Michał Dwornik, Anna Słupik, Katarzyna Wasiak

Możliwości obiektywizacji

procesu fizjoterapii za pomocą

badania przezskórnego EMG

Warsztaty

Zakład Rehabilitacji Oddziału Fizjoterapii II WL, Warszawski Uniwersytet Medyczny

Elektromiografia

J.V. Basmajian; C.J. De Luca Muscles Alive Their Function Revealed by Electromyography.

Williams Wilkins, Baltimore 1985

Powstawanie potencjału

elektrycznego

Peter Konrad. The ABC of EMG A Practical Introduction to Kinesiological Electromyography

Noraxon INC. USA. 2005

Potencjał czynnościowy

Peter Konrad. The ABC of EMG A Practical Introduction to Kinesiological Electromyography

Noraxon INC. USA. 2005

Jednostka motoryczna

Peter Konrad. The ABC of EMG A Practical Introduction to Kinesiological Electromyography

Noraxon INC. USA. 2005

Efekt nakładania się potencjałów

czynnościowych

J.V. Basmajian; C.J. De Luca Muscles Alive Their Function Revealed by Electromyograph

Williams Wilkins, Baltimore 1985

Zapis nałożonych potencjałów

czynnościowych

J.V. Basmajian; C.J. De Luca Muscles Alive Their Function Revealed by Electromyography.

Williams Wilkins, Baltimore 1985

Standaryzacja badania EMG

Clinical utility of surface EMG, Neurology 2000;55:171–177

Report of the Therapeutics and Technology Assessment

Subcommittee of the American Academy of Neurology

S.L. Pullman, MD, FRCP(C); D.S. Goodin, MD; A.I. Marquinez, MD; S.

Tabbal, MD; and M. Rubin, MD, FRCP(C)

Based on Class III data, SEMG is considered an acceptable tool for

kinesiologic analysis of movement disorders; for differentiating types of

tremors, myoclonus, and dystonia; for evaluating gait and posture

disturbances; and for evaluating psychophysical measures of reaction

and movement time.

Standaryzacja badania EMG

Standaryzacja badania EMG

Elektrody rejestrujące

– Na środku brzuśca mięśnia

– W odległości 1 cm ( SENIAM – 2 cm )

– Z dala od punktów motorycznych mięśnia

– Z dala od ścięgien mięśnia

– Podłużnie do włókien mięśniowych

Basmajian J. De Luca C. Muscles Alive: their functions revealed by electromyography; 1985

Ułożenie elektrod przezskórnych

Ułożenie elektrod przezskórnych

punkt motoryczny

zewnętrzna część brzuśca

ścięgno

prawidłowe położenie

Basmajian J. De Luca C. Muscles Alive: their functions revealed by electromyography; 1985

Standaryzacja badania EMG

Elektroda referencyjna

– Możliwie daleko od badanego mięśnia

– Blisko powierzchni kostnych

Basmajian JV, De Luca CJ. Muscles Alive: their functions revealed by electromyography (fifth ed.).

Williams & Wilkins, Baltimore, Maryland, 1985

Standaryzacja badania EMG

Ułożenie elektrod przezskórnych

Standaryzacja badania EMG

Ułożenie elektrod przezskórnych

Standaryzacja badania EMG

Przetwarzanie sygnału

Standaryzacja badania EMG

Impedencja

Procedura aplikacji elektrod

Standaryzacja badania EMG

The European Recommendations

for Surface Electromyography

(SENIAM)

Standaryzacja badania EMG

Aplikacja elektrod

The European Recommendations

for Surface Electromyography

(SENIAM)

Standaryzacja badania EMG

Aplikacja elektrod

Hermens H.J., Freriks B., Merletti R., Hägg G., Stegeman D.F., Blok J., Rau G., Dissel-horst- Klug C. (1999) SENIAM 8: European Recommendations for Surface ElectroMyoGra-phy,

Roessingh Research and Development.

Freriks B., Hermens H.J. (1999) SENIAM 9: European Recommendations for Surface ElectroMyoGraphy, results of the SENIAM project, Roessingh Research and Development.

Standaryzacja badania EMG

Aplikacja elektrod

Zastosowanie badania przezskórnego

EMG w fizjoterapii

Obiektywna ocena kinezjologiczna pracy mięśniowej

– aktywność mięśni

– męczliwości mięśni

– koordynacji pracy mięśni

Obiektywizacja intensywności bólu

– pomiar odruchowego wzmożonego napięcia mięśniowego

Obiektywizacja skuteczności poszczególnych zabiegów

fizjoterapeutycznych i całego procesu terapeutycznego

Zastosowanie badania kinezjiologicznego

EMG w fizjoterapii

Obiektywna ocena kinezjologiczna pracy mięśniowej

– aktywność mięśni

Peter Konrad. The ABC of EMG A Practical Introduction to Kinesiological Electromyography

Noraxon INC. USA. 2005

Obiektywna ocena kinezjologiczna pracy mięśniowej

– aktywność mięśni

Peter Konrad. The ABC of EMG A Practical Introduction to Kinesiological Electromyography

Noraxon INC. USA. 2005

Zastosowanie badania kinezjiologicznego

EMG w fizjoterapii

Obiektywna ocena kinezjologiczna pracy mięśniowej

– aktywność mięśni

J. Perry Gait Analysis Normal and Pathological Function.

Slack Thorofare 1992

Zastosowanie badania kinezjiologicznego

EMG w fizjoterapii

Obiektywna ocena kinezjologiczna pracy mięśniowej

– aktywność mięśni

Zależność EMG/siła od pozycji

kątowej w stawie

US Department of Health and Human Services Selected Topics in Surface Electromy-ography for Use in Occupational Set-tings:

Expert Perspectives DHHS NIOSH Publications #91-100 1992

Zastosowanie badania kinezjiologicznego

EMG w fizjoterapii

Obiektywna ocena kinezjologiczna pracy mięśniowej

– aktywność mięśni

zależność EMG/siła

J.V. Basmajian; C.J. De Luca Muscles Alive Their Function Revealed by Electromyography.

Williams Wilkins, Baltimore 1985

Zastosowanie badania kinezjiologicznego

EMG w fizjoterapii

Obiektywna ocena kinezjologiczna pracy mięśniowej

– aktywność mięśni

zależność EMG/siła

J.V. Basmajian; C.J. De Luca Muscles Alive Their Function Revealed by Electromyography.

Williams Wilkins, Baltimore 1985

Zastosowanie badania kinezjiologicznego

EMG w fizjoterapii

Obiektywna ocena kinezjologiczna pracy mięśniowej

– męczliwość mięśni

C.J. De Luca; M. Knaflitz Surface Electromyography:

What’s New? C.L.U.T., Torino 1992

Zastosowanie badania kinezjiologicznego

EMG w fizjoterapii

Obiektywna ocena kinezjologiczna pracy mięśniowej

– koordynacji pracy mięśni

Peter Konrad. The ABC of EMG A Practical Introduction

to Kinesiological Electromyography Noraxon INC. USA. 2005

Zastosowanie badania kinezjiologicznego

EMG w fizjoterapii

Peter Konrad. The ABC of EMG A Practical Introduction to Kinesiological Electromyography

Noraxon INC. USA. 2005

Warunki standaryzacja badania

kinezjologicznego EMG

Peter Konrad. The ABC of EMG A Practical Introduction to Kinesiological Electromyography

Noraxon INC. USA. 2005

Warunki standaryzacja badania

kinezjologicznego EMG

Zastosowanie badania spoczynkowego

EMG w fizjoterapii

Obiektywizacja intensywności bólu

– pomiar odruchowego wzmożonego napięcia mięśniowego zależnego od

intensywności odczuwania bólu

Willer J. Nociceptive flexion reflex as a physiological correlate of pain sensation in humans, in: Pain

measuremenmt in man, Amsterdam, Elseevier, 1984, 87-110

Cel badania

– porównanie wyników sEMG u zdrowych ochotników (n=104) i pacjentów z

chronicznym bólem (n=200)

Metodyka

– pomiary wykonywane w pozycji stojącej i siedzącej i leżącej dla 10 grup

mięśniowych lewej i prawej strony ciała

Wyniki

– sEMG u pacjentów z chronicznym bólem wykazało znamiennie wyższe wartości niż

u zdrowych ochotników

Wnioski

– U pacjentów z chronicznym bólem obserwujemy wzmożone spoczynkowe napięcie

mięśni

Cram JR., Steger JC. EMG scanning in the diagnosis of

chronic pain. Biofeedback Self Regul. 1983 Jun;8(2):229-41.

Zastosowanie badania spoczynkowego

EMG w fizjoterapii

Obiektywizacja intensywności bólu

– pomiar odruchowego wzmożonego napięcia mięśniowego zależnego od

intensywności odczuwania bólu

Zastosowanie badania spoczynkowego

EMG w fizjoterapii

Zmiany odruchowe spoczynkowego napięcia mięśni pojawiają się w wyniku wystąpienia

bólu fizjologicznego i patologicznego

Dobrogowski J. Wordliczek J. Medycyna bólu; 2004

Obiektywizacja intensywności bólu

– pomiar odruchowego wzmożonego napięcia mięśniowego

zależnego od intensywności odczuwania bólu

Zastosowanie badania spoczynkowego

EMG w fizjoterapii

Ból fizjologiczny

Bodziec nocyceptywny nie uszkadzający tkanek

Pobudza włókna bólowe Aδ i C

Pobudza motoneurony wywołujące skurcz mm. szkieletowych

Pobudza układ współczulny

Uruchamia mechanizm konwergencji powodujący wzrost napięcia mięśni

Objawy bólowe krótkotrwałe

Krótkotrwałe odruchowe wzmożenie napięcia mięśni

Bodziec nocyceptywny uszkadzający tkanki

Pobudza włókna bólowe Aδ i C hiperalgezja, alodynia

Pobudza motoneurony wywołujące skurcz mm. szkieletowych

Pobudza układ współczulny

Uruchamia mechanizm konwergencji powodujący wzrost napięcia mięśni oraz powstanie bólu rzutowanego

Ból patologiczny

Ból przewlekły

Przewlekłe odruchowe wzmożenie napięcia mięśni

Przewodzenie bólu

Ból szybko przekazywany

– włókna typu III

– pobudzenie neuronów gamma i alfa

tonus mięsni

Ból wolno przekazywany

– włókna typu IV

– wzmożenie aktywności układu współczulnego

pobudzenie neuronów gamma

– tonus mięsni

Skurcz naczyń krwionośnych

Wzmożone napięcie tkanki łącznej

próg pobudliwości receptorów

ból

Dobrogowski J. Wordliczek J. Medycyna bólu; 2004

Mechanizm konwergencji

Mechanizm konwergencji

Droga

rdzeniowo - wzgórzowa

boczna

Nocyreceptory

Aδ i C

Hockaday J.,Whitty C.,

Patterns of referred pain in normal subject, Brain 1967, 90, 481.

Mechanizmy zmian odruchowych

Jądro pośrednio -

boczne

Neurony

współczulne

Komórki ruchowe α i γ

Nocyreceptory

Aδ i C

Neurony

współczulne Neurony ruchowe α i γ

Milne R., Convergence cutaneous and pelvic

visceral nociceptive inputs onto primate

spinothalamic neurons, Pain, 1981, 11, 163.

Mechanizm zmian odruchowych

wzrostu napięcia mięśni

URAZ

BÓL PATOLOGICZNY

Droga rdzeniowo -

wzgórzowa boczna

Wielosegmentowy mechanizm zmian

odruchowych wzmożonego napięci mięśni

Droga

Von Lissauer’a

Ból rzutowany i wzrost napięcia mięśni

Feinstein B., Langton J.B.K., Jameson R.M., and Schiller F., Experiments on referred

pain from deep somatic tissues, J. Bone Joint Surg., 1954 36A, 981-997.

Feinstein B., Langton J.B.K., Jameson R.M., and Schiller F., Experiments on

referred pain from deep somatic tissues, J. Bone Joint Surg., 1954 36A, 981-997.

Ból rzutowany i wzrost napięcia mięśni

Wzrost spoczynkowego napięcia mięśni

Uraz

Pobudzenie receptorów włókien III i IV typu

Pobudzenie tworu siatkowatego mózgu

Pobudzenie neuronu gamma

Wzrost napięcia włókien intrafuzalnych

Wzrost napięcia włókien ekstrafuzalnych

Wzmożenie napięcia spoczynkowego mięśni

Zależność spoczynkowego napięcia mięśni od

prawidłowej terapii przeciwbólowej

Przerwanie błędnego koła bólu

Obniżenie pobudliwości układu współczulnego

(badania Sato i Schmidta)

Pob

udze

nie

ukła

du

wsp

ółc

zuln

ego

Pob

udze

nie

ukła

du

wsp

ółc

zuln

ego

Pobudzenie włókien

typu II i III Pobudzenie włókien

typu IV

Czas Czas

Sato A., Schmidt R., Spinal and supraspinal components of the reflex discharges

into lumbar and thoracic white rami, J Physiol. 1971, 212(3), 839-50.

http://www.ncbi.nlm.nih.gov/entrez/query.fcgi?cmd=Retrieve&db=pubmed&dopt=Abstract&list_uids=5557074&query_hl=21

Michał Dwornik, Anna Słupik, Katarzyna Wasiak

Możliwości obiektywizacji

procesu fizjoterapii za pomocą

badania przezskórnego EMG

Warsztaty

Zakład Rehabilitacji Oddziału Fizjoterapii II WL, Warszawski Uniwersytet Medyczny

Procedura aplikacji elektrod

Standaryzacja badania EMG

Badanie spoczynkowe EMG

Terapia

manualna tkanek miękkich

mobilizacja stref komórkowo bólowych kręgosłupa części

L1/S1

lub mobilizacja/ manipulacja stawów

międzywyrostkowych kręgosłupa części L1/S1

M. wielodzielny

Terapia

M. dwugłowy uda

Poizometryczna relaksacja mm ( PIR )

Terapia

M. brzuchaty łydki gł. boczna

Kinesiotaping, aplikacja zmniejszająca napięcie mięśniowe

Terapia

M. piszczelowy przedni

Terapia manualna tkanek miękkich

• mobilizacja uciskowa przyczepów mięśniowych

Wzrost spoczynkowego napięcia mięśni

Uraz

Pobudzenie receptorów włókien III i IV typu

Pobudzenie tworu siatkowatego mózgu

Pobudzenie neuronu gamma

Wzrost napięcia włókien intrafuzalnych

Wzrost napięcia włókien ekstrafuzalnych

Wzmożenie napięcia spoczynkowego mięśni

Badanie spoczynkowe EMG

Możliwości obiektywizacji procesu fizjoterapii

za pomocą badania przezskórnego EMG

Analiza przez porównanie średniej wartości sygnału EMG