Konferencja INNOWACJE PEDAGOGICZNE I ICH ROLA W ROZWOJU

SZKOŁYWAŁBRZYCH, 23 KWIETNIA 2007 r.

___________________________________

Innowacyjność – wyzwaniem dla współczesnej szkoły. Innowacje a jakość pracy

placówki.

Ewa Kędracka i Teresa Kosiarek ewa.kedracka@wp.pl, ewtel@wp.pl

DLACZEGO ZMIANY W EDUKACJI SĄ KONIECZNE

1. Zadaniem szkoły jest przygotowanie uczniów do

zmieniającej się rzeczywistości, wychowanie do

przyszłości.

2. Polska jest członkiem Unii Europejskiej. Dziś nikt już

nie ma wątpliwości, że jest to znaczące wyzwanie dla

każdej polskiej szkoły.

3. Kraj nasz od kilku lat bierze udział w testach PISA. Testy

te, przeprowadzane w 32 krajach świata, obnażyły słabości

naszej szkoły. Powoduje to konieczność wprowadzenia

niezbędnych zmian, aby dostosować system naszej

edukacji do wymogów światowych.

4. Szkoła w niewystarczającym stopniu radzi sobie z

problemami społecznymi np. z agresją, nierównością

szans, prawami człowieka…Przed polską edukacją staje

wyzwanie dotyczące konieczności poszukiwań nowych

rozwiązań, metod i koncepcji w tym zakresie.

5. Technologia informatyczna to prawdziwa rewolucja.

Przyrost wiedzy w niektórych dziedzinach następuje

nawet dwukrotnie w ciągu pięciu lat. Podążanie za tym

wzrostem wydaje się obecnie wymogiem determinującym

rozwój polskiej szkoły, znajdowania nowych sposobów

nauczania i wychowywania młodego pokolenia.

Na szczycie w Lizbonie (w marcu 2000 roku) zebrani przywódcy zaakceptowali wspólny cel strategiczny jednoczącej się Europy:

Gospodarka europejska powinna stać się najbardziej konkurencyjną

i dynamiczną gospodarką na świecie – gospodarką opartą na wiedzy,

zdolną do trwałego wzrostu, tworzącą coraz większą liczbę lepszych miejsc pracy i zapewniającą większą spójność społeczną.

Edukacja 2010

• Cel strategiczny 1:

poprawa jakości i efektywności systemów edukacji w UE w świetle nowych wymogów społeczeństwa wiedzy

oraz zmieniających się wzorców nauczania i uczenia się.

Szkoła musi być innowacyjna. Inaczej nie będzie dobrze

służyła społeczeństwu. Zmieniający się świat wymaga

zmieniającej się szkoły. Minął czas jednej szkoły, takiej samej

dla wszystkich uczniów. Polskie społeczeństwo jest

zróżnicowane. Różne grupy społeczne mają rozmaite potrzeby

i aspiracje edukacyjne. Szkoła musi na te potrzeby

odpowiadać. Niż demograficzny wymaga dobrego wyczucia

klienta.

(Krzysztof Wielecki – członek rady Naukowej Centrum Europejskiego UW)

Oznacza to, iż szkoła musi wyposażyć ucznia w:

- gruntową wiedzę ogólną,

- umiejętność myślenia twórczego, problemowego, abstrakcyjnego i elastycznego,

- postawę tolerancji i otwartości

- umiejętność współpracy w zespole

- wykształcić postawę kreatywną

Już dziś widać wyraźnie, że w sytuacji niżu demograficznego

przetrwają tylko te szkoły, które będą potrafiły przygotować

uczniów do nowej rzeczywistości, poprzez stosowanie

innowacyjnych rozwiązań, działań często wykraczających

poza standardowe i obecnie stosowane.

INNOWACJE

[łac.] nowości, rzeczy nowo wprowadzone;

w gospodarce - wdrażanie nowych technologii, organizacji i instytucji.

Innowacje technologiczne są dzielone na:

• innowacje produktowe – wprowadzanie do produkcji nowych wyrobów i usług

• innowacje procesowe – zastosowanie nowych sposobów uzyskiwania tych samych wyrobów.

Innowacja pedagogiczna

To nowatorskie rozwiązania programowe, organizacyjne lub metodyczne mające na celu poprawę jakości publicznej szkoły lub placówki

(Rozporządzenie MENiS z dnia 9 kwietnia 2002 roku w sprawie warunków prowadzenia działalności innowacyjnej i eksperymentalnej przez publiczne szkoły i placówki – Dz. U. Nr 56, poz. 206)

Prof. Roman Schulz:

Innowacje pedagogiczne to nowe

i lepsze rozwiązania w edukacji, wzbogacające kulturę pedagogiczną.

INNOWACJA A ZMIANA

Każda innowacja jest zmianą, lecz nie każda zmiana jest innowacją.

INNOWACJA jest:

* celowa – ma jasno określone efekty, jakie można dzięki niej

uzyskać;

* planowa – zawiera przemyślany harmonogram działań

i czynności;

* zorganizowana – przewiduje potrzebne zasoby, ludzi i

środki;

* kontrolowana – ma określony sposób ewaluacji.

Sens pedagogiczny innowacji wyznacza nie tyle obszar nią

objęty, lecz jej użyteczność z punktu widzenia rozwoju

ucznia.

Celowość wprowadzania innowacji jest tym wyższa, im

więcej korzyści wyniesie z niej uczeń.

Innowacja, która nie przynosi pozytywnych zmian, jest

niepotrzebna.

Innowacje pedagogiczne Rodzą się zwykle jako wyniki inicjatywy nauczyciela (zespołu nauczycieli), zamierzającego rozwiązać pewien istotny problem wychowawczy. Jeśli stosowane dotąd metody i techniki pracy nie wystarczą do realizacji zadania wychowawczego lub wprost zawodzą, szukamy rozwiązań alternatywnych, które – jeszcze nie sprawdzone – niosą ze sobą ryzyko niepowodzenia, ale również stwarzają szansę sukcesu...

(Prof. Julian Radziewicz)

...Nauczyciel-innowator jest zazwyczaj głównym “pomysłodawcą” (nawet, jeśli pomysł ten jest... zapożyczony), realizatorem (nawet, jeśli nie robi tego sam jeden) i osobą, która pierwsza - i najpełniej – jest w stanie ocenić wartość i efektywność wprowadzanej innowacji.”

(Prof. Julian Radziewicz)

Uwaga - SYSTEM!Zebrane wszystkie części zegarka to nie ZEGAREK!

System - celowo zorientowana i zorganizowana całość

System to zbiór oddzielnych elementów oddziałujących na siebie tak, by mógł osiągnąć określony cel.

MIKROSYSTEMOWE INNOWACJE PEDAGOGICZNE

wg prof. J. Radziewicza

1. Podejmowane są oddolnie, na ogół przez samych

nauczycieli,

z pewnym udziałem rodziców, uczniów i środowiska

lokalnego. Inicjuje się je, gdy stosowane dotąd praktyki

pedagogiczne okazują się niewystarczające do realizacji

wychowawczych zadań lub zawodzą.

2. Wymagają zespołowej pracy nauczycieli, której efektem

jest: rozpoznanie sytuacji, sformułowanie pedagogicznego

problemu, przegląd istniejących rozwiązań, określenie celu,

wybór sposobu rozwiązania i podjęcie nowych działań.

3. Mają charakter systemowy, nie są rozwijane w izolacji i nie

stanowią mozaiki nowych działań. Każda nowatorska

propozycja wymaga analizy, jaką pełni funkcję w systemie i

czy jest potrzebna.

4. Integrują różne działania szkoły, mają wpływ na

wychowanie, dydaktykę, organizację pracy, a także relacje

między ludźmi i środowisko społeczne.

5. Cechują się dużą dynamiką zmian, są swoistym

„wstrząsem” dla istniejącego stanu, polegają na „zmianie

zastanych metod, form i technik wychowania, a nie tylko na

ich doskonaleniu”. Wprowadzane nowe rozwiązania są w

ramach takich innowacji rozwijane i modyfikowane.

6. Nastawione są na skuteczność działania, korzyść danej

szkoły, jej rozwój w konkretnych uwarunkowaniach. Jednym

z kryteriów ich efektywności jest lepsze samopoczucie

uczniów i nauczycieli, ich identyfikowanie się ze szkołą.

Jednocześnie innowacje mikrosystemowe niosą ze sobą

pewne ryzyko niepowodzeń, dezorganizacji, błędów.

Charakterystyczną cechą przedstawionego podejścia do

innowacji pedagogicznych, jest skupienie się na głównym

podmiocie w szkole. Jak pisze J. Radziewicz

„Innowację wprowadza się z myślą o uczniach, a nie o

samej innowacji”

Trzeba odróżniać źródła innowacji, które są w samej szkole, od

potrzeb całego systemu oświaty. W kontekście wprowadzonych

w ostatnich latach „odgórnych” innowacji makrosystemowych

można było usłyszeć opinię, naszym zdaniem niesłuszną, że

reforma oświaty zlikwidowała innowacje pedagogiczne,

ponieważ obecnie każdy nauczyciel stał się „automatycznie”

potencjalnym autorem, twórcą i nowatorem. Tak nie jest.Często

innowacje są nie tylko nowymi rozwiązaniami , ale tworzą one

np.. oryginalne systemy wychowawcze, nowe metody twórczego

kształcenia…odpowiadające lokalnym potrzebom i

możliwościom. Z całą pewnością nie każdy nauczyciel

automatycznie może być ich twórcą. Trzeba być nowatorem,

wizjonerem, aby stworzyć innowacje, które rzeczywiście służą

szkole i uczniowi.

INNOWACJE

A PODNOSZENIE JAKOŚCI PRACY SZKOŁY

Jakość to sposób myślenia, który powoduje, że stosuje się najlepsze rozwiązania i bez przerwy ich się poszukuje.

E.W.Deming

„Analizując szereg definicji terminu „jakość”, stwierdzić należy, że najczęściej jest akcentowany aspekt spełnialności wymagań. […]

Jakość to stopień spełnienia wymagań przez rozważany obiekt.”

Zbigniew Kłos

Problemy Jakości 5/1998

JAKOŚĆ

Jakość to ogół właściwości obiektu, wiążących się z jego zdolnością do zaspokojenia potrzeb stwierdzonych i oczekiwanych (PN-ISO 8402:1996)

Stopień realizacji założonych celów toskuteczność .

Uzyskane rezultaty odniesione doponiesionych nakładów to ekonomiczność .

skuteczność+ekonomiczność= efektywność

Użyteczność uzyskanych rezultatów dlaodbiorcy to jakość .

efektywność+zasadność z punktu widzeniaodbiorcy przyjętych do realizacji celów

=jakość

Czy możliwe jest zapewnianie jakości bez certyfikatów?

TAK!

Czy możliwy jest brak jakości w szkole/placówce posiadającej certyfikat jakości?

TAK!

Jakość to zajęcie raczej dla leśnika niż dla ogrodnika.

Prof. A.J.Blikle

Cel:

JAKOŚĆ

(zapewnianie - poprawa, doskonalenie… jakości)

Środek, sposób (możliwy, zalecany) osiągania tego celu:

DZIAŁALNOŚĆ INNOWACYJNA

Śmiało można postawić tezę, że szkoła, która jest

innowacyjna zarządza również jakością (nawet, jeśli nie do

końca wie, że „mówi prozą”) – i na odwrót: szkoła, która

inspirowana w ostatnich latach szczególnie prawem oświatowym

(albo panującą modą) weszła na drogę budowania własnego

systemu zapewniania jakości, staje się innowacyjna.

Trudno zdecydować, co jest przyczyną, a co skutkiem – jedno

jest pewne, że związek jakości z innowacjami jest

nierozerwalny a jednocześnie absolutnie niemożliwy, jeśli

szkoła – dzięki niewłaściwemu nią zarządzaniu – nie ma

odpowiedniej kultury organizacyjnej, choćby takiej, która pozwala

nazwać szkołę organizacją uczącą się (a nie tylko – organizacją

uczących się).

Warto nadmienić, że innowacje, czyli zmiany skutecznie

poprawiające pracę szkoły, czy placówki, to także problem

„zarządzania projektami” czyli przedsięwzięciami – od koncepcji

poprzez realizację do ewaluacji.

Ujmując w ogromnym skrócie związek innowacji z jakością –

szkoła dobra to szkoła potrzebna (społeczności),

Społeczeństwu potrzebna jest szkoła, która potrafi

rozwiązywać swoje problemy! Dlaczego?

ponieważ:

- ma w rezultacie mniej problemów niż inne;

- kiedy pojawia się nowy problem zwykle potrafi go

rozwiązać;

- jest przykładem na to, że choć wychowywanie i nauczanie

jest zadaniem niełatwym, można odnosić na tym polu

sukcesy.

SZKOŁA

KURATORIUM OŚWIATY

PLACÓWKA DOSKONALENIA

NAUCZYCIELI

Instytucje zainteresowane innowacjami pedagogicznymi

Innowacje a doskonalenie_____________________________________________________________________________

Uporządkujmy zagadnienie

innowacje doskonaleniew doskonaleniu dla innowacji

Nie można doskonalić dla innowacji bez innowacji w doskonaleniu!

Irena Dzierzgowska 2003

ŚWIATPRAKTYKI

OŚWIATOWEJ

ŚWIATWŁADZY

ŚWIATWIEDZY

ŚWIATPRAKTYKI

OŚWIATOWEJ

ŚWIATWŁADZY

ŚWIATWIEDZY

Kto nie chce „robić”- szuka powodów;

Kto chce „robić” - szuka sposobów.

zasłyszane w radiu

ZAMIAST PODSUMOWANIA

„Diabeł tkwi w szczegółach…”

Dziękuję za uwagę!

Fundacja Wspierania i Rozwoju Kreatywnościtel/fax 022 788.33.58, 0502066391

www.kreatywnosc.pl e-mail: ewtel@wp.pl