Post on 02-Oct-2020
Co ewaluacja mówi nam o polityce spójności?
Andrzej Regulski
Wrocław, 22 czerwca 2017 r.
perspektywa makroekonomiczna i wymiar terytorialny
Polska u progu realizacji NSRO 2007-2013
konwergencja do UE luka PKB (w stosunku do UE-28)
rynek pracy
0
20
40
60
80
100
120
UE-28 V4+4 Polska
-49% -40%
-80%
-60%
-40%
-20%
0%
20%
40%
PL V4+4
demografia
wskaźnik zatrudnienia
czas pracy na pracownika
produktywność
PKB per capita13,90
8,20
10,74
54,50
64,30
58,51
PL
EU-28
V4+4
PL
EU-28
V4+4
sto
pa
be
zro
bo
cia
wska
źnik
za
tru
dn
ien
ia
NSRO 2007-2013
NSRO 2007-2013
0% 50% 100%
POIG
POIS
POKL
POPW
RPO
5,69
2,22
0,88
0,45
(0,52)
(1,15)
(1,99)
(5,57)
transport
konkurencyjność iinnowacyjność
wsparcie rynkupracy
ICT
pozostałe EFS
pozostałe
infrastrukturaspołeczna
ochrona środowiskai energetyka
w porównaniu z innymi krajami
V4+4
NSRO 2007-2013: na co wydaliśmy tyle pieniędzy?
14%
48% 5%
32%
dostawy produktówroboty budowalneusługi zewnętrznepersonel, koszty realizacji projektu
jakie usługi?
jakie produkty?
0% 20%40%60%80%100%
B+RT, innowacje,przedsiębiorczość
społeczeństwoinformacyjne
transport
energetyka
ochrona środowiska
turystyka, kultura,infrastruktura
społeczna
projekty EFS
NSRO 2007-2013
w relacji do wydatków inwestycyjnych sektora
publicznego w relacji do PKB
malejące (makroekonomiczne)
znacznie 1 euro
100%
96%
93%
90%
86% 84%
83%
81%
78%
76%
100%
96%
99%
97%
94% 94% 93%
90%
87%
84%
PL V4+4
7,0%
4,2%
2,8%
3,6%
5,0%
1,6% 1,4%
3,3%
3,8%
2,7%
0%
1%
2%
3%
4%
5%
6%
7%
8%
wzrost PKB
środki polityki spójności jako % PKB7%
57%
52%
41%
39%
34%
25%
25%
4%
EU28
HU
SK
PL
BG
CZ
RO
SL
HR
wpływ na gospodarkę: PKB
konwergencja do UE-28
wzrost gospodarczy kolejne perspektywy
finansowe
zmiana 2006-
15 wkład NSRO
+17,9 pp. 22%
0%
1%
2%
3%
4%
5%
6%
7%
8%
wzro
st p
ozio
mu
PK
B (
w %
)
NPR 2004-2006 NSRO 2007-2013
UP 2014-2020
-1
0
1
2
3
4
5
6
7
8
wkład NSRO realny wzrost PKB
0,0 0,0 0,1
0,8
1,9
2,7
3,5
3,9 4,1 4,0
2,9
1,8
1,3
0,9 0,6
0,4 0,2
0,1 50
55
60
65
70
75
80
85
różnica z NSRO bez NSRO
wpływ na gospodarkę: rynek pracy
wskaźnik zatrudnienia
stopa bezrobocia
zmiana 2006-
15 wkład NSRO
- 6,5 pp. 39%
zmiana 2006-
15 wkład NSRO
+7,8pp. 31%
0,0
0,0
-0,4
-1,3
-2,1
-2,8
-3,3 -3,1
-2,6
-1,8
-1,1
-0,6 -0,3
-0,2 -0,1 0,0
0,0
0
2
4
6
8
10
12
14
16
wpływ NSRO z NSRO
0,0 0,0 0,0
0,4
1,0
1,6
2,0
2,3 2,4 2,4
2,0
1,3
0,7
0,5 0,3
0,2 0,1
0,0
55
60
65
70
75
80
wpływ NSRO z NSRO
wpływ na zatrudnienie - modelowanie
makroekonomiczne vs ewaluacja ex-post
0%
1%
2%
3%
4%
5%
środki PS jako % PKBmodelowanie makroewaluacja ex-post
2,4% 2,0%
0,0%
0,5%
1,0%
1,5%
2,0%
2,5%
średni wpływz
modelowania
średni wpływz ex-post
dystans rozwojowy do krajów UE
luka PKB krajów V4+4 łącznie
-34% -32%
-80%
-60%
-40%
-20%
0%
20%
40%
2006 2015
produktywnośćczas pracy na pracownikawskaźnik zatrudnieniademografiaPKB per capita
luka PKB Polski
-49%
-31%
-80%
-60%
-40%
-20%
0%
20%
40%
2006 2015
produktywnośćczas pracy na pracownikawskaźnik zatrudnieniademografiaPKB per capita
polityka spójności w PL korzyści krajów UE-15
20,7
5,2 4,4 4,2 3,7 3,1 2,5 2,3 1,9 1,3 0,6 0,5 0,3 0,2 0,2
DE IT NL ES FR AT BE UK SE DK IE FI EL PT LU
Kraje UE-15 przekazały na realizację polityki spójności w krajach GW
ok. 120 mld euro. Łączne korzyści ekonomiczne krajów UE-15
wynikające z realizacji polityki spójności w GW wynoszą 96.6 mld
euro, co przekłada się na ok. 80% wpłat
75%
15%
10%
pośrednie korzyści eksportowe
bezpośrednie korzyścieksportowe
51 mld EUR w cenach z 2010 r.
kontekst NSRO – wymiar terytorialny (PL AD 2006)
zróżnicowania wewnątrz- i
międzyregionalne PKB
warunki życia gospodarstw domowych
wykorzystanie środków UE 2004-2006
85%
40%
95%
12%
8%
19%
19%
72%
27%
19%
0% 50% 100%
kanalizacja
internet
wodociąg
ustawowe
min. egzystencji
do
stę
p d
o in
fra
str
uktu
ryu
bó
stw
o
wieś miasto
Warszawa
Wrocław
Katowice
Poznań
Trójmiasto
Łódź
Kraków
Szczecin
17 000 zł
34 000 zł
51 000 zł
68 000 zł
85 000 zł139% 135% 134% 130%
97% 96% 95% 93% 91%
80% 75%
68% 66% 64% 62% 57%
69%
98% 99%
116%
81%
137%
111%
100% 110%
77% 81% 82%
128%
86%
106% 107% 106%
117%
04-06 07-13
interwencja w przekroju terytorialnym
wyrównawcze działanie PO RPW
dodatkowe inwestycje w samorządach
koncentracja na miastach
wojewódzkich
4 322 4 847
2 457 1 679
1 204
PolskaWschodnia
pozostałewojewództwa
KPO RPO PO RPW
496 zł 374 zł 586 zł 493 zł
60 zł 57 zł
166 zł 204 zł 71 zł 77 zł
261 zł 385 zł
pozo
sta
łew
oje
wó
dztw
a
Po
lska
Wsch
od
nia
pozo
sta
łew
oje
wó
dztw
a
Po
lska
Wsch
od
nia
2004-2008 2009-2014
fundusze europejskiewspółfinansowanie krajowe projektów UEkrajowe
struktura interwencji
duże i średnie miasta vs małe miasta i wieś
wsparcie MOF do pozostałej części regionu (100%)
→ ale nie wszystkie RPO
były takie same!
0
1000
2000
3000
4000
5000
6000
obszary miejskie obszary miejsko-wiejskie iwiejskietransport
ochrona środowiska i energetykakultura i turystykakonkurencyjność i innowacyjnośćinneinfrastruktura społecznaICT
253%
115%
197%
wsparcie MOF/resztawojewództwa
KPO RPO łącznie0% 50% 100%150%200%250%
podkarpackie
opolskie
lubelskie
lubuskie
zachodniopomorskie
wielkopolskie
dolnośląskie
świętokrzyskie
warmińsko-mazurskie
małopolskie
kujawsko-pomorskie
łódzkie
podlaskie
pomorskie
śląskie
mazowieckie
skuteczność interwencji w przekroju terytorialnym
wpływ na poziomie lokalnym
(estymacja przez dopasowanie)
wpływ polityki spójności na rozwój województw Polski Wschodniej
(EUImpactMOD – wpływ w %)
wskaźnik poziom interwencja efekt
wynagrodzenia powiat
PS +
PROW/RYB
Y
+
rynek pracy powiat
PS +
PROW/RYB
Y
brak
wpływu
inwestycje w
przedsiębiorstwac
h
powiat
PS
(wsparcie
dla firm)
+
wpływy JST z PIT powiat,
gmina PS +
0
2
4
6
8
10
12
14
Polska Polska Wschodnia
lubelskie podkarpackie
podlaskie świętokrzyskie
warmińsko-mazurskie
skuteczność interwencji w przekroju terytorialnym
ranking PKB
PS a współczynnik zmienności (NTS2)
+124
+51 +49 +35
+25 +23 +11 +10 +7 +8 +9 +3 +5 +3 +5 +2
1
70
139
208
277
RIS 2016 w por. do RIS
2008 województwa
moderate
innovators
0
mazowieckie, dolnośląskie, śląskie,
pomorskie, łódzkie, małopolskie,
podlaskie, podkarpackie
↗ zachodniopomorskie
modest
innovators
↘ wielkopolskie, lubelskie, opolskie,
świętokrzyskie, kujawsko-pomorskie
0 warmińsko-mazurskie, lubuskie
pozycje polskich regionów
Regional Innovation Scoreboard
0,0 0,0
-0,1
-0,3
-0,7
-1,1
-1,5 -1,5
-1,6 -1,6
-1,2
-0,7
-0,5
-0,3 -0,2
-0,1 -0,1
0,0
-1,8
-1,6
-1,4
-1,2
-1,0
-0,8
-0,6
-0,4
-0,2
0,0
0
5
10
15
20
25
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
2017
2018
2019
2020
2021
2022
2023
wpływ NSRO (prawa oś) z NSRO bez NSRO
transport
co wiemy o interwencji
5,13
0,57
0,38
(0,10)
(0,11)
(0,29)
(1,26)
drogi
porty i drogi wodne
porty lotnicze
ścieżki rowerowe
drogi śródlądowe
transport multimodalny
kolej
71,89%
0,14%
0,58% 0,76%
4,07%
4,89%
17,67% 28,11%
pozostałe transport multimodalny
porty lotnicze porty i drogi wodne
transport publiczny kolej
drogi
struktura
ogółem
w porównaniu z innymi krajami
V4+4
udział polityki spójności w
łącznych wydatkach na
transport
54% 49%
45%
35% 34% 31%
25% 24% 19%
10% 10% 8% 3% 2% 1%
11%
infrastruktura drogowa
struktura wydatków
w ramach polityki
spójności
gęstość sieci autostrad
znaczenie polityki
spójności
wybrane wnioski z
ewaluacji
20768
1595 6550
drogi objęte interwencją
długość dróg
nowe zmodernizowane
poprawa dostępności
transportowej najważniejszych
ośrodków
skrócenie czasu dojazdu do ośrodków
koncentracji rozwoju
gospodarczego
w dalszym ciągu większa niż w innych krajach
dominacja transportu drogowego
„konsumpcyjny” charakter części
inwestycji, szczególnie dróg
lokalnych
wypadkowość spada, ale w
niewystarczającym tempie
46%
34%
8%
14%
17%
16%
PL V4+4
drogi regionalne i lokalne
drogi krajowe
drogi ekspresowe i autostrady
18,61
20,81
2,16
5,09
2006
2015
Polska UE(15)
663
297
412
956
484
239
autostrady
ekspresowe
km w 2006
km wybudowane w ramach POIiŚ
km wybudowane z innych funduszy
infrastruktura kolejowa
10%
20%
6%
4%
3%
3%
PL V4+4
tabor kolejowy
drogi kolejowe (poza TEN-T)
drogi kolejowe (TEN-T)
struktura wydatków
w ramach polityki
spójności
wybrane wnioski z
ewaluacji struktura długości torów wg
prędkości
znaczenie polityki
spójności
12%
6% 6% 4%
3% 3% 3% 2% 2% 2% 1% 1%
0% 0%
2%
Po
rtu
ga
lia
Sło
we
nia
Ita
ly
Bu
łgaria
Gre
cja
Czech
y
Wę
gry
Litw
a
Sło
wa
cja
PO
LS
KA
Fra
ncja
Nie
mcy
Ru
mu
nia
His
zp
ania
Esto
nia
Og
ółe
m
zahamowanie spadku liczby
pasażerów
wyraźne podniesienie
prędkości na liniach kolejowych –
oszczędności czasu w przewozach
wyraźna poprawa jakości infrastruktury pasażerskiej (stan i wyposażenie stacji i
przystanków)
niedostosowanie przepustowości
układu do potrzeb, szczególnie w aglomeracjach
poprawa jakości taboru ale
zaniedbania w ofercie przewozowej,
szczególnie w transporcie regionalnym
nierozwiązane problemy transportu
towarowego – dominacja ładunków
masowych
2010
2016
0 < 50 50-80 80-120 120-160 190-200
transport miejski/publiczny
wybrane wnioski z
ewaluacji
ponad
700 nowych i
zmodernizowanyc
h tramwajów
około
1.5
tys.
nowych
autobusów
2,5% 2,9%
PL V4+4
transport miejski
struktura wydatków
w ramach polityki
spójności
3
3,2
3,4
3,6
3,8
4
4,2
60
65
70
75
80
2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
zadowolenie [PL]
zadowolenie [EU25]
liczba pasażerów [PL, mld]
zadowolenie pasażerów a przewozy
wzrost dostępności komunikacji
miejskiej dzięki inwestycjom w
tabor
unowocześnienie systemów
zarządzania ruchem,
dystrybucji biletów i informacji p.
wciąż spadająca liczba pasażerów
komunikacji miejskiej, z wyjątkiem
największych miast
pomimo nowego taboru spadająca
praca przewozowa
zbyt duże wsparcie transportu
drogowego w ramach inwestycji
w komunikacje miejską
ochrona środowiska i energetyka
co wiemy o interwencji?
różnice udziału w podziale na tematy (różnica w punkach
procentowych w porównaniu ze średnią dla V4+4)
udział w łącznym dofinansowaniu UE
87,50%
0,99%
1,02% 1,27%
1,57%
5,47%
2,18% 12,50%
pozostałeOZEefektywność energetyczna i kogeneracjaenergia konwencjonalna (infr.)gospodarka odpadamigospodarka wodno-ściekowaochrona środowiska - inne
0,80
(0,03)
(0,44)
(0,45)
(2,22)
(2,74)
energiakonwencjonalna (infr.)
OZE
gospodarka odpadami
efektywnośćenergetyczna
ochrona środowiska -inne
gospodarka wodno-ściekowa
gospodarka wodno-ściekowa
efekty wsparcia
udział NSRO w inwestycjach z okresu
2009-2014
NSRO odpowiada za ok 6 p.p. zmiany
ogółem
60%
85%
20%
69%
89%
37%
Ogółem Miasto Wieś
Odsetek ludności korzystającej z sieci
kanalizacyjnej
2006 2014
24.6 tys. km
wybudowanej lub
zmodernizowanej
sieci
kanalizacyjnej
2.2 mln
osób
przyłączonych do
sieci
kanalizacyjnej
413 wybudowanych
oczyszczalni
ścieków 55%
70%
97%
45%
30%
3%
wybudowana siećkanalizacyjna
osobypodłączone do
kanalizacji
noweoczyszczalnie
udział NSRO inne źródła
gospodarka odpadami
efekty wsparcia
formy zagospodarowania
odpadów zasięg NSRO
105 MBT
6 termospalarni
1115 gmin objętych
wsparciem
40% RIPOK objętych
wsparciem
19%
73%
44%
7%
56%
2006 2015inne formy zagospodarowania
odpady składowane
odpady niepoddanezagospodarowaniu
46%
46%
gminy objętewsparciem z
NSRO
populacjaobjęta
zasięgiemwspartychinstalacji
NSRO
OZE i efektywność energetyczna
moc zainstalowana elektryczna w ramach
NSRO (MW)
wkład NSRO (2009-2015)
10
5
49
64
238
753
małe i mikro OZE(<0,2 MW)
elektrownie wodne
biogazownie
elektrowniesłoneczne
elektrownie nabiomasę
elektrowniewiatrowe
insta
lacje
>0,2
MW
udział mocy zainstalowanej w ramach NSRO w
zmianie w latach 2009-2015
12%
18%
27%
41%
69%
21%
elektrowniewodne
elektrowniewiatrowe
elektrownie nabiomasę
elektrowniesłoneczne
biogazownie
instalacje <0,2MW łącznie
4,40%
10,80%
2,60%
2008 2015
udział energii elektrycznej z OZE w końcowym zużyciu energii elektrycznej brutto
10,90%
14,0%
0,33%
2008 2015
udział energii z OZE w końcowym zużyciu brutto w ciepłownictwie i chłodnictwie
pozostałe inwestycje NSRO
rynek pracy
co wiemy o interwencji
86%
7%
2% 5%
14%
Europejski Fundusz Społeczny
wsparcie rynku pracy
integracja społeczna
edukacja 0,46
0,15
0,15
(0,07)
(1,10)
adaptacyjnośćpracowników
instytucje rynku pracyi pomocy społecznej
integracja społeczna
APRP,samozatrudnienie
edukacja
porównanie z krajami V4+4
EFS w liczbach
9,5 mln uczestników
Bezrobotni:
2 mln
W tym długotrwale:
700 tys.
Zatrudnieni:
4 mln
1,4 mln MŚP
1 mln administracja
Bierni zawodowo:
3 mln
3,3 mln z terenów wiejskich
361 tys. os. Niepełnosprawnych
Kobiety:
57%
90%
podstawowe 80%
szkoły
zawodowe
Placówki, które uzyskały wsparcie:
przedszkola 40%
technika* 95%
gimnazja* 95%
licea* 76% * Odsetek (%) JST, w których
realizowano projekty w danym
typie szkoły w PO KL
aktywne polityki rynku pracy
efekty
10,6%
7,1%
4,8%
0,8%
udział bezrobotnychaktywizowanych z
PO KL wśród ogółubezrobotnych
(średniorocznie)
udział pracującychdzięki PO KL brutto
(max)
udział pracującychdzięki PO KL brutto
(min)
udział pracującychdzięki PO KL netto
oddziaływanie PO KL na bezrobocie
1,3 mln
bezrobotnych
aktywizowanych w
latach 2008-2015
26% środków FP na
ALMP stanowił PO
KL
45-
67%
uczestników
pracowało po 6
miesiącach
8 p.p. oszacowana
kontrfaktycznie
efektywność netto
20-
42% znalazło potencjalnie
trwałe zatrudnienie
wysoki odsetek uczestników podjął pracę, ale efekty
netto były relatywnie słabe
znaczący był problem „creamingu”
szczególnie po wprowadzeniu
wymogu efektywności
zatrudnieniowej
skuteczniejsze i lepiej oceniane przez
uczestników były formy
wprowadzające na rynek pracy (staże, praktyki, dotacje)
niska skuteczność wielu szkoleń,
pośrednictwa pracy i doradztwa
zawodowego
niska efektywność kosztowa wsparcia
relatywnie niska jakość podjętego zatrudnienia (typ
umowy, wynagrodzenie)
wsparcie samozatrudnienia
efekty przeżywalność
0%
20%
40%
60%
80%
100%
2011 2012 2013
PL zał. 2011 PO KL zał. 2011
244 tys.
dotacji i ponad 3 tys.
pożyczek na założenie
własnej firmy
79% firm istnieje po 18
miesiącach
56% firm istnieje po 30
miesiącach
66% firm nie powstałoby bez
uzyskanego wsparcia
8,9% wszystkich firm powstałych
w okresie 2008-2015
otrzymało dotację z PO KL
przeżywalność firm powstałych z PO KL na poziomie zbliżonym do ogółu nowopowstałych
przedsiębiorstw
najwyższa przeżywalność firm prowadzonych przez mężczyzn, w wieku 25-
49, najlepiej wykształconych
podwyższone ryzyko zaprzestania działalności prowadzonej przez osoby długotrwale bezrobotne,
w wieku 18-24 i 50+
innowacyjność i konkurencyjność
co wiemy o interwencji?
struktura wewnętrzna porównanie z krajami V4+4
2,66
0,69
0,42
(0,07)
(1,48)
bezpośrednie wsparcieinwestycyjne (innowacje)
infrastruktura i działalnośćbadawczo-rozwojowa
bezpośrednie wsparcieinwestycyjne (ICT)
wsparcie pośrednie, otoczniebiznesu, IIF
bezpośrednie wsparcieinwestycyjne (inwestycje)
4,9%
4,4%
5,2%
2,6% 17,2%
infrastruktura i działalność badawczo-rozwojowa
wsparcie pośrednie, otocznie biznesu, IIF
bezpośrednie wsparcie inwestycyjne (innowacje)
bezpośrednie wsparcie inwestycyjne (inwestycje)
bezpośrednie wsparcie inwestycyjne
19 997
26 471
wsparteprzedsiębiorstwa
projekty
0%
20%
40%
60%
80%
100%
mikro małe średnie duże
struktura wsparcia
0,6%
10,0%
20,3%
10,0%
mikro
małe
średnie
duże
znaczenie dotacji
inwestycyjnych
9,7%
18,7%
11,1%
4,0%
mikro
małe
średnie
duże
około 1.1% wszystkich
przedsiębiorstw
(niefinansowych
)
około 7.7% łącznych
nakładów
inwestycyjnych
(2008-2015)
projekty o wartości ok. 69 mld zł
z czego ok. 24 mld to dofinansowanie
UE
kontekst makroekonomiczny – o co chodzi?
PKB i inwestycje w Polsce działalność innowacyjna i
badawczo-rozwojowa przedsiębiorstw
50
100
150
200
250
2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016
PKB inwestycje
50
100
150
200
250
2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
innowacyjność B+R
dotacje: efekty mikro a efekty makro
zmienna RPO PO IG
4 duże
skala
działalności
zatrudnienie +
x
poziom inwestycji
wartość środków trwałych + +#
przychody
eksport +*
nadwyżka zysk netto +*
wynagrodzenia +* +#
innowacyjnoś
ć,
produktywnoś
ć
innowacyjność (0/1) + +
wydatki B+R +
TFP x x +
efekt deadweight
problem skali innowacyjności
znaczenie w przekroju
terytorialnym
-25%
-20%
-15%
-10%
-5%
0%
5%
200
8
201
0
20
12
201
4
201
6
201
8
202
0
202
2
202
4
202
6
20
28
203
0
efekt równowagi ogólnej
efekt bezpośredni
efekt typu 'spillover'
wpływ polityki spójności na nakłady na innowacyjność
(wstępne oszacowania)
instrumenty finansowe (programy regionalne)
2,59
3,11
4,15
1,08
1,30
4,61
dofinansowanie UE
wartość projektówpośredników
wartość udzielonychpożyczek
dofinansowanie UE
wartość projektówpośredników
wartość poręczonychkredytów
pożyczki
porę
cze
nia
16.2 tys. odbiorców
ostatecznych
4.2x dla środków UE
32.6 tys. odbiorców
ostatecznych
1.6x dla środków UE
0% 50% 100%
liczba
wartość
mikro małe średnie
0% 50% 100%
liczba
wartość
mikro małe średnie
mld
zł
podsumowanie
co możemy powiedzieć o samej ewaluacji?
analizy makroekonomiczne i terytorialne
transport
ochrona
środowiska i
energetyka
rynek pracy
i kapitał ludzki
innowacyjność
i konkurencyjność,
w tym
bezpośrednie
wsparcie firm
inne
ewaluacje
tematyczne
co możemy powiedzieć o samej ewaluacji?
List jest tak długi, ponieważ nie miałem
czasu napisać krótszego.
I have only made this letter longer
because I have not had the time to
make it shorter.
- Blaise Pascal, 1656
r.
w produkcji…
Synteza efektów polityki
spójności w Polsce
Synteza efektów polityki
spójności w krajach
V4+4
dziękuję! thank you!