Nieświadomość Historia idei

Damian Janus

Projekt „Kulturalna inicjatywa edukacyjno-naukowa RAZEM DLA POGRANICZA” jest współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Funduszu Mikroprojektów z Programu Operacyjnego Współpracy Transgranicznej Republika Czeska –

Rzeczpospolita Polska 2007-2013 i budżetu państwa za pośrednictwem Euroregionu Śląsk Cieszyński

Nie-świadomość definicja cząstkowa

świadomie (świedomie, swyadomo) świadomy wiadomy świadek

nieświadomość Unbewußte inconstient unconscious inconscio

Skąd wiemy o

istnieniu

nieświadomości?

Urbain le Verrier Johann-Gottfried Galle

odkrycie Neptuna - 1864

hipoteza ciemnej materii - 1932

istnieje to, co powoduje skutki

Przesłanki hipotezy nieświadomości

z dziedziny życia codziennego:

o „pierwsze wrażenie”

o intuicja, wgląd, „olśnienie”

o działania „automatyczne”

o nieuzasadniona zmienność nastroju

o reminiscencje i „okruchy pamięci”

o sny

Prekursorzy

idei nieświadomości

Platon 424 – 347 p.n.e.

αναμνησις

koncepcja anamnezy

Plotyn ok. 203 – ok. 269

Oto nie znamy wszystkiego, co wzbiera w danej części

duszy, dopóki nie wejdzie do całej duszy. Znana nam

jest na przykład żądza, która przebywa w części

pożądającej, lecz znana dopiero wtedy, kiedy ją sobie

uświadomimy wewnętrzną mocą postrzegania albo też

rozważania, lub kiedy zachodzi jedno i drugie.

Bo co innego myśl, a co innego uświadamianie sobie myśli

– i myślimy wprawdzie zawsze, ale nie zawsze sobie

uświadamiamy.

„Enneady”

Augustyn z Hippony 354 - 430

Sam nie mogę ogarnąć tego wszystkiego,

czym jestem! Jestże więc duch zbyt ciasny, by mógł samego siebie ująć w pełni? Gdzie zostaje ta jego część, której on nie obejmuje? Czy jest ona nie wewnątrz niego, ale gdzieś poza nim? Jakże to w ogóle jest możliwe, że on jej nie obejmuje?

„Wyznania”

Gottfried Wilhelm Leibniz 1646-1716

zanikająca ilość, która jeszcze zachowuje charakter tego, co znika

wielkość nieskończenie mała (różniczka)

grubo pobłądzili kartezjanie, policzywszy za nic percepcje, których się nie zauważa

petitio percipi

Immanuel Kant

1724 - 1804

Mieć idee, a jednak nie być ich świadomym, wygląda na to, że zdanie to zawiera sprzeczność; jak bowiem możemy wiedzieć, że je mamy jeśli nie jesteśmy ich świadomi? Niemniej, że posiadamy ideę możemy stać się świadomi pośrednio, chociaż jej samej nie będziemy bezpośrednio świadomi. „Antropologia”

Cztery

ŹródŁa badaŃ NAD NIEŚwiadomoŚciĄ

Mesmeryzm magnetyzm zwierzęcy

Franz Anton Mesmer 1734 - 1815

Jacques de Chastenet Chevalier Seigneur de Puysegur

Hipnotyzm

Hippolite Bernheim 1840 - 1919 James Braid

1795 - 1860

Psychopatologia

Jean-Martin Charcot 1825 - 1893

histeria

Mediumizm spirytyzm

Julian Ochorowicz 1850 - 1917 Charles Richet

1850-1935

William Crookes 1832-1919

idea telewizji-1878

głośnomówiący telefon

ektoplazma

Koncepcje nieświadomości

przed psychoanalizĄ Freuda

Świadomość

Nieświadomość

Gustav Theodor Fechner 1801-1887

Próg świadomości

Twórca tzw. psychofizyki badającej zależności

pomiędzy subiektywnymi wrażeniami a

obiektywnymi bodźcami fizycznymi. Odkrył, że

istnieją tu ścisłe matematyczne związki (prawo

Webera-Fechnera).

Wiktor Feliks Szokalski 1811 - 1891

Fantazyjne objawy zmysłowe t.1 1861, t.2 1863

Pobudką do widziadeł stają się niekiedy stłumione uczuciowe popędy

Samowiedza nasza w dziedzinie ducha jest tylko jakby latarka, która nam bliższe jego ciemności rozwidla, ale do ich głębi nie sięga

Można być namiętnie zakochanym, a nie wiedzieć o tem, dopóki jakiś wypadek miłości nam poznać nie dozwoli

Karl Robert Eduard von Hartmann 1842 - 1906

„Die Philosophie des Unbewussten”, 1869

Odróżniał to, co jest relatywnie nieświadome od tego, co jest absolutnie nieświadome. Absolutna nieświadomość jest równoważna duchowi absolutnemu.

Jeżeli u człowieka dzisiejszego znajdują się objawy z

dziedziny ruchów, popędów i uczuć […] których pochodzenia

nie zna […], i jeżeli nadto […] badania […] wykryją ich

pochodzenie od przyzwyczajeń, które dawno straciły cel

pierwotny, to taka dziedziczność będzie skrytą, i dla jednostki

zwykle całkiem niezrozumiałą, bezwiedną.

„Bezwiedne tradycje ludzkości. Studjum z psychologji historji”, 1880

Julian Ochorowicz

Pierre Janet 1859-1947

Dysocjacja

histeria

sennowłóctwo

hipnoza

pismo automatyczne

spirytyzm

osobowość wieloraka

Nieświadomość w

psychoanalizie Freuda

Dr. Jos. Breuer und dr. Sigm. Freud

Studien über Hysterie

Josif Breuer

Sigmund Freud talking cure chimney sweeping

Bertha Pappenheim (Anna O)

1856 - 1939

1842 - 1925

marzenia senne

przejęzyczenia i pomyłki „kto jeszcze nie miał czasu na zadymę…zadumę…”

symptomy

swobodne skojarzenia

Francis Galton 1822-1911

Z zadziwiającą wyrazistością obnażają one fundamenty ludzkiej myśli, eksponując mentalną anatomię człowieka bardziej obrazowo i prawdziwie, niż miałby zapewne ochotę obwieścić to światu.

A. D. 1900

Freudowskie drogi do nieświadomości:

Nieśw iadome unbewusst

• nieodróżnianie myśli od rzeczywistości

• nie uznawanie negacji i sprzeczności

• bezczasowość

• ambiwalencja

• biseksualność

• utrzymywanie śladów dziecięcych zaspokojeń, przywiązań i urazów

• zasadniczo językowy charakter

Kopernik Darwin Freud

Projekt „Kulturalna inicjatywa edukacyjno-naukowa RAZEM DLA POGRANICZA” jest współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Funduszu Mikroprojektów z Programu Operacyjnego Współpracy Transgranicznej Republika Czeska –

Rzeczpospolita Polska 2007-2013 i budżetu państwa za pośrednictwem Euroregionu Śląsk Cieszyński