POZ: Przedsiębiorczość, Organizacja i Zarządzanie

Wykład 1: Państwo a gospodarka Wojciech St. Mościbrodzkiwojmos@wojmos.com

Państwo w gospodarcePaństwo w gospodarce

Po co istnieje państwo? koncepcja teistyczna – nadanie przez absolut (Boga, Tao, Harmonię Kosmosu) koncepcja patriarchalna – państwo jako spuścizna po "domenie władcy" koncepcja marksistowska – państwo jako metoda podziału pracy i własności koncepcja umowy społecznej:

• Platon: twór idealny• Arystoteles: twór ewolucyjny (utylitarny)• Cyceron: państwo rzymskie vs barbarzyńcy• Hobbes: "dziki" stan natury samoobrona jednostki umowa społeczna

władca (niepodważalny)• Locke: "semi-altruistyczny" stan natury społeczeństwo umowa

społeczna władca (odwoływalny) koncepcja władzy (Webera) – państwo jako aparat utrzymania władzy

Czym właściwie jest państwoCzym właściwie jest państwo

Ujęcie polityczne: Przymusowa organizacja, wyposażona w atrybuty władzy i zapewniająca

ochronę interesów ludności Samowystarczalna, zorganizowana społeczność podlegająca władzy (św.

Tomasz) Naturalna i racjonalna organizacja społeczna ludzi (Arystoteles)

Ujęcie prawne: konwencja z Montevideo 1933: stała ludność+stała władza+terytorium+zdolność

do wchodzenia w relacje państwo konstytuowane na drodze umowy: państwo jest państwem, gdy jest

uznawane przez inne kraje

Ujęcie socjologiczne: państwo jako umowa społeczna

Ujęcie ekonomiczne: państwo jako podmiot gospodarczy

Formy istnienia państwFormy istnienia państw

Reżim = system organizacji stosunków władzy z obywatelami: demokratyczny autorytarny totalitarny

System państwa: monarchia

• konstytucyjna

• absolutna

• parlamentarna republika

• arystokratyczna

• demokratyczna

Funkcje państwaFunkcje państwa

Państwo istnieje, aby zapewniać realizację interesu grupy obywateli

Instrumenty polityki ekonomicznej państwaInstrumenty polityki ekonomicznej państwa

polityka celna cła, taryfy, kontyngenty

polityka alokacyjna: subwencje, dotacje, zakazy i nakazy, ceny regulowane

polityka pieniężna (monetarna): stopy procentowe, stopa rezerw obowiązkowych, operacje otwartego rynku,

polityka kursowa

polityka fiskalna: wpływy: podatki, cła, wydatki: budżet (dziura budżetowa, dług publiczny), obsługa długu, inwestycje

rządowe

polityka społeczna: kultura, bezrobocie, zrównoważony rozwój

Budżet państwaBudżet państwa

Budżet państwa: Dochody (podatki, cła, pożyczki) Wydatki (…)

Co to jest deficyt budżetowy?

Czy budżet musi "się zgadzać"?

Co to jest dług publiczny?

Budżet (przychody): PodatkiBudżet (przychody): Podatki

Po co nam podatki? Formy podatków:

Kryterium: wysokość• Stałe (stała wysokość)• Liniowe (stała stopa)• Progresywne (stopa rosnąca)• Degresywne (stopa malejąca)

Kryterium: podstawa• Pogłówne, Podymne, Poradlne / łanowe, Dochodowe, Obrotowe

Kryterium: miejsce płacenia• Bezpośrednie (płacone państwu): PDOF, CIT, rolny, leśny, spadkowy• Pośrednie (podatnik płaci go niebezpośrednio): VAT, akcyza

Cła Prywatyzacja (prywatyzować, czy nie?!) Pożyczki

Przedsiębiorca a podatkiPrzedsiębiorca a podatki

Zobowiązania przedsiębiorcy (DzGOF): Ubezpieczenie społeczne – ZUS Podatek dochodowy – PDOF VAT

Obowiązkiem podatnika jest: Prowadzenie ewidencji Deklarowanie wpłat Wpłacanie

Wady i zalety podatków VAT PIT/CIT obrotowy

Budżet: WydatkiBudżet: Wydatki

Ubezpieczenia społeczne

Edukacja

Ochrona zdrowia

Przemysł strategiczny

Administracja

Rolnictwo

WartośćWartość

Jak mierzyć wartość dóbr? wartość pieniężna, wartość wymienna

Czy dobra mają określoną (obiektywną) wartość? paradoks wody i diamentu wartość nominalna i wartość realna factoring

Skąd się bierze wartość? Marks: wartość bierze się z pracy robotników

Czy wartość może być probabilistyczna? wartość kuponu loterii, wartość w warunkach niepewności

Czy wartość można dyskontować? obligacje i weksle

PieniądzPieniądz

Czym jest pieniądz: ekwiwalent towarów i usług w gospodarce

Jakie są funkcje pieniądza: transakcyjna (środek wymiany dóbr) obrachunkowa (wyznacznik wartości) płatnicza (oddzielenie w czasie transakcji i przepływu dóbr) tezauryzacyjna (gromadzenie wartości) motywacyjna (wpływ na zachowanie) państwotwórcza (denar Mieszka I) unifikująca (euro!)

Krótka historia pieniądzaKrótka historia pieniądza

Rozwój pieniądza: pieniądz pierwotny – wymiana barterowa pieniądz kruszcowy – pieniądz metaliczny (złoto, srebro) pieniądz monetarny (poświadczona autorytetem państwa moneta) pieniądz papierowy ("bank note") – pieniądz zobowiązaniowy pieniądz bankowy – pieniądz wirtualny (mnożnik pieniądza) pieniądz niewymienialny na złoto pieniądz elektroniczny

Kto i dlaczego "robi" pieniądzKto i dlaczego "robi" pieniądz

Skąd się bierze pieniądz? Rola banku centralnego Rola banków komercyjnych Inne instytucje finansowe

Czy banki są wypłacalne?

Bankowy mnożnik kreacji pieniądza

Ile powinno być pieniędzy

Kursy walutowe

Co to jest wartość pieniądza i kto ją ustala

Kto uczestniczy w grze rynkowejKto uczestniczy w grze rynkowej

Rynek: Państwo Inne państwa (!) Samorządy Przedsiębiorcy / firmy Osoby fizyczne (klienci i producenci indywidualni)

Rola państwa: stabilizacja: gospodarki i społeczeństwa alokacja: środków produkcji redystrybucja: dochodu

Instrumenty państwa: stopa podatkowa stopa procentowa zasady systemowe