Post on 29-Mar-2016
description
1
Dobre praktyki
Na szlakuwspółpracy
Uczniowskie działania w społecznościach lokalnych
2 1
Dobre praktyki Dobre praktyki
Na szlakuwspółpracy
Uczniowskie działania w społecznościach lokalnych
2 3
Dobre praktyki Dobre praktyki
Słowem wstępu
Inicjatywy podejmowane w społeczności lokalnej mogą być praktyczną lekcją obywatel-
stwa dla młodych ludzi. Dzięki planowaniu i przeprowadzaniu działań lokalnych, młodzież
ma szansę lepiej poznać swoją okolicę oraz jej mieszkańców i odkryć wartość angażowania
się w sprawy najbliższego otoczenia. Jednak przede wszystkim, taka aktywność umożliwia
uczniom zdobycie praktycznych umiejętności, m.in. rozwija zdolność do współdziałania z in-
nymi ludźmi przy realizacji zamierzonych działań.
Umiejętność pracy w zespole oraz sprawność w pozyskiwaniu partnerów dla swoich działań
to niezwykle cenne kompetencje. Z pewnością warto w nie wyposażyć swoich podopiecznych.
Dlatego oddajemy w Państwa ręce niniejszą publikację – mamy nadzieję, że umieszczone
w niej materiały ułatwią Państwu to zadanie.
Publikacja została podzielona na dwie części. W pierwszej z nich znajdują się przykłady cie-
kawych projektów uczniowskich przeprowadzonych w środowisku lokalnym. Materiały do
ich opisów zostały zebrane w wywiadach z opiekunami grup projektowych i z samymi reali-
zatorami działań. W każdym z opisanych projektów zwrócono szczególną uwagę na aspekt
pozyskiwania partnerów i współpracy z nimi. Relacje zawierają także wskazówki, na co warto
zwrócić uwagę, gdy podejmuje się podobne działania w swojej okolicy. W drugiej części pu-
blikacji zostały umieszczone narzędzia edukacyjne, które ułatwią wprowadzenie młodzieży
w tematykę współpracy na forum lokalnym. Wśród nich są: materiał pomocniczy dla uczniów
oraz gra symulacyjna Sojusznicy w projekcie.
Zespół programu Młody Obywatel
Judyta Ziętkowska, Marta Sykut
Autorzy publikacji: Judyta Ziętkowska, Marta Sykut
Wywiady z grupami projektowymi: Piotr Bielski, Judyta Ziętkowska
Autorzy gier: Pracownia Gier Szkoleniowych
Redakcja i korekta językowa: Monika Karkowska
Opracowanie graficzne: Poważne Studio
Wydanie I Warszawa
ISBN
Publikacja bezpłatna, udostępniana na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – użycie
niekomercyjne, bez utworów zależnych 3.0 Polska. Dozwolone jest kopiowanie i wykorzystywanie
w celach niekomercyjnych, z podaniem autorstwa. W publikacji nie wolno wprowadzać zmian,
przekształcać utworu, ani tworzyć dzieł na jego podstawie, chyba że zgodę wyrazi wydawca.
4 5
Dobre praktyki Dobre praktyki
Dobre praktyki
Spis treści:
Dobre praktyki 5
Młodzieżowa Scena Artystyczna 6
Wolontariat w resocjalizacji uszlachetnia serca 12
Śladami historii po Górze – miejska gra dydaktyczna 16
Oddaj z kości garść miłości – śmiglanie przeciwko białaczce 22
Akademia Speedstacks 26
Młodzi 18 samorządni – nić pokoleniowa 32
Zmieniamy nasze osiedle 36
Działaj lokalnie, a myśl globalnie 42
Pozyskiwanie sojuszników do projektu 47
Współpraca z sojusznikiem krok po kroku 48
Kto może zostać sojusznikiem? 48
Jak przekonać potencjalnego sojusznika do współpracy? 49
Jak dbać o współpracę? 50
Jak napisać podanie? 51
Gra o sojusznikach w projekcie 55
Przewodnik dla prowadzącego 56
Załączniki do gry 66
6 7
Dobre praktyki Młodzieżowa Scena Artystyczna
7
Grupa uczniów, która realizowała projekt, po-
znała panią Beatę w nietypowy sposób. Kaba-
ret, który od wielu lat prężnie działał w szkole,
został zaproszony do zaprezentowania się na
scenie Szkoły Muzycznej w Radomiu. Niestety,
większość członków kabaretu właśnie zakoń-
czyła naukę w liceum i nie było osób, które
mogłyby się podjąć podobnego wyzwania.
Pani Beata wpadła na pomysł, żeby ściągnąć
na występ absolwentów liceum i zaangażować
w jego przygotowanie także pierwszoklasi-
stów. Występ okazał się sukcesem, a ucznio-
wie pierwszych klas postanowili pójść za cio-
sem: wystartowali w wyborach do samorządu
szkolnego i włączyli się do projektu realizowa-
nego w ramach programu Młody Obywatel.
Tak się poznaliśmy. Uczniowie wiedzieli,
że opiekuję się samorządem, a to akurat
był rok wyborów. No i właśnie, jak były
wybory do samorządu, ci młodzi chyba
zorientowali się, że to, co robimy, jest ab-
solutnie szalone. Zgłosili się, były wybory
i przeszli – śmieje się pani Beata.
Zauważ: Zespół projektowy nie musi skła-
dać się tylko z uczniów z twoich klas. Jeśli
młodzi ludzie przeprowadzili już działania
z danym opiekunem, wzrastają szanse na
to, że będą chcieli podjąć kolejne wyzwania.
Wkrótce potem wśród uczniów zrodził się
pomysł stworzenia Młodzieżowej Sceny
Artystycznej. Był on wynikiem rozmów
z mieszkańcami miasta, ale głównie z rówie-
śnikami. Przemek, jeden z członków grupy
projektowej, tak to tłumaczy: Pomysł wziął
się stąd, że w Kozienicach są miejsca
przeznaczone dla osób dorosłych. Dla
takich w wieku emerytalnym jest Uni-
wersytet Trzeciego Wieku i jest Ogródek
Jordanowski przeznaczony dla młod-
szych. Dla młodzieży gimnazjalnej czy
licealnej nie ma takiego typowego miej-
sca, w którym moglibyśmy posiedzieć,
rozwijać nasze pasje. Rozmowy z rówie-
śnikami pokazały, że faktycznie – tych
atrakcji w Kozienicach dla nas młodych
brakuje.
Zauważ: Zanim młodzież wybrała temat
projektu, przeprowadziła diagnozę potrzeb
w społeczności lokalnej. Dzięki temu wzro-
sły szanse na to, że działanie spotka się
z pozytywną reakcją otoczenia.
Czym miała być Młodzieżowa Scena Arty-
styczna? Koncepcji było wiele. Wśród pomy-
słów na to, co może być elementem takiej
inicjatywy, pojawiło się m. in. utworzenie
Młodzieżowej Rady Miasta, kabaretu impro-
wizowanego, sceny stand’upowej, radia inter-
netowego LO fm, studia nagrań i młodzieżo-
wego biura karier. Wielość inicjatyw byłaby
odpowiedzią na różnorodne zainteresowania
Temat projektu:
Młodzieżowa Scena Artystyczna
Szkoła:
I Liceum Ogólnokształcące
im. S. Czarnieckiego w Kozienicach
Opiekun:
Beata Smykiewicz-Różycka
Grupa projektowa:
Artur Bębeńca, Mateusz Bienias, Klaudia Małek, Przemysław Luśtyk, Jarosław Pła-
tos, Kacper Piekarski, Piotr Tasak, Grzegorz Kowalski
Streszczenie:
Młodzi ludzie z Kozienic stwierdzili, że w ich miejscowości nie ma miejsca, gdzie mo-
gliby rozwijać swoje zainteresowania. Stąd narodził się pomysł otworzenia Młodzie-
żowej Sceny Artystycznej – miejsca, w którym ma się znaleźć m.in. scena stand’upo-
wa, kabaret, siedziba biura karier oraz Młodzieżowej Rady Miejskiej.
8 9
Dobre praktyki Dobre praktykiMłodzieżowa Scena Artystyczna
Zauważ: Planowane działanie może przy-
nieść korzyści wielu osobom, ale może też
skupiać się na wąskiej grupie docelowej.
Istotne jest, żeby dobrze poznać potrzeby
odbiorców działania.
Pytanie tylko, gdzie mogłoby się znaleźć
miejsce, które umożliwiłoby realizację tych
wszystkich pomysłów? Pani Beata podsunęła
grupie śmiałą myśl: postarajmy się uzyskać
zgodę od Rady Miasta na przejęcie i zagospo-
darowanie starego budynku Domu Kultury,
który wkrótce przeniesie się do nowego, no-
wocześniejszego pomieszczenia. Dla opie-
kunki ważne było, aby młodzi ludzie mogli
poczuć się odpowiedzialni za podjętą inicja-
tywę, bo starają się o miejsce, które ma słu-
żyć społeczności, ale jest zarządzane głównie
przez nich samych: Płaczemy wszyscy, że
nie mamy społeczeństwa obywatelskie-
go, a skąd ono ma być? Trzeba młodym
pozwolić, trzeba im pokazać, że mogą,
że są kompetentni, że są władni i trak-
tować po partnersku. My jesteśmy na
stopie partnerskiej, ale nie zaburza to
w żaden sposób relacji uczeń-nauczyciel
– komentuje pani Beata.
Zauważ: Nawet jeśli pomysły grupy wydają
się trudne do zrealizowania, warto wspól-
nie z młodzieżą zastanowić się, jak wpro-
wadzić je w życie. Możecie zdecydować się
zawęzić zakres działań lub przedefiniować
cele, ale osoba opiekująca się grupą powin-
na dawać sygnały poparcia i gotowości do
współpracy z nią.
Jednak samej grupie pomysł przejęcia bu-
dynku i zaadoptowania go na Młodzieżową
Scenę Artystyczną wydał się nierealny. Do-
piero wsparcie uzyskane od dyrekcji szkoły
i przedstawicieli poszczególnych instytucji
sprawiło, że koncept zaczął nabierać realnych
kształtów. Mówi o tym jeden z uczniów: Na
początku były takie chwile niedowierza-
nia. Ale potem, kiedy powstał ten projekt
3D, kiedy uzyskaliśmy aprobatę burmi-
strza i innych organów, i Pani Dyrektor, to
jakby nasze zamierzenie zyskało na sile
i dodało nam wiary w to wszystko, w to,
że jednak możemy – wspomina Artur.
To właśnie spotkanie z burmistrzem Kozie-
nic było punktem zwrotnym, dzięki które-
mu młodzi uwierzyli, że plan może się udać.
Nie bez znaczenia było wsparcie dyrektor-
ki szkoły pani Ewy Malec oraz opiekunki
zespołu pani Beaty: U Pana Burmistrza
przedstawialiśmy pomysł, poinformo-
waliśmy o tym, że chcemy ten budynek
zaadaptować, wyjaśniliśmy, co chcemy
tam dokładnie zmieścić. Myślę, że kon-
kretna wizja i obecność nas tam wraz
z Panią Dyrektor i panią Beatą Różycką,
zaowocowało pozytywnym podejściem
młodych ludzi: W obiekcie Młodzieżowej
Sceny Artystycznej przewidziane jest nie
tylko miejsce służące rozwojowi hobby,
zainteresowań młodych ludzi, ale także
mające na celu rozwój zawodowy mło-
dzieży, czyli młodzieżowe biuro karier,
które pozwoli odkryć absolwentom swo-
ją ścieżkę zawodową i badać rynek pra-
cy z ekspertami. Będzie tu także miejsce
dla młodych polityków, podejmujących
w imieniu swoich rówieśników inicjatywy
obywatelskie. Planujemy powołanie w tym
celu Młodzieżowej Rady Miejskiej, która
tu również będzie miała siedzibę – podkre-
śla Artur, jeden z inicjatorów projektu.
Zauważ: Podjęta przez uczniów inicjatywa
pogodziła ich różnorodne zainteresowa-
nia. Warto zadbać o to, aby w planowanym
projekcie każdy z zaangażowanych mógł
znaleźć obszar dla siebie.
Ale to nie wszystko! Uczniowie wraz z panią
Beatą wpadli na pomysł, że osobami, które
będą prowadzić zajęcia w ramach Młodzie-
żowej Sceny Artystycznej, mogą być absol-
wenci kozienickich szkół. Niestety, większość
młodych osób po szkole musiała wyjechać
z miasta w poszukiwaniu pracy, ale Scena
mogłaby być dla nich alternatywą, bodźcem
do powrotu. I może być to dodatkowy argu-
ment dla władz miasta za wspieraniem ini-
cjatywy młodzieży: Liczę się z argumentem,
że trzeba będzie zatrudnić kogoś. Mam
na to kontrargument: mamy bezrobot-
nych absolwentów. Więc zamiast im pła-
cić zasiłek, pozwólmy im tutaj pracować
– mówi pani Beata.
Zauważ: Początkowo projekt miał na celu
stworzenie miejsca, gdzie młodzi ludzie
mogliby realizować swoje pasje. Potem
wyłoniły się kolejne tematy, które zostały
włączone do działań. W trakcie realizowa-
nia projektu warto zastanowić się, czy nie-
wielkim nakładem można odpowiedzieć
na więcej potrzeb niż pierwotnie było to
planowane.
Dostępność Młodzieżowej Sceny Artystycz-
nej dla wszystkich zainteresowanych jest
kolejnym ważnym punktem, jaki podkre-
ślają inicjatorzy jej powstania. Już teraz są
plany tego, jak mogłaby wyglądać współpra-
ca społecznością: możemy mieć wymianę
wielopokoleniową. To może być również
Uniwersytet Trzeciego Wieku. Przecież
nasze emerytki mogą nam wypiekać cia-
sta, my możemy w kawiarni Dagne Cafe
te ciasta sprzedawać, a pozyskane środ-
ki na przykład przeznaczać na wspólne
wieczorki młodych i tych bardziej wie-
kowych osób – tłumaczy opiekunka grupy.
10 11
Dobre praktyki Młodzieżowa Scena Artystyczna
Pana Burmistrza. Tym bardziej, że jest on
bardzo przychylny inicjatywom młodym
ludzi – mówi Artur. Jeżeli chodzi o Mło-
dzieżową Radę Miejską, to Pan Burmistrz
podczas naszego spotkania mówił, że
czekał na taką inicjatywę, że czekał aż
ktoś przyjdzie z propozycją i właśnie my
przyszliśmy – dodaje zaraz Przemek.
Zauważ: Opiekunka grupy oraz dyrektor-
ka szkoły od początku wspierały uczniów
w ich zamierzeniach. Takie podejście zde-
cydowanie ułatwiło zdobycie przychylno-
ści innych instytucji.
Starania o utworzenie Młodzieżowej Sceny
Artystycznej w Kozienicach trwają. Plan za-
adaptowania budynku i stworzenia w nim
przestrzeni dla inicjatyw młodzieży został
już zaprezentowany przewodniczącemu
Rady Miasta. Wszystkie materiały, wraz ze
statutem Młodzieżowej Rady Miasta, zosta-
ły przekazane członkom Rady jeszcze przed
obradami, aby mogli się z nimi zapoznać. Za-
równo opiekunka zespołu, jak i sami ucznio-
wie już teraz zauważają, że wiele zyskali
dzięki tej inicjatywie. Dla młodzieży najważ-
niejsze było to, że projekt wyszedł od nich:
Nie działamy pod naciskiem. Wiemy,
że w efekcie, to, co stworzymy, będzie
dla nas, dla młodych ludzi. Mając 16-17
lat, wiemy, jaka jest sytuacja młodzieży
w naszej gminie, jakie mamy potrzeby.
Dlatego zapał nie opada, cokolwiek ro-
bimy, robimy dla siebie i dla naszych
rówieśników – tłumaczy Artur.
Zauważ: Dla członków grupy najbardziej
istotne było to, że pomysł wyszedł z ich
strony. Zapewnienie młodym ludziom
poczucia sprawczości podczas podejmo-
wanych działań zaowocuje ich większym
zaangażowaniem i wzięciem odpowie-
dzialności za realizowany projekt.
Dla pani Beaty siłą napędową była energia
i zaangażowanie jej grupy w całe przedsię–
wzięcie. Co pozwoliło tak pomyślnie ułożyć
współpracę między nauczycielką a ucznia-
mi? Według opiekunki złożyło się na to wie-
le czynników – wśród nich można wymienić
takie elementy jak: oddanie inicjatywy w ręce
młodych i przyjęcie przez nauczycielkę roli
osoby wspierającej grupę w realizacji; zapew-
nienie opiekunki, że praca nad projektem nie
będzie działa się kosztem obowiązków szkol-
nych; sygnał, że opiekunka jest w stanie do-
stosować się do możliwości grupy i pojawi się
w momencie, gdy ta będzie szczególnie potrze-
bować wsparcia; a najważniejsze: że ucznio-
wie zostaną uprzedzeni o zadaniach, jakie ich
czekają już na samym początku.
12 13
Dobre praktyki Dobre praktyki
Działania wolontariackie nie były obce pod-
opiecznym kwidzyńskiego Młodzieżowe-
go Ośrodka Wychowawczego. Od wielu lat
prężnie funkcjonowało koło wolontariu-
szek, które podejmowało działania na rzecz
mieszkańców ich miejscowości. Gdy infor-
macja o programie Młody Obywatel dotarła
do instytucji, pani Basia wiedziała, do kogo
może zwrócić się z propozycją podjęcia wy-
zwania i zrealizowania projektu. Zajmuję
się kołem wolontariatu już 5 lat. Program
uznałam za dobry pomysł, ponieważ bar-
dzo lubię nowe zadania, nowe doświad-
czenia i zgłaszając moją placówkę mia-
łam na uwadze to, żeby społeczeństwu
pokazać, że dziewczęta z resocjalizacji
też robią dużo dobrego. Dla społeczno-
ści, dla ludzi chorych, potrzebujących –
zaznacza opiekunka.
Zauważ: Opiekunka zdecydowała się prze-
prowadzić projekt z grupą zaangażowaną
w koło wolontariatu. W szkołach i innych
instytucjach działają różne koła zaintere-
sowań i należących do nich uczniów moż-
na zachęcić do włączenia się w planowane
działania.
Na początku nie było łatwo. Dziewczyny oba-
wiały się, że nie podołają zadaniu. Szczegól-
nie trudne wydawało im się przeprowadze-
nie wywiadów z przedstawicielami różnych
instytucji. Pani Basia podsumowuje to pierw-
sze wrażenie: Spotykałyśmy się w ramach
koła wolontariatu i choć atmosfera była
przyjazna, a dziewczyny bardzo zain-
teresowane to widziałam ich przeraże-
nie w związku z tym, że muszą pójść do
instytucji, porozmawiać, zachęcić. Dla
nich to było coś nowego.
Grupa projektowa wraz z opiekunką poświę-
ciła sporo czasu na zapoznanie się z zadania-
mi tak, aby każdy poczuł się wystarczająco
pewnie w temacie. Potem było już znacznie
łatwiej. Dziewczyny poczuły się na tyle do-
brze w prowadzonym projekcie, że same
zgłaszały się po kolejne zadania do swojej
opiekunki. Paulina stwierdza: Nie odczu-
łyśmy, żeby to nam sprawiało taki duży
kłopot, że jesteśmy tym obciążone. My
przychodziłyśmy do pani Basi i mówi-
łyśmy: „Pani Basiu, dzisiaj chcemy za-
danie”. Pani Basia nam dawała i takie
zadania, jak właśnie przychodziły z War-
szawy. Wtedy pani Basia nam mówiła,
że mamy tyle i tyle czasu i nie musiały-
śmy brać tego wszystkiego od razu do
zrobienia. Mogłyśmy poczekać, żeby
oswoić się z zadaniem. I dopiero wtedy
je wykonać.
Zauważ: Początek projektu może być szcze-
gólnie trudny dla grupy. Uczniowie mogą
poczuć się przytłoczeni nadmiarem czeka-
jących ich zadań. Dlatego warto poświęcić
Temat projektu:
Wolontariat w resocjalizacji
uszlachetnia serca
Placówka:
Młodzieżowy Ośrodek Wychowawczy
w Kwidzynie
Opiekun:
Barbara Dzich
Grupa projektowa:
Agata Bodych, Daria Alichniewicz, Diana Kwolek, Angelika Rabiega, Paulina
Moskaluk
Streszczenie:
W Kwidzynie młodzież postawiła na inicjatywy wolontariackie i prowadziła zajęcia
w ośrodku edukacyjno-rehabilitacyjnym oraz w świetlicy środowiskowej. Ucznio-
wie zorganizowali także debatę, chcąc zachęcić rówieśników do zaangażowania się
w wolontariat.
14 15
Dobre praktyki Dobre praktyki
więcej czasu na wprowadzenie ich w te-
matykę projektu i zaplanowanie działań.
Na pewno zaprocentuje to na dalszych eta-
pach wspólnej pracy.
Dzięki takiemu zorganizowaniu pracy nad
projektem i podziałowi zadań, dziewczyny
przeprowadziły szereg działań wolontariac-
kich. Zaczęły od zapoznania pozostałych wy-
chowanek ich ośrodka z planowanymi kro-
kami do podjęcia w ramach wolontariatu.
Nawiązały też współpracę z Młodzieżowym
Ośrodkiem Wychowawczym w Malborku. Ale
to nie wszystko. Zespół czynnie włączył się
w działania na rzecz innych. Po uzgodnieniu
warunków, na jakich ma odbywać się wolon-
tariat, dziewczyny zaczęły prowadzić zajęcia
dla dzieci w Ośrodku Edukacyjno-Rehabili-
tacyjnym Okrągła Łąka oraz dla młodzieży
ze świetlicy środowiskowej. W prowadzeniu
zajęć dla młodzieży wspierał ich Ochotniczy
Hufiec Pracy w Kwidzyniu. Do wspólnych
działań zachęciły również młodzież z pobli-
skiego gimnazjum przeprowadzając debatę
na temat wolontariatu. Powstają już plany na
wspólne przedsięwzięcia gimnazjalistów oraz
członkiń grupy projektowej.
Zauważ: Chcąc przeprowadzić działania
na terenie danej instytucji, należy posta-
rać się o odpowiednią zgodę jej zwierzch-
nika. Warto także już na początku określić
warunki wzajemnej współpracy – zakres
zadań, harmonogram wizyt, wskazać oso-
bę, z którą można konsultować swoje po-
mysły lub prosić o radę w przypadku na-
potkanych trudności.
Co było dla grupy najważniejsze w tym do-
świadczeniu? Dowiedziałyśmy się, że dla
osób z takich ośrodków najważniejsze
są rozmowy, odwiedziny, to, że oni mają
na kogo czekać. Nam to daje dużą satys-
fakcję, że tam pójdziemy, że im pomoże-
my. I porozmawiamy z nimi – odpowiada
jedna z wychowanek. Ale chciałyśmy
też, żeby ludzie z okolicy spostrzegli nas
z całkiem innej strony – wspomina Diana.
Opiekunka jest pod wrażeniem swojej grupy:
dziewczyny w mojej opinii są wspaniałe,
mimo początkowej niepewności i nie-
śmiałości podjęły się realizacji zadania.
Nasze działania wolontariackie nie wy-
magają finansowania. Sojusznicy wspie-
rają nas, a oni dzięki nam otrzymują bez-
płatną pomoc wolontariuszek.
Zespół planuje kontynuować podjęte działa-
nia. Dziewczyny stawiają sobie za cel zachę-
cenie innych do podejmowania podobnych
działań wolontariackich. Ale przede wszyst-
kim chcą dalej prowadzić zajęcia dla dzieci
z ośrodka i organizować wydarzenia dla
młodych ludzi ze świetlicy środowiskowej.
Zauważ: Podejmując działania takie jak
zajęcia dla dzieci czy pensjonariuszy do-
mów opieki należy pamiętać, że szczegól-
nie ważne jest zadbanie o kontakt z gru-
pami, do których je adresujemy nawet po
zakończeniu trwania projektu.
16 17
Dobre praktyki Dobre praktyki
Gdy przyszło do tworzenia grupy projekto-
wej, opiekunka zdecydowała się zaprosić do
współpracy uczniów, którzy już wcześniej
zadeklarowali udział w innym programie
dotyczącym edukacji kulturalnej. W ten
sposób zebrał się zespół, który nie miał żad-
nych doświadczeń przy realizacji projektów,
a teraz podjął się przeprowadzenia aż dwóch
jednocześnie! Wybór okazał się strzałem
w dziesiątkę, grupa była zmotywowana do
pracy. A opiekunka miała przed sobą trud-
ne zadanie: co zrobić, żeby ta motywacja nie
opadła?
Zauważ: Zespół projektowy może składać
się zarówno z uczniów już zaangażowa-
nych społecznie, jak i z tych, którzy dopie-
ro zaczynają swoją przygodę z projektami
na rzecz innych.
Trzy rzeczy wydały się pani Teresie kluczo-
we. Pierwsza rzecz to regularny kontakt. Jeśli
nie mogła spotkać się z grupą, to wymieniała
z uczennicami smsy dotyczące pracy nad pro-
jektem. Druga – to oddanie projektu w ręce
młodzieży – tak, żeby czuła się za niego od-
powiedzialna. I trzecia – pojawianie się jako
opiekun wtedy, gdy grupa potrzebuje dodat-
kowego wsparcia.
Zauważ: Czasem trudno jest ustalić z gru-
pą pasujący wszystkim termin spotkania.
Wtedy ważne jest, żeby podtrzymać kon-
takt z uczniami realizującymi projekt, np.
za pomocą maili, smsów czy przy użyciu
komunikatorów internetowych.
Dlaczego gra miejska? Do tej pory nie było
takiej inicjatywy w Górze. Uczniom zależało,
żeby zorganizować wydarzenie, w które bę-
dzie mogła włączyć się cała społeczność: po-
mysł wydał nam się całkiem ciekawy, bo
dotyczył całej społeczności, a nie tylko
szkolnej. Mogliśmy nie tylko poznać wię-
cej ludzi, ale namówić ich też do wspólnej
zabawy – mówi Natalia, jedna z realizatorek
projektu.
Na początku padł pomysł, żeby gra miała
formę podchodów. Jednak zespół zmienił
zdanie, biorąc pod uwagę zastrzeżenie swo-
jej opiekunki: podchody nie są najlepszym
pomysłem. Dziewczyny najpierw chodziły
tą trasą i sprawdzały, gdzie można ukryć
wskazówkę, w jakiejś tam szczelinie, w ja-
kimś murze. Ja mówię – wy poukrywacie,
a jak to wam ktoś powyciąga? Uznaliśmy,
że jednak zrobimy grę, a uczestnicy dosta-
ną wszystkie wskazówki na starcie.
Zauważ: Grupa zmodyfikowała pomysł na
działanie, biorąc pod uwagę argumenty,
które podała opiekunka. Warto wskazać
uczniom te elementy w ich planie działań,
które mogą być trudne do zrealizowania
Tytuł projektu:
Śladami historii po Górze
– miejska gra dydaktyczna
Szkoła:
Zespół Szkół im. gen. S. Kaliskiego
w Górze
Opiekun grupy:
Teresa Witkowska
Grupa projektowa:
Małgorzata Anczarowska, Joanna Biernacka, Natalia Chalecka, Jowita Garlicka,
Aleksandra Grzybowska, Monika Jurków, Patrycja Klimaszewska, Patrycja Śpiewok
Streszczenie:
Uczennice z klasy II technikum ekonomicznego z Góry postanowiły przeprowa-
dzić działanie, jakiego ich społeczność nie widziała – grę miejską po zabytkowych
zakątkach miasta. Do zabawy włączyli się uczniowie szkoły podstawowej, młodzież
gimnazjalna i ponadgimnazjalna, pracownicy starostwa powiatowego, przedstawi-
ciele organizacji pozarządowych oraz słuchacze Uniwersytetu Trzeciego Wieku.
18 19
Dobre praktyki Dobre praktyki
i wspólnie zastanowić się nad lepszym
rozwiązaniem.
Tak wyłoniła się ostateczna koncepcja: gra
będzie mieć charakter questu, czyli rymo-
wanej zagadki, która prowadzi gracza przez
charakterystyczne miejsca, w których zbiera
się kolejne elementy hasła. Najpierw dziew-
czyny obmyśliły trasę gry, narysowały mapę
i nakleiły na niej zdjęcia zabytków. Następ-
nie do każdego z punktów, który mieli odwie-
dzać uczestnicy, ułożyły rymowaną zagadkę
lub zadanie do wykonania. Jednak w trakcie
pracy nad projektem pojawiały się kolejne
pomysły, które zespół chciał włączyć do ini-
cjatywy – plakaty informujące o grze, stemple
za wykonane zadania, dyplomy dla wszyst-
kich uczestników. Ale jak pozyskać materiały
na ich wykonanie?
Młodzież przy wsparciu opiekunki zwróciła
się do Fundacji Pomocy Szkole im. M. Mach-
niewicza. Organizacja nieodpłatnie użyczyła
młodym organizatorom swojego sprzętu oraz
materiałów, dzięki czemu powstały plakaty
i dyplomy. Co więcej, zarządowi Fundacji na
tyle spodobała się cała inicjatywa, że posta-
nowił wpisać ją jako jeden z punktów pro-
gramu w ramach organizowanego przez FPS
Tygodnia Inicjatyw Obywatelskich w Górze.
Zauważ: Młodzież planowała uzyskać od
partnera wsparcie w postaci materiałów
papierniczych. Jednak okazało się, że orga-
nizacja może pomóc w znacznie większym
stopniu i połączyć cele planowanych przez
siebie zadań z celami grupy projektowej.
Gdy plakaty były już gotowe, uczniowie mie-
li za zadanie rozkleić je w takich miejscach,
aby jak największa liczba mieszkańców mo-
gła dowiedzieć się o planowanym przez nich
działaniu. Nie zawsze było to proste: Jak
szykowałam się tutaj przy wieży ciśnień,
to najpierw pan na mnie nakrzyczał, że
wywieszam plakat na wieży. Ale potem,
jak mu wytłumaczyłam, że to gra jest
miejska i później to pozbieramy, to sam
zaczął wypytywać, co, gdzie, jak, kie-
dy, czemu nic o tym nie wie. Rozmawiał
z nami na ten temat i żałował, że tak mało
jest podobnych działań w naszej miejsco-
wości – wspomina Joanna Biernacka. Pani
Teresa twierdzi, że społeczność też trzeba
oswajać z nowymi inicjatywami i nie zrażać
się początkową nieufnością: jak mieszkańcy
zobaczą efekt, to uwierzą, że takie rzeczy
można tu robić. Zaczną się interesować,
jakie nowe projekty lokalne powstają.
Najlepszym przykładem była sama gra. Po-
czątkowo niektórzy z uczestników byli zasko-
czeni przebiegiem gry i zadaniami, jakie mają
do wykonania. Ale w końcu wszyscy przyłą-
czyli się do zabawy: uczniowie z pobliskich
szkół, reprezentacja starostwa powiatowego,
20 21
Dobre praktyki Dobre praktyki
Gra się udała, uczestnicy byli zadowoleni, ale
grupa nie miała czasu na odpoczynek. Gdy
okazało się, że zakwalifikowała się do udzia-
łu w Prezentacji Projektów Młodzieżowych
w Warszawie, pojawiło się nowe wyzwanie:
jak pokazać grę miejską na sali? Kreatyw-
ność znów nie zawiodła uczniów. Postano-
wili stworzyć grę planszową na bazie swojej
gry miejskiej. Gra cieszyła się dużą popular-
nością podczas prezentacji: Jestem zado-
wolona z gry planszowej, bo naprawdę
okazała się sukcesem. Jak pojechaliśmy
do Warszawy, dużo osób chciało w nią
grać – podkreśla jedna z młodych organiza-
torek Patrycja Klimaszewska.
Gra została także zaprezentowana podczas
festiwalu projektów powiatowych. Według
pani Teresy jest to szczególnie ważne, aby
pokazać reprezentantom innych gmin, że
takie działanie przynosi korzyść dla miesz-
kańców: do tej pory pokazywaliśmy pro-
jekty tylko w szkole, ale uznaliśmy, że
przecież projekty obywatelskie, które
się udały, możemy pokazać wszystkim
okolicznym wójtom. Po to, by taki wójt
zobaczył, że młodzi mogą zrobić fajne
rzeczy dla okolicy.
Zauważ: Opiekunka zasugerowała ucz–
niom, aby przedstawić ich projekt na
szerszym forum. Dzięki temu młodzi lu-
dzie poczuli się wyróżnieni i docenieni,
a jednocześnie zwiększyła się szansa, że
inne osoby podejmą podobne inicjatywy
w swoim środowisku.
Grupa myśli już o następnej akcji. Zorganizo-
wanie pierwszej gry dało jej doświadczenie,
z którego zamierza skorzystać przy tworze-
niu kolejnej. I tak np. dziewczyny wiedzą, że
trzeba włożyć jeszcze więcej wysiłku w zaan-
gażowanie reprezentantów różnych instytu-
cji w grę – leśników, policjantów – oraz posta-
rać się dotrzeć do szerszego grona odbiorców
spoza szkoły.
Zauważ: Młodzież podsumowała swoje do-
tychczasowe działania i wyciągnęła wnio-
ski, co zadziałało, a co należałoby zmienić
przy okazji kolejnych inicjatyw. To zde-
cydowanie ułatwi pracę przy następnym
projekcie, dlatego warto poświęcić czas
na dokładną ewaluację podejmowanych
działań.
organizacji pozarządowych a nawet słuchacze
Uniwersytetu Trzeciego Wieku.
Zauważ: Nie zawsze reakcje otoczenia na
podejmowane działania są pozytywne od
początku. Warto przygotować uczniów na
to, że mogą pojawić się osoby negatywnie
komentujące ich działania i wytłumaczyć,
jak radzić sobie w takich sytuacjach.
Podczas gry cenna okazała się pomoc uczniów
z klasy pierwszej technikum budowlanego .
Pomysł na zaangażowanie dodatkowych
par rąk do pracy przy finale projektu oka-
zał się bezcenny. Joasia wspomina: po-
czątkowo mieliśmy sami stać przy za-
bytkach. Ale pani zorganizowała nam
grupę chłopców z „Budowlanki” z klasy
pierwszej i oni nam pomagali zapano-
wać nad tym chaosem przy zadaniach.
I to też było pozytywne, ponieważ same
byśmy na pewno nie dały rady robić
zdjęć i jeszcze ogarniać wszystkie grupy
biorące udział w grze.
Zauważ: Jeśli w ramach projektu plano-
wane jest wydarzenie, w którym ma wziąć
udział duża liczba osób, takie jak np. gra
miejska, prezentacja lokalna, festyn itp.
warto pomyśleć o zaangażowaniu dodat-
kowych osób do pomocy.
22 23
Dobre praktyki Dobre praktyki
Osoby, które weszły w skład grupy projek-
towej w Śmiglu należą do Szkolnego Klubu
Wolontariatu. Część z nich miała już bogate
doświadczenie w realizacji działań w społecz-
ności lokalnej. Na początku roku szkolnego
Klub odwiedziły absolwentki szkoły, które
zaprezentowały, co ich grupa projektowa
robiła w ramach „Młodego Obywatela” w po-
przednim roku szkolnym. W rezultacie tego
spotkania członkowie SKW zadecydowały
o ponownym przystąpieniu szkoły do projek-
tu. Od pani Izabeli Szablewskiej, opiekunki
grupy projektowej, uczniowie dowiedzieli się
o możliwości zostania dawcą szpiku. W ten
prosty sposób można wielu osobom
uratować życie – mówi Kaja, uczestniczka
grupy projektowej. Naszym celem było to,
żeby jak najwięcej osób zapisało się do
bazy dawców szpiku. Chociaż sami realiza-
torzy projektu nie są pełnoletni, w związku
z czym nie mogą jeszcze zostać dawcami, to
w promocję przedsięwzięcia byli bardzo zaan-
gażowani. Chodziło o to, żeby uczniowie
przekazywali informacje rodzicom, na-
uczycielom, mieszkańcom – tłumaczy Kaja.
Zauważ: Nawet jeśli w szkole nie istnieje
koło wolontariatu, to nic straconego! Za-
angażowanie młodych ludzi w projekt na
rzecz społeczności lokalnej może dać po-
czątek czemuś trwalszemu, np. stworzeniu
koła wolontariuszy i podejmowaniu regu-
larnych działań w tym zakresie.
Projekt przybrał formę kampanii i składał
się z czterech etapów. Na początku grupa
projektowa rozesłała 2000 ankiet do lokal-
nych firm, ośrodka zdrowia, Ośrodka Pomo-
cy Społecznej, centrum kultury, Urzędu Mia-
sta oraz do czterech różnych szkół. Z ankiet
wynikało, że dużo osób chętnie zostałoby
dawcą szpiku, ale nie mają wystarczającej
ilości informacji na ten temat. Stało się więc
jasne, że akcja informacyjna może zmienić
tę sytuację. Przygotowaliśmy prezentację
multimedialną z najważniejszymi infor-
macjami dotyczącymi pobierania szpiku,
metod oraz tego, czy pobieranie szpiku
jest bezpieczne dla dawcy. Informacje
zamieściliśmy na stronie naszej szkoły
– mówi opiekunka grupy.
Kolejnym krokiem było ogłoszenie mię-
dzyszkolnych konkursów na: logo akcji i logo
SKS oraz na film zachęcający do zostania
dawcą szpiku. Nagrody w konkursie zostały
ufundowane przez burmistrza Śmigla, lokal-
nych polityków.
Kolejny etap polegał na zorganizowaniu
przemarszu ulicami Śmigla. Robiliśmy
przemarsz ulicami miasta. Na środ-
ku rynku odbył się krótki happening,
uczniowie naszej szkoły zatańczyli taniec
belgijski, opowiada Wiktoria, jedna z reali-
zatorek kampanii. W przemarszu wzięła
udział niemal cała szkoła, ale też przechod-
nie włączyli się do tej akcji. Udało się za-
angażować całą społeczność szkolną,
Tytuł projektu:
Oddaj z kości garść miłości
– śmiglanie przeciwko białaczce
Szkoła:
Gimnazjum im. Konstytucji 3 Maja
w Śmiglu
Opiekunka grupy:
Izabella Szablewska
Grupa projektowa:
Kaja Spychała, Wiktoria Kubiak, Joanna Janowicz, Joanna Ziegler, Sylwia Kasperska,
Zosia Gucińska, Joanna Kaźmierczak, Marta Zając, Tobiasz Wieczorek
Streszczenie:
Grupa projektowa zrealizowała kampanię społeczną, w której zachęciła mieszkań-
ców swojej miejscowości do wpisania się do bazy dawców szpiku kostnego.
24 25
Dobre praktyki Dobre praktyki
bo klasy przygotowywały plakaty, ale
też hasła. Nawet nie musiałam do tego
wyznaczać uczniów – sami się zgłasza-
li, mówi opiekunka grupy. Akurat w czasie
przemarszu odbywał się targ, więc na ulicach
było dużo ludzi, którzy zostali zaproszeni
na szkolny festyn odbywający się cztery dni
później.
Działania wsparli liczni sojusznicy: poseł na
Sejm Rzeczypospolitej Polskiej – Małgorzata
Adamczak, burmistrz Śmigla – Wiktor Snela,
radny powiatu kościańskiego – Feliks Bana-
sik, przewodniczący Rady Miejskiej Śmigla
– Wiesław Kasperski i Fundacja DKMS Baza
Dawców Komórek Macierzystych Polska.
Kampania „Oddaj z kości garść miłości –
śmiglanie przeciwko białaczce” została
podsumowana podczas szkolnego festynu.
Organizatorki ogłosiły wyniki konkursów
na logo i film promocyjny, zaprezentowa-
ły cele i założenia projektu, najistotniejsze
informacje o dawcach szpiku oraz wyniki
ankiet. Zwycięzcom konkursów zostały wrę-
czone nagrody. Obecni byli goście honorowi
– sojusznicy grupy projektowej. Odbyła się
debata publiczna na temat „Zostań dawcą
szpiku – podaruj komuś życie”, poprowadzo-
na przez Kaję Spychałę oraz Joanne Janowicz.
Jako goście w debacie wzięły udział dwie ab-
solwentki szkoły: Joanna Bajer–Korzeniew-
ska – lekarz i Marta Pawlicka – studentka V
roku stomatologii. Na festynie pojawiły się
też lokalne media: Telewizja Leszno (która
objęła akcję patronatem medialnym) oraz
radio Elka.
Oczywiście można było też zarejestrować się
w bazie dawców szpiku kostnego, która w re-
zultacie kampanii powiększyła się o 32 osoby.
Grupa spotykała się, o ile było to możliwe,
w każdy wtorek, choć opiekunka przyznaje,
że pomogłaby większa dbałość o regularność
spotkań. Istotny okazał się ścisły podział ról,
który umożliwił sukces w kluczowym mo-
mencie projektu, czyli podczas prezentacji
podsumowującej: osobne grupy były odpo-
wiedzialne za całokształt prezentacji, prze-
prowadzenie debaty, obsługę punktu reje-
stracji dawców szpiku, ogłoszenie wyników
konkursu i za obsługę techniczną.
Pośród korzyści uczniowie wymieniają naby-
cie umiejętności prowadzenia rozmów urzę-
dowych, organizacji debat publicznych i re-
alizacja kampanii społecznych. Istotne jest
też poczucie zwiększenia lokalnego kapitału
społecznego. Jeżeli ktoś w naszym oto-
czeniu zachoruje na białaczkę, to wiemy,
że możemy liczyć na wsparcie ze strony
społeczności – tłumaczy Kaja.
Grupa już przymierza się do kolejnych dzia-
łań, ale obchody Dnia Dawcy Szpiku będą
z pewnością kontynuowane.
26 27
Dobre praktyki Dobre praktyki
Członkowie raciborskiej grupy projekto-
wej w trakcie zorganizowanej przez nich
międzyszkolnej debaty dotyczącej sposo-
bów spędzania wolnego czasu dostrzegli coś
niepokojącego. Generalnie młodzi ludzie,
zwłaszcza trzynasto- i czternastolatko-
wie, siedzą przed komputerem i prak-
tycznie nie mają innych pasji poza nim.
Wszystko sprowadza się do komputera.
Chcieliśmy pokazać im, że można inaczej
spędzić wolny czas – mówi Łukasz, czło-
nek grupy projektowej.
Uczniowie sami od dłuższego czasu są za-
angażowani w promowanie gier logicznych
– organizują spotkania, festiwale i warszta-
ty. Podczas kolejnych wydarzeń dostrzega-
li, że najwięcej uwagi przyciąga tzw. speed-
stack, czyli układanie plastikowych kubków
w określonych konfiguracjach. Ludzie
patrzą, co się dzieje. Jak ktoś szybko
układa, to takie „wow” zaczyna się robić
po prostu. Na każdym festiwalu zauwa-
żaliśmy, że „speedstacki” przyciągają
najwięcej ludzi – tłumaczy Dawid, jeden ze
„stackersów”. Z tych obserwacji narodziła się
Akademia Speedstack.
Zauważ: Decyzja o wyborze tematu projek-
tu wynikła zarówno z obserwacji uczniów,
jak i z ich dotychczasowych zaintereso-
wań. Takie połączenie zwiększa szansę na
to, że motywacja do kontynuowania dzia-
łań utrzyma się w grupie.
Układanie kubków to sport, rywalizacja, re-
gularne treningi, koordynacja wzrokowo-ru-
chowa, ale także szansa na aktywizowanie
lokalnej społeczności. „Stackersi” intensyw-
nie promują swój ulubiony sport. Warsztaty
wyjazdowe stały się dla nich niemal codzien-
nością. Najaktywniejsi uczestnicy projektu
odwiedzali najpierw okoliczne szkoły, ale
z czasem zagościli z prezentacjami także we
Wrocławiu, Opolu i w Warszawie. Te festi-
wale i warsztaty bardzo nam pomogły,
bo to jednak praca z ludźmi, więc wpra-
wiliśmy się w tym – mówi Marta, członkini
Akademii. Grupa projektowa zorganizowała
prezentację podsumowującą, która odbyła
się w szkole, w trakcie turnieju matematycz-
nego, ale nowatorska dyscyplina była pre-
zentowana również podczas festiwalu na
Zamku Piastowskim w Raciborzu – najważ-
niejszej lokalnej imprezie kulturalnej. Przy
współpracy szkoły zostały zorganizowane
pierwsze Mistrzostwa Polski w Speedstack.
W zawodach wzięły udział głównie osoby,
które układania kubków nauczyły się od
członków Akademii Speedstack.
Zauważ: Nowatorski projekt to szansa
na przyciągnięcie uwagi otoczenia. Do-
brze jest budować na dotychczasowym do-
świadczeniu, ale czasem warto zaryzyko-
wać i zrobić w ramach projektu coś, czego
nikt w otoczeniu nie próbował.
Tytuł projektu:
Akademia Speedstacks
Szkoła:
Liceum Mistrzostwa Sportowego
im. Janusza Kusocińskiego
w Raciborzu
Opiekun grupy:
Tomasz Szwed
Grupa projektowa:
Marta Załubska, Aleksandra Mandrysz, Aneta Kubita, Łukasz Kozyra, Dawid Jurecz-
ko, Maciej Ostrowski, Szymon Kotwica, Łukasz Tylka, Tomasz Klaja
Streszczenie:
W Raciborzu powstała „Akademia Speedstacks”, której członkowie promują dyscy-
plinę sportową polegającą na układaniu kubków w określonych konfiguracjach. Ich
działania stały się pretekstem do aktywizowania i integracji lokalnej społeczności
oraz nabycia przez uczestników projektu przydatnych umiejętności.
28 29
Dobre praktyki Dobre praktyki
Uczenie kolejnych osób to naturalna kolej
rzeczy w tej grupie projektowej. Każdy mu-
siał przejść taką próbę, żeby mieć tytuł
instruktora – najpierw musiał sam się na-
uczyć, a potem musiał dać świadectwo,
że przynajmneij dwóch swoich kolegów
bądź koleżanki nauczył układać kubki,
mówi opiekun grupy.
Uczniowie nie tylko organizują warsztaty, ale
kręcą też filmy instruktażowe, które umiesz-
czają na kanale YouTube. W ten sposób
ćwiczyliśmy się w wystąpieniach publicz-
nych i potem łatwiej nam było wszystko
w tym projekcie przedstawić jak najlepiej
– wspomina Dawid. Kubki trafiły aż na Uni-
wersytet Trzeciego Wieku, gdzie ich układa-
nie stało się pretekstem do spędzania czasu
i wspólnych rozmów. Bo kubki są dla lu-
dzi w każdym wieku, nie ma ograniczeń
– dodaje Aneta, uczestniczka projektu.
Zauważ: Uczenie innych to doskonały spo-
sób na utrwalenie wiedzy i umiejętności,
ale także na stworzenie poczucia odpowie-
dzialności za prowadzoną inicjatywę.
Kolejny cel Akademii to sprawienie, by ukła-
danie kubków stało się w Polsce tak popu-
larne jak w Stanach Zjednoczonych. Jeden
ze stackersów jest w kontakcie z World Sport
Stacking Association Association – organiza-
cją zajmującą się rozwojem tego sportu oraz
standaryzacją reguł jego uprawiania, z którą
Akademia współpracuje w kwestii turniejo-
wej metody naliczania punktów. Może uda
się dojść do takiego stopnia jak w USA,
gdzie dzieci będą tego po prostu uczone
na wf-ie – mówi Łukasz.
Akademia Speedstack zyskuje na popular-
ności. Marta wspomina: Zdarzały się sytu-
acje, że pojechaliśmy do jakiejś szkoły,
a Pani Dyrektor promowała to w mieście
i ktoś inny z tego samego miasta nas za-
prosił. Po prostu ludziom się to podoba,
są zachwyceni i później oni też nas pro-
mują. Ale na tym nie koniec, bo prezentacje
publiczne okazały się też doskonałą okazją
do pozyskiwania sponsorów. Czasami zda-
rza się, że na pokazie jest przypadkiem
prezes firmy czy stowarzyszenia. Jak im
się podobało, to postanawiali nas wes-
przeć – dodaje Marta. Działania Akademii
wsparła też fundacja opiekuna grupy, To-
masza Szweda – Proaktywni. Fundacja wy-
szła naprzeciw naszym potrzebom, bo
te kubki to jednak dosyć drogi sprzęt
– dodaje Łukasz. Dzięki dodatkowym zesta-
wom kubków, członkowie Akademii nie tyl-
ko mogą więcej ćwiczyć, ale czasem zostawia-
ją też zestawy treningowe w szkołach, które
odwiedzają.
Zauważ: Czasem najlepszą formą promo-
cji jest tzw. marketing szeptany. Nie każ-
dy projekt może liczyć na tak dużą siłę
30 31
Dobre praktyki Dobre praktyki
przebicia, ale zawsze warto przekonywać
osoby ze swojego otoczenia do zalet podej-
mowanych działań.
Do sukcesu projektu przyczyniło się wiele
osób. Wszyscy uczniowie znali się wcze-
śniej, bo chodzą razem do klasy. Pomogło
im to w ułożeniu współpracy. Każdy był
odpowiedzialny za swoja część projek-
tu. W sumie wszyscy się sprawdzili. Ma-
ciek z Martą stworzyli świetną prezenta-
cję, dwie Łukasz i Aneta przeprowadzili
debatę, ja prezentowałem kubki, więc
wszystko nam się udało. Pomagało na
pewno to, że koordynował wszystkim
Pan Szwed. Jak jest osoba zarządzająca,
to nie tak łatwo o konflikt. A jak wszyscy
są odpowiedzialni i nikt, to wtedy łatwo
się pokłócić, bo ktoś czegoś nie zrobi,
nie dopilnuje – tłumaczy Dawid.
Nie obyło się też bez momentów trudnych.
Nie zawsze uczniowie znajdowali czas na
dodatkowe działania. Najlepszą receptą
jest po prostu odczekać ten czas, radzi
Tomasz Szwed. Innym wyzwaniem jest nie-
wielka wiedza na temat tej nowej dyscypliny.
Ktoś z powiatu raciborskiego nie uznaje
kubków jako dyscypliny sportowej tylko
jako element kultury. Natomiast w mie-
ście odrzucili nasz wniosek o dofinanso-
wanie, bo to nie jest element kultury tyl-
ko dyscyplina sportu – wspomina Tomasz
Szwed. Niektórzy zbywają speedstack, ale i to
może się wkrótce zmienić. Ostatnio byłam
w technikum w Radomsku. Prezentowa-
liśmy kubki przed pierwszą klasą. Uczy-
liśmy ich i podeszła do mnie ich wycho-
wawczyni. Była w szoku, bo, jak mówiła,
jeszcze nigdy nie widziała ich tak zaan-
gażowanych – opowiada Marta.
Zauważ: Wiara w sens działań to waż-
ny motor napędzający działania. Ważne
jest świętowanie małych i dużych sukce-
sów, a także wracanie do nich w trudnych
momentach.
Recepta na przyszłość jest prosta: Teraz do
pierwszej klasy przyjdzie kilka nowych
osób, które są wolontariuszami fundacji
Proaktywni. No i oczywiście będziemy
bazować na ich potencjale – podsumowuje
Łukasz.
32 33
Dobre praktyki Dobre praktyki
Uczniowie LO we Wrześni wzięli udział
w warsztatach dotyczących działalności
młodzieżowych rad miasta i powiatu. Zain-
spirowani tym doświadczeniem, postanowi-
li zrealizować podobną inicjatywę u siebie
w powiecie. Ewa Lewandowska, opiekun
grupy projektowej, zaproponowała, żeby
zanim powstanie Rada, jej inicjatorzy pod-
jęli działania przygotowawcze. Uznaliśmy,
że aby stworzyć taką Młodzieżową
Radę Powiatu, trzeba najpierw podjąć
wiele innych działań merytorycznych
– stworzyć sobie odpowiednią bazę w za-
kresie wiedzy, podstawowych umiejęt-
ności i kompetencji. Stąd znaczna część
grupy, podjęła równolegle wyzwanie
w ramach zajęć „Młodzież w działa-
niu – spotkania samorządowe”. Wtedy
właśnie dowiedzieliśmy się o programie
„Młody obywatel”, który w sensie pro-
gramowym i merytorycznym wpisał się
w to, co chcieliśmy zrobić, tłumaczy Pani
Ewa. Uczniowie stworzyli mapę ważnych
miejsc i interesujących ich zagadnień, grali
w Sojuszników, przeprowadzili wywiad z lo-
kalnym aktywistą. W rezultacie narodził się
pomysł na projekt Młodzi 18 samorządni – nić
pokoleniowa.
Zauważ: Duże przedsięwzięcia i ambitne
cele warto rozłożyć w czasie i na mniejsze
kroki. Jeżeli na początku plan działania
przerasta możliwości grupy, zastanów-
cie się, jakie działania mogą przygotować
was na stawienie czoła bardziej złożonym
wyzwaniom.
Część grupy miała bogate doświadczenie
w działaniach wolontariackich, ale dla więk-
szości była to pierwsza szansa, żeby zaanga-
żować się społecznie, obywatelsko. Jako
temat projektu wybraliśmy dialog mię-
dzypokoleniowy, ponieważ stwierdzili-
śmy, że w ostatnich czasach starsi ludzie
są traktowani jak margines, w ogóle się
o nich nie myśli, nie mówi, a wszystko
się kręci wokół nas – tłumaczy Sonia, jed-
na z realizatorek projektu. W rezultacie gru-
pa postanowiła nawiązać współpracę z Uni-
wersytetem Trzeciego Wieku. Pretekstem do
zacieśniania kontaktów stały się warsztaty
dotyczące Europy i Unii Europejskiej.
Tak naprawdę chcieliśmy połączyć
wszystkie pokolenia. Zobaczyć, jak lu-
dzie myślą i jakie mają opinie. A także
porównać, czy jest w nas spójność, czy
każde pokolenie ma swój odrębny tok
rozumowania – opowiada Dominik, który
również aktywnie włączył się w projekt Mło-
dzi 18 samorządni. Z czasem działania zostały
rozszerzone. Sprzymierzeńcem stał się opie-
kun samorządu szkolnego w pobliskim gim-
nazjum, który umożliwił grupie zorganizo-
wanie warsztatów w swojej szkole. Kolejnym
sojusznikiem stało się lokalne przedszkole,
Tytuł projektu:
Młodzi 18 samorządni
– nić pokoleniowa
Szkoła:
Liceum Ogólnokształcące
im. Henryka Sienkiewicza we Wrześni
Opiekunka grupy:
Ewa Lewandowska
Grupa projektowa:
Ela Błajek, Borys Bazylczuk, Patryk Bystrzycki, Jakub Ciesliński, Jagoda Czekała,
Anzelm Czajkowski, Andrzej Grzegorek, Sonia Kaczmarek, Sandra Kałużniak, Juliusz
Kruszyński, Sandra Ksianszkiewicz, Dominik Makowski, Anna Przybylak, Bartosz
Przydryga, Adam Stefański, Weronika Tarłowska, Anna Wiśniewska, Jan Wnuk
Streszczenie:
Grupa projektowa z Wrześni przeprowadziła serię warsztatów i spotkań dotyczących
społeczeństwa obywatelskiego, samorządności lokalnej , demokracji i Europy. Dzia-
łania połączyły trzy pokolenia – od przedszkolaków, przez licealistów, po słuchaczy
Uniwersytet Trzeciego Wieku. Wszystko to za sprawą Młodzieżowej Rady Powiatu,
której funkcjonowaniem i organizacją zainteresowali się uczniowie.
34 35
Dobre praktyki Dobre praktyki
kami międzynarodowymi czy politologią,
ponieważ na co dzień mieliśmy z tym
styczność, dobrze się w tym sprawdza-
liśmy i czuliśmy. Myślę że osiągnęliśmy
więcej niż się spodziewaliśmy. W pierw-
szej klasie byliśmy mało rozpoznawalną
grupą, o której nikt nie wiedział, a teraz
wypłynęliśmy na szerokie wody i stali-
śmy się w całej szkole pionierami.
Młodzież uwierzyła w siebie, w swoje
możliwości. Dzięki temu projektowi po-
czuli się ważni, docenieni, potrafili prze-
łamywać bariery, samodzielnie rozwią-
zywać problemy i stawiać sobie coraz to
nowe wyzwania – podsumowuje pani Ewa.
Zauważ: Działanie w społeczności może
dać grupie nowe poczucie wartości i spra-
wić, że zmieni się ich patrzenie na otocze-
nie, a także odbiór członków grupy przez
osoby z zewnątrz.
W przyszłym roku we Wrześni nadal funk-
cjonować będzie forum młodych, którego
częścią są uczestnicy projektu Młodzi 18 sa-
morządni. Członkowie grupy projektowej
planują też zachęcać do działania młodszych
kolegów.
do którego udało się dotrzeć dzięki temu,
że mama jednej z uczestniczek pracuje tam
jako nauczycielka. Prowadziłam zajęcia
w grupie pięciolatków na temat Europy
i Unii Europejskiej i byłam zaskoczona,
że dzieci na przykład znają większość
państw, które są członkami Unii Euro-
pejskiej i znają stolice krajów. Niejeden
z nas miałby problem z ich wymienieniem
– wspomina Sonia.
Zauważ: W czasie trwania projektu warto
wykorzystywać osobiste znajomości oraz
fakt, że niektóre instytucje są bardziej
otwarte na współpracę niż inne.
Inspirujących spotkań było więcej. Ucznio-
wie spotkali się z białoruskimi studentami,
którzy opowiedzieli im o wyzwaniach dla
demokracji w ich ojczyźnie, mieli szansę
rozmawiać z premierem Tadeuszem Mazo-
wieckim jako wnukowie „Okrągłego stołu”,
odwiedzili wystawę „Polska w czasach PRL-
-u” w Muzeum Dzieci Wrzesińskich, rozma-
wiali z posłanką Krystyną Poślednią na te-
mat obowiązków i kompetencji samorządów
terytorialnych, spotkali się z przedstawicie-
lami lokalnej władzy, radnymi, rozmawiali
z przewodniczącą Rady Miasta, Naczelni-
kiem Wydziału Oświaty, zrealizowali serię
wywiadów ze swoimi dziadkami i babciami.
Wszystko to pomagało im coraz lepiej po-
znać i rozumieć lokalną społeczność. Po-
trafiliśmy oderwać się od tego, co jest
prozą życia codziennego dnia szkolne-
go. Skoncentrowaliśmy się zrobieniu
czegoś, co nie podlega standardowej
ocenie – mówi opiekunka grupy.
Zauważ: W kontaktach z otoczeniem mogą
wyłonić się też nieoczekiwani sojusznicy,
z istnienia których wcześniej nie zdawali-
ście sobie sprawy lub wydawało wam się,
że nie uda się do nich dotrzeć.
Jako najważniejsze czynniki sukcesu uczest-
nicy projektu wymieniają zaangażowanie
i podział zadań. Na stronie CEO pojawia-
ły się zadania. Najpierw czytaliśmy je
w klasie na głos, omawialiśmy je i potem
dobieraliśmy się mniej więcej zaintereso-
waniami. Można powiedzieć, że byliśmy
puzzlami jednej układanki. Każdy z nas
wniósł coś wartościowego do tego pro-
jektu – mówią uczniowie.
Każdy z nas nabrał pewności siebie. Po-
znałam lokalną społeczności i wiem, na
czym bazuje. To może mi pomóc w przy-
szłości, w pracy czy w karierze do sta-
wiania sobie celów i pomocy tej społecz-
ności – tłumaczy Julek, uczestnik projektu.
Ania dodaje: Kilka osób dzięki temu pro-
jektowi dowiedziało się, że ma talent
dziennikarski, zainteresowało się stosun-
36 37
Dobre praktyki Dobre praktyki
Grupa projektowa została wybrana spośród
osób, które zgłosiły się do zorganizowania
szkolnej debaty. Nasza klasa jest zgrana
i aktywna. Zgłosiliśmy się do tego pro-
jektu, a inne klasy nie były gotowe na
podjęcie takiego wyzwania. Dla nas to
jest po prostu nowa przygoda – mówi Ma-
teusz, członek grupy projektowej.
Praca ruszyła na dobre po warsztacie z ani-
matorem CEO, Adamem Markuszewskim. Na
tych warsztatach dowiedzieliśmy się, że
dobrze poświęcić trochę swojego czasu
dla innych – wspomina Filip, jeden z inicja-
torów pomysłu. – Zaczęliśmy regularnie
chodzić na spotkania grupy projektowej.
Zbieraliśmy się, zamiast pójść pograć
trochę w piłkę.
Zauważ: Początki bywają trudne. Warto
jest poprosić o konsultację kogoś, kto ma
doświadczenie w przeprowadzaniu podob-
nych inicjatyw.
Najpierw, jak słyszałem pana Marku-
szewskiego, to sobie myślałem – no
super, owszem, można pomóc osiedlu.
Myślę dalej, dwie minuty, w głowie ci-
sza – ale jak? Jak to zrobić? Po prostu
czarna magia, jak się komunikować z in-
nymi ludźmi. A teraz złapaliśmy trochę
doświadczenia już wiemy, jak to robić –
tłumaczy Mateusz. Pierwszym krokiem było
przeprowadzenie ankiet. Uczniowie prosili
o odpowiedzi głównie przypadkowo spotka-
nych spacerowiczów. Pytali o to, czego bra-
kuje mieszkańcom osiedla, na co narzekają.
Wzięli tez pod uwagę to, co sami chcieliby
zmienić. Jak się wychodzi ze szkoły z pa-
pierkiem po batonie, to można przejść
przez pół osiedla i nie ma kosza. Wko-
ło pełno śmieci, komentuje Michał, jeden
z realizatorów projektu. Ankiety inspirowa-
ne grą Oficer Dlaczego? zostały przeprowa-
dzone w popularnych miejscach spotkań,
w domu kultury, na posterunku policji, w lo-
kalnym sklepie, prowadzonym przez pana,
który angażował się kiedyś w życie osiedla.
Najbardziej pomocni okazali się młodzi lu-
dzie, bo nie tylko odpowiadali na pytania, ale
podsuwali też własne pomysły. Grupa wyko-
rzystała również grę Sojusznicy. To była sy-
mulacja tego, co my potem zrobiliśmy.
Wszystko. Autentycznie – mówi Maciek,
lider grupy projektowej.
Zauważ: Dostępnych jest wiele narzę-
dzi, które pomagają w organizacji dzia-
łań. Warto przełamać się i wypróbować
je, zwłaszcza że wiele z nich ma ciekawą
i rozrywkową formę.
Z diagnozy i analizy zasobów zrodził się
pomysł, żeby w ramach projektu wpłynąć
na zmianę wizerunku osiedla, na którym
Tytuł projektu:
Zmieniamy nasze osiedle
Szkoła:
Publiczne Gimnazjum nr 3
im. J. Kochanowskiego w Radomiu
Opiekunka grupy:
Barbara Wojtkowska
Nauczyciele wspomagający:
Małgorzata Leszczyńska, Anna Skrzypczyńska, Anna Wajs
Grupa projektowa:
Maciej Bujanowicz, Oskar Glegoła, Mateusz Karpiński, Milena Grzyb, Jan Wanat, Fi-
lip Żyła, Michał Barszcz, Adam Fedorowicz, Damian Strzelecki, Norbert Chrzanowski
Streszczenie:
Uczniowie biorący udział w projekcie postanowili odmienić oblicze swojej dzielnicy.
W przeprowadzonej ankiecie pytali o to, co mieszkańcy chcieliby zmienić w swoim
otoczeniu. W realizacji ambitnych planów pomogły spółdzielnie mieszkaniowe, Za-
kład Usług Komunalnych, a nawet sam prezydent Radomia.
38 39
Dobre praktyki Dobre praktyki
znajduje się szkoła. Uczniowie chcieli, by wo-
kół pojawiły się ławki i kosze na śmieci. Do
Straży Miejskiej zgłosili też listę miejsc nie-
bezpiecznych. Wyruszyli ze Strażą na patrole
po okolicy, a z czasem zaczęli współpracować
ze streetworkerami z Caritasu. Ich działania-
mi zainteresował się sam prezydent Radomia.
Członkowie grupy projektowej mieli okazję
osobiście spotkać się z prezydentem, któremu
opowiedzieli o szczegółach swojego projektu.
My chcieliśmy pokazać, że każdy czło-
wiek jest kimś. Bo niektórzy ludzie mieli
takie wrażenie, że ja powiem, a nikt mnie
nie słucha. A my chcieliśmy powiedzieć
– słuchaj, ty też jesteś, proszę pana, pan
też się liczy. Jest pan, jaki jest, ale pan
też ma głos. Pan też jest obywatelem,
może pan coś zmienić. Staraliśmy się ich
nauczyć, żeby oni pomyśleli. Ludzie się
bali podejmować własne decyzje. Bali
się zmian. Nam udało się dla nich też coś
zrobić – tłumaczą uczniowie.
Do działań udało się też pozyskać wpływo-
wych sojuszników. Najbardziej pomocny
okazał się Marek Ratuszyński, wiceprezes
Spółdzielni Mieszkaniowej „Południe”, z któ-
rym grupa ustalała szczegóły techniczne pro-
jektu. Ławki i kosze zostały ustawione przez
pracowników Zakładu Usług Komunalnych,
a ostateczny impuls do wykonania projektu
zagospodarowania przestrzeni dał Prezydent
Radomia, Andrzej Kosztowniak. Po wizycie
u Prezydenta w tydzień mieliśmy i kosze,
i ławki, mówi Maciek. Także streetworkerzy
z Caritasu pomogli grupie projektowej lepiej
poznać okolicę.
Zauważ: Budowanie sieci sojuszników
może trwać długo. Czasem wystarczy do-
trzeć do tej jednej, właściwej osoby, żeby
dostać zielone światło do działania. Jednak
im więcej osób i instytucji zjednacie sobie
realizując projekt, tym łatwiej będzie za-
dbać o trwałość jego rezultatów.
Grupa pracowała w czasie wolnym przed
i po lekcjach, czasem na przerwach, a bodaj
najwięcej udało się zrobić w czasie ferii zi-
mowych. Ferie to czas odpoczynku, ale
powiedzmy sobie wprost, co młodzież
robi w ferie? Siedzą przed komputerami
i grają. My poszliśmy spotkać się z so-
jusznikami w ferie i później mieliśmy luz.
Nie spieszyliśmy się, wszystko spokojnie
– opowiada Mateusz. Czasem pojawiały się
spięcia związane z tym, że różni członkowie
grupy byli zaangażowani na różnym pozio-
mie, ale i na to znalazła się recepta. Ucznio-
wie zaczęli się wymieniać. Ja już zrobiłem,
jestem spełniony, to ja odchodzę na bok
w tym momencie – dodaje Maciek.
W poprzednim roku ta sama szkoła brała
udział w „Młodym obywatelu”, ale opiekun-
ce grupy nie udało się ukończyć projektu.
Nie zniechęciło to jednak Barbary Wojtkow-
40 41
Dobre praktyki Dobre praktyki
skiej do ponownego spróbowania swoich
sił. Już wiem, dlaczego w zeszłym roku
się nie udało – komentuje pani Barbara.
– Wtedy to byli trzecioklasiści, a ja wzię-
łam pierwszoklasistów, dla których ta
szkoła jest nowością i dzieci czekały, co
im zaoferujemy. Pani Barbara włączyła też
do pomocy inne nauczycielki, które poma-
gały w realizacji obowiązków związanych
z projektem. Gdyby nie ta pomoc, to może
i ja bym się wycofała wcześniej, bo pracy
było tak dużo, dodaje pani Barbara.
Najtrudniejszym momentem dla grupy był
pierwszy krok, czyli wizyta w Spółdzielni
Mieszkaniowej Inżynieria. Wiązał się on
z ogromnym stresem, ale po tym doświad-
czeniu, każdy kolejny krok był już łatwiejszy.
Czasem w grupie spadała motywacja i nie-
oceniony okazywał się Maciek, który wziął
na siebie rolę lider grupy. Mateusz tłumaczy:
Nasz lider jest głównym ogniwem. Po
prostu zawsze, jak komuś nie chciało się
czegoś robić, on wspierał nas na duchu.
Zauważ: W przypadku tej grupy projek-
towej ważne było zaproponowanie for-
my zaangażowania w życie szkoły nowym
uczniom, którzy nie mają jeszcze tak na-
piętych grafików, jak uczniowie kończący
naukę. Ponieważ część członków grupy nie
znała się wcześniej, istotna okazała się też
rola osoby, która mobilizowała innych do
działania.
Wysiłki się opłaciły. Na osiedlu stoją ławki
i kosze na śmieci w miejscach wskazanych
przez uczniów. Projekt wpłynął nie tylko
na zmianę oblicza osiedla, ale też zmienił
samych jego realizatorów. Nabraliśmy no-
wych cech charakteru. Nauczyliśmy się,
że trzeba pomagać innym. Ale było tego
więcej. Na przykład praca w grupie.
Przecież to się bardzo przyda w przyszłej
pracy. Jest też pozyskiwanie sponsorów,
czy chociażby umiejętność docierania
do wszystkich szczebli w społeczeństwie
– to jest naprawdę ważne i zaprocentuje
przyszłości – podsumowuje Filip.
Grupa ma już plany na przyszłość. Chcą, żeby
w ich okolicy pojawiło się prawdziwe boisko
sportowe.
42 43
Dobre praktyki Dobre praktyki
Zanim uczniowie zdecydowali, co chcą robić
w ramach projektu, postanowili dowiedzieć
się od samych mieszkańców, co ci chcieliby
zmienić w swojej okolicy. Pomysł na dzia-
łanie nasunął się grupie, gdy podczas wy-
wiadów z rówieśnikami i lokalnymi insty-
tucjami okazało się, że mieszkańcy spędzają
większość czasu wolnego poza osiedlem.
Powód? W okolicy nie ma przestrzeni, któ-
ra byłaby na tyle atrakcyjna i przyjazna,
aby zachęcać do odpoczynku. Młodzi ludzie
zdecydowali się to zmienić. Wiem że pani
Monika i uczniowie robili wcześniej kon-
sultacje ze środowiskiem lokalnym. Tak
żeby ten projekt nie był tylko naszym
wymysłem, że tylko my go chcemy, ale
że jest to projekt obywatelski, służący
mieszkańcom naszego środowiska i nie
tylko – podkreśla dyrektor szkoły.
Pojawiło się pytanie: jak taki plan wprowa-
dzić w życie? Na pomoc przyszła opiekunka
grupy oraz dyrektor szkoły, Janusz Wójcik.
Ponieważ w zeszłym roku na terenie szkoły
powstał plac zabaw, oboje pomyśleli, że do-
brym pomysłem jest wzbogacić to miejsce
o walor edukacyjny. Wspólnie z młodzieżą
wymyślili, żeby obok placu stworzyć ogród,
w którym odwiedzający mogliby nie tylko
przyjemnie spędzić czas, ale też dowiedzieć
się co nie co o gatunkach zasadzonych tam
roślin. Jako że szkoła położona jest w otu-
linie Parku Krajobrazowego Dębowiec,
wkrótce pojawiła się dodatkowa propozy-
cja: niech prócz ogrodu, będzie tam ostoja
dla ptaków!
Zauważ: uczniowie wraz z opiekunką sko-
rzystali z tego, że szkoła otworzyła nie-
dawno plac zabaw, który można wzbogacić
stwarzając ogród i ostoję ptaków tuż obok.
Plany już były, brakowało tylko środków na
ich realizację. Wtedy pani Monika postano-
wiła zaryzykować i starać się o grant z fun-
dacji Nasza Ziemia i z Urzędu Miasta na
działania związane z ochroną środowiska
oraz wypełnić formularz o dofinansowanie
prezentacji lokalnej w ramach programu
Młody Obywatel. Pieniądze zostały przyzna-
ne i dzięki nim zostały zakupione rośliny,
które przyciągają określone gatunki ptaków.
Zauważ: często lokalne instytucje przyzna-
ją granty na działania, które są podobne
do tych, które planujesz w projekcie. War-
to sprawdzić, czy jest możliwość starania
się o dofinansowanie swoich działań.
Jednak nie na wszystko wystarczyło pie-
niędzy. I wtedy nieoceniona okazała się
pomoc sojuszników. Z Zieleni Miejskiej
młodzi otrzymali część sadzonek za darmo
wraz z obietnicą pomocy przy ich opisywa-
niu. Pozostałą część sadzonek podarowała
Temat projektu:
Działaj lokalnie, a myśl globalnie
Szkoła:
Gimnazjum nr 22 w Bielsku-Białej
Opiekun grupy:
Monika Zając
Grupa projektowa:
Aleksandra Kuś, Julia Klimczak
Streszczenie:
Grupa projektowa z Bielsko-Białej przeprowadziła projekt, którego odbiorcami byli
nie tylko mieszkańcy, ale też okoliczna flora i fauna. Korzystając z tego, że szkoła leży
tuż obok parku krajobrazowego, uczniowie zaprojektowali i stworzyli ogród będący
jednocześnie ostoją dla ptaków.
44 45
Dobre praktyki Dobre praktyki
grupie szkoła ogrodnicza, która zorgani-
zowała także dla uczniów warsztaty o tym,
jak dbać o zasadzoną już roślinność. Karm-
niki oraz budki lęgowe dla ptaków robili
rówieśnicy z ich szkoły. Oni też przynieśli
materiał na stworzenie skalniaka w ogro-
dzie, a nawet pomagali przy sadzeniu roślin.
Nie zapomnę piątku po Bożym Ciele. To
był dzień wolny od nauki, a do nasadza-
nia roślin stawiła się grupa projektowa
i wiele innych chętnych do pomocy. Było
ciężko: upał, deszcz, okropna kamienista
ziemia. Po 4 godzinach pracujący stwier-
dzili, że idą do domu. Ja zostałam, bo
ktoś musiał to skończyć… A tu za chwilę
wszyscy się pojawili i pracowali jeszcze
2 godziny. To było dla mnie niezwykłym
przeżyciem – wspomina pani Monika. To,
jak bardzo inni uczniowie zaangażowali się
w projekt, zaskoczyło samą grupę. Za to ro-
dzice uczniów pomagali przy pracach, któ-
rych nie mogła wykonać młodzież.
Zauważ: większość materiałów potrzeb-
nych do przeprowadzenia inicjatywy zo-
stała pozyskana za darmo, a praca mia-
ła charakter wolontariacki. Ważne jest,
aby osobom i instytucjom, które chce się
zaangażować od początku wyjaśniać, na
czym polega projekt, komu ma on służyć
i jakie wsparcie byłoby potrzebne, aby on
się udał.
Kiedy ogród powstał, przyszedł czas zachę-
cenia mieszkańców okolicy do korzystania
z niego, ale też pokazania innym młodym
ludziom, jak można zrealizować taką inicja-
tywę. Bo jeśli ma się pomysł i odpowiednie
wsparcie, to przedsięwzięcie ma duże szanse
na powodzenie! Właśnie tym działaniem
chcieliśmy zachęcić ludzi, którzy na nas
patrzyli, obserwowali nas, żeby też się
przyłączyli, żeby coś podobnego zrobi-
li. Niekoniecznie zakładali całe ogrody,
ale choćby umieszczali budki lęgowe na
drzewach albo sadzili rośliny, które po-
magają ptakom się żywić. Bo naprawdę
ptaki robią bardzo dużo dla nas, zjadają
szkodniki – podsumowuje Ola, jedna z reali-
zatorek projektu .
Uczniowie wraz z opiekunką zdecydowa-
li, że promocję ich działań warto połączyć
z dwoma innymi wydarzeniami, które mają
miejsce w ich miejscowości – letnim festy-
nem oraz ekopiknikiem organizowanym
przez lokalny dom kultury. Podczas obu im-
prez młodzież rozdawała każdemu sadzonki
w zamian za każde przyniesione 10 kg maku-
latury. Udzielała również porad, jak należy
dbać o sadzonki.
Zauważ: młodzież zdecydowała przyłączyć
promocję swojego projektu z rozpozna-
walnymi w okolicy wydarzeniami. Dzięki
temu koszty zorganizowania takiej pre-
zentacji zmalały, a grupa miała pewność,
46 47
Dobre praktyki Dobre praktyki
że dużo więcej osób przybędzie na miejsce
i zapozna się z ich działaniami.
Mieszkańcy bardzo pozytywnie oceniają
inicjatywę podjętą przez gimnazjalistów.
Nie tylko chętnie odwiedzają ogród, ale też
chwalą szkołę za wspieranie młodych lu-
dzi w przeprowadzaniu podobnych dzia-
łań skierowanych co społeczności. Ludzie
się zaangażowali, przynosili budki,
sadzonki, rośliny. I myślę, że spodo-
bał im się ten pomysł, bo nawet w tym
momencie mam młodszego bratanka,
z którym chodzę na plac zabaw i dużo
więcej dzieci przebywa tam z rodzica-
mi. Siedzą rodzice, a dzieci się bawią.
Rodzice bardzo też chwalą ten plan za-
baw i chwalą to, że właśnie szkoła się
zaangażowała i stworzyła coś takiego
– zaznacza Julia, członkini grupy projektowej.
Zauważ: dla Uczniowie mają plany nie
tylko na to, jak rozwijać projekt, ale też
jak sprawić, żeby nie został on bez opie-
ki, gdy oni pójdą do innej szkoły. Warto
zastanowić się wcześniej na tym, co zro-
bić, aby podjęta inicjatywa miała swoją
kontynuację.
Pozyskiwanie sojuszników
do projektu
4948
Pozyskiwanie sojuszników do projektuPozyskiwanie sojuszników do projektu
Pozyskiwanie sojuszników do projektuDo realizacji każdego projektu potrzebni są sojusznicy, czyli sprzymierzeńcy i współpracow-
nicy, którzy na różne sposoby mogą wesprzeć realizatorów projektu. Sojusznikiem może stać
się każda osoba, grupa bądź instytucja, a udzielone wsparcie może mieć różną formę – od
udostępnienia kontaktów, przez wypożyczenie sprzętu, po pomoc finansową.
Współpraca z sojusznikiem powinna opierać się na zasadzie obopólnych korzyści, to znaczy
obie strony powinny mieć z realizacji projektu pożytek. Korzyścią sojusznika może być satys-
fakcja z tego, że przyczynił się do powodzenia wartościowego projektu, ale może mu też zależeć
na reklamie, rozgłosie, możliwości pozyskania waszego wsparcia przy własnych projektach, itd.
Współpraca z sojusznikami krok po kroku• Kto może wam pomóc w realizacji projektu?
Na początku spotkajcie się w grupie, żeby wspólnie zastanowić się, co jest wam potrzebne do
realizacji zaplanowanych działań. Możecie zastosować metodę „burzy mózgów”, która pole-
ga na zebraniu wszystkich pomysłów, które przyjdą wam do głowy. Nie ma dobrych i złych
pomysłów – zapisujcie wszystko. Na liście potrzeb, na które odpowiedzią będzie wsparcie so-
juszników znaleźć się może np. oficjalna zgoda na działania, pomoc w organizacji spotkania,
pomoc w transporcie, pomoc rzeczowa, pomoc finansowa, wsparcie akcji promującej wyda-
rzenie. Kiedy lista będzie gotowa, przyjrzyjcie się wszystkim pozycjom raz jeszcze. Oddzielcie
elementy kluczowe dla realizacji projektu od tych, bez których możecie się obejść.
Na podstawie listy niezbędnych działań i wyposażenia zastanówcie się, kto może wam udzielić
potrzebnej pomocy. Do zidentyfikowania potencjalnych sojuszników również można użyć
burzy mózgów. Nawet jeśli nie jesteście pewni, że uda wam się dotrzeć do danej osoby lub
instytucji – i tak je zapiszcie.
Zebrane pomysły dobrze jest usystematyzować. Krok ten będzie polegał na dopasowaniu poten-
cjalnych sojuszników do wypisanych przez was potrzeb. Możecie to zrobić np. w formie tabelki.
Czego potrzebujemy? Kto może nam pomóc?
200 krzesełek na prezentację Dyrekcja szkoły, Dom Kultury
Samochód do przewozu makiety Mama Michała
… …
Kiedy przejdziecie do etapu planowania działań w projekcie, tabelkę można wzbogacić o do-
datkowe kolumny, np. Jak dotrzemy do tej osoby/instytucji? Kto jest odpowiedzialny za kontakt
z daną osobą/instytucją?
Wśród potencjalnych sojuszników zazwyczaj pojawiają się:• Kto może zostać sojusznikiem?
• Rodzice
Rodziców można prosić o dobrą radę, pomoc w transporcie materiałów, wsparcie w wykony-
waniu zadań, opiekę nad wami, jeśli organizujecie duże spotkanie. Niektórzy rodzice pracują
w instytucjach, które znajdują się na liście waszych potencjalnych sojuszników, więc można
skorzystać z ich pomocy w dotarciu do kolejnych osób lub miejsc.
• Nauczyciele
Nauczyciel wspiera was na terenie szkoły, pomaga zorganizować spotkania grupy. Jest też
pierwsza osobą, do której możecie zwrócić się o pomoc. Może służyć swoją wiedzą, umiejętno-
ściami i pomysłami, a także pomóc przekonać do waszych pomysłów innych nauczycieli czy
dyrekcję. Nauczyciele oprócz wielu uczniów znają też rodziców i dzięki temu często dobrze
orientują się w potrzebach lokalnej społeczności.
• Dyrekcja szkoły
Dyrekcja może udostępnić wam salę na miejsce spotkań grupy, może również pozwolić wam
na zorganizowanie wydarzenia w szkole, np. na szkolnym boisku, w sali gimnastycznej, udo-
stępnić szkolny sprzęt nagłośnieniowy lub sportowy. Jeśli chcecie zorganizować jakiekolwiek
wydarzenie w swojej szkole, powinniście najpierw postarać się o zgodę dyrekcji.
• Burmistrz, prezydent miasta i urzędnicy
Burmistrz, prezydent lub urzędnik może wydać zgodę lub zezwolenie potrzebne np. do or-
ganizacji zbiórki publicznej lub koncertu. Urzędy mogą też wesprzeć was finansowo (przy-
znając grant lub fundując nagrody w konkursie) lub rzeczowo (np. przekazując wam swoje
gadżety promocyjne na nagrody w loterii). Patronat burmistrza lub prezydenta może otwo-
rzyć wam drzwi do kolejnych instytucji, a także pomóc w zainteresowaniu mediów waszymi
działaniami.
• Organizacje pozarządowe
Organizacje pozarządowe to istna skarbnica wiedzy i doświadczeń. Musicie tylko znaleźć
organizację o profilu, który odpowiada waszym działaniom. Możecie do tego wykorzystać
wyszukiwarkę na portalu www.ngo.pl. Pracownicy organizacji pozarządowych często mają
5150
Pozyskiwanie sojuszników do projektuPozyskiwanie sojuszników do projektu
doświadczenie w realizacji wielu projektów. Niektóre organizacje dysponują środkami finan-
sowymi na realizację lokalnych projektów.
• Ksiądz
Ksiądz może pomóc udostępniając pomieszczenia na terenie kościoła na spotkania, z kolei
ogłoszenia parafialne lub tablica ogłoszeniowa w kościele to doskonały sposób na poinfor-
mowanie innych o organizowanych przez was działaniach. Często księża orientują się w sy-
tuacji swoich parafian, więc rozmowa z przedstawicielem kleru może być źródłem inspiracji
i wiedzy na temat potrzeb społeczności.
• Rówieśnicy
Wasi rówieśnicy mogą pomóc wam wtedy, gdy do pracy potrzebnych jest najwięcej rąk, np.
w czasie organizowanego przez was koncertu lub gry miejskiej. Starsi koledzy mogą wesprzeć
w realizacji bardziej skomplikowanych zadań lub posłużyć swoją wiedzą i doświadczeniem.
Na etapie planowania projektu warto zwrócić się do rówieśników po inspirację – często oprócz
przemyśleń mają też dobre pomysły na działania.
• Firmy
Prywatne firmy to źródło wsparcia rzeczowego, a czasem też finansowego. Pamiętajcie jednak,
że łatwiej nakłonić firmę do ofiarowania tego, co produkuje na potrzeby waszych działań, niż
do przekazania pieniędzy. Warto więc pomyśleć o tym, jak możecie wykorzystać produkty
poszczególnych firm (np. deski z tartaku, krzewy od przedsiębiorstwa ogrodniczego). Pamię-
tajcie, że macie dużo do zaoferowania w zamian, np. promocję lokalnej firmy podczas orga-
nizowanego wydarzenia.
• Media
Media to bardzo ważny sojusznik. Przede wszystkim pozwalają dotrzeć do szerszego grona
odbiorców z informacją o projekcie i o jego rezultatach. Współpraca z mediami to często
ważna karta przetargowa w negocjacjach z potencjalnymi sojusznikami. Media pomagają też
budować wasz wizerunek: jeśli projekt zostanie przedstawiony w mediach w pozytywnym
świetle, pomoże wam to w realizacji kolejnych projektów.
Inne organizacje i instytucje, które mogą wam pomóc, to:•Młodzieżowa Rada Miasta – może zwrócić się do władz gminy z prośbą np. o wytyczenie ście-
żek rowerowych prowadzących do szkoły,
•samorządy w innych szkołach – mogą być źródłem inspiracji i pomysłów na działania,
•organizacje młodzieżowe i harcerskie – mogą pomóc w organizacji szkolnego biwaku,
•Dom Kultury – może udostępnić salę na występ szkolnego koła teatralnego,
•szpitale, żłobki, domy dziecka – te instytucje często są chętne do współpracy z wolontariuszami,
•Rada Dzielnicy, Miasta, Gminy lub Powiatu – może bezpłatnie wynająć uczniom pomieszcze-
nie, np. na organizację lokalnego festiwalu różnorodności kulturowej,
•szkoły wyższe – studenci poprowadzą spotkanie informacyjne o kierunkach studiów.
Jak przekonać potencjalnych sojuszników do współpracy?• Zanim porozmawiacie z potencjalnymi sojusznikami upewnijcie się, że znacie od-
powiedzi na następujące pytania:
•Dlaczego nasz projekt jest ważny dla społeczności lokalnej? Na jakie potrzeby odpowiada?
•Na czym polega nasz projekt? Jaki jest główny cel naszych działań?
•Jakie działania chcemy zrealizować w ramach projektu? Kiedy odbędą się te działania?
•Co jest nam potrzebne do realizacji zadania? Jakie zasoby i jakich sojuszników już udało nam
się pozyskać?
• Przed rozmową z potencjalnym sojusznikiem powinniście wiedzieć:
•o co chcecie prosić waszego rozmówcę (patronat, materiały, pieniądze, pomoc),
•jak wykorzystacie wsparcie, o które się zwracacie,
•kiedy będziecie potrzebowali materiałów lub pomocy, o którą prosicie,
•co możecie zaoferować w zamian za udzieloną wam pomoc,
•co jest atrakcyjnego, wyjątkowego w waszym projekcie,
•jakie korzyści przyniesie wasz projekt lokalnej społeczności,
•jak chcecie poinformować uczestników projektu o wsparciu otrzymanym przez sojusznika.
• Kilka dobrych rad:
•Idąc na rozmowę powinniście dobrze znać swój projekt i być przygotowani na potencjalne
pytania – możecie w grupie przeprowadzić symulację rozmowy z potencjalnymi sojusznikami.
•Możecie mieć ze sobą notatki, ale starajcie się mówić „z głowy i z serca”.
•Pamiętajcie, kto jest odbiorcą waszej wypowiedzi – inne argumenty są istotne dla dyrekcji
szkoły, a inne dla właścicieli firmy.
•W uporządkowaniu wypowiedzi może pomóc prezentacja multimedialna, np. wykonana
w Prezi.
•Mówcie krótko i na temat.
5352
Pozyskiwanie sojuszników do projektu
•Oprócz przedstawiania własnych opinii w trakcie rozmowy powołujcie się też na fakty i wy-
niki przeprowadzonej przez was diagnozy społeczności.
•Obecność w mediach to większy rozgłos dla projektu, ale i dla sojuszników – jeśli planujecie
współpracę z mediami, w rozmowie wspomnijcie o tym, jakie media bierzecie pod uwagę.
•Chwalcie się dotychczasowymi sukcesami waszej grupy.
•Wierzcie, że wam się uda!
Jak dbać o dobra współpracę?• Kiedy uda wam się pozyskać sojusznika, pamiętajcie o kilku zasadach:
•Jeśli nie jesteście pewni warunków uzgodnionych z sojusznikiem, nie wahajcie się dopytywać.
Może wam to zaoszczędzić późniejszych kłopotów.
•Na bieżąco informujcie sojuszników o istotnych zmianach w waszym projekcie.
•Wspominajcie o sojusznikach przy każdej okazji: w wywiadach, artykułach, wpisach na blogu,
rozmowach z innymi, w materiałach promocyjnych.
•Zaproście sojuszników na prezentację podsumowującą projekt.
•Na koniec projektu podziękujcie sojusznikowi za udzielone wam wsparcie. Możecie wysłać
dyplom lub wspólne zdjęcie. Podzielcie się z sojusznikami także pisemnym podsumowaniem
projektu i osiągniętych sukcesów.
•Możecie też poprosić dyrekcję o udostępnienie gabloty lub gazetki ściennej, na której będziecie
umieszczać zdjęcia i podziękowania dla waszych sojuszników.
Jak napisać podanie?W procesie pozyskiwania sojuszników nie zawsze należy ograniczać się wyłącznie do rozmo-
wy – czasem warto sięgnąć również do formy pisemnej. Warto, abyście po spotkaniu z sojusz-
nikiem pozostawili po sobie jakiś ślad, na przykład podanie, w którym zawrzecie skrócony
opis waszego projektu, informację o tym, co chcecie otrzymać oraz co oferujecie w zamian.
Podajcie również kontakt do siebie.
Pozyskiwanie sojuszników do projektu
55
Dobre praktyki
54
Pozyskiwanie sojuszników do projektu
Warszawa, dn. 15.03.2012
Program Młody Obywatel
Projekt ……………
Gimnazjum w ………..
Opiekun: Anna Kowalska
Tel: 0123456789
e-mail: obywatelka@gimnazjum.pl
Sz. P. Jan Kowalski
Dyrektor Hurtowni Materiałów Papierniczych
W imieniu zespołu projektowego realizującego program Młody Obywatel w Gimnazjum nr…
w …, w ramach którego organizujemy w dn. 01.06.2012 r. w Miejskim Domu Kultury spotkanie
międzypokoleniowe z seniorami z naszego miasta, zwracamy się z uprzejmą prośbą o wspar-
cie materialne naszego przedsięwzięcia w postaci wyposażenia sal w odpowiednie materiały
warsztatowe potrzebne w tym dniu.
Celem organizowanych przez nas spotkań międzypokoleniowych jest wymiana doświadczeń
i umiejętności miedzy seniorami i młodymi ludźmi żyjącymi w naszym mieście oraz aktywi-
zacja osób starszych, dla których nie została stworzona do tej pory żadna oferta.
Dzięki przekazanym przez Państwa firmę materiałom papierniczym, będziemy w stanie zor-
ganizować ciekawe zajęcia warsztatowe, które przyczynią się do integracji młodych z senio-
rami oraz aktywizowania osób starszych żyjących w naszym mieście.
Jednocześnie zobowiązujemy się do:
• promowania i wyeksponowania w formie wizualnej i werbalnej wizerunku, marki i logo
Państwa firmy podczas organizowanego przez nas spotkania międzypokoleniowego,
• umieszczenia marki i logo Państwa firmy na stronie internetowej naszej szkoły oraz w arty-
kule w lokalnej gazecie, stanowiącym relację z przeprowadzonej przez nas imprezy;
• budowania pozytywnego wizerunku Państwa firmy wśród uczniów i uczennic naszej szkoły.
Prosimy o pozytywne rozpatrzenie naszej prośby.
Z poważaniem,
Zespół projektowy Młodego Obywatela
Gra o sojusznikach w projekcie
56 57
Przewodnik dla prowadzącegoGra o sojusznikach w projekcie
Jak przeprowadzić ćwiczenie? Przewodnik dla prowadzącego
Scenariusz symulacyjny jest odpowiedzią na wyzwania, przed którymi stają grupy
uczniowskie w projekcie Młody Obywatel, przygotowujące się do realizacji autorskich
projektów.
U podstaw ćwiczenia leży założenie, że każda społeczność lokalna dysponuje szeregiem
wartościowych zasobów materialnych i społecznych, które można uruchomić, aby służyły
rozwojowi kapitału społecznego. Uczniowie nie zawsze dostrzegają od razu te zasoby, a tak-
że nie uświadamiają sobie kto i w jakim zakresie może pomóc im w realizacji projektów.
Pojawiają się obawy o to, czy i jak docierać do różnych sojuszników.
Symulacja ma na celu ułatwienie uczniom znajdowania i korzystania z pomocy sojusz-
ników oraz planowania działań związanych z projektami uczniowskimi, w których będą
brać udział.
Cele scenariusza: •Wzmocnienie kompetencji dostrzegania w społeczności lokalnej wartościowych zasobów
różnego rodzaju.
•Rozwój kompetencji dostrzegania ważnych (przyjaznych) sojuszników.
•Nauka podstaw zarządzania projektem.
•Poznanie podstawowych zasad pozyskiwania sojuszników.
Przejście przez scenariusz zapewni uczestnikom „skompresowane” doświadczenie pracy
nad projektem (jak zaplanować pracę, stworzyć plan działań, podzielić się pracą), a także
pozwoli „oswoić” ich w bezpiecznych warunkach z poszukiwaniem sojuszników, którzy
znajdują się w zasięgu ich ręki. W ćwiczeniu znalazły się także cztery przykłady możliwych
do realizacji projektów, zaczerpnięte z poprzednich edycji programu Młody Obywatel –
mogą one posłużyć za inspirację. Warto potraktować scenariusz jako wstęp i zbudowanie
dobrych praktyk do pracy nad realnym projektem.
MYŚL PRZEWODNIA: Jeśli wykazuję się aktywnością i zaangażowaniem, wiem kiedy, jak i z kim
współpracować (budować koalicje) oraz kiedy, jak i z kim się kontaktować, jestem w stanie
zrealizować ciekawy projekt.
Materiały: Do przeprowadzenia symulacji potrzebne są następujące materiały:
Materiały Ilustracja Rola materiałów w ćwiczeniu
4 karty z opisem
zadań graczy
(po 1 dla każdej
z grup)
Opisy zadań zawierają dokładne instrukcje dla graczy.
Z nich uczestnicy gry dowiadują się kim są, co się dzieje,
jakie mają zadnie do wykonania.
4 karty „Nasi
sojusznicy”
(po 1 dla każdej
z grup)
Karty „Nasi sojusznicy” służą graczom do zapisywania in-
formacji o pomocnych postaciach ze świata gry.
Pola oznaczone na czerwono zawierają zadania specjal-
ne – należy zgłosić się do prowadzącego i odegrać krótką
scenkę „Telefon do instytucji”.
4 karty „Projekt”
z harmonogra-
mem działań
do wypełnienia
(po 1 dla każdej
z grup)
Uzupełniając pola na kartach „Projekt”, gracze stworzą
swoje plany działań. Powstanie schemat, który warto za-
stosować w realizacji rzeczywistego projektu.
Uczniowie powinni wpisać w harmonogram wszyst-
kie zadnia, podzielić się nimi i oszacować czas każdego
z nich.
4 egzemplarzy
mapki
(po 1 dla każdej
z grup)
Mapy pomogą graczom lepiej wyobrazić sobie świat
symulacji.
58 59
Gra o sojusznikach w projekcie Przewodnik dla prowadzącego
12 kart
znajomych
(po 1 dla loso-
wo wybranych
graczy)
Karty znajomych zwierają informację o przydatnych zna-
jomościach, które mają niektórzy gracze.
Karty należy wyciąć i rozdać graczom z różnych zespołów
(wg podanego dalej schematu).
Karty symbolizują sieci znajomych, które można uru-
chomić, jeśli potrzebujemy pomocy w realizacji projektu.
„Lista zadań
specjalnych”
jest materiałem
dla prowadzą-
cego i składa
się z opisów
krótkich scenek,
które będzie on
musiał odegrać
z uczestnika-
mi podczas
symulacji.
Ważne, by informacja udzielana była tylko wtedy, gdy
uczniowie w odpowiedni sposób przeprowadzą rozmo-
wę, tzn. zawrą w niej podane elementy:
•przedstawienie się,
•krótkie uzasadnienie celu telefonu (charakterystyka
projektu),
•prośba o kontakt do osoby decyzyjnej/ważnej dla powo-
dzenia projektu.
Po każdej „scence” osoba prowadząca powinna udzielać
informacji zwrotnej – jak prawidłowo prowadzić tego
typu rozmowy, by uzyskać pomoc.
Oprócz tego potrzebne będą przybory do pisania dla uczestników.
Ile osób może brać udział w symulacji
Symulację można przeprowadzić w grupie od 8 do 28 osób. Choć optymalna liczebność grupy
to 12-20 osób.
Symulacja krok po kroku
Na czym polega symulacja?
Uczestnicy wcielają się w role młodych mieszkańców polskiego miasta (zespoły uczniowskie),
przed którymi stoi zadanie podobne do tego, które otrzymają w Młodym Obywatelu. W ćwi-
czeniu młodzież zostanie podzielona na cztery grupy, z których każda będzie pracować nad
innym projektem.
Każda grupa dostaje listę zadań, którymi musi się zająć w swoim projekcie, nieuzupełnione
harmonogramy pracy oraz schematy, na które nanieść trzeba informacje o postaciach przy-
datnych przy realizacji projektu. Uczestnicy muszą zrobić trzy rzeczy:
1. Uzupełnić harmonogram pracy tak, aby zawierał wszystkie czynności podzielone między
wszystkich członków grupy oraz przewidywany czas potrzebny na ich wykonanie.
2. Uzupełnić brakujące informacje na temat potrzebnych osób.
3. Zaprezentować wyniki swojej pracy.
Są dwa sposoby zdobywania informacji o potrzebnych osobach (odzwierciedlające
różne rzeczywiste sposoby działania):
1. Poszukiwanie w sieci znajomych
Część uczestników gry (wybrana losowo) będzie dysponować kartami znajomych. Wystarczy
więc w pierwszej kolejności popytać kolegów i koleżanki ze swojej oraz z innych grup, czy nie
znają przypadkiem potrzebnej osoby.
UWAGA! Każdy członek grupy może udać się do innej grupy tylko raz! (oczywiście o ile po-
zwala na to liczebność grupy).
2. Kontakt z instytucjami
Nie wszystkie postaci uwzględnione są na kartach znajomych. Również w życiu, nie zawsze
mamy bezpośredni kontakt do wszystkich ważnych dla nas potencjalnych sojuszników. Aby
zdobyć informacje o tych brakujących postaciach, uczniowie powinni zgłaszać się do pro-
wadzącego, który odgrywa rolę przedstawicieli rożnych instytucji. Uczniowie będą musieli
odegrać krótkie scenki z osobą prowadzącą, obrazujące takie sytuacje, jak wykonanie telefonu
do różnych instytucji z prośbą o połączenie z odpowiednią osobą.
60 61
Gra o sojusznikach w projekcie Przewodnik dla prowadzącego
Przygotowanie i prowadzenie gry – instrukcja dla prowadzącegoPrzed grą: Wydrukuj wszystkie materiały zgodnie z tabelą, po jednym zestawie na grupę (nie
dla każdego uczestnika)
1. Ustaw stoliki w sali tak, aby uczestnicy mogli wygodnie pracować w czterech osobnych
grupach.
2. Podziel uczestników (lub pozwól im samym się podzielić) na 4 grupy.
3. Wyjaśnij grającym, że zaraz wezmą udział w symulacji związanej z projektem Młody Oby-
watel, której celem jest przygotowanie ich do pracy nad projektem. Odczytaj wprowadzenie
lub odtwórz nagranie.
4. Rozdaj materiały (dla każdej grupy odpowiedni zestaw: opis zadań, nasi sojusznicy, projekt).
Poproś, by każdy zespół wymyślił swoją nazwę. UWAGA: niezwykle ważne jest, aby karty zna-
jomych zostały rozdane w następujący sposób:
Grupa zajmująca się ścieżką przyrodniczą Karty o numerach: 1; 3; 7
Grupa zajmująca się stroną internetową Karty o numerach: 5; 9; 11
Grupa zajmująca się gazetką Karty o numerach: 2; 6; 12
Grupa zajmująca się bajkami Karty o numerach: 4; 8; 10
Wewnątrz grup karty otrzymują losowo wybrane osoby.
5. Zachęć do zapoznania się z materiałami w trakcie kolejnych 10 minut.
6. Gdy uczestnicy przeczytają instrukcje, przeczytaj opis miasta Zaradno i opowiedz o sposo-
bach zdobywania ważnych dla nich informacji o postaciach (wymiana danych na podstawie
kart znajomości oraz o wykonywanie zadań specjalnych, po które należy zgłosić się do ciebie,
czyli osoby, która będzie odgrywała rolę rożnych urzędów i instytucji).
7. Upewnij się, że wszystko jest jasne, dopytując grupy o to, co mają zrobić (wykonać dwa za-
dania: wypełnić puste pola na karcie „Nasi sojusznicy” oraz uzupełnić formularz „Projekt”).
Omów poszczególne karty i wyjaśnij, co się na nich znajduje oraz przypomnij, że zadaniem
jest uzupełnienie WSZYSTKICH PUSTYCH PÓL. Odpowiedz na ewentualne pytania uczestników.
Ogłoś, że zespoły mają teraz 30 minut na zrealizowanie zadań.
8. Przypominaj o upływającym czasie. Gdy minie 30 minut, poinformuj, że zespoły mają teraz
10 minut na przygotowanie się do prezentacji swoich projektów. Każda grupa będzie miała 5
minut na opowiedzenie o swoim projekcie i omówienie efektów swojej pracy. Zwróć uwagę, że
w każdej prezentacji powinna znaleźć się informacja na temat celu, kolejnych kroków i czasu
ich trwania oraz sojuszników pozyskanych do projektu.
W trakcie symulacjiRola osoby prowadzącej podczas trwania symulacji to z jednej strony dbanie o jej przebieg,
z drugiej zaś odgrywanie scenek z uczestnikami przy okazji zadań specjalnych. Oprócz tego
należy po prostu reagować na to, co się będzie działo (dbać o to, żeby nikt nie siedział bezczyn-
nie, rozwiązywać ewentualne konflikty, odpowiadać na pytania itp.). Szczególnie w pierwszej
części ćwiczenia warto przejść się między zespołami i sprawdzić, czy wszystkie zadania są dla
nich zrozumiałe. Ważną funkcją jest pilnowanie czasu przeznaczonego na poszczególne zada-
nia. Kiedy wszystkie grupy skończą (bądź skończy się wyznaczony czas), poproś przedstawicieli
grup o prezentację wyników pracy.
Przebieg ćwiczenia (W zależności od czasu, jakim dysponujemy oraz potrzeb grupy, prowa-
dzący może zdecydować o wydłużeniu lub skróceniu czasu poszczególnych części. Ważne jest
przy tym, aby informować uczestników gry o zmianie ram czasowych).
Działanie Czas
Czytanie materiałów, wymyślenie nazwy zespołu 10 min
Symulacja pracy nad projektem (pozyskiwanie kontaktów, plano-
wanie harmonogramu) 30 min
Przygotowanie prezentacji 10 min
Prezentacje 20 min
Omówienie i przygotowanie do pracy nad własnym projektem Co najmniej 30 min
62 63
Gra o sojusznikach w projekcie Przewodnik dla prowadzącego
PodsumowaniePodsumowanie to najważniejsza część rozgrywki. To proces edukacyjny stosowany po zakoń-
czeniu gry, symulacji, odegraniu roli lub jakiejkolwiek aktywności poznawczej, który ma po-
móc uczestnikom przyjrzeć się własnym doświadczeniom i wyciągnąć z nich wnioski. Dobre
omówienie to wykorzystanie doświadczenia scenariusza, aby wyciągnąć wnioski do zastoso-
wania w rzeczywistości.
Do omówienia tego ćwiczenia rekomendujemy zastosowanie tzw. systemu OAZA, który zakłada
przeprowadzenie uczestników przez cztery fazy podsumowania:
1. Opis (zachowań i odczuć). Rozgrywka budzi wiele emocji, zarówno pozytywnych jak i nega-
tywnych. Ważne jest, aby dać uczestnikom możliwość porozmawiania o tym, co się wydarzyło,
podzielenia się wrażeniami. WAŻNE: W rezultacie tej fazy gracze powinni oczyścić się z nega-
tywnych emocji, a nie wzmacniać poczucie winy, obwiniać się wzajemnie, itp.
Jak zabraliście się do realizacji zadania?
Jak się czuliście – czy było ciekawie, nudno, za trudno?
Jak podzieliliście się zadaniami? Jak układała się praca w grupie?
Co było najtrudniejsze/najłatwiejsze?
Jak układały się wam relacje z innymi grupami?
Czy wymienialiście się informacjami o sojusznikach?
W jaki sposób pozyskiwaliście informacje o sojusznikach?
2. Analiza (zachowań i działań) – w tej części ważna jest interpretacja zachowań graczy. Jak
oceniają swoje decyzje? Dlaczego zachowywali się w taki sposób, a nie inny?
Czy tematy projektów były interesujące?
Dlaczego tylko niektóre osoby z zespołu były aktywne w pozyskiwaniu informacji?
Jaki sposób zdobywania informacji okazał się najskuteczniejszy (w jaki sposób sformułowane
pytanie czy prośba)?
Co by było, gdybyście nie znali osobiście żadnej z osób, której wsparcie było wam potrzebne
w projekcie?
Dlaczego takie zaplanowanie działań byłoby pomocne w realizacji zadania?
Czy zgadzacie się ze stwierdzeniem, że poświęcenie 1 godziny na zaplanowanie działania po-
zwala zaoszczędzić 100 godzin w fazie realizacji? Dlaczego?
Co zrobilibyście inaczej gdybyście mogli zagrać jeszcze raz?
Jak układały się wam relacje z innymi zespołami? Jak wam się współpracowało w swoim
zespole, a jak w kontakcie z innymi grupami? Dlaczego?
3. Zestawienie z rzeczywistością – to prawdopodobnie najtrudniejsza część podsumowania,
czyli zainspirowanie graczy do poszukiwania analogii ćwiczenia z rzeczywistością.
A jak jest w waszym mieście? Czy udałoby wam się zrealizować taki projekt?
W jaki sposób pozyskiwalibyście sojuszników, czyli osoby, które mogą wam pomoc?
Część informacji była w zasięgu – mogliście je pozyskiwać od kolegów z innych grup, a po inne
musieliście zgłaszać się do urzędów i poszczególnych instytucji. A jak sytuacja z sojusznikami
wygląda w prawdziwym projekcie?
Ile czasu potrzebowalibyście na przeprowadzenie podobnego projektu w rzeczywistości?
Mniej czy więcej niż 2 miesiące?
4. Aplikacja – czyli co można zrobić, by przenieść wnioski z gry na rzeczywistość?
W tej części uczestnicy przechodzą do swojego projektu i zastanawiają się, jak wykorzystać do-
świadczenie z gry do skutecznego zaplanowania swoich działań. Warto zainspirować uczest-
ników do:
•zastanowienia się nad skorzystaniem z pomysłów na projekt (jeśli jeszcze takich nie mają),
•wykorzystania schematu działania (planowanie działań, podział dużego zadania na mniejsze
elementy),
•odwagi w poszukiwaniu i pozyskiwaniu sojuszników.
W tabeli zebrane zostały podstawowe mechanizmy wpisane w ćwiczenie, do których warto
odnieść się w czwartej fazie podsumowania. →
64 65
Gra o sojusznikach w projekcie Przewodnik dla prowadzącego
Mechanizm wpisany w ćwiczenie Wnioski odnoszące się do rzeczywistościPunkty do dyskusji
Kluczowy w każdym projekcie jest CEL – co
robimy i po co?
Praca projektowa – podział dużego zadania
na mniejsze cegiełki.
Każda „cegiełka” powinna mieć swojego
opiekuna i termin realizacji.
Takie podejście wymusza formularz „Nasz
projekt”.
Jak podzielić się zadaniami? Kto będzie od-
powiedzialny za poszczególne zadania? Ja-
kie są nasze „cegiełki”?
Jaki jest cel naszego projektu? Ile mamy cza-
su? Jak duży jest nasz zespół projektowy?
Są dwa sposoby docierania do naszych
sojuszników:
1. Poszukiwanie w sieci znajomych (karty
znajomych).
2. Kontakt z instytucjami.
Formularz „Nasi sojusznicy” wizualizuje
ten sposób myślenia o kapitale społecznym,
czyli sieci powiązań w naszej społeczności,
które możemy uruchomić w sytuacji wspól-
nego działania.
Kapitał społeczny – kapitał, czyli zasób do uru-
chomienia. Społeczny, czyli złożony z ludzi.
Do kogo możemy dotrzeć w taki sposób? Jacy
sojusznicy będą nam potrzebni do realizacji
projektu? Jakiego wsparcia potrzebujemy?
W kontakcie z instytucjami, do których
zgłaszamy się po zgodę/pomoc trzeba wy-
kazać się umiejętnościami prowadzenia
takiej rozmowy – prowadzący nie udziela
informacji, jeśli uczniowie nie udzielą po-
trzebnych wyjaśnień.
Wypracowanie schematu rozmowy mającej
na celu pozyskanie sojusznika
Konieczność aktywności w pozyskiwaniu
kontaktów, docieraniu do sojuszników. Po-
zyskanie kontaktu jest możliwe.
Czego obawiamy się w rzeczywistości? Jak
przełamać tego typu obawy?
Załączniki do gry o sojusznikach w projekcie:
1. Tekst o Zaradnie
2. Projekt grupy – cel i harmonogram
3. Zadania dla grup
4. Nasi sojusznicy (ścieżka)
5. Nasi sojusznicy (strona)
6. Nasi sojusznicy (gazetka)
7. Nasi sojusznicy (bajki)
8. Zadania specjalne
9. Karty znajomości
10. Mapa”
66 67
Jesteś mieszkańcem niewielkiego polskiego miasta ZARADNO. Jest to miejscowość, jakich w
naszym kraju wiele. Powstała w późnym średniowieczu, lecz przechodziła liczne, często gwał-
towne, przemiany i dziś zobaczysz w niej raczej bloki i kostkę Bauma, a nie kamienice i bruk.
Miasto liczy 34 tys. mieszkańców. Wielu młodych ludzi wyjeżdża stąd na studia i do pracy.
Panuje przekonanie, że nic się tu nie dzieje, a to dlatego, że „nic się tu nie da zrobić”. Tymcza-
sem…Właśnie nadarza się okazja do walki z tym stereotypem.
W tym roku Zaradno obchodzi 350 rocznicę nadania praw miejskich. Z tej okazji, lokalny
samorząd zlecił twojej szkole przeprowadzenie kilku projektów uczniowskich. Mają one na
celu aktywizację mieszkańców oraz otwarcie ich oczu na drzemiący w mieście potencjał.
A więc co sprawia, że Zaradno jest w gruncie rzeczy miastem wyjątkowym? Przede wszystkim
położenie w sąsiedztwie dużego leśnego rezerwatu przyrody. Spotkać tam można unikalne
gatunki roślin i zwierząt. Jest też trochę zabytków: ruiny kompleksu zamkowego ze świetnie
zachowanymi murami obronnymi, barokowa katedra z unikalnymi organami, czy przepiękny
gmach ratuszowy. To atuty, które spokojnie wystarczyłyby do ściągnięcia tu wielu turystów.
A przecież jest jeszcze cała masa unikalnych lokalnych legend i historii. Również działalność
miejscowych artystów wszelkiej maści, skupionych wokół tutejszego domu kultury zasługuje
na uwagę i promocję.
Właśnie promocji i zwracaniu uwagi na potencjał jaki drzemie w Zaradnie mają służyć pro-
jekty, w których bierzecie udział. Każdy z was trafi do jednego z czterech zespołów projekto-
wych. Przed każdym z nich inne zadanie…
Przeczytajcie uważnie materiały i… POWODZENIA
Uwaga! To zadanie polega na uzupełnie-
niu harmonogramu. Powinno się w nim
znaleźć co najmniej 8 działań, wymie-
nionych na karcie zadań.
Projekt grupy
(wymyślcie nazwę dla waszej grupy)
Cel projektu
(co jest celem waszego przedsięwzięcia?)
Harmonogram działań
(zaznaczcie w tabeli poniżej co zamierzacie zrobić, kiedy i kto jest za kolejne działania odpowiedzialny?)
Zadanie
Czas potrzebny
na realizację
zadania
Osoba
odpowiedzialna
Pierwsze
spotkanie
zespołu
projektowego
Wszyscy
Dziś Dwa miesiące później
Załącznik nr 1 „Tekst o Zaradnie” Załącznik nr 2 „Projekt grupy – cel i harmonogram”
Załącznik nr 3 „Zadania dla grup”Załącznik nr 3 „Zadania dla grup”
Kim jesteście?
Jesteście grupą uczniów ze szkoły w Zaradnie.
Co się dzieje?
Wasze miasto intensywnie przygotowuje się do obchodów 350 rocznicy nadania mu praw miejskich.
Jako jedna z 4 grup uczniowskich pracujecie nad ważnym projektem związanym z obchodami.
Na czym polega wasze zadanie?
Jesteście odpowiedzialni za przygotowanie ścieżki przyrodniczej. To sposób na zaprezentowanie
charakterystycznych dla waszej miejscowości gatunków fauny i flory.
Wszystko musi być gotowe za 2 miesiące.
Ta lista nie jest zamknięta! Jeśli macie pomysły co
jeszcze można zrobić, to śmiało uwzględnijcie to
w waszym planie.
Przygotujcie się, by za 30 minut zaprezentować
wasz projekt reszcie graczy!
Macie teraz 30 minut aby:
uzupełnić kartę NASI SOJUSZNICY – to
lista osób, których potrzebujecie aby
zrealizować wasz projekt. Do części
tych osób macie bezpośredni kon-
takt, do części musicie znaleźć naj-
lepszy sposób dotarcia. Pytajcie kole-
gów z innych drużyn, czy nie znają
ważnych dla waszej sprawy osób.
Czasem będziecie musieli skontak-
tować się z odpowiednim urzędem.
UWAGA! Każdy członek
grupy może udać się do in-
nej grupy tylko raz!
uzupełnić kartę PROJEKT czyli in-
formacje, co zamierzacie zrobić,
kiedy i kto jest za kolejne działania
odpowiedzialny.
Wasze zadanie polega na opracowaniu planu
działań – co należy zrobić, w jakim czasie i korzy-
stając z czyjej pomocy? Doświadczenia z innych
pokazują, że aby zrealizować takie zadnie trzeba:
•Uzyskać wsparcie nauczyciela biologii.
•Uzyskać zgody oraz wsparcia finansowego i me-
rytorycznego od samorządu.
Zgromadzić wiedzę o najatrakcyjniejszych
punktach okolicznej przyrody (mogą pomóc le-
śnicy, członkowie Koła Miłośników Przyrody czy
lokalny oddział PTTK).
•Wybrać przystanki, wyznaczyć trasę.
•Stworzyć opisy przystanków na trasie.
•Wykonać fotografie przystanków.
•Stworzyć tablice (złożyć teksty ze zdjęciami).
•Przygotować trasę do użytku (ustawić tablice,
posprzątać ścieżki.
Pamiętajcie: oprócz was, są jeszcze 3
inne zespoły uczniów, które pracują
nad innymi przedsięwzięciami
Kim jesteście?
Jesteście grupą uczniów ze szkoły w Zaradnie.
Co się dzieje?
Wasze miasto intensywnie przygotowuje się do obchodów 350 rocznicy nadania mu praw miejskich.
Jako jedna z 4 grup uczniowskich pracujecie nad ważnym projektem związanym z obchodami.
Na czym polega wasze zadanie?
Jesteście odpowiedzialni za przygotowanie strony internetowej o jego historii.
Wszystko musi być gotowe za 2 miesiące.
Ta lista nie jest zamknięta! Jeśli macie pomysły co
jeszcze można zrobić, to śmiało uwzględnijcie to
w waszym planie.
Przygotujcie się, by za 30 minut zaprezentować
wasz projekt reszcie graczy!
Macie teraz 30 minut aby:
uzupełnić kartę NASI SOJUSZNICY – to
lista osób, których potrzebujecie aby
zrealizować wasz projekt. Do części
tych osób macie bezpośredni kon-
takt, do części musicie znaleźć naj-
lepszy sposób dotarcia. Pytajcie kole-
gów z innych drużyn, czy nie znają
ważnych dla waszej sprawy osób.
Czasem będziecie musieli skontak-
tować się z odpowiednim urzędem…
UWAGA! Każdy członek grupy
może udać się do innej grupy tyl-
ko raz!
uzupełnić kartę PROJEKT czyli in-
formacje, co zamierzacie zrobić,
kiedy i kto jest za kolejne działania
odpowiedzialny.
Wasze zadanie polega na opracowaniu planu dzia-
łań – co należy zrobić, w jakim czasie i korzystając
z czyjej pomocy?
Doświadczenia z innych pokazują, że aby zrealizo-
wać takie zadnie trzeba:
•Uzyskać wsparcie nauczyciela historii.
•Uzyskać wsparcie nauczyciela informatyki.
•Uzyskać wsparcie Koła Miłośników Historii.
•Spisać miejscowe legendy.
•Zorganizować spotkanie najstarszych mieszkań-
ców miasta i spisać ich historie.
•Stworzyć spis i dokładne opisy wydarzeń histo-
rycznych, mających miejsce w mieście i jego naj-
bliższych okolicach.
•Znaleźć i opisać archiwalne zdjęcia miasta.
•Znaleźć, opisać i obfotografować różne starocie (na-
rzędzia, pamiątki, przedmioty codziennego użytku).
• Obfotografować i opisać miejsca pamięci i zabytki.
Pamiętajcie: oprócz was, są jeszcze 3
inne zespoły uczniów, które pracują
nad innymi przedsięwzięciami
Kim jesteście?
Jesteście grupą uczniów ze szkoły w Zaradnie.
Co się dzieje?
Wasze miasto intensywnie przygotowuje się do obchodów 350 rocznicy nadania mu praw miejskich.
Jako jedna z 4 grup uczniowskich pracujecie nad ważnym projektem związanym z obchodami.
Na czym polega wasze zadanie?
Jesteście odpowiedzialni za przygotowanie teatralizowanego czytania bajek (z podziałem na role,
kostiumami i rekwizytami). To jeden z ważnych punktów programu obchodów, skierowany dla
najmłodszych. Wszystko musi być gotowe za 2 miesiące.
Ta lista nie jest zamknięta! Jeśli macie pomysły co
jeszcze można zrobić, to śmiało uwzględnijcie to
w waszym planie.
Przygotujcie się, by za 30 minut zaprezentować
wasz projekt reszcie graczy!
Macie teraz 30 minut aby:
uzupełnić kartę NASI SOJUSZNICY – to
lista osób, których potrzebujecie aby
zrealizować wasz projekt. Do części
tych osób macie bezpośredni kon-
takt, do części musicie znaleźć naj-
lepszy sposób dotarcia. Pytajcie kole-
gów z innych drużyn, czy nie znają
ważnych dla waszej sprawy osób.
Czasem będziecie musieli skontak-
tować się z odpowiednim urzędem.
UWAGA! Każdy członek
grupy może udać się do in-
nej grupy tylko raz!
uzupełnić kartę PROJEKT czyli in-
formacje, co zamierzacie zrobić,
kiedy i kto jest za kolejne działania
odpowiedzialny.
Wasze zadanie polega na opracowaniu planu
działań – co należy zrobić, w jakim czasie i ko-
rzystając z czyjej pomocy, aby zrealizować to
zadanie?
Doświadczenia z innych pokazują, że aby zreali-
zować takie zadnie trzeba:
•Uzyskać wsparcie nauczyciela polskiego.
•Uzyskać zgodę domu kultury na wykorzystanie
ich sceny.
•Stworzyć repertuar (wybrać bajki).
•Zdobyć kostiumy.
•Przygotować „spektakle”.
•Zaprojektować plakaty.
•Wydrukować plakaty.
•Doprowadzić do tego, aby informacja o akcji
znalazła się w ogłoszeniach parafialnych.
Pamiętajcie: oprócz was, są jeszcze 3
inne zespoły uczniów, które pracują
nad innymi przedsięwzięciami
Kim jesteście?
Jesteście grupą uczniów ze szkoły w Zaradnie.
Co się dzieje?
Wasze miasto intensywnie przygotowuje się do obchodów 350 rocznicy nadania mu praw miejskich.
Jako jedna z 4 grup uczniowskich pracujecie nad ważnym projektem związanym z obchodami.
Na czym polega wasze zadanie?
Jesteście odpowiedzialni za przygotowanie gazetki o obchodach 350-lecia miasta.
Wszystko musi być gotowe za 2 miesiące.
Ta lista nie jest zamknięta! Jeśli macie pomysły co
jeszcze można zrobić, to śmiało uwzględnijcie to
w waszym planie.
Przygotujcie się, by za 30 minut zaprezentować
wasz projekt reszcie graczy!
Macie teraz 30 minut aby:
uzupełnić kartę NASI SOJUSZNICY – to
lista osób, których potrzebujecie aby
zrealizować wasz projekt. Do części
tych osób macie bezpośredni kon-
takt, do części musicie znaleźć naj-
lepszy sposób dotarcia. Pytajcie kole-
gów z innych drużyn, czy nie znają
ważnych dla waszej sprawy osób.
Czasem będziecie musieli skontak-
tować się z odpowiednim urzędem…
UWAGA! Każdy członek
grupy może udać się do in-
nej grupy tylko raz!
uzupełnić kartę PROJEKT czyli in-
formacje, co zamierzacie zrobić,
kiedy i kto jest za kolejne działania
odpowiedzialny.
Wasze zadanie polega na opracowaniu planu dzia-
łań – co należy zrobić, w jakim czasie i korzystając
z czyjej pomocy?
•Doświadczenia z innych pokazują, że aby zreali-
zować takie zadnie trzeba:
•Pozyskać fundusze (częściowo z ratusza, częścio-
wo od sponsorów.
•Nawiązać kontakt z drukarnią.
•Uzyskać wsparcie dziennikarskie.
•Artykuły (teksty + zdjęcia).
•Złożyć całość.
•Uzyskać pozwolenie na kolportaż w uczęszcza-
nych punktach miasta.
•Dostarczyć do punktów kolportażowych.
•Ta lista nie jest zamknięta! Jeśli macie pomysły
co jeszcze można zrobić, to śmiało uwzględnijcie to
w Waszym planie.
Pamiętajcie: oprócz was, są jeszcze 3
inne zespoły uczniów, które pracują
nad innymi przedsięwzięciami
Załącznik nr 3 „Zadania dla grup”Załącznik nr 3 „Zadania dla grup”
Kogo znamy, jak do nich dotrzeć i jak mogą
pomóc w realizacji naszego projektu?
Zadzwońcie do lokalnego
oddziału PTTK, przedstawcie
wasz pomysł oraz potrzeby
i dowiedzcie się, z kim najlepiej
kontaktować się w tej sprawie.
Kompetentny członek
lokalnego PTTKUzyskanie wsparcia
przy wytyczaniu
ścieżki
Osoba z departamentu
ochrony przyrody w samo-
rządzie lokalnym.
Uzyskanie zgody i wspar-
cia z samorządu
Zbigniew Bożydar Błędowski
Leśniczy
Izabela Falska
Przewodnicząca Koła
Miłośników Przyrody
Zadzwońcie do siedziby sa-
morządu, przedstawcie wasz
pomysł oraz potrzeby i do-
wiedzcie się z kim najlepiej
kontaktować się w tej sprawie.
W jaki sposób dotrzecie do tej
osoby? Zacznijcie od spraw-
dzenia, czy nie z na jej ktoś
z waszych znajomych. A może
znajomy znajomego?
Zofia Więckowska
Nauczycielka biologii
Jakiej pomocy może udzielić
ta osoba lub instytucja, którą
reprezentuje w projekcie?
Czy potrzebna wam od niej
zgoda, zezwolenie, a może po-
moc finansowa ?
Potencjalny sojusznik
Jak dotrzeć do Zofii
Więckowskiej?
Uwaga! To zadanie polega na wypełnieniu
wszystkich pustych pól na tej karcie!
Kogo znamy, jak do nich dotrzeć i jak mogą
pomóc w realizacji naszego projektu?
W Internecie znaleźliście numer
do jednego z członków Koła.
Zadzwońcie do niego, przedstaw-
cie wasz pomysł oraz potrzeby
i dowiedzcie się, z kim najlepiej
kontaktować się w tej sprawie.
Osoba z Koła
Miłośników HistoriiWsparcie merytoryczne na
wszystkich etapach projektu
Człowiek zajmujący się
profesjonalnie fotografią
Retusz i obróbka archiwal-
nych zdjęć
Andrzej Konieczny
Nauczyciel Informatyki
Przewodnicząca
Klubu Seniora
Zadzwońcie studia fotogra-
ficznego, przedstawcie wasz
pomysł oraz potrzeby i do-
wiedzcie się, z kim najlepiej
kontaktować się w tej sprawie.
W jaki sposób dotrzecie do tej
osoby? Zacznijcie od spraw-
dzenia, czy nie z na jej ktoś
z waszych znajomych. A może
znajomy znajomego?
Witold Kozłowski
Nauczyciel historii
Jakiej pomocy może udzielić
ta osoba lub instytucja, którą
reprezentuje w projekcie?
Czy potrzebna wam od niej
zgoda, zezwolenie, a może po-
moc finansowa ?
Potencjalny sojusznik
Jak dotrzeć do Witolda
Kozłowskiego?
Uwaga! To zadanie polega na wypełnieniu
wszystkich pustych pól na tej karcie!
Załącznik nr 5 „Nasi sojusznicy (strona)”Załącznik nr 4 „Nasi sojusznicy (ścieżka)”
Kogo znamy, jak do nich dotrzeć i jak mogą
pomóc w realizacji naszego projektu?
Zadzwońcie do drukarni,
przedstawcie wasz pomysł
oraz potrzeby i dowiedzcie się,
z kim najlepiej kontaktować
się w tej sprawie.
Pracownik drukarniJak najtańszy druk
gazetki
Osoba z biura promocji
w samorządzie lokalnym
Uzyskanie wsparcia finan-
sowego i merytorycznego
z samorządu
Osoba, która chciałaby się
zareklamować w związku
z rocznicą
Marek Soliński
Właściciel sieci sklepów
w mieście
Zadzwońcie do siedziby sa-
morządu, przedstawcie wasz
pomysł oraz potrzeby i do-
wiedzcie się, z kim najlepiej
kontaktować się w tej sprawie.
W jaki sposób dotrzecie do tej
osoby? Zacznijcie od spraw-
dzenia, czy nie z na jej ktoś
z waszych znajomych. A może
znajomy znajomego?
Wojciech Bąk
Pisze artykuły dla gazety
,,Głos Lokalny”
Jakiej pomocy może udzielić
ta osoba lub instytucja, którą
reprezentuje w projekcie?
Czy potrzebna wam od niej
zgoda, zezwolenie, a może po-
moc finansowa ?
Potencjalny sojusznik
Jak dotrzeć do Wojciecha
Bąka?
Uwaga! To zadanie polega na wypełnieniu
wszystkich pustych pól na tej karcie!
Kogo znamy, jak do nich dotrzeć i jak mogą
pomóc w realizacji naszego projektu?
Zadzwońcie do drukarni,
przedstawcie wasz pomysł
oraz potrzeby i dowiedzcie się,
z kim najlepiej kontaktować
się w tej sprawie.
Pracownik drukarniJak najtańszy druk
plakatów
Decyzyjna osoba z domu
kulturyUzyskanie zgody na korzy-
stanie ze sceny
Michał Zieliński
Proboszcz
Anna Pogodzińska
Krawcowa
Zadzwońcie do domu kultury,
przedstawcie wasz pomysł
oraz potrzeby i dowiedzcie się
z kim najlepiej kontaktować
się w tej sprawie.
W jaki sposób dotrzecie do tej
osoby? Zacznijcie od spraw-
dzenia, czy nie z na jej ktoś
z waszych znajomych. A może
znajomy znajomego?
Janina Podgalska
Nauczycielka polskiego
Jakiej pomocy może udzielić
ta osoba lub instytucja, którą
reprezentuje w projekcie?
Czy potrzebna wam od niej
zgoda, zezwolenie, a może po-
moc finansowa ?
Potencjalny sojusznik
Jak dotrzeć do Janiny
Podgalskiej?
Uwaga! To zadanie polega na wypełnieniu
wszystkich pustych pól na tej karcie!
Załącznik nr 7 „Nasi sojusznicy (bajki)”Załącznik nr 6 „Nasi sojusznicy (gazetka)”
Dla uczniów zajmujących się ścieżką przyrodniczą:
Uczeń dzwoni do sekretariatu samorządu, ponieważ potrzebuje zgody oraz wsparcia fi-
nansowego i merytorycznego. Osobą, do której powinien się zgłosić jest pani Katarzyna
Dudek, dyrektorka Departamentu Ochrony Przyrody.
Odegrajcie scenkę, w której nauczyciel będzie pracownikiem sekretariatu, a uczeń
interesariuszem.
Uczeń dzwoni do lokalnego oddziału PTTK, aby uzyskać wsparcie merytoryczne przy przy-
gotowywaniu ścieżki przyrodniczej. Osobą, z którą powinien się kontaktować w tej spra-
wie jest prezes koła, Grzegorz Szpak.
Odegrajcie scenkę, w której nauczyciel będzie pracownikiem oddziału, a uczeń
interesariuszem.
Dla uczniów zajmujących się stroną internetową:
Uczeń dzwoni do studia fotograficznego, aby dowiedzieć się o możliwości i ceny obróbki
starych zdjęć. Jest usługa rzadko realizowana w tym studio, więc uczeń powinien skon-
taktować się z właścicielem studia, panem Jakubem Wiśniewskim.
Odegrajcie scenkę, w której nauczyciel będzie pracownikiem studia, a uczeń interesariuszem.
Uczeń dzwoni do jednego z członków Koła Miłośników Historii, aby poprosić o wsparcie
merytoryczne przy swoim projekcie. Osobą najbardziej kompetentną w kwestii historii
lokalnej jest Wiktor Domaniewski, przewodniczący Koła.
Odegrajcie scenkę, w której nauczyciel będzie członkiem koła, a uczeń interesariuszem.
Załącznik nr 8 „Zadania specjalne”
Dla uczniów zajmujących się gazetką:
Uczeń dzwoni do sekretariatu samorządu, ponieważ potrzebuje wsparcia finansowego
i merytorycznego. Osobą, do której powinien się zgłosić jest pani Maria Jakubowska, dy-
rektorka Biura Promocji.
Odegrajcie scenkę, w której nauczyciel będzie pracownikiem sekretariatu, a uczeń
interesariuszem.
Uczeń dzwoni do drukarni, aby wynegocjować jak najtańszy druk gazetek. Osobą, która
może decydować o udzielaniu rabatów jest właściciel drukarni, pan Karol Kruk.
Odegrajcie scenkę, w której nauczyciel będzie pracownikiem drukarni, a uczeń
interesariuszem.
Dla uczniówzajmujących się bajkami:
Uczeń dzwoni do sekretariatu domu kultury, aby prosić o pozwolenie na skorzystanie
z tamtejszej sceny. Osobą decyzyjną w tej kwestii jest dyrektorka Ewa Skrzynecka.
Odegrajcie scenkę, w której nauczyciel będzie pracownikiem sekretariatu, a uczeń
interesariuszem.
Uczeń dzwoni do drukarni, aby wynegocjować jak najtańszy druk gazetek. Osobą, która
może decydować o udzielaniu rabatów jest właściciel drukarni, pan Karol Kruk.
Odegrajcie scenkę, w której nauczyciel będzie pracownikiem drukarni, a uczeń
interesariuszem.
Załącznik nr 8 „Zadania specjalne”
78
Załącznik nr 8 „Zadania specjalne”
Co powinien/powinna powiedzieć uczeń/
uczennica
Jak reagować, jeśli danego elementu
zabraknie
Kim jestem.
Uczeń musi się przedstawić, powie-
dzieć z której dzwoni szkoły oraz w ja-
kim projekcie bierze udział. Ważne, aby
uwzględnić to wszystko, ale nie mówić
za długo.
•Jeśli któregoś z elementów zabraknie,
należy o niego dopytać.
•Jeśli uczeń będzie mówić zbyt rozwlekle,
powinno się przerywać i zdawać konkret-
ne pytania uściślające.
•Jeśli uczeń nie będzie w stanie podać
którejś z wymaganych informacji, po-
winno się przerwać scenkę, powiedzieć
czego zabrakło i rozpocząć od nowa, dając
czas na przygotowanie.
Po co dzwonię.
Uczeń powinien w dwóch, trzech zda-
niach opisać sprawę, z którą dzwoni.
Jeśli uczeń nie radzi sobie z opisem (sły-
chać, że nie wie do końca o czym mówi
albo mówi zbyt rozwlekle), to powinno
się przerwać scenkę, doradzić uczniowi,
by zapisał sobie to, co chce powiedzieć
i spróbował jeszcze raz.
Uprzejmość.
Uczeń na może zapomnieć o byciu
uprzejmym i stosowaniu wszelkich
form grzecznościowych.
Jeśli uczeń zapomni o przestrzeganiu
tych podstawowych zasad, to należy
przerwać scenkę, zwrócić mu/jej uwagę
i rozpocząć od początku.
1. Karta znajomości
Twój szwagier, Wojciech
Bąk, pisze artykuły dla
gazety Głos lokalny.
4. Karta znajomości
Twój wujek, Marek
Soliński, jest właścicielem
kilku sklepów w różnych
punktach miasta. Duża część
mieszkańców robi codzienne
zakupy właśnie u niego.
7. Karta znajomości
Twoja babcia, Halina
Malinowska została
ostatnio wybrana na nową
przewodniczącą Klubu
Seniora.
10. Karta znajomości
Twój dziadek, Zbigniew
Bożydar Błędowski jest
leśniczym.
2. Karta znajomości
Janina Podgalska,
polonistka, jest twoją
wychowawczynią. Masz
z nią bardzo dobry kontakt.
5. Karta znajomości
Anna Pogodzińska jest
twoją ciocią. Jej pasją jest
krawiectwo i nie przepuści
żadnej okazji, aby uszyć coś
oryginalnego.
8. Karta znajomości
Pasjonujesz się
komputerami, więc twój
kontakt z Andrzejem
Koniecznym, nauczycielem
informatyki, jest bardzo
dobry.
11. Karta znajomości
Stary znajomy twoich
rodziców, Antoni Makowiecki,
jest właścicielem restauracji,
położonej przy Rynku. Liczy na
zysk w związku z obchodami,
dlatego nie szczędzi funduszy
na reklamę.
3. Karta znajomości
Jesteś ministrantem, więc
proboszcz Michał Zieliński
jest ci dobrze znany.
6. Karta znajomości
Nie często się tym
chwalisz, ale Witold
Kozłowski, nauczyciel
historii w Twojej szkole,
jest Twoim wujkiem.
9. Karta znajomości
Twoja kuzynka, Izabela
Falska, od lat udziela
się w miejskim Kole
Miłośników Przyrody.
Niedawno została jego
nową przewodniczącą.
12. Karta znajomości
Twoją wychowawczynią
jest Zofia Więckowska,
nauczycielka biologii.
Załącznik nr 9 „Karty znajomości”
81 82
Dobre praktyki Dobre praktyki
Fotograf. Niewielki, ale bardzo fachowy zakład foto-
graficzny, oferujący szeroki zakres usług.
Ruiny. Na wzgórzu wznoszącym
się nad miastem, usytuowane
są dobrze zachowane ruiny śre-
dniowiecznego zamku, którego
wzniesienie było właściwym po-
czątkiem historii miasta.
Rynek. Centralny punkt miasta. Fontanna, sąsiedztwo
zabytkowego ratusza i odnowione okoliczne kamie-
nice czynią go również jednym z najładniejszych.
Co drugą sobotę odbywa się tu znany w okolicy targ
staroci.
Ratusz. Zabytkowa siedziba lokalnych władz.
Kościół. Duża barokowa katedra usytuowana w cen-
trum miasta. Zabytkowe wnętrze oraz wciąż działa-
jące organy powodują, że msze w tym miejscu są na-
prawdę wyjątkowym przeżyciem.
Restauracja Makowieckiego. Dobra lokalizacja (tuż
przy rynku), dbałość o atmosferę wnętrza i, przede
wszystkim, naprawdę dobra kuchnia zapewniły panu
Makowieckiemu dostatnie życie.
Drukarnia. Nie jest to duży punkt,
ale oferuje wszystko co niezbęd-
ne, łącznie z niedrogim ksero
i usługami introligatorskimi.
Pomniki. W mieście jest kilka
miejsc pamięci. Obelisk poświęco-
ny ofiarom drugiej wojny świato-
wej, pomnik upamiętniający pole
XVII-wiecznej bitwy oraz ławecz-
ka poświęcona pisarzowi pocho-
dzącemu z tego miasta.
Sklepy Solińskiego. W latach 90-
tych Marek Soliński wykupywał
kolejne sklepy spożywcze, two-
rząc własną sieć. Inwestycja opła-
ciła się i dziś to on, a nie Żabka,
jest liderem na tym rynku w wa-
szym mieście.
Szkoła. Twoja szkoła. Od
niedawna może się po-
chwalić nowoczesnym
boiskiem.Las. Południowo-zachodnia część
miasta otoczona jest rozległymi te-
renami leśnymi. Mimo że prawie
w całości stanowią one rezerwat
przyrody, to niewiele jest tam do-
brze utrzymanych ścieżek, co znie-
chęca do spacerów.
Dom kultury. Skupia życie kultu-
ralne miasta. Odbywają się w nim
koncerty, spektakle i wystawy,
często artystów-amatorów. Jest
tu również miejsce na spotkania
różnych stowarzyszeń, takich jak
Klub Seniora, Koło Miłośników
Historii czy Koło Miłośników
Przyrody.
80
Notatki
Gra o sojusznikach w projekcie Załącznik nr 10 „Mapa”
83
Dobre praktyki
Celem programu jest uświadomienie młodym ludziom znaczenia kapitału społecznego
i zaangażowanie ich w jego odkrywanie i rozwijanie. Młodzież przy wsparciu doro-
słych wyrusza w teren, aby zbadać swoją okolicę, a następnie zaplanować działania na
jej rzecz. W ramach programu poznaje swoją społeczność lokalną, prowadzi wywiady
z przedstawicielami lokalnych instytucji, organizuje debaty z mieszkańcami, tworzy
ścieżki edukacyjne po miejscowości i podejmuje wiele innych aktywności na rzecz
najbliższego otoczenia. Młodzi ludzie uczą się przy tym pozyskiwać sojuszników dla
swoich działań.
www.ceo.org.pl/mlodyobywatel
CEO jest niezależną instytucją edukacyjną istniejącą od 1994 roku. Upowszechnia wiedzę,
umiejętności i postawy niezbędne w budowaniu społeczeństwa obywatelskiego. Wpro-
wadza do szkół programy, które podnoszą efektywność kształcenia, pomagają młodym
ludziom rozumieć świat, rozwijają krytyczne myślenie, wiarę we własne możliwości,
zachęcają do angażowania się w życie publiczne oraz działania na rzecz innych.
www.ceo.org.pl
Wychodząc z założenia, że każda firma jest odpowiedzialna za otoczenie, w którym
działa i powinna wpływać na poprawę jakości życia obywateli i rozwój społeczności
lokalnych, Bank Gospodarstwa Krajowego powołał w 2005 roku Fundację BGK im. Jana
Kantego Steczkowskiego, która w imieniu banku prowadzi działania społeczne i filan-
tropijne. Działania Fundacji koncentrują się na zagadnieniach wyrównywania szans
edukacyjnych oraz tworzenia przyjaznego, bezpiecznego i inspirującego otoczenia do
rozwoju dzieci i młodzieży, które z racji miejsca zamieszkania i sytuacji materialnej
rodziny mają utrudniony dostęp do podstawowych dóbr edukacji, nauki, kultury.
www.fundacja-steczkowskiego.pl
Program Młody Obywatel jest prowadzony przez Centrum Edukacji Obywatelskiej i
Fundację Banku Gospodarstwa Krajowego im. Jana Kantego Steczkowskiego.