WYMAGANIAPRAC KWALIFIKACYJNYCH REALIZOWANYCH

W SAN

1. Istota, rodzaje i charakter prac kwalifikacyjnych.2. Formuła edytorska prac kwalifikacyjnych.3. Błędy popełniane w pracach kwalifikacyjnych.4. Ocenianie prac kwalifikacyjnych.

Literatura1. Boć J., Jak pisać prace magisterską?, Kolonia Limited, Wrocław 1998.2. Cieślarczyk M., Poradnik metodyczny autorów prac kwalifikacyjnych, Wyd. AON,

Warszawa 2002.3. Halik J., Metodyka pisania pracy magisterskiej i studyjnej, AON, 2002.5. Majchrzak J., Mendel T., Metodyka pisania prac magisterskich i dyplomowych,

AE Poznań, 1995.6. Mendel T., Metodyka pisania prac magisterskich i dyplomowych: poradnik

pisania prac promocyjnych oraz innych opracowań naukowych wraz z przygotowa-niem ich do obrony i publikacji, Wyd. AE, Poznań 1995.

7. Poradnik metodyczny autorów prac magisterskich, dyplomowych i podyplomowych,

[red.] M. Cieślarczyk, Wyd. AON, Warszawa 2002.8. Stachowiak Z., Metodyka i metodologia pisania prac kwalifikacyjnych, AON,

Warszawa 2000.9. Urban S., Ładoński W., Jak napisać dobrą pracę magisterską, AE Wrocław, 1997.10. Wójcik K., Piszę pracę magisterską. Poradnik dla studentów kierunków ekonomicz-

nych, SGH, Warszawa 1996.

1. Istota, rodzaje i charakter prac kwalifikacyjnych

1.1. Cel wykonania pracy kwalifikacyjnej

Głównym celem wykonania pracy kwalifikacyjnej jest sprawdzenie znajomości teoretycz-

nej wiedzy studenta (uczestnika studiów) i umiejętności jej zastosowania w rozwiązywaniu

problemów będących treścią pracy. Ponadto praca kwalifikacyjna powinna kształtować

również umiejętności pisemnego precyzowania myśli i poglądów (dotyczy to: stylu

wypowiedzi, kolejności określonych fragmentów tekstu, sposobu cytowania literatury,

Dr hab. inż. Zdzisław Kurasiński

1

zamieszczania

i opisu rysunków, tabel itp.).

Praca kwalifikacyjna ma nauczyć (doskonalić) studenta (uczestnika studiów)

samodzielnego rozwiązywania określonego problemu i przedstawienia tego rozwiązania w

formie pisemnego opracowania.

Praca kwalifikacyjna powinna (musi) być napisana z zakresu wiedzy wynikającej

z kierunku studiów.

PRACA LICENCJACKA

Praca kwalifikacyjna na studiach licencjackich ma zazwyczaj charakter porządkujący,

czasem klasyfikujący określoną wiedzę pozyskiwaną z literatury przedmiotu. Autor pracy nie

musi się wykazywać twórczą oryginalnością. Należy oczekiwać od niego samodzielności

myślenia wyrażającej się w porządkowaniu wywodów, tj. wyeksponowaniem przewodniej

myśli oraz ładu logicznego. Podstawowym wymogiem metodologicznym pracy jest dobrze

sformułowany cel pracy i problem badawczy. Ich realizacja (osiągnięcie) odbywa się przez

identyfikację tematu (problemu) oraz wypracowanie uporządkowanych logicznie wywodów

(wniosków) o charakterze ocenowym.

1.2. Wymagania merytoryczne

- opanowania nabytych wiadomości w trakcie studiów;

- twórczości, pomysłowości, samodzielności myślenia;

- pogłębienia wiadomości (wiedzy) w wybranym fragmencie dyscypliny naukowej;

- samodzielnej umiejętności przedstawienia rezultatów badań na piśmie;

- trafności wyboru istotnych problemów i stosowanych metod badawczych;

- nabycia umiejętności technicznych, przejawiających się w wykonywaniu badań;

- umiejętności formułowania rezultatów naukowych w uzyskiwanych wynikach badań;

- umiejętności korzystania z piśmiennictwa;

- umiejętności opracowania i przedstawiania swoich osiągnięć w formie naukowej.

1.3. Wkład własny autora

Wkład własny autora pracy może polegać na:

- zebraniu i uporządkowaniu zróżnicowanych poglądów na określony temat;

2

- porównaniu rozwiązań polskich z rozwiązaniami wybrane kraju lub ze standardami

Unii Europejskiej;

- konfrontacji z jej zastosowaniem w praktyce (istotne są własne postulaty autorów);

- próbie własnej periodyzacji (szczególnie w pracach o charakterze historycznym

i ewolucyjnym) zdarzeń lub wykazaniu niekonsekwencji przepisów prawa itp.

1.4. Umiejętności

Umiejętności jakimi winien musi wykazać się student w pracy kwalifikacyjnej:

- krytycznego korzystania z piśmiennictwa;

- analizowania zjawisk i dokonywania syntezy;

- krytycyzmu, odnośnie podejmowanej w pracy tematyki;

- krytycyzmu, odnośnie prowadzenia w pracy rozważań i badań.

1.4. Metody, techniki i narzędzia badawcze wykorzystywane w pracach kwalifikacyjnych

3

4

2. Formuła edytorska prac kwalifikacyjnychEdytorskie opracowanie prac kwalifikacyjnych obejmuje podporządkowanie się

wymaganiom dotyczącym wykonania i rozmiaru pracy oraz zasad i technik jej pisania.

2.1. Wykonanie pracy

Format A4 Oprawa twarda lub kartonowa, opis – zgodny z przyjętymi zasadami

w uczelni; np.: nazwa uczelni i wydział studiów, imię i nazwisko autora, tytuł pracy,

miejsce funkcjonowania uczelni, rok napisania pracy.

Strona tytułowa, która jest pierwszą pracy lecz bez paginy (numeru strony). Strona druga

– spis treści, jest to pierwsza strona z paginą. Strona trzecia – wstęp, jest to druga strona

(z numerem 3) z paginą.

2.2. Objętość pracy

Problem objętości pracy rozpatrywany jest z dwóch punktów widzenia:

- edytorskiego, praca licencjacka powinna mieć ok. 50-70 stron, w tym jej struktura

oraz objętość poszczególnych części powinna wynosić:

Lp. Część składowa Liczba stron1. Strona tytułowa 12. Spis treści 13. Wstęp 2-34. Rozdział 1. (o charakterze teoretyczno-metodologicznym) 12-185. Rozdział 2. (analityczno-weryfikujący) 14-226. Rozdział 3. (oceniający, prognostyczny, postulatywny) 12-187. Zakończenie 2-38. Bibliografia 1-29 Wykaz schematów, tabel i wykresów 1-210. ZałącznikiRAZEM 50-70

5

- metodologicznego, jej struktura i objętość poszczególnych części powinna wynosić:

Lp. Część składowa Liczba stron

1 Strona tytułowa 12 Spis treści 13 Prezentacja metodologii problemu 9-114 Identyfikacja teorii problemu 9-115 Rozwiązanie problemu (analiza, wyjaśnienie, weryfikacja hipotez) 14-226 Wyniki dociekań i ich oceny, propozycje, postulaty, prognozy 14-207 Bibliografia 1-28 Wykaz schematów, tabel i wykresów 1-29 Załączniki

RAZEM 50-70

2.3. Zasady pisania pracy kwalifikacyjnej

A. Zasada strukturalizacji

1) Część wstępna, obejmuje wstęp.

2) Część główna, jest rozwinięciem tematu pracy. Składa się z rozdziałów, które noszą

własne tytuły. Z kolei rozdziały składają się z podrozdziałów, a te z kwestii i

punktów. Ważnym elementem są również akapity, zaczynające się tzw. „wcięciem”

rozpoczynającym nową myśl.

3) Część końcowa, obejmuje zakończenie, Wykaz cytowanej literatury, wykaz

schematów, tabel wykresów i załączników (jeżeli występują w pracy).

WSTĘP ( METODYKA BADAŃ)

obejmuje:

- uzasadnienie wyboru tematu,

- cel badań i problemy badawcze,

- hipotezy badawcze,

- przedmiot, podmiot i przestrzeń badań,

- metody badawcze,

- literatura przedmiotu badań,

- podstawowe pojęcia dotyczące tematu pracy,

- przyjęte ograniczenia i założenia.

6

B. Zasada hierarchizacji

Wskazuje na występowanie w pracy fragmentów nierówno rzędnych w postaci:

rozdziałów, podrozdziałów, kwestii, punktów.

C. Zasada ciągu wynikania

Wyraża postulat, aby każdy następny rozdział pracy był kontynuacją poprzedniego,

a poprzedni, stwarzał podbudowę następnemu.

C. Zasada źródłowości

Wymaga przede wszystkim, aby formułowane w pracy treści były udokumentowane

właściwym uzasadnieniem. Może mieć ono wymiar poznawczy, metodologiczny,

moralno-prawny i techniczny.

D. Zasada obiektywności i rzetelności

E. Zasada dostatecznego uzasadnienia twierdzeń

F. Zasada ścisłości

G. Zasada jasności i prostoty

H. Zasada oszczędności słowa

2.3.1. Formatowanie pracy

Praca powinna być napisana na komputerze (za pomocą edytora tekstu Microsoft

Word), , format A4, tekstem ciągłym, stosując poniższe zasady:

- marginesy: górny 2,5 cm, dolny 2,5 cm, lewy 3 cm, prawy 2 cm.

- pagina – ok. 1,5 cm od góry strony, na górnym marginesie, na

środku kolumny tekstu.

- czcionka: Times New Roman, 13 pkt. z zachowaniem 1,5 wielokrotności odstępu

między wierszami.

- wielkość akapitów od 3 do 6 znaków (spacji).

- tekst powinien być justowany

- należy unikać „bękartów”, tj. niepełnych wierszy kończących akapitów, a także ze

względów estetycznych pozostawienia na końcu wiersza wyrazów jednoliterowych,

takich jak: i, a, u, o, w, z.

- rozdziały pracy powinny rozpoczynać się od nowej strony.

- przy formułowaniu tytułów rozdziałów, podrozdziałów i tytułów ilustracji i tytułach

tabel nie stawia się kropki. Wyrazów w tytułach się nie dzieli.

7

Uwaga. Zgodnie z ustaleniem Dziekana w naszej uczelni obowiązuje

dwustronne wykonywanie prac kwalifikacyjnych.

8

2.3.2. Tytularia w tekście

Obowiązuje gradacja poszczególnych tytułów wg sposobu ich umieszczenia i

wielkości użytej czcionki, a także wyróżnianie odmianą pisania (wersaliki, pogrubione itp.).

Im główniejszy tytuł tym większa czcionka. Do rozróżniania hierarchii tytułów można

stosować dwa rodzaje oznaczeń umieszczanych przed tytułem:

a) numerację cyfrowo-literową:

I, II, III, IV itd. – tytuły rozdziałów;

A, B, C, D itd. – tytuły podrozdziałów;

1, 2, 3, 4 itd. – tytuły kwestii;

a, b, c, d itd. – tytuły punktów.

b) numerację cyfrowo wielorzędową:

1. – tytuł rozdziału; 2. – tytuł kolejnego rozdziału;

1.1. – tytuł podrozdziału; 2.1. – tytuł podrozdziału;

1.1.1. – tytuł kwestii; 2.1.1. – tytuł kwestii;

1.1.1.1. – tytuł punktu 2.1.1.1. – tytuł punktu

Pamiętać przy tym należy, że: przy cyfrach i literach umieszczonych przed treścią tytułu

stawia się kropkę.

Uwaga. Zgodnie z ustaleniem Dziekana obowiązuje w naszej uczelni

2.3.3. Technika pisania pracy

Wyróżnienia w tekście

Wyróżnienia w tekście przyjmują formę: podkreśleń, kursywy, wersalików, pogrubienia oraz

spacji.

Podkreślenie – polega na podkreśleniu określonego wyrazu (stosowane coraz rzadziej).

Kursywa (nazywana także italiką) – to pismo pochyłe. Służy głównie do wyróżnienia

wyrazów obcego pochodzenia, zwrotów, cytatów itp.

WERSALIKI – to zapis wielkimi literami ograniczony tylko do pojedynczych słów.

Pogrubienie – oznacza zapis grubym pismem, czyli czcionkami o mocniejszym rysunku,

stosuje się do wyróżnienia określonych wyrazów oraz fragmentów tekstu.

S p a c j o n o w a n i e – to rodzaj „rozstrzelenia” tekstu. Stosuje się

do specjalnego wyróżnienia tylko krótkiego tekstu.

9

Cytaty

Cytowanie sprowadza się do dosłownego przytaczania cudzego tekstu lub cudzej

wypowiedzi, zapisywania tytułów czasopism, periodyków oraz w okolicznościach

szczególnych.

Cytowanie cudzego tekstu połączone jest z jednoczesnym wskazaniem źródła, w tym

miejsca, z którego pochodzi (wraz z numerem stronicy).Cytat albo pisze się normalnym

pismem w cudzysłowie albo inną czcionką (zwykle kursywą) bez cudzysłowia. Wszelkie

opuszczenia w tekście cytowanym zastępuje się wielokropkiem ujętym w nawiasach

kwadratowych [...].Nazwy tytułów periodyków (dzienników, czasopism, miesięczników,

kwartalników) umieszcza się w cudzysłowie.

Przypisy

Zadaniem przypisu jest udokumentowanie faktu wykorzystania cudzego dorobku

intelektualnego oraz własnych źródeł informacji o zdarzeniach, zjawiskach i procesach

mających miejsce w rzeczywistości. Składa się go czcionką o 1-2 punkty mniejszą niż tekst

zasadniczy. Przypisem musi być udokumentowane zarówno cytowanie jak też powoływanie

się na cudzy dorobek. Odsyłacze mogą przyjmować formę zwrotu łacińskiego lub polskiego

jednak najczęściej stosowane są zwroty łacińskie np.:

- ibidem (ibid.) oznacza tamże, tzn. w tym samym dziale;

- in jest równoznaczne z „w”;

- Loco citato (Loc.cit., l.c.) – oznacza: na tej samej stronie, we wskazanym miejscu, czyli

w tym samym miejscu;

- Opere citato (Op. cit.) – oznacza w cytowanym powyżej (wcześniej) dziele.

Przypisy numeruje się w ciągu całej pracy i umieszcza się w dole odpowiednich stron.

Odstęp między wierszami (w przypisach) – pojedynczy. Na końcu każdego przypisu

stawiamy kropkę.

Przykłady wykonania przypisów:

1. Z. Kurasiński, Logistyka XXXI wieku, AON 2002, s. 48.

2. Podstawy nauki o przedsiębiorstwie, [red.] J. Lichtarski, wyd. AE im. Oskara Langego

we Wrocławiu, Wrocław 1997, s. 16.

3. J. Olchowicz, Podstawy rachunkowości, Cz. 1, Difin, Warszawa 1999, s.38.

4. Z. Kalinowski, Prakseologia, Zarys teorii, Wyd. drugie, AON 2002, s. 20.

5. Ibid., s. 47.

6. Z. Kurasiński, Logistyka … op.cit., s. 48.

10

7. Z. Kalinowski, Prakseologia... op.cit., s. 54.

8. J. Olchowicz, op.cit., s.74.

10. Z. Stachowiak, Metodyka pisania prac kwalifikacyjnych, AON 2001, s. 33.

11. Ibid. , s. 29.

Wykaz literatury

Wykaz literatury w pracy kwalifikacyjnej rozumiana jest jako wykaz, bądź zestawienie

cytowanych prac wg określonych kryteriów. Umieszcza się go na końcu pracy (po

zakończeniu), ale przed wykazem schematów, tabel, załączników.

Wykaz literatury powinien być zestawiony w układzie: pozycje zwarte (książki,

monografie, opracowania naukowe), pozycje periodyczne (artykuły), dokumenty oraz

materiały statystyczne. Pozycje bibliograficzne numeruje się wg porządku alfabetycznego

nazwisk autorów dzieł. Przy podawaniu danych bibliograficznych obowiązuje taka sama

kolejność, jak

w przypisach bibliograficznych, a tytuły książek wyróżnia się kursywą.

Przykład sporządzenia wykazu literatury:

A. Pozycje zwarte:

1. Boć J., Jak pisać pracę magisterską, Kolonia-Wrocław 1998.

2. Hołówka T., Myślenie statystyczne, PIW, Warszawa 1986.

3. Jagas J., Pataszewski H., Ekonomia, UO, Opole 1997.

4. Kurasinski Z. Logistyka na przełomie wieków, AON, Warszawa 2006.

5. Pieter J., Zarys metodologii pracy naukowej, PWN, Warszawa 1975.

B. Pozycje periodyczne:

1. Kurasiński Z., Jedno zadanie, jeden zespół, „Polska Zbrojna”, 2000, 33 (188).

2. Kawa A. Logistyczna obsługa handlu elektronicznego, „Spedycja Transport Logistyka”, 2007, 10 (76).

3. Błędy popełniane w pracach kwalifikacyjnychNajczęściej popełniane błędy w pracach kwalifikacyjnych dotyczą:

- błędów wynikających z niedokładności;

- błędów wynikających z niepełnego przedstawienia problemu;

11

- błędów wynikających z wypowiedzi i stylu.

12

3.1. Błędy pod względem niedokładności

Wynikają przede wszystkim z:

- błędnego twierdzenia lub przesadnego wyolbrzymiania znaczenia poszczególnych

faktów;

- błędnego przedstawiania, spowodowanego pominięciem faktów;

- omyłki danych źródłowych w określeniach lub cytowaniu źródeł;

- przytaczania błędnych lub niewystarczających dowodów w celu uzasadnienia

głoszonych wniosków;

- przytaczania obliczeń matematycznych, które nie zostały w pełni sprawdzone i na

których nie można polegać;

- nie rozróżniania pojedynczego faktu od ogólnego poglądu naukowego dotyczącego

całego zbioru;;

- sprzeczności, niezgodności i powtórzeń w tekście;

3.2. Błędy pod względem niepełnego przedstawienia

Wynikają przede wszystkim z:

- pomijania ważnych szczegółów.

- wadliwej kolejności paragrafów i ustępów.

- włączania materiałów do niewłaściwych paragrafów lub ustępów.

- niedostatecznego rozwinięcia myśli w poszczególnych paragrafach i ustępach.

- pomijania „tytułów” na początku poszczególnych paragrafów lub większych

fragmentów.

- niezręcznego rozpoczęcie poszczególnych paragrafów lub ustępów.

- włączania szczegółów zbędnych lub nieistotnych.

- używania zawiłych zwrotów i stosowanie terminów wieloznacznych.

- nie rozróżniania rzeczy nowych od już znanych.

- nietrafnego uwydatniania myśli przy interpretacjach i wnioskach.

3.3. Błędy pod względem wypowiedzi i stylu

Wynikają przede wszystkim z:

- wydłużania zbytnio zdań i zawiłej ich składni;

- używania na początku zdania niepotrzebnych lub bez znaczenia słów;

13

- braku jasności w budowie zdań, które trzeba wielokrotnie odczytywać, aby zrozumieć

intencję autora;

- przegadania i błąkania w treści;

- posługiwania się ogólnikami zamiast terminami ścisłymi;

- ciężkiego, mętnego lub niezdarnego sposobu wyrażania się;

- zbędnego powtarzania tych samych wyrażeń i słów.

- nadmiernego posługiwania się słownictwem fachowym, lub zbyt dużą ilość obcych słów

w jednym zdaniu.

Przykład opracowania prezentacji ma obronę

4. Przykład opracowania prezentacji ma obronę

Dorota KARWOWSKA

FINANSOWANIE PRZEZ GMINĘZADAŃ WŁASNYCH

I ZLECONYCH (na przykładzie gminy Tarlec)

Promotordr hab. inż. Zdzisław KURASIŃSKI

SPOŁECZNA WYŻSZA SZKOŁA ZARZĄDZANIA I PRZEDSIĘBIORCZOŚCI W ŁODZI

Uzasadnienie wyboru tematu pracy

• z punktu widzenia naukiniewystarczająca skala zgłębienia możliwości finansowania zadańpublicznych gminy

• z punktu widzenia praktykiźródła finansowania zadań gminy odgrywają ważną rolę w gospo-darowaniu finansami publicznymi

Cel pracy

Wykazać możliwe sposoby aktywnego poszukiwania środków przez gminę na

finansowanie zadań własnych i zleconych.

Główny problem badawczy

Z jakich dodatkowych źródeł mogą byćfinansowane w gminie zadania własne i zlecone ?

14

Problemy szczegółowe

1. Jakie zadania własne i zlecone realizowane są w gminie?

2. Jakie typowe źródła finansowania zadań własnych i zleconych występują w gminach?

3. Które źródła finansowania w największym stopniu zależąod aktywności samorządu gminnego?

Płaszczyzny dociekań• Teoretyczna

Dążąca do określenia zadań własnych i zleconych realizowanych w gminie.

• PraktycznaZmierzająca do zaproponowania, dla Gminy Tarlec, utylitarnych sposobów poszukiwania nowych źródełfinansowania zadań własnych i zleconych.

Zakres pracy

• PodmiotowyUrząd Gminy Tarlec.

• PrzedmiotowyProcedury pozyskiwania dodatkowych środków przez gminy na finansowanie zadań własnych i zleconych.

• PrzestrzennyObszar gminy Tarlec.

• Czasowy Obejmuje lata 2002-2005.

Metody badawcze• Metoda analizy,

zastosowano do analizy krytycznej literatury przedmiotu oraz dokumentów finansowych Gminy Tarlec.

• Metoda syntezy, zastosowano w procesie scalaniawniosków wypracowanych w toku przeprowadzonychanaliz.

• Metoda analogii, wykorzystano do zaproponowania rozwiązań pozyskiwania dodatkowych źródeł finansowania Gminy Tarlec, na przykładzie innych przodujących gmin w regionie.

Literatura

1. A. Borodo, Samorząd terytorialny. System prawnofinansowy, Wyd. LexisNexis, Warszawa 2004.

2. Z. Leoński, Samorząd terytorialny w RP, Wyd. c.h. Beck, Warszawa 2002.

3. Prawo Administracyjne, [red.] J. Boć, Wyd. Kolonia Limited, Wrocław 2004.

4. W. Niemiec, Prawne gwarancje samodzielności finansowej gminy w zakresie dochodów publicznoprawnych, Wyd. Kolonia Limited, Wrocław 2005

Konstrukcja pracyWstęp

Rozdział 1. ZADANIA WŁASNE I ZLECONE GMIN I SPOSOBY ICH FINANSOWANIA

Rozdział 2. ANALIZA I OCENA ŹRÓDEŁ FINANSOWANIA ZADAŃ WŁASNYCH I ZLECONYCH W GMINIE TARLEC

Rozdział 3. POSTULATYWNE SPOSOBY POZYSKIWANIA DODATKOWYCH ŹRÓDEŁ FINANSOWANIA PRZEZ GMINĘ TARLEC ZADAŃ WŁASNYCH I ZLECONYCH

ZakończenieWykaz literatury

Wnioski

Po pierwsze, niezbędne jest ciągłe poszukiwanie przez gminę dodatkowych źródeł finansowania zadań ponieważ tylko w ten sposób gmina może w pełni realizować zadania własne i zlecone.

Wnioski

Po drugie, w Gminie Tarlec powinno się podjąćdziałania zmierzające do budowania przewagi konkurencyjnej nad innymi gminami w takich dziedzinach jak: gospodarka, środowisko naturalne, turystyka, inwestycje.

Przewaga konkurencyjna gminy to lepsze warunki życia mieszkańców, napływ inwestycji

zewnętrznych oraz rozwój gospodarki.

15

„Przykład”

WSTĘP

Zgodnie z artykułem 3 Dyrektywy 2000/30/WE Parlamentu Europejskiego

i Rady Unii Europejskiej z dnia 6 września 2000r. w sprawie drogowej kontroli

przydatności do ruchu pojazdów użytkowych poruszających się we Wspólnocie

„każde Państwo Członkowskie wprowadza kontrole drogowe, które poprawią

bezpieczeństwo drogowe i ochronią środowisko naturalne w odniesieniu do pojazdów

użytkowych poruszających się po terytorium Państw Członkowskich Wspólnoty,

zachowując przy tym krajowe ustalenia stosowane do takich pojazdów”. Ta norma

prawna stała się pod-stawą podjęcia przez Polskę działań w celu dostosowania prawa

krajowego do prawa wspólnotowego. Jednym z zadań jakie należało zrealizować było

utworzenie niezbędnych instytucji o charakterze zbliżonym do funkcjonujących w

krajach należących

Wnioski

Po trzecie, Gmina Tarlec może zwiększaćdochody własne poprzez rozwój przedsię-biorczości i dziedzin specjalnych gospodarstw rolnych. W związku z tym, iż badana gmina jest gminątypowo rolniczą niezbędnym jest podjęcie działańdążących do zwiększenia konkurencyjności rolnictwa.

Zmianie powinny ulec struktury rolne, zwiększenie wydajności produkcji oraz poprawa

jakości produktów.

WNIOSEK KOŃCOWYRozwój Gminy Tarlec zależy od:• mocnych i regularnych źródeł finansowania, • sposobu gospodarowania zasobami będącymi w jej

posiadaniu, • sposobach pozyskiwania środków niezbędnych do

realizacji zadań gminy,• dobrej polityki finansowania, w tym:

– znajomości metod i narzędzi do jej realizacji,– poziomu wiedzy, kwalifikacji i doświadczenia

pracowników oraz władz samorządowych gminy.

Dziękuję za uwagę !

16

do Unii Europejskiej. Przedmiotem zainteresowania ze strony władz polskich stał się

między innymi transport drogowy. Już w latach 1997-1999 wprowadzono szereg ak-

tów prawnych, które doprowadziły do osiągnięcia wysokiego stopnia funkcjonowania

polskiego sektora transportu drogowego w odniesieniu do reguł rynku oraz uczciwej

konkurencji. Wszystko to odbywało się w warunkach coraz lepszej współpracy mię-

dzynarodowej. Stopniowo wprowadzano nowe ustawy i wydawano do nich akty

wykonawcze, które dotyczyły między innymi egzekwowania prawa w sferze

bezpieczeństwa i ochrony środowiska przed negatywnym wpływem tran-sportu

drogowego, wprowadzenia zasad i reguł pobierania opłat za użytkowanie infra-

struktury drogowej, a także podniesienia znaczenia czynników jakościowych w

procesie regulowania dostępu do rynku oraz do działalności w zakresie przewozu

drogowego. Organami upoważnionymi do wykonywania kontroli w latach 1997-2001

w odniesieniu do ruchu drogowego oraz do pojazdów wykonujących przewozy

drogowe krajowe i międzynarodowe osób i rzeczy były: policja, służby celne oraz

straż graniczna. Zakres kompetencji policji w zakresie wykonywania kontroli

drogowych szczegółowo określiła ustawa z dnia 20 czerwca 1997r. „Prawo o ruchu

drogowym”. Ponieważ policja jak

i inne służby przeprowadzające kontrole na drogach nie miały wystarczającego

potencjału ani nie było odpowiednich regulacji prawnych do wykonywania zadań w

tak wąskim zakresie jak na przykład kontrole wewnątrz przedsiębiorstw

transportowych, wystąpiła konieczność utworzenia wyspecjalizowanej jednostki w

tym zakresie. Poza tym w Polsce w ostatnich latach znacznie wzrosła liczba

prywatnych samochodów (duża ich część była importowana z zagranicy), a także pol-

skich i zagranicznych pojazdów przewożących osoby i rzeczy w transporcie

drogowym. Rosnący trend na przewozy drogą lądową sprzyja wzrostowi produkcji

samo-chodów ciężarowych. Sytuacja ta sprawiła, że drogi polskie stawały się coraz

bardziej zatłoczone, a przeciążone pojazdy niszczyły i tak słabą infrastrukturę drogową

kraju. Wzrost liczby pojazdów na drogach był także spowodowany wejściem Polski do

Unii Europejskiej. Otwarcie granic zwiększyło ich napływ, pogłębiając przy tym

liczne istniejące już problemy, tj. bezpieczeństwo na drogach, degradację dróg,

zanieczyszczenie środowiska naturalnego. W celu zahamowania tych

17

nieprawidłowości w związku z rozwojem transportu drogowego należało zwiększyć

kontrole nie tylko na drogach, ale także w przedsiębiorstwach specjalizujących się tą

branżą.

Dlatego ustawą z dnia 6 września 2001r. o transporcie drogowym powołano

do życia nową instytucję – Inspekcję Transportu Drogowego (ITD) – upoważnioną

do wykonywania kontroli transportu drogowego w zakresie szerszym niż pozostałe

organy. Ustawa stworzyła podstawę prawną dla tej formacji, natomiast prace nad jej

tworzeniem odbywały się w ramach projektu PHARE PL 9908.01 „Przygotowanie

podstaw prawnych i utworzenie Inspekcji Transportu Drogowego w Polsce”. Projekt

ten oparty był na umowie bliźniaczej podpisanej między polskim i francuskim Mini-

sterstwem Transportu z dnia 19 maja 2000r. (12 lipca 2000r. umowa została zaakce-

ptowana przez Komisję Europejską), jednocześnie wspierany przez niemieckie mini-

sterstwo transportu. Najważniejszym celem projektu było dostosowanie polskiej legi-

slacji w zakresie wykonywania kontroli transportu drogowego do prawa obowią-zują-

cego w Unii Europejskiej. Głównym celem było zsynchronizowanie wspólnotowej

legislacji z polską w zakresie kontroli warunków wykonywania transportu drogowego,

a następnie utworzenie odpowiedniej instytucji działającej na wzór istniejących już

w innych krajach Unii.

Przy tworzeniu Inspekcji Transportu Drogowego uczestniczyli przedstawiciele Nie-

miec i Francji. Przekazywali oni swoje doświadczenia w sferze kontroli i

egzekwowania prawa przez przewoźników transportu drogowego.

Jako temat pracy magisterskiej wybrałam Inspekcję Transportu Drogowego jako

regulator rynku transportu drogowego w Polsce, ponieważ jest to formacja niedawno

powołana do istnienia, której przyznano bardzo szeroki zakres kompetencji. W myśl

wyżej wymienionej ustawy inspektorzy mają prawo do kontroli kierowców realizują-

cych międzynarodowy i krajowy transport drogowy zarobkowo lub na własny rachu-

nek oraz przedsiębiorców wykonujących działalność gospodarczą w takim samym za-

kresie.

Posiadana wiedza i badania wstępne pozwoliły mi na sformułowanie tezy, że In -

spekcja Transportu Drogowego w Polsce – jako podmiot regulacji transportu drogo-

18

wego – wymaga wyznaczenia nowych kierunków działalności pod względem wykony-

wanych zadań oraz zmian w strukturze organizacyjnej formacji.

Główny problem badawczy pracy sformułowałam w formie następująco

pytania:

W jaki sposób powinna realizować zadania Inspekcja Transportu Drogo-

wego w Polsce oraz jaką powinna mieć strukturę organizacyjną, aby zwiększyć

skuteczność wykonywanych kontroli w zakresie transportu drogowego?

Obraz działalności wyżej wymienionej instytucji zostanie odzwierciedlony na

płaszczyźnie ostatnich trzech lat. Był to bardzo ważny czas dla Inspekcji, bowiem

w połowie tego okresu, tj. od dnia 1 maja 2004r. Rzeczpospolita Polska stała się

członkiem Unii Europejskiej. W związku z tym po tej dacie nastąpiła zmiana obowią-

zujących przepisów prawnych, które również dotyczyły transportu drogowego.

W aspekcie przedstawionych powyżej uwarunkowań za zasadniczy cel pracy

uznałam:

Po wejściu Polski do Unii Europejskiej nastąpił gwałtowny rozwój transportu

drogowego. Wzrosła konkurencja w ramach tego sektora, wzrosła także podaż usług

samochodowych, zniesione zostały ograniczenia kabotażowe1. Pojawiły się przy tym

nowe problemy takie jak łamanie przez przewoźników drogowych przepisów dotyczą-

cych między innymi czasu prowadzenia pojazdów, zasad i warunków prowadzenia

pojazdów, zasad i warunków przewozu materiałów niebezpiecznych i ponadgabary-

1 Kabotaż – wykonywanie przewozu pojazdem samochodowym zarejestrowanym za granicą lub przez przedsiębiorcę zagranicznego między miejscami położonymi na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;

Doskonalenie działalności Inspekcji Transportu Drogowego jako podmiotu regulującego rynek transportu drogowego w Polsce poprzez wskazanie propozycji zmian jakie należy wprowadzić w sferze jej działalności.

19

towych. Zadaniem Inspekcji jest rozwiązywanie tych problemów poprzez egzekwo-

wanie przestrzegania tych norm prawnych, aby zahamować szkodliwe skutki zacho-

wań kierowców pojazdów samochodowych przeznaczonych konstrukcyjnie

do przewozu więcej niż 9 osób łącznie z kierowcą i o dopuszczalnej masie całkowitej

przekraczającej 3,5 tony. Ponieważ Inspekcja prowadzi kontrole transportu drogowego

już od czterech lat, w mojej ocenie można dokonać analizy jej działalności w oparciu

o osiągnięte dotychczasowe wyniki.

Rozwiązanie problemów cząstkowych pozwoliło na zrealizowanie celu

praktycznego pracy, jakim było wypracowanie koncepcji efektywnego

funkcjonowania Inspekcji Transportu Drogowego w Polsce.

Koncepcja ta spełniając wymagania Unii Europejskiej, która dąży do

podwyższenia jakości w sektorze transportu drogowego, zbudowana została na

naukowych podstawach z przedmiotowego zakresu. Wykorzystane także zostały

doświadczenia dwóch krajów (Niemiec i Francji) w sferze kontroli omawianego

sektora.

Myślą przewodnią poczynań badawczych we wszystkich etapach opracowywania

pracy było dążenie, aby stanowiła ona uporządkowany i uzasadniony naukowo mate-

riał poznawczy, co wydaje się szczególnie ważne w trwającym od kilku lat dostoso-

wywaniu polskiego prawa do obowiązującego we Wspólnocie w zakresie kontroli

transportu drogowego.

Na podstawie założeń i ograniczeń z zakresu badań sformułowałam szczegółowe

problemy badawcze wynikające z rozwinięcia głównego problemu badawczego i celu

pracy oraz założenia, że kontrole transportu drogowego w Polsce prowadzane przez

formację do tego powołaną tj. Inspekcję Transportu Drogowego powinny być

dokonywane w sposób właściwy i skuteczny.

Szczegółowe problemy badawcze sformułowałam w formie następujących py-

tań:

1. Jak kształtują się współczesne trendy rozwoju transportu drogowego? Jaką miał

on formę przed przystąpieniem i po wstąpieniu Polski do Unii Europejskiej?

2. Jakie zasadnicze zadania realizuje Inspekcja Transportu Drogowego w Polsce

i jaka jest jej rola w transporcie drogowym?

20

3. Jakie są zasadnicze problemy związane z prowadzaniem kontroli transportu

drogowego przez Inspekcję Transportu Drogowego w Polsce?

4. Jakie przedsięwzięcia powinna podjąć dyrekcja Głównego Inspektoratu Transportu

Drogowego, aby spełnić wymagania wyznaczone przez prawo europejskie?

5. Czy i w jakim zakresie dotychczasowa działalność Inspekcji Transportu

Drogowego w Polsce - jako regulatora transportu drogowego – odpowiada

zidentyfikowanym wymaganiom?

6. W jakim zakresie powinny być realizowane kontrole transportu drogowego, aby

spełniały one określone wymagania?

W prowadzonych badaniach działalność Inspekcji Transportu Drogowego w

Polsce traktowano jako podmiot przeprowadzający kontrole transportu drogowego.

Nad-rzędnym celem tych badań jest wskazanie metod uzyskania wyższej efektywności

i skuteczności realizowanych zadań.

Myślą przewodnią we wszystkich etapach opracowania niniejszej pracy było

przeprowadzenie solidnych badań i studiów, które były podstawą do opracowania

propozycji zmian w zakresie struktury organizacyjnej i zadań Inspekcji Transportu

Drogowego. Ma to szczególnie ważne znaczenie, ponieważ w okresie rozkwitu tran-

sportu drogowego, wynikającego między innymi ze zniesienia granic celnych po przy-

stąpieniu Polski do Unii Europejskiej, a także z ekspansji przewozu towarów i osób

z transportu kolejowego na rzecz transportu samochodowego, potrzebna jest formacja

pełniąca funkcję strażnika tego procesu.

Sformułowany główny problem badawczy wykazał celowość zastosowania

następujących metod badawczych: analizy literatury, analizy danych statystycznych

Głównego Inspektoratu Transportu Drogowego oraz porównania i metody obserwacji

uczestniczącej.

1. Analiza literatury – zastosowana została przede wszystkim przy przedstawieniu

przemian w transporcie, które miały miejsce na przestrzeni ostatnich kilkunastu lat

w Polsce, a także do zobrazowania sytuacji w transporcie drogowym (stan

bezpieczeństwa na drogach, stan infrastruktury), w celu uzasadnienia konieczności

po-wołania Inspekcji Transportu Drogowego w Polsce.

21

2. Analiza danych statystycznych Głównego Inspektoratu Transportu Drogowego

dotycząca kontroli prowadzonych przez inspektorów transportu drogowego na

drogach i w przedsiębiorstwach w latach 2003-2005 wykorzystana została głównie

do przedstawienia efektywności wykonywanych zadań przez inspektorów oraz za-

proponowania kierunków zmian w działalności Inspekcji Transportu Drogowego

w Polsce w strukturze organizacyjnej i sposobie wykonywanych zadań przez jej

pracowników.

3. Porównanie – zastosowane zostało w celu przedstawienia różnic oraz podobieństw

między Inspekcją Transportu Drogowego a Federalnym Urzędem Transportu

Towarowego w Niemczech i Dyrekcją Regionalną ds. Infrastruktury we Francji,

nie-zbędnych do opracowania zmian w sferze działalności Inspekcji Transportu

Drogowego w Polsce.

4. Metoda obserwacji uczestniczącej – służyła przede wszystkim do wyciągnięcia

wniosków, a także zaproponowania nowej koncepcji funkcjonowania Inspekcji

Transportu Drogowego w Polsce. Koncepcja obejmuje reorganizację obecnej

struktury organizacyjnej i zmianę sposobu wykonywanych zadań Inspekcji

Transportu Drogowego w Polsce.

W procesie badań nad tematem rozprawy przestudiowałam literaturę traktującą

o teorii i praktyce, przeprowadzanych na polskich drogach, kontroli transportu

drogowego, a także dotyczącą funkcjonowania organów kontroli w Niemczech –

Federalnego Urzędu Transportu Towarowego (BAG2) oraz we Francji - Dyrekcji

Regionalnej ds. Infrastruktury (DRE3). Szczególną uwagę poświęciłam literaturze

związanej z problematyką kontroli transportu drogowego, wykonywanej w Polsce.

Ze wstępnej analizy i oceny treści dotyczącej transportu drogowego zawartych

w literaturze przedmiotu, określającej także zasady działania Inspekcji Transportu

Drogowego w Polsce wynika, że:

1. Literatura obligatoryjna, z wyjątkiem literatury o charakterze naukowo-

badawczym, dotyczy:

- czasu prowadzenia pojazdów;

- przewozu drogowego niebezpiecznych towarów;2 BAG – Bundesamt fur Guterverkehr3 DRE – Directions Regionales de L’Equipement

22

- przewozu żywności;

- przewozu odpadów;

- warunków przewozu zwierząt;

- stanu technicznego pojazdów.

2. Prace naukowo-badawcze prezentują problemy organizacji i funkcjonowania

Inspekcji Transportu Drogowego w Polsce przez pryzmat rozwiązań stosowanych

w wybranych krajach Unii Europejskiej.

3. Informacje dotyczące funkcjonowania i organizacji Inspekcji Transportu

Drogowego w Polsce są ograniczone. Jedynym źródłem są akty prawne i

dokumentacja dotychczasowej działalności omawianej formacji udostępniona

przez Główny Inspektorat Transportu Drogowego w Warszawie.

Praca składa się ze wstępu, trzech rozdziałów, zakończenia i bibliografii. Ponadto

zawiera 6 rysunków, 10 tabel i 19 wykresów, które dokumentują i obrazują graficznie

przebieg prowadzonych przez Inspekcję Transportu Drogowego w Polsce kontroli

w zakresie transportu drogowego na przestrzeni trzech lat tj. 2003, 2004 i 2005.

Rozprawę rozpoczyna wstęp, poświęcony metodyce prowadzonych badań,

zawierający uzasadnienie wyboru tematu, cel badań oraz problemy badawcze, podmiot

i przedmiot badań. Zawarto w nim także charakterystykę stosownych metod

badawczych.

Rozdział pierwszy zawiera analizę literatury przedmiotu dotyczącej zasad, roli i

funkcji jakie spełnia Inspekcja Transportu Drogowego w Polsce oraz wyjaśnienia

podstawowych pojęć dotyczących tematu pracy.

Rozdział drugi pracy poświęcony jest analizie i ocenie działalności Inspekcji

Transportu Drogowego w Polsce na przestrzeni ostatnich trzech lat. Pierwsza część

przedstawia wyniki kontroli przeprowadzonych przez inspektorów transportu

drogowego w przedsiębiorstwach, natomiast druga – wyniki kontroli przeprowadzone

przez ww. służby na drogach w zakresie przestrzegania przepisów dotyczących

przewozu towarów niebezpiecznych, żywych zwierząt, odpadów, czasu pracy

kierowców

i ochrony środowiska.

23

Rozdział trzeci pracy jest podsumowaniem działalności Inspekcji Transportu

Drogowego w Polsce. Zawiera on propozycje zmian jakie należy wprowadzić w

strukturze organizacyjnej formacji oraz dotyczących wykonywania – określonych w

usta-wie transportowej – zadań.

W zakończeniu pracy dokonałam syntetycznej oceny Inspekcji Transportu

Drogowego w Polsce, przeprowadziłam weryfikację założonych celów badawczych

oraz wysunęłam wnioski dotyczące rozwiązania głównego problemu badawczego.

Przedstawiłam obraz Inspekcji na tle Federalnego Urzędu Transportu Towarowego

(BAG) w Niemczech i Dyrekcji Regionalnej ds. Infrastruktury (DRE) we Francji oraz

wyniki kontroli transportu drogowego przeprowadzone w latach 2003, 2004 i 2005.

Pozwoliło to określić zmiany niezbędne do dalszej, bardziej efektywnej działalności

Inspekcji.

W związku z powyższym w pracy starałam się skoncentrować na tych kierunkach

działalności Inspekcji Transportu Drogowego, które są w mojej ocenie najważniejsze.

W Polsce wraz z dynamicznie rozwijającym się transportem drogowym stan

bezpieczeństwa na drogach ulega pogorszeniu. Ponadto środowisko naturalne staje się

coraz bardziej zagrożone, przedsiębiorcy i kierowcy łamią przepisy, szczególnie w za-

kresie czasu pracy. Zadaniem inspektorów transportu drogowego jest zapobieganie

tym negatywnym zjawiskom poprzez prowadzenie kontroli i egzekwowanie prawa w

zakresie transportu drogowego.

Wstępne wyniki przeprowadzonych przeze mnie badań dowiodły, że działalność

Inspekcji Transportu Drogowego w Polsce oceniana jest negatywnie. Moim zdaniem

wynika to przede wszystkim ze złej struktury organizacyjnej instytucji i z

nieprawidłowo wykonywanych zadań.

W mojej ocenie zastosowanie zaproponowanej koncepcji funkcjonowania

Inspekcji Transportu Drogowego w Polsce może w znacznej mierze zwiększyć efekty

jej działania. Dzięki temu zostanie przede wszystkim uregulowany rynek transportu

drogowego, który przyczyni się do poprawy bezpieczeństwa na drogach, zmniejszenia

zagrożenia zanieczyszczenia środowiska naturalnego, które są priorytetowymi celami

Wspólnoty Europejskiej.

24