001 bez norm - UOKiK · Jak stworzyç bezpieczne miejsce zabaw dzieci´cych Do placów zabaw dla...

poradnik

Wydawca: Miasto Sto∏eczne Warszawa 00-950 Warszawa, pl. Bankowy 3/5Wydanie pierwsze. Stan prawny na dzieƒ 26 sierpnia 2008 r.

Koncepcja publikacji: Centrum Komunikacji Spo∏ecznej Urz´du m.st. Warszawy

Redakcja:Marta Widz

Konsultacje do rozdzia∏ów 1, 3, 4:Beata Burchardt, Agnieszka Majka-Wid∏ak, Irena Gudowska, Jan Getka, Artur Zozuliƒski, Iwona J´drychowska-Klimczak, Anna Borecka, Teresa B∏ach, Katarzyna Wrotek, Dominika Nieduszyƒska,Agnieszka Wernikowska

Konsultacje do rozdzia∏u 2: Justyna Majecka-˚elazny, Marcin Bednarski, Grzegorz D´bski

Konsultacje prawne:Maria M∏otkowska, Damian Poznaƒski

Korekta:Maria Gajda

Rysunki:Anna P∏aza

Zdj´cia: Marek Kosmala

Opracowanie graficzne, sk∏ad i ∏amanie: KAROM sp. z o.o.

Druk i oprawa: KAROM sp. z o.o. 05-530 Góra Kalwaria, ul. Dominikaƒska 9

ISBN 978-83-60830-13-0

Warszawa 2008

jak stworzyçbezpieczne miejsce

zabaw dzieci´cych?

Marek Kosmala

poradnik

Jak stworzyç bezpieczne miejsce zabaw dzieci´cych

2

ROZDZIA¸ 1. Planowanie i projektowanie placu zabaw . . . . . . .41.1. Planowanie placu zabaw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4

1.1.1. Wst´p . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41.1.2. Uwarunkowania prawne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41.1.3. Zapotrzebowanie na place zabaw i ich wielkoÊç . . . . 61.1.4. Lista pytaƒ kontrolnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6

1.2. Plac zabaw i otoczenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71.2.1. Nie budujmy dzieci´cych gett . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71.2.2. Ogrodzenie placów zabaw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81.2.3. Plac zabaw nigdy nie jest samotnà wyspà . . . . . . . . 101.2.4. WejÊcie na plac zabaw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101.2.5. Lista pytaƒ kontrolnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11

1.3. Projekt placu zabaw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111.3.1. Czy warto zamawiaç projekt placu zabaw? . . . . . . 111.3.2. Zakres i forma projektu budowlanego . . . . . . . . . . 121.3.3. Jak oceniaç projekty placów zabaw? . . . . . . . . . . . 131.3.4. Lista pytaƒ kontrolnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16

1.4. Nawierzchnie placów zabaw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 161.4.1. Rola i znaczenie nawierzchni na placach zabaw . . . 161.4.2. Wymagania stawiane nawierzchniom . . . . . . . . . . 161.4.3. Nawierzchnie z materia∏ów luênych amortyzujàce

upadki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 171.4.4. Lista pytaƒ kontrolnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19

1.5. RoÊlinnoÊç na placu zabaw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 191.5.1. Znaczenie roÊlin na placu zabaw . . . . . . . . . . . . . . 191.5.2. RoÊliny polecane na place zabaw . . . . . . . . . . . . . . 211.5.3. RoÊliny niepo˝àdane na placu zabaw . . . . . . . . . . . 211.5.4. Lista pytaƒ kontrolnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22

1.6. Sprz´t do zabaw i pozosta∏e wyposa˝enie – wybór form zabawowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 241.6.1. Cechy sprz´tu do zabaw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 241.6.2. Lista pytaƒ kontrolnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26

ROZDZIA¸ 2. Organizacja post´powania o udzieleniezamówienia publicznego na projekt i wykonanie placu zabaw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 272.1. Organizacja post´powania o udzielenie zamówienia

publicznego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27

Spis treÊci

2.2. Zasady formu∏owania kryteriów oceny ofert . . . . . . . . . . . 282.2.1. Kryteria oceny ofert . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 282.2.2. Rodzaje kryteriów i ich waga . . . . . . . . . . . . . . . . . 282.2.3. Najwa˝niejsze zasady przy formu∏owaniu kryteriów

oceny ofert – podsumowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . 342.3. Lista pytaƒ kontrolnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35

ROZDZIA¸ 3. Budowa placu zabaw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 373.1. Uczestnicy procesu budowlanego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 383.2. Monta˝ i instalacja sprz´tu do zabaw . . . . . . . . . . . . . . . . 383.3. Lista pytaƒ kontrolnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38

ROZDZIA¸ 4. Eksploatacja placu zabaw . . . . . . . . . . . . . . . . . . 404.1. Trójstopniowy system kontroli . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40

4.1.1. Regularna kontrola przez ogl´dziny . . . . . . . . . . . . 404.1.2. Kontrola funkcjonalna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 404.1.3. Coroczna kontrola podstawowa . . . . . . . . . . . . . . . 404.1.4. Plan kontroli . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41

4.2. Lista pytaƒ kontrolnych (checklist) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 424.3. Arkusze oceny do identyfikacji zagro˝eƒ . . . . . . . . . . . . . . 424.4. Lista pytaƒ kontrolnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 444.5. Dziesi´ç najbardziej niebezpiecznych i najcz´Êciej wykrywanych nieprawid∏owoÊci na placach zabaw . . . . . . . . . . 454.6. Podsumowanie – dekalog . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47

ROZDZIA¸ 5. U˝yteczne adresy organizacji zajmujàcych si´ placami zabaw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48

5.1. Wykaz instytucji certyfikujàcych urzàdzenia na place zabaw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48

5.2. Inne wa˝ne i przydatne adresy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48

ZA¸ÑCZNIKI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 501. S∏owniczek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 502. Informacja prawna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 533. Formularze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 564. Wykaz norm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 605. Propozycje piktogramów do regulaminu placu zabaw . . . . . .61

3

4

1.1. Planowanie placu zabaw

1.1.1. Wst´pPotrzeba zabawy jest niezb´dnà dla zdrowia psychicznego i fizycznego. Cià-gle byç powa˝nym, nieustannie pracowaç ˝aden cz∏owiek nie zdo∏a. Zm´-czone cia∏o wymaga odpoczynku. Zm´czony umys∏ szuka wytchnienia,a dusza pragnie weso∏oÊci.

Dr Henryk Jordan (1842-1907)

Te s∏owa wypowiedziane ponad 100 lat temu przez doktora H. Jordana dobrze ilu-strujà potrzeb´ zajmowania si´ zabawà dziecka. Dla ma∏ego cz∏owieka nie ma nicwa˝niejszego ni˝ zabawa. Znaczy ona tyle, ile dla nas praca i nauka.

Czy nasze dzieci majà odpowiednie warunki do wartoÊciowej i atrakcyjnej za-bawy w miejscu zamieszkania? Czy proponowane przez nas – doros∏ych – place za-baw sà wystarczajàco liczne i bezpieczne dla ma∏ych u˝ytkowników?

W ciàgu ostatnich kilkunastu lat stan naszych placów zabaw znacznie si´ popra-wi∏, chocia˝ ciàgle jeszcze w ca∏ej Warszawie sà dziesiàtki, jeÊli nie setki takich obiek-tów, które ze wzgl´du na zagro˝enie bezpieczeƒstwa i niskà atrakcyjnoÊç dla dzie-ci powinny byç natychmiast zmodernizowane. Ale jak to zrobiç? Czy warto na przy-k∏ad zamówiç profesjonalny projekt placu zabaw, czy mo˝e lepiej za te pieniàdzekupiç o jedno urzàdzenie wi´cej lub wymieniç nawierzchni´? Czy warto kupiç wi´-cej tanich urzàdzeƒ w lokalnej spó∏ce, czy te˝ mo˝e mniej dro˝szych w renomowa-nej firmie? Jak oceniaç sprz´t do zabawy? Na te i podobne pytania odpowiada tenporadnik.

1.1.2. Uwarunkowania prawnePo wejÊciu Polski do Unii Europejskiej zacz´∏y obowiàzywaç unijne zasady wprowa-dzania wyrobów na rynek. Zgodnie z nimi to producent ma obowiàzek potwierdziç

zgodnoÊç wyrobu z wymaganiami dyrektyw lub norm zharmonizo-wanych. Potwierdza to wystawiona przez niego deklaracja zgodnoÊcioraz umieszczony na wyrobie znak CE1 (ryc. 1) – upowa˝niajà oneproducenta do wprowadzenia wyrobu na rynek.

Zgodnie z obowiàzujàcà ustawà z 30 sierpnia 2002 r. o systemieoceny zgodnoÊci2 certyfikacja wyposa˝enia placów zabaw na zgod-noÊç z normami nie jest obowiàzkowa, podobnie jak nie jest obowiàz-

ROZDZIA¸ 1.Planowanie i projektowanie placu zabaw

1 Znak CE bywa ró˝nie t∏umaczony – albo jako „Communité Européen”, czyli Wspólnota Europejska,albo „Conformite Europeenne” (zgodny z Unià Europejskà). Oznakowanie CE informuje, e wyrób jestzgodny z europejskimi normami technicznymi okreÊlonymi jako zharmonizowane Normy Europejskie(hEN).2 Dz.U. Nr 166, poz. 1360.

Ryc. 1. Wyroby

oznaczone tymznakiem sà

zgodne z europejskimi

normami

Planowanie i projektowanie placu zabaw

5

kowe stosowanie Polskich Norm. Reguluje to aktualna ustawa o normalizacji z 12wrzeÊnia 2002 r.3

Wyjàtkiem od regu∏y sà szko∏y i placówki podlegajàce Ministerstwu Edukacjii Nauki, które majà obowiàzek nabywaç produkty z certyfikatem. Ujmuje to rozpo-rzàdzenie ministra edukacji narodowej i sportu z 31 grudnia 2002 r. w sprawie bez-pieczeƒstwa i higieny w publicznych i niepublicznych szko∏ach i placówkach4.

W pozosta∏ych przypadkach to bezpoÊredni odbiorcy (inwestorzy, zleceniodaw-cy, zarzàdcy, administratorzy obiektów) decydujà, czy chcà wyposa˝yç plac zabaww sprz´ty z certyfikatem zgodnoÊci z normami potwierdzonym przez uprawnionàdo tego instytucj´, czy te˝ nie. JeÊli inwestor (zarzàdca) nie wymaga certyfikatów,bierze na siebie odpowiedzialnoÊç za bezpieczeƒstwo bawiàcych si´ dzieci. Zgod-nie z prawem sam producent mo˝e wystawiç deklaracj´ zgodnoÊci wyrobu z nor-mami. Dotyczy to jednak tylko pojedynczego, dostarczonego przez niego wyrobui oczywiÊcie producent ponosi za niego odpowiedzialnoÊç.

Nad akredytacjà wyrobów czuwa Polskie Centrum Akredytacji(PCA), natomiast organizowaniem i nadzorowaniem systemu ba-daƒ i certyfikacji zajmuje si´ mi´dzy innymi Polskie Centrum Ba-daƒ i Certyfikacji. Obecnie certyfikacjà sprz´tu sportowego i re-kreacyjnego zajmujà si´ dwie akredytowane jednostki certyfikujà-ce. Sà to: Zak∏ad Certyfikacji COBRABID-BBC sp. z o.o., 00-842 Warszawa,ul. ucka 13 (www.cobrabid.com.pl), który wyda∏ do tej pory oko∏o250 certyfikatów na urzàdzenia i nawierzchnie stosowane na pla-cach zabaw;oraz Zespó∏ Certyfikacji przy Instytucie Sportu, 01-982 Warszawa, ul. Trylogii2/16 (www.insp.waw.pl). Zespó∏ ten wyda∏ do tej pory oko∏o 100 certyfikatów naurzàdzenia i nawierzchnie zabawowe.

Wykaz wydanych certyfikatów mo˝na znaleêç na stronach internetowych obuwymienionych instytucji. Warto dodaç, e w myÊl omawianej ustawy dobrowolnàcertyfikacjà obj´te sà wszystkie wyroby. Wystàpiç o nià mo˝e jedynie producent lubimporter. Wnioskodawca mo˝e si´ staraç o jeden z kilku rodzajów certyfikatów:● zgodnoÊci z wymienionà w certyfikacie normà lub przepisem, uprawniajàcy do

oznaczania wyrobu znakiem zgodnoÊci z Polskà Normà; ● oraz w trybie dobrowolnym na znaki: bezpieczeƒstwa B, jakoÊci Q

i ekologiczny E, a tak˝e na certyfikacj´ us∏ug.W praktyce mo˝na spotkaç dwa rodzaje certyfikatów dotyczàcych

wyposa˝enia placów zabaw: Certyfikat Bezpieczeƒstwa – (B – stoso-wany przed przystàpieniem Polski do Unii Europejskiej) – i CertyfikatZgodnoÊci z Normami (CE – po wejÊciu naszego kraju do UE). Podwzgl´dem merytorycznym nie ró˝nià si´ one niczym poza nazwà.

Normalizacja w dziedzinie placów zabawProducent, otrzymujàc certyfikat, ma pewnoÊç, e jego produkt spe∏nia wymaga-nia norm.

3 Opracowano na podstawie: Dz.U. z 2002 r. Nr 169, poz. 1386, z 2004 r. Nr 273, poz. 2703, z 2005 r. Nr 132, poz. 1110, z 2006 r. Nr 170, poz. 1217.4 Dz.U. Nr 6, poz. 69 z 2003 r.

Ryc. 2. ZnakbezpieczeƒstwaB oznacza, ˝e wyrób jestzgodny z europejskiminormamitechnicznymi

JeÊli inwestor (zarzàdca) nie wymagacertyfikatów, bierze nasiebie odpowiedzialnoÊç

za bezpieczeƒstwo bawiàcych si´ dzieci


Do placów zabaw dla dzieci odnoszà si´ w Polsce ddwwiiee nnoorrmmyy. Pierwsza – sied-mioarkuszowa – dotyczy wyposa˝enia5, druga – jednoarkuszowa6 – obejmuje wy-magania bezpieczeƒstwa stawiane nawierzchniom. Sà to normy europejskie, któ-re zosta∏y ustanowione równie˝ jako polskie – oznaczone symbolem PN-EN.

Ustawa ta zbli˝y∏a polski system normalizacji do rozwiàzaƒ przyj´tych po-wszechnie w krajach Unii Europejskiej.

Spraw´ placów zabaw reguluje tak˝e rozporzàdzenie ministra infrastruktury z 12kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadaç bu-dynki i ich usytuowanie7. Przede wszystkim paragraf 40 tego rozporzàdzenia mówio tym, ˝e „w zespole budynków wielorodzinnych obj´tych jednym pozwoleniem nabudow´ nale˝y, stosownie do potrzeb u˝ytkowych, przewidzieç placyki zabaw dladzieci najm∏odszych, przy czym co najmniej 30% tej powierzchni powinno znajdowaçsi´ na terenie biologicznie czynnym, je˝eli nie jest to ustalone inaczej w decyzji o wa-runkach zabudowy i zagospodarowaniu terenu”. JednoczeÊnie zaznacza si´ tam, ˝e„nas∏onecznienie placyku zabaw dla dzieci powinno wynosiç co najmniej 4 godziny, li-czone w dniach równonocy (21 marca i 21 wrzeÊnia) w godzinach 10-16. W zabudo-wie Êródmiejskiej dopuszcza si´ nas∏onecznienie nie krótsze ni˝ 2 godziny”. I dalejstwierdza si´, ˝e odleg∏oÊç placów zabaw „od linii rozgraniczajàcych ulic´ od miejscgromadzenia odpadów powinna wynosiç co najmniej 10 m”. Rozporzàdzenie to okre-Êla tak˝e minimalnà odleg∏oÊç placu zabaw dzieci cych oraz boisk dla dzieci i m∏odzie-˝y od parkingów. W zale˝noÊci od wielkoÊci parkingu powinna ona wynosiç 7 m (dlaparkingów do 4 stanowisk), 10 m (od 5 do 60 stanowisk) lub 20 m (dla parkingówwi´kszych ni˝ 60 stanowisk).

1.1.3. Zapotrzebowanie na place zabaw i ich wielkoÊçPrzy obliczaniu zapotrzebowania na te obiekty na ogó∏ przyjmuje si´, e na jedne-go mieszkaƒca osiedla powinno przypadaç oko∏o 2 m2 placów zabaw. Wynika stàd,˝e na osiedlu zamieszkanym przez 500 osób nale˝y przewidzieç plac zabaw o po-wierzchni oko∏o 1000 m2.

Projektujàc tereny zabaw dla dzieci, wi´kszoÊç autorów przyjmuje przeci´tnàfrekwencj´ 200 osób na hektar, czyli oko∏o 50 m2 na jedno dziecko. WielkoÊç pro-jektowanego obiektu powinna uwzgl´dniaç spodziewanà liczb´ u˝ytkowników.A zatem – w zale˝noÊci od potrzeb spo∏ecznych i obliczonej wielkoÊci obiektów– nale˝y przewidzieç odpowiedni program dla spodziewanej liczby dzieci wrazz opiekunami.

1.1.4. Lista pytaƒ kontrolnychPlanujàc plac zabaw, dobrze jest zebraç informacje o najbli˝szej okolicy – odpowie-dzieç sobie na nast´pujàce pytania:

Czy jest zapotrzebowanie na plac zabaw?

Jaka jest odleg∏oÊç (czas dojÊcia, dojazdu) do najbli˝szych placów zabaw i dladzieci w jakim wieku sà one przeznaczone?

6

5 PN-EN-1176-1 do 7.6 PN-EN-1177.7 Dz.U.02.75.690 – rozporzàdzenie ministra infrastruktury z 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunkówtechnicznych, jakim powinny odpowiadaç budynki i ich usytuowanie (Dz.U. z 15 czerwca 2002 r.).


Czy mieszkaƒcy nastawieni sà pozytywnie do pomys∏u powstania pla-cu? Czy ewentualnie mo˝na zmieniç ich negatywne nastawienie?

Czy znana jest struktura demograficzna okolicznych mieszkaƒców – po-tencjalnych u˝ytkowników planowanego obiektu? ● ogólna liczba mieszkaƒców, ● liczba dzieci najm∏odszych – do 3 lat, ● liczba dzieci m∏odszych (w wieku przedszkolnym) – od 4 do 6 lat, ● liczba dzieci w wieku szkolnym m∏odszym – od 7 do 12 lat,● liczba dzieci w wieku szkolnym starszym – powy˝ej 12 lat.

Jaka jest najcz´Êciej spotykana zabudowa w okolicy? ● wille, ● luksusowe domy wielorodzinne (apartamenty),● domy jednorodzinne z ogrodami, ● domy wielorodzinne, ● du˝e osiedle mieszkaniowe – blokowiska, ● zabudowa czynszowa.

Czy w pobli˝u znajdujà si´ instytucje oÊwiatowe?● przedszkole,● szko∏a podstawowa,● gimnazjum,● szko∏a Êrednia,● dom dla dzieci niepe∏nosprawnych/dom dziecka.

Czy istniejà inne mo˝liwoÊci sp´dzania wolnego czasu?● w pobli˝u sà wi´ksze obszary naturalne: las, park, ∏àki do zabawy, Êcie˝ki,

na których mo˝na si´ bawiç, ogólnie dost´pne obiekty sportowe, stadiony,hale gimnastyczne, kluby sportowe, kàpieliska, prywatne place zabaw,

● strze˝one place zabaw, „farma dla dzieci”, ogród zoologiczny dla dzieci,● z∏omowiska, wysypiska Êmieci, ruiny, sk∏adowiska i magazyny, opuszczone

gospodarstwa, stare fabryki.W za∏àczniku na str. 60 podano wykaz aktów techniczno-prawnych, któ-

re dotyczà placów zabaw lub ÊciÊle wià˝à si´ z tym tematem, cytowanychw niniejszym opracowaniu (w rozdziale 5 podano, gdzie mo˝na kupiç normyi si´ z nimi zapoznaç).

1.2. Plac zabaw i otoczenie

1.2.1. Nie budujmy dzieci´cych gettJak wiadomo, dzieci bawià si´ nie tylko na placach zabaw. Najlepiej czujàsi´ na terenach dzikich, nieurzàdzonych, cz´sto niebezpiecznych i niemalca∏kowicie pozostajàcych poza kontrolà osób doros∏ych (ryc. 3): na parkin-gach, drogach, placach budowy, w opuszczonych gospodarstwach, bara-kach, nieu˝ytkach, zagajnikach, sadach itp. Dlatego organizujemy dzieciomzast´pcze Êrodowiska zabaw, które w gruncie rzeczy sà substytutami ichulubionych miejsc. Aby zapewniç bezpieczeƒstwo i ochron´ przed psami

7


i kotami, grodzimy place p∏otem i siatkà. Nie oznacza to jednak, e place zabawmajà byç zamkni´tymi dziecićymi gettami ca∏kowicie izolowanymi od otoczenia.

Nie powinny one przypominaç wybiegów dla dzikich zwierzàtw ogrodzie zoologicznym. A zatem zamiast wybiegów dla dziecibudujmy wybiegi dla naszych psów i kotów.

Nigdzie nie jest powiedziane, e plac zabaw musi byç szczelnieogrodzonym, p∏askim, pokrytym twardà nawierzchnià prostokà-tem czy kwadratem. Z kilkoma tradycyjnymi urzàdzeniami zapew-niajàcymi dzieciom ciàgle te same formy aktywnoÊci: huÊtanie,krćenie si´ w kó∏ko, wspinanie na drabinki i ewentualnie zeÊlizgi-

wanie si´ ze zje˝d˝alni. Powinien on raczej przypominaç ulubione przez dzieci,dzikie, poroÊni´te bujnà roÊlinnoÊcià pagórkowate tereny.

Bezpieczeƒstwo naszych dziecilepiej jest zapewniç przez w∏aÊciwàlokalizacj´ placu zabaw (z zacho-waniem odpowiednich odleg∏oÊciod ulic, parkingów i Êmietników)ni˝ przez szczelne ogrodzenie.Funkcje typowego ogrodzenia mo-˝e równie dobrze spe∏niaç odpo-wiednio ukszta∏towany teren wo-kó∏ placu, na przyk∏ad poroÊni´teroÊlinnoÊcià wa∏y ziemne (ryc. 4).Tworzà one kameralny klimat, za-bezpieczajà przed nag∏ym wybie-gnićiem dziecka na jezdni´ lubparking, ale tak˝e s∏u˝à do zabawy.Zimà do jazdy na sankach i nartach,latem zaÊ do jazdy na rowerkachi deskorolkach.

1.2.2. Ogrodzenie placów zabaw W warunkach miejskich, ze wzgl´du na brak odpowiedniej przestrzeni, najlepszymrozwiàzaniem jest takie ogrodzenie placów zabaw (ryc. 5a i b), które zapewni dzie-

8

Ryc. 3. Dzikiplac zabawurzàdzony

przez dzieci

Ryc. 4. Wa∏ywokó∏ placu

zabawobsadzone

roÊlinnoÊcià

Zamiast wybiegów dla dzieci budujmy wybiegi dla naszychpsów i kotów


ciom w∏aÊciwe warunki sanitarno--higieniczne i bezpiecznà zabaw´.Ogrodzenie uniemo˝liwia – a przy-najmniej ogranicza – wst´p zwie-rzàt na plac zabaw, wyklucza te˝wtargni´cie dziecka na ulic´ lubÊcie˝k´ rowerowà. Utrudnia wjazdrowerzystów i innych pojazdów. Aby spe∏nia∏o swoje zadania, ogro-dzenie musi byç:● bezpieczne – bez ostrych, wystajàcych zakoƒczeƒ. Powinno uniemo˝liwiaç za-

kleszczenie cz´Êci cia∏a dziecka8 i wspinanie si´ po nim;● wysokie – przynajmniej 1 m. Nie ogranicza wtedy widocznoÊci i zabezpiecza

przed dost´pem wi´kszoÊci zwierzàt;

9

Ryc. 5a. WejÊciena plac zabaww parkuKrasiƒskich

Ryc. 5b.Interesujàcyprzyk∏adbezpiecznegoogrodzeniaplacu zabaw

8 Porównaj wymagania zawarte w normie PN-EN 1176-1.

Ryc. 6.Ogrodzenienale˝yzaopatrzyçw bram´ w celu∏atwej wymianypiasku w piaskownicy


● zaopatrzone w furtki lub bramki z kratà zapobiegajàcà dost´powi zwierzàt9;● wyposa˝one w bram´. Powinno ono równie˝ umo˝liwiaç ∏atwy demonta˝ w ce-

lu wymiany piasku w piaskownicy i na polu piaskowym (ryc. 6).

1.2.3. Plac zabaw nigdy nie jest samotnà wyspà Jest on elementem wi´kszej ca∏oÊci. Âwie˝o oddany kusi nowoÊcià i przyciàga uwa-g´ dzieci nie tylko z sàsiedztwa, ale tak˝e z dalszych dzielnic miasta.

Nowo otwarty plac zabaw mo˝e tak˝e wywo∏aç protesty mieszkaƒców, g∏osysprzeciwu, ˝àdania jego likwidacji. Dobry projekt mo˝e jednak w znacznym stop-niu zniwelowaç ucià˝liwoÊci zwiàzane z placem zabaw. Czasem wystarczy wycisza-jàca bujna roÊlinnoÊç i przeniesienie niektórych ucià˝liwych funkcji na inne pobliskieobiekty, na przyk∏ad boiska szkolne.

1.2.4. WejÊcie na plac zabawNa placu zabaw najbardziej niebezpieczne sà okolice wejÊcia. Zaaferowane zaba-wà dzieci – szczególnie najm∏odsze – bywajà bardzo dynamiczne i tracà zdolnoÊçpanowania nad swoimi odruchami. Maluch, skàdinàd ostro˝ny i rozwa˝ny, potra-fi w pogoni za toczàcà si´ pi∏kà lub uciekajàcym psem z impetem wybiec na oÊlepz bramy – wprost na jezdni´.

Dlatego okolice wejÊcia na plac zabaw, zw∏aszcza sàsiadujàcy z jezdnià, nale˝ytak zaprojektowaç, aby dzieci musia∏y zwolniç i ominàç przeszkody. Najcz´Êciejustawia si´ w tym celu barierki ochronne, które tworzà rodzaj labiryntu zmuszajà-cego dzieci do zwolnienia i omini´cia przeszkody (ryc. 7).

WejÊcia na plac zabaw dobrze jest te˝ zabezpieczaç furtkami wyposa˝onymiw kraty typu stop-dog (ryc. 8), chroniàce miejsce zabaw przed psami.

10

Ryc. 7. WejÊcie

w formielabiryntu

Ryc. 8. WejÊcie

na plac zabawzabezpieczone

kratà typu stop-dog

9 Porównaj rozdzia∏ 1.2.4.


1.2.5. Lista pytaƒ kontrolnych

Jakie jest po∏àczenie komunikacyjne z placem zabaw?

Czy istniejà bezpieczniejsze drogi dojÊcia do placu ni˝ obecnie u˝ywane?

Czy u˝ytkownikom sà znane drogi dojÊcia na plac zabaw (tak jak do przed-szkola, szko∏y, na zakupy)?

Czy u˝ytkownicy w drodze na plac zabaw muszà pokonywaç jakieÊ utrudnie-nia, np. drog´ o du˝ym nat´˝eniu ruchu, lini´ kolejowà, kana∏, rzek´, terenyprzemys∏owe?

W jaki sposób droga jest zabezpieczona?Jakie zabezpieczenia (p∏oty, mury, schody, mosty, urzàdzenia pulsujàce, znakidrogowe, wydzielone Êcie˝ki dla pieszych) powinny zostaç zainstalowane?

Czy mia∏y miejsce wypadki komunikacyjne zwiàzane z obecnoÊcià placu za-baw?

1.3. Projekt placu zabaw

1.3.1. Czy warto zamawiaç projekt placu zabaw?Z ca∏à pewnoÊcià warto. Nikogo nie trzeba przekonywaç o korzyÊciach p∏ynàcychz projektu zamówionego u profesjonalistów. Zlecanie wykonania projektu placu za-baw producentom karuzel i przeplotni jest równie nierozsàdne jak powierzanie w∏a-snego zdrowia handlowcom lub producentom aspiryny czy penicyliny. Przedewszystkim dlatego, e firmy handlowe i producenci rzadko zatrudniajà architektówi architektów krajobrazu, którzy profesjonalnie trudnià si´ kszta∏towaniem przestrze-ni. Nawet zaÊ jeÊli majà takich fachowców, to zazwyczaj preferujà oni urzàdzenia dozabaw, którymi handluje lub które produkuje dana firma. Nie trzebachyba dodawaç, e nie zawsze sà to urzàdzenia najlepsze i najtaƒsze.Poza tym plac zabaw to nie tylko urzàdzenia. To przede wszystkimprzestrzeƒ o zró˝nicowanej rzeêbie poroÊni´ta urozmaiconà roÊlin-noÊcià. Nie wystarczy ustawiç obok siebie kilku – choçby najatrakcyj-niejszych – urzàdzeƒ do zabaw, aby stworzyç miejsce ciekawej, bez-piecznej i wartoÊciowej zabawy. Zbyt cz´sto przyk∏adamy nadmiernàwag´ do urzàdzeƒ, zapominamy, e dzieci najlepiej si´ bawià, nie ko-rzystajàc ze sprz´tu do zabaw.

Ponadto place zabaw tworzone bez profesjonalnie przygotowa-nego projektu sà dzie∏em przypadku, improwizacji i rozwiàzaƒ pro-wizorycznych. W projekcie zak∏ada si´ przede wszystkim, e plac za-baw to obiekt przemyÊlany, wielofunkcyjny, z okreÊlonà wizjà spo-∏eczno-wychowawczà, nawiàzujàcy do najlepszych tradycji i doÊwiadczeƒ krajo-wych. Nie bez znaczenia jest równie˝ to, e plac zabaw powinien byç solidnie zro-biony, odporny na zniszczenia i wandalizm.

Wykonanie projektu warto powierzyç osobie, która ma ju˝ pewne doÊwiadcze-nie w projektowaniu tego typu obiektów, a nawet zdoby∏a w tej dziedzinie jakieÊ na-

11

Zbyt cz´sto przyk∏adamy nadmiernà

wag´ do urzàdzeƒ, zapominamy, e dzieci

najlepiej si´ bawià, nie korzystajàc

ze sprz´tu do zabaw


grody lub wyró˝nienia. Dobrze, jeÊli jest to ktoÊ polecony nam przez administracj´,sàsiednià spó∏dzielni´ lub w∏adze samorzàdowe, kto mo˝e przedstawiç referencje.

Profesjonalny projektant, przyst´pujàc do dzie∏a, poprosi nas o kilka informacji.Przede wszystkim b´dzie chcia∏ wiedzieç, kim sà przyszli u˝ytkownicy i ilu ich b´dzie.OczywiÊcie b´dzie te˝ potrzebowa∏ odpowiednich dokumentów (np. opinii geotech-nicznej niezb´dnej do w∏aÊciwego zaprojektowania konstrukcji dróg, fundamentówpod urzàdzenia lub altan´), rysunków i planów (takich jak: mapa zasadnicza terenuopracowania, inwentaryzacja roÊlin, informacje o glebie). Spyta nas te˝, jakie sà na-sze oczekiwania w stosunku do planowanego placu zabaw, jak d∏ugo ma on byçeksploatowany, a przede wszystkim, ile jesteÊmy w stanie na niego wydaç.Do obowiàzków projektanta nale˝y: ● uzyskanie wymaganych opinii i uzgodnieƒ oraz sprawdzenie rozwiàzaƒ projektowych;● wyjaÊnianie wàtpliwoÊci dotyczàcych projektu i zawartych w nim rozwiàzaƒ; ● uzgadnianie dokumentacji technicznej;● sprawowanie, na wniosek inwestora, nadzoru autorskiego nad realizacjà. Nadzór

polega na kontroli zgodnoÊci wykonywanych prac budowlanych z projektem; ● dostosowanie urzàdzeƒ zabawowych do nat´˝enia u˝ytkowania oraz stopnia

wandalizmu.

1.3.2. Zakres i forma projektu budowlanego Zamówiony projekt placu zabaw powinien byç przygotowany w dwóch etapach.Najpierw opracowuje si´ koncepcj´ placu zabaw, a dopiero potem – po jej zatwier-dzeniu – projekt budowlany. Szczegó∏owy zakres i form´ projektu budowlanegookreÊla rozporzàdzenie ministra infrastruktury z 3 lipca 2003 r.10

Projekt budowlany jest podstawà do wydania decyzji o pozwoleniu na budo-w´. Rozporzàdzenie nie okreÊla zakresu opracowaƒ projektowych poprzedzajàcychprzygotowanie projektu budowlanego. Dobra koncepcja powinna zawieraç nie tyl-ko plan placu zabaw, ale tak˝e program obiektu, schemat funkcjonalno-przestrzen-ny, a przede wszystkim wizualizacje wa˝niejszych fragmentów placu oraz przekro-je przez teren opracowania.

Projekt budowlany sk∏ada si´ z dwóch cz´Êci: projektu zagospodarowaniadzia∏ki lub terenu oraz projektu architektoniczno-budowlanego i wyników ba-daƒ geotechnicznych.

Musi on byç opracowany w j´zyku polskim z zachowaniem zasad wymiarowa-nia oraz oznaczeƒ graficznych i literowych okreÊlonych w Polskich Normach lub in-nych objaÊnionych w legendzie.

Projekt zagospodarowania dzia∏ki lub terenu Zgodnie z omawianym rozporzàdzeniem projekt zagospodarowania dzia∏ki lub te-renu powinien zawieraç cz´Êç opisowà oraz cz´Êç rysunkowà sporzàdzonà na ko-pii aktualnej mapy zasadniczej. Cz´Êç opisowa powinna okreÊlaç m.in. istniejàcystan zagospodarowania z omówieniem przewidywanych w nim zmian (adaptacjii rozbiórek), które pos∏u˝y do uzupe∏nienia cz´Êci rysunkowej. Cz´Êç rysunkowa powinna okreÊlaç m.in.: ● orientacj´ po∏o˝enia dzia∏ki lub terenu w stosunku do sàsiednich terenów i stron

Êwiata;

12

10 Dz.U. z 10 lipca 2003 r. Dz.U.03.120.1133.


● granice dzia∏ki budowlanej lub terenu, usytuowanie istniejàcych i projektowanychobiektów budowlanych, charakterystycznych rz´dnych, wymiarów i wzajemnychodleg∏oÊci obiektów budowlanych i urzàdzeƒ budowlanych;

● ukszta∏towanie terenu, z oznaczeniem zmian w stosunku do stanu istniejàcego,a w razie potrzeby charakterystyczne rz´dne i przekroje pionowe terenu;

● uk∏ad zieleni, z oznaczeniem istniejàcego zadrzewienia podlegajàcego adaptacjilub likwidacji, oraz projektowanej zieleni wysokiej i niskiej;

● uk∏ad sieci i przewodów uzbrojenia terenu, przedstawiony z przy∏àczami do od-powiednich sieci zewn´trznych i wewn´trznych oraz urzàdzeƒ budowlanych (wo-dociàgowych, cieplnych, gazowych i kanalizacyjnych), okreÊlajàcy sposób odpro-wadzania wód opadowych;

● uk∏ad linii lub przewodów elektrycznych (oÊwietlenie obiektu) i telekomunikacyj-nych (telefon) oraz zwiàzanych z nim urzàdzeƒ technicznych.

Dane te mogà byç zamieszczone na dodatkowych rysunkach, je˝eli poprawi to czy-telnoÊç projektu zagospodarowania dzia∏ki lub terenu. Projekt powinien byç czytelny, sporzàdzony na mapie w skali dostosowanej do ro-dzaju i wielkoÊci obiektu lub zamierzenia budowlanego.

1.3.3. Jak oceniaç projekty placów zabaw?Oceniajàc projekt placu zabaw, warto odpowiedzieç sobie na kilka podstawowychpytaƒ:

Czy spe∏ni∏ nasze oczekiwania co do potrzeb i wieku przysz∏ych u˝ytkowni-ków?Powinien on uwzgl´dniaç rzeczywiste potrzeby dzieci w wieku ∏obkowym, przed-szkolnym oraz szkolnym m∏odszym (od 1 do 12 lat). Nie oznacza to jednak, ˝e naplacach zabaw nie b´dà przebywa∏y dzieci starsze, a nawet m∏odzie˝. Nale˝y tak-˝e pami´taç o opiekunach dzieci do lat 7.

Czy projektowany obiekt spe∏nia kryteria idealnego placu zabaw z punktu wi-dzenia dzieci, rodziców i pedagogów?

13

Ryc. 9. Trójkàtidealnego placu zabaw

R – rodziceDz – dzieci

P – pedagodzyA – atrakcyjnoÊç

B – bezpieczeƒstwoR – rozwijajàce wszechstronnie

TPZ – tradycyjne place zabawDzPZ – dzikie, nieurzàdzone

place zabawEPZ – edukacyjne place

zabawIPZ – idealny plac zabaw


Z punktu widzenia rodziców i dzieci idealny plac zabaw powinien charakteryzowaçsi´ trzema cechami (ryc. 9). Po pierwsze, powinien byç ca∏kowicie bezpieczny, podrugie, atrakcyjny, i po trzecie, wszechstronnie rozwijajàcy dzieci. Do wszech-stronnego rozwoju du˝à wag´ przyk∏adajà tak˝e wychowawcy i psychologowiedzieci´cy. OczywiÊcie dla inwestora i administracji liczà si´ tak˝e: trwa∏oÊç i solid-noÊç oraz niskie koszty konserwacji i eksploatacji placu zabaw. Najbardziej istotnesà jednak trzy pierwsze cechy, którymi powinno si´ odznaczaç wyposa˝enie placówzabaw: urzàdzenia, nawierzchnie i ogrodzenie.

Czy program obiektu umo˝liwia dzieciom jak najwi´kszà aktywnoÊç w∏asnà?Czy dzieci b´dà mog∏y manipulowaç przy urzàdzeniach zabawowych i prze-kszta∏caç obiekt, czy te˝ skazane sà jedynie na gotowe wzory urzàdzeƒ?Plac zabaw powinien w jak najwi´kszym stopniu sprzyjaç przejawom aktywnoÊciw∏asnej dziecka. Psychologowie uwa˝ajà, e jest ona nie tylko jednym z wewn´trz-nych warunków rozwoju psychicznego, ale tak˝e niezb´dnym wyznacznikiem pro-cesów rozwoju. Obiekty umo˝liwiajàce dzieciom przekszta∏cenia – budow´ zam-ków z piasku, zabaw´ z wodà, plecenie wianków z kwiatów, zabaw´ w sklep lubteatr – sà zdecydowanie atrakcyjniejsze i bardziej wartoÊciowe dla ich wszechstron-nego rozwoju.

Oko∏o 10% spo∏eczeƒstwa to osoby niepe∏nosprawne. Równie˝ dzieci niepe∏-nosprawne majà prawo do zabawy na Êwie˝ym powietrzu. Powinny si´ one bawiç

razem z dzieçmi zdrowymi na tym samym terenie. Na szcz´Êcie ro-Ênie zainteresowanie placówkami integracyjnymi. Tereny zabaw tominiatura Êwiata i doros∏ego spo∏eczeƒstwa. Uczà one dzieciwspó∏˝ycia z innymi, tolerancji, pozwalajà na przeçwiczenie ról,które b´dà kiedyÊ spe∏niaç jako doroÊli.

Czy projektant przewidzia∏ odpowiedni podzia∏ funkcjonalno--przestrzenny obiektu? Czy konieczny jest podzia∏ przestrze-ni pomi´dzy poszczególne grupy wiekowe?Zaleca si´ obecnie, aby place zabaw by∏y dzielone nie wed∏ug grupwieku, ale wed∏ug rodzajów zabaw. Jedynym wyjàtkiem od tej re-

gu∏y – wynikajàcym z zasad bezpieczeƒstwa – jest koniecznoÊç zapewnienia od-powiedniej izolacji w cz´Êci przeznaczonej dla dzieci najm∏odszych (do 5 lat)od otoczenia, zw∏aszcza od terenu przeznaczonego do zabaw ruchowych i za-j´ç sportowych. OczywiÊcie urzàdzenia dla najm∏odszych b´dà si´ ró˝niç od pozo-sta∏ych nie tylko wielkoÊcià.

Czy projektant obiektu w∏aÊciwie wykorzystuje naturalne cechy terenu,a zw∏aszcza roÊlinnoÊç placu zabaw i najbli˝szego otoczenia? Czy teren prze-znaczony na plac zabaw sprzyja zabawom spontanicznym? Czy sà mo˝liwo-Êci zabawy bez sprz´tu – przez poprowadzenie specjalnych dróg i placóworaz odpowiednie ukszta∏towanie terenu?Podczas urzàdzania terenów zabaw – zw∏aszcza w miastach – pod uwag´ bierze si´przede wszystkim elementy naturalne: ziemi´, piasek, ˝wir, g∏azy narzutowe (ryc.10), roÊliny i zwierz´ta. ¸àki i kwiaty, drzewa i krzewy, ziemia i ska∏y, stawy i oczkawodne sà idealnym Êrodowiskiem do zabawy. Umo˝liwiajà one dziecku bezpoÊred-nie, codzienne obcowanie z naturà. OczywiÊcie na niewielkich placach zabaw w mie-

14

Zaleca si´ obecnie, aby place zabaw by∏y dzielone nie wed∏uggrup wieku, ale wed∏ugrodzajów zabaw


Êcie jest to trudne, ale nie niemo˝liwe. Przy budowie terenu zabaw zamiast tworzywsztucznych warto te˝ cz´Êciej wykorzystywaç wymienione wczeÊniej surowce natu-ralne i samà przyrod´11.

Czy na placu zabaw zaprojektowano w∏aÊciwe nawierzchnie? Czy pod urzà-dzeniami do zabaw przewidziano nawierzchnie amortyzujàce upadki? Czyuwzgl´dniono przy tym potencjalnà wysokoÊç swobodnego upadku dziecka,tak jak to okreÊla norma PN-EN 1177?Normy nakazujà, aby pod urzàdzeniami do zabaw znajdowa∏y si´ nawierzchniemi´kkie zabezpieczajàce dzieci przed groênymi urazami w razie upadku. Materia-∏ów bez odpowiednich w∏aÊciwoÊci amortyzujàcych (cegie∏, kamieni, betonu, ma-teria∏ów bitumicznych, nawierzchni t∏uczniowych i drewna) powinno si´ u˝ywaçtylko poza obszarem upadku12.

Czy wokó∏ urzàdzeƒ zabawowych przewidziano niezb´dne strefy bezpieczne-go u˝ytkowania, które chronià dzieci przed mo˝liwymi urazami?Aktualna norma nak∏ada na projektanta obowiàzek zapewnienia wokó∏ urzàdzeƒstref bezpiecznego u˝ytkowania, tzw. przestrzeni minimalnej. Jest to przestrzeƒ za-j´ta przez urzàdzenie oraz obszar zajmowany przez u˝ytkownika wykonujàcegoruch wymuszony przez to urzàdzenie (np. zje˝d˝anie, huÊtanie, ko∏ysanie). To tak-˝e tzw. obszar upadku okreÊlany jako przestrzeƒ zajmowana przez u˝ytkownikaspadajàcego z uniesionej cz´Êci urzàdzenia. W zale˝noÊci od wysokoÊci swobodne-go upadku dziecka na pod∏o˝e norma europejska przewiduje okreÊlony obszarupadku. Zaproponowane w projekcie urzàdzenia do zabaw powinny mieç okreÊlo-ne strefy bezpieczeƒstwa.

15

Ryc. 10.Na ka˝dymplacu zabawpo˝àdane sàtakie naturalneelementy

11 Porównaj tak˝e rozdzia∏ 1.5.12 Wi´cej na ten temat w nast´pnym podrozdziale (1.4.).



1.4. Nawierzchnie placów zabaw

1.4.1. Rola i znaczenie nawierzchni na placach zabaw Znaczenia nawierzchni na placach zabaw zazwyczaj si´ nie docenia.Sà one pierwszym elementem, z którym dziecko ma kontakt po wej-Êciu na teren zabaw. Nawierzchnia mo˝e u∏atwiç lub uniemo˝liwiçzabaw´, mo˝e te˝ staç si´ elementem zabawowym, a nawet po-znawczym. Musi ona gwarantowaç pe∏ne bezpieczeƒstwo u˝ytkow-nikowi. Poza tym zwi´ksza estetyk´ obiektu, a tak˝e zapewnia w∏a-Êciwe warunki sanitarno-higieniczne. Niestety najwi´cej wypadkówna terenach zabaw dla dzieci (i to najgroêniejszych) jest spowodo-wanych zastosowaniem niew∏aÊciwych nawierzchni. Przyjmuje si´,

˝e nawierzchnie sà przyczynà oko∏o 60% wszystkich wypadków dzieci na placachzabaw.

1.4.2. Wymagania stawiane nawierzchniom Od kilkunastu lat funkcjonujà odpowiednie normy, które okreÊlajà podstawowe wy-magania stawiane zarówno urzàdzeniom, jak i nawierzchniom. Podano je w tabe-li 1, która zawiera równie˝ ocen´ najcz´Êciej stosowanych rodzajów nawierzchni.

Do najci´˝szych wypadków zalicza si´ urazy g∏owy. Dlatego nawierzchnia po-winna przede wszystkim zmniejszaç prawdopodobieƒstwo uszkodzenia g∏owy.W tym celu doÊwiadczalnie wyznaczono tzw. kryterium urazu g∏owy (Head InjuryCriterion – HIC). Jest to wartoÊç, która w razie upadku dziecka na nawierzchni´ niepowoduje skutku Êmiertelnego. Kryterium to uwa˝a si´ za najlepszy dost´pny mo-del w przewidywaniu prawdopodobieƒstwa zranieƒ w nast´pstwie upadków.

16

Przyjmuje si´, ˝e nawierzchnie sà przyczynà oko∏o60% wszystkichwypadków dzieci na placach zabaw

Czy znani sà przyszli u˝ytkownicy? Czy sàodpowiednie dokumenty, raporty,opracowane statystyki?Czy znany jest plac i okolica? Czy istniejàodpowiednie dokumenty, rysunki, plany?

Czy chodzi o projektowanie od podstaw,uzupe∏nienie, rozbudow´, przebudow´, czy remont kapitalny placu?Na jak d∏ugo planowana jest eksploatacjaplacu?

Czy plac zabaw jest przeznaczony dla jednejokreÊlonej grupy u˝ytkowników?

Jak d∏ugo b´dzie trwa∏o projektowanie?

Czy autor projektu ma doÊwiadczeniew kwestiach placów zabaw? Czy mareferencje, zna obowiàzujàce normy i przepisy?Czy autor projektu b´dzie w stanie tak˝e pouruchomieniu placu dbaç o jego rozwój?

Czy honorarium za projekt jest uzale˝nioneod nak∏adu inwestycyjnego, liczby urzàdzeƒzabawowych, czasu pracy, czy te˝ b´dziezrycza∏towane?Czy w miejscowym planiezagospodarowania przestrzennegouwzgl´dniono inne place zabaw, terenyprzeznaczone do wypoczynku, tereny zieleni?

Pytania zadawane przez:

inwestora/zarzàdc´/administratora projektanta


Nawierzchnie twarde – z cegie∏, kamieni, betonu, asfaltu czynawet drewna lub ubitej ziemi (nawierzchnia klepiskowa) – niemogà wyst´powaç w obszarze przewidywanego upadku. Mo-gà byç one stosowane tylko poza nim.

1.4.3. Nawierzchnie z materia∏ów luênych amortyzujàceupadki Wspomniana wczeÊniej norma PN-EN 1177 okreÊla metod´badania i obliczania wartoÊci HIC. W badaniach tych ustala si´krytycznà wysokoÊç upadku13 dla ró˝nych nawierzchni stoso-wanych na placach zabaw. Przyk∏ady powszechnie u˝ywanychmateria∏ów amortyzujàcych uderzenia i wysokoÊci krytycznych

17

Rodzaj nawierzchni

Cechy

awonoteb

anzcimu tib

t( awori

w)a

woinzcuj enain

werd iktsok zanlarutan a

wotnurganozspelu a

wotnurgatsai

warthcynzcut zs

wyzrowt z

im .zcutzs

wyzrowt z

hcikka

woksaipul z

ogenuri

wwór ói

w zoge

womug utalunarg z

odporno na u ytkowanietrwa oodporno na czynniki atmosferycznewykonaniakosztykonserwacjipodatno na kszta towanieprzydatno do jazdyprzydatno do biegania

waloryzabawowe

zmiana urz dze do zabawsprz t do wspinania (wie e itp.)zje d alniehu tawkikaruzelewa kikolejki linowebieganie i zabawy ruchoweniepe nosprawni na wózkach

bezpiecze stwo– zastosowaniejakonawierzchniami kka

niepe nosprawni z zaburzeniamikoordynacji ruchu

dost pnowalory higienicznewalory plastyczne

Tabela 1. Ocena najcz´Êciej stosowanych rodzajów nawierzchni – wysoka, – Êrednia, – ma∏a, – nie powinno si´ stosowaç

13 Krytyczna wysokoÊç upadku to najmniejsza wartoÊç obliczona ze wzoru podanego w normie PN-EN1177.

Nawierzchnie twarde – z cegie∏, kamieni, betonu, asfaltu czy nawet drewna lub

ubitej ziemi (nawierzchnia klepiskowa) – nie mogàwyst´powaç w obszarze

przewidywanego upadku


upadku (obliczone zgodnie ze wspomnianà normà) podano w tabeli 2 i na ryci-nie 11.

Norma okreÊla, e nawierzchnia amortyzujàca upadki powinna byç umieszczo-na na ca∏ym obszarze upadku, pod ka˝dym urzàdzeniem do zabaw o wysokoÊciswobodnego upadku powy˝ej 6 cm. Norma PN-EN 1176-1 podaje zasady oblicza-nia wielkoÊci tego obszaru.

18

Materia 11) Opis (mm) Minimalnagrubo 2) (mm)

Maks. wysokośćupadku (mm)

Dar /gleba 1000

Kora kawa ki wielko ciod 20 do 80

300 3000

Wióry wielko od 5 do 30

Piasek3) ziarno od 0,2 do 2

wirek ziarno od 2 do 8

Inne materia y z prób okre lania HIC badano krytycznwysoko upadku

1) Materia y odpowiednio przygotowane do stosowania na placach zabaw dla dzieci.2) Materia y rozdrobnione i lu ne nale y uk ada warstw grubsz o 200 mm odwymaganej w próbie laboratoryjnej krytycznej wysoko ci upadku. Taki nadmiargrubo ci pozwala na u o enie si materia u w miar u ytkowania.3) Bez cz stek mu u lub gliny.

Ryc. 11.Materia∏y

i przypisane imbezpiecznewysokoÊci

swobodnegoupadku

Tabela 2. Przyk∏ady powszechnie u˝ywanych materia∏ów amortyzujàcych upadki i odpowiadajàcych im krytycznych wysokoÊci upadku


WysokoÊç swobodnego upadku nor-ma okreÊla jako najwi´kszà odleg∏oÊçpionowà pomi´dzy wyraênie okreÊlonàpowierzchnià podparcia cia∏a a znajdujà-cà si´ ni˝ej powierzchnià, na którà onospada (ryc. 12). Wyraênie okreÊlonà po-wierzchnià podparcia cia∏a mo˝e byçka˝da nieruchoma powierzchnia, do któ-rej dost´p jest wolny.

Do najlepszych nawierzchni mi´kkichnale˝à pola z drobnego wirku 2-8 mm.


Czy pod urzàdzeniami, zw∏aszczao wysokoÊci swobodnego upadkupowy˝ej 1 m, znajdujà si´ odpowied-nie nawierzchnie mi´kkie? A jeÊli nie,to czy mo˝na to naprawiç?

Czy zastosowane nawierzchnie mi kkiez tworzyw sztucznych odpowiadajànormom i przepisom (spe∏niajà kryte-rium HIC)? Czy jest odpowiednia doku-mentacja i czy zosta∏o to sprawdzone?

Czy organ kontrolujàcy jest kompe-tentny?

1.5. RoÊlinnoÊç na placu zabawLe˝àc przyglàda∏em si´ skrawkowi ziemi, na którym opar∏em r´k´. Ile˝ tuwszystkiego! Trawa, zielony, puszysty mech, koniczyna, bia∏y kwiatek o dziu-beƒskich p∏atkach, p´d paprotki, ó∏te igliwie, wiotkie, zwini´te liÊcie d´bu,ga∏àzka je˝yny, k∏àcza perzu, suchy z∏amany badyl – a ca∏y ten niby-zielnikwczepiony w piaszczystà ziemi´, nisko przycupni´ty, st∏oczony. Istna mikro-d˝ungla roÊlinek i ˝yjàtek, których nazw nie znam, Êwiat arcybogaty, najró˝-niejszy i dla mnie najcz´Êciej – anonimowy.

R. KapuÊciƒski („Lapidarium”)

1.5.1. Znaczenie roÊlin na placu zabawDzieci pragnà przebywaç na ∏onie natury. WÊród drzew, krzewów, traw i kwiatów.Chcà si´ bawiç w parku, na ∏àce, w lesie, na wsi, w ogrodzie.

Planujàc plac zabaw, nie wolno zapomnieç o roÊlinach. àki i kwiaty, zio∏a i by-liny, drzewa i krzewy – niewa˝ne, czy dzikie, czy te˝ uprawiane i sadzone przez cz∏o-wieka – sà idealnym Êrodowiskiem do zabawy. Umo˝liwiajà one bezpoÊrednie, co-dzienne obcowanie z naturà. Jest to szczególnie wa˝ne dla dziecka wychowujàce-go si´ w wielkim mieÊcie, które naturalnà roÊlinnoÊç oglàda prawie wy∏àcznie w te-lewizji i w kinie. Wiele maluchów ˝yjàcych dziÊ w betonowych miastach nie zdaje

19

Ryc. 12.ObliczaniewysokoÊciswobodnegoupadku

Ryc. 13. Drobny wirek tonajbezpieczniejsza nawierzchnia mi´kka

Wys

okoÊ

ç sw

obod

neg

o up

adku


sobie sprawy z tego, e poza Êwiatem murów istnieje jeszcze inny: ywy, kolorowy,nieustannie zmieniajàcy si´ Êwiat przyrody.

RoÊlinnoÊç stwarza idealne warunki do zabawy, poniewa˝:● tworzy korzystny mikroklimat,● swà ró˝norodnoÊcià pobudza zmys∏y i rozwija wyobraêni´,● wp∏ywa na percepcj´ dêwi´ków, form i obrazów,● rozwija zdolnoÊci manualne i intelektualne,● jest niewyczerpanym êród∏em dziecićych inspiracji, fascynacji i refleksji,● poznajàc roÊlinnoÊç i pojmujàc jej znaczenie, dzieci uczà si´ jà szanowaç.

RoÊlinnoÊç modyfikuje warunki klimatyczne – ∏agodzi wahania temperatury po-wietrza i ogranicza pr´dkoÊç wiatru. Poprawia te˝ wilgotnoÊç powietrza, obni˝apoziom ha∏asu oraz wp∏ywa na zmniejszenie zanieczyszczeƒ gazowych lub py∏o-wych. Ponadto wytwarza specyficzne warunki atmosferyczne – nadaje powietrzuokreÊlony sk∏ad chemiczny przez uwalnianie substancji gazowych (produktów prze-miany materii) oraz aerozoli organicznych (zarodników, py∏ków nasion czy te˝z∏uszczonych cz´Êci roÊlin). Te wszystkie funkcje roÊlin uwzgl´dnia si´ przy tworze-niu zdrowych warunków zabawy. Odpowiednio ukszta∏towana szata roÊlinna two-rzy oaz´ ciep∏a, spokoju i bezpieczeƒstwa, zapewnia tak˝e poczucie intymnoÊci.W przyrodzie nie ma szablonów i schematów. Ka˝da roÊlina i ka˝dy liÊç jest niepo-wtarzalny. Podczas zmieniajàcych si´ pór roku zawsze mo˝na odkryç i zaobserwo-waç coÊ nowego. Ró˝norodna, autentyczna natura jest organicznie zwiàzana z ˝y-ciem cz∏owieka. Prze˝ywamy naturalne cykle, obserwujemy zmiany: rozwijanie sińowych liÊci, powstawanie kwiatów, owoców i nasion. Dojrzewajàce owoce mo˝-na zebraç i ich spróbowaç.

Przyroda jest wielkà niewiadomà pe∏nà zmian. RoÊlinnoÊç zmienia si´ w ciàguroku, w poszczególnych sezonach, niemal ka˝dego dnia – jest inna rano, w po∏u-dnie i wieczorem. Oddzia∏uje na wszystkie zmys∏y dziecka: wzrok, wćh, smak, do-tyk, stwarza wić niemal nieograniczone mo˝liwoÊci przygód i zabaw. Obcujàc naco dzieƒ z roÊlinami, dzieci wszechstronnie si´ rozwijajà:● obserwujà je,● badajà niepowtarzalnoÊç roÊlin, poznajà ich budow´, eksperymentujà z nimi (nie

ma to nic wspólnego z niszczeniem Êrodowiska),● poznajà znaczenie roÊlin dla Êrodowiska ycia ptaków, owadów i innych zwierzàt,

a tak˝e dla cz∏owieka, np. jako budulca,● krzewy mogà byç miejscem do zabaw przygodowych, kryjówkà i schronieniem,

miejscem narad, pe∏nym fantazji i tajemniczoÊci,● na drzewa mo˝na si´ wspinaç, budowaç gniazda obserwacyjne, le˝eç na kona-

rach, s∏uchaç g∏osu ptaków, rozmyÊlaç o Êwiecie i marzyç (ryc. 14).Dziecko rozwija si´ najpe∏niej na drodze aktywnej dzia∏alnoÊci. T aktywnoÊç

buduje nie tylko wychowanie, ale tak˝e Êrodowisko przyrodnicze, w tym oczywi-Êcie roÊlinnoÊç. Odpowiednio dobrana i ukszta∏towana przyczynia si´ dowszechstronnego rozwoju dziecka. Z aktywnoÊcià poznawczà wià˝e si´ te˝ nie-stety niszczenie roÊlin, cz´sto przez doros∏ych pochopnie uznawane za przejawwandalizmu lub braku szacunku dla przyrody. Dziecko, eksperymentujàc z roÊlina-mi, poznaje otoczenie, uczy si´. Ich niszczenie równie˝ wynika z potrzeby tworze-nia. Dzieci uwielbiajà si´ bawiç poszczególnymi cz´Êciami roÊlin (witkami, liÊçmi,owocami, nasionami, kwiatami itp.). Nie wolno traktowaç tego wy∏àcznie jakobezmyÊlnego niszczenia. Potrzeby zabawowe i eksploracyjne sà wa˝niejsze od

20


ochrony roÊlin i zachowania ichw nienaruszonym stanie. Dzieciz ich p´dów tworzà miecze, ∏uki,gwizdki. LiÊcie, kwiaty, owocei nasiona sà z kolei potrzebne dozabaw konstrukcyjnych i tema-tycznych. Nawet zakazy nie po-mogà – pragnienie urozmaiceniazabawy jest tak silne, ˝e dziecinie mogà si´ oprzeç pokusiezniszczenia. RoÊlinnoÊç placówzabaw musi wi´c wytrzymaç du-˝o wi´ksze obcià˝enia ni˝ w wa-runkach naturalnych. Powinnasi´ ona charakteryzowaç nie tylepi´knym wyglàdem, ile przydat-noÊcià do zabawy, silnym i szyb-kim wzrostem oraz odpornoÊciàna uszkodzenia mechanicznei zranienia (jak np. wierzby). Do-bre sà wszelkiego rodzaju roÊlinydzikie, spontaniczne, samoodna-wiajàce si´. Dlatego te˝ trzebasadziç przede wszystkim te o ma-∏ych wymaganiach siedliskowych, odporne na zniszczenie mechaniczne, silnie ro-snàce i ∏atwo odnawiajàce si´. Przy doborze roÊlinnoÊci nale˝y te˝ uwzgl´dniçwielkoÊç terenu.

1.5.2. RoÊliny polecane na place zabawWÊród roÊlin szczególnie polecanych na place zabaw nale˝y wymieniç drzewai krzewy charakteryzujàce si´ szybkim wzrostem, zw∏aszcza w m∏odym wieku. Jestto szczególnie wa˝ne w nowych osiedlach mieszkaniowych, w których na ogó∏ brakstarodrzewu. Je˝eli w ogrodzie posadzi si´ ajlanty, brzozy, modrzewie, topole lubwierzby, ju˝ po kilku latach dadzà one odpowiedni efekt plastyczny i b´dà skutecz-nie oddzia∏ywaç na mikroklimat.

Warto jednak zaznaczyç, ˝e nie powinny one spe∏niaç funkcji wentyla bezpie-czeƒstwa. Do tej roli o wiele lepiej nadajà si´ urzàdzenia zabawowe.

RoÊlinom sadzonym na terenach zabaw stawia si´ jeszcze jeden wa˝ny waru-nek – powinny one dostarczaç tworzywa do zabaw. Ulubionym przez dzieci mate-ria∏em do zaj´ç konstrukcyjnych i plastycznych sà kasztany, o∏´dzie, szyszki, jago-dy jarz´biny i wiele podobnych.

1.5.3. RoÊliny niepo˝àdane na placu zabawOczywiÊcie roÊliny sadzone na terenie zabaw powinny byç nieszkodliwe dla zdro-wia. W szczególnoÊci nie mogà wykazywaç silnych w∏aÊciwoÊci trujàcych, podra˝-niaç b∏on Êluzowych oraz wywo∏ywaç uczuleƒ i stanów zapalnych oczu, nosa i drógoddechowych. Nie powinny one równie˝ byç zbyt wra˝liwe na choroby i szkodni-ki oraz wymagaç cz´stych opryskiwaƒ ochronnych.

21

Ryc. 14. Dzieciuwielbiajàwspinaç si´ na drzewa


Istotnym problemem jest toksycznoÊç roÊlin. Jeszcze kilka lat temu lista gatun-ków zakazanych do stosowania na terenach zabaw dla dzieci by∏a d∏uga. DziÊuwzgl´dnia si´ wymiar szkodliwoÊci roÊliny. Za najbardziej niebezpieczne uznaje si´te, które ju˝ w nazwie ostrzegajà przed swà toksycznoÊcià (jak: tojad mocny, sza-

lej jadowity, sumak jadowity itp.). List´ roÊlin szczególnie nie-

bezpiecznych i trujàcych podajetabela 3.

W starszych podr´cznikachmo˝na znaleêç równie˝ zalecenie,aby unikaç sadzenia na placachzabaw roÊlin z cierniami i kolcami.Wydaje si´, ˝e jest to postulatzbyt daleko idàcy. Po pierwsze,w ten sposób musielibyÊmy wy-

eliminowaç mnóstwo przydatnych do zabawy i wartoÊciowychdla Êrodowiska roÊlin, w rzeczywistoÊci prawie niegroênych (ta-kich jak berberys). Po drugie zaÊ, nie jesteÊmy w stanie usunàçz otoczenia dzieci wszystkich mo˝liwych zagro˝eƒ. Dziecko mu-si poznawaç Êwiat, musi si´ samo przekonaç, ˝e pokrzywa pa-rzy, a ró˝a kole. Nie ma w tym nic niebezpiecznego, pod warun-kiem ˝e nie sà to roÊliny naprawd´ groêne o cierniach lub kol-cach d∏ugoÊci kilkunastu centymetrów (np. g∏óg ostrogowy –ryc. 15) albo tnàcych jak yletki (niektóre ró˝e – ryc. 16). Byç mo-˝e wi´c nie trzeba bezwzgl´dnie rezygnowaç z wielu roÊlin trak-towanych przez doros∏ych jako zagro˝enie. Obecnie nie zalecasi´ ich eliminacji z placów zabaw. Ze wzgl´du na w∏aÊciwoÊciobronne najpr´dzej przetrwajà one bowiem na placu zabaw.

Poza tym dziecko, doÊwiadczajàc sytuacji niebezpiecznych, nabiera szacunku doprzyrody. Dowiaduje si´, e nie mo˝na jej lekcewa˝yç.


Czy na terenie placu zabaw jest jakaÊ roÊlinnoÊç? JeÊli tak, jakie to sà roÊliny?

Czy istnieje aktualna inwentaryzacja roÊlin (opisujàca ich sk∏ad gatunkowy,rozmiary dendrometryczne i stan zdrowotny)?

Czy na terenie znajdujà si´ chore, zagra˝ajàce bezpieczeƒstwu drzewa, któ-re muszà byç usuni´te?

Czy rosnà trujàce roÊliny, które nale˝y usunàç?

Czy podczas monta˝u urzàdzeƒ i budowy Êcie˝ek roÊliny mogà zostaç znisz-czone? Jak nale˝y je zabezpieczyç podczas budowy lub remontu obiektu?

Czy do momentu wzrostu roÊlin plac powinien byç zamkni´ty lub dost´pnyw ograniczonym zakresie?

22

Ryc. 15. G∏ógostrogowy

Ryc. 16. Rosacanina


23

GatunekA. Drzewa i krzewyJa∏owiec sabiƒski i inne gatunki (Juniperus sabina)Kalina koralowa (Viburnum opulus)Kolcowój szkar∏atny (pospolity) (Lycium halimifolium)Ligustr pospolity (Ligustrum vulgare)Ostrokrzew kolczasty (Ilex aquifolium)Sumak jadowity (Rhus toxicodendron)

Szak∏ak pospolity (Rhamnus cathartica)Trzmielina pospolita (Euonymus europaea)Wawrzynek wilcze∏yko i inne gatunki (Daphne mezereum)Z∏otokap pospolity (Laburnum anagyroides)

˚ywotnik zachodni (Thuja occidentalis)

B. RoÊliny zielneBieluƒ dzi´dzierzawa (Datura stramonium)Blekot pospolity (Aethusa cynapium)Ciemiemik czarny i inne gatunki(Helleborus niger)

Czermieƒ b∏otna (Calla palustris)Lulek czarny (Hyoscyamus niger)Pokrzyk wilcza jagoda (Atropa bellaldonna)

Psianka czarna (Solanum nigrum)Ràcznik pospolity (Ricinus communis)Szalej jadowity (Cicuta virosa)

Szczwó∏ plamisty (Conium maculatum)Tojad w∏aÊciwy i inne gatunki (Aconitum napellus)

Zimowit jesienny (Colchicum autumnale)

Trujàce cz´Êci roÊliny

wszystkie cz´Êci roÊliny, szczególnieczubki p´dówjagody, liÊcie i kora

wszystkie cz´Êci roÊliny

jagody, liÊcie, kora

jagody (atrakcyjne dla dzieci)

wszystkie cz´Êci roÊliny, a szczególniesok mleczny

owoce, kora, p´dy

wszystkie cz´Êci roÊliny, szczególnieowocewszystkie cz´Êci roÊliny

wszystkie cz´Êci roÊliny, szczególnienasiona

czubki p´dów, szyszki



wszystkie cz´Êci roÊliny, zw∏aszczak∏àcze i liÊcie



wszystkie cz´Êci roÊliny; dla dzieciszczególnie atrakcyjne owoce (jagody)

ziele i jagody

nasiona

wszystkie cz´Êci roÊliny, szczególnie∏odyga i korzenie (k∏àcza)




Najwa˝niejsze objawy zatrucia

podra˝nienie o∏àdka, jelit, nerek, skurcze, Êmierç w Êpiàczce

wymioty, zapalenie przewodu pokarmowego, krwiomocz, u dzieci:zawroty g∏owy, zaburzenia mowy, utrata przytomnoÊci, a nawet Êmierçdzia∏anie zbli˝one do atropiny, choç nieco s∏absze, sza∏, zaburzeniawzroku, zaparcie, potem biegunka, brak tchu, parali˝, Êmierç w Êpiàczcemd∏oÊci, wymioty, biegunka, skurcze, zaburzenia uk∏adu krà˝enia, silnestany zapalne skóry ci´˝ka biegunka, dawka Êmiertelna dla dzieci 20-30 jagód

zewn´trznie: ci´˝kie podra˝nienia skóry, wewn´trznie: ci´˝kiepodra˝nienia o∏àdka i jelit, krwawa biegunka, zapalenie przewodupokarmowego i Êmierç. Ze wzgl´du na silnà toksycznoÊç powinien byçwyeliminowany z parków i ogrodówwymioty, kolka/krwawa biegunka, zaburzenia nerkowe, zapaÊç

wymioty, biegunka, skurcze, silne zaburzenia pracy serca, os∏abienieserca prowadzàce do zatrzymania jego pracyzewn´trznie: silne zapalenie skóry, wewn´trznie: zapalenie˝o∏àdkowo-jelitowe i nerek, zaburzenia nerwowe, os∏abienie, zawrotyg∏owy, skurcze, Êmierçbóle brzucha, md∏oÊci, wymioty, zaburzenia serca i uk∏adu krà˝enia,odurzenie a˝ do utraty przytomnoÊci, skurcze, Êmierç na skutekpora˝enia uk∏adu oddechowego zewn´trznie: stany zapalne skóry, wewn´trznie: podra˝nienie o∏àdkai jelit, utrata przytomnoÊci, skurcze, uszkodzenia nerek i wàtroby

symptomy jak przy zatruciu pokrzykiem wilczà jagodà

przy spo˝yciu post´pujàcy parali˝, rozszerzenie êrenic, wymioty,biegunka, dusznoÊç, Êmierç md∏oÊci, wymioty, kolka, biegunka, zwolnione, nieregularne t´tno, os∏abienie akcji serca, dusznoÊç, rozszerzenie êrenic, Êmierç spowodowana zatrzymaniem akcji sercanapuchni´cie jamy ustnej, wymioty, skurcze, Êpiàczka, Êmierç

symptomy podobne jak po zatruciu pokrzykiem wilczà jagodà, przyzbieraniu nasion cz´ste wyst´powanie parali˝u uk∏adu centralnego stan podniecenia, skóra czerwona i goràca, zapalenie gard∏a, sucheÊluzówki, wysoka temperatura, szerokie êrenice, zaburzeniaw widzeniu, niepokój, skurcze, zm´czenie, Êmierç; spo˝ycie przezkilkuletnie dziecko 5-15 sztuk jagód jest ju˝ dla niego dawkà Êmiertelnàzawroty g∏owy, wymioty, biegunka, skurcze, goràczka, brak tchu,Êmierçzatrucie krwi, gwa∏towne wymioty, biegunka, 10 nasion mo˝espowodowaç Êmierç osoby doros∏ej palenie w jamie ustnej, md∏oÊci, wymioty, biegunka, bicie serca,zaburzenia równowagi, sennoÊç, utrata przytomnoÊci, skurcze, s∏abeoddychanie, Êmierç w Êpiàczcepalenie w jamie ustnej, parali˝ j´zyka, ogólne os∏abienie, biegunka,wymioty, rozszerzone êrenice, brak tchu, Êmierçpalenie w jamie ustnej, mrowienie skóry, utrata przytomnoÊci,uszkodzenie serca i uk∏adu krà˝enia, podra˝nienie centralne, póêniejsennoÊç i Êmierçuczucie palenia i drapania w jamie ustnej, md∏oÊci, wymioty, kolka,zaburzenia w krà˝eniu krwi i oddychaniu, Êmierç

Tabela 3. RoÊliny toksyczne, których nale˝y unikaç na placach zabaw Stopieƒ toksycznoÊci: – trujàce, – silnie trujàce, mogà spowodowaç ci´˝kie zatrucia, – b. silnie

trujàce, ju˝ w niewielkiej iloÊci mogà byç Êmiertelne


1.6. Sprz´t do zabaw i pozosta∏e wyposa˝enie – wybór form zabawowych

1.6.1. Cechy sprz´tu do zabawZastanawiajàc si´ nad odpowiednim sprz´tem do zabaw, warto sobie odpowie-dzieç na nast´pujàce pytania.

Czy projektowane urzàdzenia spe∏niajà wymogi obowiàzujàcych norm,zw∏aszcza w zakresie bezpieczeƒstwa?

Czy majà odpowiednie certyfikaty?

Czy urzàdzenia projektowane indywidualnie sà tak samo bezpieczne jak tegotowe kupowane u renomowanych producentów?

Czy pozosta∏e elementy wyposa˝enia placu zabaw – nawierzchnie, ogrodze-nia, elementy architektury ogrodowej – równie˝ spe∏niajà wymogi odpowied-nich norm?Najwa˝niejsze jest bezpieczeƒstwo, a zatem:● wszystkie urzàdzenia oraz nawierzchnie powinny mieç certyfikaty zgodnoÊci

z normami wymienionymi w rozdziale 1; ● nale˝y zwróciç uwag´ na to, aby pozosta∏e elementy wyposa˝enia placu zabaw nie

zagra˝a∏y dzieciom i spe∏nia∏y wymogi okreÊlone normà ogólnà PN-EN 1176-1.

Czy wybrane urzàdzenia do zabaw b´dà atrakcyjne dla dzieci?

Czy sà wystarczajàco u˝yteczne, tzn. nowe, z∏o˝one funkcjonalnie i we-wn´trznie, mobilne, tematyczne, barwne, mo˝na si´ w nich schowaç?AtrakcyjnoÊç terenu zabaw jest zbyt rzadko doceniana. Bezpieczne, ale puste pla-ce zabaw Êwiadczà o marnotrawstwie Êrodków i pieni´dzy, co gorsza – nie rozwià-zujà problemu zabawy. Dzieci je omijajà, szukajàc miejsc ciekawszych, takich jak po-

24

Ryc. 17. Dzieciuwielbiajà

manipulowaçprzedmiotami – na przyk∏ad

kierownicà


bliskie budowy, wykopy, nieu˝ytki, glinianki, a tak˝e ulice i parkingi. Przebywajàc natakich terenach, dzieci sà nara˝one na du˝e ryzyko. W∏aÊnie w takich miejscach, b´-dàcych powa˝nà konkurencjà dla tradycyjnych terenów zabaw, cz´sto zdarzajà si´tragedie dzieciće.

Niezb´dne Êrodki bezpieczeƒstwa nie mogà zubo˝yç atrak-cyjnoÊci terenu zabaw.

AtrakcyjnoÊç urzàdzenia do zabaw jest cz´sto niew∏aÊciwie rozu-miana przez doros∏ych. Nawet doÊwiadczeni projektanci placów za-baw s∏abo znajà preferencje dzieci w stosunku do urzàdzeƒ zaba-wowych. Najlepszym tego dowodem sà badania Bishopa, Michael-sa i Petersona14. Porównywali oni preferencje dzieci i projektantówzajmujàcych si´ placami zabaw. Klasycznym przyk∏adem kompletnego nieporozu-mienia jest „ogród dziecićy” na dachu wie˝owca w Marsylii, zaprojektowany przezwielkiego architekta i urbanist´ Le Corbusiera. Jak si´ okaza∏o, ten wybitny twórcakompletnie nie rozumia∏ dzieci. Ogród na dachu jest dwupoziomowy. Wszystko jestw nim betonowe: schody, pochylnie i Êciany, a przede wszystkim nawierzchnie pod-kreÊlone betonowà Êcianà szybu wentylacyjnego i Êciany przeciwwietrznej. Niezwy-kle surowe bry∏y betonowe, a˝ do bólu czyste i zimne. Oto, jak sobie wyobra˝a∏Êwiat zabaw dziecićych teoretyk puryzmu i funkcjonalizmu.

Estetyka urzàdzenia jest wzgl´dna i nie mo˝e byç celem samym w sobie, lecz jed-nà z jego wielu funkcji. Nie powinna decydowaç o wyborze urzàdzenia. Urzàdzeniaz tworzyw sztucznych, które z regu∏y sà barwne i ∏adnie wyglàdajà, niezbyt cz´sto sàwielofunkcyjne i przydatne do zabawy. Dlatego rzadko sprawdzajà si na placu zabaw.

Plac zabaw nie jest tak˝e odpowiednim miejscem na eksperymenty z dzie∏amisztuki, które niepotrzebnie zabierajà dzieciom przestrzeƒ do zabawy.

Badania naukowe wykaza∏y, ˝e atrakcyjne dla dzieci urzàdzenia do zabaw po-winny byç przede wszystkim: z∏o˝one, nowe, mobilne, tematyczne, izolacyjnewizualnie (zapewniaç separacj´ wzrokowà od otoczenia) i barwne – co jest wa˝-ne zw∏aszcza w odniesieniu do dzieci najm∏odszych (do 5 lat).

Sporym powodzeniem cieszà si urzàdzenia mobilne: huÊtawki, karuzele, zje˝d˝al-nie. Umo liwiajà one dziecku raptowne przemieszczanie si , wymuszajà ruch. Nie mo-gà byç jednak jedynym wyposa˝eniem placów zabaw, gdy˝ zapewniajà ma∏o rozwi-jajàcà i prymitywnà rozrywk , która dosyç szybko si nudzi. O takich urzàdzeniach zwy-kle mówi si´, e manipulujà dzieckiem, wymuszajàc stale ten sam ruch. A przecie˝ po-winno nam zale˝eç na tym, aby to dziecko manipulowa∏o urzàdzeniem do zabaw (np.przez krćenie karuzeli specjalnà kierownicà), a nie urzàdzenie dzieckiem (ryc. 17).

25

Bezpieczeƒstwo ma s∏u˝yç zabawie,

a nie byç celem samym w sobie

14 Peterson G.L., Bishop R.L., Michaels R.M., udowodnili, e upodobania projektantów placów zabaw ioÊmioletnich dzieci sà rozbie˝ne. Zapytali pi´çdziesićiu wylosowanych projektantów, które zprzedstawionych na fotografiach urzàdzeƒ b´dà si´ podoba∏y dzieciom i dlaczego. Nast´pnie o to samospytano grup´ dwustu oÊmioletnich dzieci i porównano wyniki. WÊród badanych dzieci by∏y zarównodziewczynki, jak i ch∏opcy, czarni i biali, mieszkaƒcy przedmieÊç i centrum Chicago. Okaza∏o si´, eprojektanci s∏abo przewidujà upodobania dzieci. Obliczony wspó∏czynnik korelacji rangowej (t Kendalla)wyniós∏, w zale˝noÊci od typu urzàdzeƒ zabawowych, od 0,28 do 0,56, podczas gdy ten samwspó∏czynnik policzony tylko dla dzieci by∏ bliski jednoÊci i waha∏ si´ od 0,91 do 0,99 w zale˝noÊci od ichp∏ci, rasy i miejsca zamieszkania. Ale to nie wszystko. Te same urzàdzenia, które doroÊli projektancipostrzegali jako „ekscytujàce i interesujàce do zabawy”, dzieci ocenia∏y raczej jako „niebezpieczne,brudne i odra˝ajàce”, wykazujàc nadzwyczajne jak na swój wiek zainteresowanie w∏asnymbezpieczeƒstwem. Peterson G.L., Bishop R.L., Michaels R.M.: “Designing Play Environments forChildren”. (w:) Coates G.: “Alternative Learning Environments”. Dowden, Hutchinson and Ross, Inc.Stroudsburg Pennsylwania, 1974, s. 321-340.


Samodzielne wprowadzenie urzàdzenia w ruch sprawia dziecku du˝o wićej sa-tysfakcji, ni˝ wyrćzanie go przez osob´ doros∏à, np. przez popychanie karuzeli czybujanie huÊtawkà.

Atrakcyjne urzàdzenia powinny:● umo˝liwiaç dziecku manipulacj´ i byç podatne na przekszta∏cenia, ● oferowaç ró˝ne formy aktywnoÊci, zapewniaç bawiàcemu si´ du˝y margines

swobody i improwizacji, ● byç – w miar´ mo˝liwoÊci – mobilne, nowe lub nieznane na danym terenie; po-

zwalaç dziecku na raptowne przemieszczenie si´ (np. huÊtawki, karuzele, zje˝-d˝alnie),

● symulowaç zabawy tematyczne,● byç puste w Êrodku (umo˝liwiaç schowanie si´).

Dopiero w ostatniej kolejnoÊci zaleca si´, aby sprz´t do zabaw by∏ barwny,zw∏aszcza jeÊli jest przeznaczony dla dzieci najm∏odszych (do 5 lat).


Wybór okreÊlonych urzàdzeƒ zabawowych powinien byç uzale˝niony od odpowie-dzi na nast´pujàce pytania:

Czy urzàdzenia na placu nadajà si´ do u˝ytku? Czy mo˝na je naprawiç, czy te˝nale˝y je usunàç?

Czy przyszli zarzàdcy (administratorzy) obiektu, pomys∏odawcy lub sponso-rzy majà jakieÊ okreÊlone oczekiwania lub yczenia?

Czy lokalizacja placu zabaw umo˝liwia zaprojektowanie specjalnych form i ro-dzajów urzàdzeƒ zabawowych, takich jak: zabawy z wodà, elementy zabawprzygodowych, budowlanych, kolejek linowych, placu zabaw dla m∏odzie˝y,zoo dziecićego?

Czy teren (sadzawka, staw, pola, ∏àki, kamienie, ska∏y, krzewy, drzewa, ˝wi-rowiska) sprzyja zabawom spontanicznym, naturalnym, bez sprz´tu i specjal-nych urzàdzeƒ?

Czy naturalne Êrodowisko sprzyjajàce zabawom spontanicznym jest dost´p-ne? Czy sà mo˝liwoÊci zabawy bez sprz´tu, przez poprowadzenie specjalnychdróg i placów oraz odpowiednie ukszta∏towanie terenu?

Czy zaproponowane formy zabawy uwzgl´dniajà zmieniajàce si´ potrzeby u˝yt-kowników? Czy projektant wzià∏ pod uwag´ wszystkie mo˝liwoÊci zabawy?

Czy w projekcie przewidziano etapowoÊç monta˝u urzàdzeƒ zabawowych?Jakie urzàdzenia mo˝na zamontowaç dodatkowo?

26

Nie ma na Êwiecie rzeczy, której ktoÊ nie potrafi∏by zrobiç troch´ gorzeji sprzedawaç troch´ taniej, a ludzie, którzy kierujà si´ tylko cenà, stajà si´s∏usznie ∏upem takich machinacji. Nierozsàdnie jest p∏aciç za du˝o, ale jesz-cze gorszà rzeczà jest p∏aciç za ma∏o. P∏acàc za du˝o, traci si´ troch´ pieni´-dzy i to wszystko. P∏acàc za ma∏o, mo˝na straciç wszystko, gdy˝ kupionyprzedmiot nie spe∏nia przeznaczonego mu zadania. W myÊl regu∏ gospodarki nie mo˝na uzyskaç du˝ej wartoÊci za ma∏e pienià-dze. Przyjmujàc najni˝szà ofert´, winieneÊ zatem przewidzieç pewnà dodat-kowà kwot´ na pokrycie ryzyka zwiàzanego z takà decyzjà. JeÊli tak czynisz,to znaczy jednak, e masz dosyç pieni´dzy, aby zap∏aciç za coÊ lepszego.

John Ruskin (1819-1900)

2.1. Organizacja post´powania o udzielenie zamówieniapublicznego

S∏owa Johna Ruskina – angielskiego filozofa, artysty i ekonomisty – powinny namprzyÊwiecaç przy organizowaniu i ocenianiu ofert przetargowych.

Zasady organizacji przetargów15 reguluje ustawa z 29 stycznia 2004 r. Prawozamówieƒ publicznych16. Przewiduje ona osiem trybów udzielania zamówieƒ pu-blicznych. Pokrywajà si´ one z trybami przewidzianymi dyrektywami unijnymi, a na-wet sà od nich bogatsze o zapytanie o cen´ i aukcj´ elektronicznà.

Zamówieƒ publicznych udziela si´ w nast´pujàcych trybach: 1. Przetarg nieograniczony (art. 39-46) – odpowiednik unijnej procedury otwartej. 2. Przetarg ograniczony (art. 47-53) – odpowiednik unijnej procedury ograniczonej. 3. Negocjacje z og∏oszeniem (art. 54-60) – odpowiednik unijnej procedury negocja-

cji z uprzednim og∏oszeniem. 4. Negocjacje bez og∏oszenia (art. 61-65) – odpowiednik unijnej procedury nego-

cjacji bez uprzedniego og∏oszenia z udzia∏em kilku wykonawców. 5. Zamówienie z wolnej r´ki (art. 66-68) – odpowiednik unijnej procedury negocja-

cji bez uprzedniego og∏oszenia z udzia∏em jednego wykonawcy. 6. Zapytanie o cen´ (art. 69-73). 7. Licytacja elektroniczna (art. 74-81).8. Dialog konkurencyjny (art. 60a-60e).

27

ROZDZIA¸ 2.Organizacja post´powania o udzielenie zamówienia

publicznego na projekt i wykonanie placu zabaw

15 Na rzecz niniejszego opracowania przyj´to u˝ywaç nazw´ „przetarg” dla post´powaƒ o udzieleniezamówienia publicznego.16 Tekst jedn. Dz.U. z 2007 r. Nr 223, poz. 1655.


Podstawowymi trybami udzielania zamówienia sà przetarg nieograniczonyi ograniczony (art.10 ust. 2 ustawy), a w pozosta∏ych trybach zamawiajàcy mo˝eudzieliç zamówienia jedynie po spe∏nieniu warunków okreÊlonych w ustawie.

Budowa placu zabaw to nietypowa inwestycja, która powinna spe∏niaç okreÊlo-ne kryteria opisane we wczeÊniejszym rozdziale. Gwarantujà one, e plac zabaw b´-dzie bezpieczny, atrakcyjny i wszechstronnie rozwijajàcy dzieci, a przy tym trwa∏yi tani w eksploatacji. Mo˝e to zapewniç umiej´tne przeprowadzenie proceduryprzetargowej, a przede wszystkim w∏aÊciwe wyznaczenie kryteriów oceny ofert.Niemniej wa˝ny jest prawid∏owo sporzàdzony opis przedmiotu zamówieniauwzgl´dniajàcy wszystkie wymagania zamawiajàcego, a jednoczeÊnie zgodny z za-sadà uczciwej konkurencji.

2.2. Zasady formu∏owania kryteriów oceny ofert

2.2.1. Kryteria oceny ofert Opracowujàc og∏oszenie o przetargu, zamawiajàcy jest zobowiàzany zamieÊciçw nim opis kryteriów, którymi b´dzie si´ pos∏ugiwa∏ przy wyborze najkorzystniej-szej oferty17. Powinien tak˝e wskazaç znaczenie (wag´) tych kryteriów18.

Kryteria oceny ofert umieszcza si´ w specyfikacji istotnych warunków za-mówienia (SIWZ), w której zamawiajàcy musi te˝ zawrzeç ich szczegó∏owy opisoraz sposób ich oceny. Opisuje si´ go przewa˝nie przez podanie wzoru, jakim za-mawiajàcy b´dzie si´ pos∏ugiwa∏ przy ocenie ofert na podstawie ka˝dego z kryte-riów. Brak powy˝szych elementów mo˝e wywo∏aç protesty i w efekcie spowodo-waç uniewa˝nienie procedury przetargowej, poniewa˝ post´powanie obarczoneby∏oby wadà uniemo˝liwiajàcà zawarcie wa˝nej umowy19. Praktyka pokazuje, ˝ezamawiajàcy majà spore problemy z w∏aÊciwà interpretacjà przepisów dotyczàcychkryteriów oceny ofert. Dlatego te˝ warto si´ z nimi zapoznaç.

2.2.2. Rodzaje kryteriów i ich waga G∏ównym kryterium oceny ofert jest cena. Czasem wyznacza si´ jednak dodatko-we kryteria: ● jakoÊç (bezpieczeƒstwo), ● funkcjonalnoÊç (atrakcyjnoÊç zabawowa – u˝ytecznoÊç do zabawy), ● walory dydaktyczne,● parametry techniczne, ● koszty monta˝u i eksploatacji, ● serwis, ● termin wykonania zamówienia20.

Zamawiajàcy mo˝e swobodnie formu∏owaç przedmiotowe kryteria ocenyofert – ustawodawca mu ich nie narzuca. Je˝eli zamawiajàcy ustala kilka wyznacz-ników, jednym z nich zawsze musi byç cena. Nale˝y pami´taç, ˝e niedopuszczal-ne sà kryteria uznaniowe, czyli takie, które utrudnia∏yby obiektywny wybór najko-rzystniejszej oferty. By∏oby to z∏amanie zasady uczciwej konkurencji okreÊlonejw art. 7 ustawy.

28

17 Art. 36 ust. 1, pkt 13.18 Art. 41 pkt 9.19 OkreÊla to art. 93 ust.1 pkt 7 ustawy.20 Art. 91 ust. 2 ustawy.

Organizacja post´powania o udzielenie zamówienia publicznego na projekt i wykonanie placu zabaw

Omawiajàc poszczególne wyznaczniki oceny ofert, warto zwróciç uwag´ nau˝ytecznoÊç21.

Poni˝ej opisano prosty system oceny atrakcyjnoÊci urzàdzeƒ zabawowych.OczywiÊcie jego stosowanie wymaga pewnego wysi∏ku, jednak znacznie obiekty-wizuje ocen´. U˝ytecznoÊç urzàdzeƒ zabawowych (U

UZ) dobrze jest oceniaç za po-

mocà nast´pujàcego wzoru:U

UZ= zf + zw + n + m + t + i + b [1 ÷ 100]

gdzie:zf – z∏o˝onoÊç funkcjonalna,zw – z∏o˝onoÊç wewn´trzna,n – nowoÊç,m – mobilnoÊç,t – tematycznoÊç,i – izolacyjnoÊç wizualna,b – barwnoÊç.

Najatrakcyjniejsze urzàdzenie do zabaw mo˝e uzyskaç maksymalnie 100punktów, zaÊ pozbawione wy˝ej wymienionych cech – 1 punkt. Badania wyka-za∏y, e znaczenie poszczególnych cech dla u˝ytecznoÊci UZ jest ró˝ne, ich wa-ga zatem te˝ musi byç ró˝na. Po pierwsze, wyró˝nia si´ kilka rodzajów z∏o˝o-noÊci i nowoÊci, po drugie zaÊ, badania wykaza∏y, e urzàdzenia ca∏kiem nowe(tzw. nowoÊç absolutna) lub bardzo z∏o˝one wewn´trznie (tzw. superz∏o˝one)sà co najmniej kilkunastokrotnie bardziej u˝yteczne ni˝ urzàdzenia pozbawio-ne tych cech. Dlatego trzeba przyjàç nast´pujàce zasady punktacji poszczegól-nych cech:a. z∏o˝onoÊç funkcjonalnà nale˝y oceniaç na skali od 1 do 20 punktów w sposób

nast´pujàcy:● za jednà funkcj´ – np. wspinanie – urzàdzenie otrzymuje 1 punkt, ● za dwie funkcje – np. wspinanie i zje˝d˝anie – 10 punktów,● za trzy i wi´cej funkcji – np. wspinanie, zje˝d˝anie i podciàganie si´ – 20 punktów.b. z∏o˝onoÊç wewn´trznà trzeba oceniaç zerem lub 20 punktami w zale˝noÊci od

jej nasilenia:● urzàdzenia proste, np. przeplotnie, otrzymujà 0 punktów,● urzàdzenia z∏o˝one – np. zestawy klocków, makiety pojazdów z elementami do

manipulowania (kierownice, dêwignie), piaskownice, brodziki z wodà – otrzymu-jà 20 punktów.

c. nowoÊç, w zale˝noÊci od jej rodzaju, powinno si´ oceniaç w skali: 0, 10 lub 20punktów:

● nowoÊç absolutna – a wi´c nowy, ca∏kiem nieznany dzieciom wzór urzàdzenia– otrzymuje 20 punktów,

● nowoÊç wzgl´dna – dobrze znane wzory urzàdzeƒ podane w nowej kombinacji– otrzymuje 10 punktów. W ten sposób nale˝y oceniaç brodziki – dobrze znanedzieciom, w∏àczone przy dobrej pogodzie kilka razy do roku,

● urzàdzenia stare otrzymujà 0 punktów.d. mobilnoÊç urzàdzenia zabawowego, najbardziej atrakcyjnà po z∏o˝onoÊci cech´,

nale˝y oceniaç 20 punktami, przy czym za kryterium mobilnoÊci przyj´to mo˝li-

29

21 Porównaj podrozdzia∏ 1.6.


woÊç raptownego przemieszczania si´ w przestrzeni. Tak sformu∏owany waru-nek mobilnoÊci spe∏niajà nie tylko przyrzàdy ruchome (huÊtawki, karuzele, wa˝-ki, bujawki, kolejki linowe itp.), ale tak˝e niektóre o konstrukcji stabilnej, np. zje˝-d˝alnie. Wszystkie pozosta∏e urzàdzenia niespe∏niajàce tego kryterium zalicza si´do stabilnych i nie przyznaje si´ im adnych punktów.

e. tematycznoÊç urzàdzenia zabawowego ocenia si´ 10 punktami. Do tej grupy za-licza si´ urzàdzenia pobudzajàce dzieci do zabaw tematycznych. Urzàdzeniamitematycznymi sà na przyk∏ad: wóz stra˝acki, k∏oda „samochód”, przeplotniaw formie w´˝a, wspinalnia w postaci rakiety. Przyrzàdy do zabaw pozbawionejakichkolwiek za∏o˝eƒ tematycznych nie otrzymujà adnych punktów.

f. izolacyjnoÊç wizualnà urzàdzenia zabawowego warto oceniaç 5 punktami. Urzà-dzenia odznaczajàce si´ tà cechà – np. tunele, sza∏asy, wigwamy – umo˝liwiajàdziecku schowanie si´, izolacj´ od otoczenia. OczywiÊcie urzàdzenia pozbawio-ne tej cechy nie otrzymujà punktów.

g. barwnoÊç urzàdzenia zabawowego ocenia si´ równie˝ 5 punktami. Za barwneuznaje si´ urzàdzenia w ˝ywych barwach wyraênie odcinajàcych si´ od otoczenia.Przyjmuje si´, ˝e urzàdzenie posiadajàce wszystkie powy˝sze cechy w maksy-

malnym stopniu (w praktyce bardzo trudno o takie przyk∏ady) jest 100 razy cz´Êcieju˝ytkowane przez dzieci ni˝ urzàdzenie ich pozbawione.

Kolejnym kryterium sà parametry techniczne. Stanowià one wyznacznik mie-rzalny. Zamawiajàcy powinien wskazaç w specyfikacji, jakie parametry techniczneb´dà punktowane i jakà wag´ przypisuje si´ ka˝demu z nich.

Wa˝nym kryterium, stosowanym zw∏aszcza przy zamówieniach na roboty bu-dowlane, sà koszty eksploatacji. Pojawia si´ ono zw∏aszcza w post´powaniach,których przedmiotem jest budowa obiektów u˝ytecznoÊci publicznej: basenów, halsportowych, placów zabaw itp. W tym przypadku niezwykle wa˝ne – oprócz kosz-tów budowy – b´dà koszty eksploatacji, dlatego zastosowanie tego kryterium wy-daje si´ konieczne. Jest ono istotne zarówno na etapie wykonywania dokumenta-cji projektowej, jak i wykonawstwa.

W przypadku zamówienia na dostawy, np. sprz´tu do zabaw, warto zastoso-waç kryterium „warunki serwisu”. Sk∏adajà si´ na nie: czas, w jakim zostajà napra-wione usterki, dost´pnoÊç serwisów w okolicy, czas pracy punktów serwisowych,mo˝liwoÊç naprawy sprz´tu na placu itp.

Ustalajàc znaczenie poszczególnych kryteriów, nale˝y zwróciç uwag´ na cza-sowe ograniczenia ich stosowania. Zobrazuje to poni˝szy przyk∏ad. Burmistrzog∏osi∏ przetarg na budow´ placu zabaw. W specyfikacji ustali∏ dwa kryteria oce-ny ofert: cen´ (waga 80%) i termin gwarancji (waga 20%). Po otwarciu oferti analizie z∏o˝onych dokumentów komisja przetargowa stwierdzi∏a, ˝e wygra∏oferent z wy˝szà cenà, ale d∏u˝szym, 20-letnim okresem gwarancji. Pozostali za-proponowali gwarancj´ 5-letnià. Powy˝szy stan rzeczy spowodowany zosta∏ nie-w∏aÊciwym ustaleniem przez burmistrza proporcji pomi´dzy wyznacznikamioceny ofert. Inaczej mówiàc, kryterium gwarancji otrzyma∏o wag´ 20% bezograniczeƒ czasowych. Ustalajàc termin gwarancji, nale˝y podaç, i˝ jego wagawynosi np. 10%, ale maksymalnà liczb´ punktów mo˝na otrzymaç np. za 5 lat.Gwarancje d∏u˝sze ni˝ okreÊlone w kryterium i tak nie b´dà punktowane. Taksformu∏owane kryterium pozwala uniknàç paradoksalnych sytuacji, w którychoferent daje wy˝szà cen´ oraz nierealnie d∏ugi termin gwarancji i tym sposobemwygrywa przetarg.

30


Kapitalne znaczenie dla zamawiajàcego mo˝e mieç np. roz∏o˝enie zap∏aty naraty. Mo˝liwoÊç p∏atnoÊci w ratach mo˝e byç tak˝e zapisana w SIWZ jako jedenz warunków udzia∏u w post´powaniu.

Opisujàc kryterium, zamawiajàcy musi podaç wzór, jakim b´dzie si´ pos∏u-giwa∏ przy jego zastosowaniu. Przedstawione poni˝ej przyk∏adowe kryteriummo˝na zastosowaç w przypadku oceny sk∏adników rosnàcych oferty – im d∏u-˝ej/wi´cej, tym lepiej (np. w przypadku terminu gwarancji).

Inaczej wyglàda wzór porównania ofert w przypadku oceny sk∏adników malejàcychoferty – im krócej/mniej, tym lepiej (np. cena, czas realizacji).

Kryteria okreÊlone przez zamawiajàcego powinny byç jasne dla oferentów.W przeciwnym razie grozi mu uniewa˝nienie post´powania przetargowego napodstawie art. 93 ust. 1 pkt 7 ustawy Prawo zamówieƒ publicznych.

Zamawiajàcy nie mo˝e si´ ograniczyç do przytoczenia nazw poszczególnychkryteriów przedmiotowych. Ka˝de z nich powinno byç szczegó∏owo opisane. Za-mawiajàcy musi jasno okreÊliç, za co b´dzie przyznawa∏ punkty.

Kryteria muszà byç zawarte w SIWZ Zgodnie z art. 36 ust. 1 pkt 13 zamawiajàcy jest zobowiàzany podaç w SIWZ szcze-gó∏owy opis kryteriów (wraz z podaniem ich znaczenia) i sposób oceny ofert. Przy-wo∏any wymóg ÊciÊle ∏àczy si´ z wymaganiami dotyczàcymi kryteriów oceny ofertzawartymi w art. 91 ustawy. Szczególnie istotne jest to, e wybór najkorzystniejszejoferty mo˝liwy jest wy∏àcznie na podstawie kryteriów wskazanych w SIWZ22. Brakkryteriów oceny ofert w SIWZ mo˝e spowodowaç uniewa˝nienie post´powania.Kryteria wskazane w og∏oszeniu powinny byç takie same jak w specyfikacji. Nie-zgodnoÊç pomi´dzy tymi dwoma dokumentami uniemo˝liwia dalsze prowadzenieprocedury przetargowej. W takiej sytuacji nale˝y natychmiast uniewa˝niç post´po-wanie, gdy˝ na jego podstawie nie b´dzie mo˝na zawrzeç wa˝nej umowy23.

Oferty z takim samym bilansem ceny i innych kryteriów Oceniajàc oferty, zamawiajàcy mo˝e si´ spotkaç z nast´pujàcà sytuacjà. W przetar-gu na modernizacj´ ogrodu jordanowskiego do zamawiajàcego wp∏yn´∏y dwieoferty. Ustali∏ on dwa kryteria: cen´ (waga 90%) i termin wykonania (waga 10%).Komisja po otwarciu ofert stwierdzi∏a, ˝e obie spe∏niajà wymogi zamawiajàcego,nie mo˝na jednak wybraç tej najkorzystniejszej. Obydwie przedstawiajà bowiem ta-ki sam bilans ceny i innych kryteriów. W takiej sytuacji zamawiajàcy powinien, zgod-nie z ustawà, wybraç spoÊród ofert t´ z ni˝szà cenà24. Zw∏aszcza ˝e – jak wynika

31

Liczba punktówoferty cenowej

maksymalna liczbapunktów za dane

kryterium= xoferta oceniana/

najlepsza spoÊród ofert

Liczba punktówoferty cenowej

maksymalna liczbapunktów za dane

kryterium= xnajlepsza spoÊród ofert/

oferta oceniana

22 Art. 91 ust. 1.23 Art. 93 ust. 1 pkt 7 ustawy.24 Art. 91 ust. 4.


z art. 35 ust. 3 pkt 1 ustawy z 30 czerwca 2005 r. o finansach publicznych25 – ce-na jest kryterium dominujàcym. Ârodki publiczne powinny byç wi´c wydawaneoszcz´dnie i efektywnie.

Oferty z takà samà cenà W post´powaniach, w których jedynym kryterium oceny ofert jest cena, zgodniez zapisem art. 91 ust. 5 zamawiajàcy wzywa wykonawców do z∏o˝enia w okreÊlo-nym przez niego terminie dodatkowych ofert. Ustawodawca nie narzuca konkret-nego terminu, w jakim powinny one zostaç z∏o˝one. Jednak z praktycznego punk-tu widzenia dobrze, by by∏ on krótki – najlepiej kilka dni, by nie przed∏u˝aç proce-dury i w miar´ sprawnie udzieliç zamówienia. JeÊli wykonawcy z∏o˝yli oferty dodat-kowe i zawierajà one znów takà samà cen´, nale˝y uniewa˝niç post´powanie26.Ustawodawca zawar∏ w przepisach jedno zastrze˝enie co do ofert dodatkowych– sk∏adajàcy je wykonawcy nie mogà zaoferowaç cen wy˝szych ni˝ pierwotne27.

Podmiotowy charakter kryteriów oceny ofert i wyjàtki od tej zasady Wybierajàc najkorzystniejszà ofert´ i ustalajàc kryteria, zamawiajàcy musi pami´taç,˝e kryteria nie mogà dotyczyç w∏aÊciwoÊci wykonawcy, a w szczególnoÊci jego wia-rygodnoÊci ekonomicznej, technicznej lub finansowej28.

Jednak w post´powaniach o udzielenie zamówienia, których przedmiotem sàus∏ugi wymienione w art. 5 ust. 1 ustawy (a wi´c tak˝e place zabaw), zamawiajà-cy mo˝e stosowaç tzw. kryteria podmiotowe, odnoszàce si´ do w∏aÊciwoÊci wyko-nawcy. Wtedy dopuszczalne jest przyznawanie punktów np. za doÊwiadczenie. Je-˝eli zamawiajàcy przeprowadza post´powanie, którego przedmiotem sà us∏ugiw zakresie sportu i rekreacji, mo˝e nast´pujàco ustaliç kryteria: cena (waga 90%)oraz doÊwiadczenie (waga 10%). W przypadku us∏ug wymienionych w artykule5 ust. 1 doÊwiadczenie czy wykszta∏cenie osób wykonujàcych zamówienie jest nie-zwykle istotne. Za ka˝dym razem nale˝y ustaliç, czy zamówienie kwalifikuje si´ ja-ko dostaw´, us∏ug´, czy robot´ budowlanà.

Kryteria oceny ofert a podatek VAT i akcyza Oceniajàc oferty, zamawiajàcy musi braç pod uwag´ ceny brutto w rozumieniuustawy z 5 lipca 2001 r. o cenach29. Zgodnie z nià cena obejmuje m.in. podatek odtowarów i us∏ug (VAT) oraz podatek akcyzowy, je˝eli sprzeda˝ towaru, jaki zamie-rza nabyç zamawiajàcy, jest obcià˝ona tymi dwoma podatkami. Obecnie obowiàzek podatkowy spoczywa na zamawiajàcym30. Je˝eli ocenia onoferty podmiotów zagranicznych, nie uwzgl´dniajàc podatku VAT, narusza zasad´równego traktowania oferentów zawartà w art. 7 ust. 1 ustawy o cenach. W tej sy-tuacji powinien doliczyç odpowiednià stawk´ VAT do ceny netto podanej przez ofe-renta31.

32

25 Dz.U. Nr 249, poz. 2104 z póên. zm.26 Zgodnie z zapisem art. 93 ust. 1 pkt 5 ustawy.27 Art. 91 ust. 6.28 Art. 91 ust. 3.29 Dz.U. Nr 97, poz. 1050 z póên. zm.30 Zgodnie z art. 20 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i us∏ug (Dz.U. Nr 54, poz. 535z póên. zm.).31 Art. 91 ust. 3a.


Kryteria oceny ofert a przedmiot zamówieniaW procedurach przetargowych coraz cz´Êciej jedynym kryterium oceny ofert stajesi´ cena. Taki sposób post´powania nie zawsze prowadzi do wyboru najlepszychoferentów. Co prawda u∏atwia wybór komisji przetargowej, ale czasem przynosiszkod´ zamawiajàcemu.

W niektórych przypadkach warto si´gnàç tak˝e po inne kryteria. Mo˝e to bo-wiem przynieÊç zamawiajàcemu znaczne korzyÊci. Zastosowanie innych kryteriówjest wskazane wtedy, gdy przedmiotem zamówienia sà produkty ró˝niàce si´ mi´-dzy sobà jakoÊcià, u˝ytecznoÊcià, funkcjonalnoÊcià czy parametrami technicznymi.

Po kryteria niecenowe warto te˝ si´gnàç wtedy, gdy zale˝y nam, aby sprz´t by∏tani w eksploatacji. Ich zastosowanie jest uzasadnione tak˝e wtedy, gdy przedmiotnaszego zamówienia, np. piaskownice czy kolejki linowe, nie jest produkowany se-ryjnie.

Kryterium jakoÊci – jak je stosowaç, by nie naraziç si´ na protesty Kryterium to wymaga szczegó∏owego opisu w SIWZ, tak by oferenci w razie wàt-pliwoÊci nie si´gali po Êrodki ochrony prawnej. Stosujàc to kryterium, mo˝na si´ po-s∏u˝yç nast´pujàcymi cechami: ● rodzaj materia∏u, z jakiego jest wykonany dany produkt, ● odpornoÊç na czynniki atmosferyczne (trwa∏oÊç),● wytrzyma∏oÊç mechaniczna (odpornoÊç na wandalizm),● termin wa˝noÊci,● parametry techniczne.

Wybierajàc poszczególne cechy, trzeba wskazaç liczb´ punktów przyznawanàza ka˝dà z nich. Przyk∏adem w∏aÊciwego zastosowania tego kryterium mo˝e byçpost´powanie, którego przedmiot zamówienia stanowià domki do zabaw tema-tycznych. Wa˝nym elementem jest w tym przypadku jakoÊç materia∏ów u˝ytych doaltan. Dlatego, aby przyznaç punkty za materia∏, mo˝na si´ pos∏u˝yç nast´pujàcàklasyfikacjà: lite drewno twarde (egzotyczne) 20 pkt, lite drewno sosnowe 15 pkt,sklejka 7 pkt, p∏yta MDF 5 pkt, inny materia∏ 3 pkt.

Cena jako jedyne kryterium oceny ofert Za∏ó˝my, ˝e zamawiajàcy og∏asza przetarg na wymian´ sprz´tu do zabaw przyszkole. Je˝eli jako jedyne kryterium ustali cen´, mo˝e mieç problem. Przetarg mo-˝e bowiem wygraç firma, której produkty sà taƒsze ze wzgl´du na ich gorszà ja-koÊç. Mo˝na tego uniknàç, okreÊlajàc w specyfikacji istotnych warunków zamówie-nia (SIWZ) wysokie parametry techniczne, które uchronià nas przed gorszymi pro-duktami. JeÊli jako drugie kryterium zamawiajàcy poda okres gwarancji i przyznamu wag´ 15%, mo˝e uzyskaç produkty lepszej jakoÊci. OczywiÊcie z zastrze˝eniem,˝e maksymalnà liczb´ punktów uzyskuje si´ na przyk∏ad za 6-letnià gwarancj´.

Zasadniczo ustawodawca nie narzuca, jakie kryteria ma stosowaç zamawiajà-cy. Jest jednak jeden wyjàtek od tej zasady. Wyobraêmy sobie, e zamawiajàcy po-stanowi∏ og∏osiç przetarg w trybie zapytania o cen´ na zakup sprz´tu do zabaw.Opisa∏ szczegó∏owo przedmiot zamówienia i ustali∏ dwa kryteria oceny ofert: cen´(waga 90%) i termin wykonania zamówienia (waga 10%), gdy˝ zale˝a∏o mu na je-go szybkiej realizacji. W tej sytuacji z∏ama∏ przepisy prawa. Zgodnie bowiem z art.72 ust. 2 ustawy zamawiajàcy udziela zamówienia wykonawcy, który zaoferowa∏najni˝szà cen´.

33


W szczególnych przypadkach zamawiajàcy zmieniajà kryteria w trakcie proce-dury przetargowej, t∏umaczàc si´ wzgl´dami obiektywnymi, sytuacjà, której nie by-li w stanie przewidzieç, oraz dobrem spo∏ecznym.

Za∏ó˝my, ˝e pewien burmistrz og∏osi∏ przetarg na wymian´ sprz´tu do zabaww ogrodzie szkolnym. Poczàtkowo w specyfikacji ustalono dwa kryteria: cena (wa-ga 75%) i d∏ugoÊç gwarancji na sprz´t (waga 25%). Jednak tydzieƒ przed otwar-ciem ofert zamawiajàcy doszed∏ do wniosku, ˝e poniewa˝ zbli˝a si´ rok szkolny,trzeba zmodyfikowaç kryteria. Dokona∏ nast´pujàcej zmiany wyznaczników: cena(waga 70%), termin wykonania (waga 15%), d∏ugoÊç gwarancji na sprz´t (waga15%). Czy w tej sytuacji postàpi∏ zgodnie z prawem? Odpowiedê brzmi: nie. O iletermin wykonania mo˝e stanowiç jedno z kryteriów, o tyle zmiana kryteriów poog∏oszeniu przetargu jest niedopuszczalna32.

2.2.3. Najwa˝niejsze zasady przy formu∏owaniu kryteriów oceny ofert– podsumowanie Na koniec raz jeszcze warto przytoczyç najwa˝niejsze zasady ustalania kryteriówoceny ofert.

1. Cena zawsze musi byç jednym z kryteriów oceny ofert.

2. JeÊli chcemy uzyskaç przedmiot zamówienia wysokiej jakoÊci, funkcjonalnoÊciczy o niskich kosztach eksploatacji, nale˝y wykorzystaç do oceny ofert inne kry-teria ni˝ tylko cena. W niektórych sytuacjach mamy obowiàzek stosowaç dodat-kowe kryteria, np. wtedy, gdy dopuszczamy sk∏adanie ofert wariantowych.

3. W miar´ mo˝liwoÊci powinniÊmy dà˝yç do tego, aby wszystkie kryteria ocenyofert mia∏y charakter mierzalny, tzn. aby liczb´ punktów za stopieƒ spe∏nianiaposzczególnych kryteriów mo˝na by∏o obliczyç matematycznie. Mierzalne sàz regu∏y wszelkie terminy (np. realizacji zamówienia, gwarancji, czas pe∏nieniaserwisu pogwarancyjnego lub nadzoru autorskiego) oraz koszty (np. eksploata-cji, utrzymania). Natomiast bardzo trudno jest zmierzyç jakoÊç przedmiotu za-mówienia, estetyk´ wykonania itp.

4. Gdy zdecydujemy si´ na ocen´ ofert na podstawie dodatkowych kryteriów, trze-ba pami´taç, aby ka˝demu z nich przypisaç wag´ wyra˝onà w procentach. Su-ma wartoÊci procentowych wszystkich kryteriów musi wynosiç 100% (np. cena60%, jakoÊç 40%). Cena niekoniecznie musi byç kryterium o najwy˝szej wadze.Sami decydujemy, jakà wartoÊç procentowà ma ona stanowiç w stosunku do in-nych kryteriów. Z analizy og∏oszeƒ o zamówieniach publicznych wynika, ˝e za-mawiajàcy z regu∏y przypisujà cenie co najmniej 50% w stosunku do pozosta∏ychkryteriów. Dopuszczalna jest jednak równie˝ mniejsza jej waga (np. gdy mamyszczególnie wysokie wymagania jakoÊciowe co do przedmiotu zamówienia).

5. W przypadku placów zabaw (art. 5 ustawy) kryteria mogà i raczej powinny od-nosiç si´ do w∏aÊciwoÊci ekonomicznej, technicznej lub jakoÊciowej wykonawcy.Ze wzgl´du na indywidualny charakter takich us∏ug oraz Êcis∏y zwiàzek ich jako-

34

32 Wniosek ten wynika wprost z art. 38 ust. 5 ustawy.


Êci z wykonawcà (jego doÊwiadczeniem, wiedzà lub szczególnymi umiej´tnoÊcia-mi) ustawa pozwala w takich przypadkach sformu∏owaç kryteria podmiotowe.

6. Wag´ kryteriów nale˝y okreÊlaç rozwa˝nie, aby nie doprowadziç do tego,˝e dostaniemy produkt tylko nieco lepszy za nieporównywalnie wi´ksze pie-niàdze.

7. JeÊli jednak sformu∏ujemy kryteria niemierzalne, nale˝y jak najdok∏adniej opi-saç w og∏oszeniu i SIWZ zarówno samo kryterium, jak i sposób jego oceny.Trzeba pami´taç, e ka˝dy z cz∏onków komisji, je˝eli taka zostaje powo∏ana dooceny ofert, powinien wype∏niç tzw. kart´ indywidualnej oceny poszczegól-nych ofert.

8. Nale˝y okreÊliç, które informacje zawarte w ofercie wykonawcy b´dà oceniane.W ten sposób u∏atwiamy wykonawcom przygotowanie w∏aÊciwej oferty. Przyocenie ofert nie mo˝na jednak braç pod uwag´ danych, których wykonawca nieumieÊci∏ w ofercie. Ka˝de kryterium, które ustanawia zamawiajàcy, powinno byçwyra˝one w takiej samej skali. Je˝eli ustala on dwa kryteria: cena (waga 85%)i termin wykonania (waga 15%), to oba muszà byç wyra˝one w skali punktowej.W tej sytuacji najkorzystniejsza oferta za cen´ mo˝e uzyskaç maksymalnie 85 pkt,natomiast za termin wykonania – 15 pkt. Zamawiajàcy jest oczywiÊcie zobowià-zany wskazaç wzór matematyczny, jakim b´dzie si´ pos∏ugiwa∏ przy ocenie z∏o-˝onych ofert.

2.3. Lista pytaƒ kontrolnychRozwa˝ajàc rozpisanie przetargu na plac zabaw, warto si´ zastanowiç nad odpo-wiedziami na nast´pujàce pytania:

Czy oferowane urzàdzenia odpowiadajà aktualnym normom polskim lub eu-ropejskim? Czy sà one wypróbowane?

Czy proponowany sprz´t jest ∏atwy w konserwacji? Czy mo˝na bez problemuwymieniç w nim cz´Êci zapasowe?

Czy mo˝na liczyç na pomoc producenta w razie usterek technicznych? Czymo˝na liczyç na to, e producent nawet po wielu latach odnajdzie bez proble-mu cz´Êci zamienne i b´dzie w stanie przeprowadziç napraw´?

Czy mo˝na oczekiwaç rabatów? Czy za danà cen´ mo˝na kupiç sprz´t dobrejjakoÊci, solidny, odporny na zniszczenia i wandalizm?

Czy firma producencka sama montuje urzàdzenia, czy te˝ mo˝e to zrobiç fir-ma ogrodnicza urzàdzajàca ca∏y plac zabaw?

Czy firma instalujàca sprz´t ma odpowiednie doÊwiadczenie i dobrze zna tentyp sprz´tu?

Czy firma zna normy i przepisy dotyczàce sprz´tu do zabaw?

35


Czy firma zwróci∏a uwag´ na strefy bezpieczeƒstwa i ochrony przed upad-kiem?

Czy firma jest w stanie wprowadziç zmiany na yczenie inwestora?

Czy na placu znajdà si´ wy∏àcznie urzàdzenia produkowane seryjnie? A jeÊlinie, to czy te urzàdzenia warto wykonaç we w∏asnym zakresie, czy te˝ zleciçich wykonanie lokalnym rzemieÊlnikom?

Kto decyduje o zakupie urzàdzeƒ zabawowych? Czy sà to u˝ytkownicy, po-mys∏odawcy, architekci, czy wydzia∏ finansowy? Czy jest on kompetentnyw zakresie oceny urzàdzeƒ?

Czy dostawca (producent) jest w stanie dostarczyç i zagwarantowaç towarodpowiedniej jakoÊci? Czy sprawdzono, jak funkcjonujà urzàdzenia zabawo-we tego producenta (dostawcy) na eksploatowanym ju˝ placu zabaw?

Czy proponowane urzàdzenia zabawowe odpowiadajà normom i przepisom?Czy zosta∏y one sprawdzone przez instytucj´ do tego uprawnionà i kompe-tentnà?

Czy urzàdzenia nadajà si´ do konserwacji (majà wymienne cz´Êci z mo˝liwo-Êcià regulacji)?

Czy dostawca zapewnia pomoc technicznà po up∏ywie okresu gwarancji?

Czy dostawca tak˝e po kilku latach eksploatacji mo˝e szybko dostarczyç cz´-Êci zamienne i ∏atwo przeprowadziç napraw´?

Czy przy ocenie ofert w ramach przetargu organizowanego wed∏ug przepi-sów okreÊlonych ustawà gwarantuje si´ uwzgl´dnienie porównywalnych pa-rametrów? Czy zwrócono uwag´ na jakoÊç urzàdzeƒ i prawo do korzystaniaz zastrze˝onych wzorów? Czy istnieje pewnoÊç, e nie sà to podróbki ni˝szejjakoÊci?

Czy mo˝liwe sà rabaty? Na jakich zasadach? Czy porównano ceny z zakresemdostawy, jakoÊcià i solidnoÊcià materia∏u?

36

Wed∏ug polskiego prawa33 place zabaw wyposa˝ane w: altany, boiska, piaskowni-ce, huÊtawki, karuzele, wodotryski i oczka wodne, a tak˝e w ogrodzenia i inne ele-menty ma∏ej architektury ogrodowej zalicza si´ do obiektów ma∏ej architektury34.Artyku∏ 29 ustawy Prawo budowlane mówi, e wymienione wy˝ej obiekty nie wy-magajà pozwolenia na budow´35, natomiast w przypadku tych wznoszonych naterenach publicznych potrzebne jest zg∏oszenie w∏aÊciwemu organowi.

Inwestor jest zobowiàzany zawiadomiç o zamiarze rozpoczćia robót budow-lanych odpowiedni organ nadzoru budowlanego oraz projektanta sprawujàcegonadzór autorski co najmniej na siedem dni przed rozpoczćiem prac. Do zawiado-mienia nale˝y do∏àczyç pisemne oÊwiadczenia: ● kierownika budowy (robót) o przyjćiu obowiàzku kierowania budowà (robota-

mi budowlanymi),● inspektora nadzoru inwestor-

skiego o przyjćiu obowiàzkupe∏nienia nadzoru inwestor-skiego nad danymi robotamibudowlanymi.

Wed∏ug przepisów prawabudowlanego inspektor nadzoruinwestorskiego mo˝e zostaçustanowiony dobrowolnie przezinwestora lub obligatoryjnie, jeÊliroboty bàdê warunki gruntowesà szczególnie skomplikowane36.Przypadki, w których inwestormusi ustanowiç inspektora nad-zoru, wymienia rozporzàdzenieministra infrastruktury z 19 listo-pada 2001 r. w sprawie rodzajówobiektów budowlanych, przyktórych realizacji jest wymaganeustanowienie inspektora nadzo-ru inwestorskiego. W pozosta-∏ych sytuacjach jego obecnoÊçzale˝y od decyzji inwestora.

37

ROZDZIA¸ 3.Budowa placu zabaw

33 Ustawa z 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz.U. Nr 156, poz. 1118 ze zm., z 2006 r.)34 Art. 3 ust. 4.35 Altany – ust. 4, boiska – ust. 9, baseny i oczka wodne – ust. 15, urzàdzenia ma∏ej architektury – ust. 22, ogrodzenia – ust. 23.36 Art. 17 Prawo budowlane z 7 lipca 1994 roku z póên. zm.

Ryc. 18BezpiecznahuÊtawka


Osoby pe∏niàce samodzielne funkcje techniczne w budownictwie sà odpowie-dzialne za wykonywanie ich zgodnie z przepisami i zasadami wiedzy technicznejoraz za staranne wykonywanie pracy, jej w∏aÊciwà organizacj´, bezpieczeƒstwoi jakoÊç.

3.1. Uczestnicy procesu budowlanegoW myÊl artyku∏u 17 wspomnianej ustawy uczestnikami procesu budowlanego sà:● inwestor – czyli osoba fizyczna lub prawna, na której imi´ jest realizowana inwe-

stycja, ● projektant,● kierownik budowy lub kierownik robót reprezentujàcy wykonawc´,● inspektor nadzoru inwestorskiego (jeÊli ustanowiono taki nadzór) – czyli ten,

kto w imieniu inwestora sprawuje nadzór i kontrol´ nad przebiegiem robót nabudowie.

Zakres praw i obowiàzków poszczególnych uczestników procesu budowlane-go reguluje tak˝e rozporzàdzenie ministra transportu i budownictwa z 28 kwietnia2006 r. w sprawie samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie37.

W wypadku zmiany kierownika budowy (robót), inspektora nadzoru inwestor-skiego lub projektanta sprawujàcego nadzór autorski nale˝y bezzw∏ocznie zawia-domiç na piÊmie paƒstwowy nadzór budowlany wydajàcy pozwolenie na budow´.W zawiadomieniu trzeba podaç, kiedy nastàpi∏a zmiana, i do∏àczyç do niegooÊwiadczenia tych osób o przyj´ciu obowiàzków.

3.2. Monta˝ i instalacja sprz´tu do zabawMonta˝ i instalacja decydujà o trwa∏oÊci, stabilnoÊci i bezpieczeƒstwie u˝ytkowa-nia sprz´tu do zabaw. Nale˝y przestrzegaç instrukcji producenta. Aby zapewniçbezpieczeƒstwo na placu zabaw, jego wyposa˝enie przed pierwszym u˝yciem po-winno zostaç gruntownie zbadane przez osob´ wykwalifikowanà.

Instrukcje monta˝u i instalacji oraz wszystkie inne materia∏y dotyczàce sprz´tunale˝y przechowywaç – przydadzà si´ w razie reklamacji, a tak˝e podczas eksplo-atacji i ewentualnych napraw.

3.3. Lista pytaƒ kontrolnych

Czy mo˝na zmniejszyç koszty, montujàc urzàdzenia we w∏asnym zakresie?

Czy firma budowlana mo˝e zamontowaç urzàdzenia bezp∏atnie w formie da-rowizny?

Czy firma dostawcza montuje urzàdzenia we w∏asnym zakresie? Czy urzàdze-nia zabawowe mogà byç montowane przez innà firm´, np. ogrodniczà, któ-ra piel´gnuje zieleƒ na placu zabaw?

Czy producent lub dostawca do∏àczy∏ do urzàdzeƒ zabawowych instrukcj´monta˝owà oraz instrukcj´ kontroli i konserwacji urzàdzeƒ?

38

37 Dz.U. Nr 86, poz. 578, z 2006 r.

Budowa placu zabaw

Czy firma monterska dobrze zna urzàdzenia? Ma odpowiednie doÊwiadcze-nie i wiedz´ w zakresie projektowania, instalowania i konserwacji placóworaz urzàdzeƒ zabawowych?

Czy uwzgl´dniono bezpieczne odleg∏oÊci mi´dzy urzàdzeniami oraz pozosta-∏ymi elementami placu zabaw i Êrodki chroniàce przed skutkami niebezpiecz-nych upadków?

Kto kontroluje zgodnoÊç monta˝u z obowiàzujàcymi przepisami i normami?Czy osoba kontrolujàca ma odpowiednie uprawnienia?

Czy w projekcie technicznym jest harmonogram prac?

Czy uzgodniono termin dostawy i monta˝u? Co jest lepszym rozwiàzaniem:instalowanie wszystkich urzàdzeƒ jednoczeÊnie czy te˝ roz∏o˝enie monta˝una etapy?

Czy ustalono termin otwarcia placu zabaw? Czy termin ten zostanie dotrzy-many?

Czy potrzebne jest zamkni´cie placu budowy? Czy mamy gwarancj´, e pod-czas monta˝u nie powstanà sytuacje zagra˝ajàce bezpieczeƒstwu dzieci?

Czy konieczne jest, aby urzàdzenia by∏y zamontowane przed posadzeniem ro-ÊlinnoÊci?

Czy do momentu przyj´cia si´ roÊlin i ich wzrostu plac b´dzie zamkni´ty bàdêdost´pny w ograniczonym zakresie?

39

4.1. Trójstopniowy system kontroliNa placu zabaw powinien obowiàzywaç ogólny program konserwacji. Wyposa˝enie pla-cu nale˝y systematycznie kontrolowaç pod kàtem: potencjalnych zagro˝eƒ, uszkodzeƒkonstrukcji wynikajàcych zkorodowania, wyst´powania szkodników, gnicia iwietrzeniamateria∏ów u˝ytych do budowy placu zabaw. Aby zapobiegaç wypadkom, zarzàdca pla-cu zabaw musi zapewniç sta∏à konserwacj i kontrol sprawnoÊci urzàdzeƒ, awrazie po-trzeby napraw . Dotyczy to zarówno wyposa˝enia, jak i nawierzchni placu.

Wymienione wczeÊniej normy przewidujà trójstopniowy system kontroliurzàdzeƒ na placach zabaw.

4.1.1. Regularna kontrola przez ogl´dzinyUmo˝liwia ona ujawnienie zagro˝eƒ b´dàcych wynikiem wandalizmu, zu˝ycia lubwarunków pogodowych, czyli takich, które wyst´pujà w przypadku po∏amanychcz´Êci lub pot∏uczonych butelek.

Na placach intensywnie u˝ytkowanych lub nara˝onych na cz´sty wandalizmmo˝e byç konieczna codzienna kontrola.

Kontroli wizualnej lub funkcjonalnej podlegajà m.in.: czystoÊç, przeÊwity mi´-dzy urzàdzeniami a powierzchnià gruntu, stan nawierzchni, ods∏oni´te fundamen-ty, ostre kraw´dzie, nadmierne zu˝ycie cz´Êci ruchomych, kompletnoÊç i zwartoÊçkonstrukcji.

Codziennego przeglàdu dokonuje osoba bezpoÊrednio odpowiedzialna zaobiekt, np. dozorca lub pracownik administracji. W razie stwierdzenia niebezpiecz-nego uszkodzenia nale˝y tymczasowo zabezpieczyç urzàdzenie przed u˝ytkowa-niem i zg∏osiç to prze∏o˝onemu.

4.1.2. Kontrola funkcjonalnaJest to przeglàd bardziej szczegó∏owy. Ma on sprawdziç funkcjonowanie i stabil-noÊç sprz´tu, szczególnie zaÊ jego zu˝ycie. Taka kontrola powinna byç przeprowa-dzana co 1-3 miesiàce lub tak cz´sto, jak zaleca wytwórca.

Urzàdzenia uszkodzone w sposób zagra˝ajàcy bezpieczeƒstwu u˝ytkownikównale˝y odpowiednio zabezpieczyç lub zdemontowaç.

4.1.3. Coroczna kontrola podstawowaWykonuje si´ jà raz na 12 miesi´cy. Ma ona oceniç ogólny poziom bezpieczeƒstwawyposa˝enia, stan fundamentów, nawierzchni (który zmienia si´ pod wp∏ywemwarunków atmosferycznych), Êlady rozk∏adu lub korozji, a tak˝e mo˝liwe zmianyw poziomie bezpieczeƒstwa na skutek wykonanych napraw, dodanych lub wymie-nionych cz´Êci sk∏adowych.

Specjalnà uwag´ nale˝y zwróciç na elementy o konstrukcji niewymagajàcej ob-s∏ugi przez ca∏y okres ich eksploatacji.

40

ROZDZIA¸ 4.Eksploatacja placu zabaw

Eksploatacja placu zabaw

Coroczna kontrola podstawowa mo˝e wymagaç odkopywania lub wymonto-wywania pewnych cz´Êci.

Zaleca si´, aby wykonywa∏y jà osoby kompetentne, ÊciÊle wed∏ug instrukcjiproducenta. Wymagany poziom kompetencji zmienia si´ zale˝nie od zadania.

4.1.4. Plan kontroliW celu zapobiegania wypadkom w∏aÊciciel lub zarzàdca placu zabaw powinien za-pewniç odpowiedni plan kontroli i jego przestrzeganie. Musi on uwzgl´dniaç wa-runki lokalne i instrukcje producenta, które mogà decydowaç o cz´stotliwoÊci kon-troli.

Zaleca si´, aby zawiera∏ on spis cz´Êci do skontrolowania podczas inspekcji orazokreÊla∏ sposób wykonywania tych inspekcji.

Je˝eli kontrola ujawni powa˝ne usterki powodujàce zagro˝enie bezpieczeƒ-stwa, nale˝y je bezzw∏ocznie usunàç. JeÊli nie jest to mo˝liwe, sprz´t powinno si´zabezpieczyç w sposób uniemo˝liwiajàcy u˝ytkowanie, np. unieruchamiajàc go lubusuwajàc.

Je˝eli jakiÊ element wyposa˝enia zosta∏ czasowo usuni´ty (np. w celu konserwa-cji), zaleca si´ zabezpieczyç jego fundamenty lub miejsce zakotwiczenia, tak aby niestanowi∏o ono adnego zagro˝enia.

Ka˝dy obiekt powinien mieç dokumentacj´ wszelkich robót:● dziennik zarzàdcy placu zabaw z zapisem przeprowadzonych kontroli funkcjonal-

nych (co 1-3 miesiàce) i podstawowych (corocznych). Powinien on te˝ zawieraçewentualne uwagi i zalecenia, spis przeprowadzonych napraw i konserwacji– mo˝e to byç wa˝ny dokument w razie wypadku, mówiàcy o tym, czy zarzàdcado∏o˝y∏ wszelkich staraƒ, aby zapewniç bezpieczeƒstwo u˝ytkowników,

● dokumenty urzàdzeƒ: gwarancj´, instrukcje monta˝u i demonta˝u – dostarcza jeproducent,

● instrukcje kontroli, obs∏ugi, wy-miany cz´Êci i konserwacji, do-starczane przez producenta,

● Êwiadectwo kontroli i ewentual-nych badaƒ,

● tablic´ informacyjnà – z nazwài adresem zarzàdcy (ryc. 19),

● tablic´ porzàdkowà,● informacj´ o ewentualnych wy-

padkach i okolicznoÊciach, w ja-kich si´ one zdarzy∏y. S∏u˝y onapoprawie stanu bezpieczeƒ-stwa.

Ârodki zapobiegawcze w celuutrzymania bezpieczeƒstwai sprawnoÊci wyposa˝enia:● dokr´canie i wzmacnianie po∏à-

czeƒ,● odmalowywanie i odÊwie˝anie

powierzchni,

41

Ryc. 19. Tablicainformacyjna na Ursynowie


● spulchnianie, wygrabianie i wyrównywanie nawierzchni luênych amortyzujàcychupadki. Powinno si´ sprawdziç, czy nawierzchnie te nie uleg∏y przemieszczeniulub ubiciu zw∏aszcza w najintensywniej u˝ytkowanych miejscach – pod huÊtaw-kami i zje˝d˝alniami,

● smarowanie ∏o˝ysk,● dosypywanie do wymaganego poziomu materia∏u nawierzchniowego,● utrzymywanie wolnych przestrzeni mi´dzy urzàdzeniami, usuwanie wszelkich

nieczystoÊci,● naprawa lub wymiana po∏àczeƒ i zamocowaƒ, cz´Êci zu˝ytych albo uszkodzo-

nych, a tak˝e niesprawnych elementów konstrukcyjnych.Ponadto zaleca si´, aby piasek w piaskownicach wymieniaç co najmniej pi´ç ra-

zy w roku, a pod∏o˝a piaskowe raz w roku oraz kontrolowaç stan roÊlinnoÊci. Niemo˝na te˝ dopuÊciç do przebywania zwierzàt na terenie placu zabaw, a szczegól-nie w piaskownicy.

Powszechnie uwa˝a si , e jedynym poprawnym sposobem dokonywania przeglà-dów i kontroli wyposa˝enia placów zabaw jest u˝ycie listy pytaƒ kontrolnych (checklist).

4.2. Lista pytaƒ kontrolnych (checklist)Niektórzy producenci dostarczajà listy kontrolne dotyczàce ogólnych i szczegó∏o-wych kontroli i inspekcji wraz z instrukcjami zalecanych remontów i napraw. Sà onewià˝àce i trzeba ich przestrzegaç, aby zachowaç prawo do napraw gwarancyjnychoraz serwisu urzàdzeƒ.

Podanej na koƒcu rozdzia∏u listy pytaƒ kontrolnych mo˝na u˝yç jako przewod-nika do rutynowych przeglàdów publicznych placów zabaw. Z oczywistych powo-dów nie uwzgl´dnia ona wszystkich okolicznoÊci, poniewa˝ nie wszystkie mo˝naprzewidzieç i zdefiniowaç.

4.3. Arkusze oceny do identyfikacji zagro˝eƒOstateczny zestaw kryteriów do identyfikacji uszkodzeƒ, wad i braków, które mo-gà zagra˝aç bezpieczeƒstwu bawiàcych si´ dzieci, sformu∏owano w postaci pytaƒzawartych w tabelach 4 i 5.

42

Poziom ocenyi nr kryterium

TreÊç kryterium

1 2

A. OBIEKT JAKO CA¸OÂåA.1 Czy nawierzchnie sà w∏aÊciwie dobrane do form aktywnoÊci – spe∏niajà funkcje ochronne lub zabawowe?

A.2.1 Czy sà roÊliny niepo˝àdane: trujàce, kaleczàce, podatne na choroby i szkodniki?

A.2.2 Czy stan zdrowotny drzew zagra˝a bezpieczeƒstwu dzieci? Czy drzewa gro˝à zawaleniem?

A.3.1 Czy teren zabaw jest ogrodzony wzd∏u˝ obiektów zagra˝ajàcych bezpieczeƒstwu, np. ruchliwej ulicy?

A.3.2 Czy obiekt jest wyposa˝ony w ogrodzenie wokó∏ piaskownic i pól piaskowych?

A.4.1 Czy ogrodzenie wokó∏ obiektu jest bezpieczne dla dzieci?

A.4.2 Czy ∏awki sà bezpieczne dla dzieci?

A.4.3 Czy kosze na Êmieci zagra˝ajà bezpieczeƒstwu dzieci?

A.4.4 Czy inne elementy wyposa˝enia (poza UZ) sà bezpieczne dla dzieci?

A.5 Czy obiekt jest utrzymywany w czystoÊci – bez Êmieci, od∏amków szk∏a?

Tabela 4. Arkusz oceny i metody do identyfikacji zagro˝eƒ na poziomie A


43

Nazwy urzàdzeƒPoziomocenyi numerkryterium

TreÊç kryterium

…. …. …. ….

1 2 3 4 5 6

B. URZÑDZENIA DO ZABAW (UZ)

B.6Czy na terenie obiektu znajdujà si´ wyczerpujàce informacje o przeznaczeniu UZ,uwagi dotyczàce ich u˝ytkowania?

B.7Czy wokó∏ urzàdzeƒ zabawowych, zw∏aszcza mobilnych, znajdujà si´ odpowiedniestrefy bezpieczeƒstwa?

B.8Czy w strefie funkcjonowania urzàdzeƒ – w zale˝noÊci od ich wysokoÊci – znajdujà siódpowiednie nawierzchnie mi´kkie?

B.9.1 Czy konstrukcja UZ jest w∏aÊciwie osadzona w pod∏o˝u?

B.9.2Czy poszczególne UZ majà w∏aÊciwe rozmiary i kszta∏t przystosowany do wielkoÊcidzieci w okreÊlonym wieku?

B.9.3Czy podstawowe nieruchome elementy konstrukcji urzàdzenia – podpory, s∏upy,platformy, pochylnie wejÊcia i zejÊcia, fundamenty – sà pop´kane, zwichrowane lubzarysowane?

B.9.4 Czy ka˝da cz´Êç UZ jest ∏atwo dost´pna, a cz´Êci zakryte?

B.9.5Czy UZ sà wyposa˝one w niezb´dne zabezpieczenia przed upadkiem: barierki,porćze, uchwyty, os∏ony?

B.9.6Czy zabezpieczenia te sà w∏aÊciwie rozmieszczone i dostosowane do wysokoÊci UZi wieku u˝ytkowników?

B.9.7 Czy majà one odpowiednie rozmiary i wytrzyma∏oÊç mechanicznà?

B.9.8Czy UZ gro˝à zakleszczeniem, zmia˝d˝eniem lub z∏apaniem w potrzask dowolnejcz´Êci cia∏a u˝ytkowników?

B.9.9Czy mechanizmy ruchome urzàdzeƒ – ∏o˝yska, przeguby, ci´gna – sà w∏aÊciwieos∏oni´te?

B.9.10 Czy cz´Êci zu˝ywajàce si´ (∏o˝yska, przeguby) sà zniszczone?

B.9.11Czy po∏àczenia poszczególnych elementów urzàdzeƒ sà w∏aÊciwe (z∏àcza ciesielskie,a nie tylko gwoêdzie lub Êruby, po∏àczenia kryte w gniazdach, zabezpieczone przedsamorozkrćeniem)?

B.10.1Czy huÊtawki sà oddzielone od pozosta∏ej cz´Êci TZ prawid∏owo zaprojektowanymogrodzeniem?

B.10.2 Czy huÊtawki majà odpowiednie wymiary dostosowane do wieku u˝ytkowników?

B.10.3Czy foteliki i siedziska sà wykonane z materia∏ów lekkich i elastycznych pozwalajàcychna zredukowanie do minimum nast´pstwa potencjalnego uderzenia?

B.10.4 Czy foteliki i siedziska sà zawieszone w bezpiecznej odleg∏oÊci od konstrukcji noÊnej?

B.10.5 Czy rodzaj zawieszenia fotelików jest prawid∏owy?

B.10.6 Czy foteliki i siedziska majà ograniczniki wychylenia?

B.11.1 Czy zje˝d˝alnie sà nachylone pod odpowiednim kàtem?

Tabela 5. Arkusz oceny do identyfikacji zagro˝eƒ na poziomach B i C


4.4. Lista pytaƒ kontrolnych

Czy przewiduje si´ stworzenie etatu dla konserwatora dzielnicowych placówzabaw?

Jak wysokie b´dà koszty utrzymania pracownika etatowego i z jakich Êrod-ków mo˝na to sfinansowaç?

Kto opiekuje si´ placem na co dzieƒ i nim zarzàdza?

Czy przepisy dotyczàce piel´gnacji i konserwacji sà znane firmie zajmujàcejsi´ konserwacjà placu zabaw?

Czy prowadzi si´ dokumentacj´ obiektu w zakresie piel´gnacji, konserwacjii naprawy?

44

Nazwy urzàdzeƒPoziomocenyi numerkryterium

TreÊç kryterium

…. …. …. ….

1 2 3 4 5 6

B. URZÑDZENIA DO ZABAW (UZ)

B.11.2 Czy Êlizg w cz´Êci startowej jest odpowiednio zabezpieczony przed upadkiem?

B.11.3Czy zje˝d˝alnie sà zakoƒczone odcinkami poziomymi, których d∏ugoÊç zale˝y odwysokoÊci i d∏ugoÊci Êlizgu?

B.11.4Czy Êlizg jest g∏adki, bez ˝adnych widocznych ostrych kraw´dzi, wybrzuszeƒ orazzag∏´bieƒ?

B.11.5Czy zje˝d˝alnie, zw∏aszcza faliste i Êlimakowe, majà odpowiedniej wysokoÊcipowierzchnie boczne?

B.12.1 Czy karuzele i ko∏obiegi majà odpowiednie wymiary?

B.12.2Czy pr´dkoÊç obwodowa mierzona na zewn´trznej kraw´dzi pod∏ogi przekraczadopuszczalnà granic´?

B.12.3Czy szerokoÊç fotelika karuzeli jest odpowiednia i ró˝na dla dzieci m∏odszych,starszych i m∏odzie˝y?

B.13 Czy piaskownice i pola piaskowe majà czysty piasek?

B.14 Czy w brodzikach jest czysta woda? Czy ich powierzchnie sà Êliskie?

B.15 Czy wa˝ki majà odpowiednie amortyzatory?

C. ELLEMENTY (CZ¢ÂCI) URZÑDZENIA ZABAWOWEGO

C.16Czy materia∏y u˝yte do budowy UZ majà w∏aÊciwoÊci toksyczne, pylà, dzia∏ajàdra˝niàco lub uczulajàco, wydzielajà nieprzyjemne zapachy?

C.17 Czy powierzchnie stopnic schodów i szczeble drabinek sà poziome, lite i nieÊliskie?

C.18Czy powierzchnie UZ, z którymi styka si´ u˝ytkownik, sà odpowiednio g∏adkie,wyprofilowane, oszlifowane, bez zadziorów, ostrych kraw´dzi i kantów?


Czy konserwacja jest wykonywana regularnie, czy tylko wówczas, gdy wystà-pi taka potrzeba?

Kto sprawuje nadzór nad pracami konserwatorskimi?

Czy sprawdzono przyczyny zu˝ycia, zniszczenia, po∏amania sprz´tu? Czy po-wiadomiono producenta o wynikach badaƒ?

Czy w przypadku regularnie wyst´pujàcych zak∏óceƒ podj´to prób´ wyelimi-nowania problemów, zmieniajàc koncepcj´ zagospodarowania placu i jegowyposa˝enie, rozbudowujàc go?

Czy uwzgl´dniono koszty piel´gnacji i konserwacji ju˝ na etapie projektowaniai monta˝u? Czy zabezpiecza si´ sprz´t na czas trwania prac konserwatorskich?Czy na placu zabaw jest zamieszczona odpowiednia informacja na ten temat?

Czy na poczàtkowym etapie projektowania i monta˝u uwzgl´dniono mo˝li-woÊç zmiany potrzeb u˝ytkowników?

Dlaczego plac zabaw jest uzupe∏niany i rozbudowywany? Czy dlatego, e po-winny powstaç nowe êród∏a finansowania, ˝e trzeba zwi´kszyç liczb´ eta-tów? Dlatego, e pojawi∏a si´ mo˝liwoÊç rozbudowy lub nowi u˝ytkownicy?Czy te˝ dlatego, e inne tereny rekreacyjne uleg∏y zniszczeniu?

Czy istniejàce place zabaw mogà byç rozbudowywane?

Czy powinno si´ stworzyç dodatkowe tereny zabaw lub zamontowaç urzà-dzenia zabawowe?

Czy powinno si´ sformu∏owaç nowe koncepcje zabawy? Czy w czasie przebu-dowy plac zabaw mo˝e byç u˝ytkowany? Czy w trakcie przebudowy istniejàzast´pcze obszary do zabawy?

4.5. Dziesi´ç najbardziej niebezpiecznych i najcz´Êciejwykrywanych nieprawid∏owoÊci na placach zabaw

Niew∏aÊciwa nawierzchniaRodzaj zastosowanej nawierzchni zale˝y od wysokoÊci swobodnego upadku. Pod urzà-dzeniami nale˝y k∏aÊç nawierzchnie mi kkie o odpowiedniej amortyzacji upadku dziec-ka, np. pole wiórowe, wirkowe lub piaskowe bàdê te˝ nawierzchni syntetycznà.

Brak lub niew∏aÊciwe zakotwiczenie urzàdzeƒAby zapobiec przesuwaniu, przechylaniu lub wywracaniu urzàdzeƒ38 i zachowaçwokó∏ nich strefy bezpieczeƒstwa, powinny one byç trwale zwiàzane z pod∏o˝em.

45

38 W∏aÊnie na skutek wywrócenia si´ nieprzymocowanego do pod∏o˝a ci´˝kiego urzàdzenia z balidrewnianych zginà∏ w latach osiemdziesiàtych dwunastoletni ch∏opiec na terenie ogroduprzedszkolnego na Ursynowie.


Brak regularnych przeglàdów i konserwacji Urzàdzenia bez nadzoru i bie˝àcej konserwacji mogà zagra˝aç bezpieczeƒstwuu˝ytkowników. Dotyczy to szczególnie urzàdzeƒ mobilnych, takich jak huÊtawki,karuzele, zje˝d˝alnie, bujawki, które sà najbardziej niebezpieczne, a jednoczeÊnienajcz´Êciej u˝ywane przez dzieci na ka˝dym placu zabaw.

Brak zachowania stref minimalnychWokó∏ ka˝dego urzàdzenia na placu zabaw musi byç zachowana bezpieczna stre-fa, w której nie mo˝e si´ znaleêç inny element.

Niew∏aÊciwe wymiary otworów gro˝àce zakleszczeniemW wyposa˝eniu placów zabaw nie mo˝na stosowaç otworów o Êrednicy: 8-25 mm,30-80 mm, 110-230 mm, gdy˝ dziecko mo˝e w nich zaklinowaç palce, r´k´, g∏o-w´ lub innà cz´Êç cia∏a.

B∏´dy w fundamentowaniuZbyt p∏ytkie zalewanie fundamentów lub przykr´canie spr´˝yn bujaków bezpoÊred-nio do fundamentu grozi ich wyrwaniem.

Brak odpowiednich zabezpieczeƒ w karuzelachBrak os∏on w karuzelach tarczowych, odpowiedniego zabezpieczenia krzese∏ek,brak ograniczenia pr´dkoÊci obrotowej urzàdzenia jest cz´stà przyczynàniebezpiecznych zadarzeƒ.

Drewno w bezpoÊrednim kontakcie z gruntemNiedopuszczalne jest zakopywanie lub betonowanie bezpoÊrednio w gruncie drew-nianych elementów. W takich warunkach drewno szybko gnije, traci wytrzyma∏oÊçmechanicznà i mo˝e zagra˝aç bezpieczeƒstwu u˝ytkowników.

Korozja elementów metalowychZaniedbane, skorodowane urzàdzenia metalowe majà obni˝onà wytrzyma∏oÊçi stanowià zagro˝enie.

Brak regulaminu i oznaczenia urzàdzeƒRegulamin powinien okreÊlaç zasady u˝ytkowania placu zabaw oraz informowaço zarzàdcy terenu. Tabliczka znamionowa urzàdzenia powinna podawaç informa-cje o producencie, dacie produkcji, numerze seryjnym i numerze normy, zgodniez którà wyprodukowano urzàdzenia.

46


47

4.6. Podsumowanie – dekalogW∏aÊciwie zaprojektowany i wykonany oraz dobrze funkcjonujàcy plac zabawcharakteryzuje si´ dziesi´cioma nast´pujàcymi cechami:

1. jest w∏aÊciwie zlokalizowany z zachowaniem odpowiednich przepisów,a dotarcie do niego nie wymaga przekraczania niebezpiecznych ulic, torówtramwajowych itp.;

2. jest dostosowany do potrzeb u˝ytkowników;

3. jest wyposa˝ony w bezpieczne, atrakcyjne i wszechstronnie rozwijajàcedzieci urzàdzenia do zabaw, które majà certyfikaty zgodnoÊci z normami;

4. ma odpowiednie nawierzchnie dostosowane do rodzaju aktywnoÊci orazamortyzujàce ewentualne upadki dzieci z urzàdzeƒ;

5. jest wyposa˝ony w dodatkowy sprz´t: ∏awki, stoliki do przewijania nie-mowlàt, altany, kosze na Êmieci, oÊwietlenie;

6. jest ogrodzony – w miejscach, gdzie jest to konieczne;

7. jest zaopatrzony w tablic´ informacyjnà i regulamin porzàdkowy (ryc. 19);

8. jest systematycznie kontrolowany, a udokumentowane informacje na tentemat znajdujà si´ w dzienniku placu zabaw;

9. jest czysty i regularnie sprzàtany;

10. piasek w piaskownicach i na polu piaskowym jest regularnie wymieniany.

5.1. Wykaz instytucji certyfikujàcych urzàdzenia na placezabaw

Cobrabid BBCCentralny OÊrodek Badawczo-Rozwojowy Aparatury Badawczej i Dydaktycznej 00-842 Warszawa, ul. ucka 15 tel. 022 654 16 60, 022 654 16 80faks 022 654 16 80http://www.cobrabid-bbc.com.pl/ Strona instytucji posiadajàcej akredytacj w zakresie certyfikacji urzàdzeƒ zabawowych.

Instytut Sportu 01-982 Warszawa, ul. Trylogii 2/16, tel. 022 834 10 01 email: [email protected]://www.insp.pl/Strona warszawskiej instytucji posiadajàcej akredytacj´ m.in. w zakresie certyfika-cji wyrobów na place zabaw.

5.2. Inne wa˝ne i przydatne adresy

PCA Polskie Centrum Akredytacjiul. Szczotkarska 42, 01-382 Warszawa, tel. 022 355 70 00, 022 355 70 18email: [email protected]; [email protected]://www.pca.gov.pl/

PKN Polski Komitet Normalizacyjnyul. Âwi´tokrzyska 14, 00-050 Warszawahttp://www.pkn.pl/

Sprzeda˝ norm i innych wydawnictw normalizacyjnychWydzia∏ Marketingu i Sprzeda˝y, tel. 022 556 77 77, faks: 022 556 77 87email: [email protected]

Informacje na temat znaku zgodnoÊci z Polskà Normà Wydzia∏ Organizacji i Certyfikacji, tel. 022 55 67 763

48

ROZDZIA¸ 5.U˝yteczne adresy organizacji zajmujàcych si´ placami zabaw

U˝yteczne adresy organizacji zajmujàcych si´ placami zabaw

49

Czytelnia Norm00-050 Warszawa ul. Âwi´tokrzyska 14, pokój 201 (II pi´tro), tel. 022 556 76 50, 022 556 76 85Korzystanie ze zbiorów Czytelni Norm jest bezp∏atne.

Ksi´garnia Normul. Sienna 63, 00-820 Warszawa, tel. 022 620 45 00

Polskie Normy w Internecie:http://www.normy.pl/

eNormy.pl Internetowy serwis umo˝liwiajàcy nabywanie elektronicznej wersji Polskich Normz prawem do wydruku lub zapoznawanie si´ z ich treÊcià za 20% ceny – bez mo˝-liwoÊci wydruku.

Pomoc merytoryczna dotyczàca stanu sanitarnego piaskownic – dr Anna Borecka Pracownia Parazytoz Zwierzàt Domowych, Instytutu Parazytologii PANul. Twarda 51/55, 00-818 Warszawa, tel. 022 697 89 68, faks 022 620 62 27

Centrum Kontroli Placów Zabaw ul. Weso∏a 14, 05-805 Otr´busy, tel. 022 357 04 20, faks 022 758 51 08 kom. 508 140 692, email: [email protected]

IPA International Playground Association To mi´dzynarodowa pozarzàdowa organizacja powsta∏a w Danii w 1961 roku. International Treasurer David YearleyC/O Playground Management Ltd.The Old BarnWicklesham LodgeFaringdonSN7 7PNemail: [email protected] http://www.ipaworld.org/home.html

1. S∏owniczekamortyzacja upadku – w∏aÊciwoÊç nawierzchni polegajàca na rozproszeniu ener-gii kinetycznej uderzenia w wyniku miejscowego odkszta∏cenia lub przesuni´ciaprowadzàcego do zmniejszenia przyspieszeƒ.

coroczna kontrola podstawowa – kontrola wykonywana nie rzadziej ni˝ raz na 12miesi´cy w celu oceny ogólnego stopnia bezpieczeƒstwa wyposa˝enia, stanu fun-damentów i powierzchni.

dziennik placu zabaw – oficjalna ksià˝ka (ksi´ga) urz´dowa, w której dokonuje si´zapisów dotyczàcych istotnych wydarzeƒ na okreÊlonym placu zabaw (wypadki,wy∏àczanie urzàdzeƒ z u˝ytkowania, osoby odpowiedzialne itp.).

koncepcja placu zabaw – opracowanie projektowe majàce charakter ogólny, po-przedzajàce projekt budowlany.

kontrola funkcjonalna – kontrola bardziej szczegó∏owa ni˝ regularna kontrolaprzez ogl´dziny, sprawdza funkcjonowanie i stabilnoÊç sprz´tu.

kryterium urazu g∏owy – HIC (Head Injury Criterion) – wartoÊç HIC otrzymanaz zarejestrowanej wartoÊci przyspieszenia modelu g∏owy, podczas jego upuszcze-nia z pewnej wysokoÊci na okreÊlone miejsce badania znajdujàce si´ na nawierzch-ni badanej. Kryterium urazu g∏owy powodowanego upadkiem oblicza si´ wed∏ugwzoru podanego w normie PN-EN 1177.

krytyczna wysokoÊç upadku – górna granica wszystkich wysokoÊci swobodnegoupadku, dla których pokrycie nawierzchnià zapewnia zadowalajàcy poziom amor-tyzacji uderzenia.

nawierzchnia – powierzchnia placu zabaw, od której zaczyna si´ u˝ytkowanie wy-posa˝enia i która obejmuje co najmniej jeden obszar upadku.

obiekty ma∏ej architektury – sà to niewielkie obiekty budowlane: figury, po-sàgi, wodotryski, obiekty architektury ogrodowej, piaskownice, huÊtawki, dra-binki itp.

obszar upadku – przestrzeƒ zajmowana przez u˝ytkownika spadajàcego z uniesio-nej cz´Êci urzàdzenia. Obszar upadku zaczyna si´ na wysokoÊci swobodnego upad-ku (zob. wysokoÊç swobodnego upadku).

50

ROZDZIA¸ 5.Za∏àczniki

Za∏àczniki

obszar wolny – przestrzeƒ zajmowana przez u˝ytkownika wykonujàcego ruch wy-muszony przez urzàdzenie (np. zje˝d˝anie, huÊtanie, ko∏ysanie).

ogród jordanowski – sà to spore obiekty (zazwyczaj ponadpó∏hektarowe) b´dà-ce placówkami spo∏eczno-wychowawczymi. Zatrudniajà na sta∏e opiek´ pedago-gicznà i dysponujà odpowiednià bazà lokalowà, sà dosyç ró˝norodnie i bogato wy-posa˝one w urzàdzenia do zabaw dla dzieci i m∏odzie˝y.

plac zabaw – wydzielone miejsce (cz´sto ogrodzone), przeznaczone do zabawy dladzieci. Urzàdzenia placów zabaw sà wed∏ug Prawa budowlanego obiektami bu-dowlanymi jako elementy ma∏ej architektury. Najcz´Êciej plac zabaw sk∏ada si´z piaskownicy, zje˝d˝alni, huÊtawki wahad∏owej, huÊtawki na desce, tzw. wa˝ki, ka-ruzeli, bujaków spr´˝ynowych, systemów drabinek (drewnianych lub metalowych)oraz innych bardziej lub mniej skomplikowanych zestawów wielofunkcyjnych.

plan kontroli – zaleca si´, aby w celu zapobiegania wypadkom w∏aÊciciel lub zarzàd-ca placu zabaw zapewni∏ odpowiedni plan kontroli i jego przestrzeganie. W planiezaleca si´ uwzgl´dniaç warunki lokalne i instrukcje producenta, które mogà decydo-waç o cz´stotliwoÊci kontroli. Zaleca si´, aby plan zawiera∏ spis cz´Êci do skontrolo-wania podczas inspekcji oraz okreÊla∏ sposób wykonywania tych inspekcji.

pomiary dendrometryczne – podstawowe pomiary b´dàce elementem inwenta-ryzacji szczegó∏owej drzew i krzewów, które polegajà na zmierzeniu pierÊnicy drze-wa (Êrednicy pnia drzewa na wysokoÊci 130 cm), wysokoÊci i Êrednicy rzutu koro-ny drzewa lub krzewu.

potencjalne zakleszczenie – niebezpieczeƒstwo zakleszczenia dziecka (cz´Êci jegocia∏a lub odzie˝y) przez urzàdzenie do zabaw, w wyniku którego u˝ytkownik niemo˝e si´ sam uwolniç. Zakleszczenie jest cz´sto przyczynà urazów.

powierzchnia upadku – powierzchnia, na którà mo˝e upaÊç u˝ytkownik z urzà-dzenia (zob. obszar upadku).

pr´dkoÊç obwodowa karuzeli – jest to pr´dkoÊç obracajàcej si´ karuzeli zmierzo-na w metrach na sekund´ (nie powinna przekraczaç 5 m/s) na zewn´trznym obwo-dzie poruszajàcego si´ urzàdzenia.

projekt budowlany – dokumentacja projektowa przygotowana przez osob´ z od-powiednimi uprawnieniami, która stanowi podstaw´ do wydania decyzji o pozwo-leniu na budow´. Obejmuje cz´Êç rysunkowà i opisowà. Sk∏ada si´ z projektu za-gospodarowania dzia∏ki oraz architektoniczno-budowlanego.

przetarg – forma udzielania zamówieƒ na wykonanie okreÊlonych robót i us∏ugprzez publiczne zaproszenie do sk∏adania ofert.

regulamin placu zabaw – spis (zbiór) przepisów i rozporzàdzeƒ obowiàzujàcy naokreÊlonym placu zabaw, który ustala dopuszczalny sposób jego u˝ytkowania.

51


regularna kontrola przez ogl´dziny – umo˝liwia ona ujawnienie oczywistych za-gro˝eƒ mogàcych byç wynikiem wandalizmu, zu˝ycia lub warunków pogodowych.

strefa minimalna (strefa bezpieczeƒstwa) – przestrzeƒ niezb´dna do bezpieczne-go u˝ytkowania urzàdzenia. Przestrzeƒ minimalna powinna si´ sk∏adaç z: przestrze-ni zaj´tej przez urzàdzenie, obszaru wolnego, je˝eli taki wyst´puje (zob. obszarwolny), oraz obszaru upadku.

urzàdzenia mobilne – sà to urzàdzenia umo˝liwiajàce dziecku raptowne prze-mieszczanie swojego cia∏a w przestrzeni. Tak sformu∏owany warunek mobilnoÊcispe∏niajà nie tylko przyrzàdy ruchome (huÊtawki, karuzele, wa˝ki, bujawki, kolejkilinowe itp.), ale tak˝e niektóre o konstrukcji stabilnej, np. zje˝d˝alnie.

urzàdzenia tematyczne – sà to urzàdzenia zawierajàce za∏o˝enia tematyczne od-dzia∏ywujàce na dzieci w ten sposób, ˝e pobudzajà je do zabaw tematycznych,w takim sensie, jaki nadajà temu poj´ciu psychologowie zajmujàcy si´ klasyfikacjàzabaw. Takimi urzàdzeniami sà na przyk∏ad wóz stra˝acki, k∏oda „samochód”, prze-plotnia w formie w´˝a, wspinalnia w postaci rakiety.

urzàdzenia zapewniajàce dziecku izolacj´ wizualnà od otoczenia – sà to urzà-dzenia umo˝liwiajàce dziecku schowanie si´, np. tunele, sza∏asy, wigwamy.

urzàdzenia z∏o˝one i proste – za urzàdzenia z∏o˝one przyj´to uwa˝aç zarównourzàdzenia wielofunkcyjne, które oferujà dzieciom co najmniej dwie ró˝ne formyzabawy, jak i te podatne na aktywnà manipulacj´ i przekszta∏cenia, np. zestawyklocków, makiety pojazdów z elementami do manipulowania (kierownice, dêwi-gnie), piaskownice, brodziki z wodà. Natomiast wszystkie przyrzàdy oferujàce jedenokreÊlony rodzaj zabawy, np. huÊtanie, zje˝d˝anie, wspinanie si´, oraz pozbawio-ne podcz´Êci bàdê przeciwstawnych materia∏ów umo˝liwiajàcych dziecku manipu-lacj´ lub improwizacj´ zalicza si´ do prostych.

u˝ytecznoÊç urzàdzeƒ zabawowych – pozytywnie oceniane cechy urzàdzeniawskazujàce na jego przydatnoÊç. U˝ytecznoÊç mierzy si´ cz´stotliwoÊcià u˝ytkowa-nia okreÊlonych rodzajów urzàdzeƒ zabawowych.

wyposa˝enie placu zabaw – sprz´t i konstrukcje (∏àcznie z cz´Êciami i elementa-mi konstrukcyjnymi), którymi – lub na których – dzieci mogà si´ bawiç w pomiesz-czeniach albo na otwartej przestrzeni, indywidualnie bàdê grupowo, zgodniez upodobaniami i regu∏ami zabawy, które mogà w ka˝dej chwili ulec zmianie.

wysokoÊç swobodnego upadku – najwi´ksza odleg∏oÊç pionowa mi´dzy wyraê-nie okreÊlonà powierzchnià podparcia cia∏a a znajdujàcà si´ ni˝ej powierzchnià, naktórà ono spada.

zarzàdca/administrator – osoba lub instytucja, która zarzàdza okreÊlonym placemzabaw.

52

Za∏àczniki

53

2. Informacja prawnaZadania i obowiàzki w∏aÊcicieli, administratorów i zarzàdców placów zabaw

1. Przepisy Prawa budowlanegoObowiàzek utrzymywania w nale˝ytym stanie technicznym oraz bezpiecznegou˝ytkowania obiektów budowlanych wynika z przepisów ustawy z 7 lipca 1994 r.Prawo budowlane (t.j. Dz.U. z 2006 r., Nr 156, poz. 1118 z póên. zm.). Zgodniez definicjà zawartà w art. 3 ww. ustawy obiektem budowlanym jest m.in. obiektma∏ej architektury. Obiektami ma∏ej architektury sà m.in. obiekty u˝ytkowe s∏u˝à-ce rekreacji codziennej, np. piaskownice, huÊtawki czy drabinki, a zatem urzàdze-nia znajdujàce si´ na placach zabaw. Artyku∏ 5 w zwiàzku z art. 61 ustawy Prawobudowlane nak∏ada na w∏aÊciciela (zarzàdc´) tego obiektu obowiàzek u˝ytkowa-nia go w sposób zgodny z przeznaczeniem oraz utrzymywania w nale˝ytym stanietechnicznym i estetycznym. Ponadto w∏aÊciciel obiektu powinien zapewniç bez-pieczne u˝ytkowanie obiektu w razie wystàpienia czynników zewn´trznych oddzia-∏ywujàcych na obiekt, zwiàzanych z dzia∏aniem cz∏owieka lub si∏ natury.

Art. 91a ww. ustawy przewiduje sankcje za niedope∏nienie obowiàzku utrzymaniaobiektu w nale˝ytym stanie technicznym lub niezapewnienie bezpieczeƒstwa u˝yt-kowania obiektu – w postaci kary grzywny nie mniejszej ni˝ 100 stawek dziennych,ograniczenia wolnoÊci albo pozbawienia wolnoÊci do roku.

Bardzo istotne jest tak˝e usytuowanie placu zabaw w bezpiecznej odleg∏oÊci odmiejsc postojowych dla samochodów. Kwesti´ t´ regulujà przepisy rozporzàdzeniaministra infrastruktury z 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicz-nych, jakim powinny odpowiadaç budynki i ich usytuowanie (Dz.U. Nr 75, poz.690 z póên. zm.). Zgodnie z § 19 tego rozporzàdzenia odleg∏oÊç wydzielonychmiejsc postojowych lub gara˝u wielopoziomowego (tak˝e wjazdu do tego gara˝u)od placu zabaw nie mo˝e byç mniejsza ni˝ 7 m w przypadku do 4 stanowisk, 10m w przypadku 5-60 stanowisk i 20 m w przypadku wi´kszej liczby stanowisk.

2. Bezpieczeƒstwo i kontrola urzàdzeƒ Zgodnie z przepisami ustawy z 12 grudnia 2003 r. o ogólnym bezpieczeƒstwieproduktów (Dz.U. Nr 229, poz. 2275, z póên. zm.) produkt wprowadzony na ry-nek polski uznaje si´ za bezpieczny, je˝eli spe∏nia on okreÊlone odr´bnymi przepi-sami polskimi szczegó∏owe wymagania dotyczàce bezpieczeƒstwa produktów. Bez-pieczeƒstwo produktu ocenia si´ m.in. na podstawie tego, czy spe∏nia on wyma-gania Polskich Norm.

Szczegó∏owe wymagania stawiane urzàdzeniom na placach zabaw, zasady ichmonta˝u zapewniajàce bezpieczne u˝ytkowanie, zastosowanie odpowiedniej na-wierzchni, ogrodzenia, zachowania bezpiecznej odleg∏oÊci i obowiàzek przeprowa-dzania okresowych kontroli okreÊlajà nast´pujàce Polskie Normy:

- PN-EN 1176-1 do 7- PN-EN 1177Przewidujà one trzy rodzaje kontroli urzàdzeƒ na placach zabaw:


54

- coroczna kontrola podstawowa – ocena ogólna stanu bezpieczeƒstwa urzàdzeƒ,stanu fundamentów i powierzchni, wszelkie zmiany poziomu bezpieczeƒstwa powykonaniu napraw lub wymianie elementów,

- kontrola funkcjonalna – sprawdzenie stanu zu˝ycia i stabilnoÊci urzàdzeƒ (co naj-mniej raz na 3 miesiàce),

- kontrola bie˝àca – poprzez ogl´dziny, wykrycie zagro˝eƒ wynikajàcych ze zu˝yciaelementów lub zniszczenia ich poprzez akty wandalizmu.

Kontrole powinny byç odnotowywane w dokumentacji obiektu.Kontrol´ corocznà nale˝y zleciç rzeczoznawcy.

W dokumentacji placu zabaw powinny znajdowaç si´:- Êwiadectwa kontroli i badaƒ urzàdzeƒ, certyfikaty lub deklaracje zgodnoÊci,- instrukcje kontroli, obs∏ugi i konserwacji,- rejestr eksploatacji (np. w formie dziennika), w którym odnotowywane sà m.in.kontrole.

Zalecane jest opracowanie planu kontroli lub wdro˝enie systemu kontroli wrazz przeszkoleniem odpowiedzialnego pracownika.

3. Utrzymanie czystoÊci i porzàdkuObowiàzkiem w∏aÊciciela (zarzàdcy, administratora) jest utrzymanie czystoÊci i po-rzàdku na placu zabaw. Ustawa z 13 wrzeÊnia 1996 r. o utrzymaniu czystoÊcii porzàdku w gminach (Dz.U. z 2005 r. Nr 236, poz. 2008, z póên. zm.) w art.5 ust. 1 przewiduje, e w∏aÊciciele nieruchomoÊci sà zobowiàzani zapewniç utrzy-manie czystoÊci i porzàdku, m.in. poprzez wyposa˝enie nieruchomoÊci w urzàdze-nia s∏u˝àce do odbioru odpadów komunalnych oraz utrzymywanie ich w odpo-wiednim stanie sanitarnym, porzàdkowym i technicznym, a tak˝e zbieranie po-wsta∏ych na terenie nieruchomoÊci odpadów komunalnych. Zgodnie z art. 2 ust.1 pkt 4 tej ustawy za w∏aÊciciela nieruchomoÊci uznaje si´ tak˝e wspó∏w∏aÊcicieli,u˝ytkowników wieczystych oraz jednostki organizacyjne i osoby majàce nierucho-moÊci w zarzàdzie lub u˝ytkowaniu, a tak˝e inne podmioty w∏adajàce nieruchomo-Êcià. Niewykonywanie wy˝ej wskazanych obowiàzków jest zagro˝one karà grzyw-ny do 1 500 z∏ lub nagany – zgodnie z art. 117 Kodeksu wykroczeƒ.

Szczegó∏owe zasady utrzymania czystoÊci i porzàdku na terenie m.st. Warszawy re-guluje uchwa∏a nr LXXVII/2427/2006 Rady miasta sto∏ecznego Warszawyz 22 czerwca 2006 r. w sprawie Regulaminu utrzymania czystoÊci i porzàdku na te-renie m.st. Warszawy. Zgodnie § 29 ust. 9 pkt 2 tej uchwa∏y na teren placów gieri zabaw dla dzieci nie wprowadza si´ psów i innych zwierzàt domowych.

Nale˝y równie˝ pami´taç, ˝e zgodnie z uchwa∏à rady m.st. Warszawy nrXXXVII/1118/2008 z 10 lipca 2008 r. na terenie miejskich placów zabaw po∏o˝onychna terenie m.st. Warszawy wprowadzony zosta∏ zakaz palenia tytoniu. Odpowied-nia informacja na ten temat powinna byç umieszczona przy wejÊciu na plac.

Na terenie placu zabaw nale˝y umieÊciç tablic´ informacyjnà z regulaminem korzysta-nia z placu, telefonem do pogotowia ratunkowego oraz do administratora placu.

Za∏àczniki

55

4. OdpowiedzialnoÊç cywilnoprawna i karnoprawna w razie wypadkuNiedope∏nienie wskazanych wy˝ej obowiàzków w zakresie bezpieczeƒstwa, kon-troli i utrzymania w porzàdku placu zabaw w razie wypadku mo˝e powodowaç od-powiedzialnoÊç karnà – np. z art. 160 Kodeksu karnego za nara˝enie na bezpoÊred-nie niebezpieczeƒstwo utraty ycia lub ci´˝kiego uszczerbku na zdrowiu (zagro˝e-nie karà pozbawienia wolnoÊci do lat 3). W razie zajÊcia zdarzenia mo˝e wchodziçw gr´ tak˝e odpowiedzialnoÊç z art. 155, 156 i 157 Kodeksu karnego za nieumyÊl-ne spowodowanie Êmierci, uszczerbku na zdrowiu lub rozstroju zdrowia.

Niezale˝nie od odpowiedzialnoÊci karnej w razie zaistnienia szkody, której przyczy-nà by∏oby niedope∏nienie przez w∏aÊciciela (zarzàdc´, administratora) obowiàzkóww zakresie bezpieczeƒstwa i utrzymania placu zabaw, osoba poszkodowana mo-˝e ˝àdaç odszkodowania na podstawie przepisów Kodeksu cywilnego – art. 415i nast´pne.

Stan prawny na dzieƒ 26 sierpnia 2008 r.

SPORZÑDZI¸: ZATWIERDZI¸:Maria M∏otkowska Damian Poznaƒskig∏ówny specjalista radca prawnyaplikant radcowski


56

3. Formularze

Formularze zawarte w belgijskim podr´czniku dla zarzàdców PlaygroundSafety Manual 2nd edition version 15/02/2006

ZAWIADOMIENIE O NIEBEZPIECZNYM ZDARZENIU LUB WYPADKU, KTÓRY MIA¸ MIEJSCENA PLACU ZABAW

Dane dotyczàce zarzàdcy/administratoraImi´ i nazwisko:Adres i nr telefonu:Dane placu zabaw:Nazwa:Adres:

Dane dotyczàce wypadku/zdarzenia :

Dotyczy: Wypadek Zdarzenie

Data:

Godzina:

Elementy wyposa˝enia,którego dotyczy:

Nazwisko, adres i nr tel.poszkodowanego:

Wiek poszkodowanego:

Nazwiska, adresy tel. Êwiadków:

Rodzaje obra˝eƒ:

Krótki opis:

Podpis sk∏adajàcego zawiadomienie:

Formularz zawiadomienia o niebezpiecznym zdarzeniu lub wypadku, który mia∏ miejsce na placu zabaw

Za∏àczniki

57

Punkty i zaÊwiadczenia kontrolne

Ustaliç nast´pstwa u˝ycia lub zniszczenia wyposa˝enia oraz w miar´ mo˝liwoÊci je usunàç.

WyczyÊciç powierzchnie podlegajàce zu˝yciu oraz piasek, ewentualnie zamieÊç je lubwyrównaç. Usunàç kawa∏ki szk∏a, odchody psie i kocie.

Ponownie pokryç obicia podlegajàce wymianie lub uzupe∏niç piasek, wype∏niçpowsta∏e zag∏´bienia (przede wszystkim przy wyjÊciach ze zje˝d˝alni i podhuÊtawkami).

W razie problemu, któremu nie da si´ zaradziç, powiadomiç obs∏ug´technicznà.

W razie powa˝nego niebezpieczeƒstwa uniemo˝liwiçkorzystanie z danego wyposa˝enia.

Data

Nazwa wyposa˝enia oraz koniecznych napraw.

Ta lista jest zwyk∏à listà kontrolnà, na której z ∏atwoÊcià mo˝na wykazaç prace dotyczàce utrzymania placu zabaw i jegoregularne (cotygodniowe) kontrole.

Formularz kontrolny dotyczàcy ca∏ego obszaru placu zabaw


58

WYKAZ Nr

Nazwa urzàdzenia Nr urzàdzenia Rok budowy

Miejsce po∏o˝enia Nr zamówienia Data monta˝u

Opis urzàdzenia Nr faktury WartoÊç zakupu

Producent Importer Âwiadectwo zgodnoÊci InstalatorNr Êwiadectwa zgodnoÊci

Data wydania Êwiadectwa

W∏aÊciciel Zarzàdca/administrator

Nazwa/nazwisko i imi´

Ulica, nr domu

Kod pocztowy/ miejscowoÊç

Dane do kontaktu

Kraj

Cechy szczególne

Rodzaj nawierzchni

Strefa minimalna/strefa bezpieczeƒstwa

Formularz wyposa˝enia placu zabaw

Za∏àczniki

59

WYKAZ Strona nr

Data kontroli/konserwacji

Godzina kontroli/konserwacji

Nazwiskoinspektora

Stwierdzone braki Naprawywykonaneprzez

Wymienione cz´Êci Dostawcacz´Êci

Data wypadku Nazwisko i adres poszkodowanego Powód lub przypuszczalnypowód

Odniesione obra˝enia Zastosowane Êrodki

Datawniesieniaskargi

Skarga Ârodki Ârodki zastosowaneprzez

Wymienione cz´Êci Dostawca cz´Êci

Formularz kontroli wyposa˝enia placu zabaw


PN-EN 1176-1:2001 Wyposa˝enie placów zabaw – Cz´Êç 1: Ogólne wymaganiabezpieczeƒstwa i metody badaƒ

PN-EN 1176-1:2001/A1:2004 Wyposa˝enie placów zabaw – Cz´Êç 1: Ogólnewymagania bezpieczeƒstwa i metody badaƒ

PN-EN 1176-1:2001/A2:2005 Wyposa˝enie placów zabaw – Cz´Êç 1: Ogólnewymagania bezpieczeƒstwa i metody badaƒ

PN-EN 1176-2:2001 Wyposa˝enie placów zabaw – Cz´Êç 2: Dodatkowe wyma-gania bezpieczeƒstwa i metody badaƒ huÊtawek

PN-EN 1176-2:2001/A1:2005 Wyposa˝enie placów zabaw – Cz´Êç 2: Dodatko-we wymagania bezpieczeƒstwa i metody badaƒ huÊtawek

PN-EN 1176-3:2001 Wyposa˝enie placów zabaw – Cz´Êç 3: Dodatkowe wyma-gania bezpieczeƒstwa i metody badaƒ zje˝d˝alni

PN-EN 1176-3:2001/A1:2005 Wyposa˝enie placów zabaw – Cz´Êç 3: Dodatko-we wymagania bezpieczeƒstwa i metody badaƒ zje˝d˝alni

PN-EN 1176-4:2001 Wyposa˝enie placów zabaw – Cz´Êç 4: Dodatkowe wyma-gania bezpieczeƒstwa i metody badaƒ kolejek linowych

PN-EN 1176-4:2001/A1:2005 Wyposa˝enie placów zabaw – Cz´Êç 4: Dodatko-we wymagania bezpieczeƒstwa i metody badaƒ kolejek linowych

PN-EN 1176-5:2001 Wyposa˝enie placów zabaw – Cz´Êç 5: Dodatkowe wyma-gania bezpieczeƒstwa i metody badaƒ karuzeli

PN-EN 1176-5:2001/A1:2004 Wyposa˝enie placów zabaw – Cz´Êç 5: Dodatko-we wymagania bezpieczeƒstwa i metody badaƒ karuzeli

PN-EN 1176-5:2001/A2:2005 Wyposa˝enie placów zabaw – Cz´Êç 5: Dodatko-we wymagania bezpieczeƒstwa i metody badaƒ karuzeli

PN-EN 1176-6:2001 Wyposa˝enie placów zabaw – Cz´Êç 6: Dodatkowe wyma-gania bezpieczeƒstwa i metody badaƒ urzàdzeƒ ko∏yszàcych

PN-EN 1176-6:2001/A1:2004 Wyposa˝enie placów zabaw – Cz´Êç 6: Dodatko-we wymagania bezpieczeƒstwa i metody badaƒ urzàdzeƒ ko∏yszàcych

PN-EN 1176-7:2000 Wyposa˝enie placów zabaw – Wytyczne instalowania,sprawdzania, konserwacji i eksploatacji

PN-EN 1177:2000 Nawierzchnie placów zabaw amortyzujàce upadki – Wymaga-nia bezpieczeƒstwa i metody badaƒ

PN-EN 1177:2000/A1:2004 Nawierzchnie placów zabaw amortyzujàce upadki– Wymagania bezpieczeƒstwa i metody badaƒ

● Dz.U.03.6.69 – rozporzàdzenie ministra edukacji narodowej i sportu z 31 grud-nia 2002 r. w sprawie bezpieczeƒstwa i higieny w publicznych i niepublicznychszko∏ach i placówkach (Dz.U z 22 stycznia 2003 r.).

● Dz.U.02.75.690 – rozporzàdzenie ministra infrastruktury z 12 kwietnia 2002 r.w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadaç budynki i ichusytuowanie (Dz.U. z 15 czerwca 2002 r.).

Oraz dwie ustawy, które regulujà sprawy certyfikacji i normalizacji:● Dz.U. z 30 sierpnia 2002 r. Ustawa z o systemie oceny zgodnoÊci (parokrotnie no-

welizowana: Dz.U. z 2002 r. Nr 166, poz. 1360, z 2003 r. Nr 80, poz. 718, Nr 130,poz. 1188, Nr 170, poz. 1652, Nr 229, poz. 2275).

● Dz.U. z 12 wrzeÊnia 2002 r. Ustawa o normalizacji (parokrotnie nowelizowana:Dz.U. z 2002 r. Nr 169, poz. 1386, z 2004 r. Nr 273, poz. 2703, z 2005 r. Nr 132,poz. 1110, z 2006 r. Nr 170, poz. 1217).

60

4. Wykaz norm

Za∏àczniki

61

5. Propozycje piktogramów do regulaminu placu zabaw

Notatki

62

Notatki

63

Notatki

64

Kolejne wydania b´dà poprawiane i aktualizowanezgodnie z sugestiami czytelników.

Wszelkie uwagi prosimy kierowaç pocztà elektronicznàna adres: [email protected]

lub listownie na adres:Centrum Komunikacji Spo∏ecznej

00-375 Warszawa ul. Smolna 10A

www.um.warszawa.plPublikacja sfinansowana zosta∏a

ze Êrodków Urz´du m.st. Warszawy.Egzemplarz udost´pniany jest nieodp∏atnie.

ISBN 978-83-60830-13-0

poradnik

001 bez norm - UOKiK · Jak stworzyç bezpieczne miejsce zabaw dzieci´cych Do placów zabaw dla...

Documents

Transcript of 001 bez norm - UOKiK · Jak stworzyç bezpieczne miejsce zabaw dzieci´cych Do placów zabaw dla...