Globe at Night – spotkanie z Orionem

Autor: Jacek Kupras

www.djkupras.blogspot.com1

Tytułem wstępu:

Akcja „Globe at Night, czyli Ziemia Nocą, jest organizowana co roku z reguły na przełomielutego i marca. Po raz pierwszy miała ona miejsce w 2006 roku. Wykonano wówczas 3990obserwacji . W ubiegłym roku natomiast nadesłano 17 805 obserwacji z 86 krajów.

Aby wziąd udział w projekcie wystarczy w jednym lub obu z okresów: od 21 lutego do 6 marcalub od 22 marca do 4 kwietnia wyjśd w wybrany, pogodny wieczór na dwór, znaleźdnajciemniejsze miejsce w okolicy i policzyd ile gwiazd widad w gwiazdozbiorze Oriona.Organizatorzy przygotowali materiały instruktażowe i mapki ułatwiające to zadanie. Ustalonąna ich podstawie "graniczną wielkośd gwiazdową" należy następnie wysład poprzez specjalnąwitrynę internetową. Spływające wyniki będą widoczne na mapie świata. Zebrane danezostaną przeanalizowane przez naukowców, którzy opublikują potem koocowy raport.

Projekt ma na celu zwrócenie uwagi na problem zanieczyszczenia nocnego nieba sztucznymświatłem. Uczy także orientacji na niebie, odnajdywania gwiazdozbioru Oriona i może bydprzydatny na lekcjach omawiających wpływ człowieka na środowisko naturalne. „Tyle na podstawie tego, co napisał Krzystof Czart z portalu astronomia.pl

W poniższej prezentacji postanowiłem zebrad niektóre z pomysłów, które mogą uatrakcyjnidten projekt a które opisałem na naszym blogu: www.djkupras.blogspot.com. Wszystkie tekstyźródłowe na których opieram tę prezentację można przejrzed klikając etykietę Globe at Night.

2

Poznajemy organizatorów akcji akcji:

Z grafikami umieszczonymi powyżej powiązane są hiperłącza do organizacji powiązanych czyto bezpośrednio czy też pośrednio z tym projektem. 3

Odwiedzamy stronę Beyond International Year of Astronomy

Akcja Globe at Night jest rekomendowana przez Beyond International Year of Astronomy.4

Zapoznajemy się z polskimi materiałami na temat Globe at night

Niestety, pomimo swej prostoty i elastyczności ten projekt obserwacyjny nie jest takpopularny, jak byd powinien. A szkoda, bowiem właśnie ta prostota umożliwia dowolnedopasowanie go do celów dydaktycznych. 5

Poznajemy i wybieramy cele dydaktyczne możliwe do realizacji wkontekście Globe at Night

Powyższą listę celów dydaktycznych znalazłem w tekście Już niebawem: Great World WideStar Count który napisałem prawie dwa lata temu.

Jeżeli chodzi o walory edukacyjne, to przy okazji tego projektu można zrealizowadnastępujące cele dydaktyczne:

• wykorzystanie długości i szerokości geograficznej do opisu miejsca obserwacji

• zanieczyszczenie środowiska (zanieczyszczenie nieba sztucznym światłem)

• odnalezienie gwiazdozbioru Oriona przy pomocy map nieba

• obiekty na niebie

• określenie jasności najsłabszych gwiazd widocznych na niebie w danym miejscu

• rozmieszczenie dużych skupisk ludności na świecie

• analiza przestrzenna zebranych danych

• wyciąganie wniosków z analizy mapy z naniesionymi wynikami obserwacji

• wpływ człowieka na środowisko naturalne

• widok nieba a religia i kultura

6

Zapoznajemy się z przewodnikiem po projekcie

Po pierwsze drukujemy sobie polski przewodnik, przetłumaczony dzięki KrzysztofowiCzartowi z Astronomia.pl. Zapoznajemy się również z działaniem poświęconego projektowiportalu. W odpowiednie miejsca w sieci trafimy klikając w powyższe grafiki. 7

Poznajemy konstelację Oriona

Kliknięcie w powyższą grafikę zaprowadzi do Wikipedii, grafika „z okularami” do Astronocy,gdzie znajdziemy poświęcone Orionowi artykuły z serii Binocular Universe oraz SmallWanders To powinno zaspokoid nasz głód informacji, a tymczasem … 8

Tak wygląda położenie Oriona na niebie w chwili kiedy piszę ten tekst (3 stycznia o 20:45)wygenerowane przy pomocy Stellarium. Program ten można pobrad klikając tutaj.

Uczymy się lokalizowad Oriona na niebie przy pomocy Stellarium

9

World Wiede Telescope to kolejny program,który warto poznad z okazji Globe at Night.Możemy pobrad go z tej strony.Grafiki powyżej przedstawiają ogólny widokkonstelacji, zbliżenie Pasa Oriona orazpowiększenie Mgławicy Kooski Łeb.Powiązane z grafikami hiperłączazaprowadzą nas tym razem na APOD.

Badamy konstelację Oriona na niebie programem World Wide Telescope

10

Najbardziej charakterystycznym obiektem w konstelacji Oriona jest Wielka Mgławica Oriona.Możemy bliżej się jej przyjrzed przy pomocy wbudowanego w World Wide Telescope seansu.Możemy tego dokonad bez instalacji programu – wystarczy kliknąd tutaj. (uwaga – należymied zainstalowany Silverlight).

Poznajemy M 42

11

Celestia umożliwi nam dokonanie wyprawy do gwiazd w Orionie. Na początek należyzainstalowad ten program. Potem możemy odwiedzid poszczególne gwiazdy tej konstelacji.Wystarczy klikad w nie. Potem zaś naciskad G. Zwracamy szczególnie uwagę na ich rozmiar ikolor.

Odwiedzamy gwiazdy w Orionie przy pomocy Celestii

12

Eksplorując Oriona przy pomocy Celestii warto zwrócid uwagę na rozmiary i kolor gwiazd. Takprzykładowo wygląda Betelgeza. Obok, dla porównania w tej samej skali widad UkładSłoneczny.

Odwiedzamy Betelgezę

13

W Celestii znajdziemy również M 42. Musimy mied jednak zainstalowane Życie oraz śmierdgwiazd.

Odwiedzamy M 42 z Celestią

14

Przy pomocy Celestii możemy również pokusid się o przelot przez mgławicę.15

Jeśli nie dysponujemy Celestią, zawsze pozostaje nam YouTube. Wizualizację przelotu przezsłynną mgławicę obejrzymy klikając w powyższą grafikę. Szczególnie warto przyjrzed sięproplydom.

M 42 na YouTube

16

Poznajemy Oriona mitycznego

Nie wolno zapomnied o kontekście mitycznym i kulturowym. Pominięcie tego aspektuspowoduje zubożenie całej akcji i zredukowanie jej do rutynowej, prostej obserwacjipołączonej z elementami IT. Tymczasem poruszenie mitologii da możliwośd cofnięcia się wwyobraźni o tysiące lat wstecz i zobaczenia nieba oczami starożytnych żyjących w czasach,gdy kształtowały się zręby naszej cywilizacji. 17

Poznajemy pojęcie magnitudo

W tym projekcie wystarczy historyczna definicja z Wikipedii. Warto też zapoznad się zkrótkim tekstem znajdującym się na stronach Pracowni Komet i Meteorów. Przejdziemy doniego klikając w grafikę przedstawiającą Wielką Niedźwiedzicę. 18

Poznajemy co to jest zanieczyszczenie sztucznym światłem

Definicja z Wikipedii wystarczy. Żeby ją poznad klikamy w pierwszą z grafik. Pojęcie toprzybliży również zabawa aplikacją z której ekranowe zrzuty umieściłem powyżej. 19

Przy pomocy tego programu da się również odwzorowad zanieczyszczenie świetlne dziękiwbudowanej Skali Bortle’a. Napisałem kiedyś o tym na blogu.

Poznajemy zanieczyszczenie świetlne ze Stellarium

20

Widoczny na grafice powyżej symulator znajduje się tu. Pokazuje on, jak wygląda niebo nadróżnymi miejscami w Anglii.

Bawimy się symulatorem nocnego nieba

21

Kolejny symulator znajdziemy na tej samej stronie co poprzedni, tyle że niżej. Dzięki niemubędziemy w stanie prześledzid jak wpływa na widocznośd gwiazd ustawienie latarow różnych miejscach.

22

Patrzymy na Ziemię nocą

Pora na kolejny seans z World Wide Telescope. Tym razem poświęcony Ziemi nocą. Abyuruchomid go w przeglądarce kliknij tutaj. Nie zapomnij by mied zainstalowany Silverlight.23

Sięgamy po YouTube

Jeżeli seans z WWT nam nie wystarczy,to na YouTube znajdziemy filmpoświęcony temu, jak z kosmosuwygląda łuna miast. By go obejrzednależy kliknąd tutaj.Galeria zdjęd miast widzianych z orbitynocą znajduje się również tutaj.

24

Organizujemy poświęcone Orionowi zajęcia plastyczne

Orion, a zwłaszcza znajdujące się w nimmgławice, może byd wdzięcznym tematemzajęd plastycznych. Widoczne zdjęciapowstały w trakcie warsztatówzrealizowanych w Muzeum Górnośląskim wBytomiu. Opis ich wraz z całym albumemznajdziesz tutaj.

25

Odwiedzamy miejsca ochrony ciemnego nieba w Polsce

Na początek warto odwiedzid Izerski Park Ciemnego Nieba. Jest to pierwszy tego typupark w Polsce. 26

Przyglądamy się działaniom Polarisu

Kliknięcie w powyższą grafikę zaprowadzi nas na stronę programu Ciemne Niebo. Jegoautorem jest Stowarzyszenie Polaris. 27

Wybieramy miejsce obserwacji

Najprościej po prostu wyjśd przed dom. Możemy jednak pokusid się o więcej. Byd może wnaszym rejonie znajduje się jakieś historyczne miejsce? A może znajdziemy miejsce, gdzieszczególnie rzuca się w oczy problematyka zanieczyszczenia sztucznym światłem? A możewarto się również przy okazji przyjrzed innym szkodom, jakie środowisku przynosi działalnośdczłowieka? Możliwości jest naprawdę sporo. 28

Wyznaczamy czas obserwacji

Możemy uwierzyd na słowo organizatorom akcji i przeprowadzid obserwację pomiędzy 19 a21 czasu lokalnego. Możemy również samodzielnie pokusid się o wyznaczenie czasuobserwacji w oparciu o narzędzia do których prowadzą linki powiązane z grafikamiwidocznymi powyżej. 29

Przeprowadzamy obserwacje

Wyposażeni w instrukcję przeprowadzamy obserwacje. Warto przy okazji przyjrzed sięgwiazdozbiorowi Oriona przy pomocy sprzętu który mamy. 30

Obserwujemy Oriona z Galileuszem

Znajomośd gwiazdozbioru Oriona pomoże nam pogłębid esej poświęcony galileuszowymobserwacjom znajdujący się na EuHou. Możemy również pokusid się o obserwacje WielkiejMgławicy Oriona przy pomocy Mikroobserwatorium. O tym jak to zrobid dowiemy się klikając wgrafiki powyżej. Powiązane z nimi łącza zaprowadzą nas tam gdzie trzeba. 31

Przeprowadzamy obserwacje wielokrotne

Zgodnie z instrukcją do której podano link w slajdzie 5 wykonujemy jeden lub parępomiarów. W drugim przypadku odstęp pomiędzy miejscami gdzie obserwujemy Orionapowinien wynieśd minimum 1 kilometr. 32

Zostawiamy po sobie ślad

Wypełniając formularz akcji warto wpisad coś więcej w polu komentarza. Może byd toprzykładowo strona internetowa szkoły lub organizacji do której należymy.

33

Przyglądając się miejscom obserwacji możemy trafid na ciekawe projekty, przykładowo takiejak ten powyżej.

Poznajemy innym obserwatorów

34

Po zakooczeniu akcji Globe at Night warto poczekad na wyniki. Zostają one opublikowane natej stronie raportów w różnych formatach. U góry widad wczytane je do Excela.

Analizujemy wyniki pomiarów przy pomocy Excela

35

Dane z projektu można przeglądad również przy pomocy Google Earth. Należy w tym celu zestrony z wynikami pomiarów wczytad do Google Earth plik z rozszerzeniem kmz.

Analizujemy wyniki pomiarów z Google Earth

36

Przyglądamy się historii projektu

Tak wyglądały wyniki akcji w roku ubiegłym. Ogółem wykonano 17 805 obserwacji.

37

Tak zaś z lat 2006-2009 dla Europy

38

Poznajemy inne projekty typu Globe at Night

O Great World Wide Star Count stworzyłem prezentację analogiczną do tej którą widzisz.Poświęcony jej tekst na blogu jest tutaj.

39

Wow!

Tego się nie spodziewałem! Tak wyglądały wyniki GWWSC. Kliknięcie w powyższą grafikęzaprowadzi na EuHou które promowało tą akcję. 40

41

How Many Stars: http://hms.sternhell.at

Pora na kolejny projekt – tym razem austriacki. Do tej pory wygenerował on 3656pomiarów. Jego największą zaletą jest to, że trwa przez cały rok.

42

NASA Star Count: http://www.nasa.gov/audience/foreducators/son/energy/starcount/index.html

Na zakooczenie ostatni, tym razem sygnowany przez NASA. Pozornie niezwiązanyz problemem zanieczyszczenia nieba sztucznym światłem. Po prostu, przy pomocyspecjalnie opracowanej procedury liczymy ile na niebie widad gwiazd. 43

Dark Sky Rangers: www.darkskiesawareness.org/DarkSkiesRangers/

Możemy pokusid się o wiele więcej. Dark Sky Rangers to w dosłownym tłumaczeniu„Strażnicy Ciemnego Nieba”. Na stronie tej znajdziemy dokładny opis bloku zajędpoświęconych ochronie ciemnego nieba. Może on stanowid cenne uzupełnienie akcji typuGWWSC lub Globe at Night.

44

Modelowy przykład prezentacji znajdziemy na stronach Let There Be Night.

Podsumujmy nasze działania prezentacją

45

Scratch jest językiem programowaniastworzonym przez MIT specjalnie podkątem nauki dzieci i młodzieży.Programowanie z nim jest naprawdęproste. Przekonajcie się zresztą samiprzeglądając tę prezentację.Kliknięcie w grafiki zaprowadzi was nastrony, gdzie będziecie mogli pobradprzykładowe szablony nawiązujące doakcji Globe at Night.

Do prezentacji możemy też użyd Scratcha

46

Jak może wyglądad przykładowa prezentacja stworzona przez dzieci, możemy przekonad sięklikając w grafikę powyżej. Skojarzone z nią hiperłącze zaprowadzi nas na YouTube.

Koniecznie spróbujmy swych sił tworząc prezentację WWT

47

Jeżeli organizujemy akcję z udziałem dzieci lub młodzieży, warto nagrodzid jej uczestnikówpamiątkowym certyfikatem. Można stworzyd własny lub wykorzystad gotowy wzór. Tenpowyżej jest do pobrania tutaj.

Nagradzamy uczestników „naszego liczenia gwiazd”

48

I to by mogło byd wszystko …

… Można jednak pokusid się o wiele więcej …

Powodzenia i dobrej zabawy przy tegorocznym liczeniu gwiazd!

49