OGRZEWNICTWO I CIEPŁOWNICTWO sem. II ......• PN-EN 253:2005 Sieci ciepłownicze – System...

Post on 26-Dec-2019

3 views 1 download

Transcript of OGRZEWNICTWO I CIEPŁOWNICTWO sem. II ......• PN-EN 253:2005 Sieci ciepłownicze – System...

OGRZEWNICTWO I CIEPŁOWNICTWO

sem. II CIEPŁOWNICTWO WYKŁAD

Sieci ciepłownicze. Projektowanie.

Obliczenia hydrauliczne

Studia niestacjonarne II stopnia Aktualizacja: 18-12-2010 r.

Zasady projektowania sieci

ciepłowniczych

• PN-EN 13941:2006 Projektowanie i budowa

sieci ciepłowniczych z systemu

preizolowanych rur zespolonych • PN-EN 253:2005 Sieci ciepłownicze – System preizolowanych

zespolonych rur do wodnych sieci ciepłowniczych układanych

bezpośrednio w gruncie -Zespół rurowy ze stalowej rury

przewodowej, izolacji cieplnej z poliuretanu i płaszcza osłonowego z

polietylenu

• PN-EN 448:2005 Sieci ciepłownicze – System preizolowanych

zespolonych rur do wodnych sieci ciepłowniczych układanych

bezpośrednio w gruncie -Kształtki – zespoły ze stalowej rury

przewodowej, izolacji cieplnej z poliuretanu i płaszcza osłonowego z

polietylenu

Ogrzewnictwo i ciepłownictwo 2 / 2010 2

Zasady projektowania sieci

ciepłowniczych

• PN-EN 488:2005 Sieci ciepłownicze – System

preizolowanych zespolonych rur do wodnych sieci

ciepłowniczych układanych bezpośrednio w gruncie -

Zespół armatury do stalowych rur przewodowych, z

izolacją cieplną z poliuretanu i płaszczem osłonowym z

polietylenu

• PN-EN 489:2005 Sieci ciepłownicze – System

preizolowanych zespolonych rur do wodnych sieci

ciepłowniczych układanych bezpośrednio w gruncie -

Zespół złącza stalowych rur przewodowych z izolacją

cieplną z poliuretanu i płaszczem osłonowym z

polietylenu Ogrzewnictwo i

ciepłownictwo 2 / 2010

3

Zasady projektowania sieci

ciepłowniczych

• Norma PN-EN 13941:2006 wymienia cztery możliwe

ryzyka będące wynikiem uszkodzenia rurociągu

ciepłowniczego:

• Wyciek gorącej wody wskutek pęknięcia lub

nieszczelności rury, który może spowodować poparzenie,

zalanie, tworzenie się tuneli itp.,

• Uszkodzenie instalacji powodujące przerwę w dostawie

ciepła,

• Uszkodzenie instalacji stwarzające ryzyko

rozprzestrzenienia się uszkodzenia w systemie,

• Utrata ciągłości dostaw.

Ogrzewnictwo i

ciepłownictwo 2 / 2010

4

Zasady projektowania sieci

ciepłowniczych

• Projektant jest zobowiązany do określenia

ryzyka związanego z projektowaniem sieci.

• Norma określa trzy klasy projektów A, B i C

uwzględniające poziom bezpieczeństwa

oraz stopień złożoności prac

wykonawczych, które są określone jako

wymagania dotyczące metod projektowania

i konstrukcji.

Ogrzewnictwo i

ciepłownictwo 2 / 2010

5

Zasady projektowania sieci

ciepłowniczych

Projektowany ciepłociąg należy zakwalifikować do

jednej z klas na podstawie badań wstępnych i

oceny ryzyka wystąpienia awarii.

Projekt klasy A

• Rurociągi o małych lub średnich średnicach oraz

małych naprężeniach osiowych

• Rurociągi o małym ryzyku okaleczenia ludzi lub

spowodowania szkód w środowisku

• Rurociągi o małym ryzyku strat ekonomicznych

Ogrzewnictwo i

ciepłownictwo 2 / 2010

6

Zasady projektowania sieci

ciepłowniczych

Projekt klasy B

• Duże naprężenia osiowe, rurociągi o

małych lub średnich średnicach

Projekt klasy C

• Duże średnice i/lub wysokie ciśnienie

• Podwyższone ryzyko okaleczenia ludzi lub

spowodowania szkód w środowisku

• Konstrukcje specjalne lub skomplikowane Ogrzewnictwo i

ciepłownictwo 2 / 2010

7

Zasady projektowania sieci

ciepłowniczych

Dokumentacja projektowa powinna zawierać

1. Ogólne parametry eksploatacyjne

• Oczekiwana trwałość, ciśnienie i

temperatura obliczeniowa, liczba cykli

temperatury roboczej i ciśnienia oraz

czas ich trwania w okresie trwalości

użytkowej rurociągu

Ogrzewnictwo i

ciepłownictwo 2 / 2010

8

Zasady projektowania sieci

ciepłowniczych

2. Dane dotyczące rurociągu

a. Dane dotyczące trasy rurociągu • Mapa projektowa trasy

• Profil wzdłużny

• Położenie rurociągu w stosunku do innych instalacji i

budowli

• Położenie pionowych i poziomych łuków, trójników,

zwężek, pkt stałych

• Informacja o robotach w zakresie kolizji i konstrukcji

specjalnych Ogrzewnictwo i

ciepłownictwo 2 / 2010

9

Zasady projektowania sieci

ciepłowniczych

b. Dane dotyczące wymiarów rurociągów

• Średnica zewnętrzna, nominalna grubość

ścianki, naddatki na korozję wraz z

tolerancją

• Istotne dane dotyczące kształtek, w tym

promienie krzywizn

• Dane graniczących z rurociągiem budowli

i konstrukcji wpływających na rozkład sił

działających na rurę przewodową

Ogrzewnictwo i

ciepłownictwo 2 / 2010

10

Zasady projektowania sieci

ciepłowniczych

c. Dane dotyczące materiałów

• Specyfikacja i certyfikaty

d. Informacja o technologii budowy

rurociągu

• Naprężenia wstępne, miejsce i metoda

ich wprowadzania

• Niewielkie odchylenia kątowe i

dopuszczalne promienie krzywizn

• Ciśnienie próbne i temperatura montażu Ogrzewnictwo i

ciepłownictwo 2 / 2010

11

Zasady projektowania sieci

ciepłowniczych

e. Rysunki budowlane

• Naniesienie lokalizacji trasy sieci

Należy zagwarantować zapewnienie jakości

na każdym etapie budowy sieci.

Ogrzewnictwo i

ciepłownictwo 2 / 2010

12

Zasady projektowania sieci

ciepłowniczych

Materiały do budowy sieci:

• Rury ze szwem wg PN EN 10217-2 lub

PN EN 10217-5

• Bez szwu PN EN 10216-2 o tolerancji

średnicy wg PN EN 253

• Armatura preizolowana powinna spełniać

wymagania PN EN 488

Ogrzewnictwo i

ciepłownictwo 2 / 2010

13

Zasady projektowania sieci

ciepłowniczych

• Projektowanie metodą analizy uproszczonej

• Dla projektów klasy A i B – projekt i budowę

rurociągów można przeprowadzić na

podstawie dokumentacji ogólnej, pod

warunkiem, że jest ona zgodna z

wymaganiami niniejszej normy i spełnione

są wszystkie podstawowe wymagania

wynikające z warunków lokalnych

(ciśnienie, temperatura, wpływ ruchu

drogowego) Ogrzewnictwo i

ciepłownictwo 2 / 2010

14

Zasady projektowania sieci

ciepłowniczych

• Wymagania w zakresie kontroli spoin w

zależności od klasy projektu:

Ogrzewnictwo i

ciepłownictwo 2 / 2010

15

Klasa projektu Spoiny obwodowe Spoiny niepoddane próbie

szczelności

A 5% 20%

B 10% 50%

C 20% 100%

Zasady projektowania sieci

ciepłowniczych

Metody sprawdzania szczelności:

1. Próba szczelności powietrzem o

nadciśnieniu 0,2 bar lub podciśnieniu 0,65

bar – sprawdzenie za pomocą cieczy

kontrolnej

2. Wodą na ciśnienie 1,3 ciśnienia

obliczeniowego

3. Badania nieniszczące stali – 100% spoin

Ogrzewnictwo i

ciepłownictwo 2 / 2010

16

Zasady projektowania sieci

ciepłowniczych

Etapy projektowania sieci ciepłowniczej

1. Ustalenie mocy cieplnej oraz rocznego

zapotrzebowania na ciepło na potrzeby

ogrzewania, c.w. i ciepła

technologicznego dla przyłączanego

obiektu

2. Wystąpienie do PE o warunki techniczne

przyłączenia do systemu ciepłowniczego

Ogrzewnictwo i

ciepłownictwo 2 / 2010

17

Zasady projektowania sieci

ciepłowniczych

3. Obliczenie strumieni wody sieciowej dla

projektowanych odcinków sieci, dobór

średnic i wykonanie obliczeń

hydraulicznych

4. Wybór techniki montażu i wytyczenie

trasy sieci ciepłowniczej w terenie

5. Obliczenia wytrzymałościowe sieci,

sprawdzenie kompensacji, rozwiązania

kolizji sieci Ogrzewnictwo i

ciepłownictwo 2 / 2010

18

Zasady projektowania sieci

ciepłowniczych

6. Opracowanie schematu alarmowego

7. Konstrukcje i rozwiązania specjalne, np.

przejście przez jezdnię, odwodnienia itp.

Ogrzewnictwo i

ciepłownictwo 2 / 2010

19

Zasady projektowania sieci

ciepłowniczych

Parametry robocze systemów ciepłowniczych

w Polsce

• Ciśnienie dopuszczalne Pdop=0,6 ... 1,6

MPa

• Temperatura T=90 ... 150 °C z

załamaniem w okresie lata T=70°C

• Regulacja jakościowo - ilościowa

Ogrzewnictwo i

ciepłownictwo 2 / 2010

20

21

Obliczenia hydrauliczne

• Sieci ciepłownicze wodne.

• Strata ciśnienia

• Wzór Darcy-Weisbacha

P P Z

P R l

l

l

Pl

d

vl

2

2Ogrzewnictwo i ciepłownictwo 2 /

2010

22

Obliczenia hydrauliczne

• Prędkość przepływu wody

vm

A

m

d

m

d

4127

2 2,

P lm

d

dm l

P

mP d

l

l

l

l

0 806

0 806

111

2

5

2

5

5

,

,

,

Pl

d

vl

2

2

Ogrzewnictwo i ciepłownictwo 2 /

2010

23

Obliczenia hydrauliczne

Rm

d

dm

R

mR d

0 806

0 806

111

2

5

2

5

5

,

,

,

Ogrzewnictwo i ciepłownictwo 2 /

2010

24

Obliczenia hydrauliczne

• Spadek ciśnienia na oporach miejscowych

Zv

Zm

d

2

2

4

2

0 806,

Zv l

d

v

ld

z

z

2 2

2 2

Ogrzewnictwo i ciepłownictwo 2 /

2010

25

Obliczenia hydrauliczne

• Współczynnik oporu liniowego dla Re > 4000

obliczyć można ze wzoru Colebrooka-White’a

2}]72,3Re

51,2log{2[

k

k=0,2 do 2 mm

Ogrzewnictwo i ciepłownictwo 2 /

2010

26

Obliczenia hydrauliczne

• Dobór średnic przewodów dla sieci

tranzytowych i magistralnych

1. W oparciu o Rek wyznaczony na podstawie

rachunku techniczno-ekonomicznego,

uwzględniającego nakłady inwestycyjne i

koszty eksploatacyjne.

Ogrzewnictwo i ciepłownictwo 2 /

2010

27

Obliczenia hydrauliczne

R, [daPa/m] d, [mm] Rek

Emin

E [zł/m2] E

Koszty

eksploatacyjne

Koszty

inwestycyjne

Ogrzewnictwo i ciepłownictwo 2 /

2010

28

Obliczenia hydrauliczne

• Dobór średnic przewodów dla sieci

tranzytowych i magistralnych

2. Opór jednostkowy w zakresie R=40 – 80 Pa/m

3. Prędkość przepływu w=2,0 – 3,0 m/s

• Dobór średnic dla sieci rozdzielczych

1. Opór jednostkowy R=80 – 160 Pa/m

2. Prędkość przepływu w=1,0 – 2,0 m/s

Ogrzewnictwo i ciepłownictwo 2 /

2010

29

Obliczenia hydrauliczne

• Dobór średnic dla przyłączy

1. Opór jednostkowy R=< 300 Pa/m

2. Prędkość przepływu w=1,0 – 1,5 m/s

3. Minimalna średnica DN 40

4. Orientacyjny opór jednostkowy Ro [Pa/m]

l

PaR

PPPP

o

dpz

)1(

Ogrzewnictwo i ciepłownictwo 2 /

2010

30

Obliczenia hydrauliczne

• Przy doborze średnic należy zwrócić

uwagę na stateczność hydrauliczną

źc

o

P

Pk

k >=0,5

Ogrzewnictwo i ciepłownictwo 2 /

2010

31

Obliczenia hydrauliczne

OBLICZENIA HYDRAULICZNE WODNYCH SIECI CIEPŁOWNICZYCH

ZAŁOŻENIA:

1.CIŚNIENIE ZASILANIA W KOMORZE CIEPŁOWNICZEJ Pz= 670 kPa 68 mH2O

2.CIŚNIENIE W POWROCIE W KOMORZE CIEPŁOWNICZEJ Pp= 320 kPa 33 mH2O

3.TEMPERATURA ZASILANIA Tz= 130 °C

4.TEMPERATURA POWROTU Tp= 75 °C

5.ŚREDNIA TEMPERATURA WODY SIECIOWEJ Ts= 102,5 °C

6.GĘSTOŚĆ WODY SIECIOWEJ ro= 956,2 kg/m3

7.UDZIAŁ OPORÓW MIEJSCOWYCH a= 0,1

8.WYSOKOŚĆ PODNOSZENIA POMP W ŹRÓDLE CIEPŁA Pc= 1000 kPaOgrzewnictwo i ciepłownictwo 2 /

2010

32

Obliczenia hydrauliczne N

r o

dc.

Prz

ep

ływ

Prz

ep

ływ

Śre

dn

ica

gru

b ś

c

Prę

dko

ść

Op

ór

jed

.

Dłu

go

ść L

Dł. z

ast.L

z

Dł. s

pr.

Ls

Sp

ad

ek c

iś.

Ca

łk. sp

ad

ek c

Ca

łk. sp

ad

ek c

Uw

ag

i

Sta

teczn

ość h

.

Mo

c c

iep

lna

kg/s m3/h mm mm m./s Pa/m. m. m. m. kPa kPa mH2O kW

K1-1 8,279 31,17 108,0 4 1,10 170,3 176 18 194 32,96 32,96 3,36 2000

1-w10 4,967 18,7 88,9 3,2 0,97 168,3 200 20 220 37,02 69,98 7,14 1200

0,53

CIŚNIENIE DYSPOZYCYJNE W WĘŹLE W10 Dp= 280 28,56

ODGAŁĘZIENIE

1-W11 3,312 12,47 76,1 2,9 0,89 173,3 120 12 132 22,87 22,87 2,33 800

K1-1 32,96 55,83 5,69

0,54

CIŚNIENIE DYSPOZYCYJNE W WĘŹLE W11 Dp= 294,2 30,01

Ogrzewnictwo i ciepłownictwo 2 /

2010

33

Obliczenia hydrauliczne

WYKRES CIŚNIEŃ PIEZOMETRYCZNYCH DLA ODCINKA

K1-W10

670,0 653,5 635,0

320,0355,0336,5

0

100

200

300

400

500

600

700

800

0 176 200

DŁUGOŚĆ, M

CIŚ

NIE

NIE

, k

Pa

Pz

Pp

Ogrzewnictwo i ciepłownictwo 2 /

2010

34

Obliczenia hydrauliczne

Dobór średnicy sieci

wg nomogramu

Średnica

przewodu [mm]

Przepływ wody

[kg/s, kg/h]

Prędkość

[m/s]

Opór jedn.

[Pa/m] Ogrzewnictwo i ciepłownictwo 2 /

2010

35

Analiza przepływów w sieciach

ciepłowniczych

• Opór hydrauliczny prostych odcinków rur

pl

dV

5 2

28

p S V 2

Ogrzewnictwo i ciepłownictwo 2 /

2010

36

Analiza przepływów w sieciach

ciepłowniczych

• Rodzaje układów hydraulicznych

– Układ szeregowy

V V

V1,P1 V2,P2

1 2 Pc

p p pc 1 2Ogrzewnictwo i ciepłownictwo 2 /

2010

37

Analiza przepływów w sieciach

ciepłowniczych

P

V V

S1

S2 S=S1+S2

Graficzne odwzorowanie układu szeregowego

Ogrzewnictwo i ciepłownictwo 2 /

2010

38

Analiza przepływów w sieciach

ciepłowniczych

• Matematyczny opis układu szeregowego.

• Opór odcinka 1

• Opór odcinka 2

2

11 VSp

2

22 VSp

Ogrzewnictwo i ciepłownictwo 2 /

2010

39

Analiza przepływów w sieciach

ciepłowniczych

• Całkowity spadek ciśnienia wynosi

22

21

2

2

2

121c VSVSSVSVSppp )(

21 SSS

Ogrzewnictwo i ciepłownictwo 2 /

2010

40

Analiza przepływów w sieciach

ciepłowniczych

• Układ równoległy

1. Spadki ciśnienia w połączonych ze sobą

równolegle odcinkach są takie same

2.Strumień wody wpływający i wypływający z

układu równoległego jest równy sumie

poszczególnych strumieni

p p1 2

V V Vc 1 2Ogrzewnictwo i ciepłownictwo 2 /

2010

41

Analiza przepływów w sieciach

ciepłowniczych

1

11

S

pV

2

22

S

pV

p p pc 1 2

21

21

111

SSS

S

p

S

p

S

p ccc

Ogrzewnictwo i ciepłownictwo 2 /

2010

42

Analiza przepływów w sieciach

ciepłowniczych

iVV

n

1i

ipp

n

1i

iSS

n

1i

iVVipp

2n

1i iS

1

1S

n

1i

iAA

Rodzaj

połączenia

Strumień

Spadek

ciśnienia

Oporność

zastępcza

Przepustow

ość

zastępcza

szeregowe

równoległe

n

1i2

iA

1

1A

Ogrzewnictwo i ciepłownictwo 2 /

2010

43

Analiza przepływów w sieciach

ciepłowniczych

• Dołączenie nowego odbiorcy do sieci ciepłowniczej

Założenia:

1.Stałe ciśnienie dyspozycyjne w źródle ciepła

– 2. Przepływy turbulentne w obszarze prawa kwadratów

– 3. Analiza prowadzona będzie w sposób jakościowy w

dwóch wariantach:

A - sieć bez urządzeń regulacyjnych

B - wszyscy odbiorcy wyposażeni w regulatory stałego

wydatku

Ogrzewnictwo i ciepłownictwo 2 /

2010

44

Analiza przepływów w sieciach

ciepłowniczych

Sieć

Odbiorca

Dołączenie

odbiorcy

Ogrzewnictwo i ciepłownictwo 2 /

2010

45

Analiza przepływów w sieciach

ciepłowniczych

Sieć

Odbiorca

Dołączenie

odbiorcy

Ogrzewnictwo i ciepłownictwo 2 /

2010

46

Analiza przepływów w sieciach

ciepłowniczych

Wyłączenie odbiorcy

Sieć

Odbiorca

Ogrzewnictwo i ciepłownictwo 2 /

2010

47

Analiza przepływów w sieciach

ciepłowniczych

Sieć

Odbiorca

Ogrzewnictwo i ciepłownictwo 2 /

2010

48

Analiza przepływów w sieciach

ciepłowniczych Dławienie przepływu zaworem na sieci ciepłowniczej

Sieć

Odbiorca

Ogrzewnictwo i ciepłownictwo 2 /

2010

49

Analiza przepływów w sieciach

ciepłowniczych

Sieć

Odbiorca

Dławienie

na przewodzie

powrotnym

Ogrzewnictwo i ciepłownictwo 2 /

2010

50

Sieci pierścieniowe - obliczanie

Założona granica podziału

Schemat sieci ciepłowniczej.

Praca pomp obiegowych w dwóch źródłach ciepła na wspólną sieć.

H

1=

130 m

H2O

H2=100 mH2O

s1 s2 s3 s4

O1 O2 O3

V1=Vo1+0,5*Vo2V2=0,5*Vo2 V3=0,5*Vo2 V4=Vo3+0,5*Vo2

Dla każdego węzła

0Vn

1i

i

K

1j

i 0P

K

1j

i 0P

K

1j

i 0P

K

1j

i 0P+

-

Ogrzewnictwo i ciepłownictwo 2 /

2010

51

Wykres ciśnień piezometrycznych dla sieci

pierścieniowych

Współpraca pomp obiegowych o różnej wysokości podnoszenia

0

20

40

60

80

100

120

140

1 2 3 4 5

Pz

Pp

Analiza sieci

Ogrzewnictwo i ciepłownictwo 2 /

2010

Sieci ciepłownicze.

Projektowanie.

Obliczenia wytrzymałościowe.

1. Projektowanie sieci układanych w kanałach i

napowietrznie.

2. Projektowanie sieci preizolowanych.

53

Sieci cieplne układane w kanałach i

napowietrznie

• Siły działające na rurociąg sieci

ciepłowniczej

1. Siła od ciśnienia wewnątrz rurociągu

FD

ppw

r

2

4 N

Dw- [m], pr- [Pa]

pr

pr

pr pr

PS PS

Ogrzewnictwo i ciepłownictwo 2 /

2010

54

Sieci cieplne układane w kanałach i

napowietrznie

2. Siła tarcia na podporach ruchomych

F q L 9 8, N

q – masa rurociągu z nośnikiem ciepła i izolacją, [kg/m] L – długość rurociągu, [m] – współczynnik tarcia

Ogrzewnictwo i ciepłownictwo 2 /

2010

55

Sieci cieplne układane w kanałach i

napowietrznie

• 3. Siła tarcia w wydłużkach dławicowych

F p Dr t d 9 8, b Ns

- współczynnik zależny od średnicy rurociągu : <=500 =2,0; dla >500 mm =1,75 pr - ciśnienie robocze , Pa Dt - średnica zewnętrzna tulei wydłużki, m d - współczynnik tarcia szczeliwa po stali, bs - obliczeniowa długość szczeliwa wypełniającego dławik

Ogrzewnictwo i ciepłownictwo 2 /

2010

56

Sieci cieplne układane w kanałach i

napowietrznie

4. Siła od wydłużki sprężystej U-kształtowej

Fl E J

Jk

d

xo

N

ld - dopuszczalne wydłużenie odcinka kompensowanego przy osiągnięciu dopuszczalnych naprężeń na zginanie, m E - moduł sprężystości przy rozciąganiu, Pa J - moment bezwładności przekroju rury, m4 Jxo - moment bezwładności względem linii osiowej rury w odniesieniu do osi X0, m

3

Ogrzewnictwo i ciepłownictwo 2 /

2010

57

Sieci cieplne układane w kanałach i

napowietrznie

• Dopuszczalne wydłużenie odcinka

kompensowanego ld oblicza się ze wzoru:

lJ

H y m E dd

d xo

o

( ) m

d - dopuszczalne naprężenia zginające, Pa H - ramię wydłużki przy dopuszczalnym wydłużeniu, m y0 - odległość środka ciężkości wydłużki, m m - współczynnik uwzględniający zwiększenie naprężeń

zginających na skutek zmiany poprzecznego przekroju rury przy zginaniu, który zbliża się do kształtu owalnego.

D - średnica rury, m

Ogrzewnictwo i ciepłownictwo 2 /

2010

58

Sieci cieplne układane w kanałach i

napowietrznie

• Podpory ruchome. Odległości.

L

0,2L

Mmax

0,5 Mmax

Siły pionowe od

masy rurociągu

Siły poziome

parcie wiatru

12

2

maxlq

M

Maksymalny moment gnący

Ogrzewnictwo i ciepłownictwo 2 /

2010

59

• Moment gnący w środku przęsła

24

2lqM

Sumaryczne obciążenie jednostkowe

izncrpion

pozpion

qqqq

qqq

22

Ogrzewnictwo i ciepłownictwo 2 /

2010

60

• Parcie wiatru

zizp

apoz Dw

ckq

2

2

Dla h 10 m k=m

Dla h > 10 m nhmk )1,0(

Teren otwarty m=1 n=0,32

Las, miasto o zabudowie do 30 m m=0,65 n=0,44

Miasto o zabudowie powyżej 30 m m=0,3 n=0,66

Ca1,4

Ogrzewnictwo i ciepłownictwo 2 /

2010

61

• Maksymalne naprężenia w ściance rury

W

lq

W

M

12

2max

max

W – wskaźnik wytrzymałości przekroju ścianki rury, m3

Maksymalna odległość między podporami

q

Wl

dop

12max

Ogrzewnictwo i ciepłownictwo 2 /

2010

62

• Współczynnik korygujący dla odległości

maksymalnej

1,0 0,87 1,0 0,87

0,67

0,87

1,0

maxlkl

maxlkl

Ogrzewnictwo i ciepłownictwo 2 /

2010

63

• Obciążenie podpór ruchomych

• Siła tarcia pozioma

l1 l2

Ppion

2

21 llqP pionpion

pionpoz PP

Obciążenia poziome mogą działać w kierunku osiowym i bocznym. Ogrzewnictwo i ciepłownictwo 2 /

2010

64

Wartości współczynnika tarcia dla podpór ruchomych

Rodzaj podpory osiowe boczne

Ślizgowe 0,3 0,3

Rolkowe 0,1 0,3

Kulowe 0,1 0,1

Wieszakowe 0,1 0,1

Ogrzewnictwo i ciepłownictwo 2 /

2010

65

Sieci cieplne z rur preizolowanych

• ZASADY PROJEKTOWANIA SIECI CIEPŁOWNICZYCH Z RUR

PREIZOLOWANYCH

Rura

stalowa Izolacja z pianki

poliuretanowej

System

alarmowy

Płaszcz

osłonowy z

HDPE

Norma PN EN 253

Ogrzewnictwo i ciepłownictwo 2 /

2010

66

• System rur preizolowanych jest systemem zespolonym, w którym wydłużenia rury stalowej w wyniku wydłużeń termicznych, przenoszone są poprzez piankę na zewnętrzny płaszcz osłonowy PE, powodując przemieszczanie się całej rury preizolowanej w otaczającym gruncie.

Ogrzewnictwo i ciepłownictwo 2 /

2010

67

Podstawy projektowania

Q

Rura ogrzewana

Swobodne wydłużenie

Naprężenia 0

L

L L

Q

L Rura ogrzewana

Brak swobodnego

wydłużenia L=0

Naprężenia 0

Ogrzewnictwo i ciepłownictwo 2 /

2010

68

Podstawy projektowania

L

Rura preizolowana w gruncie

Siła tarcia

Siła od wydłużeń

termicznych

Ogrzewnictwo i ciepłownictwo 2 /

2010

69

Podstawy projektowania

• Wydłużenia podziemnej preizolowanej sieci cieplnej są mniejsze niż wydłużenia termiczne w tradycyjnych sieciach kanałowych czy napowietrznych, mających możliwość swobodnych wydłużeń.

• Skutkiem ograniczenia przez grunt swobodnego wydłużania się, w rurze stalowej powstają naprężenia osiowe.

• Możliwość absorpcji naprężeń osiowych jest podstawą funkcjonowania systemu zespolonego.

Ogrzewnictwo i ciepłownictwo 2 /

2010

70

Podstawy projektowania

Żródło: Podręcznik ciepłownictwa – system rur preizolowanych EDHPMA 1998

Ogrzewnictwo i ciepłownictwo 2 /

2010

71

Podstawy projektowania

Żródło: Podręcznik ciepłownictwa – system rur preizolowanych EDHPMA 1998

UPS

RPS

Ogrzewnictwo i ciepłownictwo 2 /

2010

72

Podstawy projektowania

• Podstawy projektowania opracowano

przy założeniach:

1. Max ciśnienie robocze 1,6 Mpa

2. Max temperatura ciągła nośnika ciepła 130

°C

3. Regulacja jakościowa

Ogrzewnictwo i ciepłownictwo 2 /

2010

74

• Naprężenia w ściance rury spowodowane

ciśnieniem wewnętrznym

Naprężenia osiowe

ef

za

g

dp

4

Naprężenia obwodowe

ef

zt

g

dp

2

[MPa]

[MPa]

Ogrzewnictwo i ciepłownictwo 2 /

2010

75

• Naprężenia w ściance rury wywołane

wydłużeniem termicznym

– Naprężenia osiowe

Ettha [MPa]

- współczynnik wydłużalności termicznej dla stali =12 106 1/K

t -maksymalna różnica temperatur w odniesieniu do temperatury

montażu

- moduł Younga E=2,06 105 (dla stali niskowęglowych) Ogrzewnictwo i ciepłownictwo 2 /

2010

76

• Naprężenia zredukowane

• Do obliczeń przyjmujemy naprężenia zredukowane

odpowiadające max bezwzględnej wartości z

pośród następujących naprężeń:

)()( 22

zz

athat

athatzr

[MPa]

z – współczynnik dla spawów wykonywanych w terenie

|}||;||;||;max{| zrathaathat Ogrzewnictwo i ciepłownictwo 2 /

2010

77

• Wartości zalecane dla współczynnika

spawania z w zależności od ilości spawów

poddawanych sprawdzeniu

10%-100% z=1

<10% z=0,9

Ogrzewnictwo i ciepłownictwo 2 /

2010

78

• Kryterium bezpieczeństwa

• Dla rurociągów preizolowanych naprężenia

dopuszczalne przyjmuje się:

zrdop

MPa 150dop

Ogrzewnictwo i ciepłownictwo 2 /

2010

79

• Kompensacja wydłużeń termicznych

• Naprężenia w rurociągu (wg prawa Hooke’a)

E

E -moduł sprężystości liniowej materiału rury E=2 105 MPa

- wydłużenie względne przewodu

l

l

Ogrzewnictwo i ciepłownictwo 2 /

2010

80

• Wydłużenie przewodu o długości l przy

podgrzaniu o t

ltl

tStąd

ttE 52,2 MPa

Ogrzewnictwo i ciepłownictwo 2 /

2010

81

• Siła od wydłużenia termicznego

AtAP 52,2

Ogrzewnictwo i ciepłownictwo 2 /

2010

82

• Siła tarcia i długości instalacyjne

2

1 ozpłL

KDHgF

- współczynnik tarcia 0,2-0,6 – gęstość gruntu [kg/m3] H – zagłębienie [m] Dzpł- średnica zew. płaszcza [m] Ko- współczynnik parcia gruntu

[N/m] Siła tarcia na

jednostkę długości

Ogrzewnictwo i ciepłownictwo 2 /

2010

83

• Przyjmując dla zagłębienia H=1m

0,4, 1500 kg/m3, Ko=0,5 i g=9,81 m/s2

zpłL DF 0045,0 [N/m]

Dla zagłębienia H

10045,0

HDF zpłL [N/m]

Ogrzewnictwo i ciepłownictwo 2 /

2010

84

• Maksymalna dopuszczalna długość

instalacyjna

• Lmax – długość rurociągu przemieszczająca

się pod wpływem ogrzewania (chłodzenia)

i poddana tarciu gruntu

L

dop

F

AL

max

[m]

Ogrzewnictwo i ciepłownictwo 2 /

2010

85

l [m]

max=2,52tmax

dop=2,52t60°C 150 MPa

300 Mpa

tmax=120°C

Lmax=L60 Ogrzewnictwo i ciepłownictwo 2 /

2010

86

• Wydłużenie rurociągu zakopanego w ziemi

wyraża się zależnością

l l l lt tr p

Można

pominąć

Ogrzewnictwo i ciepłownictwo 2 /

2010

Projektowanie sieci ciepłowniczych

preizolowanych

W celu poprawy konkurencyjności sektora ciepłowniczego

poprzez obniżenie nakładów inwestycyjnych na budowę sieci

ciepłowniczych, konieczne staje się dokładniejsze poznanie

granic wytrzymałościowych sieci oraz współczynników

bezpieczeństwa (M) dla stosowanych materiałów.

Należy zwrócić większą uwagę na zagadnienia wpływające na

funkcjonowanie sieci. W złożonych przypadkach gwarancją

prawidłowego zaprojektowania układu sieci powinno być

sprawdzenie obliczeń za pomocą programów komputerowych.

Aktualizacja: 2011-01-08 Ogrzewnictwo i ciepłownictwo 2 87

Techniki układania rur. Podział

Aktualizacja: 2011-01-08 Ogrzewnictwo i ciepłownictwo 2 88

Układanie sieci ciepłowniczej preizolowanej

Na zimno Z podgrzewem wstępnym

Metoda samokompensacji

Metoda montażu zimnego

Metoda montażu zimnego z

ograniczeniem temp do 85°C

Bez kompensatorów

Z kompensatorami

Techniki układania rur.

Układanie na zimno

Aktualizacja: 2011-01-08 Ogrzewnictwo i ciepłownictwo 2 89

Technika Korzyści Wady

Sieci niskoparametrowe

Tz 85 °C

Niewielkie naprężenia

Wykop zasypujemy po ułożeniu

Ograniczona temperatura

zasilania

Samokompensacji Naprężenia nie przekraczające

naprężeń dop. 150 Mpa

Wykop zasypujemy po ułożeniu

Ograniczenia dla odcinków

prostych

Konieczność stosowania

kompensacji L, Z, U

Montażu zimnego Ograniczona liczba wymaganych

elementów kompensacyjnych

Wykop zasypujemy po ułożeniu

Naprężenia na granicy

plastyczności materiału

Możliwość wyboczenia

rurociągu

Specjalne wymagania np.

odnośnie odgałęzień

Techniki układania rur.

Z podgrzewem wstępnym

Aktualizacja: 2011-01-08 Ogrzewnictwo i ciepłownictwo 2 90

Technika Korzyści Wady

Podgrzew wstępny Naprężenia nie przekraczające

naprężeń dopuszczalnych

Małe wydłużenia osiowe

Krótsze ramiona kompensacyjne

Wykop musi pozostać

niezasypany do zakończenia

podgrzewu

Konieczność stosowania

źródeł ciepła do podgrzania

rurociągu

Podgrzew wstępny z

zastosowaniem

kompensatorów

Ograniczenie ramion

kompensacyjnych

Wykop może być zasypany za

wyjątkiem miejsc z

kompensatorami

Wykop w miejscach zabudowy

kompensatorów musi

pozostać niezasypany do

zakończenia podgrzewu

Techniki układania rur. Układanie na zimno.

Układanie na zimno z ograniczeniem temperatury

Tz85 °C

Aktualizacja: 2011-01-08 Ogrzewnictwo i ciepłownictwo 2 91

x

dop

L

Lmax Lx

AGFW FW 401

Techniki układania rur. Układanie na zimno.

Dla rury stalowej ze stali St 37.0 i temperatury

Tz=85°C współczynnik bezpieczeństwa M=1,1

Aktualizacja: 2011-01-08 Ogrzewnictwo i ciepłownictwo 2 92

Temperatura 85 °C

Moduł sprężystości E 207,9 MPa

Współczynnik 1,24 10-5 1/K

Granica plastyczności Re 216,5 MPa

Współczynnik bezp. M 1,1

Naprężenia dop. dop 195 MPa

Techniki układania rur. Układanie na zimno.

Naprężenia dopuszczalne obliczone przy współ.

bezp. M= 1,1

Naprężenia od wydłużeń termicznych dla

T=75°C

Aktualizacja: 2011-01-08 Ogrzewnictwo i ciepłownictwo 2 93

Techniki układania rur. Układanie na zimno.

Aktualizacja: 2011-01-08 Ogrzewnictwo i ciepłownictwo 2 94

Techniki układania rur. Układanie na zimno.

Aktualizacja: 2011-01-08 Ogrzewnictwo i ciepłownictwo 2 95

L > Lmax

Odcinek zahamowany przez tarcie

th < dop

195 MPa

Strefa poślizgu Strefa poślizgu

UPS UPS

Techniki układania rur. Układanie na zimno.

Montaż na zimno.

Brak ograniczeń na długość odcinków prostych

Naprężenia są bliskie granicy plastyczności i

osiągają wartość =300 MPa dla temperatury

Tz=130 °C dla stali St 37.0

Max średnica dla rur ze stali St37.0 – dn300

Dla większych średnic i wyższych temperatur

(131…155°C) stosować rury o lepszej jakości ze stali

St52.0 Aktualizacja: 2011-01-08 Ogrzewnictwo i ciepłownictwo 2 96

Techniki układania rur. Układanie na zimno.

Montaż na zimno.

Zasady jakie należy przestrzegać przy układaniu rur

metodą montażu zimnego:

1. Wymagane jest stosowanie elementów

kompensacyjnych i bezwzględnie poduszek

kompensacyjnch, ze względu na 3..4 krotnie

większe wydłużenia termiczne

2. Wymagane są naprężenia wstępne w rurociągu

(naciąg mechaniczny lub termiczny)

Aktualizacja: 2011-01-08 Ogrzewnictwo i ciepłownictwo 2 97

Techniki układania rur. Układanie na zimno.

Montaż na zimno.

3. Wymagane jest stosowanie specjalnych trójników

(T) wg DIN 2615 lub kołnierzy wzmacniających w

miejscach odgałęzienia

4. Wymagane jest specjalne wymiarowanie redukcji

rurociągów

5. Wymagane jest przeliczenie każdego przyłącza do

sieci inne dla strefy zahamowania i inne dla strefy

poślizgu- możliwe są sytuacje, że odgałęzienie nie

będzie mogło być wykonane Aktualizacja: 2011-01-08 Ogrzewnictwo i ciepłownictwo 2 98

Techniki układania rur. Układanie na zimno.

Montaż na zimno.

6. Wymagana jest stała kontrola jakości podłoża, na

którym układana jest sieć

7. Zagłębienie rurociągów musi być określone w

dokumentacji projektowej, a każda zmiana wymaga

sprawdzenia

8. Nie stosuje się rzeczywistych punktów stałych ze

względu na bardzo duże siły

Aktualizacja: 2011-01-08 Ogrzewnictwo i ciepłownictwo 2 99

Techniki układania rur. Układanie na zimno.

Montaż na zimno.

9. Należy stosować mufy o podwyższonej

wytrzymałości

10. Niedopuszczalne jest ukosowanie rurociągów,

dopuszczalne odchylenia nie powinny przekraczać

0,25°

11. Należy zwracać uwagę na równoległe układanie

sieci preizolwanych z inną infrastrukturą (także

drzewami), aby nie nastąpiło wyboczenie rurociągu

wskutek destabilizacji gruntu Aktualizacja: 2011-01-08 Ogrzewnictwo i ciepłownictwo 2 100

Techniki układania rur. Układanie na zimno.

Montaż na zimno.

12. Układanie równoległe innych sieci musi być

realizowane z najwyższą starannością, aby nie

doprowadzić do destabilizacji gruntu i wyboczenia

bądź pęknięcia rurociągu (szczególnie podczas jego

odkopywania w miejscach największych naprężeń).

Aktualizacja: 2011-01-08 Ogrzewnictwo i ciepłownictwo 2 101

102

Techniki układania rur. Układanie na zimno.

Metoda samokompensacji.

• Metoda samokompensacji L60

Rurociąg zimny t=tm 0 MPa

L60 l60=lt-lF

Podgrzanie rurociągu o t=60 °C

od temp. montażu tm=10°C do t=70°C

=2,52t=-150 MPa =-150 MPa

Ogrzewnictwo i ciepłownictwo 2 /

2010

103

Techniki układania rur. Układanie na zimno.

Metoda samokompensacji.

• Dalsze podgrzanie o t =60°C do temp.

t=130°C

L60 lpier=lt=120-tF=3l60

Podgrzanie rurociągu o dalsze t=60 °C

od temp. t=70°C do t=130°C

Redukcja wydłużenia od siły tarcia

nie występuje, jest stała i zależy tylko

od długości L.

=-150 MPa

l60-120=lt=60 Wydłużenia swobodne, zależne

tylko od t

Ogrzewnictwo i ciepłownictwo 2 /

2010

104

Techniki układania rur. Układanie na zimno.

Metoda samokompensacji.

• Chłodzenie rurociągu od t=130°C do

t=70°C L60

=-150 MPa t=130°C

=+75 MPa t=70°C

L60

3t60

l=lt-lF

L60

=+150 MPa t=10°C

lwtórne=lt=120-2lF

Ogrzewnictwo i ciepłownictwo 2 /

2010

105

Techniki układania rur. Układanie na zimno.

Metoda samokompensacji.

• Kolejne cykle grzania i chłodzenia

=+150 MPa

=-150 MPa

1. Rurociąg zimny t=tm=10°C

+150 MPa l=0

2. Rurociąg podgrzany o t=60°C

0 MPa l=l60

3. Rurociąg podgrzany o t=60°C

-150 MPa l70-130=l60

Całkowite wydłużenie rurociągu podczas kolejnych cykli

602 llwtórne Ogrzewnictwo i ciepłownictwo 2 /

2010

106

Techniki układania rur. Podgrzew wstępny

bez kompensatorów.

• Podgrzew wstepny

– Dla odcinków sieci o długości L>2L60

• Polega na podgrzaniu nie zasypanego rurociągu do temperatury

1. Rurociąg nie zasypany t=tm=10°C 0 MPa

2. Po podgrzaniu do t=70°C 0 MPa (brak sił tarcia, swobodne wydłużenie rurociągu)

2/)( mrp ttt

Ogrzewnictwo i ciepłownictwo 2 /

2010

107

Techniki układania rur. Podgrzew wstępny

bez kompensatorów.

3. Po zasypaniu rurociągu i ochłodzeniu

cofa się on na odcinku L60, na pozostałej

długości rurociąg jest zamknięty przez

tarcie (nie przemieszcza się), a

naprężenia zmieniają się wraz z

temperaturą. l60

l60

+150MPa

t=10°C

-150MPa

t=130°C Ogrzewnictwo i ciepłownictwo 2 /

2010

Techniki układania rur. Podgrzew wstępny

bez kompensatorów.

• Podgrzanie rurociągu może być

zrealizowanie za pomocą:

1. Wody sieciowej po dołączeniu odcinka

układanego do sieci (długi czas

nagrzewania)

2. Parą wodną – o podciśnieniu 0,4 bar

wywołanym pompą próżniową –

temperatura wrzenia wody 75 °C (krótkie

czasy nagrzewania)

Ogrzewnictwo i ciepłownictwo 2 /

2010

108

Techniki układania rur. Podgrzew wstępny

bez kompensatorów.

3. Prądem elektrycznym – tylko rurociągi o

jednakowych średnicach

Ogrzewnictwo i ciepłownictwo 2 /

2010

109

110

Techniki układania rur. Podgrzew wstępny z

kompensatorami.

• Układ kompensacji z kompensatorami

mieszkowymi – kompensacja E

• Montaż zimny

Ogrzewnictwo i ciepłownictwo 2 /

2010

111

Techniki układania rur.

• Rodzaje kompensacji typu „L”, „Z” i „U”

Ogrzewnictwo i ciepłownictwo 2 /

2010

112

Techniki układania rur.

• Wyznaczenie punktów stałych na sieci

Ogrzewnictwo i ciepłownictwo 2 /

2010

113

Techniki układania rur.

• Zastosowanie poduszek kompensacyjnych

Ogrzewnictwo i ciepłownictwo 2 /

2010

114

Techniki układania rur.

• Zastosowanie poduszek kompensacyjnych

Ogrzewnictwo i ciepłownictwo 2 /

2010

115

Techniki układania rur.

• Rozwiązania sieci-załamanie pod kątem

45-60°

Ogrzewnictwo i ciepłownictwo 2 /

2010

116

Techniki układania rur.

• Załamania trasy sieci ciepłowniczej

Ogrzewnictwo i ciepłownictwo 2 /

2010

Techniki układania rur.

• Gięcie rurociągów

Ogrzewnictwo i ciepłownictwo 2 /

2010

117

118

Techniki układania rur.

• Odgałęzienia – strefy kompensacji

Ogrzewnictwo i ciepłownictwo 2 /

2010

119

Techniki układania rur.

• Sposoby projektowania odgałęzień

Ogrzewnictwo i ciepłownictwo 2 /

2010