CO WARTO WIEDZIEC O DYSLEKSJI?

Dzieci z ryzyka dysleksji w klasach młodszych szkoły podstawowej

Co to jest dysleksja?

• DYSLEKSJA ROZWOJOWA

Są to specyficzne trudności w czytaniu i pisaniu u dzieci o prawidłowym rozwoju umysłowym. Spowodowane są zaburzeniami niektórych funkcji poznawczych, motorycznych i ich integracji, uwarunkowanymi nieprawidłowym funkcjonowaniem układu nerwowego.

TerminologiaTermin dysleksja rozwojowa

obejmuje kilka rodzajów zaburzeń:

• DYSLEKSJA- trudności w czytaniu (zaburzenia zarówno tempa i techniki czytania, jak i stopnia rozumienia treści)

• DYSORTOGRAFIA- trudności z opanowaniem poprawnej pisowni ( dziecko popełnia błędy ortograficzne mimo dobrej znajomości zasad pisowni)

• DYSGRAFIA- niski poziom graficzny pisma (brzydkie, koślawe litery, trudności z utrzymaniem się w linijce, litery w wyrazach nierówne)

• DYSKALKULIA - problemy w matematyce (niski poziom rozumowania operacyjnego, kłopoty z pojęciami abstrakcyjnymi, np. pojęciem liczby, wielkości, proporcji).

PRZYCZYNY

• Zaburzenia funkcji percepcyjno- motorycznych (spostrzegania wzrokowego, słuchowego, motoryki) i ich współdziałania (integracji percepcyjno motorycznej), funkcji językowych, pamięci (wzrokowej, słuchowej, ruchowej), lateralizacji, orientacji w schemacie ciała i przestrzeni.

ETIOLOGIA

• Uwarunkowania tych zaburzeń są wielorakie (polietiologia). Wskazuje się na dziedziczność, zmiany anatomiczne i zaburzenia fizjologiczne układu nerwowego (w okresie ciąży i porodu o nieprawidłowym przebiegu). Zaniedbanie środowiskowe oraz brak szybkiej interwencji pogłębia zaburzenia i trudności dziecka.

Typy dysleksjiklasyfikacja wg M. Bogdanowicz• Dysleksja wzrokowo-przestrzenna

• Dysleksja słuchowo-językowa

• Dysleksja mieszana

• Dysleksja integracyjna

Dysleksja wzrokowo-przestrzenna

• Charakterystyczną cechą tego typu dysleksji jest dobra zdolność wypowiadania się. W pisowni zwracają uwagę liczne błędy ortograficzne, polegające na nieprawidłowym zapisie ó-u, rz-ż, ch-h, mylenie liter asymetrycznych, szczególnie b-d-g-p i pomijanie znaków diakrytycznych. U osób z osłabioną pamięcią wzrokową z trudem utrwala się obraz wizualny wyrazu. U niektórych nie utrwala się wcale.

Dysleksja słuchowo-językowa

• W dysleksji typu słuchowo-językowego występują trudności w pisaniu ze słuchu (dyktanda). Uczniowie z dysleksją tego typu w dzieciństwie zazwyczaj zaczęli mówić z opóźnieniem i/lub przejawiali wady wymowy. W tym przypadku zwracają uwagę problemy w wypowiadaniu się: dysnomia (brak płynności słownej) i/lub błędy gramatyczne. Zdarzają się przejęzyczenia (np. spooneryzmy typu broń rasowego mażenia) czy inne pomyłki językowe, polegające na użyciu innego wyrazu zamiast zamierzonego (ingerować / integrować).

Dysleksja mieszana

• W praktyce przypadki dysleksji mieszanej spotkać można najczęściej. Występują tu oba poprzednio wymienione rodzaje trudności. Piszący popełnia błędy zarówno podczas przepisywania ze wzoru, jak i pisania ze słuchu. Błędy dotyczą zarówno niepoprawnego zapisu ó-u, rz-ż, ch-h, jak i zniekształceń wyrazów różnego typu. Szczególne trudności zauważyć można w pisowni takich wyrazów i związków frazeologicznych, w których występują zarówno pułapki ortograficzne, jak i podobieństwa językowe.

Dysleksja integracyjna

• W dysleksji typu integracyjnego pojedyncze funkcje (wzrokowa, słuchowa, kinestetyczna, dotykowa, motoryczna) mogą nie wykazywać zakłóceń, natomiast zaburzona jest ich koordynacja. Trudności z automatyzacją pisania dotyczą zarówno zapisu wyrazów pod względem ortograficznym, jak i graficznym i mogą wiązać się z obniżeniem zarówno techniki, jak i estetyki pisma.

PROFILAKTYKA

• Dzieci z nieprawidłowej ciąży, porodu, wykazujące deficyty rozwoju niektórych funkcji psychoruchowych, to dzieci "ryzyka dysleksji". Im wcześniej zostaną objęte opieką, tym większe szanse aby zapobiec ich trudnościom szkolnym.

OBJAWY DYSLEKSJI ROZWOJOWEJ

• Specyficzne trudności w czytaniu i pisaniu ujawniają się dopiero w szkole, podczas gdy już w okresie przedszkolnym można zauważyć objawy, które cechują tzw. dzieci ryzyka dysleksji.

Charakterystyczne objawy w wieku przedszkolnym

i młodszym szkolnym

• opóźniony rozwój mowy;

• mała sprawność i koordynacja ruchów podczas zabaw ruchowych, samoobsługi, rysowania i pisania (brzydkie pismo);

• wadliwa wymowa, trudności z wypowiadaniem złożonych słów, błędy gramatyczne;

• Trudności z różnicowaniem głosek podobnych oraz z wydzieleniem sylab, głosek ze słów i ich syntezą;

• Trudności z wykonywaniem układanek i odtwarzaniem wzorów graficznych;

• Oburęczność;

• mylenie prawej i lewej ręki; • trudności w czytaniu pomimo dobrej inteligencji

oraz braku zaniedbania środowiskowego i dydaktycznego;

• trudności z opanowaniem poprawnej pisowni: pismo zwierciadlane, mylenie liter podobnych pod względem kształtu (p-b-d-g), liter odpowiadających głoskom zbliżonym fonetycznie, opuszczanie liter, błędy ortograficzne pomimo znajomości zasad ortografii.

Terapia osób ze specjalnymi trudnościami w nauce

• Terapia polega na usprawnianiu zaburzonych funkcji (wzroku, słuchu i ruchu) i rozwijaniu tych, które działają bez zakłóceń, aby w ten sposób osiągnąć pożądane efekty. Terapia jest jednak tym skuteczniejsza, im wcześniej zostanie podjęta. Ważny jest także stopień zaangażowania ucznia, jego motywacja do pracy oraz ilość czasu przeznaczonego na zajęcia.

• Wykonywane ćwiczenia pomagają likwidować skutki zaburzeń czytania i pisania i jednocześnie wspomagają pracę mózgu ("gimnastyka umysłu"). Poprzez łączenie nauki z zabawą (gry, łamigłówki, rebusy, układanki) sprawiają dużo radości uczniom. Zajęcia odbywają się w małych grupach pod kierunkiem wykwalifikowanych nauczycieli - terapeutów. Uczniowie otrzymują zaświadczenia o uczęszczaniu na zajęcia terapii.

Dekalog dla rodzicówdzieci dyslektycznych opr.: prof.dr hab.

Marta Bogdanowicz

Czyli nie czyń drugiemu co tobie nie miłe

• Nie traktuj dziecka jak chorego, kalekiego, niezdolnego, złego lub leniwego.

• Nie karz, nie wyśmiewaj dziecka w nadziei, że zmobilizujesz je to do pracy.

• Nie łudź się, że dziecko "samo z tego wyrośnie", "weźmie się w garść", "przysiądzie fałdów" lub że ktoś je z tego "wyleczy".

• Nie spodziewaj się, że kłopoty dziecka pozbawionego specjalistycznej pomocy ograniczą się do czytania i pisania i skończą się w młodszych klasach szkoły podstawowej.

Trudności uczniów dyslektycznych na poszczególnych przedmiotach

JĘZYK POLSKI

• Trudności w czytaniu i pisaniu• Wolne tempo czytania,ale mało błędów lub

szybkie tempo czytania i dużo błędów• Brak rozumienia czytanego tekstu• Trudności z ortografią• Zaburzona pamięć sekwencyjna –dotycząca

zapamiętania dni tygodnia ,pór roku

• Opuszczanie,dodawanie,przestawianie liter sylab wyrazów

• Niechęć do pisania i rysowania,ręka dziecka szybko się męczy

JĘZYK OBCY

• Trudności jak na języku polskim

• Trudności w zapamiętywaniu liter charakterystycznych dla danego języka

• Przekręcanie wyrazów

HISTORIA I GEOGRAFIA

• Trudności

w zapamiętywaniu dat,chronologii wydarzeń

• Czytanie mapy,lokalizowanie danych na mapie

• Określanie kierunków geograficznych

• Obliczanie współrzędnych

• Posługiwanie się skalą• Posługiwanie się

kompasem

MATEMATYKA

• Mylenie znaków• Rysowanie figur geometrycznych• Rysowanie wykresów• Trudności z zapisywaniem działań w

słupkach• Zapisem obliczeń na dużych liczbach• Ułamki zwykłe- mylenie licznika

z mianownikiem

W-F

• Mała sprawność ruchowa całego ciała

• Trudności z wykonywaniem np. układów gimnastycznych

• Problemy z samoobsługą

• Trudności z rzucaniem do celu i chwytaniem

• Niechęć do zabaw ruchowych

SZTUKA I TECHNIKA

• Niechęć do rysowania

• Niski poziom graficzny rysunków nieadekwatny do wieku dziecka

• Prace wykonane bardzo niestarannie

• Przestrzenne prace plastyczne- nieumiejętność złożenia modelu

MUZYKA

       Czytanie i zapis nut.       Gra na instrumentach –trudność

dotyczy obniżenia możliwości kontroli wzrokowej i obniżenie sprawności manualnej.

GDZIE SZUKAĆ POMOCY?

Nauczyciel ,wychowawcaPsychologLekarz pediatra-skierowanie na badania

specjalistyczneLekarz specjalista-

okulista,neurolog,psychiatra( wyklucza inne zaburzenia)

Poradnia Pedagogiczno- Psychologiczna

• 1.   Badanie psychologiczne,badanie ilorazu inteligencji

• 2.   Badanie pedagogiczne –określenie rodzaju zaburzeń

• 3.   Wydanie orzeczenia i wskazówki do pracy korekcyjno-kompensacyjnej,wydłużony czas na egzaminie zewnętrznym

 

Przydatne adresy

• Polskie Towarzystwo Dysleksji Gdańsk

• www.dysleksja.univ.gda.pl

• Gliwicki oddz.PTD,ul.Jagielońska21

• Poradnia Pedagogiczno –Psychologiczna w Gliwicach,ul. Warszawska

• Poradnia Pedagogiczno-Psychologiczna „Partner” w Gliwicach ,ul.Wieczorka 22

Dziękuję za uwagę

Opracowanie: Dorota Dendzik