1

Finanse przedsiębiorstwa(6)

dr Wanda Pełka

wanda.pelka@wp.pl

2

Dźwignia operacyjna,

finansowa

i całkowita w przedsiębiorstwie

3

Dźwignia operacyjna

Wykorzystanie dźwigni operacyjnej w przedsiębiorstwie polega na takim ukształtowaniu kosztów stałych, które zastępują koszty zmienne w celu uzyskania efektu szybszego wzrostu zysków przy wzroście sprzedaży.

Określone relacje między kosztami stałymi i zmiennymi uzyskuje się przez wybór odpowiedniej struktury aktywów.

4

Pojęcie i istota dźwigni operacyjnej

EBIT EBIT S S

DOL =

DOL – Degree of Operating Leverage - dźwignia operacyjna

EBIT – zysk operacyjny Earnings before interest and tax – zysk przed

zapłatą odsetek i opodatkowaniem

EBIT – przyrost zysku operacyjnego (przed zapłatą odsetek i opodatkowaniem)

S – przychody ze sprzedaży

S – przyrost przychodów ze sprzedaży

DOL mierzy wpływ, jaki względna zmiana sprzedaży wywiera na względną zmianę zysków operacyjnych.

5

Dźwignia operacyjna DOL a wielkość sprzedaży (S)

0

-1

1

So

Operacyjny próg rentowności

S

DOL

6

Przykład 1/DOL

W firmie X koszty stałe są równe F = 200.000 PLN rocznie. Cena sprzedaży wynosi p= 25 PLN. Jednostkowe koszty zmienne są równe v = 15 PLN/szt.

(1)Dla powyższych danych należy obliczyć poziom dźwigni operacyjnej (DOL) dla sprzedaży Q = 50.000 szt.

(2) Zbadać skutki wzrostu sprzedaży do poziomu Q = 60.000 szt. dla wielkości zysków operacyjnych EBIT.

7

Zastosowanie dźwigni operacyjnej

(1)Znajomość DOL pozwala prognozować wielkość zysku operacyjnego (EBIT) dla określonej wielkości sprzedaży i dla przyrostów sprzedaży.

(2) Znajomość DOL pozwala ocenić ryzyko operacyjne firmy. Określa bowiem wrażliwość zysku operacyjnego na zmiany sprzedaży.

(3) Poziom DOL jest uzależniony od bieżącej wielkości sprzedaży. Dla wielkości sprzedaży bliskich poziomowi rentowności wrażliwość ta jest największa. Wysoka wartość dźwigni operacyjnej wskazuje na wyższe ryzyko funkcjonowania firmy i konkretnego projektu inwestycyjnego.

8

Pojęcie i istota dźwigni finansowej

EPS EPS EBIT EBIT

DFL =

DFL – Degree of Financial Leverage - dźwignia finansowa

EBIT – zysk operacyjny Earnings before interest and tax – zysk przed

zapłatą odsetek i opodatkowaniem

EBIT – przyrost zysku operacyjnego (przed zapłatą odsetek i opodatkowaniem)

EPS – zysk netto na akcję (Earnings per share)

EPS – przyrost zysków netto na akcję

DFL mierzy wpływ, jaki wywierają względne zmiany zysków operacyjnych na względne zmiany zysków netto na akcję.

9

Dźwignia finansowa DFL a zysk operacyjny (EBIT)

0

-1

1

EBITo

Finansowy próg rentowności

DFL

EBIT

10

Przykład 2/DFL

Przedstawiona w przykładzie 1 firma ponosi koszty odsetek w wysokości I = 20.000 PLN. Stopa podatku dochodowego jest równa 19%. Liczba akcji N = 10.000 szt.

(1) Należy obliczyć wielkość dźwigni finansowej (DFL) w sytuacji, gdy zysk operacyjny wzrośnie z 300.000 do 400.000 PLN (tj. dla sprzedaży w wysokości 60.000 szt).

11

Zastosowanie dźwigni finansowej

Znajomość DFL pozwala:

• Prognozować zmiany zysku netto przypadającego na jedną akcję na skutek zmiany zysku operacyjnego.

• Ustosunkować się do ryzyka finansowego, które jest zależne od struktury finansowania. Wyższa dźwignia oznacza większą wrażliwość zysku netto przypada-jącego na jedną akcję na zmianę wyniku operacyjnego.

• Większy udział długu oznacza wyższy poziom dźwigni i ryzyka.

12

Dźwignia całkowita

EPS EPS S S

DTL =

DTL – Degree of Total Leverage - dźwignia całkowita

EPS – zysk netto na akcję (Earnings per share)

EPS – przyrost zysków netto na akcjęS – przychody ze sprzedażyS – przyrost przychodów ze sprzedaży

DTL mierzy wpływ, jaki względne zmiany przychodów ze sprzedaży wywierają na względne zmiany zysku netto na akcję.

DTL = DOL x DFL

13

Dźwignia całkowita (DTL) a sprzedaż (S)

0

-1

1

SoI

DTL

S

14

Źródła finansowania przedsiębiorstw

Kapitał własny Kapitał obcy

(1) udziały

(2) odpisy z zysku

(3) anioły biznesu

(4) venture capital/private equity

(5) emisja akcji

(1)zobowiązania (kredyt kupiecki)

(2) faktoring

(3) obligacje i KPD

(4) kredyty i pożyczki

(5) leasing

(6) fundusze UEKapitał mezzanine

15

KAPITAŁ MEZZANINE JAKO HYBRYDOWA FORMA FINANSOWANIA

ROZWOJU PRZEDSIĘBIORSTW

16

Kapitał mezzanine

-- „mezzanine” (półpiętro) czyli finansowanie pośrednie

- hybrydowa forma finansowania

wypełnia lukę pomiędzy finansowaniem opartym na

kapitale własnym i kapitale obcym

forma finansowania rozwinięta w USA w latach

70. a w Europie pod koniec lat 80. ubiegłego wieku

17

Cechy kapitału mezzanine

- ma charakter długoterminowy (7-10 lat)

- ma formę pożyczki podporządkowanej

- koszty: wymaga płacenia wyższych odsetek niż w przypadku kredytu, nie ma regularnego płacenia rat

- wyposażone w tzw. equity-kicker (wypłata z wartości przedsiębiorstwa realizowana w sytuacji odniesienia przez przedsiębiorstwo sukcesu)

- pożyczka jest wyposażona w prawo zamiany długu na udziały w kapitale własnym

- finansowanie wiąże się z prawem kapitałodawcy do kontroli i współdecydowania

18

Kapitałodawcy mezzanine

Do podmiotów dostarczających tego typu kapitału należą:

- fundusze private equity

- fundusze mezzanine

- banki

- firmy ubezpieczeniowe

- przedsiębiorstwa

- inwestorzy prywatni

19

Zakres zastosowania kapitału mezzanine

Zakres wykorzystania mezzanine jako długoterminowego źródła finansowania obejmuje:

- wykupy lewarowane i menedżerskie - w UE-15 udział mezzanine 10%, kredyt bankowy (50%), kapitał inwestorów finansowych (20%)

- przejęcia strategiczne

- wspieranie ekspansji rynkowej firm w fazie wzrostu

- finansowanie etapu przygotowania do upublicznienia i pierwszej emisji akcji

- również małe i średnie spółki o z góry określonym poziomie strumieni pieniężnych

20

Korzyści dla przedsiębiorstwa

(1) Optymalizacja struktury kapitału

(2) Efekt dźwigni finansowej

(3) Efekt tarczy podatkowej

(4) Ochrona przed utratą kontroli

(5) Alternatywa dla zbyt wczesnego wprowadzenia spółki na giełdę

(6) Możliwość korzystania z mezzanine równolegle do finansowania kapitałem własnym lub kapitałem obcym

(7) Korzystanie z mezzanine poprawia kondycję finansową i ułatwia pozyskanie kapitału obcego

21

Korzyści dla inwestora

- Wynagrodzenie stanowiące kombinację trzech elementów:

(bieżące oprocentowanie niezależnie od wyników przedsiębiorstwa, oprocentowanie uzależnione od wyników przedsiębiorstwa, equity kicker realizowany na zakończenie inwestycji jeśli doprowadziła do wzrostu wartości przedsiębiorstwa (w wyniku zastosowania opcji lub obligacji zamiennych na akcje).

- Kapitałodawca może zrealizować swoje wynagrodzenie bez sprzedaży przedsiębiorstwa inwestorowi strategicznemu lub wprowadzenia go na giełdę.

- Niższy poziom ryzyka mezzanine niż private equity oznacza niższe stopy zwrotu.

22

Rynek kapitału mezzanine w Polsce

- w Polsce rynek znajdujący się w początkowej fazie rozwoju

- inwestorzy: fundusze private equity i fundusze mezzanine

- projekty o podwyższonym ryzyku

- mezzanine obecny także w ofercie banków

- Czynnikiem, który determinuje rozwój tej formy finansowania w Polsce są inwestycje funduszy private equity. Dotyczy to przedsiębiorstw reprezentujących innowacyjne i niszowe branże (technologie mobilne, usługi, media, medycyna, farmaceutyka i telekomunikacja)