Post on 12-Jun-2020
Szkołydoktorskiejakonowysposóborganizacji
kształcenia
BeataMikołajczykiRyszardNaskręckiUniwersytetim.AdamaMickiewiczawPoznaniu
„SystemkształceniadoktorantówwPolscewymagagruntownej
przebudowy.Najbardziejefektywnymrozwiązaniemmożebyćsystem
opartyotzw.szkołydoktorskie,prowadzoneprzeznajlepsze
uniwersytety.Szkołytakiemogłybyprzyczynićsiędopoprawyjakości
doktoratówidziękitemustaćsięistotnymelementembudowania
reputacjiiprestiżuuniwersytetu”.
BeataMikołajczykiRyszardNaskręcki,Szkoły doktorskie ichrolawkształceniudoktorantów, NaukaiSzkolnictwowyższe2(50)/2017
Wprowadzenie
„Rewitalizacjapolskiegosystemukształceniadoktorantów jestmocno
opóźnionawstosunkudotakichkrajów,jakNiemcy,Francja,Holandia
czyWielkaBrytania,gdziedziałaniareformującekształcenie
doktorantów rozpoczeto wielelattemu.Nalezy zaznaczyc,ze
dotychczasowewysiłkimajace nacelupoprawejakości doktoratów w
Polscenieprzyniosłyniestetyoczekiwanychrezultatów.”
BeataMikołajczykiRyszardNaskręcki,Szkoły doktorskie ichrolawkształceniudoktorantów, NaukaiSzkolnictwowyższe2(50)/2017
Wprowadzenie
DoktoranciwPolsce
Żródło: DaneMNiSW
Z Raportu NIK (2014):
„Spośród ogółu doktorantów stypendium doktoranckie otrzymuje co piąty doktorant”.
DoktoranciwPolsce–stypendiadoktoranckie
• „Mozna przyjac,ze od1990r.przezkolejnych25latliczbadoktorantów wPolscewzrosłaokoło15razy,odpowiednio z2695do40,6tys.osób (danewedługMNiSW).Doktorantstałsie„produktemmasowympolskichuczelni”,astudiadoktoranckieprzestałybyc„wpełniskutecznymsposobemkształceniakadrnaukowych”.
• „Stosunkowołatwydostępdostudiów doktoranckichorazrelatywnieniskiekryterianiezbedne doichuruchomieniaspowodowałyobnizenie poziomukandydatów,awkonsekwencjijakości prowadzonychbadań ijakości kształcenia”.
ZRaportuNIK
• Nature,ThePhD Factory (Cyranoski iin.2011).„Skoroświat„produkuje”wiecej doktoratów nizkiedykolwiekwcześniej,czyniejestnajwyzszy czas,abytozatrzymac?Wlatach1998-2008liczbanadawanychstopnidoktorawzrosłanaświecie o40%.
• Autorzyanalizujądanezróżnychkrajów(USA,Japonia,Niemcy,Chiny,Indie,Egipt,krajeOECD)ipokazują„sytuacjekryzysowa”wtymzakresie”.
• WartykulejesttakżeodniesieniedoPolski.
BeataMikołajczyk, RyszardNaskręcki;Uniwersytetim.AdamaMickiewiczawPoznaniu
„Modelkształceniadoktorantówwymagagruntownejprzebudowyijesttodziśdlazdecydowanej
większościśrodowiskaakademickiegowpełnioczywiste”
BeataMikołajczyk iRyszardNaskręcki,Szkołydoktorskie ichrolawkształceniudoktorantów,NaukaiSzkolnictwowyższe2(50)/2017
„Szkołydoktorskiepowinnybyćskutecznastrukturaorganizacyjna,służącągłównie
wspieraniumłodychnaukowców wdążeniu dodoskonałości naukowej.
Ichpodstawowymcelemmusibyćstwarzanieoptymalnychwarunkówdoktorantomdo
prowadzeniawłasnychbadańnaukowychnanajwyzszym poziomie”.
BeataMikołajczyk iRyszardNaskręcki,Szkołydoktorskie ichrolawkształceniudoktorantów,NaukaiSzkolnictwowyższe2(50)/2017
„Przywilejprowadzeniaszkółdoktorskichpowinnyotrzymaćtylkonajlepsze
uniwersytety,anieichpodstawowejednostkiorganizacyjneczyinstytuty(częstosłabe
kadrowoinaukowo)”.
BeataMikołajczyk iRyszardNaskręcki,Szkołydoktorskie ichrolawkształceniudoktorantów,NaukaiSzkolnictwowyższe2(50)/2017
Dz.U.Poz.1668USTAWAzdnia20lipca2018r.
Prawooszkolnictwiewyższyminauce
Art.198.1.Kształcenie doktorantówodbywa siew szkole doktorskiej.2.Szkoła doktorska jestzorganizowanaformakształcenia w conajmniej 2dyscyplinach,októrychmowa w ust.3lub5ustawy.
Kształceniewszkoledoktorskiej
Kształceniewszkoledoktorskiej
Art.201.1.Kształceniedoktorantówtrwaod6do8semestrów.2.Wterminie3miesiecy oddniapodjecia kształceniadoktorantowiwyznaczasiepromotoralubpromotorów.3.Kształceniejestprowadzonenapodstawieprogramukształceniaorazindywidualnegoplanubadawczego.4.Programkształceniaustalasenatalboradanaukowa.Ustalenieprogramuwymagazasiegniecia opiniisamorzadu doktorantów.5.Programkształceniamożeprzewidywaćodbywaniepraktykzawodowychwformieprowadzeniazajęćlubuczestniczeniawichprowadzeniu,wwymiarze
nieprzekraczającym60godzindydaktycznychrocznie.
Art.202.1.Doktorant,wuzgodnieniuzpromotoremlubpromotorami,opracowujeindywidualnyplanbadawczyzawierajacy wszczególnościharmonogramprzygotowaniarozprawydoktorskiejiprzedstawiagopodmiotowiprowadzacemu szkołedoktorskawterminie12miesiecyoddniarozpoczecia kształcenia.2.Realizacjaplanupodlegaocenieśródokresowejwpołowieokresukształceniaokreślonegowprogramiekształcenia.
Indywidualnyplanbadawczy
Art.204.1.Kształceniedoktorantakończysięzłożeniemrozprawydoktorskiej.2.Indywidualnyplanbadawczyokreślaterminzłożeniarozprawydoktorskiej.Termintenmożebyćprzedłużony,niedłużejjednakniżo2lata,nazasadachokreślonychwregulaminieszkołydoktorskiej.
Założenia
• Założenia• Szkołydoktorskiemuszą byćwłaściwie"wpasowane" wstrukturęorganizacyjnąuczelni.
• Szkołydoktorskiepowinnymiećzapewnioną„dużąautonomię”,którapozwolinanajlepszarealizacjeichcelówizadań.
• Statutunormujezasadytworzenia,przekształcaniailikwidacjiszkółdoktorskich,atakzetrybuchwalaniazasadrekrutacyjnych,regulaminuszkółdoktorskichorazichprogramów.
BeataMikołajczyk, RyszardNaskręcki;Uniwersytetim.AdamaMickiewiczawPoznaniu
Zamiastwstępu
• PSWiNnieokreślazasadzwiazanychztworzeniem,przekształcaniemlublikwidacjaszkółdoktorskich,aniichewentualnymmiejscemwstrukturzeorganizacyjnejuczelni.
• Uczelniapowinnasamaopracowaćoptymalnymodelszkołydoktorskiejlubszkółdoktorskich- niekorzystnebędzieichnadmiernerozdrobnienie.
• Indywidualnyprogrambadawczydoktorantapowinienbyćrealizowanypodopiekapromotorawzespolebadawczymlubwjednostcebadawczejodpowiadajacejdyscyplinie,doktórejnalezyprojektbadawczydoktoranta(wpraktyceoznaczatorealizacjęnakonkretnymwydziale).
BeataMikołajczyk, RyszardNaskręcki;Uniwersytetim.AdamaMickiewiczawPoznaniu
Tworzenieszkółdoktorskich- uwarunkowania• Tworzenieszkółdoktorskichnależydokompetencjirektora(Art.23ust.2PSWiN),• Relacjepomiędzy„uczelniąjakopodmiotemprowadzącymszkołędoktorska”,a„podmiotamidoktoryzującymi”- nadawaniestopninaukowychistopniwzakresiesztukijestzadaniemsenatu(art.28.1).
• Rozkład(osobowy)ipotencjałnaukowyposzczególnychdyscyplin naukowych;• Liczbaszkółdoktorskichorazichusytuowaniewstrukturzeuczelni.
• Możliwerodzajeszkółdoktorskich• Szkołydoktorskieuniwersyteckie,• Szkołydoktorskieśrodowiskowe(tworzonenapodstawieart.198.ust.5)• Międzynarodoweszkołydoktorskie(art.198.66.Kształceniedoktorantówmoze bycprowadzonewewspółpracyzinnympodmiotem,wszczególności przedsiebiorcalubzagranicznauczelnialubinstytucjanaukowa).
• Relacjepomiedzyprogramem kształceniadoktorantów(wramachszkołydoktorskiej),aindywidualnymprogramembadawczymdoktoranta.
BeataMikołajczyk, RyszardNaskręcki;Uniwersytetim.AdamaMickiewiczawPoznaniu
Możliwemodele
• „Szkoładoktorskaogólnouniwersytecka”– jednostkaogólnouczelnianabezpośredniopodporządkowanarektorowilubwłaściwemuprorektorowi.
• Szkołydoktorskieobszarowe/dziedzinowe,korespondującezestrukturą„szkół/wydziałów obszarowych”,niezależneodsiebie.
• Szkoładoktorskaogólnouniwersytecka jako „umbrellacompany”zjednąwspólnąstrukturązarządzania(jedendyrektor,jednaradanaukowa,wspólnaadministracja,wspólnyprocesrekrutacji)iobejmującaczteryszkoły-sekcje,korespondującezestrukturąszkół/wydziałówobszarowych.
BeataMikołajczyk, RyszardNaskręcki;Uniwersytetim.AdamaMickiewiczawPoznaniu
Jakimodelszkołydoktorskiej?
• ZaletySzkołydoktorskiejogólnouczelnianej• Czytelnastrukturazarządzania (atakżeodpowiedzialności),• Jednaradanaukowa– możliwośćpozyskania„autorytetów”naukowych,• Niepowielaniestrukturadministracyjnych,• BrakwewnętrznejkonkurencjipomiędzyposzczególnymiSD,• Jedenregulaminszkołydoktorskiej;spójnekryteriarekrutacjiorazocenyśródokresowej.
• Zalety Szkołydoktorskiejtypu „umbrellacompany”• Wszystkiejakpowyżej,oraz• Większaautonomiaprogramowa„szkół-sekcji”,wszczególnościmożliwośćuwzględnieniaspecyfikidziedzin/dyscyplinwprogramachkształcenia,
• Możliwabardziejbezpośrednawspółpracazwydziałami.
BeataMikołajczyk, RyszardNaskręcki;Uniwersytetim.AdamaMickiewiczawPoznaniu
Dodatkowekorzyścijednejszkołydoktorskiej…
• Łatwiejszewspółdziałaniewokresieprzejściowymobecnegosystemustudiówdoktoranckichzeszkołądoktorską,
• Wspólnysposóbweryfikacjiefektówuczeniasiedlakwalifikacjinapoziomie8PRKwprzypadkuosóbubiegajacychsieonadaniestopniadoktorawtrybieeksternistycznym(Art.192.1.),
• Wspólnysposóbpostępowaniawsprawiewnioskówowyznaczeniepromotoralubpromotorówdlaosóbubiegajacychsieostopieńdoktorawtrybieeksternistycznym.
BeataMikołajczyk, RyszardNaskręcki;Uniwersytetim.AdamaMickiewiczawPoznaniu
Organyszkołydoktorskiej
•DyrektorSD- dobrzeokreślonekompetencjezarządczeorazpodległośćsłużbowa
• dyrektoraSDpowołujeiodwołujerektorspośródpracownikówuczelnilubspozategogrona,
• administracjaSzkołydoktorskiej - podlegadyrektorowiSD
• RadanaukowaSD– powinnabyćjejwyróżnikiemorazgwarantemjejniezależnościiwysokiejjakościkształceniaibadań oraz rozprawdoktorskich.
• Radanaukowapowinnabyćzłozonauznanychuznanychautorytetównaukowych,także„zzewnątrz”orazzprzedstawiciela doktorantów.
BeataMikołajczyk, RyszardNaskręcki;Uniwersytetim.AdamaMickiewiczawPoznaniu
Organyszkołydoktorskiej
•RadanaukowajakorgankolegialnySDpowinna:• pełnićfunkcjęopiniodawczai/lubzatwierdzającąwwielukwestiachzwiązanychzprogramemkształceniaszkołydoktorskiej.
• miećwpływnajakośćprocesurekrutacjiwposzczególnychobszarach(dyscyplinach),wtymnanaliczbęrekrutowanychdoktorantów,
• miećwpływnakwalifikacjenauczycieliakademickichlubpracownikównaukowychprowadzącychkształceniewszkoledoktorskiej,
• wypracowaćwytycznedlaprogramówkształceniaorazdlaprocesuocenyśródokresowej(wyznaczaniekomisjiocenśródokresowych),atakżetrybuikryteriówwyznaczaniapromotora(ów).
• RadapowinnaprzygotowywaćistotnedokumentydotycząceSDdlaSenatu.
BeataMikołajczyk, RyszardNaskręcki;Uniwersytetim.AdamaMickiewiczawPoznaniu
Casestudy - TUMGraduate School
• Structure andBodies oftheTUM-GS• Thehighest administrative bodyoftheTUM-GSis theManagementBoard• TheManagementBoarddecides onthestrategic orientation oftheTUMGraduate Schoolandcreates incentives foritsongoing development.Itis chaired bytheDirector oftheTUMGraduate School
• Scientific Council consisting ofwell-known personalities fromacademic andpubliclife.
Celedziałalnościszkółdoktorskich
• SDpowinnastwarzaćwarunkido:• uzyskaniaprzezdoktorantówwysokichkompetencjibadawczychirelatywniedużejsamodzielnościnaukowej(wtymdopozyskiwaniaśrodkówgrantowychnabadania);
• uzyskaniadodatkowychkwalifikacjikluczowychdlabadacza(wtymwybranychkwalifikacjiodpowiadającychwymogomrynkupracypozaśrodowiskiemakademickim)- zaangażowanieotoczeniaspołeczno-gospodarczegowtworzenieirealizacjeprogramustudiówdoktoranckich;
• przygotowaniarozprawydoktorskiejzgodniezplanembadawczym.
BeataMikołajczyk, RyszardNaskręcki;Uniwersytetim.AdamaMickiewiczawPoznaniu
Zadaniaszkołydoktorskiej• Procesrekrutacjidoktorantów;opracowaniezasadikryteriówrekrutacji;wspólnytzw.minimalnyprógwymagań;
• Organizacja„opieki”promotorskiejorazjejewaluacja;• Dbałośćowysoką jakość programukształcenia;zapewnieniekadrydydaktycznejonajwyższychkwalifikacjachnaukowych,takżezzagranicy;
• Wspieraniemobilnościdoktorantów,ułatwianiekontaktówmiedzynarodowychorazpozyskiwaniaśrodkówfinansowychnawyjazdykonferencyjneinabadania;
• Pomocidoradztwowzakresieumiejętnościjęzykowych,prezentacjiwynikówbadańorazstymulowanieaktywnościgrantowejdoktorantów,pomocwprzygotowaniuaplikacjigrantowych;
• Monitorowanierealizacjiprojektudoktorskiego,przywspółpracyzRadamidyscyplin.
• Ewaluacjapostępówdoktorantówwkontekścieocenyśródokresowej• Wspieranieróżnorodnejaktywnościdoktorantów
BeataMikołajczyk, RyszardNaskręcki;Uniwersytetim.AdamaMickiewiczawPoznaniu
Regulaminszkołydoktorskiej• RegulaminSDmusiokreślić:
• czastrwaniakształceniawszkoledoktorskiej (6-8semestrów);• sposóbdokumentowania przebiegu kształcenia;• sposóbwyznaczenia izmianypromotora lubpromotorów - wterminie3miesięcyoddniapodjęciakształceniadoktorantowiwyznaczasiepromotoralubpromotorów.
• sposóbprzeprowadzania ocenyśródokresowej;• sposóbprzygotowania iprzedstawienia „podmiotowi prowadzącemu szkołedoktorska”wterminie 12miesięcy oddniarozpoczecia kształceniaindywidualnego planubadawczego doktorantazawierającego termin złożeniarozprawydoktorskiej;
• warunkiprzedłużania terminu złożenia rozprawydoktorskiej.• sposóbprzeprowadzenia ocenyśródokresowej (wpołowieokresu kształceniaokreślonego wprogramie kształcenia),wtymsposóbpowoływania komisji ds.ocenśródokresowych.
BeataMikołajczyk, RyszardNaskręcki;Uniwersytetim.AdamaMickiewiczawPoznaniu
Zasadyrekrutacjidoszkołydoktorskiej
• Podstawarekrutacjipowinnabyćprzedewszystkim jakośćkandydatów.• ZasadyrekrutacjiopracowaneprzezRadeszkoły;zasadytepowinnybyćmaksymalnieujednolicone,jednoznacznei„zrozumiałe”dlakandydatów,takżezzagranicy.
• Procesrekrutacjimusibyćtransparentny,zgodnyzestandardamiHRExcellenceinResearch.
• Uniwersalnekryteriaocenyjakościkandydatów.• Zasadyrekrutacjidoszkółdoktorskich„przyjazne”dlacudzoziemców;• Możnaprzewidziećnabórciągłylubnp.2-4naborywrokuzsynchronizowanenp.zkonkursamigrantowymiNAWA,NCNiNCBiR.
BeataMikołajczyk, RyszardNaskręcki;Uniwersytetim.AdamaMickiewiczawPoznaniu
Umiędzynarodowienieszkołydoktorskiej
• Wyzwania• Skutecznepromowanierozprawdoktorskichpisanychwjęzykachobcych(szczególniewjęzykuangielskim)orazsilnewsparciepublikowaniawynikówbadańdoktorantówwjęzykachkongresowych,
• identyfikacja(bardzodobrych)uczelnizagranicznych,którewyrażągotowość„współprowadzenia”szkołydoktorskiej– takżeidentyfikcjaobszarównauki/dyscyplin,któremożnabędzieuwspólnić,
• efektywnewykorzystanieśrodkównakształceniedoktorantów(międzynarodoweszkołyletnie,wyjazdynaukowe,wyjazdystudyjne,kwerendybiblioteczne,zapraszaniewykładowców).
BeataMikołajczyk, RyszardNaskręcki;Uniwersytetim.AdamaMickiewiczawPoznaniu
ROZPORZADZENIEMINISTRANAUKIISZKOLNICTWAWYZSZEGO1)
zdnia14listopada2018r.wsprawiecharakterystykdrugiegostopniaefektów uczeniasiedla
kwalifikacjinapoziomach6–8PolskiejRamyKwalifikacji
Poziom8PRK
Znairozumie:• wstopniuumozliwiajacym rewizjeistniejacych paradygmatów –światowy dorobek,obejmujacy podstawyteoretyczneorazzagad-nienia ogólne iwybranezagadnieniaszczegółowe – właściwe dladanejdyscyplinynaukowejlubartystycznej,
• główne tendencjerozwojowedyscyplinnaukowychlubartystycznych,wktórych odbywasiekształcenie,
• metodologiębadańnaukowych,• zasadyupowszechnianiawyników działalności naukowej,takze wtrybieotwartegodostepu.
Ramowyprogramkształcenia
• Programkształceniaustalasenatalboradanaukowapozasiegnieciuopiniisamorządudoktorantów.
• Ramowyprogramkształceniapowinienzawierać:• Katalogmodułówzajęć(wtymformyichrealizacji)
• Harmonogramichrealizacji• Sposoby(formy,metody)weryfikacjiefektówuczeniasięnapoziomie8PRK– podlegaćtobędzieoceniepodczasewaluacjiszkołydoktorskiej(art.261).
BeataMikołajczyk, RyszardNaskręcki;Uniwersytetim.AdamaMickiewiczawPoznaniu
Ramowyprogramkształcenia• Modułyobowiązkowe (np.trzy)
• Zzakresumetodologiibadańdanejdyscypliny,zmetodologiipracynaukowejorazzzakresuetycznych,prawnychiekonomicznychiinnychistotnychuwarunkowańdziałalnościnaukowej.
• Napierwszymrokustudiów• Modułyobowiązkowedowyboru(np.dwazkilkupropozycji)
• Wykłady/seminariaspecjalistyczne• Kształceniepsychopedagogicznezpraktykązawodowąwformieprowadzeniazajęćlubuczestniczeniawichprowadzeniu,
• Modułydodatkowe(opcjonalne)• Pogłębianieumiejętnościspecjalistycznych• Pogłębianieumiejętnościjęzykowych• Kształtowanieumiejętnościmiękkich
• Ponadtopokażdymrokustudiówaktywnyudziałw„forumdoktoranckim”BeataMikołajczyk, RyszardNaskręcki;Uniwersytetim.AdamaMickiewiczawPoznaniu
Indywidualnyplanbadawczy
• Indywidualnyplanbadawczyopracowujedoktorantwporozumieniuzpromotoremlubpromotorami
• Jestwiążącymkatalogiemzadańzadań,jakiedoktorantprzyjmujenasiebie
• Katalogtenpowinienbyćocenianypodkątemjegoadekwatnościwstosunkudoefektów uczeniasiędlakwalifikacjinapoziomie8PRK(art.261.1ustawy– ewaluacja)
• Powinienobejmowaćopiszadańbadawczychwrazzichharmonogramemoraztakieelementyjak:planpublikacjinaukowych,aplikacjigrantowych,stażyzagranicznychlubkrajowych,kwerend,…
BeataMikołajczyk, RyszardNaskręcki;Uniwersytetim.AdamaMickiewiczawPoznaniu
Ocenaśródokresowa
• Realizacjaplanupodlegaocenieśródokresowejwpołowieokresukształcenia(art.202.2).
• Sposób przeprowadzaniaocenyśródokresowej powinienzostaćokreślonywregulaminieszkołydoktorskiej.
• Wramachocenyśródokresowejnależyocenićzgodnązharmonogramemrealizacjęindywidualnegoplanubadawczegodoktoranta.
• Wrazzocenąśródokresowąnależy(można)dokonaćocenypostępówwrealizacjiprogramukształcenia.
BeataMikołajczyk, RyszardNaskręcki;Uniwersytetim.AdamaMickiewiczawPoznaniu
Dziękujemy!