Informacja to nie igła w stogu siana…

…jeśli dobrze opracowana

Trochę niezbędnej historii

czylikartkowe kartoteki zagadnieniowe

„Od zawsze” były w:

• układzie działowym

• z własną klasyfikacją przedmiotową nanoszoną ręcznie

• w obrębie działów opisy porządkowano chronologiczne a w ramach chronologii alfabetycznie

• poszukiwania ułatwiał kartkowy indeks działowy

• korzystanie odbywało się pod opieką bibliotekarza

Nadchodzi nowe

czyli

pierwsza elektroniczna baza

bibliograficzna w programie ISIS

• 1996 rok - projekt o nazwie „Bieżąca bibliografia edukacji”

• wprowadzenie języka słów kluczowych

• 1998 rok – koniec współpracy i początek własnej bazy (48 tytułów)

• tylko artykuły z czasopism

• cztery indeksy (autor, tytuł artykułu, tytuł czasopisma, słowo kluczowe)

Rok 1999

Nowe idzie krok daleji następuje…

• udostępnienie bazy elektronicznej czytelnikom [224]

• poprawienie jakości pracy

• szybszy dostęp do informacji

• wzrost liczby udzielonych informacji

• wprowadzenie możliwości wydruku zestawień bibliograficznych [94]

Daty przełomowe

• styczeń 2002 rok – zamknięcie kartotek kartkowych

• rok 2003 – intensywna nauka jhp BN i przygotowanie do założenia nowej bazy ( m. in. stworzenie formularza do wprowadzania opisu z hasłem przedmiotowym i zdefiniowanie indeksu)

• styczeń 2004 rok –zamknięcie starej bazy (około 65 tysięcy rekordów)

Nowa baza

• zawiera opisy bibliograficzne artykułów ze 120 tytułów czasopism (głównie tych, których nie bibliografuje BN)

• posiada pięć indeksów (autor, tytuł artykułu, tytuł czasopisma, słowo kluczowe i hasło przedmiotowe)

Rok 2006 pożegnanie z ISIS-em

• zakup Promaxa

• przygotowanie bazy do konwersji

• udana konwersja bazy (12 tysięcy rekordów)

Typy dokumentów obecnie rejestrowanych w bazie

• artykuły z czasopism

• fragmenty prac zbiorowych

• recenzje

• wywiady

Jak opracowujemy informacje

• bibliografujemy z autopsji

• opracowujemy pod względem formalnym i rzeczowym

• stosujemy dwa języki informacyjno-wyszukiwawcze

Język swobodnych słów kluczowych

Zalety:

• jedyny sposób szukania informacji „na temat” jeżeli brak innego języka informacyjno -wyszukiwawczego

• „elastyczny”

• zbliżony do języka naturalnego - ważne dla czytelników

Wady:

• synonimy

• liczba pojedyncza i mnoga

• brak jednego obowiązującego powszechnie słownika

Słownik słów kluczowych w Promaxie

Rozwiązania pozwalające kontrolować zawartość

słownika słów kluczowych

Własne

• wydruk zawartości słownika bez nazw własnych

• uporządkowane synonimy i liczba pojedyncza i mnoga

• spisane zasady

• nowo tworzone słowa kluczowe zapisywane wraz z początkiem tytułu artykułu i weryfikowane

• własne rozwiązania wynikające z pracy z czytelnikiem

„Odwrócenia”

„Scalenie”

Systemowe

• możliwość pobierania terminów ze słownika

• możliwość tworzenia „pustych” terminów „na zapas”

• minus - brak możliwości jednorazowego poprawiania dużej

ilości rekordów (słownik nie jest relacyjny)

Język haseł przedmiotowych

Biblioteki Narodowej

• stosowany w kilkuset polskich bibliotekach (głównie publicznych i pedagogicznych)

• kontrolowany kartoteką wzorcową JHP BN

• „narzucony odgórnie” użytkownikom, zwalnia z odpowiedzialności za jego kontrolowanie

• dąży do dużej szczegółowości

• nie zawsze „nadąża” za rzeczywistością

• kartoteka jest frekwencyjna tzn. jest dokument – książka - jest hasło

Posługiwanie się JHP BN

• ustalanie przedmiotu głównego dokumentu lub przedmiotów równorzędnych oraz ujęcia przedmiotu

• stosowanie nieograniczonej liczby haseł

• stosowanie tematów ogólnych i jednostkowych (osobowych, geograficznych, korporatywnych, tytułowych). Tematy te możemy podzielić też na rzeczowe i formalne

• stosowanie określników: rzeczowych, geograficznych, chronologicznych i formalnych

Posługiwanie się JHP BN

• dostosowywanie stopnia szczegółowości opisu do charakteru zbiorów i potrzeb czytelników

• korzystanie z kartoteki wzorcowej JHP BN

• śledzenie na bieżąco zmian w JHP BN

• konsultowanie z Wydziałem Opracowania Zbiorów

• doskonalenie na co dzień swojej wiedzy na temat jhp BN (szkolenia wewnętrzne)

Dlaczego dwujęzyczność?Ponieważ słabe i mocne strony języków

nawzajem się uzupełniają• niedostateczną „elastyczność” JHP BN i jego problemy z

„nadążaniem za potrzebą chwili” możemy zminimalizować korzystając z języka słów kluczowych

• ograniczenia konstrukcyjne dotyczące słów kluczowych (zawierają mało informacji) zminimalizujemy korzystając z JHP BN, który umożliwia zaopatrzenie tematu w wiele określników

• w sytuacji pracy indywidualnej z czytelnikiem możemy wybrać ten z języków, który w danej chwili gwarantuje większą efektywność wyszukiwania informacji.  

WŁAŚNIE DLATEGO

• niedostateczna elastyczność jhp

• ograniczenia konstrukcyjne słów kluczowych

• możliwość wyboru jednego z narzędzi

Z myślą o maturzystach

Opór materii…

Docieramy do scenariuszy zajęć

Docieramy do scenariuszy zajęć

Docieramy do scenariuszy zajęć

Lokalna KartotekaHaseł Wzorcowych

… to już standard

Dlaczego warto?

ponieważ pozwala…

tworzyć hasła formalne i przedmiotowe

dzięki kreatorom wprowadzania danych

Kreator nazwy osobowej

Kreator hasła przedmiotowego

• kontrolować poprawność i spójność języka informacyjno-wyszukiwawczego

• korzystać z indeksu formalnego i przedmiotowego

• pobierać potrzebne hasła i wiązać je relacjami z rekordem bibliograficznym

Nasza LKHW

• liczy 17.031 rekordów i ciągle się powiększa (statystyki pozwalają kontrolować ilość autoryzowanych i nieautoryzowanych rekordów kartoteki)

• stanowi podstawowe narzędzie pracy przy opracowaniu przedmiotowym

• jest na bieżąco aktualizowana i meliorowana, możliwe jest poprawianie „globalne”, zmiana w rekordzie wzorcowym powoduje zmiany we wszystkich podwiązanych do niego rekordach bibliograficznych

Nasza LKHW

• „zwraca” nakład pracy bo unikamy błędów (odsyłacze całkowite widoczne w indeksie przedmiotowym)

• pozwala na kontrolowanie poprawności zaklasyfikowania określników (ponieważ rekordy LKHW nie autoryzują się automatycznie wraz z autoryzacją rekordu bibliograficznego)

Trzeba kontrolować

Trzeba kontrolować

Nasza LKHW

• umożliwia tworzenie relacji dzięki kreatorowi

Nasza LKHW • umożliwia tworzenie relacji dzięki opcji „Rozwiń do pól”

Tak nas widzą… czyli ProWeb

Proweb czyli OPAC Promaxa

• pozwala na przeglądanie bazy bibliograficznej zarówno

zarejestrowanym jak i anonimowym użytkownikom systemu

• wyszukiwanie za pomocą indeksów, słowników i

zapamiętanych strategii

• tworzenie bibliografii roboczej

• przechowywanie zapamiętanych strategii

• zapisywanie pliku z danymi na dysku lokalnym lub wysyłanie

go za pomocą poczty elektronicznej

Co może administrator bazy (nie bibliotekarz systemowy)

• definiować samodzielnie indeksy

• nadawać uprawnienia operatorom i analizować ich aktywność

• analizować statystykę bazy

• generować licznik odwiedzin widoczny na stronie on-line

• generować raporty wykorzystania indeksów

• kasować rekordy tymczasowe

Nasze indeksy

Statystyka wykorzystania indeksów

Statystyka bazy danych

• Informacje - "txt/bb_info.htm” - informacje o bibliotece i udostępnianych bazach danych

• Inne instalacje „txt/bb_links.htm” - połączenie z systemem w innych miejscach WWW (linki)

Bibliotekarz/użytkownik Proweba powinien zadbać o wypełnienie treścią plików:

Przed Promaxem i ProWebem brakowało możliwości:

• rejestrowania różnych typów dokumentów

• autoryzacji danych

• kontrolowania jhp (LKHW)

• monitorowania stopnia wykorzystania bazy (licznik)

• generowania indeksów i analizy stopnia ich wykorzystania

• udostępnienia bazy on-line

• efektywnego wyszukiwania

• zapisu wyniku wyszukiwania

I byłoby zupełnie dobrze, gdyby nie ...

• brak w haśle przedmiotowym w PROWEB myślników

rozdzielających temat od określników

• brak nazw ikonek : zaznacz, odznacz, zapisz, wyślij pocztą podczas korzystania z przeglądarki Mozilla

• wyświetlanie się fragmentu kodu HTML tzw. twardej spacji przy korzystaniu z odsyłaczy całkowitych w KHW

• brak możliwości wyszukiwania po początku

Dziękujemy za uwagę