Na tropieWĘDRUJĄCYCH

KONTYNENTÓW

KONTYNENTY,

OCEANY, PŁYTY TEKTONICZNE,

rozdział 1

BUDOWA ZIEMI

Ameryka Ameryka PołudniowaPołudniowa

Ameryka Ameryka PółnocnaPółnocna

AfrykaAfryka

EuropaEuropa AzjaAzja

AustraliaAustralia

Antarktyda

Czy potrafisz nazwać dzisiejsze kontynenty?

Co oddziela dzisiejsze kontynenty?

A. oceany

B. góry

C. wielkie pustynie

D. ogrodzenia

Poprawne odpowiedzi:

A. Oceany (np. Ocean Atlantycki) – ponieważ pod oceanami występuje inny rodzaj skorupy ziemskiej (skorupa oceaniczna), niż pod kontynentami (skorupa kontynentalna).

B. Góry (Góry Ural)– ponieważ reprezentują głębokie pękniecia w skorupie kontynentalnej, ślady dawnego oceanu.

Ocean Ocean Spokojny Spokojny (Pacyfik)(Pacyfik)

Ocean Ocean AtlantyckiAtlantycki

Ocean Ocean IndyjskiIndyjski

Czy potrafisz nazwać dzisiejsze oceany?

A

B

A. Granicę pomiędzy Europą i Azją stanowią Góry UralB. Granicę pomiędzy Europą i Azją stanowi dawny szew Oceanu Tetydy oraz Morze

Czerwone, w którego podłożu występuje skorupa oceaniczna.

LITOSFERA I ASTENOSFERA

skorupa kontynentalna

skorupa oceaniczna

KONTYNENT OCEAN

Gdzie znajduje się granica pomiędzy kontynentem a oceanem?

A B

Poprawna odpowiedź: B. Tam gdzie znajduję się granica pomiędzy skorupą kontynentalną i oceaniczną

Płyty tektoniczne (litosfery) – jednostki zewnętrznej powłoki Ziemi - litosfery, które przesuwają się względem siebie (mogą być zbudowane zarówno ze skorupy kontynentalnej, jak i oceanicznej)

Płyta Pacyficzna

Płyta Antarktyczna

Płyta Afrykańska

Płyta Euroazjatycka

Płyta Północno-Amerykańska

Płyta Australijska

BUDOWA ZIEMIPod względem kształtu i budowy wewnętrznej Ziemię możemy porównać

do wielkiej brzoskwini.

STREFY BUDOWY ZIEMI Podział ze względu na skład chemiczny

jądro wewnętrzne

jądro zewnętrzne

płaszcz Ziemi

skorupa ziemska

BUDOWA ZIEMIZewnętrzne strefy Ziemi mają budowę warstwową przypominąjącą strukturę ciastka

LITOSFERA I ASTENOSFERA *

astenosfera (płynna część płaszcza Ziemi)

litosfera (skorupa ziemska i stała, zewnętrzna część płaszcza Ziemi,)

skorupa kontynentalna

skorupa oceaniczna

Fragmenty stałej litosfery – płyty tektoniczne, poruszają się po płynnej astenosferze !!!

* Podział zewnętrznej części Ziemi ze względu na właściwości plastyczne

komórka konwekcyjna

KRÓTKA HISTORIA DRYFU PŁYT LITOSFERY

rozdział 2

Alfred Wegener

(niemiecki meteorolog, geofizyk i polarnik, twórca teorii ruchu płyt litosfery)

KAMBR540-488 mln lat temu

LAURENCJALAURENCJASyberiaSyberia

BALTIKABALTIKA

GondwanaGondwana

Z końcem kambru na mapie naszego globu dominował olbrzymi kontynent GONDWANA

Laurencja (najstarsza część Ameryki Północnej), Baltika (najstarsza część Europy) oraz Syberia znajdowały się na umiarkowanych szerokościach półkuli południowej.

(składający się z najstarszych części dzisiejszej Afryki, Ameryki Południowej, Australii oraz Antarktydy).

PERM 290-248 mln lat temu

W tym okresie został ostatecznie uformowany gigantyczny superkontynent PANGEA, który zawierał w sobie wszystkie najstarsze fragmenty dziś istniejących kontynentów. Otoczony był ogromnym oceanem PANTHALASSA.

PANTHALASSA

PANGEA

AntarktydaAntarktyda

AfrykaAfryka

IndieIndie

AustraliaAustralia

Ameryka Ameryka PółnocnaPółnocna EuropaEuropa

Ameryka Ameryka PołudniowaPołudniowa

AzjaAzja

Kreda 145 - 65 mln lat temu

Układ kontynentów jest już zbliżony do współczesnego. Na południu Europy i Azji istnieje OCEAN TETYDY, po którego zamknięciu uformowały się łańcuchy górskie Alp, Karpat i Himalajów

OCEAN TETYDYOCEAN TETYDY

AfrykaAfrykaAmeryka Ameryka PołudniowaPołudniowa

Ameryka Ameryka PółnocnaPółnocna

AustraliaAustralia

AzjaAzja

AntarktydaAntarktyda

EuropaEuropa

CZWARTORZĘD czasy współczesne

Obejrzyj animację przedstawiającą wędrówkę płyt litosferycznych na:http://www.youtube.com/watch?v=hSdlQ8x7cukZauważ, że historia naszej planety nie kończy się na czasach współczesnych.Płyty litosferyczne będą wędrowały nadal.

W jakim czasie płyta tektoniczna pokona odległość z Warszawy do Gdańska (400 km)?

A. kilka godzin

B. kilka dni

C. kilka miesięcy

D. kilka lat

E. kilka milionów lat

Poprawna odpowiedź:E. Płyty tektoniczne poruszają się z prędkością kilku centymetrów na rok.

GRANICE PŁYT TEKTONICZNYCH

rozdział 4

Zjawiska występujące na granicach płyt tektonicznych:

A. zjawiska wulkaniczne

B. zjawiska sejsmiczne (trzęsienia ziemi)

STREFY RYFTOWE – granice rozbieżneStrefy, wzdłuż których płyty tektoniczne oddalają się od siebie

Zobacz jak działa strefa ryftowaMorza Czerwonego – Animacja 1

STREFY SUBDUKCJI – granice zbieżneStrefy, wzdłuż których płyty tektoniczne zbliżają się od siebie i kolidują ze sobą

Zobacz jak działają strefy subdukcji:A. W rejonie Ameryki Południowej (wypiętrzanie i wulkanizm And) – Animacja 2B. W rejonie południowej Azji (wypiętrzanie łańcucha Himalajów) – Animacja 3C. W rejonie wschodniej Azji (wulkanizm w rejonie łuku wysp Japonii) – - Animacja 4

USKOKI TRANSFORMACYJNE– Strefy, wzdłuż których płyty tektoniczne przesuwają się względem siebie

Zobacz jak działa uskok transformacyjny San Andreas w rejonie zachodniej Kaliforni - - Animacja 5

Jak odnaleźć tropy wędrujących płyt tektonicznych

(skąd wiemy że one wędrują)

rozdział 5

Cynognathus

Lystrosaurus

Mesosaurus

Glossopteris

GONDWANA

PROWINCJONALIZM ROŚLIN I ZWIERZĄTDziś na różnych kontynentach oddzielonych oceanami znajdujemy te same gatunki zwierząt i roślin lądowych, które niegdyś żyły obok siebie.

PROWINCJONALIZM OSADÓWDziś na różnych kontynentach znajdujemy osady, które powstawały w tym samym zbiorniku osadowym.

PALEOMAGNETYZMNiektóre minerały bogate w pierwiastki żelaza posiadają „magnetyczną pamięć”. Zapisane są w nich kierunki pola magnetycznego przeszłych epok historii Ziemi. Pozwala to na określenie pozycji danej płyty tektonicznej w stosunku do bieguna magnetycznego Ziemi w danym okresie geologicznym.