Ku polityce kulturalnej samorządów

nakierowanej na …obywateli!

Wiesław Bełz Stowarzyszenie Menedżerowie Kultury

Konferencja Koalicja Miast Wrocław 2015

Cele polityki kulturalnej określane na podstawie faktów….

Konstytucja? dokumenty strategiczne rządu? strategie opracowane przez Ministerstwo?

…a może przyjrzeć się konkretnym przedsięwzięciom realizowanym przez agendy administracji i samorządu?

Cele polityki kulturalnej w polityce Ministerstwa (polityka kulturalna państwa)

Kultura dostępna Program promocji książki, czytelnictwa, ochrony bibliotek Polityka związana z zatrudnieniem („Humaniści na rynku

pracy”, wolontariat…) Mecenat (wizerunek państwa, chroniącego swą tradycję

i promującego szczególnie wartościowe dzieła oraz wybitnych twórców)

… nietrudno zauważyć, że niektóre z tych celów są mocno zakotwiczonej w mesjanistycznej koncepcji poprzedniego systemu

Inne opcje polityki kulturalnej w III RP (polityka kulturalna de facto)

Kreatywna kultura … kultura wytwarzająca walory gospodarcze, wpływająca na obrót gospodarczy

(ta koncepcja realizowana jako świadoma polityka to w naszym kraju jak na razie …rzadkość!)

Integracja społeczności wokół władzy na poziomie lokalnym i regionalnym

… kultura narzędziem sprawowania władzy

Polityki kulturalne miast - zaobserwowane koncepcje (1) Ukazywanie bogactwa życia publicznego, w celu

podniesienia atrakcyjności miejsca …dość częsta polityka budowy wizerunku

…uatrakcyjnianie wizerunku miasta w celu przyciągnięcia pewnych grup społecznych, w szczególności młodzieży, z intencją by: wybierała miejsce nauki (studiów) właśnie tutaj osiedlała się w przyszłości właśnie w tym miejscu

(bo tu są fajni ludzie, jest wesoło, jest co robić…)

Polityki kulturalne miast - zaobserwowane koncepcje (2)

Przyciąganie turystów, szczególnie zagranicznych w celach gospodarczych

…”nakręcanie” przemysłu turystycznego, ….przyciąganie inwestorów gospodarczych

….tworzenie wizerunku atrakcyjnego, kreatywnego, wesołego,

zabawowego, etc)

Resumè: Cechy wspólne polityk kulturalnych! zaczepienie PK w polityce spójności państwa,

akcentowaniu tego co Polaków łączy, umacnianie państwa

nakierowanie PK na lokalne cele gospodarcze np. „nakręcanie” przemysłu turystycznego

nakierowanie PK na cele wizerunkowe, związane z promocja turystyki, ew. przyciąganiem inwestorów strefy gospodarcze

Resumè: Beneficjenci polityk kulturalnych

I . Turyści - przyjezdni krajowi i zagraniczni

II. Młodzież, studenci, często przyjezdni z dalszych regionów

III. Inwestorzy gospodarczy

IV. Twórcy lokalni, regionalni i z zewnątrz, z kraju i ze świata

Wnioski nie budujące!

Obywatele, mieszkańcy miast, osiedli,

gmin – normalni, zwyczajni, żyjący sobie w danym miejscu …. nie znajdują się w polu metodycznej, intencjonalnej polityki kulturalnej swej władzy lokalnej!

Dlaczego?

Obywatele, mieszkańcy… - grupa mocno niedoceniana!

Co z nimi? (w szczególności): … co z pokoleniem 40+, 50+, 60+ etc …. … co z kulturą, nie od święta, na

co dzień (i nie w lecie)? … co z kulturą uczestniczącą?

red Michał Smolorz : imprezy festiwalowe nakierowane są na młódź, a

omijają pokolenie 40, 50, 60 – latków (recenzja festiwalu OFF)

Menedżerowie kultury … nie mają serca!

…szczególnie ci funkcjonujący w strukturach samorządowych

do tworzenia spektakularnych imprez, przedsięwzięć kulturalnych pod kątem takiego odbiorcy…

To nie przypadek !

Jest tak – ponieważ brak metody, celu by taką politykę realizować

Żaden z celów (takich, jak te, które wskazywaliśmy poprzednio) nie daje się zastosować!

Może trzeba zmienić perspektywę..?

… i inaczej spojrzeć na cele polityki kulturalnej? … na grupę docelową? Może też trzeba zmienić sposób

postrzegania owej grupy,

Może trzeba zmienić …metodę?

Więc tę perspektywę zmieńmy!

Wyjdźmy od definicji kultury!

Kultura to czynienie ludzi …szczęśliwszymi!

Andrzej Trzeciak

Co to za dziwna definicja? … co z niej wynika?

1. Kieruje ona cel działań kulturalnych na normalnych, zwykłych, wszystkich ludzi. Kultura jest tu dobrem powszechnym, ogólnodostępnym, pożądanym i … użytecznym!

2. Sytuuje cel kultury w czasie teraźniejszym (inaczej niż koncepcja „dziedzictwa”), a jeśli przyszłym, to niezbyt odległym (na pewno nie jest to dystans dziesiątków lat, na pewno nie pokoleń)

Dalsze konsekwencje takiego spojrzenia na kulturę (1)

Kultura buduje relacje! Kultura wzmacnia relacje!

Dzięki kulturze relacje … powstają … i krzepną na przyszłość!

Dalsze konsekwencje takiego spojrzenia na kulturę (2)

Kultura to świetna płaszczyzna łączenia

ludzi, łączenia nie na bazie transakcyjności (jak to jest w biznesie i handlu), … ale wspólnoty przeżyć, pogłębiania osobowości – braterstwa i siostrzeństwa

Dalsze konsekwencje takiego spojrzenia na kulturę (3)

To dzięki kulturze ludzie stają się sobie

bliżsi, bardziej skłonni do współpracy, pogłębiają, wypracowują te miękką część, która jest ważna w relacjach prywatnych, osobistych, rodzinnych…

To dlatego Andrzej Trzeciak napisał, że kultura czyni ludzi …szczęśliwszymi!

Dalsze konsekwencje tego ujęcia…

Kultura pomaga nam kreować cel życia,

podpowiada cel egzystencji, daje nam napęd do życia, powoduje, że nadal …”chce nam się chcieć”

Spójrzmy jeszcze dalej…

Kultura wzmacnia ludzi, tworzy

szczepionkę na trudne czasy, tworzy wokół nas wianuszek solidarności, tworzy dodatkowy zasób, mechanizm wsparcia,

…gdy proste mechanizmy, np. ekonomiczne czy

instytucjonalne, zawodzą….

Szersze cele polityki kulturalnej…

… i dlatego, przyjmując taką wizję (definicję) kultury możemy znacznie poszerzyć cele p o l i t y k i k u l t u r a l n e j!

Jej bazową formułę!

Dzięki temu ujęciu Cele polityki kulturalnej możemy przesunąć:

ku teraźniejszości, ku celom indywidualnym, ku celom związanym z dobrostanem psychicznym

…na teraz i na najbliższą przyszłość…

Podejrzewam…

…że cel tak sformułowany umyka ludziom

odpowiedzialnym za politykę kulturalną na różnych piętrach, od Ministerstwa, do kancelarii Prezydenta, poprzez struktury marszałkowskie w województwach, aż do miast dużych, powiatów i gmin…

Zaraz zraz….

Na poziomie gmin ta perspektywa znajduje najlepsze odzwierciedlenie! Jak?

Poprzez aktywność różnego rodzaju kół gospodyń wiejskich, zespołów muzycznych, kół aktywności, edukacyjnych, kółek teatralnych etc… Tę perspektywę można dostrzec w działalności domów kultury znajdujących się w gminach na terenach wiejskich

Właśnie domy kultury…

Z całym skupionym wokół nich ruchem amatorskim, są ową zdrową, jakże cenną (ale chyba nie dość docenianą)

SFERĄ KULTURY NARODOWEJ!

A co z miastami? Oto „miejski” (choć odbywany w plenerze)

festiwal Danielka. Nieduży 500 osób, trzy dniowy…

Uczestnicy są widzami, słuchaczami i autorami programu imprezy.Fantastyczna impreza!

Inny przykład – Muzeum Historii Katowic ...nie chodzi o Muzeum Śląskie!

Niewielkie muzeum (200 m kw) w przedwojennym mieszkaniu w centrum miasta

Na drugim biegunie…

…mamy wielkie obiekty, świątynie, ba… piramidy kultury!

Czy powstały one jednak z myślą o …”czynieniu ludzi szczęśliwszymi”?

Kultura dla ludzi… 1Ich cechy to:

autorski program niskie koszty imprez bliskie relacje z uczestnikami Szeroki nominalnie profil odbiorców

(a jednak też dość określony) nowoczesny, ale prosty, intuicyjny marketing – docieranie do

grupy potencjalnych odbiorców

(Facebook, mailingi, indywidualne zaproszenia, rekomendacje – jedna osoba przyciąga następne)

Kultura dla ludzi… 2 wciąganie uczestników w interakcje i oferowanie czegoś znacznie więcej niż

tylko rola, zachwyconego, klaszczącego widza na widowni… pole doświadczania kultury w pełnym wymiarze, budowanie wzajemnych

relacji pomiędzy uczestnikami, a także – bliskich, partnerskich relacji z twórcami, bohaterami wydarzenia…

Kultura na miarę XXI wieku…1

Era wzrastającej podmiotowości ludzi: potrzeby wyrażania siebie, decydowania o sobie, bycia traktowanym z szacunkiem

Kultura na miarę XXI wieku…2

Ale też era: … potrzeby kontaktu z innymi …nieustannego uczenia się …wielkich ambicji …nieustannego rozwijania osobowości

kultura dla obywateli… obywatelska kultura … nie dla jakiejś określonej grupy społecznej,

o określonym cenzusie majątkowym, zawodowym, ale mieszkańców danego terytorium, po prostu – dla obywateli!

OBYWATELE - oto grupa docelowa nowoczesnej polityki kulturalnej

Oto fundament polityki kulturalnej naszego państwa

Kultura, która czyni ludzi szczęśliwszymi!

Która daje im mocniejsze oparcie

na przeciwności losu Problemy życia codziennego,

problemy ekonomiczne i egzystencjalne! Taka kultura jest właśnie na czasie!

Zachęcam Państwa… …do przekierowania Waszych polityk

kulturalnych w tym kierunku …ze wszystkimi tego konsekwencjami –

ekonomicznymi, organizacyjnymi i kadrowymi

Jest to bardzo potrzebne i – jak sądzę – oczekiwane!

Ku polityce kulturalnej samorządów nakierowanej

na …obywateli!

Wiesław Bełz Stowarzyszenie Menedżerowie Kultury

Konferencja Koalicja Miast, Wrocław