Departament Stabilności Finansowej
Warszawa / 16 listopada 2017
Rozwój systemu finansowego w Polsce
■ Polska gospodarka, podobnie jak gospodarki innych krajów regionu, wciąż
charakteryzowała się, w porównaniu z krajami strefy euro, stosunkowo niskim
poziomem pośrednictwa finansowego.
Ewolucja i struktura systemu finansowego (1) 2
Aktywa systemu finansowego w relacji do PKB w wybranych krajach
Europy Środkowo-Wschodniej oraz w strefie euro w latach 2013–2016 (w %)
2013 2014 2015 2016
Polska 125,9 121,4 122,8 126,3
Czechy 165,0 164,4 154,4 157,9
Węgry 132,9 133,3 127,0 127,2
Strefa euro 470,6 493,8 463,6 486,6Uwagi: dane dla strefy euro dotyczą 17 krajów w latach 2011-2013, 18 krajów w 2014 r. oraz 19 krajów w latach 2015-2016. Dane nie są porównywalne z zamieszczonymi
w poprzednich edycjach opracowania ze względu na zmianę źródła danych, uwzględnienie w aktywach systemu finansowego aktywów funduszy rynku pieniężnego oraz
korekty przesłane przez banki centralne.
Źródło: dla strefy euro ECB Statistical Data Warehouse oraz Eurostat; dla pozostałych krajów dane udostępnione przez narodowe banki centralne oraz GUS.
■ Analiza instytucji i rynków finansowych różnych krajów na tle ich rozwoju
gospodarczego sugeruje, że niektóre segmenty systemu finansowego w Polsce,
w tym sektor bankowy, są nadal relatywnie słabo rozwinięte.
Ewolucja i struktura systemu finansowego (2) 3
Rozwój systemu finansowego w zależności od poziomu PKB per capita
Źródło: opracowano na podstawie danych Międzynarodowego Funduszu Walutowego, Banku Światowego, GUS, UKNF, GPW, Fitch
Polska oraz NBP.
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
110
7,5 8 8,5 9 9,5 10
Segm
enty
sekto
ra f
inansow
ego
(w %
PK
B)
Logarytm PKB per capita (w PPP)
Sektor bankowy Sektor bankowy - wartości rzeczywiste w PolsceRynek akcji Rynek akcji - wartości rzeczywiste w PolscePapiery dłużne sektora publicznego Papiery dłużne sektora publicznego - wartości rzeczywiste w PolscePapiery dłużne pozostałych sektorów Papiery dłużne pozostałych sektorów - wartości rzeczywiste w PolsceSektor ubezpieczeniowy Sektor ubezpieczeniowy - wartości rzeczywiste w Polsce
20
00
20
16
20
07
■ Rosnące znaczenie rynków finansowych wraz z rozwojem systemu finansowego
i wzrostem gospodarki.
Wskaźnik rozwoju systemu finansowego (FD), oraz udział wskaźnika
rozwoju instytucji finansowych (FI) we wskaźniku rozwoju systemu
finansowego (FD) w zależności od PKB per capita w krajach UE w 2014 r.
Ewolucja i struktura systemu finansowego (3) 4
Źródło: opracowano na podstawie K. Svirydzenka, Introducing a New Broad-based Index of Financial Development, IMF Working Paper,
WP/16/5, January 2016, IMF oraz danych Banku Światowego
■ Sektor bankowy odgrywa wiodącą rolę w polskim systemie finansowym.
Wskaźnik struktury systemu finansowego w Polsce w latach 1996-VI 2017
Ewolucja i struktura systemu finansowego (4) 5
Uwaga: wskaźnik struktury systemu finansowego jest to relacja aktywów sektora bankowego do kapitalizacji spółek krajowych
notowanych na GPW i wartości zadłużenia z tytułu obligacji korporacyjnych.
Źródło: NBP, GPW, MF
0,0
1,0
2,0
3,0
4,0
5,0
6,0
7,0
8,0
9,0
1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016
Ewolucja i struktura systemu finansowego (5)
Wpływ rozwoju systemu finansowego na wzrost gospodarczy
6
■ Osiągnięty przez Polskę poziom rozwoju systemu finansowego, w ocenie instytucji
międzynarodowych, wskazuje na jego optymalną wielkość i strukturę z punktu widzenia
wpływu na wzrost gospodarczy.
Źródło: R. Sahay, M. Cihak, P. N'Diaye, A. Barajas, D. A. Pena, R. Bi, Y. Gao, A’ Kyobe, L. Nguyen, C. Saborowski, K. Svirydzenka, R. Yousefi, Rethinking Financial
Deepening: Stability and Growth in Emerging Markets, IMF Staff Discussion Note SDN/15/08, May 2015, IMF.
.
45,9%
3,1%
10,0%
41,0%
Monetarne instytucje finansowe Fundusze emerytalne
Zakłady ubezpieczeń Pozostałe instytucje finansowe
■ Wzrost udziału niebankowych instytucji finansowych w aktywach systemu
finansowego krajów strefy euro.
Struktura aktywów systemu finansowego krajów strefy euro
Ewolucja i struktura systemu finansowego (6) 7
Źródło: EBC. Report on financial structures, October 2017
2012 2016
54,1%
2,6%
9,5%
33,8%
Monetarne instytucje finansowe Fundusze emerytalne
Zakłady ubezpieczeń Pozostałe instytucje finansowe
■ Na 19 krajów strefy euro w 13 udział aktywów MIF w aktywach systemufinansowego przekracza 60%, co świadczy o utrzymującej się przewadze sektorabankowego. Polska z udziałem MIF przekraczającym 70% ma zbliżoną strukturęsystemu finansowego do takich państw jak Litwa, Łotwa czy Słowacja.
Struktura aktywów systemu finansowego w wybranych państwach UE
w 2016 r.
Ewolucja i struktura systemu finansowego (7) 8
Źródło: EBC. Report on financial structures, October 2017, NBP, UKNF, Analizy Online, KSKOK
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
Monetarne instytucje finansowe Pozostałe instytucje finansowe Fundusze emerytalne Zakłady ubezpieczeń
%
Ewolucja i struktura systemu finansowego (8)
Aktywa1 instytucji finansowych w Polsce w latach 2010-VI 2017 (w mld zł)
9
1 Dla funduszy inwestycyjnych i otwartych funduszy emerytalnych wartość aktywów netto.2 Banki prowadzące działalność operacyjną. Do banków komercyjnych zaliczono również oddziały instytucji kredytowych.3 Dane za 2014-2016 obejmują aktywa kas działających.4 Od 2010 r. do aktywów podmiotów maklerskich zalicza się wyłącznie aktywa domów maklerskich, co wynika ze zniesienia obowiązku finansowego wydzielenia
działalności maklerskiej banku
Źródło: NBP, UKNF, Analizy Online, KSKOK.
▪ Na koniec czerwca 2017 r. aktywa instytucji tworzących polski sektor finansowy wyniosły
2 bln 426,7 mld zł, tj. były o 3,8% wyższe niż na koniec roku 2016. Znacząco wzrosły
aktywa zakładów ubezpieczeń – o 5,4%. Aktywa OFE wzrosły o 13,9%.
2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 VI 2017
Banki komercyjne2 1 062,1 1 187,8 1 233,7 1 275,4 1 393,9 1 455,3 1548,2 1582,2
Banki spółdzielcze i zrzeszające2 96,4 106,1 115,8 129,3 135,4 139,7 158,2 163,2
Spółdzielcze kasy
oszczędnościowo-kredytowe3 14,0 15,6 16,8 18,7 13,7 12,3 11,3 10,8
Zakłady ubezpieczeń 145,2 146,1 162,7 167,6 178,5 180,3 185,4 195,4
Fundusze inwestycyjne 121,8 117,8 151,3 195,0 219,5 272,3 275,4 293,8
Otwarte fundusze emerytalne 221,3 224,7 269,6 299,3 149,1 140,5 153,4 174,7
Podmioty maklerskie4 9,2 10,1 9,0 8,6 7,9 7,6 6,2 6,6
Ogółem 1 670,0 1 808,2 1 959,3 2 093,9 2 098,0 2 207,9 2 338,1 2 426,7
Ewolucja i struktura systemu finansowego (9) 10
Struktura aktywów systemu finansowego w Polsce w latach 2009–VI 2017
Źródło: NBP, UKNF, Analizy Online, KSKOK.
■ Sektor bankowy nadal odgrywał główną rolę w systemie finansowym.
■ W latach 2014-2017 znacząco zwiększył się udział aktywów funduszy inwestycyjnych
w strukturze krajowego systemu finansowego.
2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 VI 2017
0
20
40
60
80
100
Banki Spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe Zakłady ubezpieczeń
Fundusze inwestycyjne Otwarte fundusze emerytalne Podmioty maklerskie
%
Ewolucja i struktura systemu finansowego (10)
Aktywa niebankowych instytucji finansowych w Polsce w latach 2009-2016
11
Źródło: NBP, UKNF, Analizy Online, KSKOK.
■ Wzrost znaczenia aktywów funduszy inwestycyjnych w sektorze niebankowych instytucji
finansowych.
0
6
12
18
24
30
36
42
48
0
100
200
300
400
500
600
700
800
2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016
Spółdzielcze Kasy Oszczędnościowo-Kredytowe - lewa oś Zakłady ubezpieczeń - lewa oś
Fundusze inwestycyjne - lewa oś Otwarte fundusze emerytalne - lewa oś
Domy maklerskie - lewa oś Aktywa / PKB - prawa oś
mld zł %
Ewolucja i struktura systemu finansowego (11) 12
Liczba spółek krajowych i ich kapitalizacja do PKB na Głównym Rynku
GPW w latach 2009-2016
Źródło: GPW.
■ W październiku 2017 r. na GPW było notowanych 427 spółek krajowych (od grudnia 2016 r.
ubyło 7 spółek).
0
5
10
15
20
25
30
35
40
45
50
0
50
100
150
200
250
300
350
400
450
500
20
09
20
10
20
11
20
12
20
13
20
14
20
15
20
16
Liczba spółek - lewa oś Kapitalizacja / PKB - prawa oś
%
Ewolucja i struktura systemu finansowego (12)
Struktura aktywów finansowych gospodarstw domowych w latach
2009–VI 2017, wg stanu na koniec okresów
13
Uwagi: 1) Kategoria „tytuły uczestnictwa UFK” jest prezentowana łącznie ze składkami oszczędnościowymi ubezpieczeń na życie; wartość depozytów w SKOK-ach
na marzec 2017.
2) Aktywa gospodarstw domowych obejmują depozyty gromadzone w bankach i SKOK-ach, tytuły uczestnictwa funduszy inwestycyjnych nabyte przez
gospodarstwa domowe, jednostki uczestnictwa ubezpieczeniowych funduszy kapitałowych (UFK) i składki oszczędnościowe ubezpieczeń na życie
odpowiadające wartości rezerw techniczno-ubezpieczeniowych w dziale ubezpieczeń na życie, skarbowe papiery wartościowe, akcje notowane na rynkach
organizowanych przez GPW, gotówkę w obiegu pozostającą poza kasami banków oraz nieskarbowe dłużne papiery wartościowe.
Źródło: opracowano na podstawie danych UKNF, Analizy Online i NBP.
■ Największy udział w strukturze aktywów finansowych gospodarstw domowych miały nadal
depozyty bankowe.
2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 VI 2017
0
100
200
300
400
500
600
700
800
900
1 000
1 100
1 200
Depozyty bankowe Depozyty w SKOK-ach
Tytuły uczestnictwa funduszy inwestycyjnych Tytuły uczestnictwa UFK
Skarbowe papiery wartościowe Akcje notowane na rynkach GPW
Nieskarbowe papiery wartościowe Gotówka w obiegu (bez kas banków)
mld zł
Ewolucja i struktura systemu finansowego (13) 14
Wybrane pozabankowe zewnętrzne źródła finansowania przedsiębiorstw
w Polsce w latach 2013–2016
Uwaga: dane na temat leasingu nie zawierają pożyczek udzielanych przez firmy leasingowe i z tego względu mogą różnić się od publikowanych
w poprzednich edycjach opracowania.
Źródło: opracowano na podstawie Fitch Polska, GUS, KDPW, GPW, Invest Europe i NBP,
■ Leasing pozostaje najważniejszym pozabankowym zewnętrznym źródłem
finansowania przedsiębiorstw.
6,1
2,0
5,6
2,0
15,8
21,7
24,7
21,7
1,6 1,13,3 3,1
28,631,1
36,2
49,2
0
5
10
15
20
25
30
35
40
45
50
2013 2014 2015 2016Emisje akcji na rynkach GPW Emisje długoterminowych obligacji na rynku krajowym Private equity Leasing
mld zł
Sektor bankowy (1) 15
Rozmiar polskiego sektora bankowego
Źródło: NBP.
■ Stabilny wzrost aktywów sektora bankowego.
■ Niski udział aktywów sektora bankowego w relacji do PKB w porównaniu z krajami
UE.
Źródło: obliczenia NBP na podstawie danych EBC.
Aktywa sektora bankowego w Polsce Relacja aktywów sektora bankowego do PKB
Źródło: obliczenia NBP na podstawie danych EBC.Źródło: NBP.
Sektor bankowy (2)
w krajach UE na koniec 2016
16
w Polsce w latach 2003-VI 2017
Struktura kredytów dla sektora niefinansowego
■ Najwyższy w UE udział kredytów dla gospodarstw domowych w portfelu
kredytowym.
■ Dominacja kredytów mieszkaniowych w strukturze portfela kredytowego.
Uwaga: dane dla rezydentów po wyeliminowaniu wpływu zmian kursów walutowych.Źródło: NBP.
Sektor bankowy (3)
Zmiany wartości i tempo, r/r
17
Struktura walutowa
2008 r. VI 2017 r.
■ Walutowe kredyty mieszkaniowe są systematycznie spłacane; banki praktycznie
nie udzielają nowych kredytów tego typu.
Kredyty mieszkaniowe dla gospodarstw domowych
Sektor bankowy (4) 18
Finansowanie kredytów
■ Luka finansowania w bankach komercyjnych bliska domknięcia.
■ Maleje znaczenie finansowania zagranicznego.
Luka finansowania Finansowanie zagraniczne do aktywów
Uwaga: dane dla banków komercyjnych.
Źródło: NBP.
Źródło: obliczenia NBP na podstawie danych EBC.
Sektor bankowy (5)
Adekwatność kapitałowa sektora bankowego
19
Wskaźniki kapitałowe Porównanie międzynarodowe
Źródło: NBP.
■ Poprawa adekwatności kapitałowej głównie na skutek zatrzymania zysków.
■ Banki w Polsce charakteryzują się niską dźwignią finansową.
Sektor bankowy (6) 20
Struktura sektora bankowego
Źródło: NBP.
▪ Tendencje w całym sektorze
bankowym kształtowane są
przez banki komercyjne –
podmioty o największej
sumie aktywów.
▪ Mniejsze znaczenie pod tym
względem mają banki
spółdzielcze oraz oddziały
instytucji kredytowych.
▪ Banki spółdzielcze stanowią
liczną i rozdrobnioną grupę
instytucji.
21Sektor bankowy (7)
Banki spółdzielcze
Znaczenie banków spółdzielczych na tle sektora bankowego Zyskowność banków spółdzielczych
Źródło: NBP.
■ Banki spółdzielcze posiadają około 7% aktywów sektora bankowego, zatrudniają
około 20% pracowników oraz posiadają 1/3 całkowitej liczby placówek.
Niekredytowe instytucje finansowe (1) 22
Struktura sektora funduszy inwestycyjnych otwartych i zamkniętych na
koniec 2016 r. i czerwca 2017 r.
Źródło: NBP.
■ Największą częścią funduszy otwartych były fundusze krajowych dłużnych
papierów wartościowych. Wśród funduszy zamkniętych dominowały natomiast
fundusze pozostałe.
9,1 9,2 13,8 14,64,9 4,3
21,3 20,9
41,6 40,0
3,2 3,5
7,5 7,8
15,7 16,2
4,2 4,7
7,4 8,2
6,3 6,3
12,6 12,1
1,4 1,4
2,7 2,6
50,2 49,7
8,9 8,9
86,8 86,7
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
XII 2016 VI 2017 XII 2016 VI 2017 XII 2016 VI 2017
Akcji krajowych Krajowych papierów dłużnych MieszaneAkcji zagranicznych Zagranicznych papierów dłużnych NieruchomościPozostałe
%
Sektor ogółem Fundusze otwarte i specjalistyczne otwarte Fundusze zamknięte
Niekredytowe instytucje finansowe (2) 23
Relacja tytułów uczestnictwa funduszy inwestycyjnych posiadanych
przez gospodarstwa domowe do depozytów bankowych od gospodarstw
domowych wg stanu na koniec okresów w latach 2010-VI 2017
Źródło: NBP.
■ Pomimo niskich stóp procentowych gospodarstwa domowe oszczędzają w formie
depozytów bankowych.
17,9
13,314,4
16,8
17,417,1
19,219,1
13
14
15
16
17
18
19
20
2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 VI2017
%
Niekredytowe instytucje finansowe (3) 24
Koszty ponoszone przez uczestników akcyjnych funduszy inwestycyjnych
Źródło: Cremers M., Ferreira M.A., Matos P., Starks L. (2016), Indexing and active fund management: International evidence, Journal of Financial Economics, Volume 120, Issue 3,
June 2016, 539–560.
Niekredytowe instytucje finansowe (4) 25
Wskaźnik ROE dla PTE, TFI, zakładów ubezpieczeń, banków
i przedsiębiorstw w latach 2010–2016
Źródło: przedsiębiorstwa – GUS, banki – NBP, ZU i PTE – UKNF, TFI – 2010 r. GUS, od 2011 r. UKNF.
■ Spadek ROE we wszystkich grupach podmiotów gospodarki. Wskaźnik ROE w sektorze
bankowym jest niższy niż w sektorze przedsiębiorstw niefinansowych.
0
5
10
15
20
25
30
35
40
45
50
2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016
PTE TFI ZU Banki Przedsiębiorstwa
%
Rynek pieniężny (1) 26
Zadłużenie z tytułu poszczególnych instrumentów rynku pieniężnego oraz
wartość obrotów na rynku transakcji lokacyjnych (mld zł)
▪ W I kw. 2017 r., podobnie jak w I kw. 2016 r., MF wyemitowało bony skarbowe o niewielkiej wartości.
▪ Na rynku transakcji warunkowych dominowały operacje SBB, zawierane głównie przez banki
z podmiotami niebankowymi.
Źródło: NBP.
2013 2014 2015 2016I poł.
2017
Rynek instrumentów dłużnych (zadłużenie na koniec okresu)
Bony skarbowe 0,0 0,0 0,0 0,0 6,0
Bony pieniężne 131,4 110,6 98,8 81,3 71,2
Krótkoterminowe bankowe papiery dłużne 4,2 5,1 5,0 4,7 4,8
Krótkoterminowe papiery dłużne przedsiębiorstw 16,2 13,5 7,3 7,8 5,9
Rynek transakcji lokacyjnych (średnie dzienne obroty netto)
Niezabezpieczone lokaty międzybankowe 5,8 4,9 3,9 3,8 3,6
FX swap 9,5 10,3 11,8 13,7 14,7
Transakcje repo/SBB 14,5 15,2 14,5 13,8 14,3
w tym: operacje między bankami krajowymi 3,5 4,6 4,7 4,2 5,3
Źródło: opracowano na podstawie danych NBP, KDPW oraz MF.
27
Miesięczne obroty netto na krajowym rynku transakcji warunkowych
w latach 2013–VI 2017
▪ Płynność krajowego rynku transakcji warunkowych w I połowie 2017 r. była zbliżona do obserwowanej
w 2016 r. Nastąpiły zmiany w strukturze podmiotowej obrotów na tym rynku – wzrostowi obrotów w
segmencie operacji międzybankowych towarzyszył istotny spadek aktywności na rynku klientowskim.
0
50
100
150
200
250
300
350
400
01-2
013
04-2
013
07-2
013
10-2
013
01-2
014
04-2
014
07-2
014
10-2
014
01-2
015
04-2
015
07-2
015
10-2
015
01-2
016
04-2
016
07-2
016
10-2
016
01-2
017
04-2
017
Rynek międzybankowy Rynek klientowski Transakcje z nierezydentami
mld zł
Rynek pieniężny (2)
28
Średnie dzienne obroty netto na globalnym rynku transakcji fx swap
złotego, w tym w Polsce i w Londynie (w mln USD)
Źródło: opracowano na podstawie danych Banku Anglii, Banku Rozrachunków Międzynarodowych i NBP.
Uwaga: obroty w poszczególnych segmentach globalnego rynku transakcji złotego oszacowano na podstawie danych z przeprowadzanego co
trzy lata badania Banku Rozrachunków Międzynarodowych (BIS) i wyznaczonych za kwiecień 2013 r. i kwiecień 2016 r. udziałów transakcji
zawartych na rynku londyńskim w obrotach ogółem na rynku offshore.
▪ Rynek transakcji fx swap złotego pozostawał największym rynkiem spośród walut krajów Europy
Środkowo-Wschodniej.
▪ Zgodnie z wynikami badania BIS zdecydowaną większość swapów walutowych nominowanych w złotych
przeprowadzano na rynku offshore. Jedynie około 20% tych transakcji zrealizowano na rynku krajowym.
IV 2014 X 2014 IV 2015 X 2015 IV 2016 X 2016 IV 2017
Rynek globalny 19 917 19 589 18 070 16 979 18 042 16 357 19 549
rynek krajowy, w tym: 2 768 3 598 3 045 3 037 3 714 3 221 3 418
- transakcje z nierezydentami 1 986 2 934 2 330 2 405 2 916 2 504 2 771
rynek offshore, w tym: 17 149 15 991 15 025 13 942 14 328 13 136 16 130
- rynek londyński 10 828 10 097 9 487 8 803 8 509 7 795 9 571
Rynek pieniężny (3)
29
Średnie dzienne obroty netto na globalnym kasowym rynku złotego,
w tym w Polsce i w Londynie (mln USD)
Źródło: opracowano na podstawie danych Banku Anglii, Banku Rozrachunków Międzynarodowych i NBP.
Uwaga: obroty w poszczególnych segmentach globalnego rynku transakcji na kurs złotego oszacowano na podstawie danych
z przeprowadzanego co trzy lata badania Banku Rozrachunków Międzynarodowych (BIS) i wyznaczonych za kwiecień 2013 r. i kwiecień
2016 r. udziałów transakcji zawartych na rynku londyńskim w obrotach ogółem na rynku offshore.
▪ Wielkość i struktura obrotów na globalnym kasowym rynku złotego były determinowane przede
wszystkim przez transakcje realizowane przez nierezydentów – głównie banki inwestycyjne
i fundusze hedgingowe.
▪ Istotnym czynnikiem stymulującym aktywność tych podmiotów był dysparytet między stopami
procentowymi w Polsce i w krajach wysoko rozwiniętych. Skłaniał on nierezydentów m.in. do
stosowania strategii carry trade.
IV 2014 X 2014 IV 2015 X 2015 IV 2016 X 2016 IV 2017
Rynek globalny 8 729 12 490 13 358 9 938 11 855 9 317 10 405
rynek krajowy, w tym: 1 666 1 761 1 718 1 719 1 634 1 748 1 712
- transakcje z nierezydentami 784 730 781 667 671 673 624
rynek offshore, w tym: 7 063 10 729 11 640 8 219 10 221 7 569 8 693
- rynek londyński 4 077 6 191 6 717 4 742 5 718 4 234 4 863
Kasowy rynek walutowy
▪ Najważniejszymi segmentami krajowego rynku kapitałowego były Główny Rynek GPW oraz rynek obligacji
skarbowych.
▪ Rynek nieskarbowych papierów dłużnych pozostawał słabo rozwinięty.
Rynek kapitałowy 30
Wielkość poszczególnych segmentów krajowego rynku kapitałowego w latach
2013–VI 2017 (w mld zł)1
1 Dla instrumentów dłużnych wielkość poszczególnych segmentów rynku kapitałowego mierzona jest wartością tych instrumentów w obiegu, a dla instrumentów
udziałowych – kapitalizacją spółek krajowych i zagranicznych notowanych na Głównym Rynku GPW oraz na platformie NewConnect.2 Dane obejmują wyłącznie wyemitowane w Polsce przez banki krajowe obligacje i bankowe papiery wartościowe nominowane w złotych i w walutach obcych. W
obrocie na rynku krajowym znajdowały się także obligacje Europejskiego Banku Inwestycyjnego oraz instytucji kredytowych z UE.
Źródło: opracowano na podstawie danych MF, NBP, KDPW, GPW, Fitch Polska.
2013 2014 2015 2016 VI 2017
Instrumenty dłużne 670,8 610,5 649,5 723,2 757,0
Obligacje rynkowe Skarbu Państwa 565,7 482,9 513,4 576,7 614,2
Obligacje BGK na rzecz KFD 25,4 25,6 19,4 22,7 22,6
Długoterminowe papiery dłużne przedsiębiorstw 37,8 54,2 65,2 69,0 64,6
Obligacje komunalne 18,6 19,1 20,0 19,9 19,9
Długoterminowe bankowe papiery dłużne2 20,0 25,1 26,5 27,4 27,5
Listy zastawne 3,3 4,1 5,4 7,6 8,2
Instrumenty udziałowe 851,8 1 262,1 1 091,6 1 125,5 1 326,8
Główny Rynek GPW 840,8 1 253,0 1 082,9 1 115,7 1 316,5
NewConnect 11,0 9,1 8,7 9,8 10,3
Rynek instrumentów pochodnych (1) 31
Średnie dzienne obroty netto na krajowym rynku instrumentów pochodnych
w latach 2013 - VI 2017 (w mln zł)
Rynek instrumentów pochodnych OTC stopy procentowej jest jednym z najbardziej płynnych segmentów
krajowego rynku finansowego. Jego głównymi uczestnikami są banki, a większość transakcji jest realizowana z
nierezydentami.
Na rynku terminowym GPW aktywność inwestorów koncentrowała się w segmencie kontraktów futures na
indeks WIG20.
Uwaga: obroty na rynku pozagiełdowym wyliczono według wartości nominalnej, a na rynku giełdowym – według kwot rozliczenia transakcji. Rynek giełdowy obejmuje
instrumenty notowane na GPW. W przypadku tego rynku uwzględniono transakcje sesyjne i pakietowe. Giełdowe procentowe instrumenty pochodne obejmują kontrakty
na stawki referencyjne WIBOR oraz kontrakty na obligacje skarbowe, które były w obrocie na GPW od października 2013 r. Kategoria walutowych instrumentów
pochodnych nie obejmuje transakcji fx swap.
Źródło: opracowano na podstawie danych pozyskanych od banków najbardziej aktywnych na krajowym rynku finansowym oraz danych GPW.
2013 2014 2015 2016 VI 2017
Pozagiełdowe instrumenty pochodne 10 173,7 9 733,4 8 160,3 7 608,4 6 960,3
- instrumenty pochodne stopy procentowej 8 316,1 7 355,8 6 039,0 5 290,9 4 362,9
- walutowe instrumenty pochodne 1 857,6 2 377,6 2 121,3 2 317,5 2 597,4
Giełdowe instrumenty pochodne 971,7 970,8 902,1 777,9 1 022,2
- instrumenty pochodne stopy procentowej 10,7 6,5 1,9 4,9 5,7
- walutowe instrumenty pochodne 37,8 29,6 33,1 20,3 17,4
- instrumenty związane z rynkiem akcji 923,3 934,8 867,1 752,7 999,1
- w tym futures na WIG20 813,8 850,1 781,5 676,1 841,9
Począwszy od czerwca 2016 r. stopniowo wprowadzano obowiązek centralnego rozliczania niektórych
transakcji instrumentami pochodnymi OTC stopy procentowej nominowanymi w EUR, USD, GBP i JPY.
Od czerwca 2017 r. obejmuje on przeważającą liczbę banków krajowych.
Od lutego 2017 r. zastosowanie ma również obowiązek centralnego rozliczania kolejnych klas instrumentów
pochodnych OTC stopy procentowej – nominowanych w PLN oraz SEK i NOK. Do rozliczenia przez CCP
kierowane są transakcje FRA PLN o terminach zapadalności ≤ 2 lat oraz transakcje IRS fixed–floating PLN o
terminach ≤ 10 lat. Wspomniany wymóg jest wiążący dla kilkunastu banków działających w Polsce, w tym
banków, które były uczestnikami bezpośrednimi KDPW_CCP w obszarze OTC na 9 sierpnia 2016 r.
Ponadto od I kwartału 2017 r. stopniowo wprowadzany jest obowiązek stosowania zabezpieczeń w
transakcjach rozliczanych bilateralnie. Wymogi dotyczące wnoszenia depozytów zmiennych (variation margin)
od 1 marca br. są wiążące dla wszystkich banków krajowych. Natomiast terminy wejścia w życie wymogów
dotyczących wymiany depozytów początkowych (initial margin), są uzależnione od skali działalności banku
i jego grupy kapitałowej na rynku instrumentów pochodnych OTC – dla niektórych banków z Polski obowiązują
już od lutego br., podczas gdy dla mniejszych podmiotów wymóg ten jest odroczony nawet do 2020 r.
32
Zmiany regulacyjne na rynku instrumentów pochodnych OTC
Rynek instrumentów pochodnych (2)
Kilkanaście banków krajowych mających w KDPW_CCP status uczestnika rozliczającego w systemie rozliczeń
OTC kieruje do rozliczenia przez tę izbę zawierane między sobą transakcje FRA, IRS i OIS w złotych.
O wyborze KDPW_CCP, jako miejsca centralnego rozliczania wspomnianych transakcji, mogły decydować
m.in.: możliwość bezpośredniego uczestnictwa w tej izbie, ustanawiania zabezpieczeń w postaci krajowych
obligacji skarbowych oraz relatywnie duże – w relacji do skali prowadzonej działalności – kapitały tej izby.
9 sierpnia 2016 r. KDPW_CCP otrzymał zezwolenie KNF na rozszerzenie zakresu świadczonych usług
rozliczeniowych zgodnie z rozporządzeniem EMIR na:
- nominowane w euro instrumenty pochodne OTC stopy procentowej,
- dopuszczone do obrotu zorganizowanego papiery wartościowe nominowane w euro,
- nominowane w złotych transakcje outright obligacjami skarbowymi na rynku OTC.
Infrastruktura rynku (1) 33
Infrastruktura potransakcyjna rynku instrumentów finansowych
KDPW kontynuował przygotowania do uzyskania autoryzacji jako centralny depozyt papierów wartościowych
spełniający wymogi regulacji CSDR. Autoryzacja ta jest konieczna do dalszego prowadzenia przez KDPW
jego podstawowej działalności, tj. w zakresie rejestracji papierów wartościowych, prowadzenia depozytu
i systemu ich rozrachunku. Wniosek o autoryzację został złożony w KNF 29 września 2017 r.
W grudniu 2016 r. KDPW uzyskał międzynarodową autoryzację w zakresie nadawania kodów LEI i jest
jedynym w Polsce podmiotem posiadającym status jednostki uprawnionej do nadawania wspomnianych
kodów (tzw. Local Operating Unit). Dzięki tej autoryzacji krajowe podmioty zawierające transakcje
instrumentami pochodnymi mogą, korzystając z infrastruktury zlokalizowanej w Polsce, wypełniać nałożony
na nie regulacjami unijnymi obowiązek posiadania identyfikatora LEI.
W najbliższych latach obowiązek posiadania identyfikatora LEI zostanie rozszerzony na podmioty
zawierające transakcje na rynkach regulowanych (co wynika ze standardów technicznych do rozporządzenia
MiFIR) oraz uczestników centralnych depozytów papierów wartościowych, w tym emitentów tych papierów
(zgodnie z przepisami wykonawczych standardów technicznych do rozporządzenia CSDR).
Infrastruktura rynku (2) 34
Infrastruktura potransakcyjna rynku instrumentów finansowych
Top Related