Podejmowanie decyzjiPodejmowanie decyzji

Michał Białek

Klasyczna teoria decyzjiKlasyczna teoria decyzji

Opisuje zachowanie idealnie racjonalnego decydenta, w sytuacji wyboru jednej z kilku dostępnych opcji

Klasyczna teoria decyzjiKlasyczna teoria decyzji

Co wolimy: jeden z 1000 klientów może dostać całkowitą anulację opłaty za mieszkanie (400tys)

Co dziesiąty klient dostaje umorzenie czynszu przez pierwszy rok (350zł)

Klasyczna teoria decyzjiKlasyczna teoria decyzji

Ocena decyzji to iloraz oczekiwanej korzyści z jej prawdopodobieństwem

0,001*400.000 = 4000,1*12*350=420

Oczekiwana subiektywna Oczekiwana subiektywna użytecznośćużyteczność

– subiektywna ocena prawdopodobieństwa wystąpienia pewnego zdarzenia i subiektywnej oceny jego znaczenia

Sp (subiektywne prawdopodobieństwo)Su (subiektywna użyteczność)

Oczekiwana subiektywna Oczekiwana subiektywna użytecznośćużyteczność

Sp1*Su1*0,001= ???Sp2*Su2*0,1=???

SP1, Su1 = otrzymanie domuSp2, Su2 = anulowanie czynszu

Model kompensacyjnyModel kompensacyjny

Polega na szacowanie hipotetycznych zysków i strat

Potem oceniane jest globalna suma ocen

Strategie podejmowania Strategie podejmowania decyzjidecyzji

ZadowoleniaWybór pierwszej opcji z zespołu w

kolejności losowej i wybór tej, która spełnia kryteria

Strategie podejmowania Strategie podejmowania decyzjidecyzji

Eliminacja według aspektówUstalamy listę kryteriów, i eliminujemy

systematycznie dostępne opcje wg tego kryterium

Strategie podejmowania Strategie podejmowania decyzjidecyzji

Mają spełniać dwa kryteriaSzybkie – nie maja wymagać wiele czasuOszczędne – złożoność i poziom trudności

operacji umysłowych musi być jak najmniejszy

Teoria perspektywyTeoria perspektywy

Efekt obramowania – subiektywne osadzenie problemu w szerszej perspektywie

Co woliszCo wolisz

Świńska grypa, dwie opcje szczepionki:A – pewność, ze przeżyje 30% osóbB – 30% szans, że przeżyją wszyscy, ale

70%, że nie przeżyje nikt

Co wolisz?Co wolisz?

Świńska grypa, dwie opcje szczepionki:A – pewność, ze zginie 70% osóbB – 30% szans, że nikt nie umrze, ale 70%,

że umrą wszyscy?

Asymetria pozytywno-Asymetria pozytywno-negatywnanegatywna

Asymetria pozytywno-Asymetria pozytywno-negatywnanegatywna

Kahneman i TverskyPrzyrost uczuć negatywnych (straty) jest

bardziej dynamiczny niż pozytywnych (zysku)

Staramy się unikać starty niż maksymalizować zysk

Etapy procesu decyzyjnegoEtapy procesu decyzyjnego

Faza przeddecyzyjna Definiowanie problemuZbieranie informacji

Etapy procesu decyzyjnegoEtapy procesu decyzyjnego

Kto gromadzi najwięcej informacji:LaikŚrednio kompetentna osobaEkspert?

Etapy procesu decyzyjnegoEtapy procesu decyzyjnego

Trzeba też zastanowić się i bardzo dokładnie odpowiedzieć sobie jaka jest istota problemu, ponieważ źle zdefiniowany, niestarannie rozpoznany problem prowokuje do wyznaczania sobie nietrafnych celów i podejmowania błędnych działań.

Źle zdefiniowany problemŹle zdefiniowany problem

Na przykład często spotyka się tak błędnie sformułowane problemy: „Nasz problem to brak świetlicy we wsi”, „Problemem jest to, że dziewczyny kończą szkoły i uciekają do miasta, bo tam jest praca, a chłopcy zostają na gospodarce i rozpijają się w samotności”, „Problemem jest obecny wójt. Jak go nie będzie, wszystko się zmieni na lepsze”.

Źle zdefiniowany problemŹle zdefiniowany problem

Błędnie zdefiniowane problemy trzeba przeformułować, bo będą nas prowadziły do nietrafnych albo nawet absurdalnych rozwiązań. Sugerują bowiem od razu gotowe rozwiązania: że trzeba zbudować świetlicę, zabronić dziewczętom kształcenia i usunąć wójta, a wszystko będzie dobrze.

Źle zdefiniowany problemŹle zdefiniowany problem Definiując problem powinniśmy się zastanowić co

jest źle, a nie jak temu zaradzić. Poprawna identyfikacja problemu to nie „Brak świetlicy”, ale np. „Młodzież nie ma miejsca, gdzie mogłaby się spotykać”, albo: „Brakuje sali na zebrania sołeckie”, bądź: „Nie ma gdzie urządzać prób zespołu folklorystycznego”. Trafne rozwiązanie mogłoby być przecież inne np. może młodzież zamiast świetlicy wolałaby wstęp do pracowni komputerowej w szkole, a na zebrania warto dostosować salę OSP itp.

Źle zdefiniowany problemŹle zdefiniowany problem

Zamiast twierdzenia, że „Problemem jest obecny wójt”, trzeba się zastanowić co on konkretnie robi źle, na co się nie zgadza, czego nie robi, bo być może dałoby się na niego wpłynąć, przedstawiając mu konkretne postulaty i wywierając społeczny nacisk

Etapy procesu decyzyjnegoEtapy procesu decyzyjnego

Uruchomienie procesu decyzyjnego – wyróżnienie jednej z opcji i selektywne dobieranie argumentów, aby potwierdzały ten wybór

Etapy procesu decyzyjnegoEtapy procesu decyzyjnego

Ocena ważności – selekcja zebranych informacji na diagnostyczne i mniej

Decyzja na ten temat wynika zProcesów poznawczychDoświadczeniaKontekst

Etapy procesu decyzyjnegoEtapy procesu decyzyjnego

Faza postdecyzyjna – likwidacja wątpliwości. Dysonans poznawczy

Żal postdecyzyjnyŻal postdecyzyjny

Tym większy, im więcej:Waga decyzjiTrudność w jej podjęciuWaga decyzjiCzas poświęconyTrudność w przeciwdziałaniu negatywnym

skutkom

Dziękuje za uwagę