Koncepcja Błękitno-Zielonej Sieci w

Łodzi

Kinga Krauze

Europejskie Regionalne Centrum Ekohydrologii, PAN, Łódź

0

100

200

300

400

500

600

700

800

1780 1800 1820 1840 1860 1880 1900 1920 1940 1960

Pierwszy park

miejski

Pierwsza fabryka

Drugi park

miejski

System kanalizacyjny i

wodociągowy

Status miasta

przemysłowego

Pierwsi tkacze

Structure

Zmiany udziału obszarów zabudowanych

powierzchnia włączona do miasta: a - do 1823 r.

b – w 1840 r.

c – w 1915 r.

d – w 1940 r.

e – w 1988 r.

f – współczesna granica miasta

6,3

45,9

0

10

20

30

40

50

60

70

80

XVIII/XIX w. XX/XXI w.

%

Rozwój przestrzenny Łodzi

(Łuczak, 2010)

72,3

8,20

10

20

30

40

50

60

70

80

XVIII/XIX w. XX/XXI w.

%

Zmiany udziału lasów

Zmiany

roślinności

towarzyszące

rozwojowi

Łodzi

(Łuczak, 2010)

Wpływ usunięcia roślinności i uszczelnienia powierzchni na obieg wody w mieście (Wagner i in. 2013, na podst.: Hoyer i in. 2011)

Średnia roczna temperatura powietrza w Łodzi w latach 1904–2006 w odchyleniach od średniej

wieloletniej. Średnia ruchoma (5-letnia) – linia ciągła; trend liniowy – linia przerywana

(Podstawczyńska, 2010)

Przebieg roczny wskaźnika suchości w Łodzi w latach 1904–2006 (Podstawczyńska, 2010)

MAPA KANALIZACJI DESZCZOWEJ W ŁODZI

Stolarska, 2010

Stolarska, 2010

Zagrożenie podtopieniami

SWITCH Process Documentation Training 1-5th July 2007, Lodz

Zainteresowanie

mieszkańców

Błękitno-zielona infrastruktura

narzędzie zapewniające korzyści ekologiczne, gospodarcze i społeczne poprzez rozbudowę systemów przyrodniczych i stosowanie rozwiązań wykorzystujących naturalne procesy występujące w przyrodzie

Źródło rysunku: Herbert Dreiseitl, CEO of our Liveable Cities Lab

Zintegrowana implementacja BZI Brak BZI

Intercepcja,

ewapotranspiracja

Retencja, recykling

wody

Samooczyszczanie

Wychwytywanie,

absorbowanie

zanieczyszczeń

Infiltracja i

zasilanie wód

gruntowych

Bioróżnorodność

i przyroda

Gromadzenie

wód

opadowych

Efekt wyspy

ciepła

Ograniczony

dostęp do terenów

zielonych

Dramatycznie

niskie przepływy

w rzekach

Zanieczyszczenie

powietrza

Szybki odpływ Ograniczona

infiltracja i zasilanie

wód gruntowych

Niska

ewaporacja

Rozwiązania oparte na przyrodzie (Nature-Based Solutions)

Zrównoważony rozwój odwołujący się do naturalnych procesów przyrodniczych, włączający je w praktykę zapobiegania ryzyku środowiskowemu (zmiany klimatu, bezpieczeństwo wodne, bezpieczeństwo żywnościowe, zdrowie), utrzymania dobrego stanu środowiska i bioróżnorodności oraz zapewnienia ludziom niezbędnych świadczeń ekosystemowych.

BZI i NBS są kluczem do zarządzania zasobami w miastach, w

tym wodami opadowymi

• Elastyczność reakcji na warunki środowiskowe – zdolność samoregulacji • Energooszczędność – wykorzystanie energii słonecznej • Zamknięty cykl krążenia związków i wody – przyczyniają się do redukcji istniejących zanieczyszczeń • Wszechstronność rozwiązań – wielofunkcyjność przyrody • Wysoka efektywność w stosunku do kosztów • Tworzenie zielonego wzrostu i budowanie zielonej ekonomii • Poprawa zdrowia mieszkańców • Poprawa estetyki i wizerunku miasta • Spójność i łączność

WZAJEMNA REGULACJA ROŚLINNOŚĆ WPŁYWA NA KRĄŻENIE

WODY, A DOSTĘPNOŚĆ WODY NA ROŚLINNOŚĆ

HARMONIZACJA BŁĘKITNO-ZIELONEJ I SZAREJ

INFRASTRUKTURY

INTEGRACJA ROZWIĄZAŃ PLANISTYCZNYCH, PRAWNYCH

SPOŁECZNYCH

REGULACJA

BIOTA

HYDROLOGIA

Ekohydrologia – podstawy koncepcyjne

Obszary przyrodniczo cenne

na mapie Łodzi

Janiszewski, Wojciechowski, 2010

WARUNEK: Kapitał naturalny

Różnorodność gatunków ptaków

AS

PE

KT

Y R

OZ

WO

JU B

ŁĘ

KIT

NO

-

ZIE

LO

NE

J S

IEC

I

Strategia Adaptacji do Zmian

Klimatu

Zarządzanie ryzykiem i kosztami:

aspekty prawne, finansowe

Ochrona bioróżnorodności:

Strategia Europejska 2020

Ochrona wód: Ramowa

Dyrektywa Wodna

Potrzeby mieszkańców

KO

NT

EK

ST

PR

AK

TY

CZ

NY

REWITALIZACJA MIASTA

DZIAŁANIA PLANISTYCZNE I

DEWELOPERSKIE

INDYWIDUALNE

NIERUCHOMOŚCI

REHABILITACJA /

RENATURYZACJA RZEK I

ZBIORNIKÓW

Zasady odpowiedzialnego inwestowania ONZ, opracowane i wdrażane przez UNEP Finance Initiative oraz UN Global Compact (Krauze, Wagner, 2014)

Podejście zintegrowane

SIEDLISKA

REKREACJA

OCHRONA PRZECIWPOWODZIOWA

ZASILANIE WÓD GRUNTOWYCH

ESTETYKA PRZYWIĄZANIE

DO MIEJSCA

EDUKACJA

DOSTARCZANIE WODY

JAKOŚĆ WODY

SIEDLISKA

REKREACJA

OCHRONA PRZECIWPOWODZIOWA

ZASILANIE WÓD GRUNTOWYCH

ESTETYKA PRZYWIĄZANIE

DO MIEJSCA

EDUKACJA

DOSTARCZANIE WODY

JAKOŚĆ WODY

SIEDLISKA

REKREACJA

OCHRONA PRZECIWPOWODZIOWA

ZASILANIE WÓD GRUNTOWYCH

ESTETYKA PRZYWIĄZANIE

DO MIEJSCA

EDUKACJA

DOSTARCZANIE WODY

JAKOŚĆ WODY

WARUNEK:

Transfer usług ekosystemowych

Przestrzeń

Łączność terenów zielonych w mieście i z przyrodniczymi

obszarami podmiejskimi jest ważnym zadaniem planowania

przestrzennego.

Wspiera przepływ i retencję wody w krajobrazie, zapylanie i

rozsiewanie się roślin, przemieszczanie organizmów.

Podtrzymuje odporność systemów zieleni miejskiej na stres i

zdolności zieleni do samoregulacji i trwałości, co jest istotne z

punktu widzenia nakładu sił i środków na jej utrzymanie.

Zużycie wody przez rośliny zależy od temperatury i wilgotności

powietrza, wiatru, i światła - zapotrzebowanie na wodę przez

pojedyncze drzewo znajdujące się w większym skupisku drzew

będzie mniejsze.

Różnica ta może wynosić aż 20% dziennego zapotrzebowania

(Lindley, Bassuk, 1991).

Tereny zielone są w stanie utrzymać unikalny mikroklimat nawet

przy wysokich temperaturach i niskich opadach, kiedy ich

powierzchnia jest większa niż 1ha (von Stülpnagel i in., 1990).

Warunki lokalne a efektywność zielonej infrastruktury

Rola różnych elementów Błękitno-Zielonej Sieci

Bolund i Hunhammar 1999

Korytarz Płat / powierzchnia Mozaika

Retencja przeciwpowodziowa

Infiltracja

Ewaporacja, termoregulacja

Zacienienie

KORYTARZ POWIERZCHNIA MOZAIKA

Ogrody deszczowe

Źródło: https://uk.pinterest.com/zofiegibbons/rain-gardens/

K. Krauze

Żródło: http://www.stopwaste.org/

Rolnictwo miejskie

Żródło: http://pegasusagriculturegroup.com

Żródło: http://www.chicagonow.com

Planowanie / rewitalizacja ulic

Źródło: NYC Environmental Protection

Źródło: Kevin Perry, City of Portland

Rewitalizacja – potencjał na

zastosowanie rozwiązań

deszczówkowych – niecki, rowy,

studnie chłonne

Zielone ściany

Rewitalizacja – możliwość wprowadzenia zielonych ścian zasilanych wodą opadową

Retencja wód burzowych

Doczyszczanie wód burzowych

Zalewski, 2007

Fitoremediacja - Podniesienie pojemności absorpcyjnej

zbiorników w stosunku do zanieczyszczeń

Rehabilitacja rzek

Współpraca interesariuszy

46 41 39

102

80

33 38

70 79

74

50

86

36

87

46

6

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

110

Zmiany w Łodzi proponowane przez mieszkańców

więcej skwerów większa powierzchnia skwerów publiczne ogrody zazielenienie ulic rehabilitacja istniejących terenów zielonych renaturyzacja dolin rzecznych tworzenie nowych parków połączenia transportem publicznym z terenami zielonymi więcej ścieżek rowerowych więcej szlaków pieszych więcej zielonych placów zabaw więcej zbiorników, stawów, fontann zielone przestrzenie dla imprez kulturalnych zazielenienie budynków podwórce miejskie inne

Poparcie społeczne

Krauze, Lewandowska, 2015

+ + + + + + +

+ + + + +

Krauze, Lewandowska, 2015

www.licznazielen.pl

1404 400 307 524 579

Partycypacja

www.switchurbanwater.eu/

UPSCALING

Wytyczne do dokumentów strategicznych miasta

• Zintegrowane zarządzanie wodami

deszczowymi

• Błękitno-Zielona Sieć

Sformułowanie rekomendacji do Studium

Zagospodarowania i Kierunków Rozwoju Miasta Łodzi

Adaptacja koncepcji naukowej

do dokumentów planistycznych

Wagner I., Zalewski M.

PROCESY UMOŻLIWIAJĄCE ROZWÓJ BZS

1) Rewitalizacja centrum Łodzi

2) Opracowanie strategii adaptacji miast do zmian klimatu

3) Potrzeba opracowania strategii zarządzania wodą w mieście

ze szczególnym uwzględnieniem wód opadowych oraz rzek

4) Zainteresowanie rehabilitacją rzek

5) Program parków kieszeniowych, projekty H2020

Projekty Horyzontu 2020

NAture Insurance value: Assessment and Demonstration