Reprodukcyjne i nie-reprodukcyjne aspekty postrzegania atrakcyjności twarzy

Krzysztof Kościński

(Wpływ wieku i stanu fizjologicznego kobiet na postrzeganie przez nie atrakcyjności twarzy)

Dotychczasowe badania

Faza cyklu miesiączkowego: w fazie folikularnej są preferowane bardziej zmaskulinizowane twarze (Penton-Voak 1999 i in.).

Ciężarne: silniejsza preferencja dla zdrowo wyglądających twarzy (Jones 2005).

Dzieci: (1) Preferencja na twarze o dziecięcych proporcjach (Cooper 2006). (2) Oceniają twarze podobnie jak dorośli, ale są mniej zgodne między sobą (Saxton et al. 2006).

Okres pokwitania: oceny twarzy oraz wewnątrzgrupowa zgodność są podobne jak u dorosłych (Saxton 2006).

Wiek około- i pomenopauzalny: brak badań.

Hipotezy - struktura preferencji

Faza przedreprodukcyjna

Faza reprodukcyjna

Faza poreprodukcyjna

seksowność

miły wyraz twarzy

Hipotezy - struktura preferencji

Faza przedreprodukcyjna

Faza reprodukcyjna

Faza poreprodukcyjna

seksowność

miły wyraz twarzy

Ciężarne

Hipotezy - zgodność między sędziami

Faza przedreprodukcyjna

Faza reprodukcyjna

Faza poreprodukcyjna

?

Hipotezy - podobieństwa między grupami

Faza przedreprodukcyjna

Faza reprodukcyjna

Faza poreprodukcyjna

?

Hipotezy - podobieństwa między grupami

Faza przedreprodukcyjna

Faza reprodukcyjna

Faza poreprodukcyjna

Ciężarne

?

?

Badani

Z każdej grupy uprzednio usunięto pojedyncze osoby, które oceniały nietypowo (korelacja ich gustu z pozostałymi osobami w grupie była < 0,3).

Usunięto też kobiety o nieregularnym cyklu miesiączkowym.

Grupa N Rozstęp ŚredniaGimnazjalistki 59 13-14 13,6Dorosłe (1) 31 17-23 20,7Dorosłe (2) 32 23-34 26,2Ciężarne 38 20-33 27,2Kobiety w wieku około-i pomenopauzalnym

39 45-60 53,3

Razem 199

Wiek (lata)

Materiał

Fotografie 30 twarzy mężczyzn (en face),wybrane z grupy 60 twarzy na podstawie kryteriów: - neutralny wyraz twarzy (m. in. brak uśmiechu), - brak zarostu twarzy, - dobra jakość zdjęcia.

Na wydruku zamaskowane były włosy, uszy, szyja i ubranie.

Procedura

Zestaw 1:

Seria 1: 8 7 14 30 26 19 15 21 29 23 Seria 2: 17 24 13 20 6 25 18 11 10 27 Seria 3: 3 12 2 16 1 5 28 4 9 22

Zestaw 2: ...

Zestaw 3: ...

Kodowanie ocen atrakcyjności

Ranga Wartość normalna1 1,6452 1,0363 0,6744 0,3855 0,1266 -0,1267 -0,3858 -0,6749 -1,036

10 -1,645

Atrakcyjność

Wartość normalna = –ROZKŁAD.NORMALNY.S.ODW((2*(Ranga–1)+1)/20)

Zagadnienie 1:

Preferencje dla określonych cech twarzy

Ocena wybranych cech twarzy

Cecha N sędziówSeksowność 12Miły wyraz 12Odpowiedni do związku krótkiego 70Odpowiedni do związku długiego 70Odpowiedni na przyjaciela 70

Obliczenie siły preferencjidla określonej cechy twarzy

1. Dla każdego sędziego obliczono korelację (r) pomiędzy jego ocenami atrakcyjności 30 twarzy a ocenami wybranej cechy twarzy (np. seksowność) przez inną grupę sędziów.

2. Tak otrzymane korelacje poddano transformacji Fishera, żeby umożliwić zastosowanie testów parametrycznych.

Wartość fisheryzowana = 0,5 ln[(1+r)/(1–r)]

3. Średnia wartość fiszeryzowana dla danej grupy sędziów to siła preferowania rozważanej cechy twarzy przez tę grupę.

Siły preferencji dla różnych cech twarzy

0,0

0,1

0,2

0,3

0,4

0,5

0,6

0,7

0,8

0,9

1,0

13-14 17-23 23-34 ciężarne(20-33)

45-60młodsze biol.

45-60starsze biol.

Kategoria wiekowa (lata)

Siła

pre

fere

nc

ji

seksowny

miły wyraztwarzy

związekkrótki

związekdługi

przyjaciel

krótki vs.przyjaciel

*

**

*

*

*

*

* - istotna różnica między sąsiednimi grupami

Zagadnienie 2:

Międzygrupowe podobieństwa/różnicew ocenie atrakcyjności twarzy

Międzygrupowe korelacje ocen atrakcyjności

Grupa 13-14 17-23 23-34ciężarne(20-33)

45-60(młodsze biol.)

45-60(starsze biol.)

13-14 0,96 0,93 0,86 0,82 0,7217-23 0,96 0,98 0,92 0,89 0,8223-34 0,93 0,98 0,95 0,93 0,88

ciężarne(20-33)

0,86 0,92 0,95 0,92 0,89

45-60(młodsze biol.)

0,82 0,89 0,93 0,92 0,93

45-60(starsze biol.)

0,72 0,82 0,88 0,89 0,93

Czy grupa A jest bardziej podobna w swych preferencjachdo grupy B czy do grupy C?

Twarz Grupa A vs. grupa B Grupa A vs. grupa C

1 | ATR(A) – ATR(B) | | ATR(A) – ATR(C) |

2 | ATR(A) – ATR(B) | | ATR(A) – ATR(C) |

...

...

29 | ATR(A) – ATR(B) | | ATR(A) – ATR(C) |

30 | ATR(A) – ATR(B) | | ATR(A) – ATR(C) |

Czy grupa A jest bardziej podobna w swych preferencjachdo grupy B czy do grupy C?

Twarz Grupa A vs. grupa B Grupa A vs. grupa C

1 | ATR(A) – ATR(B) | – | ATR(A) – ATR(C) | = 0 ?

2 | ATR(A) – ATR(B) | – | ATR(A) – ATR(C) | = 0 ?

...

...

29 | ATR(A) – ATR(B) | – | ATR(A) – ATR(C) | = 0 ?

30 | ATR(A) – ATR(B) | – | ATR(A) – ATR(C) | = 0 ?

Sprawdzano testem Wilcoxona dla dwóch prób zależnych

Różnice preferencji dla twarzy pomiędzy grupami

Kategoria wiekowa (lata)

Ka

teg

ori

a w

iek

ow

a (

lata

)

13-14 17-23 23-34 ciężarne(20-33)

45-60młodsze

biol.

45-60starszebiol.

13-14

17-23

23-34

ciężarne(20-33)

45-60młodsze biol.

45-60starsze biol.

Różnice preferencji dla twarzy pomiędzy grupami

Kategoria wiekowa (lata)

Ka

teg

ori

a w

iek

ow

a (

lata

)

13-14 17-23 23-34 ciężarne(20-33)

45-60młodsze

biol.

45-60starszebiol.

13-14

17-23

23-34

ciężarne(20-33)

45-60młodsze biol.

45-60starsze biol.

p = 0,11

p = 0,09

Różnice preferencji dla twarzy pomiędzy grupami

Kategoria wiekowa (lata)

Ka

teg

ori

a w

iek

ow

a (

lata

)

13-14 17-23 23-34 ciężarne(20-33)

45-60młodsze

biol.

45-60starszebiol.

13-14

17-23

23-34

ciężarne(20-33)

45-60młodsze biol.

45-60starsze biol.

p = 0,11

p = 0,09

p = 0,40

p = 0,004

Różnice preferencji dla twarzy pomiędzy grupami

Kategoria wiekowa (lata)

Ka

teg

ori

a w

iek

ow

a (

lata

)

13-14 17-23 23-34 ciężarne(20-33)

45-60młodsze

biol.

45-60starszebiol.

13-14

17-23

23-34

ciężarne(20-33)

45-60młodsze biol.

45-60starsze biol.

p = 0,18

Zagadnienie 3:

Wewnątrzgrupowa zgodnośćocen atrakcyjności twarzy

Czy osoby z grupy A są ze sobą bardziej zgodne w ocenie atrakcyjności twarzy niż osoby z grupy B?

Twarz Grupa A Grupa B

1 SD(A) – SD(B) = 0 ?

2 SD(A) – SD(B) = 0 ?

...

...

29 SD(A) – SD(B) = 0 ?

30 SD(A) – SD(B) = 0 ?

Sprawdzano testem Wilcoxona dla dwóch prób zależnych

Rozbieżność gustów między sędziami danej grupy

0,60

0,65

0,70

0,75

13-14 17-23 23-34 ciężarne(20-33)

45-60młodsze biol.

45-60starsze biol.

45-53,3 53,3-60

Kategoria wiekowa (lata)

Śre

dn

ie S

D o

ce

n a

tra

kc

yjn

oś

ci t

wa

rzy

prz

ez

sę

dz

iów

Rozbieżność gustów między sędziami danej grupy

0,60

0,65

0,70

0,75

13-14 17-23 23-34 ciężarne(20-33)

45-60młodsze biol.

45-60starsze biol.

45-53,3 53,3-60

Kategoria wiekowa (lata)

Śre

dn

ie S

D o

ce

n a

tra

kc

yjn

oś

ci t

wa

rzy

prz

ez

sę

dz

iów

r = 0,54 r = 0,55 r = 0,54

r = 0,51

r = 0,51

r = 0,39

r = 0,49

r = 0,41

Rozbieżność gustów między sędziami danej grupy

0,60

0,65

0,70

0,75

13-14 17-23 23-34 ciężarne(20-33)

45-60młodsze biol.

45-60starsze biol.

45-53,3 53,3-60

Kategoria wiekowa (lata)

Śre

dn

ie S

D o

ce

n a

tra

kc

yjn

oś

ci t

wa

rzy

prz

ez

sę

dz

iów

r = 0,54 r = 0,55 r = 0,54

r = 0,51

r = 0,51

r = 0,39

r = 0,49

r = 0,41

wszystkie p > 0,5

p = 0,006

p = 0,06

Podsumowanie

1. W porównaniu z kobietami dorosłymi, nastolatki mają słabsze preferencje dla badanych cech twarzy, ale są ze sobą zgodne tak samo jak kobiety dorosłe.

2. Wiek biologiczny nastolatek nie wpływa na ich preferencje.

3. Kobiety ciężarne słabiej niż ich nieciężarne rówieśniczki preferują twarze seksowne, jednak są między sobą równie zgodne jak one.

4. Kobiety po 50-ce, ale młode biologicznie, w porównaniu z młodymi kobietami, słabiej preferują twarze seksowne, a silniej przyjacielskie.

5. Kobiety po 50-ce, ale starsze biologicznie, słabiej preferują twarze seksowne i twarze „odpowiednie” do związku długiego. Rozbieżności ocen atrakcyjności pomiędzy kobietami z tej grupy są duże.

6. Stopień zgodności gustów jest podobny w każdej z następujących grup: nastolatki, młode dorosłe, ciężarne oraz kobiety po 50-ce, młode biologicznie.

Podsumowanie (cd.)

7. Międzygrupowe podobieństwo ocen atrakcyjności jest b. duże (r > 0,8). Jedynie dla skrajnych grup (nastolatki vs. najstarsze biologicznie): r = 0,72.

8. Preferencje młodych kobiet ciężarnych są równie podobne do znacznie od nich starszych kobiet po 50-ce, co do nieciężarnych rówieśniczek. Kobiety nieciężarne przed 30-stką są bardziej podobne do młodszych o ok. 6 lat kobiet niż do ciężarnych rówieśniczek.

9. Kobiety w niepłodnej fazie cyklu miesiączkowego silniej preferują twarze o miłym wyrazie niż w fazie płodnej.

10. Kobiety ciężarne oraz kobiety w wieku okołomenopauzalnym są w swych ocenach bliższe młodym, nieciężarnym kobietom będącym w fazie lutealnej niż w fazie okołoowulacyjnej. Gimnazjalistki, natomiast, są bardziej podobne do nieciężarnych będących w owulacyjnej fazie cyklu niż w fazie lutealnej.

Wnioski

1. Preferencje kobiet w odniesieniu męskich twarzy zależą od fazy ontogenezy, wieku biologicznego oraz aktualnego stanu fizjologicznego oceniającej kobiety.

2. Charakter tych zależności potwierdza hipotezę psychologii ewolucyjnej, że postrzeganie atrakcyjności fizycznej było w toku ewolucji kształtowane przez dobór naturalny i w związku z tym jest adaptacją.