2 World Class Environmental Services at Your Doorstep!

Wprowadzenie

1. Ustalenie grupy gruntów przy rozpoznawaniu zanieczyszczeń zgodnie z RMŚ (Dz. U. 2016 poz. 1395)

2. Pestycydy w gruncie 3. Badania na wodoprzepuszczalność próbki gruntu 4. Standardy lub wytyczne dla powietrza glebowego 5. Odpowiedzialność za szkody w środowisku 6. Remediacja terenów zanieczyszczonych i jej weryfikacja

1. Ustalenie grupy gruntów (Etap IV) Dz. U. 2016 poz. 1395 RMŚ w sprawie sposobu prowadzenia oceny

zanieczyszczenia powierzchni ziemi

• Dopuszczalne zawartości substancji (dla głębokości 0 –

0,25 m oraz poniżej 0,25 m) określane dla 4 grup gruntów

wydzielonych w oparciu o sposób ich użytkowania

• Sposób użytkowania gruntów określa się na podstawie:

• Ewidencji gruntów i budynków (ustawa Prawo geodezyjne i

kartograficzne) lub

• Miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego

Dz. U. 2016 poz. 1395

RMŚ w sprawie sposobu prowadzenia oceny zanieczyszczenia powierzchni ziemi

3 World Class Environmental Services at Your Doorstep! 3

Sposób użytkowania gruntu w oparciu o ewidencję gruntów i budynków

4

Grupa I - Tereny mieszkaniowe (B)

- Inne tereny zabudowane (Bi)

- Zurbanizowane tereny niezabudowane lub w trakcie zabudowy (Bp)

- Grunty rolne zabudowane (Br)

- Tereny rekreacyjno – wypoczynkowe (Bz)

Grupa II - Grunty orne (R) oraz ogrody działkowe na R

- Sady (S)

- Łąki trwałe (Ł)

- Pastwiska trwałe (Ps)

- Grunty pod stawami (Wsr)

- Grunty pod rowami (W)

- Ogródki działkowe (Bz)

Grupa III - Lasy (Ls)

- Grunty zadrzewione i zakrzewione (Lz)

- Gruty zadrzewione i zakrzewione na użytkach rolnych (Lzr)

- Nieużytki (N)

- Tereny rekreacyjno – wypoczynkowe (B)

- Użytki ekologiczne (E)

-Tereny różne (Tr)

Grupa IV - Tereny przemysłowe (Ba)

- Użytki kopalne (K)

- Tereny komunikacyjne (dr, Tk, Ti, Tp)

Grupy gruntów

World Class Environmental Services at Your Doorstep!

Sposób użytkowania gruntu w oparciu o miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego

5

Grupa I - Tereny zabudowy mieszkaniowe (MN, MW)

- Tereny zabudowy usługowej U)

- Tereny sportu i rekreacji (US)

- Tereny dużych obiektów handlowych (UC)

- Tereny zabudowy zagrodowej w gospodarstwach (RM)

- Tereny obsługi produkcji w gospodarstwach (RU)

- Tereny zieleni urządzonej (ZP)

- Cmentarze (ZC)

Grupa II - Tereny rolnicze (R)

- Tereny ogródków działkowych (ZD)

Grupa III - Lasy (ZL)

- Grodziska, kurhany, zabytkowe fortyfikacje (ZP)

- Tereny zieleni objęte formami ochrony przyrody (ZN)

Grupa IV - Tereny obiektów produkcyjnych, składów i magazynów (P)

- Obszary i tereny górnicze (PG)

- Tereny dróg publicznych (KD)

Grupy gruntów

World Class Environmental Services at Your Doorstep!

Dlaczego ten etap jest tak ważny?

• Określenie schematu lokalizacji punktów do poboru prób powierzchniowych gruntu (ilość sekcji, powierzchnie)

• Standardy, do których należy przyrównywać wyniki analiz

• Standardy, do których należy doprowadzić zanieczyszczony teren (gdy zachodzi konieczność remediacji)

6 World Class Environmental Services at Your Doorstep!

Ustalenia grupy gruntów – oznaczenia mieszane

• W przypadku jednostek planistycznych o mieszanym przeznaczeniu (P/U, P.U, AG), ustalając poziom dopuszczalnych zawartości substancji powodujących ryzyko należy mieć na względzie wykładnię celowościową przepisów dotyczących zanieczyszczenia powierzchni ziemi, w tym:

• Zachowanie funkcji pełnionych przez powierzchnię ziemi, oraz

• Ochronę przed negatywnym wpływem zanieczyszczeń na zdrowie ludzi i stan środowiska

• W takim przypadku zasadne jest przyjęcie przynależności terenu do grupy o największych ograniczeniach dopuszczalnych poziomów zanieczyszczeń, właściwej dla jednego z użytych oznaczeń, co daje gwarancję pełnej ochrony przed zanieczyszczeniem powierzchni ziemi.

Interpretacja przyjęta przez urzędy

7 World Class Environmental Services at Your Doorstep!

Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego

Załącznik nr 1 Dz. U. 2003, nr 164, poz. 1587

RMI w sprawie wymaganego zakresu projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego

PODSTAWOWE BARWNE OZNACZENIA GRAFICZNE I LITEROWE DOTYCZĄCE PRZEZNACZENIA TERENÓW, KTÓRE NALEŻY STOSOWAĆ NA PROJEKCIE RYSUNKU PLANU MIEJSCOWEGO

8 World Class Environmental Services at Your Doorstep!

Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego

Załącznik nr 1 Dz. U. 2003, nr 164, poz. 1587

RMI w sprawie wymaganego zakresu projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego

PODSTAWOWE BARWNE OZNACZENIA GRAFICZNE I LITEROWE DOTYCZĄCE PRZEZNACZENIA TERENÓW, KTÓRE NALEŻY STOSOWAĆ NA PROJEKCIE RYSUNKU PLANU

MIEJSCOWEGO

9 World Class Environmental Services at Your Doorstep!

Ustalenia grupy gruntów – przykłady i konsekwencje

10 World Class Environmental Services at Your Doorstep!

Ustalenia grupy gruntów – przykłady i konsekwencje

11

Grupa IV

Brak przekroczeń dopuszczalnych

zawartości substancji powodujących ryzyko

World Class Environmental Services at Your Doorstep!

Ustalenia grupy gruntów – przykłady i konsekwencje

12

Grupa I

Przekroczenia dopuszczalnych

zawartości substancji powodujących ryzyko:

Powierzchnia:

2,64 ha

Ilość gruntu do zagospodarowania:

10 560 t

Koszty usunięcia: Od ~ 3 000 000 PLN

World Class Environmental Services at Your Doorstep!

Ustalenia grupy gruntów – przykłady i konsekwencje

• Czy przeznaczenie docelowe gruntów (planowane) powinno obowiązywać?

• Czy powinniśmy działać prewencyjnie, czy bardziej racjonalnie?

• Grunt Skarbu Państwa, co wtedy?

13 World Class Environmental Services at Your Doorstep!

• Pestycydy chloroorganiczne • DDT/DDE/DDD

• Alfa-HCH

• Beta-HCH

• Gamma HCH (Lindan)

• Aldryna

• Dieldryna

• Endryna

• Pestycydy związki niechlorowe • Carbaryl

• Carbofuran

• Maneb

• Atrazyna

Dz. U. 2016 poz. 1395

RMŚ w sprawie sposobu prowadzenia oceny zanieczyszczenia powierzchni ziemi

14 World Class Environmental Services at Your Doorstep!

2. Pestycydy w gruntach

Pestycydy w gruntach – przykłady

Pestycydy (PCO, związki niechlorowe)

Nr próbki Jednostka CS1 CS2 CS3 CS4 CS5 CS6 CS7 CS8 CS9 CS10 Wartości dopuszczalne

Grupa I

Głębokość (m) mg/kg 0.0-0.25 0.0-0.25 0.0-0.25 0.0-0.25 0.0-0.25 0.0-0.25 0.0-0.25 0.0-0.25 0.0-0.25 0.0-0.25 0 - 0.25 m bgl

DDE mg/kg 0,01 0,01 0,02 0,01 0,01 0,01 0,01 0,01 < 0.01 0,01 0,0025

Nr próbki Jednostka

CS1 CS2 CS3 CS4 CS5 CS6 CS7 CS8 CS9 CS10 Wartości dopuszczalne

grupa I

Głębokość (m) mg/kg 0.0-0.25 0.0-0.25 0.0-0.25 0.0-0.25 0.0-0.25 0.0-0.25 0.0-0.25 0.0-0.25 0.0-0.25 0.0-0.25 0 - 0.25 m bgl

DDE mg/kg 0.02 0.03 0.03 0.01 0.03 0.01 0.04 0.02 0.02 0.04 0,0025

Nr próbki Jednostka CS11 CS12 CS13 CS14 CS15 CS16 CS17 CS18 CS19 CS20 Wartości dopuszczalne

grupa I

Głębokość (m) mg/kg 0.0-0.25 0.0-0.25 0.0-0.25 0.0-0.25 0.0-0.25 0.0-0.25 0.0-0.25 0.0-0.25 0.0-0.25 0.0-0.25 0 - 0.25 m bgl

DDE mg/kg 0.03 0.02 0.01 0.02 0.04 0.07 0.04 0.04 0.02 0.02 0,0025

15 World Class Environmental Services at Your Doorstep!

Lista holenderska

16 World Class Environmental Services at Your Doorstep!

Lista polska

17 World Class Environmental Services at Your Doorstep!

• Bardzo niskie wartości progowe

• Stężenie pestycydów (DDE) przekracza dopuszczalne normy w większości badanych terenów

• Przy realizacji inwestycji zanieczyszczona zdjęta warstwa humusu wymaga odpowiedniego zagospodarowania

• Zwiększone koszty inwestycyjne

• Laboratoria analityczne wymagają dostosowania (duża ilość próbek, zbyt wysokie LOR - Limits Of Reporting)

• Rygorystyczne prawo i jego odwrotne skutki?

18 World Class Environmental Services at Your Doorstep!

Pestycydy w gruntach – konsekwencje

3. Badania na wodoprzepuszczalność próbki gruntu (Etap IV) Dz. U. 2016 poz. 1395

RMŚ w sprawie sposobu prowadzenia oceny zanieczyszczenia powierzchni ziemi

Etap IV identyfikacji terenów zanieczyszczonych obejmuje przeprowadzenie badań właściwości gleby i ziemi, w szczególności:

• Składu granulometrycznego, zawartości węgla organicznego i wartości pH w próbkach zbiorczych pobranych na gruntach z grupy II z głębokości 0 – 0,25 m ppt – w przypadku badania zawartości substancji powodujących ryzyko z grupy metali i metaloidu

• Wodoprzepuszczalności gleby lub ziemi w próbkach pojedynczych z głębokości przekraczającej 0,25 m ppt.

Dz. U. 2016 poz. 1395

RMŚ w sprawie sposobu prowadzenia oceny zanieczyszczenia powierzchni ziemi

19 World Class Environmental Services at Your Doorstep!

20

Zakres analiz jakości gruntu i porównanie otrzymanych wyników z dopuszczalnymi zawartościami – przykłady i konsekwencje

Wodoprzepuszczalność

Otwór BH5 głębokość 4,8 m

~300 ml 3 x

World Class Environmental Services at Your Doorstep!

21

Zakres analiz jakości gruntu i porównanie otrzymanych wyników z dopuszczalnymi zawartościami – przykłady i konsekwencje

Wodoprzepuszczalność Otwór BH1 głębokość 6 m

~300 ml 1 x

~300 ml 3 x

Zwiększone koszty analiz gruntu nie mające uzasadnienia

World Class Environmental Services at Your Doorstep!

4. Standardy lub wytyczne dla powietrza glebowego

22

• Standardy wiążące lub wytyczne dla badań zanieczyszczeń w powietrzu

glebowym?

• Sposób na określenie realnego ryzyka dla zdrowia i życia ludzi

World Class Environmental Services at Your Doorstep!

Standardy dla powietrza glebowego

23

Soil gas samples RWGW (1)

Sample Reference OSZ BH2 OSZ BH3 OSZ BH4 OSZ BH5

Units mg/m3 mg/m3 mg/m3 mg/m3 mg/m3 VOCs (CHC)

Trichloroethene < < 0.256 1.5 20

cis-1,2-Dichloroethene 12.9 < < 0.359 900

trans-1,2-Dichloroethene 0.297 < < < n

non-halogenated VOCs

2-Methylhexane 0.078 < < < n

Cyclohexane 0.321 < < < n

Iso-octane 0.07 < < < n

Methylcyclohexane 0.237 < < < n

Methylcyclopropane 2.05 < < < n

C6 - C7 0.22 < < < n

C7 - C8 0.79 < < < n

n-Heptane 0.068 < < < n

n-Hexane 3.68 < < < n

World Class Environmental Services at Your Doorstep!

Standardy dla powietrza glebowego

24 World Class Environmental Services at Your Doorstep!

Soil gas samples

Blank filter RWGW intervention value (1)

Sample Reference BR1/A BR2/A BR3/A BR5/A BR7/A BR8/A BR9/A BR10/A

Units mg/m3

1,1,1,2-Tetrachloroethane < 1 < 1 < 1 < 1 < 1 < 1 < 1 < 1 < 1 n

1,1,1-Trichloroethane < 1 < 1 < 1 < 1 < 1 < 1 < 1 < 1 < 1 1000

1,1,2,2-Tetrachloroethane < 1 < 1 < 1 < 1 < 1 < 1 < 1 < 1 < 1 1

1,1,2-Trichloroethane < 1 < 1 < 1 < 1 < 1 < 1 < 1 < 1 < 1 n

1,1-Dichloroethane < 1 < 1 < 1 < 1 < 1 < 1 < 1 < 1 < 1 n

1,1-Dichloropropene < 1 < 1 < 1 < 1 < 1 < 1 < 1 < 1 < 1 n

1,2,3-Trichloropropane < 1 < 1 < 1 < 1 < 1 < 1 < 1 < 1 < 1 n

1,2-Dichloroethane < 1 < 1 < 1 < 1 < 1 < 1 < 1 < 1 < 1 n

1,2-Dichloropropane < 1 < 1 < 1 < 1 < 1 < 1 < 1 < 1 < 1 150

1,3-Dichloropropane < 1 < 1 < 1 < 1 < 1 < 1 < 1 < 1 < 1 n

2,2-Dichloropropane < 1 < 1 < 1 < 1 < 1 < 1 < 1 < 1 < 1 n

Trichloromethane < 1 < 1 < 1 < 1 < 1 < 1 < 1 < 1 < 1 n

Cis-1,2-dichloroethene < 1 < 1 < 1 277 < 1 < 1 < 1 < 1 < 1 900

Cis-1,3-dichloropropene < 1 < 1 < 1 < 1 < 1 < 1 < 1 < 1 < 1 n

Dichloromethane < 1 < 1 < 1 < 1 < 1 < 1 < 1 < 1 < 1 80

Hexachlorobutadiene < 1 < 1 < 1 < 1 < 1 < 1 < 1 < 1 < 1 n

Tetrachloroethene < 1 < 1 < 1 < 1 < 1 < 1 < 1 < 1 < 1 70

Tetrachloromethane < 1 < 1 < 1 < 1 < 1 < 1 < 1 < 1 < 1 3

Trans-1,2-dichloroethene < 1 < 1 < 1 < 1 < 1 < 1 < 1 < 1 < 1 n

Trans-1,3-dichloropropene < 1 < 1 < 1 < 1 < 1 < 1 < 1 < 1 < 1 n

Trichloroethene 38 < 1 < 1 < 1 117.5 < 1 < 1 44.5 < 1 20

Chlorinated aliphatic hydrocarbons (total)

38 277 117.5 44.5 50

5. Odpowiedzialność za szkody w środowisku

• Historyczne zanieczyszczenie powierzchni ziemi: Jeśli do zanieczyszczenia środowiska doszło przed 30 kwietnia 2007 r. lub wyniknęło z działalności zakończonej przed tą datą – odpowiedzialność za szkody w środowisku po stronie właściciela terenu („holder pays principle”)

• Rozumie się przez to także szkodę w środowisku w powierzchni ziemi w rozumieniu art. 6 pkt pkt 11 lit. c ustawy o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie, która została spowodowana przez emisję lub zdarzenie, od którego upłynęło więcej niż 30 lat.

• Wyjątek: Właściciel terenu posiada urzędowe potwierdzenie odstępstwa od odpowiedzialności za szkody, otrzymane na podstawie wniosku złożonego do starosty przed 1 lipca 2004 roku

• Jeśli do zanieczyszczenia doszło po 30 kwietnia 2001 roku – odpowiedzialność za szkody w środowisku po stronie zanieczyszczającego – podmiotu korzystającego ze środowiska („polluter pays principle”)

• Wyjątek: Do zanieczyszczenia doszło za wiedzą właściciela terenu, właściciel terenu jest zobligowany do przeprowadzenia remediacji lub działań naprawczych oraz partycypować w kosztach wraz z podmiotem odpowiedzialnym za zanieczyszczenie

Dz. U. 2001, nr 62. poz. 627 Ustawa prawo ochrony środowiska Dz. U. 2007, nr 75, poz. 493 Ustawa o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie

25 World Class Environmental Services at Your Doorstep!

26

Toksyczny interes

World Class Environmental Services at Your Doorstep!

• Liczne przekształcenia spółek lub zmieniający się właściciele mające na celu uniknięcie odpowiedzialności za nielegalną działalność i szkody w środowisku

Skutek

• Skażone tereny

• Zagrożenie dla zdrowia i życia ludzi

• Brak odpowiedzialnego za zanieczyszczenie

• Skarb Państwa obciążony wysokimi kosztami badań i remediacji

27

World Class Environmental Services at Your Doorstep!

Odpowiedzialność za szkody w środowisku - przykłady i konsekwencje

5. Remediacja terenów zanieczyszczonych i jej weryfikacja

Prawo regulujące remediację w Polsce

• Ustawa prawo ochrony środowiska Dz. U. 2001, nr 62. poz. 627

• Ustawa o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie Dz. U. 2007, nr 75, poz. 493

• RMŚ w sprawie sposobu prowadzenia oceny zanieczyszczenia powierzchni ziemi Dz. U. 2016 poz. 1395

• RMŚ w sprawie działań naprawczych Dz. U. 2016 poz. 1365

• RMŚ w sprawie kryteriów oceny wystąpienia szkody w środowisku Dz. U. 2016 poz. 1399

28 World Class Environmental Services at Your Doorstep!

• Proces administracyjny remediacji nie uwzględnia roli przedstawicieli urzędów w weryfikacji działań remediacyjnych w Polsce (nadzór terenowy, pobór prób weryfikacyjnych w terenie)

29

Brak osiągniętego celu w remediacji

Pobór próbek niezgodny z metodami referencyjnymi

Pobór próbek w nieodpowiednich miejscach

Nieodpowiedni próbki wysyłane do analizy

Modyfikowanie wyników badań

Niespójność wyników w dokumentacjach

World Class Environmental Services at Your Doorstep!

Remediacja terenów zanieczyszczonych

Dziękuję za uwagę

30 World Class Environmental Services at Your Doorstep!