Rak piersi

dr n. med. Agnieszka Ignatowicz-Pacyna

Katedra Onkologii i Klinika Onkologii GinekologicznejAkademii Medycznej we Wrocławiu

Dolnośląskie Centrum Onkologiiwe Wrocławiu

dr n. med. Agnieszka Ignatowicz-Pacyna

Katedra Onkologii i Klinika Onkologii GinekologicznejAkademii Medycznej we Wrocławiu

Dolnośląskie Centrum Onkologiiwe Wrocławiu

dr n. med. Agnieszka Ignatowicz - Pacyna

Katedra Onkologii i Klinika Onkologii GinekologicznejAkademii Medycznej we Wrocławiu

Dolnośląskie Centrum Onkologiiwe Wrocławiu

Najczęstsze nowotwory złośliwe na świecie w 2002 roku

Kobiety

• Pierś 1 milion 151 tysięcy• Szyjka macicy 493 tysiące• Okrężnica i odbytnica 472 tysięcy• Płuco 386 tysięcy• Żołądek 329 tysięcy

Rak piersi - epidemiologiaRak piersi - epidemiologia

Dolny Śląsk – 2009 r.,1315 nowych zachorowań:kobiety - 1307, mężczyźni - 8,

Wrocław – 347, w tym 345 u kobiet(wobec ogólnej liczby 11 486 nowych zachorowań na nowotwory w 2009 r.).

wg Dolnośląskiego Rejestru Nowotworów

Rak szyjki macicy - epidemiologiaRak szyjki macicy - epidemiologia

Dolny Śląsk – 2009 r.,239 nowych zachorowań,

Wrocław – 58(wobec ogólnej liczby 11 486 nowych zachorowań na nowotwory w 2009 r.).

wg Dolnośląskiego Rejestru Nowotworów

Czynniki ryzyka raka piersi:Czynniki ryzyka raka piersi:- wiek > 50 r. ż.,- genetyczne:

-(5 – 10%) mutacje BRCA1 1, BRCA 2, zespół Li Fraumeni-dodatni wywiad rodzinny w 25 %,

- czynniki hormonalne - estrogenozależny(wczesna menarche, późna menopauza, HTZ, nierodzenie dzieci),- otyłość pomenopauzalna

Objawy raka piersiObjawy raka piersi

• niebolesny, palpacyjny guz/ zgrubienie• wciągniecie skóry• zmiana kształtu piersi• wyciek z brodawki• powiększony węzeł chłonny pachy• skórka pomarańczy• owrzodzenie skóry

Przerzuty drogą chłonkiPrzerzuty drogą chłonki

• pachowe węzły chłonne• rzadziej: zamostkowe węzły

chłonne• węzły chłonne

nadobojczykowe

Przerzuty do kościPrzerzuty do kości

Rozsiew drogą krwiRozsiew drogą krwiPET (pozytronowatomografia emisyjna):liczne przerzuty dopachy, ściany klatkipiersiowej, kręgosłupaTh i L, powłok brzucha,węzłów biodrowych,obu kości udowych,prawej kości biodrowej,lewego nadnercza

Rozpoznanie raka piersiRozpoznanie raka piersi- Badanie palpacyjne (samobadanie + badanie lekarskie),- Badania obrazowe: mammografia i USG piersi,- Biopsja cienkoigłowa (BCI, BAC, FNB),- Biopsja mammotomiczna zmian niepalpacyjnych, widocznych w badaniach obrazowych (BMU, SBM),- Biopsja chirurgiczna zmian nieoperacyjnych przed leczeniem neoadjuwantowym

MammografiaMammografia

- najbardziej czuła i swoista metoda (ale nie w 100% !),

- zastosowanie od 40 r. ż.,- badanie przesiewowe

(screening): w przedziale 50-69 r. ż.

MammografiaMammografia

USG jako badanie uzupełniające USG jako badanie uzupełniające mammografię - obraz rakamammografię - obraz raka

MRIMRI

Rak szyjki macicy

dr n. med. Agnieszka Ignatowicz-Pacyna

Katedra Onkologii i Klinika Onkologii GinekologicznejAkademii Medycznej we Wrocławiu

Dolnośląskie Centrum Onkologiiwe Wrocławiu

dr n. med. Agnieszka Ignatowicz-Pacyna

Katedra Onkologii i Klinika Onkologii GinekologicznejAkademii Medycznej we Wrocławiu

Dolnośląskie Centrum Onkologiiwe Wrocławiu

dr n. med. Agnieszka Ignatowicz - Pacyna

Katedra Onkologii i Klinika Onkologii GinekologicznejAkademii Medycznej we Wrocławiu

Dolnośląskie Centrum Onkologiiwe Wrocławiu

Rak szyjki macicyRak szyjki macicy

• liczba chorych rośnie, osiągając szczyt w grupie pacjentek między 45 a 49 rokiem życia,

• w Polsce systematycznie wzrasta umieralność młodych kobiet z powodu tego nowotworu

Wirus brodawczaka ludzkiego HPVWirus brodawczaka ludzkiego HPV

• jedną z głównych przyczyn zachorowania na raka szyjki macicy jest wirus brodawczaka ludzkiego HPV (Human Papillomavirus),

• zależność przyczynowa pomiędzy wirusem HPV a rakiem szyjki macicy została udokumentowana ponad wszelką wątpliwość - Światowa Organizacja Zdrowia już w 1996 roku uznała typy wirusa HPV 16 i 18 za czynniki rakotwórcze dla człowieka

• do tej pory wyodrębniono około 100 typów wirusa, a wśród nich wirusy wysokiego ryzyka (onkogenne) m. in.: 16, 18, 31, 45,

• zakażenia HPV są najbardziej powszechną infekcją przenoszoną drogą płciową,

• na kontakt z wirusem wciągu swojego życianarażona jest większośćosób aktywnych seksualnie

Wirus brodawczaka ludzkiego HPVWirus brodawczaka ludzkiego HPV

• chociaż zakażenie HPV ma zwykle charakter przemijający, u części kobiet może przejść w postać przetrwałą,

• utrzymujące się przez kilka lat przewlekłe zakażenie onkogennymi typami wirusa wiąże się ze znacznym wzrostem ryzyka zachorowania na raka szyjki macicy

Wirus brodawczaka ludzkiego HPVWirus brodawczaka ludzkiego HPV

Obraz prawidłowej szyjki macicyObraz prawidłowej szyjki macicy

Czynniki ryzykaCzynniki ryzykaGłównymi czynnikami wpływającymi na powstanie raka są:

• przewlekłe zakażenie wirusem brodawczaka ludzkiego HPV 16, 18 i innymi typami onkogennymi,

• wczesne rozpoczęcie współżycia płciowego,• duża liczba partnerów płciowych,• wieloletnie palenie papierosów,• niski status socjoekonomiczny,• śródnabłonkowa neoplazja szyjki macicy ( CIN ) w

wywiadzie

Szyjka macicy u kobiety Szyjka macicy u kobiety pomenopauzalnejpomenopauzalnej

Etapy chorobyEtapy choroby

w ciągu kilku lat (3-8 lat):• infekcja, zapalenie,• stany przednowotworowe (CIN) I, II, III stopnia,• rak przedinwazyjny,• rak inwazyjny,• choroba zaawansowana (III i IV stopień)

DiagnostykaDiagnostyka• badanie ginekologiczne,

• cytologia, kolposkopia,

• badania wirusologiczne - typowanie onkogennych HPV,

• badanie histopatologiczne jest ostatecznym i jedynym

potwierdzeniem rozpoznania

Stan zapalny szyjki macicyStan zapalny szyjki macicy

Objawy budzące niepokój Objawy budzące niepokój onkologicznyonkologiczny

• plamienia, krwawienia kontaktowe, krwawienia pourazowe z dróg rodnych,

• nieregularne, nieprawidłowe krwawienie międzymiesiączkowe i/lub pomenopauzalne,

• upławy, często wodniste, podbarwione krwią, ropne, cuchnące

Obraz kolposkopowy raka szyjki macicyObraz kolposkopowy raka szyjki macicy

Obraz kolposkopowy raka szyjki macicyObraz kolposkopowy raka szyjki macicy

Objawy późneObjawy późne• bóle podbrzusza, bóle okolicy lędźwiowej (naciekanie lub ucisk guza na

narządy w miednicy mniejszej),

• obrzęk kończyny dolnej,

• zaburzenia mikcji, krwiomocz,

• zaburzenia pracy nerek: wodonercze, mocznica,

• zakażenia, szczególnie nawracające lub przewlekłe, dróg moczowych,

• objawy ze strony jelit i odbytnicy (zaparcia, krwawienia z odbytu – naciek raka na odbytnicę, niedrożność),

• rzadko - powiększone węzły chłonne w lewym nadobojczu

Obraz kolposkopowy raka szyjki macicyObraz kolposkopowy raka szyjki macicy

Obraz kolposkopowy raka szyjki macicyObraz kolposkopowy raka szyjki macicy

Profilaktyka pierwotna Profilaktyka pierwotna raka szyjki macicyraka szyjki macicy

• promowanie zdrowego stylu życia,• monogamia,• unikanie palenia papierosów (palenie czynne i

bierne),• badania wirusologiczne - typowanie

onkogennych szczepów HPV,• szczepienia profilaktyczne: dwu i

czterowalentne: Silgard, Cervarix