EU MEMBER STATES

S u m m a r y

In the face of a growing agricultural production risk and related price increase, risk

management in agriculture is becoming increasingly important.

Higher price risk is a result of continuing reforms o f the Com mon Agricultural Policy

and the weakening o f the existing risk m anagement mechanisms. Increased agricultural

production risk is caused by escalat ing occurrences o f adverse weather cond itions resulting

from climatic changes, which consequently bring about frequent and growing losses in theprocess o f agricultural production. Hence such an im portance o f risk man ag emen t today.

The paper focuses on the system o f agricultural produce insurance, which is one o f the

key risk management mechanisms. Both, advantages and pitfalls o f developing insurance

markets have been presented. Solutions functioning in Spain and Italy have been analysed

and on that basis the current situation in Poland was assessed and described. The weaknesses

of the Polish system were depicted and some desired changes postulated.

L'ASSICURAZIONE COME STRUMENTO

Dl GESTIONE DEL RISCHIO IN AGRICOLTURA:

ESPERIENZE DI ALCUNI PAESI DELL'UNIONE EUROPEA

R i a s s u n t o

La problemtica concernente la gestione del rischio riveste sempre pi importanza

dinnanzi allaumento del rischio di mercato e del rischio di produzione, entrambi legati alio

svolgimento dellattivit agricola.Laumento del rischio di mercato la conseguenza delle riforme della Poltica Agricola

Comune e del sempre pi limitato ruolo dei finora vigenti strumenti preposti per la sua

gestione. Laumento del rischio di produzione invece legato al crescente verificarsi di

fenomeni atmosferici negativi conseguenza dei cambiamenti climatici che comportano

sempre pi spesso e sempre pi grandi danni alle produzioni agricole. Sotto questo aspetto,

la problemtica degli strumenti di gestione del richio diventa molto attuale.

Loggetto dellarticolo il sistema delle assicurazioni agricole come uno degli stru-

menti di base di gestione del rischio di produzione, individuandone i benefici e le difficolt

legate al loro sviluppo. Lananlisi riguarda anche le soluzioni adottate in materia in Spagnae in Italia. Sulla base della predetta analisi sono state valutate le soluzioni vigenti in

Polonia, con indicazione dei punti deboli e dei cambiamenti necessari.

009 Agnieszka Szymecka Ubezpieczenia Gospodarcze 164 179

Documents

Transcript of 009 Agnieszka Szymecka Ubezpieczenia Gospodarcze 164 179