1

Tworzenie Metropolii Warszawskiej

ujęcie teoretyczne

1. Krzysztof Falkowski2. Maciej Maciejowski3. Marek Makuch4. Artur Marczewski5. Tomasz Zdzikot

Warszawa 2007

Wyższa Szkoła Przedsiębiorczości i Zarządzania im. Leona Koźmińskiego w Warszawie

Praca dyplomowaPodyplomowego Studium Zarządzanie w Administracji Publicznej

Napisana pod kierunkiem Nikolaya Kirova

2

Zagadnienia Czym jest metropolia? Metropolizacja. Rola i znaczenie metropolii Metropolia Warszawska

Obszar Potrzeba Metropolii Warszawskiej Stan Prawny

Koncepcja prawnego uregulowania funkcjonowania obszarów metropolitarnych

Finansowanie obszarów metropolitarnych z funduszy europejskich Program Operacyjny Rozwój Polski Wschodniej Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko Regionalne Programy Operacyjne Europejska Współpraca Terytorialna Fundusz Spójności Programy Operacyjne perspektywy finansowej 2004-2006

3

Celem niniejszej pracy jest ukazanie potrzeby utworzenia bytu administracyjno-prawnego jakim jest Metropolia Warszawska, przedstawienie płynących z tego rozwiązania korzyści oraz przedstawienie i zaproponowanie w tej materii rozwiązań niezbędnych do realizacji tego projektu – rozwiązania legislacyjne

4

Dlaczego Metropolia Warszawska? Sprawniejsze zarządzanie Powstanie jednego jednolitego,

efektywnego ośrodka administracyjnego integrującego działania prawne, organizacyjne, gospodarcze i społeczne

Możliwość pozyskiwania funduszy europejskich na potrzeby obszarów metropolitarnych

5

Czym jest Metropolia?

Metropolia (metropolis) to termin pochodzenia greckiego, powstały w wyniku złożenia dwóch słów: meter – „matka” i polis – „miasto”. Metropolia oznacza „miasto macierzyste”, czyli inaczej centralne, czy stołeczne, dominujące nad pewnym obszarem lub opiekujące się nim. W tradycji greckiej metropolią określano państwo-miasto, którego obywatele zakładali miasta-kolonie połączone z nim gospodarczo i kulturowo. Metropolią było miasto o charakterze nadrzędnym w stosunku do tych kolonii. W Kościele zaś metropolią jest prowincja złożona z kilku diecezji podległa metropolicie.

6

Cechy obszaru metropolitarnego - prof. Bohdan Jałowiecki

Obszar metropolitarny to jednostka charakteryzująca się następującymi cechami przyjmuje przychodzące z zagranicy czynniki produkcji, inwestycje, siłę roboczą oraz towary i

usługi; gości zagraniczne firmy, siedziby oraz filie międzynarodowych korporacji, banków, instytucje

pozarządowe, naukowe i oświatowe (szkoły) oraz uniwersytety o znacznym udziale studentów cudzoziemców a także placówki dyplomatyczne;

eksportuje czynniki produkcji: przedsiębiorstwa, banki i inne instytucje społeczno-gospodarcze, kulturalne i naukowe;

jest bezpośrednio połączone siecią transportu i komunikacji z zagranicą, systemem autostrad, szybkiej kolei, lotniska międzynarodowego;

ma rozbudowaną „infostrukturę” i cechuje się intensywną komunikacją z zagranicą przez ruch pocztowy, telekomunikacyjny i turystyczny;

ma rozwinięty sektor usług nastawionych na zagranicznych klientów, centra kongresowe i wystawiennicze, luksusowe hotele, szkoły międzynarodowe, wysokiej jakości pomieszczenia biurowe, międzynarodowe kancelarie prawnicze, międzynarodowe instytucje naukowe;

znajdują się na jego obszarze środki masowego przekazu o zasięgu międzynarodowym (gazety, magazyny, radio, telewizja);

organizowane się różnego typu międzynarodowe spotkania, kongresy, wystawy, festiwale, imprezy sportowe i artystyczne z udziałem zagranicznych zespołów;

znajdują się instytucje krajowe i regionalne zajmujące się relacjami zagranicznymi i mające międzynarodową markę, jak np. stowarzyszenia, kluby sportowe itp.;

przez miejskie instytucje publiczne lub prywatne uprawiana jest za pośrednictwem własnych przedstawicieli w innych miastach za granicą paradyplomacja, czemu służy także członkostwo w organizacjach międzynarodowych, jak np. stowarzyszenia miast bliźniaczych, metropolii itp

7

Typologia Funkcji metropolitarnych

Finansowa - Związana jest z sektorem bankowym, ubezpieczeniowym i ośrodkami dyspozycji finansowej. W metropolii lokalizują się centra biznesowo – finansowe

Gospodarcza - Związana jest z bazą ekonomiczną i gospodarczą. Metropolia jako biegun wzrostu skupia naukochłonne gałęzie przemysłu i zaawansowane technologie, centra handlu i usług; stanowi centrum współpracy międzynarodowej

Informacyjna - Związana jest z centrami telekomunikacyjnymi, informacyjnymi i multimedialnymi (w tym tradycyjne mass – media). Metropolia jest ośrodkiem rozwoju branży medialnej

8

Typologia Funkcji metropolitarnych – cd.

Komunikacyjna - Związana jest z wielkością i rangą węzłów transportowo – logistycznych. Metropolia wyposażana jest w najlepiej rozwiniętą infrastrukturę transportową, która jest niezmiernie istotna dla prawidłowego jej funkcjonowania

Naukowa - Związana jest z rozwojem technologii i procesów innowacyjnych. W metropolii skupiają się ośrodki uniwersyteckie i naukowo – badawcze, centra naukowo – techniczne, parki technologiczne i placówki rozwojowe

Edukacyjna - Związana zazwyczaj z występującą w metropolii tradycją akademicką i wysokim poziomem kształcenia w szkołach i uczelniach

9

Typologia Funkcji metropolitarnych – cd.

Polityczna - Związana jest z ustrojem prawno - politycznym. Metropolia wypełnia tę funkcję stając się siedzibą m. in. placówek dyplomatycznych i instytucji międzynarodowych

Administracyjna - Związana jest z ustrojem administracyjnym i wykonywaniem zadań publicznych o zasięgu regionalnym, a także krajowym i międzynarodowym. Metropolia jest siedzibą władz, np. wojewódzkich oraz innych urzędów, instytucji administracyjnych i gospodarczych

Kulturalna - Metropolia stanowi ośrodek kultury poprzez posiadanie potencjału twórczego, lokalizację teatrów, filharmonii, opery, a także muzeów, galerii, centrów wystawowych o znaczeniu krajowym i międzynarodowym.

10

Typologia Funkcji metropolitarnych – cd.

Duchowa i dziedzictwa kulturowego - Związana jest z dziedzictwem kulturowym, tradycją i historią miasta, np. może być miejscem kultu różnych religii.

Turystyczna - Związana jest z przestrzenią kulturową i przyrodniczą.

11

Cechy Metropolii:

Doskonałość usług, instytucji i wyposażenia

Potencjał innowacyjny

Specyfika miejsca

Co najmniej 0,5 mln mieszkańców

12

Stanowisko Unii Metropolii Polskich 23.06.2003

”Obszar metropolitarny to obszar wielkiego miasta oraz powiązanego funkcjonalnie bezpośredniego otoczenia, ustalonego w koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju, zgodnie z zasadniczym podziałem terytorialnym państwa na powiaty, stanowiący kompleks osiedleńczy zamieszkały przez ponad 500 tys. osób, skupiający instytucje współpracy międzynarodowej”

13

Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu

i zagospodarowaniu przestrzennym

Obszar metropolitarny to „obszar wielkiego miasta oraz powiązanego z nim funkcjonalnie bezpośredniego otoczenia, ustalony w koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju”

14

Proponowana definicja - nowelizacja ustawy

„obszar wielkiego miasta lub wzajemnie zależnych wielkich miast oraz powiązanego z nim lub nimi funkcjonalnie bezpośredniego otoczenia, ustalony w koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju zgodnie z zasadniczym podziałem terytorialnym państwa na powiaty, stanowiący kompleks osiedleńczy zamieszkały przez ponad 500 tys. osób, skupiający instytucje współpracy międzynarodowej”

15

Przyjmując kryteria z tej definicji w Polsce występują następujące obszary metropolitarne:

1. Warszawa

2. Konurbacja katowicka

3. Konurbacja gdańska

4. Bydgoszcz

5. Toruń

6. Kraków

7. Łódź

8. Poznań

9. Szczecin

10. Wrocław

16

Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny:

Obszar metropolitarny składa się z wielkiego miasta lub aglomeracji miejskiej stanowiącej centrum metropolii oraz otaczających go gmin, z których znaczna część mieszkańców codziennie dojeżdża do pracy w centrum metropolii, a liczba mieszkańców takiego obszaru powinna przekraczać 500 tys.

17

Koncepcja polityki przestrzennego zagospodarowania kraju

Obszar metropolitarny to układ przestrzenny składający się z dużego miasta i otaczających je terenów ściśle z nimi funkcjonalnie powiązanych.

Wyznaczenie miasta rdzeniowego, które wraz ze swoim obszarem liczy ponad 500 tys. mieszkańców

Warszawa, Łódź, Kraków, Wrocław, Poznań, Gdańsk, Szczecin, Bydgoszcz, Lublin, Katowice

18

Narodowa Strategia Rozwoju Lokalnego:

„Tylko Warszawa wraz z otaczającym ją pierścieniem ok. 30 km. może być uznana za obszar metropolitarny”

19

Metropolizacja: Proces przekształcania się miejskich

przestrzeni Polegający na zmianie relacji między

miastem centralnym i jego zapleczem Dążący do osłabienia związków regionalnych

na rzecz wzmacniania więzi z innymi metropoliami

20

Znaczenie Metropolii:

- Główny ośrodek rozwoju gospodarczego, technologicznego, kulturalnego (lokalizacja inwestycji, siedziby firm, banków, rozwinięty transport, komunikacja, turystyka, kongresy, festiwale, imprezy sportowe

- Stanowi węzeł globalnych sieci (centra nauki, usług, wiedzy, zasoby wykwalifikowanych pracowników

21

Metropolia Warszawska

WARSZAWSKI LEGIONOWSKI NOWODWORSKI WARSZAWSKI

ZACHODNI PRUSZKOWSKI

GRODZISKI PIASECZYŃSKI OTWOCKI MIŃSKI WOŁOMIŃSKI

Warszawski Obszar Metropolitarny to 10 powiatów*

wg. ustawy o policji

22

Metropolia Warszawska

23

Warszawski Obszar Metropolitarny:

2.735.000 osób

w tym Warszawa – 1.707.000 osób

Obszar - 4.900 km2

24

Stan Prawny Okres II Rzeczypospolitej (po 1928r)- Warszawa

ma status Metropolii Stołecznej Lata 1975-1998 – istnieje województwo

warszawskie obejmujące obszar metropolii warszawskiej i kilkanaście innych gmin

Rok 1999 – reforma administracyjna, planowano powołanie Warszawskiego Zespołu Miejskiego, obejmującego Warszawę oraz 7 powiatów – Prezydent RP A. Kwaśniewski nie podpisuje ustawy powołującej WZM

25

Korzyści z powołania metropolii

Polityka przestrzenna i ochrona środowiska – bardziej racjonalne i funkcjonalne zagospodarowanie terenami, kompleksowa ochrona środowiska

Polityka społeczna – stworzenie całościowej polityki w dziedzinie ochrony zdrowia i opieki społecznej. Skuteczniejsza pomoc bezdomnym. Skoordynowana walka z patologiami społecznymi

26

Korzyści z powołania metropolii – cd.

Polityka Gospodarcza – zwiększenie atrakcyjności inwestowania. Stworzenie warunków zwiększających możliwości finansowania ze środków unijnych rozwoju subregionu, turystyka, rekreacja

Bezpieczeństwo – możliwość stworzenia warunków do koordynacji działań służb porządku publicznego na większym obszarze

27

Korzyści z powołania metropolii – cd.

Integracja mieszkańców regionu - wzmocnienie efektu synergii ze względu na zwiększoną skalę wielkości metropolii w przedsięwzięciach gospodarczych, społecznych i kulturalnych. Większe możliwości tworzenia warunków do budowy więzi mieszkańców (patriotyzm lokalny - tworzenie podstaw identyfikacji z „Małą Ojczyzną”)

Polityka oświatowa i kulturalna - większe możliwości tworzenia lokalnych centrów kulturalnych. Tworzenie zracjonalizowanych podstaw do budowy sieci szkolnictwa podstawowego i ponadpodstawowego. Wzmocnienie silnych

uczelni

28

Korzyści z powołania metropolii – cd.

System Komunikacyjny:- stworzenie sprawnego spójnego systemu komunikacyjnego,

planowanie rozbudowy sieci dróg, powiązanie komunikacyjne miast powiatowych z Warszawą, rozbudowa Szybkiej Kolei Miejskiej

- Oszczędności jednej spójnej sieci komunikacyjnej – optymalizacja kosztów

- możliwość związania z metropolią warszawską międzynarodowego lotniska i jego infrastruktury,

29

Schemat połączeń SKM

30

Zaniechanie powołania Metropolii Warszawskiej może spowodować przez Warszawę przegranie rywalizacji o pozycję krajowego lidera a także stratę dystansu do prężnie rozwijających się metropolii Unii Europejskiej

31

Silna identyfikacja mieszkańców warszawskiego obszaru metropolitarnego z ich regionem

1. 66% mieszkańców Warszawy i sąsiednich gmin czuje się członkami metropolii

2. 53,3% ankietowanych uważa, że metropolia powinna obejmować stolicę i sąsiednie gminy

3. 86% ankietowanych uważa, że sieć kolejowa powinna być osią całej metropolii

32

Koncepcja prawnego uregulowania funkcjonowania obszarów metropolitarnych

Konieczność ustawowego określenia ustroju obszarów metropolitarnych

Nadanie im statusu prawnego Sprecyzowanie zadań i kompetencji,

określenie władz metropolitarnych, zasad finansowania

33

3 styczeń 2007 – powołanie przez Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji resortowego Zespołu ds. Uregulowania Funkcjonowania Obszarów Metropolitarnych.

20 marca 2007r. - przyjęcie przez Zespół założeń do projektu ustawy metropolitarnej

34

Założenia do ustawy:

Zdefiniowanie zakresu terytorialnego obszarów metropolitarnych – forma prawna oparta o mechanizm „ustawowego związku metropolitarnego” wchodzących w jego skład jednostek samorządu terytorialnego, bez zmiany ich granic i bez tworzenia nowego szczebla podziału terytorialnego kraju.

35

Organy związku metropolitarnego:1. Stanowiący np. rada związku, zgromadzenie

związku (wójtowie, burmistrzowie, prezydencji miast)

2. Wykonawczy – jednoosobowy organ, o charakterze quasi menedżerskim np. dyrektor wykonawczy lub regionalny

3. Organ arbitrażowy – rozstrzyganie sporów sądowych pomiędzy ustawowym związkiem metropolitarnym a jego uczestnikami

4. Organ nadzoru – Prezes Rady Ministrów, Wojewoda, RIO

36

Główny cel związku metropolitarnego – zapewnienie zrównoważonego rozwoju całego obszaru metropolitarnego, poprzez:

1. Koordynację i wykonywanie wybranych zadań publicznych o znaczeniu ponadlokalnym.

2. Realizację różnego rodzaju wspólnych przedsięwzięć

37

Dochody związku metropolitarnego:- Transfer dochodów z jednostek które przekażą

zadania (PIT, CIT)- Subwencja metropolitarna z budżetu państwa,- Dotacja celowa z budżetu państwa- Dobrowolne składki członkowskie,- Środki unijne,- Dochody z majątku ustawowego związku,- Dochody z realizowanych przez związek zadań- Dochody z usług, dostaw- Kredyty, pożyczki

38

Finansowanie obszarów metropolitarnych z funduszy europejskich

Konieczność powstania tzw. obszarów współpracy między stolicą a gminami ościennymi.

Stworzenie obszaru metropolitarnego umożliwi skuteczne konkurowanie z innymi podmiotami o fundusze europejskie

39

W latach 2007-2013 możliwość korzystania z następujących programów operacyjnych:

1. Infrastruktura i Środowisko

2. Innowacyjna Gospodarka

3. Kapitał Ludzki

4. Rozwój Polski Wschodniej

5. Pomoc Techniczna

6. Europejska Współpraca Terytorialna

7. Regionalne Programy Operacyjne

40

Program operacyjny „Infrastruktura i Środowisko”

Lata 2007-2013 – 36 mld euroPrzykłady projektów indykatywnych, związanych z metropolią warszawską:

Rozwiązanie problemów gospodarki odpadami w Warszawie wartość projektu: 148,44 mln euro

Południowa obwodnica Warszawy S2, odcinek Konotopa-Puławska

wartość projektu: 599,25 mln euro

41

Połączenie Gdańska za Warszawą za pomocą drogi ekspresowej S7 wartość projektu: 1 247,27 mln euro

Połączenie Krakowa z Warszawą za pomocą drogi ekspresowej S-7 oraz wartość projektu: 1 525,96 mln euro

Połączenie Wrocławia z Warszawą za pomocą drogi ekspresowej S8 oraz

wartość projektu: 2 005,84 mln euro

42

Port lotniczy Warszawa – Integracja Terminalu 1 z Terminalem 2 wraz z modernizacją Terminalu T1 wartość projektu: 64,00 mln euro

Połączenie kolejowe Gdańska z Warszawą za pomocą modernizacji linii E65 oraz modernizacja linii E65/C-E65 na odcinku łączącym Katowice z Czechami i Słowacją

wartość projektu: 1 385,00 mln euro

Modernizacja linii E75 Rail Baltica Warszawa-Białystok-granica z Litwą (I etap)

wartość projektu: 285,00 mln euro

43

Regionalne Programy Operacyjne

16 programów regionalnych- Budowa centrów targowych- Rozbudowa centrów turystycznych lub

atrakcji turystycznych- Modernizacja transportu miejskiego

44

Europejska Współpraca Terytorialna

Program przeznaczony dla obszarów metropolitarnych, które swym zasięgiem terytorialnym przekraczają granice państw

Lata 2007-2013 – 7,75 mld euro

W tym Polska – 557,8 mln euro

45

Program Europejskiej Współpracy Terytorialnej:

- Wspieranie innowacyjności,- Poprawę dostępności do obszaru

programowego oraz wewnątrz obszaru programowego

- Zwiększenie atrakcyjności i konkurencyjności miast i regionów

- Korzystanie oraz zarządzanie środowiskiem naturalnym

46

Metropolia Warszawska

Autorzy pracy:1. Krzysztof Falkowski2. Maciej Maciejowski3. Marek Makuch4. Artur Marczewski5. Tomasz Zdzikot

Dziękują za uwagę