Download - scenariusze lekcji

scenariusze lekcji

A4

Centrum Edukacji Obywatelskiej 2013

M ł o d z i O d w a g i 2 / 3 3

Szanowni Państwo,

Zakończyliśmy właśnie pierwszą edycję programu „Młodzi, odwagi!”. Ta wspólna akcja Centrum Edukacji Obywatelskiej i „Gazety Wyborczej" organizowana przy wsparciu Grupy Kapitałowej ENEA S.A. miała na celu promocję zdrowego stylu życia, zdrowych nawyków żywieniowych oraz aktywności fizycznej w pol-skich szkołach. Hasłem wszystkich działań prowadzonych w ramach programu było: „Młodzi, odwagi! – do zdrowego życia!".

Chcieliśmy – z udziałem całej społeczności szkolnej, świetlic i rodziców – zwrócić uwagę na jakość jedzenia, które wybierają młodzi ludzie, na sposób, w jaki je spożywają oraz zachęcić ich do codziennego ruchu oraz czynnego uprawiania sportu. Chcieliśmy także namówić nauczycieli i dyrektorów szkół do kompleksowego myślenia o mądrym, zdro-wym stylu życia w szkole.

Niniejsza broszura zawiera scenariusze zajęć, które powstały w ramach programu „Młodzi, odwagi!”. Szczególną rolę w programie odgrywali wychowawcy i nauczyciele wychowania fizycznego, dlatego w pierwszej kolejności to ich działania postanowiliśmy wesprzeć materiałami dydaktycznymi.

Oddajemy w Państwa ręce propozycje lekcji z nadzieją, że pomogą one w codziennej pracy wszystkim nauczycielom realizującym edukacyjny program prozdrowotny w szkole.

Powodzenia!

Zespół programu „Młodzi Odwagi"

Organizatorzy akcji: Partner akcji:

M ł o d z i O d w a g i 3 / 2 6

Scenariusz lekcji do wykorzystania w gimnazjach i szkołach ponadgimnazjalnych. Może być wykorzystany na lekcjach:

· biologii, · geografii,

· godzinie wychowawczej.

N I E D A L E K O PA D A J A B Ł K O O D … S Z K O ŁY

PYTANIE KLUCZOWE

Dlaczego jabłko jest jednym z symboli Polski, którym się chwalimy za granicą?

Czy sami doceniamy jego walory na co dzień i dlaczego warto je jeść jako przekąskę w szkole?

CELE LEKCJ I

Uczeń/uczennica: interesuje się swoją okolicą, poznaje jej

zasoby i bogactwa kulinarne, zwracając szczególną uwagę na zrównoważony rozwój i ochronę środowiska,

zna i wciela w życie zasady zdrowego stylu życia oraz zdrowej diety,

jest świadomy/świadoma znaczenia swoich zachowań konsumenckich i ich wpływu na świat,

zna wartości odżywcze jabłek i ich znaczenie dla zdrowia. Umie wyjaśnić pojęcie foodmiles i dostrzegają różnicę między produktami, których uprawy są w ich okolicy, a przywożonymi z odległych zakątków świata.

45 minut

PRZEB IEG ZAJĘĆ

1 Przed zajęciami uczniowie mają za zadanie sami wyszukać informacje o uprawach sadowniczych w ich okolicy, regionie. Przeprowadzają rozmowy z rodzicami, sąsiadami, idą na lokalny rynek, do pobliskiego warzywniaka, rozglądają się po drodze do szkoły, czy nie mijają sadów, czy nie rosną drzewa owocowe.

1

Katarzyna Sołtan-Młodożeniec

M ł o d z i O d w a g i 4 / 3 3

2 Poleć im też odwiedzenie strony www.jablkokontrolowane.pl, poświęconej nowej akcji promo-cyjnej polskich jabłek wysokiej jakości.

3 Uczniowie na początku lekcji, korzystając z domowych notatek, rozmawiają w parach na temat tego, czego dowiedzieli się o uprawach jabłek w ich okolicy i regionie.

4 Poinformuj uczniów, że Polska jest największym producentem jabłek w Europie, a jabłka są naszym znakiem rozpoznawczym na światowych stołach i ważnym towarem eksportowym. Naj-większymi polskimi regionami sadowniczymi są okolice Grójca i Warki oraz Łosic na Mazowszu, a także Sandomierza i Nowego Sącza (w tym Łącka ze słynnymi jabłkami łąckimi, zaliczonymi do szczególnie chronionych i promowanych produktów regionalnych).

5 Jednak mimo że znamy ten owoc wszyscy, zdecydowanie za mało go doceniamy. Jabłka w szkol-nych plecakach są skutecznie wypierane przez batony i chipsy, a w najlepszym razie przez owoce egzotyczne – banany czy cytrusy.

6 Zapytaj uczniów, gdzie, ich zdaniem można znaleźć zdrowe jabłka? Podsumowując ich wypo-wiedzi, możesz wykorzystać następujące informacje:

• Najlepiej, by jabłka, które jemy, pochodziły z sadu, ogrodu czy działki – naszej własnej czy kogoś z rodziny lub sąsiedztwa. Wspaniale, gdyby w szkolnym ogrodzie udało się posadzić jabłonkę ze szkółki – przy pomocy zaprzyjaźnionego działkowca czy sadow-nika i zbierać z niej własne plony.

• Możemy je też kupić w małych, lokalnych sklepach, których właściciele znają osobi-ście swoich dostawców i odpowiadają za jakość ich produktów, a także na bazarach, targach, rynkach, gdzie często sprzedają je bezpośrednio sami producenci, czyli sa-downicy.

• Nie polecane są hipermarkety, bo w pogoni za zyskiem i najniższą ceną często spro-wadzają dostępne lokalnie produkty z drugiego końca świata, od wielkich firm, które produkują je na masową skalę, jak najniższym kosztem.

7 Następnie zapytaj uczniów, jak rozumieją określenie żywność lokalna. Ich skojarzenia wypisz na tablicy, a następnie uzupełnij i wyjaśnij to pojęcie.

Żywność lokalna – żywność sprzedawana w określonym obszarze, bliskim miejscu jej wyprodukowania. Kupując produkty lokalne, wspieramy sąsiadów – rolników i sadowników, wpływamy na rozwój lokalnej gospodarki, a poza tym przyczyniamy się do zmniejszenia zanieczyszczenia środowiska (bo żywność nie jest transportowana wiele kilometrów).

8 Następnie wprowadź pojęcie: Jedzeniomile (ang. food miles) – odległość, jaką musi przebyć żywność, by trafić z pola czy sadu na nasz talerz. Im mniej „jedzeniomil”, tym lepiej – bo mniej konserwantów, mniejsze koszty opakowania i mniej pieniędzy na transport, a także mniej emisji spalin. Owoce egzotyczne, by trafić do Polski, muszą pokonać tysiące kilometrów, czyli właśnie „jedzeniomil”.

9 Poproś uczniów, by przedyskutowali w kilkuosobowych zespołach znaczenie jabłek w kontekście tych pojęć i wypisali ich zalety.

M ł o d z i O d w a g i 5 / 3 3

10 Przy podsumowaniu możesz wykorzystać następujące informacje: • Zalety jabłek: są zdrowe, „łatwe w obsłudze”, bo wymagają umycia i… już, dostępne

świeże przez cały rok, niedrogie, ekologiczne (wymagają przejechania najmniejszej liczby tzw. jedzeniomil), a kupując je, zapewniamy pracę lokalnym sadownikom.

• Najlepsze jako szkolna przekąska przez cały rok są jabłka jedzone na surowo, wypro-dukowane metodami tradycyjnymi, bez nadmiernej ilości pestycydów, w miarę możli-wości w naszej najbliższej okolicy.

11 Pytasz uczniów, czy wiedzą, dlaczego jabłka są zdrowe, a następnie rozdajesz im materiał po-mocniczy nr 1.

materiał pomocniczy nr 1: WARTOŚĆ ODŻYWCZA JABŁEK

Wszystkie ważne procesy życiowe w naszym organizmie regulują witaminy. Pomagają nam też one w walce z infekcjami. Ponieważ nie potrafimy maga-zynować witamin, bardzo ważne jest dostarczanie ich codziennie, w świeżym jedzeniu i właśnie jabłka są ich świetnym źródłem. Zawierają witaminy C, A, B1, B2, PP i B3 oraz składniki mineralne – przede wszystkim potas, fosfor, wapń, sód, magnez i żelazo. Jedząc jabłka, dostarczamy je naszemu organizmowi w formach łatwo przyswajalnych przez organizm. Ich zawartość zależy od od-miany, dojrzałości i świeżości jabłka. Poza tym w skład jabłek wchodzi przede wszystkim woda, a także białko, kwasy organiczne (m.in. jabłkowy i cytryno-wy), cukry, w tym glukoza i fruktoza, błonnik, substancje pektynowe.

Następnie uczniowie biorą udział w burzy mózgów (na forum klasy, w mniej-szych grupach lub w parach) o sposobach promocji jedzenia jabłek wśród młodych ludzi, nawiązując do takich działań jak akcja „Jabłko kontrolowane”. Swoje propozycje notują na kartkach, a następnie przedstawiają na forum klasy i nauczyciel podsumowuje pomysły uczniów (najciekawsze mogą też wskazać sami uczniowie). Np. może to być spotkanie z sadownikiem, działkowiczem, lokalnym producentem jabłek, dotyczące m.in. uprawy i odmian jabłek.

Warto, by uczniowie wcielili swoje pomysły w życie, promując jedzenie jabłek wśród koleżanek i kolegów, np. podczas święta szkoły.

PODSUMOWANIE

Uczniowie wypowiadając się w formie rundki określają, czego się nauczyli, ew. czego jeszcze chcieliby się dowiedzieć o zrównoważonym rozwoju i roli jabłek w ich codziennych wyborach konsumenckich.

Na zakończenie możesz dodać ciekawostkę, np. to, że być może, bez jabłka Isaac Newton nie odkryłby słynnego prawa grawitacji, czyli powszechnego ciążenia – wg legendy rozmyślał w sa-dzie, gdy nagle na głowę spadło mu jabłko, co go oświeciło. Nie ma zatem wątpliwości, że jabłka służą nauce – pozostaje tylko z tego na co dzień korzystać.

M ł o d z i O d w a g i 6 / 2 6

Scenariusz lekcji do wykorzystania w gimnazjach i szkołach ponadgimnazjalnych. Może być wykorzystany na lekcjach:

· przyrodniczych, · języku polskim,

· zajęciach technicznych · godzinie wychowawczej.

J A B Ł K O W K A Ż D Y M S Z K O L N Y M P L E C A K U

M ł o d z i O d w a g i

PYTANIE KLUCZOWE

Dlaczego jabłko jest jednym z symboli Polski, którym się chwalimy za granicą?

Czy sami doceniamy jego walory na co dzień i dlaczego warto je jeść jako przekąskę w szkole?

CELE LEKCJ I

Uczeń/uczennica: poznaje zasady zdrowego odżywiania

i docenia walory smakowe i odżywcze jabłek, włączając je do swoich posiłków w szkole,

chce i umie przekonać do ich jedzenia koleżanki i kolegów.

45 minut

UWAGI

Szkolny Dzień Jabłka można połączyć w czasie z tradycyjnymi obchodami świąt sadowniczych – Świętem Kwitnących Jabłoni w maju i Świętem Owocobrania we wrześniu lub w październiku.

PRZEB IEG ZAJĘĆ

1 Przed zajęciami prosisz uczniów, by porozmawiali z rodzicami, dlaczego jabłka są stale do-stępne/rzadko bywają w ich domu. Czy ich bliscy mają swoje ulubione odmiany? Czy łatwo je dziś znaleźć?

2 Prosisz uczniów o przyniesienie kilku owoców, a następnie na lekcji wspólnie wyszukujecie w leksykonach i w internecie informacje na temat przyniesionych odmian i sprawdzacie ich walory smakowe. Uczniowie, znając specyfikę różnych gatunków, robią ich rysunki.

Katarzyna Sołtan-Młodożeniec

M ł o d z i O d w a g i 7 / 3 3

3 Na początku lekcji pytasz ich o ich własne opinie – czy uważają, że jabłka są zdrowe, smaczne, czy warto je jeść? Dzielisz się z uczniami informacjami i ciekawostkami związanymi z odmianami jabłek.• Np. antonówka, delikates, koksa pomarańczowa, granny smith, spartan, kronselska,

kosztela… – jabłka występują w tysiącach odmian, których same nazwy brzmią sma-kowicie i zachęcająco. Każda z nich jest jak inny owoc – nowy smak, kolor, zapach. Do jedzenia na szkolnej przerwie najlepiej nadają się tzw. jabłka deserowe – twarde, soczy-ste i słodkie, np. lobo, golden delicious, gala, jonagold, szampion, ligol. Wielu smakoszy poszukuje starych odmian jabłek, które nie nadają się do produkcji na dużą skalę i są mniej odporne na mróz – np. szara reneta czy kosztela.

DZ IEŃ JABŁKA

Proponujesz uczniom wymyślenie szkolnej imprezy i kampanii, np. pod hasłem „Dzień Jabłka, czyli codzienny gryz dla zdrowia”, w ramach której będą promować jedzenie jabłek wśród swoich koleżanek i kolegów. By ich zainspirować, możesz przedstawić następujące propozycje działań:

JABŁKO PROSTO Z DRZEWA

Uczniowie konstruują „automat” do sprzedaży jabłek, który ustawiają na szkolnym korytarzu, by dowcipnie pokazać alternatywę dla automatów z niezdrowym jedzeniem – słodkimi napo-jami, batonikami i chipsami. Z dużych kartonów budują budkę, w której chowa się dyżurujący uczeń z koszem jabłek. Uczniowie na automacie umieszczają hasła propagujące jedzenie jabłek i zabawne rysunki. Z zewnątrz widać tylko małe okienko, przypominające te, z których po wrzu-ceniu monety wypadają przekąski w automatach. W kartonie montują przycisk lub dzwonek, po naciśnięciu którego z okienka wysuwa się ręka z jabłkiem. Jeśli uda się znaleźć sponsora, czyli sadownika czy sklep, który podaruje jabłka, rozdajemy je za darmo, a jeśli chcemy za nie po-bierać symboliczną zapłatę – w kartonie wycinamy dziurkę na wrzucenie monety i ręka wyłania się po uiszczeniu zapłaty.

Podobnym pomysłem może być wykonanie sztucznego drzewa (np. ze starego wieszaka czy sto-jaka oklejonego masą papierową i pomalowanego), do którego „gałęzi” uczniowie przyczepiają prawdziwe jabłka, zachęcając do zjedzenia jabłka prosto z drzewa.

SYMBOL IKA JABŁEK

Uczniowie starszych klas mogą przygotować audycję do szkolnego radiowęzła czy quiz na ko-rytarzu poświęcony symbolice jabłek.

Źródeł informacji szukają w szkolnej bibliotece i w internecie (np. Jabłka są symbolem zdrowia, urodzaju, płodności, ważnym już w mitologii greckiej. Zgodnie z nią pierwszą jabłoń, rodzącą owoce zapewniające nieśmiertelność, stworzyła bogini ziemi Gaja. Jedną z 12 prac Heraklesa było zdobycie złotych jabłek z ogrodu strzeżonego przez Hesperydy i smoka).

M ł o d z i O d w a g i 8 / 3 3

JABŁKOWISKO, CZYL I PRZYGOTOWANIE I DEGUSTACJA DAŃ Z JABŁEK

Przypomnij uczniom, że jabłka, choć najzdrowsze jedzone na surowo – wcześniej koniecznie umyte – mogą służyć do przygotowania bardzo wielu pysznych dań – naleśników z jabłkami, sałatek owocowych i warzywnych, zup owocowych, a od święta również ciast – na czele z szar-lotką czy jabłecznikiem. Po pokrojeniu na plasterki i ususzeniu stają się zdrowymi chipsami domowej produkcji. Można je też oczywiście pić w postaci soków – zdrowe jednak są tylko te bez konserwantów i dodatku cukru, najlepiej prosto z domowej sokowirówki.

Podziel się z uczniami informacjami i ciekawostkami związanymi z daniami, jakie można wyko-nać z jabłek. Np. przetarte jabłko, obok marchewki, było zapewne pierwszym pokarmem stałym, jakiego każdy z nas spróbował jako niemowlę.

Jabłka są ważnym składnikiem suszu, z którego gotuje się tradycyjny kompot wigilijny.

W odpowiedzi na głosy malkontentów, że wolą chipsy i batony, możesz uczniom przeczytać wiersz Jana Brzechwy Entliczek-pentliczek (materiał pomocniczy nr 1)

mater iał pomocniczy nr 1 :JAN BRZECHWA ENTL ICZEK-PENTL ICZEK

Entliczek-pentliczek, czerwony stoliczek, A na tym stoliczku pleciony koszyczek,

W koszyczku jabłuszko, w jabłuszku robaczek, A na tym robaczku zielony kubraczek.

Powiada robaczek: "I dziadek, i babka, I ojciec, i matka jadali wciąż jabłka,

A ja już nie mogę! Już dosyć! Już basta! Mam chęć na befsztyczek!" I poszedł do miasta.

Szedł tydzień, a jednak nie zmienił zamiaru, Gdy znalazł się w mieście, poleciał do baru.

Są w barach – wiadomo – zwyczaje utarte: Podchodzi doń kelner, podaje mu kartę,

A w karcie – okropność! – przyznacie to sami: Jest zupa jabłkowa i knedle z jabłkami,

Duszone są jabłka, pieczone są jabłka I z jabłek szarlotka, i komput [placek], i babka!

No, widzisz, robaczku! I gdzie twój befsztyczek? Entliczek-pentliczek, czerwony stoliczek.

M ł o d z i O d w a g i 9 / 3 3

Poproś uczniów, by na Dzień Jabłka przygotowali dania z jabłek czy z jabłkami, jakie są podawane u nich w domu. Możecie też spróbować zrobić je wspólnie w szkole, a następnie rozdawać czy sprzedawać podczas imprezy np. na pokry-cie kosztów klasowej wycieczki czy wybrany cel charytatywny.

PODSUMOWANIE

Uczniowie, wypowiadając się w formie rundki, określają, czego się nauczyli, ew. czego jeszcze chcieliby się dowiedzieć o roli jabłek w ich codziennym jadłospisie. Kolejnym ważnym krokiem będzie realizacja ich pomysłów i podzielenie się wiedzą z koleżankami i kolegami podczas or-ganizacji Dnia Jabłka w szkole. Warte polecenia jest wykorzystanie w tym celu pracy metodą projektu. Więcej na ten temat tu: www.ceo.org.pl/projekt.

M ł o d z i O d w a g i 1 0 / 2 6

Scenariusz zajęć o oznakowaniu produktów spożywczych.

E T Y K I E T A K O N S U M E N C K A


PYTANIE KLUCZOWE

Jakie informacje powinny znajdować się na etykietach produktów spożywczych?

CELE LEKCJ I

Uczeń/uczennica: wie jakie informacje powinny

obowiązkowo znajdować się na etykietach,

zna wyjątki dotyczące oznakowania produktów spożywczych,

wie gdzie szukać informacji na temat oznakowania produktów spożywczych,

potrafi prawidłowo interpretować informacje znajdujące się na etykietach,

jest w stanie odróżnić terminy dotyczące daty ważności (data minimalnej trwałości, termin przydatności do spożycia),

umie wymienić przykłady alergenów występujących w żywności i warunki umieszczania informacji o ich zawartości w produkcie,

potrafi znaleźć na opakowaniu produktu spożywczego oświadczenie zdrowotne/żywieniowe.

2 x 45 minut

POMOCE DYDAKTYCZNE

sprzęt umożliwiający wyświetlenie informacji w formie PowerPoint,

etykiety produktów spożywczych (przyniesione przez uczniów).

Agata Białecka, Natalia Puciłowska, Patrycja Sadecka, Anna Żyła

M ł o d z i O d w a g i 1 1 / 3 3

PRZEB IEG ZAJĘĆ

Część 1

1 Podaj temat lekcji oraz jej cele. Zadaj uczniom pytanie ze scenariusza lekcji.

2 Przedstaw uczniom prezentację (materiały pomocnicze). Równolegle uczniowie przedstawiają przykłady poruszanych zagadnień znajdujące się na etykietach produktów spożywczych przynie-sionych ze sobą.

3 Podziel uczniów na 5 grup zadaniowych (GDA, oświadczenia żywieniowe/zdrowotne, data mini-malnej trwałości, termin przydatności do spożycia, alergeny)

Praca domowa

Przydziel każdej grupie konkretne zadanie do wykonania:• GDA – uczniowie poszukują produkty z oznakowaniem GDA (co najmniej z 5 różnych

kategorii żywności), określają przydatność tych informacji dla nich jako konsumentów.• Oświadczenia żywieniowe/ zdrowotne – uczniowie poszukują produkty na których

umieszczone zostały oświadczenia zdrowotne/żywieniowe, podają konkretne przykłady oświadczeń (zdjęcia; etykiety itp.).

• Data minimalnej trwałości – uczniowie poszukują produkty z datą minimalnej trwałości, charakteryzują tę grupę żywności (zdjęcia; etykiety itp.).

• Termin przydatności do spożycia – uczniowie poszukują produkty z datą minimalnej trwałości, charakteryzują tę grupę żywności(zdjęcia; etykiety itp.).

• Alergeny – uczniowie poszukują produkty, w oznakowaniu których zamieszczono infor-mację dotyczącą alergenów, wskazują jakie alergeny na jakich produktach występują najczęściej.

Część 2

1 Uczniowie w grupach przedstawiają wyniki swoich poszukiwań na forum klasy (w formie pla-katu, ulotki, prezentacji).

2 Podsumuj z uczniami najistotniejsze informacje.

3 Zapytaj uczniów czy ich świadomość jako konsumentów wzrosła i czy uważają, że umiejętność czytania etykiet jest potrzebna.

Mater iały pomocnicze : załącznik 1 PREZENTACJA NA TEMAT OZNAKOWANIA ŻYWNOŚCI .

M ł o d z i O d w a g i 1 2 / 2 6

D E B A T A K L A S O W A D O T Y C Z Ą C A N A P O J Ó W E N E R G E T Y Z U J Ą C Y C H


PYTANIE KLUCZOWE

Czy spożywanie napojów energetyzujących jest korzystne dla zdrowia dzieci i młodzieży?

CELE LEKCJ I

Uczeń/uczennica: wie jakie są rodzaje napojów

funkcjonalnych,

wie co wchodzi w skład napojów energetyzujących,

umie powiedzieć jak napoje energetyzujące wpływają na organizm,

potrafi określić czy napój energetyzujący jest korzystny dla jego zdrowia,

potrafi znaleźć alternatywne produkty spożywcze wspomagające pracę fizyczną i umysłową.

2 x 45 minut

NaCoBeZu

uczeń bierze czynny udział w debacie,

uczeń potrafi podsumować zajęcia,

uczeń potrafi wyciągnąć wnioski dla siebie.

POMOCE DYDAKTYCZNE

fragmenty artykułów dotyczących napojów energetyzujących (materiały pomocnicze),

dostęp do komputerów i internetu,

czerwone i zielone karteczki (wielkości talii kart),

program typu Power Point,

etykiety opakowań napojów energetyzujących, ich zdjęcia lub spis informacji zawartych na etykiecie (przyniesione z domu przez uczniów).


M ł o d z i O d w a g i 1 3 / 3 3

PRZEB IEG ZAJĘĆ

1 Wprowadzenie do tematu, podział na 2 zespoły: przeciwników i zwolenników.

2 Debata klasowa.

3 Podsumowanie – prezentacja.

Część 1

Podaj temat lekcji oraz jej cele. Zadaj uczniom kluczowe pytanie ze scenariusza lekcji. Pozwól by uczniowie opowiedzieli się po stronie ZA (zielone karteczki) lub PRZECIW (czerwone karteczki). Zlicz ilość odpowiedzi.

Podziel klasę na dwa równe zespoły oraz omów zasady pracy w zespołach. Każdy uczeń powi-nien na podstawie otrzymanych materiałów przygotować listę argumentów dla swojej strony. Zachęć uczniów do aktywności poprzez obietnicę dodatkowych plusów.

Pokaż uczniom film „Wiem co jem – napoje energetyczne” http://tvnplayer.pl/programy-online/wiem-co-jem-odcinki,122/odcinek-8,napoje-energetyczne,S04E08,11652.html.

Rozdaj materiały pomocnicze (Załącznik 1) i zadaj pracę domową (lub pracę na lekcji, jeżeli jest dostęp do internetu).

Uczniowie mają za zadanie zapoznać się z otrzymanymi materiałami, a także przygotować listę argumentów dla swojej strony.

Uczniowie zapoznają się z opakowaniami napojów energetycznych (spisują dane z etykiet lub przynoszą fotografie etykiet) oraz uzupełniają tabelę znajdującą się w załączniku 1.

Uczniowie analizują strategie marketingowe firm produkujących napoje energetyczne:• Jakie reklamy można zobaczyć w telewizji?• Jakie reklamy widzimy na bilbordach/w gazetach?• Do kogo kierowane są reklamy?• Co obiecują producenci? Czy jest to prawda?• Gdzie w sklepie znajdują się napoje energetyzujące? Obok jakich produktów? • Jaka jest ich cena?• Jaki jest wybór?

Część 2

Przygotuj wraz z uczniami salę do debaty ustawiając stoły i/lub krzesła po dwóch stronach klasy, równolegle do siebie. Ustal kolejność wypowiedzi, np. rzucając monetą. Głos pierwszy dostaje gru-pa, która wygrała. Grupa przedstawia jeden argument, a następnie głos zabiera grupa przeciwna. Debata może mieć luźniejszy przebieg lub przybrać formę debaty Oxfordzkiej (jej opis i założenia znajdziesz na przykład tu: http://www.ceo.org.pl/pl/mda/news/debata-debacie-nierowna).

M ł o d z i O d w a g i 1 4 / 3 3

Możesz zachęcać uczniów do dyskusji zadając im pytania:• Co sądzicie o napojach energetyzujących? • Czy są one korzystne dla zdrowia czy niekoniecznie? Dlaczego?• Co zawierają w sobie napoje energetyzujące?• Czy napoje energetyzujące zawierają składniki, które mogą być korzystne dla zdrowia?• Jakie składniki w napojach energetyzujących mogą być szkodliwe dla zdrowia człowieka? • Dla kogo są przeznaczone napoje energetyzujące? Dla kogo są przeciwwskazane?• Czym grozi nadmierne spożycie napojów energetyzujących?

Część 3

Pokaż uczniom prezentację podsumowującą.

Zapytaj czy uczniowie mają własne wnioski i przemyślenia na zadany temat.

Zadaj uczniom ponownie kluczowe pytanie ze scenariusza lekcji. Pozwól by uczniowie opowie-dzieli się po stronie ZA (zielone karteczki) lub PRZECIW (czerwone karteczki). Zlicz ilość odpo-wiedzi oraz oceń czy nastąpiła zmiana poglądów. Jeśli nie – zapytaj dlaczego, jeśli tak – zapytaj co ich przekonało do zmiany zdania.

Materiały pomocniczeZałączn ik 1

(gotowe materiały dotyczące energetyków)Załączn ik 2

(prezentacja podsumowująca)

M ł o d z i O d w a g i 1 5 / 2 6

R E K L A M Y P R O D U K T Ó W S P O Ł E C Z N Y C H

CELE LEKCJ I

Wyrobienie w dzieciach nawyku krytycznego postrzegania reklam i samodzielnej, możliwie obiektywnej oceny produktów spożywczych (Komu i czemu służy reklama? Jaki jest cel reklamy? Czy reklama jest wiarygodnym źródłem informacji?), a także nawyku wybierania zdrowych produktów spożywczych i przekąsek.

POMOCE DYDAKTYCZNE

słodki batonik,

jabłko,

pusty kartonik/butelka po owocowym, słodzonym napoju dla dzieci,

butelka po wodzie mineralnej,

duże białe kartki, flamastry, klej, nożyczki,

kolorowe czasopisma i zdjęcia.

2 x 45 minut

PRZEB IEG ZAJĘĆ

1 Rozpocznij lekcję od dyskusji, czym jest reklama. Cechy reklamy wymieniane przez uczniów zapisuj na flipcharcie/tablicy. Podsumuj i przekaż podstawowe informacje na temat reklamy.

2 Co uczniowie powinni wynieść z tej dyskusji:• reklama służy interesom producenta i jej celem jest zwiększanie sprzedaży reklamo-

wanego produktu lub usługi,• reklama nie jest obiektywnym materiałem informacyjnym ani edukacyjnym. Każdą re-

klamę trzeba „przefiltrować” przez własne krytyczne spojrzenie oraz wiedzę czerpaną z innych źródeł, na przykład etykiety ze składem, rodziców czy lekarza,

• każdy produkt jest wytwarzany, a jego reklama kierowana zawsze do jakiegoś adresata (matek, młodych mężczyzn, opiekunów kotów, a nawet dzieci).

3 Przekaż dzieciom, jakie są ograniczenia reklamy kierowanej do dzieci (sprawdź Kodeks Etyki Re-klamy na stronie www.radareklamy.org/ker-reklama-skierowana-do-dzieci-i-mlodziezy.htm).

4 Podkreśl, że reklamodawca nie może w reklamie wprowadzać w błąd, ale często nie mówi całej prawdy albo przedstawia ją w korzystny dla siebie sposób. Podkreśl, że reklama ma różne formy (prasowa, telewizyjna, zewnętrzna, internetowa, w metrze, autobusie, radiu...).

Anna Ściechowska

M ł o d z i O d w a g i 1 6 / 3 3

5 Zapytaj uczniów, jak sądzą, ile reklam dziennie widzą? Przedstaw statystyki: w ciągu roku emi-towanych jest w telewizji ponad 16 300 reklam. Osoba w przedziale wiekowym 4–17 lat spędza średnio przed telewizorem codziennie 2h 33min, i widzi średnio 45 reklam, ale w tym zestawie-niu nie są uwzględnione żadne inne formy reklamy np. billboardy, więc tak naprawdę reklam widzimy znacznie więcej (nie sposób tego policzyć).

6 Pokaż wybrane reklamy telewizyjne. Omów krótko każdą z nich z osobna według schematu: • co producent chce nam powiedzieć o swoim produkcie?• czy to, co przedstawia jest prawdą? • czego producent nie mówi o swoim produkcie?• jakie chwyty producent stosuje w reklamie, aby przekonać rodziców?

Reklamy do pokazania:Tymbark „Dz icy”

Przykładowe odpowiedzi: producent pokazuje, że napój Tymbark jest lepszy niż czysta woda. Producent sugeruje, że woda jest dla „dzikich” a napój Tymbark dla szczęśliwych rodzin.

Kinder Mleczna Kanapka „Spada jąca lodówka” Przykładowe odpowiedzi: producent pokazuje, że Kinder Mleczna Kanapka to

lekka i zdrowa przekąska miedzy posiłkami. Reklama sugeruje, że to najlepsza przekąska między posiłkami.

Danonk i „Wi tamina D” Przykładowe odpowiedzi: w reklamie występuje pan w białym kitlu, co sugeru-

je, że jest lekarzem. Producent powołuje się w reklamie na badania Instytutu Matki i Dziecka, przez co sugeruje wsparcie tej instytucji dla swojego produktu. W reklamie jest sugestia, że zimą należy prosić rodziców o Danonki, aby za-pewnić sobie odpowiednią dietę (bogata w witaminę D).

ROBIMY WŁASNĄ REKLAMĘ!

Podziel klasę na 4 równe grupy. Wyjaśnij zadanie: każda z grup ma stworzyć reklamę swojego produktu. Celem zadania jest wykorzystanie zdobytej wiedzy do stworzenia autorskiej pracy. Re-zultatem pracy ma być kolaż zdjęć z kolorowych czasopism lub dostarczonych przez nauczyciela zdjęć oraz zdanie (lub kilka zdań) tekstu reklamowego (mogą być rymowane). Produkty rekla-mowane to: batonik, jabłko, napój owocowy, woda mineralna. Po około 15 minutach zespoły przedstawiają całej klasie efekty swojej pracy. Możecie je zostawić przyczepione w klasie lub zaprezentować całej szkole.

Pochwal wszystkie zespoły i zapytaj co w zadaniu było najłatwiejsze, a co sprawiło im kłopoty. Czy uczniowie myśleli robiąc reklamę o jak najlepszym poinformowaniu odbiorcy produktu, czy raczej o tym, żeby go zachęcić za wszelką cenę do zakupu? Czym różni się reklamowanie zdro-wych produktów od słodyczy i czy jest trudniejsze czy łatwiejsze? Podsumuj dyskusję i podziękuj wszystkim za pracę.

M ł o d z i O d w a g i 1 7 / 2 6

D I E T E T Y K – Z A W Ó D N I E Z B Ę D N Y

PYTANIE KLUCZOWE

Jaka jest rola dietetyka w żywieniu osób zdrowych i chorych?

CELE LEKCJ I

Uczeń/uczennica: wie co to alergia pokarmowa,

nadciśnienie, cukrzyca oraz celiakia,

potrafi rozpoznać podstawowe objawy alergii pokarmowej, nadciśnienia, cukrzycy oraz celiakii,

zna podstawowe zasady zdrowego żywienia i diety wegetariańskiej oraz zasady żywienia w dietach dotyczących alergii pokarmowej, nadciśnienia, cukrzycy oraz celiakii,

jest świadomy roli aktywności fizycznej i prawidłowego żywienia w zdrowiu człowieka,

rozumie na czym polega i jak ważny jest zawód dietetyka – prawidłowo ułożona dieta dla pacjenta jest kluczem do zachowania i poprawy zdrowia.

Lekcja wprowadzająca do za jęć ok. 45 min. Odgrywanie scenek: 2x45min.

Czas przeznaczony na jedną scenkę to 10–15 min.

POMOCE DYDAKTYCZNE

materiały dotyczące objawów choroby i zasad diety w jej leczeniu (materiały pomocnicze),

rekwizyty oraz stroje przygotowane przez dzieci mogące przydać się podczas odgrywania ról np. fartuch dla dietetyka, wysypka u alergika itp.,

programy typu prezentacja Power Point.


M ł o d z i O d w a g i 1 8 / 3 3

PRZEB IEG ZAJĘĆ

1 Podaj temat lekcji oraz jej cele. Przedstaw uczniom prezentację dotyczącą zawodu dietetyka.

2 Podziel klasę na sześć grup oraz omów zasady pracy w zespołach. Każda grupa odgrywa jedną scenkę.

3 Zrób losowanie scenek dla poszczególnych grup, a następnie rozdaj materiały do każdej ze scenek.

4 Razem z uczniami opracuj pytania i odpowiedzi do dialogu między pacjentem i dietetykiem.

5 Razem z uczniami pomyśl jakie rekwizyty i stroje mogą być pomocne przy odgrywaniu scenek.

6 W czasie pracy w grupach zaproponuj uczniom przydzielenie poszczególnych ról: dietetyk, pa-cjent, charakteryzator – osoba odpowiedzialna za rekwizyty, reżyser – osoba odpowiedzialna za prawidłowy przebieg scenki.

7 Pytania pomocnicze podczas przygotowywania scenariusza scenki:• Jakie zadanie ma dietetyk?• Czy potrzebne będzie wykonanie pomiarów – zważenie, zmierzenie pacjenta?• Czy dietetyk powinien zapoznać się z wynikami badań pacjenta?• Czy dietetyk powinien poznać sposób żywienia jego pacjenta? O co powinien zapytać?• Czy dietetyk powinien przygotować dla pacjenta jadłospis?• Czy dietetyk powinien pokazać pacjentowi jakieś pomoce: tabele, wykresy, schematy,

znaki?• Czy dietetyk powinien okazać pacjentowi zrozumienie i wsparcie?• Czy dietetyk powinien założyć kartę pacjenta dla dalszej kontroli?• Czy dietetyk powinien umówić się na wizytę kontrolną?• Jakie są niezbędne atrybuty dietetyka: fartuch, waga, centymetr?• Jakie zadania ma pacjent?• Jakie objawy można zobaczyć od razu? O jakich objawach musi powiedzieć dietety-

kowi pacjent?• Jakie pytania może zadać pacjent by lepiej zrozumieć jak ma się odżywiać?

8 Na następnej lekcji uczniowie odgrywają scenki sytuacyjne.

9 Końcowe zalecenia dietetyka stanowią podsumowanie wiedzy dzieci na temat żywienia w róż-nych chorobach.

Materiały pomocniczeZałączn ik 1

materiały dotyczące objawów choroby i zasad diety w jej leczeniu

Załączn ik 2 (prezentacja zawód – dietetyk)

M ł o d z i O d w a g i 1 9 / 2 6

P R Z Y G O T U J S A M S W O J E Z D R O W E D R U G I E Ś N I A D A N I E


PYTANIE KLUCZOWE

Z czego powinno składać się zdrowe, drugie śniadanie?

CELE LEKCJ I

Uczeń/uczennica: wie, że jedzenie II śniadania

jest ważne dla zdrowia;

wie jakie grupy produktów wchodzą w skład prawidłowo skomponowanego II śniadania;

posiada samodzielnie przygotowane pudełko na II śniadanie.

3 x 45 minut

NaCoBeZu

Uczeń bierze czynny udział w zajęciach (przygotowywanie pudełek śniadaniowych).

Uczeń potrafi wyciągnąć wnioski dla siebie.

POMOCE DYDAKTYCZNE

szablon pudełka śniadaniowego (materiały pomocnicze),

kolorowe kartony, nożyczki, kredki, flamastry, farby, gazety do wycinek, klej, taśma klejąca, karton itd.

UWAGI !

Nauczyciel przygotowuje się do zajęć przez zapoznanie się z zawartością podanych niżej stron i poradników:

• http://www.pssebrzeg.pol.pl/aktual/2sniadanieulotka.pdf• http://www.pssebrzeg.pol.pl/aktual/2sniadanie.pdf• http://edukacja.warszawa.pl/index.php?wiad=3078• http://prywatnezdrowie.pl/artykuly/zdrowe-zywienie/sniadanie-to-podstawa-dnia/• http://www.wykop.pl/ramka/247273/pomijasz-sniadanie-zastanow-sie-dobrze/• http://www.nawidelcu.pl/warto-wiedziec/to-sie-moze-przydac/sniadanie-to-podstawa,1,1,1069


M ł o d z i O d w a g i 2 0 / 3 3

PRZEB IEG ZAJĘĆ

Część p ie rwsza – wprowadzen ie

1 Podaj temat lekcji oraz jej cele. Zapytaj uczniów z czego, ich zdaniem, powinno się składać zdro-we śniadanie. Wysłuchaj odpowiedzi uczniów, a następnie zapisz je na tablicy lub flipcharcie. Możesz dopytać ich skąd wiedzą o tym, czy coś jest zdrowe czy nie i co sami jedzą najczęściej na śniadanie.

2 Skomentuj krótko odpowiedzi uczniów, popraw te, które są ewidentnie niewłaściwe (np. to, że śniadanie powinno składać się ze słodyczy). Opowiedz o podstawowych zasadach zdrowego jedzenia, możesz pokazać uczniom przykładowy przepis na śniadanie, np. ze strony www.ceo.org.ol/odwagi.

3 Przygotuj razem z uczniami karty produktów dobrych na drugie śniadanie. Uczniowie wycinają kartoniki wielkości kart do gry w różnych kolorach. Każdy kolor to inna grupa żywności. Każdy uczeń powinien mieć przynajmniej po jednej karcie z każdego koloru.

Grupa żywności Charakterystyka Produkty

PRODUKTY ZBOŻOWE –

PEŁNOZIARNISTE

Zawierają błonnik, witaminy z grupy B, białko i węglowodany złożone, które są podstawowym źródłem energii.

płatki owsiane, musli, płatki zbożowe, chleb razowy, chleb graham, bułka grahamka, bułka z ziarnami

PRODUKTY MLECZNE I MIĘSNE

Dostarczają wapnia, białka, witamin A i D, dają uczucie sytości i zapobiegają osteoporozie.

tuńczyk, schab, biały chudy ser, cielęcina, wołowina, jajka, maślanka, jogurt, kefir, serek ziarnisty, wędliny

TŁUSZCZE

Są nośnikami witamin rozpuszczalnych w tłuszczach oraz źródłem nienasyco-nych kwasów tłuszczowych, niezwykle ważnych dla utrzymania prawidłowej struktury i funkcji błon biologicznych ustroju człowieka.

orzechy: laskowe, brazylijskie, włoskie, nerkowce, migdały, masło

OWOCE I WARZYWA

Są źródłem błonnika pokarmowego, wielu witamin i składników mineralnych, niezbędnych do prawidłowego funkcjono-wania organizmu.

Każda karta to inny produkt, poproś uczniów, aby na odwrocie swoich kart narysowali jeden produkt z danej grupy.

Praca domowa

Poproś uczniów by na następne zajęcia przynieśli materiały umożliwiające przygotowanie wła-snego pudełka śniadaniowego na podstawie uzyskanego szablonu – kredki, flamastry, klej, karton, farby itp.

M ł o d z i O d w a g i 2 1 / 3 3

Część druga – przygotowywanie pudełek śn iadan iowych

Rozdaj szablony uczniom, a następnie wytłumacz w jaki sposób wykonać pudełko.

Praca domowa

Poproś uczniów by na następne zajęcia w samodzielnie zrobionym pudełku przynieśli II śniadania skomponowane na podstawie wybranych kart z różnymi produktami.

Część t r zec ia – prezentac ja swo jego zdrowego I I śn iadan ia

Zachęć uczniów do prezentacji swojego śniadania.

Zadawaj pytania podsumowujące mające na celu powtórzenie i utrwalenie wiedzy zdobytej pod-czas pierwszych zajęć. Dlaczego wybrali takie produkty? Czy czegoś zabrakło w ich zestawie? Które z produktów lubią najbardziej? Których wcześniej nie jedli zbyt często?

Materiały pomocnicze: Załączn ik 1

(szablon pudełka śniadaniowego)

M ł o d z i O d w a g i 2 2 / 2 6

R U S Z M Y S I Ę N A P R Z E R W Ę !

CELE LEKCJ I

wyrobienie, wśród uczniów, potrzeby i nawyku aktywności fizycznej;

odprężenie i zrelaksowanie uczniów po intensywnym wysiłku umysłowym i wzmożonej koncentracji podczas lekcji;

pobudzenie czynności układu krążenia i oddechowego;

zmiana formy spędzania wolnego czasu;

integracja uczniów.

METODY I FORMY PRACY

zajęcia ruchowe w klasie, na korytarzu szkolnym i sali gimnastycznej;

ćwiczenia rozciągające i oddechowe podczas przerw 5 i 10 minutowych;

ćwiczenia ruchowe w formie zabaw dla klas I-III;

rozgrywki wewnątrzklasowe i międzyklasowe (piłka nożna, siatkówka, koszykówka, unihokej itp.) dla klas starszych szkoły podstawowej, uczniów gimnazjów i klas ponadgimnazjalnych;

pokazy samych uczniów i nauka ich umiejętności inne dzieci.

przerwy międzylekcyjne 5 , 10, 15 minutowe i dłuższe

POMOCE DYDAKTYCZNE

dostępność klasy szkolnej podczas przerw 5 i 10 minutowych;

dostępność korytarza szkolnego lub sali gimnastycznej w czasie dłuższych przerw.

sprzęt wykorzystywany na zajęciach w-f np. piłki do koszykówki, piłki nożnej, piłki siatkowej, ręcznej, zestaw do unihokeja;

słupki, szarfy, materace, woreczki, skakanki, ringo.

Natalia Puciłowska

M ł o d z i O d w a g i 2 3 / 3 3

PRZEB IEG ZAJĘĆ

Przerwy 5 i 10-minutowe :

Uwagi wstępne:• ćwiczenia mogą się odbywać w klasie;• w pierwszej kolejności należy otworzyć/ uchylić okna;• ćwiczenia powinny obejmować ćwiczenia oddechowe rozciągające;

Przykładowe ćwiczenia dla klas IV-VI, klas gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych:

Ćwiczenia oddechowe

1 wdech nosem, wydech ustami.

2 Wdech z uniesieniem ramion, wydech z opuszczeniem ramion (ćw. w pozycji siedzącej lub stojącej).

3 Wdech w pozycji wyprostowanej, wydech przy skłonie w przód (ćw. w pozycji siedzącej lub stojącej).

4 Na przemian wdech i wydech; przy wdechu – dzieci stają na palcach i unoszą ręce; przy wydechu – opadają na całe stopy i opuszczają ręce.

5 Wdech oczy otwarte, wydech z zamknięciem oczu i rozluźnieniem mięśni (ćw. w pozycji siedzącej lub stojącej).

6 Wdech – ręce na biodrach , skłon w bok, wydech w pozycji wyprostnej (ćw. w pozycji stojącej).

7 Wdech z odchyleniem rąk do tyłu i uwypukleniem klatki piersiowej, wydech z opuszczeniem rąk (ćw. w pozycji stojącej).

8 Dmuchanie małych kuleczek z papieru leżących na ławce. Zdmuchiwanie papierowych kulek z ławki lub Dwoje dzieci staje po obu stronach ławki i dmuchając próbuje przesunąć papierową kulkę na stronę przeciwnika.

9 Zatrzymywanie oddechu na 2-3 minuty.

M ł o d z i O d w a g i 2 4 / 3 3

Ćwiczenia rozciągające z wykorzystaniem krzeseł w klasie (ćwiczenia w pozycji siedzącej)

Ręce na kolanach. Podczas wydechu, powolne opuszczanie tułowia z rękami na poziomie kolan, tułów zwisa swobodnie. Następnie, w miarę możliwości, położyć dłonie na podłodze nadal obniżając tułów. Utrzymanie pozycji ok. minuty głęboki oddech. Swobodnie wisząca głowa wyciąga szyję i kręgosłup. Następnie, wdech, podnoszenie tułowia, głowa podnosi się ostatnia, dłonie wracają na kolana.

Prawa ręka za lewym uchem, chwyta podstawę czaszki. Podczas wydechu, delikatne przyciąganie głowy do prawego ramienia, zatrzymanie pozycji na 15s. Ćwiczenie powtarzane na drugą stronę.

Podczas wdechu prostowanie kręgosłupa. Podczas wydechu, prowadzenie prawej dłoni do lewego kolana, skręt tułowia w lewo. Przytrzymanie pozycji, głęboki wdech i wydech. Ćwiczenie powtarzane na drugą stronę.

Lewa kostka u nogi na prawym kolanie. Wydech, opuszczenie tułowia do przodu, głowa wisi swobodnie w dole. Utrzymać pozycję ok. 15 s. Następnie podnoszenie tułowia, głowa ostatnia. Ćwiczenie powtarzane na drugą stronę.

Przerwy 15 minutowe i d łuższe .

W klasach I-III można zorganizować aktywnie czas podczas przerwy w formie zabaw ruchowych:http://www.edukacja.edux.pl/p-8112-gry-i-zabawy-ruchowe-scenariusz-zajec.phphttp://www.zabawna-kraina.pl/gry-i-zabawy/zabawy-ruchowe-w-domu/

Dla klas IV-VI można zaproponować rywalizację wewnątrz klasy lub międzyklasową w formie slalo-mów i wyścigów.

Przykładowe konkurencje w formie wyścigów mogą obejmować takie zadania do wykonania jak:• bieg z pałeczką sztafetową,• bieg i skoki przez piłki lekarskie, przewlekanie się przez szarfy,• toczenie piłki ręką lewą i ręką prawą,• kozłowanie piłki jedną ręką,• bieg ze skakanką „rowerkiem” lub obunóż,• rzut kółkiem „Ringo”,• skoki zajęcze przez szarfy,• przetoczenie się po materacu,• rzut woreczkami do skrzynki,• skoki na nodze prawej i lewej,• podawanie piłki górą w rzędach.

Dla klas starszych idealnym rozwiązaniem są rozgrywki międzyklasowe w piłkę nożną, koszykówkę, piłkę siatkową, piłkę ręczną, unihokeja, tenisa stołowego itp.

W czasie zimy rozgrywki mogą odbywać się na sali gimnastycznej, a w miesiącach ciepłych na boisku szkolnym.

M ł o d z i O d w a g i 2 5 / 3 3

Rozgrywki mogą przyjmować formę zabawy w celu zachęcenia wszystkich uczniów do uczest-nictwa w zajęciach. Należy tak zorganizować zajęcia, aby umiejętności sportowe nie ograniczały aktywności fizycznej dzieci i młodzieży.

Przykładowe gry z wykorzystaniem piłki siatkowej można znaleźć na stronie: http://www.akademiasiatkowki.com.pl/b/minisiatkowka-gry-i-zabawy/0

Rozgrywki, w celu zachęcenia uczniów do aktywności fizycznej, mogą przyjąć także formę ry-walizacji wewnątrz klasy lub rywalizacji międzyklasowej.

Wybór drużyn koordynuje nauczyciel. W celu zachowania porządku, klasy na początku przerwy mogą zgłaszać drużyny o ustalonej liczbie osób do wcześniej wyznaczonego nauczyciela.

Rozgrywki powinny odbywać się według ustalonego wcześniej harmonogramu. np. propozycja tygodnia z piłką nożną, siatkową itp.

W celu zachęcenia uczniów do uczestnictwa w zajęciach, mogą być wystawiane dodatkowe oceny (tylko pozytywne) z wychowania fizycznego czy wręczane nagrody na koniec semestru dla najbardziej aktywnych klas w szkole.

Wszystkich uczniów, zarówno klas podstawowych gimnazjalnych jak i ponad gimnazjalnych, można zaktywizować do samodzielnego prowadzenia zajęć tanecznych, gimnastycznych, aerobi-kowych itp. Zajęcia mogą być prowadzone dla rówieśników i młodszych kolegów (pod nadzorem nauczyciela). Nauczyciel (spośród samodzielnie zgłoszonych osób) wybiera jednostki o wyjąt-kowych umiejętnościach. Uczniowie mogą organizować pokazy, a także uczyć rówieśników czy klasy młodsze np. krótkich układów tanecznych. Oczywiście nauczyciel wychowania fizycznego czy innego przedmiotu posiadający dodatkowe umiejętności w zakresie różnych sportów także może poprowadzić takie zajęcia.

Wszystkim zajęciom (w miarę możliwości) może towarzyszyć muzyka (ustalona z uczestnikami) co w znaczący sposób umili czas spędzany na przerwie.

M ł o d z i O d w a g i 2 6 / 2 6

S C E N A R I U S Z L E K C J I W Y C H O WA N I A F I Z Y C Z N E G O

Z E L E M E N T A M I S A M O O B R O N Y

Mariusz Rokita

MIEJSCE ĆWICZEŃ :

sala gimnastycznaUCZESTNICY :

młodzież szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych

ZADANIA SZCZEGÓŁOWE

Usamodzielniające ucznia: • Współpraca i dbanie o zdrowie współćwiczącego podczas ćwiczeń• Wdrażanie do poprawnego wykonywania ćwiczeń

Umiejętności: • Uczeń potrafi przyjąć i poruszać się w pozycji walki oraz wyprowadzić cios przedni

i tylny z zachowaniem prawidłowej techniki

Wiadomości:• Uczeń wie jak zachować się podczas wykonywanych ćwiczeń

• Zna podstawowe zasady:– bezpieczeństwa – pozycji i wyprowadzenia ciosów prostych prawą i lewą ręką

Sprawność motoryczna:• Uczeń kształtuje: szybkość, zwinność, skoczność, koordynację wzrokowo – przestrzenną,

wytrzymałość siłową

M ł o d z i O d w a g i 2 7 / 3 3

Tok lekcyjny (rodzaj zadań)

Nazwa i opis ćwiczenia CzasUwagi

organizacyjno – - metodyczne

CZĘŚĆ WSTĘPNA 15 min

ORGANIZACJA LEKCJI

zbiórka sprawdzenie listy obecności

i stanu ćwiczących podanie tematu lekcji ukłon

2 min Zbiórka w szeregu twarzą do prowadzącego, przypomnienie o zasadach bezpieczeństwa, ukłon.

ĆWICZENIA W BIEGU

swobodny bieg wymachy oburącz ramion

do przodu i do tyłu bieg bokserski przeplatanka twarzą do wewnątrz

i na zewnątrz z akcentem łokci krok odstawno – dostawny twarzą

do wewnątrz i na zewnątrz z gardą bieg – na sygnał zmiana kierunku naprzemienne podskoki z akcentem

kolan i łokci bieg – na sygnał przysiad i wyskok zbieranie grzybków

4 min Uczniowie z szeregu ustawiają się w jednym kierunku podanym przez nauczyciela. Sprawdzają bezpieczny odstęp między sobą wykonując wyprost ramion do przodu – ramiona nie powinny dotykać współćwiczącego stojącego przed osobą.

ĆWICZENIAROZGRZEWAJĄCE STAWY

zgięcie i wyprost w stawie skokowym krążenia stopy na prawo i lewo krążenia kolan o stopach złączonych

w prawą i lewą stronę krążenia kolan na zewnątrz i do

wewnątrz stopy na szerokość bioder krążenia bioder

4 min Uczniowie ustawieni w kolumnie szachowej z zachowaniem bezpiecznego odstępu między osobą współćwiczącą, twarzą do prowadzącego. Bezpieczny odstęp – na wyciągniecie obu ramion w bok. Podczas wykonywania krążeń kolan dłonie położone na stawach kolanowych. Skłony głowy przy postawie stabilnej.

M ł o d z i O d w a g i 2 8 / 3 3

ĆWICZENIA WZMACNIAJĄCE

„Żabi chód” Uczeń wykonuje przysiad, zakłada dłonie za głowę i przemieszcza się do przodu.

„Męskie pompki” Uczeń wykonuje pompkę o czterech pkt. podporu

„Spiny” Uczeń wykonuje brzuszki nie odrywając podczas tego ćwiczenia odcinka lędźwiowego, ramiona przy głowie – imitacja gardy

„Grzbiety” Uczeń przechodzi do leżenia na brzuchu i unosi klatkę piersiową, ramiona ustawione w skrzydełka.

2,5 min Ćwiczenia wzmacniające wykonywane w postaci powtarzającego się cyklu bez odpoczynku – możliwa modyfikacja. Nauczyciel bierze pod uwagę możliwości grupy i w zależności do niej zmienia intensywność i obciążenie cyklu. Przy wykonywaniu pompki nauczyciel zwraca uwagę na brzuch by był wciągnięty i napięty. Przy wykonywaniu brzuszków stopy nie odrywają się od podłoża, odcinek lędźwiowy ma cały czas kontakt z podłożem.

ĆWICZENIA ROZCIĄGAJĄCE

wymachy kolanem do przodu wymachy nogą do przodu w lekkim rozkroku skłon tułowia

raz do lewej nogi, raz do środka, raz do prawej

wypady raz prawa raz lewą nogą do przodu

w pozycji stojącej rozciąganie przedramion i klatki piersiowej.

2,5 min Przed przystąpieniem do ćwiczeń rozciągających nauczyciel zaznacza że jest to cecha indywidualna i każdy wykonuje ćwiczenia na ile może nie sugerując się ćwiczącym obok. Przy wykonywaniu wymachów pierwsze 3 delikatnie w sposób kontrolowany do poziomu linii bioder, kolejne w miarę możliwości nieco wyżej. Podczas wykonywania wypadu zwracamy uwagę by kolano nogi wykrocznej nie wychodziło za linie palców stóp.

M ł o d z i O d w a g i 2 9 / 3 3

CZĘŚĆ GŁÓWNA 25 min

NAUKA POZYCJI WALKI

„Pozycja walki” Uczeń przyjmuje postawę wykroczno – zakroczną, ciężar rozłożony równomiernie po 50% na każdą nogę, palce stóp skierowane są do przodu, palce nogi wykrocznej lekko skierowane do wew., kolana lekko ugięte, ramiona uniesione są na wysokość brody, łokcie blisko tułowia, dłonie otwarte, broda lekko pochylona w stronę wcięcia szyjnego.

1,5 min Uczniowie ustawieni w kolumnie szachowej twarzą do nauczyciela. Pokaz i objaśnienie przez prowadzącego.

ĆWICZENIE DOSKONALĄCE

„Balans” Uczeń w pozycji gotowości przenosi ciężar ciała raz na jedną raz na drugą nogę zachowując przy tym postawę.

1 min Uczeń podczas tego ćwiczenia ma za zadanie wyczuć własny środek ciężkości i go równomiernie rozłożyć na obydwie kończyny.

„Prawa i lewa do góry” Uczeń w pozycji walki przy odpowiednim rozłożeniu obciążenia unosi raz prawą raz lewą nogę.

0,5 min Nauczyciel podchodzi i obserwuje czy ciężar ciała został równomiernie rozłożony na obydwie nogi.

NAUKA ZACISKANIA PIĘŚCI

„Prawidłowo zaciśnięta pięść” Zginamy palce w środkowych stawach następnie kontynuujemy zgięcie do momentu dotknięcia wnętrza dłoni. Na koniec zginamy kciuk i przyciskamy nim palec wskazujący i środkowy.

0,5 min Pokaz i objaśnienie przez nauczyciela.

Podczas pokazu nauczyciel powinien mieć zgiętą rękę w stawie łokciowym i uniesioną do góry dłoń, tak by była ona widoczna dla wszystkich.

NAUKA PORUSZANIA SIĘ W POZYCJI WALKI

„Nauka poruszania się przód – tył” Do przodu poprzez odepchniecie nogi tylnej i przesuniecie do przodu w tym samym czasie nogi przedniej.Do tyłu poprzez odepchniecie nogi przedniej i przesuniecie w tył nogi tylnej.

1,5 min Uczniowie poruszają się w pozycji walki z gardą.

Uczeń po każdym wykonanym całym ruchu w przód bądź w tył powinien mieć równomiernie rozłożony środek ciężkości.

M ł o d z i O d w a g i 3 0 / 3 3

NAUKA ELEMENTU TECHNICZNEGO

Nauka ciosu prostego przedniego Uczeń w pozycji walki wykonuje wyprost lewę ręka w tym samym momencie wykonuje skręt barków, bioder do przodu. Po zadanym ciosie ręka wraca do gardy.

Nauka ciosu prostego tylnegoUczeń w pozycji walki wykonuje wyprost prawą ręką poprzedzony skrętem bioder, pięta nogi tylnej w tym momencie idzie lekko na zewnątrz. Po zadanym ciosie ręka wraca do gardy.

1 min Pokaz i objaśnienie przez nauczyciela zasad technicznych: • prawidłowo zaciśnięta pięść • ręka w nadgarstku prosta • siła ciosu wychodzi z całego ciała • przy wyprowadzeniu ciosu ramię zasłania twarz druga ręka osłania głowę • po zadanym ciosie ręka wraca do głowy i ją osłania.

ĆWICZENIA DOSKONALĄCE INDYWIDUALNE

W pozycji walki uczeń wykonuje: Strona prawa i lewa: • cios lewy prosty 5 razy • cios prawy prosty 5 razy • cios lewy prosty i prawy prosty 5 razy • cios lewy prosty i prawy prosty na sygnał 5 razy • cios prawy prosty i lewy prosty 5 razy • cios prawy prosty i lewy prosty na sygnał 5 razy • cios lewy prosty powrót następnie prawy prosty powrót i lewy prawy prosty na raz ( całość po 6 razy )

6 min Ćwiczenia wykonywane w kolumnie szachowej na sygnał nauczyciela. Przy wykonywaniu ciosów w powietrze należy zachować 5–10% rezerwy – czyli nie do pełnego wyprostu w stawie łokciowym w celu uniknięcia kontuzji. Uczeń wykonuje po kolei wszystkie ćwiczenia na stronę prawą następnie zmienia pozycje walki – strona lewa – wariant dla prawo i lewo ręcznych.

ĆWICZENIA KSZTAŁTUJĄCE SZYBKOŚĆ I SKOCZNOŚĆ

„Szybkie ciosy” Uczeń wykonuje lekkie podskoki z nogi na nogę w miejscu. Na sygnał zadaje 6 szybkich ciosów z unoszeniem na przemian stronnym kolan do wysokości bioder.

1 min Nauczyciel daje sygnał do wykonania zadania gwizdkiem/klaśnięciem/ komenda.

„Podskoki + ciosy” Uczeń wykonuje lekkie podskoki obunóż na sygnał: • podskok z wyprowadzeniem 2 ciosów zanim stopy dotkną podłoża – 1raz, • podskok z wyprowadzeniem 4 ciosów zanim stopy dotkną podłoża – 2 razy

1 min Zadawane ciosy w powietrze nie do pełnego wyprostu w stawie łokciowym.

M ł o d z i O d w a g i 3 1 / 3 3

KOMBINACJE „Kombinacja ” Uczeń w pozycji walki wykonuje:• krok w przód z ciosem przednim i tylnym • cios lewy prosty – krok w tył – cios prawy prosty • krok w przód – cios lewy, prawy prosty – krok w tył • krok w przód lewy prosty – krok w tył – prawy prosty

5 min W kolumnie szachowej na wyraźny sygnał nauczyciela.Pokaz i objaśnienie przed każdą nową kombinacją. Pierwsze dwa powtórzenia każdej kombinacji uczniowie wykonują z nauczycielem, potem sami, nauczyciel obserwuje i koryguje błędy. Zwracamy uwagę na prace nóg, bioder, ramion.

ĆWICZENIE OSWAJAJĄCE

W parach: obaj ćwiczący stoją w miejscu naprzeciwko siebie, twarzami zwróconymi do siebie. Ćwiczący A ma ręce ułożone w pozycji walki, ćwiczący B ramiona ma luźno opuszczone w dół. Na sygnał ćwiczący A próbuje klepnąć w bark ćwiczącego B. Ćwiczący B broni się stojąc w miejscu wykorzystując rotacje w biodrach. Na sygnał zmiana ról.

2 min Uczniowie ustawiają się w parach w kolumnie szachowej tak by nie zagrażać parze obok. Nauczyciel zaznacza o wykonywaniu ćwiczenia poprawnie bez agresji i uderzeń na głowę. Uczniowie w parze ustawieni są na taką odległość pozwalającą bez przemieszczania się wykonać poprawnie zadanie.

ZABAWA „Ruchomy cel” Ćwiczący A i ćwiczący B stają naprzeciwko siebie w pozycji walki. Na sygnał nauczyciela starają się klepnąć w bark przeciwnika, wygrywa ten który jako pierwszy klepnie w bark i odnowa. Klepnięcia wykonywane są do wysokości barków nie wyżej.

3 min Uczniowie w parach rozstawieni są po całej sali tak by każdy z nich miał swobodę poruszania się.Nauczyciel zaznacza uczniom aby skupili się na zadaniu oraz kontrolowali sytuacje pozostałych współćwiczących. Na pojedynczy sygnał rozpoczęcie zabawy, na podwójny sygnał zmiana współćwiczącego. Nauczyciel chodzi i obserwuje przebieg zabawy w momencie pojawienia się agresji przerywamy zabawę.

M ł o d z i O d w a g i 3 2 / 3 3

CZĘŚĆ KOŃCOWA 5 min

ĆWICZENIA WYCISZAJĄCE ORGANIZM

Ćwiczenia wyciszające organizm: • marsz wzdłuż sali – wdech i wydech

1 min Uczniowie maszerują wzdłuż sali wykonując swobodny wdech nosem i wydech ustami.

„Ćwiczenie oddechowe” W siadzie na piętach , wyciągamy ramiona do przodu zataczając koło następnie bierzemy wdech nosem i przyciągamy otwarte dłonie pod doły pachowe po czym wykonując wydech ustami wykonujemy wyprost ramion przed siebie.

1,5 min Podczas ćwiczenia oddechowego jak i medytacji uczniowie ustawieni w kolumnie szachowej. Wdechy i wydechy nie za głębokie.

„Medytacja” Na sygnał „mokuso” zamykamy oczy wyciszamy organizm, otwieramy oczy na sygnał „mokuso-yame”.

1 min Sygnał”mokuso”i „mokuso-yame” – czyt.”mokuso – jame „ daje nauczyciel.

ZAKOŃCZENIE LEKCJI

Zbiórka, podsumowanie lekcji, sprawdzenie stanu ćwiczących, pożegnanie, ukłon

1,5 min Zbiórka w szeregu twarzą do prowadzącego.

Powyższy konspekt został napisany z myślą o zastosowaniu w każdej szkole nawet tej z ubogim zaple-czem. Przykładowo zabawa „Ruchomy cel” jest modyfikacją zabawy „Ruchoma szarfa” czasami tak się zdarza, że nie starcza nam szarf na daną grupę osób. Dlatego do tego konspektu potrzebujemy tylko i wyłącznie sali i chęci J

Organizatorzy akcji: Partner akcji: