TKANKA ŁĄCZNA EMBRIONALNA,
WŁAŚCIWA I TŁUSZCZOWA
Tkanki łączne Ø Ogólna charakterystyka – wspólna dla wszystkich tkanek,
wspólne pochodzenie – mezenchyma (Tkanka embrionalna)
Komórki tkanki łącznej + substancja międzykomórkowa
Tkanka łączna właściwa i Tkanka tłuszczowaTkanka chrzęstna Tkanka kostna Krew i szpik kostny
Tkanki łączne embrionalne Ø Tkanka łączna mezenchymalna (galaretowata niedojrzała)
Komórki kształtu gwiaździstego, łączące się ze sobą wypustkami, ze zdolnością do różnicowania w komórki właściwe dla danej tkanki łącznej (fibroblasty, chondroblasty, osteoblasty). Substancja międzykomórkowa – galaretowata substancja podstawowa bez włókien)
Ø Tkanka łączna śluzowa (galaretowata dojrzała)
Fibroblasty i substancja międzykomórkowa – istota podstawowa (proteoglikany, kwas hialuronowy) pęczki włókien kolagenowych (sznur pępowinowy).
Komórki mezenchymatyczne
Fibroblasty Galareta Whartona
Tkanka łączna właściwa
Fibroblasty Fibrocyty
Substancja międzykomórkowa (ECM)
Istota podstawowa + włókna
Komórki napływowe(czasowo obecne w tkance łącznej właściwej)
Ø Zrąb i ochrona mechaniczna dla innych tkanek i narządów Ø Transport substancji odżywczych i produktów ich metabolizmu Ø Ochrona organizmu przed obcymi związkami chemicznymi m.in.
wirusy, bakterie, inne obce komórki
§ Obecne liczne naczynia krwionośne § Budowa tkanki powoduje łączenie różnych tkanek i stanowi ich zrąb, ale
także nadaje kształt narządom, stanowiąc ich torebkę. §W substancji międzykomórkowej krąży płyn tkankowy (krew ↔ tkanka
łączna), a z nim substancje odżywcze i metabolity – docierają do wszystkich części narządów zawierających tkankę łączną.
§ Substancja międzykomórkowa – filtr zatrzymujący cząsteczki obce, komórki czasowo obecne – fagocytoza, produkcja immunoglobulin
§ Funkcje danej tkanki wpływają na jej budowę (stosunek komórek do ilości ECM).
Komórki tkanki łącznej właściwej (stałe)odpowiedzialne za syntezę substancji międzykomórkowej
v Fibroblasty Fibrocyty(aktywne) (spoczynkowe)
Fibroblasty – syntetyzują substancję międzykomórkową (istotę podstawową oraz włókna – kolagenowe, elastyczne, siateczkowe). U dorosłych w tkance łącznej rzadko przechodzą podziały. Mitozy są nasilone, gdy organizm wymaga dodatkowej liczby fibroblastów, np. uszkodzenie tkanki łącznej.
Tkanka łączna właściwa
Istota podstawowa bezpostaciowa, o charakterze żelu, wiążąca znaczne ilości
wody, podtrzymująca komórki i włókna
ü Glikozaminoglikany (GAG)§ kwas hialuronowy, siarczany chondroityny, siarczan dermatanu,
siarczan heparanu, heparyna, siarczan keratanu ü Proteoglikany § agrekan, betaglikan, dekoryna, perlekan, agryna ü Glikoproteiny (białka niekolagenowe) § fibronektyna, laminina, osteopontyna
Tkanka łączna właściwa
Włókna substancji międzykomórkowej § Kolagenowe - kolagen § Siateczkowe (retikulinowe, srebrochłonne) – kolagen typu III§ Elastyczne (sprężyste) – elastyna + mikrofibrylle glikoproteinowe
Kolagenoblasty Ø Fibroblasty Ø Chondroblasty Ø Osteoblasty Ø OdontoblastyØ Komórki śródbłonka Ø Komórki mięśniowe gładkie
Elastoblasty Ø Fibroblasty Ø Chondrocyty chrząstki sprężystej Ø Komórki mięśniowe naczyń
(miocyty naczyniowe) Ø Komórki śródbłonka
Komórki tkanki łącznej właściwej - napływowe Miofibroblasty
Cechy fibroblastów i miocytów gładkich. Odpowiedzialne za gojenie ubytku po uszkodzeniu tkanki (obkurczanie rany). Wykazują morfologiczne cechy fibroblastów, ale zawierają zwiększoną ilość filamentów aktynowych i miozyny.
Komórki przydanki, PericytyWrzecionowate komórki o cechach zbliżonych do komórek śródbłonka i komórek mięśni gładkich. Leżą wzdłuż naczyń krwionośnych.
Makrofagi (histiocyty – makrofagi tkanki łącznej właściwej) Wywodzą się z monocytów krwi, należą do układu fagocytów jednojądrzastych. Długo żyjące komórki (kilka m-cy w tkance), mogą lokalnie proliferować.
Zawierają liczne lizosomy i fagosomy. Uwalniają kolagenazę, produkują cytokiny, czynniki chemotaktyczne oraz wiele innych substancji.
Makrofagi
Gdy podlegają stymulacji zwiększa się ich rozmiar, mogą ulegać fuzji – komórki olbrzymie (giant cells) (tylko stany patologiczne).Funkcja: § trawienie włókien i elementów substancji międzykomórkowej§ pochłanianie cząsteczek, trawienie przez lizosomy § prezentacja antygenów limfocytom (komórki APC) § sekrecja substancji czynnych – interleukina-1, TNFα (Czynnik nekrozy
nowotworów α) biorących udział w obronnej i naprawczej funkcji.
Komórki tkanki łącznej właściwej - napływowe
Mastocyty (Komórki tuczne)owalne lub wydłużone, w cytoplazmie otoczone błoną zasadochłonne ziarnistości
Ziarnistości - składü Heparyna, ü Histamina, ü Czynnik chemotaktyczny dla granulocytów
kwasochłonnych ü Czynnik chemotaktyczny dla granulocytów
obojętnochłonnych ü Proteazy obojętne
φ 20-30 µm
Komórki tuczne
Komórki tuczne uwalniają: ü Prostaglandyny ü Leukotrieny ü Czynnik aktywujący płytkiü Rodniki tlenowe i hydroksyloweü Nadtlenek wodoru
Ø Komórki tuczne tkankoweGłównie heparyna z działaniem antykoagulacyjnym, chymaza. Cały organizm.
Ø Komórki tuczne błon śluzowychGłównie siarczan chondroityny, trypaza. Błona śluzowa przewodu pokarmowego i dróg oddechowych.
Komórki tuczne – degranulacja 1. Wytwarzanie IgE przez komórki plazmatyczne po pierwszym zetknięciu się z alergenem
1
2. Wiązanie się IgE z receptorami na powierzchni komórek tucznych
3. Powtórny kontakt z alergenem powoduje jego wiązanie z IgE powierzchni komórek tucznych, co powoduje degranulację
23
Ø Substancje czynne wydzielane i uwalniane (mediatory anafilaksji) wywołują miejscowe reakcje alergiczne zw. anafilaktycznymi –natychmiastowa odpowiedź organizmu na alergen (katar sienny, pokrzywka…)
Komórki tkanki łącznej właściwej - napływoweLimfocyty B i T
Komórki plazmatyczneLiczne w miejscach narażonych na penetrację przez wirusy i cząsteczki obce. Wywodzą się z limfocytów B. Odpowiedzialne za syntezę immunoglobulin (przeciwciała).
Komórki tkanki łącznej właściwej - napływowe
Neutrofile, eozynofile (granulocyty obojętnochłonne i kwasochłonne) Zawierają małe ziarnistości specyficzne oraz ziarnistości azurofilne – lizosomy
• Jest bardzo aktywną i dynamiczną tkanką • Obie tkanki mają szczególną zdolność gromadzenia tłuszczu oraz
uwalniania produktów ich degradacji • W warunkach dynamicznej równowagi ilość tłuszczu syntetyzowanego
i degradowanego są równe • W ciągu doby ok. 10% tłuszczu ulega wymianie • W warunkach głodu lub dużych wydatków energetycznych proces
lipolizy przeważa nad procesem lipogenezy • Pełni rolę magazynu substratów energetycznych, izolatora
termicznego, ma właściwości amortyzowania urazów • Tkanka brunatna wytwarza ciepło, dzięki szczególnemu działaniu
mitochondriów.• Czynność tkanki tłuszczowej podlega regulacji przez układ nerwowy
i endokrynny, co służy ogólnoustrojowej homeostazie termicznej
Tkanka tłuszczowa – biała (żółta) i brunatna
Tkanka tłuszczowa – biała (żółta) i brunatna
Komórki tłuszczowe (lipocyty, adipocyty) + niewiele substancji międzykomórkowej
Stanowi największy narząd organizmu?
U mężczyzn o prawidłowej wadze ciała stanowi 15-20% masy, u kobiet – 20-25% masy ciała.
Komórki tłuszczowe występują pojedynczo lub w małych grupach, większość w dużych agregatach – tkanka rozproszona
Tkanka tłuszczowa – biała (żółta)
Jednopęcherzykowa
Filamenty pośrednie
Błona podstawna
Kaweole
Komórki tłuszczowe wyługowane Sudan III
Wielkość komórki tłuszczowej żółtej zmienia się, a wraz z wielkością komórki zmienia się jej metabolizm
Lipogeneza – udział enzymów w tworzeniu z glukozyglicerolu i kwasów tłuszczowych, ich estryfikacja i tworzenie
triglicerydów. Transport glukozy - białko transportujące glukozę GLUT4.
Lipoliza – zapotrzebowanie organizmu na energię. Tłuszcz Rozkładany dzięki aktywności lipazy.
Funkcja sekrecyjna
(Hormon sytości)
Inhibitor Aktywatora Plazminogenu 1
Adiponektyna (Gelatin-binding protein 28)
Estrogeny (P450arom)
rezystyna
Tkanka tłuszczowa żółta
Funkcja: Ø Budulcowa – otacza narządy (nerki) Ø Jest tkanką podporową – podeszwy, pośladki Ø Rezerwuje miejsca dla tkanek i narządów
rozwijających się później (gruczoł piersiowy) Ø Magazynująca § Stanowi energetyczny materiał rezerwowy § Stanowi izolację termiczną, amortyzuje urazy mechaniczne
Ø Przez swą rolę wiązania wody, uczestniczy w jej zatrzymywaniu w organizmie
Tkanka tłuszczowa brunatna Wielopęcherzykowa
Termogeneza
Mitochondria (cytochromy nadają im barwę brunatną) mają tę cechę, że procesy transportu protonów i syntezy ATP są „luźno sprzężone”. Większa część energii zostaje rozproszona w postaci ciepła, dzięki obecności termogeniny w wewnętrznej błonie mitochondrialnej. Bodźcem środowiskowym termogenezy jest zimno. Niska temperatura wywołuje reakcję stresową, a w konsekwencji pobudza wydzielanie noradrenaliny.
Tkanka tłuszczowa brunatna Występowanie: Obficie - u noworodków i dzieci w pierwszym roku życiaØ pod skórą Ø wzdłuż tętnic szyjnych i wokół tętnicy podobojczykowej Ø w dole pachowym, śródpiersiu, okolicy międzyłopatkowej Ø wokół nerek i nadnerczy W dalszych latach życia zanika, a jej miejsce zajmuje tkanka tłuszczowa żółta
Tkanka tłuszczowa
Z tkanki tłuszczowej mogą wywodzić się nowotwory łagodne –lipoma.
Raki wywodzące się z adipocytów – liposarcoma
Znacznie rzadziej zmiany nowotworowe dotyczą tkanki tłuszczowej brunatnej – hibernoma
Rozwój tkanki tłuszczowej
Postnatalny wzrost tkanki tłuszczowej v Objętość masy tkanki tłuszczowej jest sumą liczby adipocytów i ich
objętości: wielkość komórek 20 - 120 µm
v W życiu pre- i pierwszych latach życia postnatalnego prekursory adipocytów proliferują, później – zmiany wielkości komórek –hypertrofia
v W późniejszych okresach życia proces gromadzenia tłuszczu
v Ile komórek tłuszczowych w okresie dzieciństwa, tyle zostaje przez całe życie
v Patologiczna otyłość polega na wzroście liczby komórek i wzroście ich objętości
v Nawet przy intensywnym odchudzaniu liczba komórek nie zmienia się, zmniejsza się tylko ich objętość
Otyłośćv Zaburzenie równowagi energetycznej (pobór energii przewyższa jej zużycie)
Ø Otyłość hipertroficzna – akumulowanie i magazaynowanie tłuszczu w adipocytach (znaczne zwiększenie objętości)
Ø Otyłość hiperkomórkowa (hiperplastyczna) – nadmierna liczba adipocytów (dzielą się w życiu prenatalnym).
Otyłość
Gynoidalna postać otyłości
(u kobiet)
Androidalna postać otyłości (u mężczyzn)
W otyłości gynoidalnej nadmiar tkanki – dolne partie ciała, okolice pośladków, ud. Zaburzenia w układzie kostnym i naczyniowym kończyn – żylaki
Otyłość androidalna – dotyka głównie górnych partii ciała, klatki piersiowej i brzucha.Komplikacje w układzie sercowo-naczyniowym
Przyczyny otyłości: ü czynnik dziedziczny ü sposób odżywiania w dzieciństwie ü rzadko zaburzenia hormonalne
♀ ♂
Otyłość
Nie jest wyłącznie wynikiem niewłaściwych nawyków żywieniowych Leptyna (1994 r.) – syntetyzowana przez adipocyty
Leptyna (Hormon sytości)Hormon polipeptydowy
Gen ob (obesity gen – gen otyłości), gen fat, gen A3 Poziom leptyny w krążeniu skorelowany z ilością tkanki tłuszczowej
Mutacja punktowa w genie ob – otyłość
Z krwią do podwzgórza
Hamowanie syntezy neuropeptydu Y (NPY)
Hormon łaknieniaObniżenie poziomu NPY powoduje zmniejszenie zapotrzebowania
na pokarm i zapobiega nadmiernej konsumpcji
Receptor leptyny - gen db (diabetic – cukrzycowy)
Otyłość
Zwiększenie zachorowalności i umieralność Nadwaga pociąga za sobą: ü Zmniejszenie objętości układu oddechowego i ruchliwości przepony ü Może wystąpić lub nasilić się niewydolność narządów odpowiedzialnych za
oddychanie ü Pojawienie się przepukliny i wypadanie trzewi – obniżenie sprawności mięśni
brzucha i mechanicznego przeciążenia spowodowanego nadmiarem tkanki tłuszczowej
ü W wyniku przeciążenia wagowego – przedwczesne osłabienie chrząstek stawowych kończyn dolnych
ü Miażdżyca i choroba wieńcowa częściej spotykane u osób otyłych – zawał mięśnia sercowego i wylewy
ü Cukrzyca towarzysząca nadwadze
Otyłą jest osoba, u której masa tłuszczu wynosi więcej niż 20% u mężczyzn i 25% u kobiet
Top Related