Program aktywności rekreacyjno – sportowej

dla Samorządowego Przedszkola nr 67

w Krakowie

„Ruch to zdrowie – każdy maluch Ci to powie”

Opracowanie:

Wioleta Chmielewska

Anna Chrust

Klaudia Konopka

Marzena Zgorzelska

Kraków 20141

Spis treści

WSTĘP..................................................................................................................................................3

1. Idea wiodąca programu...............................................................................................................5

2. Cele programu..............................................................................................................................7

3. Treści programu...........................................................................................................................9

4. Procedury osiągania celów.........................................................................................................12

4.1 Metody, formy i środki realizacji programu....................................................................13

4.2 PROPOZYCJE ZAJĘĆ ZABAW RUCHOWYCH I ĆWICZEŃ GIMNASTYCZNYCH...................................................................................................................21

4.2.1 SCENARIUSZ ZABAW RUCHOWYCH Z CHUSTĄ ANIMACYJNĄ...........................21

4.2.2 ZESTAW ZABAW RUCHOWYCH Z WORECZKAMI...................................................23

4.2.3 ZESTAW ĆWICZEŃ GIMNASTYCZNO - RELAKSACYJNYCH METODĄ W. SHERBORNE..............................................................................................................................24

4.2.4 SCENARIUSZ ZAJĘĆ Z ELEMENTAMI METODY CARLA ORFFA............................27

4.2.5 SCENARIUSZ ZAJĘĆ RUCHOWYCH WEDŁUG METODY RUDOLFA LABANA....30

5. Ewaluacja programu..................................................................................................................33

6. Bibliografia.................................................................................................................................37

7. Netografia....................................................................................................................................37

2

WSTĘP

Wiek przedszkolny to okres wzmożonego wzrostu organizmu dziecka.

Ruch jest nieodzownym elementem poprawiania zdrowia, rozwijania sprawności, nabywania

doświadczeń, kształtowania nawyków, postaw i umiejętności, rozwijania uczuć społecznych

i smaku estetycznego. Szeroko pojęte zdrowie (w sensie fizycznym, psychicznym

i społecznym) kojarzy się zawsze z prawidłowym rozwojem fizycznym i pełną sprawnością

ruchową.

W obecnych warunkach cywilizacji technicznej i urbanizacji, dziecko ma bardzo

ograniczone możliwości spontanicznego wyżycia się ruchowego. Niekorzystne tendencje

w wychowaniu rodzinnym wymuszają na nauczycielach przedszkola znaczne rozszerzenie

celów i treści działalności pedagogicznej w zakresie rozwoju fizycznego i wychowania

zdrowotnego przedszkolaków. Mając to na uwadze nauczyciele powinni zapewnić dzieciom

wszechstronny rozwój psychomotoryczny i kształtować prawidłowe postawy wobec zajęć

ruchowych, aby ćwiczenia i zabawy sprawiały dzieciom radość.

Przedszkole jest dla wielu dzieci głównym miejscem, gdzie mogą zaspokoić potrzeby

ruchu w sposób korzystny dla rozwoju psychoruchowego, dlatego nasze przedszkole

postawiło sobie za cel stworzenie programu aktywności rekreacyjno – sportowej o nazwie

„Ruch to zdrowie – każdy maluch Ci to powie”.

W podstawie programowej wychowania przedszkolnego jednym z celów jest „troska

o zdrowie dzieci i ich sprawność fizyczną; zachęcanie do uczestnictwa w zabawach i grach

sportowych”. W zalecanych warunkach i sposobach realizacji podstawy programowej

podkreśla się, aby co najmniej jedną piątą czasu (w przypadku młodszych dzieci jedną

czwartą czasu) przeznaczyć na organizowanie gier, zabaw ruchowych oraz zajęć sportowych.1

Nauczyciel ma dowolność w doborze treści i sposobie realizacji zadań, powinien jednak

pamiętać o konieczności stopniowania poziomu trudności, w zależności od indywidualnych

potrzeb i umiejętności dzieci.

Innymi słowy, w trosce o zdrowie i prawidłowy rozwój naszych podopiecznych,

powinniśmy w sposób jak najbardziej efektywny wykorzystywać czas, który dzieci spędzają

w przedszkolu. Najkorzystniejszym rozwiązaniem dla nich, będzie więc zorganizowana

aktywność ruchowa, która nie tylko pozwoli im uwolnić nadmiar energii, ale również

1 Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2008 r. w sprawie podstawy programowej

wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz. U. 2009, nr 4,

poz.17)

3

zaspokoić pierwotną potrzebę ruchu. Dzięki czemu stworzymy im możliwość do

zrównoważonego rozwoju: psychicznego, intelektualnego, a także fizycznego.

Celem opracowanego programu będzie pomoc nauczycielom w odpowiednim doborze

zajęć. Znajdą się w nim wskazówki dotyczące sposobu przygotowania i prowadzenia zajęć.

Podstawa prawna:

Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 256,

poz. 2572) z późniejszymi zmianami,

Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2008 r. w

sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w

poszczególnych typach szkół (Dz. U. 2009, nr 4, poz.17),

Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 6 stycznia 2009 r. w sprawie

dopuszczenia do użytku szkolnego programów wychowania przedszkolnego, programów

nauczania i podręczników oraz cofania dopuszczenia (Dz. U. z 2009, Nr 4, poz.18),

Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 9 kwietnia 2002 r

w sprawie warunków prowadzenia działalności innowacyjnej i eksperymentalnej przez

publiczne szkoły i placówki (Dz. U. z 2002, Nr 56, poz.506) z późniejszymi zmianami

4

„Najważniejsze potrzeby związane są z ruchem,

odprężeniem, ekspresją i tworzeniem.”R. Laban

1. Idea wiodąca programu

Aktywność fizyczna i sport są w życiu człowieka istotnymi wartościami, które

stanowią płaszczyznę procesów edukacyjnych i socjalizacyjnych. Ważnym ogniwem

w kształtowaniu takich całożyciowych postaw, zachowań i umiejętności jest przedszkole.

Dzieci w wieku przedszkolnym znajdują się w okresie wzmożonej potrzeby aktywności

ruchowej. Potrzeba ta jest na tyle silna, iż zaspokojenie jej wymaga od nauczycieli bogatej

wiedzy, pomysłowości oraz kreatywności w podejmowaniu działań z zakresu aktywności

ruchowej.

Należy zaznaczyć, że współczesna cywilizacja techniczna i urbanizacja prowadzą

często do różnego rodzaju dysfunkcji układu ruchowego, które mogą powodować choroby

i nieprawidłowości rozwojowe w zakresie budowy kończyn, postawy ciała, zaniedbań

psychomotorycznych, bądź małej odporności organizmu na przeróżne czynniki zewnętrzne

i wewnętrzne. Stwarza to poważne problemy wychowawcze oraz zmusza do stosowania

żmudnych i długotrwałych zabiegów wyrównawczo – korekcyjnych. Gdy sięgniemy do

genezy tych nieprawidłowości, stwierdzimy, iż głównym ich sprawcą jest niezaspokojony

głód ruchu. Wzbogacanie doświadczeń psychoruchowych oraz rozwijanie sprawności dziecka

stanowi zatem podstawę jego prawidłowego rozwoju.

Dlatego też ruch powinien stanowić jeden z głównych elementów i form działania

w czasie pobytu dziecka w placówce przedszkolnej. Wychowanie fizyczne jest w programie

wychowania przedszkolnego integralnie związane z wychowaniem zdrowotnym, co jest

bardzo słuszne, ponieważ wychowanie fizyczne dysponuje odpowiednim warsztatem

i stanowi laboratoryjną stronę wychowania zdrowotnego. Tylko w działalności ruchowej

można wykształcić pożądane postawy i nawyki zmierzające do podtrzymania dobrego stanu

zdrowia fizycznego, psychicznego i społecznego przedszkolaków.

Należy również pamiętać, że aktywność ruchowa dla dziecka w wieku przedszkolnym

powinna być zabawą i czystą formą rekreacji. Rodzaj zajęć oraz ilość ćwiczeń warunkują

5

możliwości rozwojowe dzieci, ich zainteresowania i potrzeby. Aktywność fizyczna

determinuje rozwój dziecka na wielu płaszczyznach. Podczas zajęć ruchowych dziecko

gromadzi wrażenia i spostrzeżenia, wzbogaca swoje doświadczenia, wyobrażenia, pojęcia,

kształci pamięć, uwagę i myślenie. Sport i zabawy ruchowe rozwijają w przedszkolakach

odporność fizyczną i emocjonalną, wpływają na integrację grupy, a zarazem kształtują

poczucie indywidualności i sprawstwa. Ponadto aktywność ruchowa pobudza dziecko do

podejmowania różnych form działalności, samodzielnych jak i kierowanych. Zajęcia i zabawy

ruchowe w przedszkolu służą m.in. wytworzeniu u dzieci przyzwyczajenia do uprawiania

gimnastyki, czynnego wypoczynku, rekreacji, w dorosłym życiu zaś – sportu. Osiągnięcie

przez dziecko określonego poziomu sprawności i wydolności fizycznej pozwoli mu

w przyszłości lepiej ocenić własną reakcję na wysiłek i odpowiednio dostosować do

możliwości organizmu wybrane formy czynnego wypoczynku i rekreacyjne dyscypliny

sportu.

Wychodząc na przeciw potrzebom rozwojowym dziecka w wieku przedszkolnym

stworzono program „Ruch to zdrowie – każdy maluch Ci to powie”. Do głównych założeń

programu należą:

propagowanie zdrowego stylu życia poprzez upowszechnienie sportu i rekreacji;

wprowadzenie różnorodnych form aktywności ruchowej pobudzających

motywację dzieci do ćwiczeń;

stworzenie sprzyjających okazji edukacyjnych umożliwiających wpieranie

indywidualnego rozwoju dziecka;

wytwarzanie postaw i nawyków higieniczno – zdrowotnych.

Program powstał w oparciu o podstawę programową wychowania przedszkolnego

zatwierdzoną przez MEN (Dz. U. Nr 157, poz. 1100 – Rozporządzenie MEN z dnia 23

sierpnia 2007r.), mającą stanowić zgodnie z zaleceniami MEN dokument podstawowy przy

opracowaniu programów wychowania przedszkolnego

6

2. Cele programu

Jednym z celów wychowania przedszkolnego jest troska o zdrowie dzieci i ich

sprawność fizyczną oraz zachęcanie do uczestnictwa w zabawach i grach sportowych.

Rozwój sprawności ruchowej dzieci jest niewątpliwie powiązany z jego rozwojem

umysłowym. Bez wątpienia rozwój sprawności ruchowej ma duży wpływ na rozwój każdego

innego obszaru rozwojowego. Sprawność ruchowa kształtuje się przez całe życie i jest jedną

z najbardziej dynamicznie rozwijających się stron motoryczności człowieka.

U dziecka w wieku przedszkolnym, sprawność ruchowa rozwija się przez nabywanie

doświadczeń i nawyków ruchowych, między innymi, w działalności sportowej. Sprawność

i aktywność ruchowa dziecka wzmacnia jego organizm, a do tego kształtuje i usprawnia

wszystkie jego układy. Rozwój sprawności ruchowej jest również stymulatorem życia

psychicznego, gdyż odświeża umysł. Ponadto zabawy ruchowe np. z elementem rywalizacji

wpływają na wychowanie moralne i społeczne.

Program aktywności rekreacyjno – sportowej niesie za sobą szereg ważnych celów dla

rozwoju dziecka w każdym obszarze rozwojowym.

Głównym celem programu „Ruch to zdrowie – każdy maluch Ci to powie” jest

uaktywnienie sportu, rekreacji i aktywności fizycznej wśród jak najszerszej grupy dzieci w

wieku przedszkolnym.

Cele szczegółowe:

Dziecko:

chętnie uczestniczy w zabawach ruchowych oraz w ćwiczeniach gimnastycznych;

bierze udział w spacerach, wycieczkach;

wie, że ruch to zdrowie;

zdaje sobie sprawę, że trzeba dbać o prawidłową postawę ciała;

zna formy aktywnego wypoczynku;

zna zasady rywalizacji sportowej;

dokładnie i starannie wykonuje ćwiczenia;

słucha poleceń nauczyciela i prawidłowo na nie reaguje;

współpracuje w zespole podczas aktywności ruchowej;

umie radzić sobie z przegraną podczas zabaw z elementem rywalizacji;

przestrzega zasad bezpieczeństwa podczas zabaw ruchowych;

doskonali koordynację wzrokowo – ruchową;

7

doskonali umiejętność pokonywania własnych słabości;

prawidłowo dobiera poziom trudności wykonywanych ćwiczeń do jego aktualnych

możliwości;

kształtuje umiejętność rozładowywania napięć i emocji poprzez aktywność fizyczną.

3. Treści programu

8

W programie zostały przedstawione metody, środki i formy niezbędne do realizacji

programu, propozycje zajęć i zabaw według założeń znanych i cenionych pedagogów. Jednak

aby właściwie realizować założenia programu niezbędna jest podstawowa wiedza o rozwoju

fizycznym i motorycznym dziecka w wieku przedszkolnym.

Jedną z cech charakterystycznych dla rozwoju dziecka w wieku przedszkolnym jest

szybki wzrost i stałe zwiększanie masy ciała. Poziom rozwoju u dzieci z poszczególnych grup

wiekowych bardzo się różni.

Uściślając można stwierdzić, iż dzieci trzyletnie potrafią biegać, wspinać się i pełzać,

chodzić prosto pewnym krokiem, a także stać chwilę na jednej nodze, chodzić i skakać w takt

muzyki, wchodzić i schodzić po schodach, rozpinać guziki. Obserwujemy u nich jednak brak

koordynacji, krótkotrwałą koncentrację uwagi, powolne i niezręczne działania. Trudno im

również połączyć dwie różne formy ruchu np. bieg i skok.

Z kolei dzieci czteroletnie są bardzo ruchliwe, jeżdżą na rowerze, chętnie wykonują

czynności wymagające zachowania równowagi, rzucają piłką, wykonują podskoki w rytm

muzyki. Potrafią dłużej się skupiać, poprawiają zdolność wykonywania chwytów, rzutów,

podskoków, łatwych ćwiczeń równoważnych. W tej grupie wiekowej występuje między

dziećmi duże zróżnicowanie w poziomie rozwoju cech motorycznych.

U dzieci pięcioletnich natomiast obserwujemy postęp w rozwoju cech motorycznych

i sprawności fizycznej. Dzieci są silniejsze, zwinniejsze, szybsze, bardziej wytrzymałe

i zręczne. Są również odważniejsze i bardziej zaradne od młodszych kolegów, sprawnie

posługują się rękami (rysują, zapinają guziki, sznurują buty). Mimo wszystko mają problem

z obserwowaniem innych dzieci jednocześnie biegnąc, pojawiają się także różnice w rozwoju

motorycznym ze względu na płeć.

Należy jednak pamiętać, że każde dziecko rozwija się indywidualnie, a zatem poziom

trudności ćwiczeń i zabaw ruchowym powinien być dostosowany do możliwości dziecka.

Planując zabawy i ćwiczenia ruchowe nauczyciel musi zwrócić szczególną uwagę na

ćwiczenia korekcyjne oraz ćwiczenia kształtujące prawidłową sylwetkę. Powinien pamiętać,

aby odciążać kręgosłup stosując dużo pozycji niskich (klęk podparty, siad skrzyżny, leżenie

przodem, tyłem, czworakowanie). Należy stosować dużo ćwiczeń bazujących na ruchach

o charakterze globalnym, angażującym duże grupy mięśniowe, a także pracować nad ruchami

precyzyjnymi, zgodnie z zasadą przystępności – najpierw stosować przybory duże, stopniowo

przechodząc do mniejszych. Podczas jednostki metodycznej należy stosować krótkie wysiłki

fizyczne na przemian z momentami krótkiego wypoczynku na ćwiczenia relaksacyjne,

odprężające ciało, oddechowe. Ważne jest, aby ostrożnie wprowadzać wysiłki siłowe,

9

ponieważ podstawowym obciążeniem dziecka w tym okresie jest jego własny ciężar ciała,

a kształtowanie siły odbywa się wprawianiu tej masy w ruch i nadawaniu jej przyspieszenia

i wyhamowywania. Ważne jest natomiast wzmacnianie siły mięśni tułowia oraz kończyn

górnych i dolnych.

Kształtowanie wytrzymałości powinno przybierać formę ćwiczeń

kształtujących, muzyczno-ruchowych łączących bieg, cwał, podskok. Wytrzymałość można

również kształtować stosując tory przeszkód, marszobiegi lub truchty. Istotne jest także

rozwijanie koordynacji ruchów i szybkości reakcji poprzez zastosowanie zabaw i ćwiczeń

z piłką, zmiany kierunku ruchu na sygnał wzrokowo-ruchowy lub słuchowy, a także szybkie

zmiany pozycji.

Podstawowym elementem aktywności ruchowej dziecka w wieku przedszkolnym są

gry i zabawy ruchowe, wśród których możemy wyróżnić:

zabawy i gry orientacyjno-porządkowe - umożliwiają one wytworzenie zdolności

skupiania uwagi, opanowania oraz zdobycia pewnych umiejętności. Nie przyczyniają

się w większym stopniu do rozwijania sprawności fizycznej, ale pozwalają

na wykształcenia szybkich i właściwych reakcji na dany bodziec. Pokazują dzieciom

odpowiednie formy i normy zachowań.

zabawy i gry z elementami równowagi -  rozwijają sprawność fizyczną, kształtują

umiejętność zachowywania równowagi. Jest to główny cel tych zabaw.

zabawy i gry ze śpiewem - zabawy te bardzo dobrze rozwijają poczucie rytmu u dzieci

oraz wpływają na ich umuzykalnienie. Wpływają na estetykę ruchu, harmonię,

właściwe ułożeni ciała. Działają relaksacyjnie, odprężają i poprawiają nastrój.

gry i zabawy na czworakach - zabawy te nie tylko rozwijają fizycznie, ale korygują

wady postawy (na przykład skrzywienie kręgosłupa). Korzystnie wpływają

na motorykę, wzmacniając aparat więzadłowy oraz kostno - stawowy.

gry i zabawy bieżne - wpływają korzystnie nie tylko na układ ruchowy,

ale wszechstronnie pobudzają ustrój. Pozytywnie wpływają na układ krążenia jak i

oddychania. Zwiększają wydajność fizyczną dziecka, a także rozwijają u dzieci

szybkość, zręczność, wytrzymałość i zwinność.

10

zabawy i gry z elementem rzutu, chwytania, celowania, toczenia - są one uznawane

za najbardziej atrakcyjne formy aktywności fizycznej. Kształtują u dzieci siłę oraz

celność rzutu. Koordynują układ wzrokowy z układem ruchowym, doskonalą

koncentrację oraz skupianie uwagi.

gry i zabawy z elementem skoku i podskoku - zabawy te rozwijają motorykę głównie

przez wzmacnianie stawów kończyn dolnych, wpływają także na kształtowanie

koordynacji ruchowo – nerwowej.

gry i zabawy z elementami wspinania się - przyczyniają się do kształtowania mięśni

całego ciała. Szczególnie w okolicy barkowej, ramiennej i tułowia. Umożliwiają

dzieciom zdobycie takich cech jak: opanowanie, samodyscyplina, dokładność a także

śmiałość, odwagę, samodzielność i kreatywność.

Istotnym elementem zajęć ruchowych jest właściwa organizacja zabaw i gier.

Nauczyciel powinien przede wszystkim pamiętać o tym, by gimnastyka była radosną zabawą

pozwalającą dzieciom na spontaniczność i entuzjazm. Ćwiczenia gimnastyczne powinny mieć

charakter zabaw naśladowczych, by nie stały się jedynie żmudnym wysiłkiem powodującym

złe skojarzenia. Gdy ćwiczenia mają charakter zadaniowy przedszkolaki mogą popisać się

swoją odwagą i sprytem. Przede wszystkim należy zadbać o warunki higieniczne

i zdrowotne, a także o bezpieczeństwo dzieci w czasie wykonywania ćwiczeń. Należy

właściwie dobrać gry i zabawy do warunków otoczenia.

W realizacji programu warto zwrócić uwagę na współpracę z rodzicami, którzy

w znacznym stopniu odpowiadają za właściwą postawę i rozwój koordynacji ruchowej

dziecka. Ważne jest, by rodzice i opiekunowie pamiętali, że wykształcenie u dziecka w wieku

przedszkolnym nawyku codziennej aktywności fizycznej wytworzy w nim potrzebę

aktywnego sposobu spędzania czasu wolnego, co będzie kontynuowane w dorosłym życiu.

Dlatego przedszkole może angażować rodziców w rozwój ruchowy ich dzieci poprzez

organizację wycieczek, rajdów rowerowych, olimpiad, zawodów sportowych, a także

prelekcji, dyskusji i pogadanek na temat zdrowia i właściwego zaspokajania potrzeby ruchu

u dziecka w wieku przedszkolnym.

4. Procedury osiągania celów

11

Do procedur osiągania celów w programie „Ruch to zdrowie – każdy maluch Ci to

powie” należą:

Organizowanie zabaw ruchowych i ćwiczeń gimnastycznych i porannych;

Prowadzenie ćwiczeń gimnastycznych różnymi metodami (w tym aktywizującymi);

Organizowanie zabaw na świeżym powietrzu;

Organizowanie zabaw na śniegu – lepienie bałwana, jazda na sankach itp.;

Organizowanie wycieczek i spacerów;

Zorganizowanie rajdu rowerowego z rodzicami;

Organizowanie zawodów sportowych;

Organizowanie spotkań, prelekcji i pogadanek dla dzieci i rodziców;

Zabawa z literaturą turystyczno-krajoznawczą oraz sportową;

Zorganizowanie Pikniku z okazji Dnia Rodziny;

Zwiedzanie najbliższego stadionu sportowego, ośrodków rekreacyjnych, placów

zabaw;

Zorganizowanie w przedszkolu kącika sportowego;

Zorganizowanie zajęć ruchowych na sali gimnastycznej z nauczycielem WF-u;

Organizowanie gier i zabaw terenowych;

Artykuły dla rodziców na temat zdrowego trybu życia;

4.1 Metody, formy i środki realizacji programu

12

Właściwy dobór metod i form pracy z dzieckiem zapewniają wychowankowi

osiągnięcie sukcesów rozwojowych w atrakcyjny, twórczy oraz aktywny sposób. Dobór

metod zależy od indywidualnych możliwości dzieci. W programie przeważają metody

aktywizujące, motywujące dziecko oraz umożliwiające praktyczne zastosowanie

zdobytej wiedzy. Zarówno metody jak i formy służą wspomaganiu wszechstronnego

rozwoju dziecka rozbudzając jego wiarę we własne siły i możliwości.

Wiek przedszkolny charakteryzuje się na ogół dużą elastycznością aparatu ruchowego

i niską umiejętnością koordynacji ruchów. W tym wieku tym dziecko zdolne jest do

intensywnych, ale krótkich zabaw ruchowych. W omawianym przedziale wiekowym dziecko

cechuje się ogromną wyobraźnią, która umożliwia mu naśladownictwo jak również

dominującą cechą jest brak umiejętności do dłuższego skupienia uwagi. Metody pracy

z dziećmi na zajęciach ruchowych powinny wspomagać rozwój dziecka w sferze poznawczej,

motorycznej i emocjonalnej, winny również nawiązywać do jego możliwości i potrzeb.

Kryterium pozwalającym dokonać właściwego wyboru metod pracy powinna być wiedza

nauczyciela o prawidłowościach rozwojowych oraz o odchyleniach w rozwoju motorycznym,

emocjonalnym i psychicznym dzieci w wieku od 3 do 6 lat.

W programie „Ruch to zdrowie – każdy maluch Ci to powie” zawarte są metody

odtwórcze i twórcze, które są dostosowywane do możliwości i predyspozycji wychowanków.

METODY ODTWÓRCZE

Metody te polegają na posługiwaniu się pokazem zademonstrowanych przez

nauczyciela lub wybranego ucznia. Dziecko musi przetransportować słowa na obraz ruchu

powstający w jego wyobraźni, a następnie wysłać do efektów polecenie wykonania

odpowiedniego ruchu. Kolejny krok to weryfikacja, czyli sprawdzenie czy wykonywany ruch

odpowiada wymaganiom nauczyciela.

Do metod odtwórczych należą:

1) Metoda zabawowo – naśladowcza

W zajęciach ruchowych prowadzonych tą metodą dziecko uczy się ilustrowania

ruchem wybranej treści. Uwaga dziecka zwykle skupia się na zjawiskach i przedmiotach

będących w ruchu. Ruchy wykonywane przez dziecko nie muszą być dokładnym

13

odtworzeniem zaobserwowanych czynności i zjawisk. Trzeba dawać dzieciom dużo swobody

oraz nie hamować ich inicjatywy i fantazji.

2) Metoda bezpośredniej celowości ruchu (zadaniowa)

Polega ona na zestawieniu odpowiednio dobranej pozycji wyjściowej z przemyślanym

przebiegiem ruchu wykonanym z przyborem (lub bez niego). Repertuar zadań w tej metodzie

obejmuje ruchy proste, łatwe i zrozumiałe, nie wymagające długich poleceń i wyjaśnień. Są to

ruchy przemyślane i wymuszają na wykonawcy projektowy przebieg ruchu i efekt zadania.

3) Metoda ścisła

Metoda ta polega na ruchu odwzorowanym z pokazu lub wykonanym na podstawie

słownego ujęcia ruchu. Ćwiczenia w tej metodzie są wykonywane jednocześnie przez

wszystkich ćwiczących na komendę lub w podanym rytmie. Stosując metodę ścisłą nie ma

właściwej atmosfery radości i swobody ruchowego wyżycia się na zajęciach.

METODY TWÓRCZE

W tej grupie metod zachęca się do wprowadzenia opowieści ruchowej, gimnastyki

twórczej R. Labana, K. Orffa, gimnastyki rytmicznej A. i M. Kniessów oraz ruchu

rozwijającego W. Sherborn.

W metodach twórczych raczej nie stosuje się komend, stereotypowych kolumn

ćwiczebnych. W zamian za to wprowadza się przyjemny nastrój sprzyjający twórczości.

Bardzo często stosuje się muzykę, przybory, przyrządy, pracę z partnerem i w grupie oraz

różne formy aktywizacji ruchowej (pantomima, improwizacje ruchowe, inscenizacja,

groteska, sceny dramatyczne, ćwiczenia muzyczno - ruchowe, itp.). Nauczyciel wymagający

od swych wychowanków kreatywności, sam musi się wykazać tą cechą, tworząc coraz to

nowe pomysły zadań ruchowych stosownych do właściwości wieku, warunków pracy

i możliwości swych podopiecznych oraz wykorzystując regionalne formy kultury muzyczno-

ruchowej, zabaw, zwyczajów i obyczajów.

1) Metoda opowieści ruchowej

Metoda opowieści ruchowej polega na odpowiednim doborze tematu wymyślonego

przez nauczyciela opowiadania. Metoda ta działa na wyobraźnię dziecka skłaniając je do

odtwarzania ruchem treści opowiadania. Opowieść powinna być tak sformułowana, aby jej

14

obraz ruchowy odpowiadał zasadzie wszechstronności, tj. aby angażując wyobraźnię dziecka

usprawniał wszystkie główne grupy mięśniowe oraz narządy wewnętrzne (głównie układy

krążenia i oddychania). Zabawy kierowane metodą opowieści ruchowej powinny zawierać

ruch o różnym charakterze np. bieg, skoki, rzuty, czworakowanie, pełzanie, ciągnięcie,

pchanie, noszenie itp.

Metoda opowieści ruchowej sprzyja rozwojowi fantazji, która w życiu dziecka,

odgrywa dominującą rolę; fantazja bowiem może pobudzać i utrzymać dziecko w ruchu,

wywołać przeróżne obrazy. Metoda ta wymaga jednak od nauczyciela dobrego, starannego

przygotowania i zrozumienia, że stosowane opowiadanie w czasie trwania zajęć jest tylko

środkiem do odtworzenia przez dzieci poprawnego ruchu. Układ opowiadania zatem musi

opierać się na zasadach wszechstronności ruchu, stopniowania wysiłku i zmienności pracy

mięśniowej. Metoda opowieści ruchowej jest idealna do prowadzenia zajęć z grupami

młodszych dzieci.

2) Gimnastyka twórcza R. Labana

Twórcą tej metody jest Rudolf Laban, a w Polsce spopularyzował ją Wacław

Gniewkowski. Gimnastyka twórcza jest protestem przeciwko tradycyjnej gimnastyce

uprawianej „na komendę”, w stereotypowej kolumnie ćwiczebnej. Niniejsza metoda daje

nauczycielowi dużą swobodę wyboru zadań ruchowych. W metodzie uwzględnia się łączenie

ruchu z muzyką i rytmem, i dlatego często przy jej realizacji zadań wykorzystuje się

instrumenty perkusyjne. Każdy ćwiczący wykonuje zadanie ruchowe na swój sposób i wobec

tego pokaz wykonania jest zbędny. Ważne jest aby wyjaśnić ćwiczącym, co mają robić,

natomiast sposób wykonania zależy od ich inwencji twórczej, pomysłowości fantazji oraz

doświadczeń ruchowych. Opisywana metoda oparta jest na 16 tematach generalnych,

natomiast W. Gniewkowski proponuje stosować na zajęciach ruchowych tematy I – V.

Poniżej zostały przedstawione tematy I-V:

I Temat: Wyczucie własnego ciała

Przy realizacji tego tematu dzieci poznają w toku działania możliwości własnego ciała

w zakresie obszerności ruchów jako instrumentu zdolnego do wykonywania ruchów we

wszystkich stawach, ruchów precyzyjnych oraz ruchów obszernych. Dziecko manipuluje,

bawi się własnymi rękami, nogami, palcami a także wykonuje ruchy zlokalizowane w

określonej części ciała w różnych pozycjach wyjściowych.

15

II Temat: Wyczucie przestrzeni

Podstawowymi ćwiczeniami są w tym temacie ruchy ograniczone, skrępowane oraz

szerokie i fantazyjne, ruchy penetrujące przestrzeń poprzez bieg, podskoki, skoki, obroty, itp.

Ruch może odbywać się na poziomie niskim, średnim i wysokim.

III Temat: Wyczucie ciężaru ciała (siły)

Ruchy nawiązujące do tego tematu mają charakter wyrazisty, przejawiają się przede

wszystkim w mocnych chwytach, podnoszeniu, zginaniu. Ruchom silnym przeciwstawiamy

ruchy lekkie i delikatne. Realizując ten temat można wykonać bezpośrednio po sobie ruchy

kontrastowe, w których napięcie przeplata się z rozluźnieniem, natomiast siła ze słabością,

a także improwizacja ruchowa z muzyką, która nagle zmienia swój charakter.

IV Temat: Rozwijanie wyczucia płynności ruchów

Ćwiczenia polegają na ruchach lokomocyjnych wykonywanych po bardzo różnych

liniach. Mogą one być wykonywane w rytmie klaskania, uderzania w instrument perkusyjny

lub z towarzyszeniem muzyki, nawet śpiewu. Dla urozmaicenia można robić przerwy w

muzyce, co jest sygnałem do zatrzymania się i przyjęcia przez ćwiczących ciekawej postawy.

V Temat: Współdziałanie z partnerem lub z grupą

Występujące w tym ćwiczeniu akcje ruchowe z partnerem lub w grupie wymagają

podzielności uwagi, pilnego obserwowania partnera i jego naśladowanie. W pewnym sensie

ograniczają swobodę własnego działania. Zadania ruchowe tej grupy mają na celu

kształtowanie szybkiego refleksu oraz przez zespołowe działanie są ważnym aspektem

wychowawczym w kształtowaniu uczuć społecznych, rozwijają cechy wychowania

społecznego.

3) Metoda twórcza C. Orffa

Twórca, Karol Orff, wyszedł z założenia, iż kulturę fizyczną dziecka należy rozwijać

w ścisłej zależności z kulturą rytmiczno-muzyczną a także z kulturą słowa. Z tego powodu

nawiązuje on do tradycyjnych, znikających we współczesnych czasach form zabaw, ćwiczeń

tańców, muzyki, porzekadeł, legend, baśni, poezji, itp. Te właśnie ginące formy ruchowo –

muzyczno – słowne znalazły się u podstaw nowej metody. Głównym celem i zadaniem tej

metody jest wyzwolenie u dzieci tendencji do samoekspresji i rozwijania inwencji twórczej.

16

Szczególnie powiązanie muzyki z ruchem stanowi bardzo charakterystyczny rys metody.

Szeroko rozbudowany repertuar ćwiczeń i zabaw daje możliwość rozwijania inwencji

zarówno dzieciom wysoko uzdolnionym, jak i zaniedbywanym, które mają okazję wyrównać

swe braki. Muzyka, ruch oraz żywe słowo przenikają się wzajemnie, przy czym w

konkretnych ćwiczeniach dominuje zwykle jeden z wymienionych elementów, gdy inne

spełniają rolę towarzyszących.

Carl Orff proponował następujące formy ruchu:

gimnastyka oparta na ruchu naturalnym, bez komenderowania;

ćwiczenia „sensoryczne” z zamkniętymi oczami, wyostrzające zmysły i rozwijające

wyobraźnię;

zabawy rozwijające szybki refleks;

ćwiczenia muzyczno-ruchowe z wykorzystaniem instrumentów perkusyjnych, a także

muzyki z płyt;

ćwiczenia z tematów I – V R. Labana;

tańce regionalne, towarzyskie, inscenizacja pieśni, bajek, poezji;

pantomima o szerokiej tematyce i środkach wyrazu z użyciem przyborów lub bez

przyborów;

żywe słowo: układanki, wyliczanki, zagadki, wierszyki, echo, naśladowanie odgłosów

zwierząt – wszystko to połączone z gestami, ruchem.

4) Gimnastyka rytmiczna A. i M. Kniessów

Gimnastyka Kniessów opiera się na ruchu naturalnym, zrytmizowanym oraz

ekspresyjnym. Głównymi jej elementami są: ruch, muzyka, rytm, przybory. Przybory są

w większości oryginalne: podwójny bijak, szarfa, grzechotka, dzwoneczki, łuski orzechów

kokosowych, itp. W tej metodzie nauczyciel może bardziej wyeksponować ruch twórczy,

zadania otwarte, improwizację ruchową, współpracę z partnerem i z grupą.

5) Ruchu rozwijającego W. Sherborne

Metoda, której twórczynią jest Weronika Sherborne, zawiera ruch rozwijający jako

metodę, głównie przydatną w pracy z dziećmi nadpobudliwymi, agresywnymi, lękliwymi

oraz w przypadkach głębszych zaburzeń rozwojowych. Założeniem metody jest posługiwanie

się ruchem rozwijającym świadomość własnego ciała, świadomość przestrzeni i działania

w niej, a także umiejętność i potrzebę dzielenia jej z innymi ludźmi, prowadzącą do

17

nawiązywania z nimi bliskiego kontaktu. Zasadą prowadzenia terapii jest zabawowa, radosna

atmosfera, możliwość osiągania sukcesu w każdym ćwiczeniu i wspólna satysfakcja

z pokonywania trudności.

Program „Ruch to zdrowie – każdy maluch Ci to powie” zawiera nie tylko zabawy

ruchowe i gimnastykę. Niniejszy program bazuje również na metodach czynnych.

METODY CZYNNE

Do metod czynnych należą:

METODA SAMODZIELNYCH DOŚWIADCZEŃ

Metoda samodzielnych doświadczeń daje możliwość obcowania dziecka z aktywnością fizyczną

wyłącznie z jego własnej potrzeby (w czasie zabaw ruchowych na powietrzu, w sali gimnastycznej).

Skierowana jest na rozwijanie własnej inicjatywy dziecka podejmującego działalność. Dziecko działające

znajduje się w sytuacji osoby kierującej swoim postępowaniem, co wywołuje jego satysfakcję i rozwija

aktywność umysłową. Poprzez działanie unaocznia ono sobie, w sposób jasny i zrozumiały to, co nie zawsze

mogłoby przyswoić drogą werbalnej prezentacji.

METODA KIEROWANIA WŁASNĄ DZIAŁALNOŚCIĄ DZIECKA

Metoda kierowania własną działalnością dzieci polega na popieraniu przez nauczyciela ich

inicjatywy, wspomaganiu ich wysiłków w przezwyciężaniu trudności (zwłaszcza przy nowych ćwiczeniach

fizycznych na wyższym poziomie trudności), podtrzymywaniu każdego samodzielnego działania, udzielaniu

potrzebnych wyjaśnień i rad2. Metoda zadań odnosi się do różnych zajęć organizowanych przez nauczyciela

w przedszkolu lub na wycieczce. Towarzyszą jej obserwacje, rozmowy z dziećmi, pogadanki, opowiadanie

nauczyciela.

METODA ZADAŃ STAWIANYCH DZIECKU

Metoda zadań stawianych do wykonania , polega na pobudzaniu aktywności dziecka w kierunku

z góry przewidzianym przez nauczyciela. Zadania, ćwiczenia fizyczne skłaniają dzieci do podejmowania

działań, dzięki którym zdobywają nowe umiejętności i stają się sprawniejsze fizycznie.

METODA ĆWICZEŃ

Metoda ćwiczeń usprawnia i utrwala zdobyte wcześniej doświadczenia i umiejętności

FORMY PRACY stosowane podczas pracy z dziećmi

2 http://www.edukacja.edux.pl/p-12165-metody-pracy-w-edukacji-przedszkolnej.php [dostęp: 25.10.2014]

18

Do podstawowych form pracy należą:

zespołowa (współzawodnictwo);

praca w małych grupach;

indywidualna;

Do szczegółowych form prowadzenia zajęć ruchowych zaliczamy:

formę frontalną- jest to sposób prowadzenia zajęć polegający na tym, że wszystkie

dzieci w tym samym czasie i miejscu wykonują identyczne ćwiczenia. Nauczyciel

określa pozycję wyjściową i końcową ćwiczenia, czas, ilość powtórzeń, przerwę

pomiędzy ćwiczeniami, jak również steruje intensywnością ćwiczenia – regulując

tempo ćwiczeń.

zajęcia w zespołach- wykonywanie zadań ruchowych za pomocą formy zajęć

w zespołach polega na podziale grupy na zespoły (grupy ćwiczące) oraz

przydzieleniu konkretnych zadań ruchowych do wykonania.

formę stacyjną- polega ona na ustawieniu w określonym miejscu szeregu stacji, na

których będą wykonywane ustalone ćwiczenia. Dzieci jedno za drugim realizują

zadania ruchowe. Przerwa następuje dopiero po pokonaniu całego toru – wszystkich

stacji. Forma obwodu ćwiczebnego winna być zorganizowana w układzie

zamkniętym – najlepiej po obwodzie sali w kształcie koła lub elipsy. Liczba stacji

zależy od:

ilości ćwiczących,

od zadań ruchowych do realizacji,

rozwoju psychofizycznego i motorycznego dzieci

formę indywidualną- polega na prowadzeniu zajęć poprzez odwołanie się do

pomysłowości, wyobraźni, kreatywności i inwencji twórczej dzieci. Prowadzący

określa rodzaj zadania ruchowego do wykonania, a uczeń dobiera samodzielnie

sposób jego realizacji. Ćwiczący musi indywidualnie dobrać rodzaj ćwiczenia,

pozycję wyjściową oraz liczbę powtórzeń. Prowadzący zajęcia, stosując formę

19

indywidualną, powinien zwracać szczególną uwagę na poprawność i jakość

wykonywanych ćwiczeń oraz na stopień realizacji celu ćwiczenia

ŚRODKI DYDAKTYCZNE

Do środków dydaktycznych zaliczają się:

konwencjonalne:

opowiadania, wierszyki;

zdjęcia, ilustracje;

przybory gimnastyczne;

różnorodne rekwizyty;

czasopisma turystyczno-rekreacyjne, sportowe;

technologiczne:

magnetofon, komputer, płyty, odtwarzacz CD.

Przedszkole powinno być wyposażone w:

1. Ogród i plac zabaw, ogrodzony i zamknięty. Dobrze, jeśli wokół ogrodzenia posadzony

jest pas zieleni, izolujący ogród od ulicy. W ogrodzie powinien znajdować się duży trawnik,

bez urządzeń, przeznaczony do bezpiecznego prowadzenia zajęć ruchowych, swobodnego

biegania, zabaw z piłkami. Ponadto w wyposażeniu ogrodu przewidzieć należy przyrządy,

20

sprzęt i urządzenia takie jaki: przeplotnie, wspinalnie, zjeżdżalnie, drabinki, chybotki, tunele

(z opon lub rur), małe równoważnie, kosze do rzutów itp.

2. Salę do zajęć ruchowych – gimnastyczną lub dostosowaną zastępczą. W niezbędnym

wyposażeniu sali powinny znaleźć się 2 ławeczki gimnastyczne, materace i drabinki

przyścienne.

4.2 Propozycje zajęć zabaw ruchowych i ćwiczeń gimnastycznych

W tym podrozdziale zamieściliśmy różnorodne i ciekawe pomysły na zabawy ruchowe z

dzieckiem w wieku przedszkolnym.

4.2.1 Zestaw zabaw ruchowych z chustą animacyjną

Cel główny:

kształtowanie cech motorycznych poprzez zabawy ruchowe.

Cele operacyjne:

rozwijanie u dzieci szybkości, koordynacji ruchowej, zręczności,

dzieci potrafią wykonać polecenia nauczyciela,

dzieci umiejętnie realizują poznane reguły,

Metody:

słowna,

praktyczna,

aktywizująca,

Formy:

grupowa,

zespołowa,

21

Pomoce:

magnetofon, płyta z muzyką, chusta animacyjna,

PRZEBIEG:

1.   ZABAWY UŁATWIAJĄCE WZAJEMNE POZNANIE I INTEGRUJĄCE GRUPĘ.

„Kogo brakuje”- uczestnicy stoją w kręgu z zamkniętymi oczami. Prowadząca

wybiera osobę (może być ich więcej), która wchodzi pod chustę. Następnie wszyscy

otwierają oczy i odgadują kto jest pod chustą.

„Przebieganie pod chustą”- uczestnicy podnoszą i opuszczają chustą. Prowadzący

mówi kto ma zmienić miejsce np.: przebiegają Ci, którzy mają na sobie kolor…,

osoby, które mają siostry… itp.

2.    ZABAWY ĆWICZĄCE WSPÓŁDZIAŁANIE

„Bilard”- grupa wachluje chustą na której jest piłeczka. Ma ona wpaść do otworu na 

środku chusty. - „Sztorm”- wrzucamy balon na chustę, który podczas wachlowania nie

może wypaść  z chusty.

3. ZABAWY ĆWICZĄCE ZWINNOŚĆ, ZRĘCZNOŚĆ, SZYBKOŚĆ

„Rybak i Rybka”- uczestnicy stoją w kręgu trzymając brzeg chusty. Wybieramy 2

osoby, które przyjmują role rybaka i rybki. Rybak wchodzi na chustę (bez butów) i

stara się złapać pływającą w wodzie rybkę. Bawiący się falują chustą utrudniając w

ten sposób zadanie rybakowi. Gdy ten złapie rybkę następuje zmiana par.

„Szukaj koloru”- chusta leży na podłodze. Dzieci chodzą wokół chusty, na sygnał

dzieci wchodzą na odpowiedni kolor.

4. ZABAWY CHUSTĄ

„Muzyczna fala”- dzieci trzymają rozciągniętą chustę, grupa porusza się w takt

melodii falując chustą. Prowadzący przygotowuje różne fragmenty muzyczne.

„Gwiazda”- uczestnicy leżą na chuście, nogi skierowane do środka chusty-leżąc

wykonują polecenie:

Turlamy się raz w jedną stronę-raz w drugą,

22

Podajemy sobie ręce-na sygnał podnosimy je za głowę,

Trzymając się za ręce podnosimy nogi do góry.

NA ZAKOŃCZENIE:

Wyciszenie przy muzyce relaksacyjnej, leżenie na plecach, swobodny wdech i wydech

powietrza. 

4.2.2 Zestaw zabaw ruchowych z woreczkami

 Cele ogólne:

- rozwijanie sprawności ruchowej poprzez zabawy ruchowe;

- ćwiczenie koncentracji uwagi;

 - orientacja w schemacie ciała i w przestrzeni;

 - ćwiczenia rozwijające duże grupy mięśniowe.

Cele szczegółowe: (dziecko…):

 -porusza się po sali bez potrącania kolegów;

 -prawidłowo reaguje ruchem na zmiany w muzyce;

-sprawnie zareaguje na polecenia słowne dotyczące ustawienia się: w kole, w rozsypce.

Pomoce:  muzyka  zespołu Carantouhill, tamburyno, drabinki, rynna- zjeżdżalnia, woreczki.

Przebieg:

1. „Maszerują krasnoludki” – marsz  po kole w rytm tamburyna, poruszanie się w różnym

tempie (marsz, bieg, stawianie dużych kroków, stanie w bezruchu).

2. Ćwiczenie dużych grup mięśni „Woreczki dobrych uczynków”.

23

Dzieci - krasnoludki szukają woreczków, chodzą wolno w rytm muzyki, na przerwę w

muzyce zabierają woreczek, we wspięciu na palcach, woreczki wzniesione w górę.

Odpoczynek –przysiad, głowa opuszczona.

3. Ćwiczenie tułowia –skręty „Gonię woreczek”.

Dzieci stoją w lekkim rozkroku, woreczek raz w prawej, raz w lewej ręce- głowa

podąża za woreczkiem.

4. Marsz w rozsypce  z woreczkiem na głowie, ramieniu, karku.

5. Masaż dobrymi uczynkami.

Dzieci - krasnoludki dobierają się parami. Jedno leży na brzuchu, drugie wykonuje mu

masaż na plecach woreczkiem. Następnie zmieniają się.

6. Rzuty woreczków do celu „Krasnoludki obdarowują dobrymi uczynkami”.

Dzieci ustawiają się wzdłuż szarfy  rzucają  woreczek do kosza.

7. Marsz w kole.

8. Zabawa relaksacyjna przy muzyce „Zmęczone krasnoludki”.

Dzieci – krasnoludki „zasypiają” na podłodze zmęczone po ciężkiej pracy. Oddychają

głęboko, wdychając powietrze nosem i wydychając ustami. Niektóre z krasnoludków

zaczynają „chrapać”.

4.2.3 Zestaw ćwiczeń gimnastyczno - relaksacyjnych metodą W. Sherborne

Cele ogólne:

- Poznawanie własnego ciała oraz ciała partnera;

- Odkrywanie swoich możliwości;

- Wdrażanie do zaufania sobie i innym.

24

Cele operacyjne (dziecko...):

- przystosowuje własne ruchy do ruchów partnera;

- doskonali umiejętność relaksacji;

- odczuwa radość płynącą z zabaw ruchowych;

- doskonali umiejętność opanowania własnego lęku i emocji;

- czuje się bezpieczne.

I. Część wstępna:

Ćwiczenia prowadzące do poznania własnego ciała i pozwalające zdobyć pewność siebie i poczucie

bezpieczeństwa.

1. Marsz po obwodzie koła.

Dzieci, w zależności od dźwięku instrumentu, który usłyszą, maszerują na całych stopach (tamburyno),

na palcach (trójkąt), na piętach (kołatka).

2. Siad skulny.

Dzieci kręcą się dookoła osi w jedną i w drugą stronę na pośladkach odpychając się rękami.

3. Leżenie na brzuchu.

Dzieci obracają się dookoła osi w obie strony za pomocą rąk.

4. Zabawa ze śpiewem: „Głowa – ramiona”.

Dzieci pokazują tę część ciała, którą wymieniają w piosence. Z każdym powtórzeniem zwrotki tempo

piosenki przyspiesza.

Głowa, ramiona, brzuch i stopy, brzuch i stopy, brzuch i stopy.

Głowa, ramiona, brzuch i stopy, brzuch i stopy, brzuch i stopy.

Oczy, uszy, usta, nos.

II. Część główna (ćwiczenia w parach):

Ćwiczenia ułatwiające nawiązanie kontaktu i współpracy z partnerem i grupą; opanowanie lęku

i emocji.

25

1. Rozsypka.

Przywitanie zabawą: „Witam wszystkich, którzy...”

2. Siad rozkroczny twarzą do siebie.

Naprzemienne skłony i leżenie (przeciąganie partnera).

3. Siad rozkroczny twarzą do siebie.

Dzieci dotykają się stopami, unoszą nogi lekko w górę i „jadą na rowerze” w rytmie granym przez N;

szybko - wolno.

4. Siad tyłem.

Jedno dziecko wykonuje skłon, a drugie kładzie się na jego plecach.

5. Siad skulny.

Jedno dziecko zwija się w kłębek, a partner usiłuje rozwiązać „paczkę”.

6. Improwizacja ruchowa przy muzyce z płyty CD.

Swobodny taniec indywidualnie oraz w parach (według inwencji dzieci) w tempie wolnym oraz

szybkim.

7. Prowadzenie „ślepca”.

Jedno dziecko zamyka oczy i jest prowadzone przez opiekuna po sali w różnych kierunkach.

8. „Winda”.

Dzieci stoją, opierając się o siebie plecami. Trzymając się pod ręce, próbują najpierw usiąść, a

następnie wstać.

9. Pozycja stojąca.

Jedno dziecko stoi w rozkroku, drugie przechodzi na czworakach pod „mostkiem”- pomiędzy nogami

partnera.

10. Leżenie na plecach.

Dziecko leżące jest turlane delikatnie przez partnera po podłodze w przód i w tył.

11. „Taczki”.

Jedno dziecko łapie drugie pod kolana i prowadzi do przodu.

26

III. Część końcowa:

Ćwiczenia rozluźniające, relaksujące.

1. Leżenie przodem.

Jedno dziecko siada na pośladkach drugiego i wykonuje najego plecach delikatny masaż palcami.

2. Leżenie przodem.

Jedno dziecko siada na pośladkach drugiego, łapie go za ręce i pociąga do siebie prostując plecy.

3. Leżenie na plecach z zamkniętymi oczami.

Wskazywanie ręką kierunku skąd słychać dzwoneczek. (N. zmienia swoje położenie w sali, po czym

dzwoni dzwoneczkiem).

4. Relaks – odpoczynek w pozycji leżącej przy spokojnej muzyce z cyklu „Muzyka relaksacyjna”.

Wykonywanie głębokich wdechów nosem oraz wydechów ustami.

5. Podziękowanie za zabawę.

Podawanie sobie rąk ze słowami: dziękuję, lubię się z tobą bawić.

4.2.4 Zestaw ćwiczeń z elementami metody Carla Orffa

Cele ogólne:

- tworzenie sytuacji doświadczenia i przeżycia;

- kształcenie wyobraźni dźwiękowej;

- kształcenie swobody w zmianie ról, jakie mają pełnić dzieci w utworze;

- rytmizowanie refrenu piosenki na instrumentach.

Cele szczegółowe (dziecko…):

- zna słowa i melodię piosenki pt. „Piłka Oli”;

- rozpoznaje instrumenty słuchając ich brzmienia;

- rzuca i chwyta piłkę;

27

- wystukuje rytm piosenki na wybranym instrumencie;

- odpręża się i uspokoi podczas zabawy relaksacyjnej.

Środki dydaktyczne:

Płyta z nagraniem piosenki pt. „Piłka Oli” (sł. D. Gellner, muz. B. Kolago) piłki, instrumenty

(różnego rodzaju grzechotki wykonane z opakowań plastikowych i metalowych wypełnione grochem,

ryżem, koralikami, kaszą, dzwonki wykonane z kapsli i drewienek, perkusja z puszek metalowych,

bębenki z pudelek, kastaniety z łupinek orzecha włoskiego i gumki recepturki).

Przebieg i organizacja:

1. Wysłuchanie piosenki pt. „Piłka Oli” śpiewanej przez nauczycielkę z podkładem muzycznym.

I. Duża piłka w kropki złote

Ciągle skakać ma ochotę

Raz jest w górze, raz na dole

Do zabawy prosi Olę.

Ref: Ola, Ola, Ola, la

Ola, Ola piłkę ma

Ola, Ola, Ola, la

Klaszcze w ręce raz i dwa raz i dwa.

II. Duża piłka z grubym brzuszkiem

Czasem chowa się pod łóżkiem

Czasem toczy się po stole

Do zabawy prosi Olę.

Ref: Ola, Ola, Ola, la…

III. Duża piłka figle płata

Goni mamę, goni brata,

Ale z Olą skakać woli,

Bo to przecież piłka Oli.

Ref: Ola, Ola, Ola, la…

2. Omówienie treści piosenki.

3. Wyklaskanie rytmu refrenu piosenki „Piłka Oli”.

28

- Czy rytm jest taki sam, czy też zmienia się. (jest powtarzający się).

4. Wybór dziewczynki - Oli – podanie piłki zgodnie z opisem w piosence (duża w kropki złote)

Zabawa inscenizacyjna – odzwierciedlenie ruchem słów piosenki

podrzucanie piłki do góry i opuszczanie jej w dół

toczenie piłki

odbijanie piłką o podłogę

1. Zmiana dziecka do odtwarzania roli Oli.

Reszta dzieci także otrzymują piłki i wykonują to, co Ola.

2. Stworzenie czterech zespołów i wręczenie różnych instrumentów.

3. Zabawa pt.” Zgadnij, na czym gram?”

Wybrane dzieci siedzą za parawanem i pojedynczo graja na instrumentach. Inne dzieci odgadują, co

to za instrument i z czego jest zrobiony.

4. Zabawa w orkiestrę – utworzenie grup muzycznych:

dzwonki, grzechotki, bębenki, perkusja. Jedno dziecko pełni rolę Oli. Podczas śpiewania zwrotek

wszystkie dzieci ruchem rąk odzwierciedlają treść piosenki. Kiedy zaczyna się refren dzieci zaczynają

grać na instrumentach wystukując rytm piosenki.

Grupy instrumentów wchodzą kolejno: grzechotki – pierwszy wers, bębenki i kastaniety – drugi wers,

dzwonki – trzeci wers, wszystkie razem czwarty wers, perkusja gra cały refren. Można zaśpiewać

i zagrać piosenkę kilka razy, aby dzieci miały możliwość zmiany instrumentów.

5. Ułożenie wszystkich instrumentów w kąciku muzycznym. Zaproszenie dzieci na dywan.

6. Zabawa relaksacyjna wg E Jacobson pt. „Spacer”

Spróbujmy pospacerować na siedząco. Pokażę wam jak się to robi, a wy mnie naśladujcie. Wyruszamy

na drogę (uderzamy dłońmi płasko o uda, naśladując odgłosy chodzenia – 10s.) Teraz trochę

pobiegniemy (szybciej uderzamy). Wyprzedza nas jeździec na koniu (wyklepujemy rytm galopującego

konia). Przechodzimy przez most (bijemy pięściami w pierś). Na brzegu lasu widzimy sarenkę,

skradamy się po cichutku, żeby jej nie spłoszyć (czubkami palców dotykamy ud). Zaczyna wiać wiatr,

silniejszy huragan (wydmuchujemy powietrze, naśladując gwizd wiatru). Sarenka ucieka wielkimi

skokami (uderzamy mocno dłońmi w uda). Wracamy powoli do domu, niektórzy są zmęczeni i wloką

się na końcu, szurając nogami (dłonie udają wolne kroki).

29

4.2.5 Zestaw zajęć ruchowych według metody Rudolfa Labana

Cele ogólne:

- poznawanie możliwości własnego ciała;

- rozbudzanie ruchowej inwencji twórczej u dzieci;

- doskonalenie płynności ruchów.

Cele szczegółowe (dziecko…):

- reaguje na polecenie nauczyciela;

- porusza się w rytm muzyki;

- naśladuje ruchy pokazywane przez innych, sam inicjuje ruchy;

- wystukuje rytm do piosenki, rytmizuje tekst;

- improwizuje melodie do znanej rymowanki;

- reaguje na przerwę w muzyce;

- ćwiczy duże partie mięśniowe;

- rozciąga mięśnie i stawy, dostosowując poziom ćwiczenia do własnych możliwości;

METODY:

- czynne: zadań stawianych do wykonania

- słowne: objaśnienia i instrukcje

- oglądowe: przykładu

- metody twórcze: R.Labana

POMOCE: kolorowe pompony, chusteczki, bębenek, magnetofon, taśma z nagranymi utworami

(opracowanie własne).

ZADANIA STAWIANE PRZED DZIEĆMI: każdy wykonuje dowolne ruchy, każdy czuje się

swobodnie, każdy słucha uważnie.

PRZEBIEG:

1. Część wstępna.

Czynności organizacyjne. Swobodny marsz , zatrzymanie się , podanie celu zajęć. Wykorzystanie

bębenka.

2. Zabawa ożywiająca

,,Taniec powitaniec” – improwizacja ruchowa na tle utworu. Muzyka rytmiczna.

30

3. Wyczucie własnego ciała

,,Powitanie różnych części ciała” – dotykanie jednej części ciała do drugiej np. łokieć wita się z pięta,

czoło wita się z kolanem, duży palec u nogi wita się z szyją. .itp.

4. Wyczucie własnego ciała

,,Tańczy nasze ciało” – przy muzyce tańczą same ręce, tańczy głowa, tańczą nogi, tańczy całe ciało.

Muzyka rytmiczna.

5. Wyczucie przestrzeni

,,Jedziemy na wycieczkę” – naśladowanie różnych środków lokomocji: pociąg, jazda na rowerze.

Nagranie odgłosu pociągu.

6. Wyczucie ciężaru ciała

Wiosenne porządki na leśnej polanie” – przenoszenie wyimaginowanych kamieni na miejsce,

a w czasie krótkich przerw zupełne rozluźnienie.

7. Wyczucie rytmu i ciężaru ciała w czasie i przestrzeni

,,Stop klatka” – swobodny taniec z towarzyszeniem muzyki , w czasie przerwy w muzyce przyjęcie pozy

zastygłej w bezruchu. Wykorzystanie zrobionych z bibuły pomponów.

8. Ćwiczenia rytmiczne

Dzieci wystukują rytm do przysłowia

,,Idzie rak nieborak, jak uszczypnie będzie znak”.

Powtórzenie rytmicznie rymowanki z: - wystukiwaniem rytmu o podłogę,

- ze zmianą tempa ( od wolnego do szybkiego)

- ze zmianą dynamiki ( cicho - głośno),

- ze zmianą rejestrów ( cienko – grubo).

Dzieci są w pozycji siedzącej

9. Improwizacje melodyczne

Układanie melodii do znanej dzieciom wyliczanki ,,Entliczek-pentliczek, czerwony stoliczek”

10. Wyczucie własnego ciała.

,,Kwiatek” – w miejscu, pozycja niska, zamknięta. Całe ciało stopniowo rozwija się i rośnie do góry

a potem stopniowo zamyka się . Muzyka spokojna.

31

11. Wyczucie przestrzeni

,,Łapiemy motylka” – podskok w miejscu jak najwyżej aby złapać motylka.

12. Doskonalenie płynności ruchów

,,Wiosenny wiatr ” – dowolne poruszanie chustką w różnych kierunkach. Zabawa z chusteczkami.

13 . Wyczucie ruchów własnych do ruchów partnera

,,Lustro” – jedno dziecko z pary wykonuje dowolne ruchy, a drugie wiernie je odtwarza.

Dzieci dobierają się parami.

14. Wyczucie przestrzeni

,,Leśny akompaniament” – swobodny dowolny taniec. Na przerwę w muzyce dowolną częścią swojego

ciała starają się dotknąć dziecko stojące najbliżej. Muzyka relaksacyjna.

15. Wyczucie przestrzeni

”Wspólne zdjęcie” – dzieci ustawiają się do wspólnej fotografii – zdjęcie ma być wesołe ( dzieci robią

pozy i miny ale muszą być w jakiś sposób połączone).

16. Zakończenie

Zaproszenie do koła. Podziękowanie za wspólną zabawę. Przesłanie uśmiechu wraz z iskierką

przyjaźni.

5. Ewaluacja programu

32

Nauczyciel systematycznie badając rezultaty swoich działań, zawartych w niniejszym

programie, dokonuje tego poprzez poznanie poziomu umiejętności dzieci z zakresu czynności

ruchowych:

· obserwacje postaw i zachowań dzieci podczas zajęć ruchowych;

· analiza osiągnięć dzieci;

· konsultacje z nauczycielkami na temat zrealizowanych scenariuszy zabaw ruchowych;

Właściwa realizacja treści programu powinna w przyszłości umożliwić wytworzenie

się właściwych kompetencji u dzieci, ułatwiając im funkcjonowanie w życiu, dbałość o

własne zdrowie i jego rozwój oraz uczestnictwo w różnorodnych formach aktywności

ruchowej.

W ramach ewaluacji powyższego programu, stworzona została ankieta dla nauczycieli,

która sprawi, że pozyskane informacje pozwolą na zebranie opinii na temat realizacji

wymagań w obszarze: postaw i zachowań dzieci podczas zajęć ruchowych, analizy

osiągnięć dzieci, a także metod i form pracy z dzieckiem na zajęciach ruchowych.

Załącznik 1. Ankieta dla nauczycieli

Ankieta dla nauczycieli

Drodzy nauczyciele! Zwracamy się z prośbą o wypełnienie ankiety opracowanej przez zespół ewaluacyjny naszego przedszkola. Pozyskane informacje pozwolą nam na zebranie opinii na temat realizacji wymagań w obszarze: postaw i zachowań dzieci podczas zajęć ruchowych, analizy osiągnięć dzieci, a także metod i form pracy z dzieckiem na zajęciach ruchowych.

Ankieta jest anonimowa.

1. W jaki sposób wspiera Pani różnorodną aktywność dzieci na zajęciach? …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

2. Czy motywuje Pani dzieci do samodzielnych działań w trakcie zajęć? Jeżeli tak, to w jaki sposób? tak nie ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

3. Jakie metody pracy stosuje Pani podczas pracy? Proszę zaznaczyć właściwe.

33

metody odtwórcze (metoda zabawowo – naśladowcza, metoda bezpośredniej celowości ruchu - zadaniowa, metoda ścisła)

metody twórcze (ruchu rozwijającego W. Sherborne, gimnastyka rytmiczna A. i M. Kniessów, metoda twórcza K. Orffa, gimnastyka twórcza R. Labana, metoda opowieści ruchowej)

metody czynne (metoda ćwiczeń, metoda zadań stawianych dziecku, metoda kierowania własną działalnością dziecka, metoda samodzielnych doświadczeń)

Inne (jakie? proszę wymienić)………………………………..........................................…………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………..

4. Jakie formy pracy stosuje Pani na zajęciach ruchowych? zespołowa (współzawodnictwo); praca w małych grupach; indywidualna;

5. Jakie są Pani działania w kierunku rozwoju samodzielności (w tym również samoobsługi) dzieci przed i po zajęciach ruchowych? ………………………………………………………………………………………….………………………………………………………………………………………….………………………………………………………………………………………….

6. Czy dzieci chętnie biorą udział w zajęciach ruchowych? tak nie

7. Kiedy dzieci wykazują większą aktywność podczas zajęć?

na początku zajęć po rozgrzaniu ciała – w trakcie zajęć pod koniec zajęć gdy mają możliwość własnej, dowolnej aktywności

8. Czy zaobserwowała Pani, że dzieci inicjują działania na rzecz własnego rozwoju ruchowego? Jeżeli tak, to w jaki sposób? tak nie ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

9. Czy zaobserwowała Pani wzrost pewności siebie, odwagi lub śmiałości dzieci po przeprowadzeniu zajęć ruchowych? Jeśli tak, to jakie cechy zostały zaobserwowane?

tak nie…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

10. Czy stwarza Pani warunki do zaspokojenia potrzeb ruchowych i ciekawości indywidualnej dziecka? Jeśli tak, proszę je krótko opisać. tak nie ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

34

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

11. Czy wykorzystuje Pani sytuacje pedagogiczne i pomysły dzieci w swojej pracy (np. pozwala na zgłaszania własnych pomysłów na wykorzystanie czasu podczas zajęć ruchowych lub innych)?

tak raczej tak raczej nie nie

12. W jaki sposób uczy Pani dzieci zasad bezpieczeństwa, których należy przestrzegać podczas zajęć ruchowych? ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

13. W jaki sposób wzmacnia Pani właściwe zachowania dziecka, by było bezpieczne i nie stwarzało zagrożenia?

słowną pochwałą na osobności słowną pochwałą na forum grupy dodatkowym przywilejem

inne………………..……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

14. Czy uważa Pani, że w przedszkolu kształtowana jest postawa odpowiedzialności dzieci za działania własne i podejmowane w grupie? Jeśli tak, to jakie? tak nie ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

15. W jaki sposób zapewnia Pani bezpieczeństwo na zajęciach ruchowych? ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

16. W jaki sposób reaguje Pani na zachowania niepożądane dziecka w trakcie zajęć ruchowych?

nie reaguję wykluczenie z zabawy słowne upomnienie dodatkowe ćwiczenia, powtórzenia

inne………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

17. Czy podczas zajęć ruchowych dzieci zachowują się zgodnie z obowiązującymi zasadami i oczekiwaniami nauczycieli?

35

tak w większości tak w większości nie nie

18. Czy uważa Pani, że zwiększenie nacisku na fizyczny rozwój dzieci jest konieczne? tak nie

19. Czy korzystała Pani w swojej pracy z Programu aktywności rekreacyjno – sportowej „Ruch to zdrowie – każdy maluch Ci to powie”?

tak nie

20. Czy zauważyła Pani znaczący wzrost własnej aktywności ruchowej u dzieci, które objęte zostały Programem aktywności rekreacyjno – sportowej „Ruch to zdrowie – każdy maluch Ci to powie”?

tak, wzrost własnej aktywności ruchowej dzieci jest znaczącytak, wzrost własnej aktywności ruchowej jest zauważalnyraczej nie zauważyłam znaczącego wzrostu własnej aktywności ruchowej dziecinie zauważyłam żadnych zmian

21. Czy uważa Pani, że Program aktywności rekreacyjno – sportowej „Ruch to zdrowie – każdy maluch Ci to powie” jest pomocny w pracy pedagogicznej nauczyciela z dziećmi w wieku przedszkolnym? tak nie

22. Inne odpowiedzi i sugestie ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

Dziękujemy!

36

6. Bibliografia1. Demel M., Skłas A., „Teoria wychowania fizycznego”, PWN, Warszawa, 1973.

2. Gniewkowski W., Wlaźnik K., „Wychowanie fizyczne”, WSiP, Warszawa, 1985.

3. Gniewkowski W., Wlaźnik K., „Proces wychowania fizycznego w klasach

początkowych”, WSiP, Warszawa, 1991.

4. Gniewkowski W., „Gimnastyka rytmiczna”, w „Życiu Szkoły”, 1987, nr 11.

5. Gniewkowski W., Gimnastyka twórcza R. Labana [w:] Wychowanie w

Przedszkolu, 1985.

6. Jugowar B., Psychologia rozwojowa dla rodziców, Warszawa 1982.

7. Kwiatkowska M., Biologiczne i psychologiczne podstawy wychowania w

przedszkolu, [w:] M. Kwiatkowska, Z. Kopińska (red.), Pedagogika przedszkolna,

Warszawa, 1978.

8. Moliere S., „Metodyka wychowania fizycznego w przedszkolu”, PZWS,

Warszawa, 1972.

9. Przetacznikowa M., Makieło-Jarża G., Psychologia rozwojowa, Warszawa, 1974.

10. Strelau J., Psychologia, podręcznik akademicki, Podst. psychologii, Gdańsk, 2003,

t. 1 i 2.

11. Wlaźnik K., Przewodnik metodyczny dla nauczycieli, JUKA, Łódź, 1996.

12. Wolański N., Biomedyczne podstawy rozwoju i wychowania, PWN, Warszawa,

1983.

7. Netografiahttp://www.pp36.wloclawek.pl/dla-rodzicow/przedszkole-w-ruchu/

Opinia o programie aktywności rekreacyjno- sportowej

„Ruch to zdrowie - każdy maluch Ci to powie”.

37

Program „Ruch to zdrowie - każdy maluch Ci to powie” opracowany został przez nauczycielki Samorządowego Przedszkola nr 67 w Krakowie: mgr Wiolettę Chmielewską, mgr Annę Chrust, mgr Klaudię Konopkę, mgr Marzenę Zgorzelską. Jest on zgodny z Podstawą programową wychowania przedszkolnego dla przedszkoli, oddziałów przedszkolnych w szkołach oraz innych form wychowania przedszkolnego z dnia 23 grudnia 2008r. ( Dziennik Ustaw z dn. 15 stycznia 2009r. Nr. 4, poz. 17 )

W opracowanym programie głównym celem jest upowszechnienie sportu, rekreacji

i aktywności fizycznej wśród jak najszerszej grupy dzieci w wieku przedszkolnym.

Cel główny wyznacza jasno sprecyzowane cele edukacyjne. Cele i treści programu zostały precyzyjnie określone. Procedury osiągania celów są dostosowane do możliwości dzieci oraz poszczególnych grup wiekowych.

Struktura programu zawiera wszystkie niezbędne elementy poprawnie konstruowanego programu, który umożliwia dzieciom harmonijny rozwój w sferze ruchowej.

W programie autorki zawarły szereg scenariuszy zajęć prowadzonych metodą R. Labana, K. Orffa, gimnastyki rytmicznej A i M Kniessów, oraz ruchu rozwijającego W. Sherborne , które mają nauczycielom pomóc w odpowiednim doborze ćwiczeń dla poszczególnych grup wiekowych, jak również wskazówki dotyczące sposobu przygotowania i prowadzenia zajęć.

Program ten umożliwia nauczycielowi racjonalne planowanie pracy

z wychowankami w szeroko rozumianej podmiotowości i własnej aktywności dzieci.

W ramach ewaluacji autorki programu opracowały ankietę dla nauczycieli, która umożliwi pozyskanie informacji na temat realizacji wymagań w obszarze: postaw

i zachowań dzieci podczas zajęć ruchowych, analizy osiągnięć dzieci, a także metod i form pracy z dzieckiem na zajęciach ruchowych.

38

Program aktywności rekreacyjno- sportowej „Ruch to zdrowie - każdy maluch Ci to powie” opiniujemy pozytywnie i polecamy do realizacji na poziomie wychowania przedszkolnego.

Według naszej oceny spełnia on kryteria jego zastosowania i wykorzystaniaw edukacji przedszkolnej.

mgr Modesta Rapalska mgr Agnieszka Frasik

nauczyciele dyplomowani

Samorządowego Przedszkola nr 67 – budynek I

ul. Praska 52 w Krakowie

39