) ennrrvxA LEKARsKA

0UFilllluyc

('LUCYNA KRYSIAK

F1olipra9mazja, czyli wieloleko-

Pwość, staje się coraz poważ-l niejszym problemem idoty-czy większości krajów, zwłaszczawysoko rozwin ięty<h. Naukowcy,!ekarze, farmaceuci i organizatorzysystemów ochrony zdrowia dostrze-gają konieczność ograniczenia tegozjawiska.

sKooRDYNowRć ozlRtRlrl lnTemu celowi mają służyć wnioski pły-nące z badań uwarunkowań poliprag-mazji u osób starszych prowadzonychw ramach międzynarodowego projek-tu SlMPATHY (2015-2017), który właśniesię zakończył. Jego realizacją zajmo-wał się Uniwersytet Medyczny w Ło-dzi, ktory na tę okoliczno śc zorganizo-wał 29 maja 2017 r. międzynarodowąkonferencję. Jak zaznaczyl podczas jej

otwarcia kierujący Zakładem Medy-cyny Rodzinnej UMED i realizacją pro-jektu w Polsce prof. Przemysław Kar-das, w sytuacji, kiedy dzięki postępomw medycynie wydłużył się czasżycia,osób dotkniętych polipragmazją będzieprzybywać, a problem będzie się pogłę-biał. - Jeśli leki nie wzmacniają efektuterapeutyczne go oraz zwiększĄą ry -

zyko polekowych działań niepożąda-nych, Występuje zjawisko polipragmazji.

Wówczas stan zdrowia pacjentów po-garsza się, częściej wymagają oni hospi-talizacji, a w najgorszym wypadku możeu nich dochodzić do zgonu - tłumaczyprof. Kardas. Leczenie wieloma lekami

54 alz=nlexłnsxł

p0llprnUlnilz|ELeczenie kilkoma lub nawet kilkunastoma lekamistaje się obecnie powszechne.U wielu osob starszych wzbudza niechęc i rezygnację z terapii.

jednocześnie moze więc mieć poważ-ne następstwa. Dostrzegając je, KomisjaEu ropejska zainicjowała działania pro-wadzące do opracowania strategii po-prawy zarządzania politerapią i prze-strzeganiem zaleceń terapeutycznychw starszym wieku. Wnioski wynikającez badań prowadzonych w ramach pro-jektu SlMPATHY mają posłużyć opraco-waniu kompleksowych działań zmierza-jących do zapobiegania polipragmazjii poprawy przestrzegania zaleceń te-rapeutycznych wŚród osób starszych.W skład konsorcjum realizującego pro-jekt weszły instytucje reprezentujące 1 0krajów europejskich, ale zasię9 prowa-dzonych badań objął wszystkie krajeUnii Europejskiej. Uniwersytet Medycz-ny w Łodzi był jedynym członkiem kon-sorcjum z Europy Środkowo-Wschod-niej.

PROJEKTSlMPATHYDr n. med. Paweł LewekzZakładu Me-dycyny Rodzinnej UMED wŁodzi, bio-rący bezpośrednio udział w badaniach,dostrzega konieczność stworzenia sys-temu informacji na temat polipragma-zji, zktórą należy wyjść zarówno dolekarzy, głównie internistóW lekarzyrodzinnych.jak i pacjentów i ich ro-dzin. Omawiając poszczególne kra-je, w których realizowany był projektSIMPATHY, zwrócił uwagę na fakt, żew badanych krajach wiedza na tematpolipragmazji była znikoma. W bada-niu uczestniczyło 1005 respondentów,

20-00l! lll lllllllI lllllllllllllllllll! ll lllllllll

Nawet tyletabletek dzienniezażywają osobystarsze.

wśród których byli pacjenci, ich rodzinyi opiekunowie. Uczestnikami pro9ramubyli także eksperci z Wielkiej Brytanii,Hiszpanii, Holandii, Szwecji, Włoch, Por-

tugalii.Wnioski ztych badań nie nastra-jają optymistycznie. W niemal zadnymz badanych krajów nie powołano dotądpro9ramu zarządzania polipragmazją,który działałaby na szeroką skalę. - Tam,

gdzie są opracowane Wytyczne W tymzakresie, programy działają lepiej, widaćwiększe zaangażowanie w problem, codobrze rokuje na przyszłość - podkre-śla dr Lewek i dodaje, że uwzględnia-nie wytycznych opracowanych na rzeczograniczenia polipragmazji ma kluczo-we znaczenie. Podsumowując prog ram,je9o realizatorzy są zgodni co do tego,że w zarządzaniu polifarmacją istniejerealna potrzeba wprowadzenia inno-wacyjnych rozwiązań.

sENloR slĘ GUBlOsobystarsze, po 70. roku życia, częstoleczą się na co najmniej kilka współist-niejących ze sobą chorób przewlekłych

- np. nadciśnienie tętnicze, cuk rzycęty-pu 2, chorobę wieńcową, bóle zwyrod-nieniowe stawów, kręgosłupa, a częstoteż na zaćmę, jaskrę, choroby nowotwo-rowe. Lekarze n azywająto zjawisko wie-lochorobowością. Najlepiej ich sytuację

zdrowotną znają lekarze POZ, do któ-rych trafiają po konsultacjach z różnymispecjalistami. Z ich obserwacji wynika,że każdy z tych specjalistów ordynujeleki, których liczba - jeśli je zsumować

>

cF

FĘ

=ćFc

- W ciagu doby siega nalvet 20-30, aletrudno im z,,.,eryńkować zalecenia spe-cjalistóv;. O zjal.,,isku polipragmazji wie-dząteŻ aplei(Żrze, k:Órzy realizują recep-ty i widza,';a x sen,or rvychodzi z aptekiz pełna rek|aTc J, (a nredykamentów.Często znajouja s,e ,., nie; nie tylko lekizalecane pzez e<aza, ale reklamowa-new mediacr. s-. e-e.:,,,. Po przyjściudo domu i rozla<a,,, :- . :c1.oy z lekamistarszy czlo,.., €( 33s:3 czu)e sie pogu-biony, Nie Ie.z.. s.. : z :^ sąregacjąna poranne 3aj-a- ],,,a ,,, ?czorne,na zalecane c?33 r, -a_< e i co jedze-niu, przesta.;e.: zaż ; ł, ża, 3es:c porvo-dem odstap €^ : ..3 -+:- ż-^ąozazy-wania lekól., ]es: a.,s(3-jcaze stronyUkładU PO<;-.J,3.: _. (,3gotyzpa-mięcia. Prci. -a-.:- . :s:<: crcrektords. kształce^ . , \'a] <:-s, lant kra-jowy w dz e:: - € ::- .:. -,,,aża, żepacjenci zez,,s,z.ż:; r, : € €<c\v po-trzebuja. kcc,: , - ;: +::a^ 3 :a(a ro-lę powinie- :.€1- ::

=:- ż:-ż <:3ry jestzawodoi,.: 3,:, : ::]r.:-.

=a zż.- o\la-

nia się |ecz=- :- :_<.a: r. .,. :(u star-szym ipoc==_,- - ]s::.: s:a-sże po-winna byc . . €:: ..: -:,e._<:.,,, a cpiekamedyczna .-3;: - Ę -,::a_ć, zap€,,,J-

nic zarc,,., ^: :. == :,]] ,:. saea.a ,s<i

wswoicn cz?---,ia- -:,:,:. -= a aicf.

Kostka i dodaje, że geriatra potrafi oce-nić,czy poszczególne leki nie wchodząze sobą w interakcje, a takze czy ich te-rapeutyczna skuteczność jest zgodnazzałożeniami. Niestety, w Polsce jestzaledwie 400 geriatrów i 8OO łóżek ge-riatrycznych. Dla porównania w liczącej1'l mln mieszkańców Belgii jest 7,5 tys.łóżek geriatrycznych. Również nakładyfinansowe na geriatrię są w Polsce bar-dzo skromne, przez co ta dziedzina niemoże się rozwyać.

OPlEKA FARMACEUTYCZNAW procesie ograniczenia polip ragma4iważną rolę do odegrania mają farma-kolodzy kliniczni oraz farmaceuci. Do-świadczenia w tej dziedzinie ma prof..jiri Vlcek, kierownik Katedry FarmacjiSpołecznej i Klinicznej Uniwersytetu Ka-rola w Pradze, który przedstawił funk-cjonujące w Czechach jednostki far-macji klinicznej oparte na współpracylekarzy i farmaceutów. Współpraca natym polu pozwala nie tylko ograniczyćpolipragmazję i poprawić jako ść życiapacjentów, ale ograniczyc koszty z niązwiązane. - Naszym celem jest osiągaćmaksymalny efekt, minimalnym kosz-tem -zaznaczył prof. Vlcek, a KrystynaWa lendowicz, dyrektor Wojewódzkiego

Szpitala Rehabilitacyjnego w Zakopa-nem, zgadzając się z tym załozeniem,przedstawiła program ograniczeniapolipragmazji realizowany w kierowa-nej przez nią jednostce. - Pobyt w na-szym szpitalu jest związany z rehabilita-cją itrwa kilka tygodni, mamywięcczas,aby przyjrzeć się pacjentowi, popra-wiać zalecenia terapeutyczne i nauczyćgo, jak ma ich przestrzegać - tłumaczyKrystyna Walendowicz, dodając, że powyjściu ze szpitala pacjent powinienbyć także pod opieką farmaceuty. któ-ry pomoże mu kontynuować to, czegosię nauczył. Rola opieki farmaceutycz-nej coraz bardziej zyskuje na znaczeniu,nie tylko w kontekście ograniczenia po-lipragmazji. Dr hab. Agnieszka 5kowron,kierownik Zakładu Farmacji SpołecznejUJ CM, twierdzi,ze prowadzenie opiekifarmaceutycznej wymaga na początkuwysiłku, ale procentuje w przyszłości,- Farmaceuta ma mozliwość oddzia-ływania na pacjentów zarówno indy-widualnie, kiedy realizuje recepty, jaki grupowo, prowadząc pogadanki edu-kacyjne w domach seniora czy na uni-Wersytetach trzeciego wieku - przeko-nuje dr Skowron. Uwaza, ze apteka jestjednym z o9niw całego systemu ochro-ny zdrowia i współpraca farmaceutyilekarza ordynującego leki powinna sięzacieśnić. Ograniczenie polipragmazjiwśród osób starszych dotkniętych wie-lochorobowością wymaga więc działańinterdyscyplinarnych. ( )

rr 0soba starszapowinna

być objętakompleksową0piekąmedyczną,czego nie możejej zapewnićzalóWnolekarz POZ, jaki specjaliściW swoichdziedzinach.

o\ł

oF

FFf-óFo

ZZWtDA\Y

clzłl l-Exłnsxł 55