Konferencja podsumowująca

PROGRAM KOMPLEKSOWEJ OCHRONY JEZIOR LOBELIOWYCH W POLSCE

ETAP I. PODSTAWY, MODELOWE ROZWIĄZANIA

Gdańsk, 16.12.2016r.

Projekt finansowany ze środków Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego 2009 – 2014 w ramach Funduszu Małych Grantów dla Programu Operacyjnego PL02 „Ochrona Różnorodności Biologicznej i Ekosystemów”.

PROGRAM KOMPLEKSOWEJ OCHRONY JEZIOR LOBELIOWYCH W POLSCE

ETAP I. PODSTAWY, MODELOWE ROZWIĄZANIA

Ichtiofauna i gospodarka rybacka jezior lobeliowych

Andrzej Kapusta

Zakład Hydrobiologii

Instytut Rybactwa Śródlądowego w Olsztynie

Projekt finansowany ze środków Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego 2009 – 2014 w ramach Funduszu Małych Grantów dla Programu Operacyjnego PL02 „Ochrona Różnorodności Biologicznej i Ekosystemów”.

Cel zadania:

Uzupełnienie wiedzy o zasobach ichtiofauny

oraz gospodarce rybackiej jezior lobeliowych

Projekt finansowany ze środków Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego 2009 – 2014 w ramach Funduszu Małych Grantów dla Programu Operacyjnego PL02 „Ochrona Różnorodności Biologicznej i Ekosystemów”.

Teren badań

Projekt finansowany ze środków Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego 2009 – 2014 w ramach Funduszu Małych Grantów dla Programu Operacyjnego PL02 „Ochrona Różnorodności Biologicznej i Ekosystemów”.

Projekt finansowany ze środków Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego 2009 – 2014 w ramach Funduszu Małych Grantów dla Programu Operacyjnego PL02 „Ochrona Różnorodności Biologicznej i Ekosystemów”.

Projekt finansowany ze środków Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego 2009 – 2014 w ramach Funduszu Małych Grantów dla Programu Operacyjnego PL02 „Ochrona Różnorodności Biologicznej i Ekosystemów”.

Metody badawcze:

• Kwerenda danych literaturowych, w tym dokumentacji dotyczącej planów zadań ochronnych obszarów Natura 2000, planów ochrony rezerwatów i operatów rybackich

• Badania ankietowe i wywiad środowiskowy

• Odłowy kontrolne ryb

Projekt finansowany ze środków Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego 2009 – 2014 w ramach Funduszu Małych Grantów dla Programu Operacyjnego PL02 „Ochrona Różnorodności Biologicznej i Ekosystemów”.

• Znormalizowane odłowy kontrolne ryb

• Specjalistyczne sieci typu nordyckiego

• Metodyka określa ilość i wersję sieci oraz miejsca połowów

Projekt finansowany ze środków Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego 2009 – 2014 w ramach Funduszu Małych Grantów dla Programu Operacyjnego PL02 „Ochrona Różnorodności Biologicznej i Ekosystemów”.

Projekt finansowany ze środków Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego 2009 – 2014 w ramach Funduszu Małych Grantów dla Programu Operacyjnego PL02 „Ochrona Różnorodności Biologicznej i Ekosystemów”.

Ichtiofauna jezior lobeliowych

• Bogactwo gatunkowe: 7 (2-17) gatunków

• Zagęszczenie ryb:

jeziora lobeliowe < 50 kg/ha

jeziora harmoniczne ok. 150-450 kg/ha

• Znaczny udział gatunków o wysokim statusie

ochronnym

• Znaczne rozprzestrzenienie gatunków obcych

Projekt finansowany ze środków Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego 2009 – 2014 w ramach Funduszu Małych Grantów dla Programu Operacyjnego PL02 „Ochrona Różnorodności Biologicznej i Ekosystemów”.

0

10

20

30

40

50

60

<3 gatunków 3-5 gatunków 6-10 gatunków >10 gatunków

% je

zio

r

Bogactwo gatunkowe

Projekt finansowany ze środków Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego 2009 – 2014 w ramach Funduszu Małych Grantów dla Programu Operacyjnego PL02 „Ochrona Różnorodności Biologicznej i Ekosystemów”.

0 20 40 60 80 100

Jeziora lobeliowe

Jeziora

Wody śródlądowe

Bogactwo gatunkowe

Gatunki rodzime

Gatunki obce

Projekt finansowany ze środków Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego 2009 – 2014 w ramach Funduszu Małych Grantów dla Programu Operacyjnego PL02 „Ochrona Różnorodności Biologicznej i Ekosystemów”.

0

4

8

12

16

20 Bogactwo gatunkowe

jeziora polski

Projekt finansowany ze środków Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego 2009 – 2014 w ramach Funduszu Małych Grantów dla Programu Operacyjnego PL02 „Ochrona Różnorodności Biologicznej i Ekosystemów”.

0 20 40 60 80 100

okońpłoć

leszczwzdręga

karaś srebrzystyukleja

słonecznicasiejakrąp

amur białytołpyga

sumsumik karłowaty

ciernikkleń

Frekwencja

Projekt finansowany ze środków Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego 2009 – 2014 w ramach Funduszu Małych Grantów dla Programu Operacyjnego PL02 „Ochrona Różnorodności Biologicznej i Ekosystemów”.

0 50 100

okoń

szczupak

płoć

lin

leszcz

węgorz

wzdręga

karp

karaś srebrzysty

sielawa

ukleja

karaś pospolity

0 50 100

słonecznicajazgarz

siejasandacz

krąpróżanka

amur białymiętus

tołpygajaź

sumkoza

sumik karłowatypstrąg tęczowy

ciernikpeluga

kleńkiełb

Projekt finansowany ze środków Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego 2009 – 2014 w ramach Funduszu Małych Grantów dla Programu Operacyjnego PL02 „Ochrona Różnorodności Biologicznej i Ekosystemów”.

• Zagęszczenie ryb w jeziorach lobeliowych jest wielokrotnie niższe niż w jeziorach harmonicznych,

• wydajność rybacka najczęściej < 3 kg/ha

Projekt finansowany ze środków Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego 2009 – 2014 w ramach Funduszu Małych Grantów dla Programu Operacyjnego PL02 „Ochrona Różnorodności Biologicznej i Ekosystemów”.

CR 4% VU

15%

NT 8%

LC 50%

GO 23%

Kategorie zagrożenia wg IUCN

Projekt finansowany ze środków Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego 2009 – 2014 w ramach Funduszu Małych Grantów dla Programu Operacyjnego PL02 „Ochrona Różnorodności Biologicznej i Ekosystemów”.

Projekt finansowany ze środków Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego 2009 – 2014 w ramach Funduszu Małych Grantów dla Programu Operacyjnego PL02 „Ochrona Różnorodności Biologicznej i Ekosystemów”.

Projekt finansowany ze środków Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego 2009 – 2014 w ramach Funduszu Małych Grantów dla Programu Operacyjnego PL02 „Ochrona Różnorodności Biologicznej i Ekosystemów”.

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Jeziora lobeliowe

Jeziora

Wody śródlądowe

Gatunki rodzime Gatunki obce

Projekt finansowany ze środków Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego 2009 – 2014 w ramach Funduszu Małych Grantów dla Programu Operacyjnego PL02 „Ochrona Różnorodności Biologicznej i Ekosystemów”.

Gatunek Jeziora lobeliowe

polski

Jeziora lobeliowe

„projektowe”

Inwazyjny Inwazyjny w Polsce

Karp ✔ ✔ ✔

Karaś srebrzysty ✔ ✔ ✔ ✔

Amur biały ✔ ✔ ✔

Tołpygi ✔ ✔ ✔

Pstrąg tęczowy ✔ ✔ ✔

Sumik karłowaty ✔ ✔ ✔ ✔

Peluga ✔

Projekt finansowany ze środków Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego 2009 – 2014 w ramach Funduszu Małych Grantów dla Programu Operacyjnego PL02 „Ochrona Różnorodności Biologicznej i Ekosystemów”.

Projekt finansowany ze środków Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego 2009 – 2014 w ramach Funduszu Małych Grantów dla Programu Operacyjnego PL02 „Ochrona Różnorodności Biologicznej i Ekosystemów”.

0 2 4 6 8 10 12 14 16 18

Specjalna

Brak

Wędkarska

Rybacko-wędkarska

Rybacka

Typ gospodarki rybackiej

Projekt finansowany ze środków Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego 2009 – 2014 w ramach Funduszu Małych Grantów dla Programu Operacyjnego PL02 „Ochrona Różnorodności Biologicznej i Ekosystemów”.

rezerwat 6%

Lasy Państwowe 6%

własność prywatna

12%

Gmina Bytów 6%

dzierżawcy prywatni

40%

PZW 18%

LP 3%

użytkownicy 9%

Formy użytkowania

Projekt finansowany ze środków Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego 2009 – 2014 w ramach Funduszu Małych Grantów dla Programu Operacyjnego PL02 „Ochrona Różnorodności Biologicznej i Ekosystemów”.

Projekt finansowany ze środków Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego 2009 – 2014 w ramach Funduszu Małych Grantów dla Programu Operacyjnego PL02 „Ochrona Różnorodności Biologicznej i Ekosystemów”.

Projekt finansowany ze środków Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego 2009 – 2014 w ramach Funduszu Małych Grantów dla Programu Operacyjnego PL02 „Ochrona Różnorodności Biologicznej i Ekosystemów”.

Projekt finansowany ze środków Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego 2009 – 2014 w ramach Funduszu Małych Grantów dla Programu Operacyjnego PL02 „Ochrona Różnorodności Biologicznej i Ekosystemów”.

Projekt finansowany ze środków Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego 2009 – 2014 w ramach Funduszu Małych Grantów dla Programu Operacyjnego PL02 „Ochrona Różnorodności Biologicznej i Ekosystemów”.

Projekt finansowany ze środków Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego 2009 – 2014 w ramach Funduszu Małych Grantów dla Programu Operacyjnego PL02 „Ochrona Różnorodności Biologicznej i Ekosystemów”.

Projekt finansowany ze środków Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego 2009 – 2014 w ramach Funduszu Małych Grantów dla Programu Operacyjnego PL02 „Ochrona Różnorodności Biologicznej i Ekosystemów”.

Projekt finansowany ze środków Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego 2009 – 2014 w ramach Funduszu Małych Grantów dla Programu Operacyjnego PL02 „Ochrona Różnorodności Biologicznej i Ekosystemów”.

• Nieodpowiednia gospodarka rybacka sprzyja wzrostowi trofii

jezior

• Wprowadzenie nutrientów przez wędkarzy poprzez

stosowanie nęcenia ryb (rybactwo amatorskie)

• Odłowy ryb narzędziami ciągnionymi tj. niewód, przywłoka

(rybactwo profesjonalne)

• Intensywne zarybienia, szczególnie gatunkami żerującymi nad

dnem

Zagrożenia jezior lobeliowych

Projekt finansowany ze środków Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego 2009 – 2014 w ramach Funduszu Małych Grantów dla Programu Operacyjnego PL02 „Ochrona Różnorodności Biologicznej i Ekosystemów”.

Rekomendacje: 1. Niezbędne jest uporządkowanie sposobu rybackiego

użytkowania jezior lobeliowych

1. Jeziora lobeliowe z ograniczoną liczebnie i gatunkowo ichtiofauną powinny zostać wyłączone z gospodarki rybackiej

1. W pozostałych jeziorach lobeliowych gospodarka rybacka

powinna być podporządkowana działaniom ochronnym i oparta na naturalnej produktywności

Projekt finansowany ze środków Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego 2009 – 2014 w ramach Funduszu Małych Grantów dla Programu Operacyjnego PL02 „Ochrona Różnorodności Biologicznej i Ekosystemów”.

Projekt finansowany ze środków Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego 2009 – 2014 w ramach Funduszu Małych Grantów dla Programu Operacyjnego PL02 „Ochrona Różnorodności Biologicznej i Ekosystemów”.

Dziękuję za uwagę

W prezentacji wykorzystano zdjęcia autorstwa: A. Kapusta, T. Czarkowski