1
METODOLOGIA METODOLOGIA COUNTRY RISK ANALYSISCOUNTRY RISK ANALYSIS
„ ... Kieruj swoim interesem,bo inaczej on tobą pokieruje ... „
Benjamin Franklin
Wykład III
2
HISTORYCZNA KONIECZNOŚĆ HISTORYCZNA KONIECZNOŚĆ STOSOWANIASTOSOWANIA
COUNTRY RISK ANALYSIS COUNTRY RISK ANALYSIS
0,00%
5,00%
10,00%
15,00%
20,00%
25,00%
1966-70 1971-75 1976-80 1981-85 1986-90
średnia stopa wrostu zadłużenia zagranicznego krajów rozwijających się
3
WARTOŚĆ ZADŁUŻENIA ZAGRANICZNEGO WARTOŚĆ ZADŁUŻENIA ZAGRANICZNEGO KRAJÓW ROZWIJAJĄCYCH SIĘKRAJÓW ROZWIJAJĄCYCH SIĘ
rok mld USD
1965 38,1
1970 72,9
1975 204,4
1980 455,5
1985 952,3
1990 1.215,0
4
KREDYTY ZAGRANICZNE KREDYTY ZAGRANICZNE DLA KRAJÓW ROZWIJAJĄCYCH SIĘ DLA KRAJÓW ROZWIJAJĄCYCH SIĘ
W RELACJI DO KAPITAŁU WŁASNEGO W RELACJI DO KAPITAŁU WŁASNEGO BANKÓW W 1982 RBANKÓW W 1982 R
166,20%
119,30%
49,50%
170,60%
0%
20%
40%
60%
80%
100%
120%
140%160%
180%
bankiamerykańskie
bankiangielskie
bankiniemieckie
bankifrancuskie
5
DLACZEGO STOSUJEMYDLACZEGO STOSUJEMYCOUNTRY RISK ANALYSIS?COUNTRY RISK ANALYSIS?
powszechnie akceptowana ocena ogólnego ryzyka
utrzymywania stosunków finansowych z danym krajem
możliwość uzyskania przeciętnych wyników
szansa na ponadprzeciętne wyniki
country risk analysis identyfikacja przypadków
ekstremalnych
płynne funkcjonowania międzynarodowego rynku finansowego
6
KLASYFIKACJA ZACHOWAŃ KLASYFIKACJA ZACHOWAŃ KRAJU DŁUŻNICZEGOKRAJU DŁUŻNICZEGO
renegocjacja
konwersja
repudiacja
nie może spłacać(np. z powodu klęsk żywiołowychlub nieudolnego gospodarowania)
wywiązanie się z zobowiązańw ustalony w
umowie sposób(przypadek najczęstszy)
spłata przed terminem
może spłacać
wyraża chęć spłaty
przypadek repudiacjipolitical country risk
nie wyraża chęci spłaty
kraj kredytobiorca
7
ZASADNICZE METODY ZASADNICZE METODY COUNTRY RISK ANALYSISCOUNTRY RISK ANALYSIS
• Podejście całkowicie opisowe (fully qualitative system)
• Zunifikowane podejście opisowe (structured qualitative system)
• Arkusz ocen (checklist system)
• Podejście statystyczno‑ilościowe (early warning models)
8
PODEJŚCIE CAŁKOWICIE OPISOWE PODEJŚCIE CAŁKOWICIE OPISOWE ((FULLY QUALITATIVE SYSTEMFULLY QUALITATIVE SYSTEM))
• Zalety:
– łatwość dostosowania do pojedynczych sytuacji danego kraju,
– brak kłopotów merytorycznych podczas oceny mocnych i słabych stron,
• Wady:
– analiza ex post > analiza ex ante,
– trudno porównywać sytuacje kilku różnych krajów,
– niemożliwe jest tworzenie jakichkolwiek list rankingowych,
– brak możliwości testów dotyczących trafności predykcji.
9
ZUNIFIKOWANE PODEJŚCIE OPISOWE ZUNIFIKOWANE PODEJŚCIE OPISOWE ((STRUCTURED QUALITATIVE SYSTEMSTRUCTURED QUALITATIVE SYSTEM))
• sformalizowanie podejścia pierwszego, • raporty opisowe wg. zunifikowanego standardu
obowiązującego dla wszystkich krajów, • bardziej bazuje na danych statystycznych, • umożliwia dokonywanie porównań pomiędzy różnymi
krajami, • unika się nadmiernego odzwierciedlania przeszłości.
10
ARKUSZ OCEN (ARKUSZ OCEN (CHECKLIST SYSTEMCHECKLIST SYSTEM))
• najbardziej sformalizowane i najdalej posunięte pod względem ilościowym,
• nie korzysta ze skomplikowanej aparatury statystycznej, • jednoznaczna ocena sytuacji danego w postaci pojedynczego
symbolu oznaczającego konkretny stan na z góry ustalonej skali, • obiektywna ocena ilościowa, • szerokie możliwości do przeprowadzania testów poprawności
przewidywań.
11
METODOLOGIA STOSOWANA PRZEZ METODOLOGIA STOSOWANA PRZEZ EUROMONEYEUROMONEY - część I - część I
*średnia ważona marżaponad LIBOR
marżapożyczki *
wielkośćpożyczki
zakontraktowany okresspłat pożyczki
*wielkośćpożyczki
zakontraktowany okresspłat pożyczki
=
• stosowana od października 1979 r.• metoda była samoograniczająca się,• zmiana ogólnej średniej marży pożyczek sztuczne
preferowanie krajów, które zawarły kontrakty kredytowe przed podwyżką albo po obniżce marży,
• założenie o niezależności wysokości marży od zakontraktowanego okresu pożyczki,
• jednorazowe opłaty prowizyjne• ustalanie pułapów kredytowych
12
• od września 1982 nowa formuła
• forma kwestionariusza opracowanego przez zespół analityczny Euromoney
• przedstawione w postaci jednej cyfry
• połączenie zestrukturalizowanego podejścia opisowego z arkuszem ocen.
METODOLOGIA STOSOWANA PRZEZ METODOLOGIA STOSOWANA PRZEZ EUROMONEYEUROMONEY - część II - część II
13
METODOLOGIA STOSOWANA PRZEZ METODOLOGIA STOSOWANA PRZEZ EUROMONEYEUROMONEY - część III - część III
Obecny system wskaźników i wag:• 50% wskaźniki analityczne =
– 20% (ryzyko polityczne),– 15% (ryzyko ekonomiczne), – 15% (ocena płynności krótko i długookresowej);
• 20% wskaźniki kredytowe = – 1% (ocena historii obsługi zadłużenia),– 19% (ocena łatwości dokonywania konwersji = obraz wiarygodności
danego kraju);
• 30%wskaźniki rynkowe = – 10% (dostęp do rynku krótkoterminowych obligacji) ,– 10% (ocena emisji krótkoterminowych dokumentów handlowych),– 10% (ocena dostępu do korzystania z kredytu a' forfait).
Zmiany notowań Polski wg rankingu Euromoney od 1982 do 2003
14
Metodologia stosowana przez Metodologia stosowana przez Institutional InvestorInstitutional Investor
• ranking publikowany dwa razy do roku: w marcu i we wrześniu, zasada kwestionariusza
• departamenty banków prowadzących country risk analysis • skala od zera do stu• bank nie ocenia kraju, w którym znajduje się jego główna
siedziba• większy nacisk na:
– oceny banków ze znacznym zaangażowaniem kredytowym zagranicą
– stosujących bardziej złożone metody country risk analysis.
• niebezpieczeństwo subiektywnej oceny poszczególnych banków
15
OCENA LIST OCENA LIST RANKINGOWYCHRANKINGOWYCH
• informacja o opinii uczestników rynku kredytowego w stosunku do danego kraju,
• nie określają prawdopodobieństwa wystąpienia trudności w obsłudze zadłużenia zagranicznego
16
PODEJŚCIE STATYSTYCZNO‑ILOŚCIOWE PODEJŚCIE STATYSTYCZNO‑ILOŚCIOWE ((EARLY WARNING MODELSEARLY WARNING MODELS))
• prawdopodobieństwo zaistnienia niewypłacalności poszczególnych krajów dłużniczych,
• prawdopodobieństwo jako zmienna zależna,• próba zidentyfikowania znaczących
niezależnych zmiennych
prawdopodobieństwoniewypłacalności =
zmienneekonomicznef ( )
17
METODYCZNE ASPEKTY UJĘĆ METODYCZNE ASPEKTY UJĘĆ ILOŚCIOWYCHILOŚCIOWYCH
• poprawne zdefiniowanie zmiennej zależnej
– czysty przypadek repudiacji
– każdy przypadek konwersji zadłużenia jako wystąpienie zagrożenia upadłością
• early warning models sygnalizują konieczność konwersji zadłużenia
• nie są sygnałami repudiacji
18
CO JEST LEPSZE?CO JEST LEPSZE?
klasyczna repudiacjato
strata dla kredytodawcy
konwersjazaktualizowana wartość netto pożyczek
po konwersji > przed konwersją
wzrost rynkowej wartości aktywów pożyczkodawcy
19
DOBÓR ODPOWIEDNICH ZMIENNYCH DOBÓR ODPOWIEDNICH ZMIENNYCH OBJAŚNIAJĄCYCHOBJAŚNIAJĄCYCH
• Zmienne związane z rachunkiem bieżącym bilansu płatniczego
• Zmienne związane z rachunkiem kapitałowym bilansu płatniczego
• Pozostałe zmienne
20
ZMZMIENNE ZWIĄZANE Z RACHUNKIEM IENNE ZWIĄZANE Z RACHUNKIEM BIEŻĄCYM BILANSU PŁATNICZEGOBIEŻĄCYM BILANSU PŁATNICZEGO
• obsługa zadłużenia / eksport,
• zadłużenie zagraniczne / eksport,
• import / dochód narodowy
• niezbędny import / całość dóbr i usług sprowadzanych z zagranicy,
• rezerwy dewizowe / import,
• stopa wzrostu eksportu,
• fluktuacje eksportu
• saldo rachunku bieżącego / eksport
21
ZMIENNE ZWIĄZANE Z RACHUNKIEM ZMIENNE ZWIĄZANE Z RACHUNKIEM KAPITAŁOWYM BILANSU PŁATNICZEGOKAPITAŁOWYM BILANSU PŁATNICZEGO
• napływ kapitałów zagranicznych / obsługa zadłużenia,
• rat kapitałowe / zadłużenie,
• nowe kredyty per capita
22
POZOSTAŁE ZMIENNEPOZOSTAŁE ZMIENNE
• rezerwy dewizowe / zadłużenie zagraniczne,
• PKB per capita
• udział inwestycji w PKB,
• zadłużenie zagraniczne / PKB,
• rezerwy dewizowe / PKB,
• wskaźniki polityki monetarnej,
• wskaźniki płynności kredytowej gospodarki światowej,
• wzrost PKB per capita.
23
TECHNIKI OBLICZENIOWE STOSOWANE TECHNIKI OBLICZENIOWE STOSOWANE W RAMACH W RAMACH EARLY WARNING MODELSEARLY WARNING MODELS
• Analiza głównych składowych
• Analiza dyskryminacyjna
• Analiza logitowa i probitowa
24
ANALIZA DYSKRYMINACYJNAANALIZA DYSKRYMINACYJNA
• wykorzystana jako pierwsza - 1971 • populacja - zbiór obserwacji wartości poszczególnych
zmiennych odnoszących się do danego kraju dłużniczego w rozpatrywanym okresie czasu.
• podział populacji na dwie albo więcej podgrup
– kraje dokonujące konwersji należą do podgrupy P1,
– kraje nie dokonujące konwersji do podgrupy P2.
• Cel - procedura klasyfikująca każdą obserwację do
odpowiedniej podgrupy populacyjnej
25
ETAPY ANALIZY DYSKRYMINACYJNEJETAPY ANALIZY DYSKRYMINACYJNEJ
I. Zebranie dużej próbki krajów w podgrupach P1 i P2,
Skonstruowanie na postawie różnych wartości zmiennych objaśniających funkcji dyskryminacyjnej Z będącej w stanie rozróżnić dwa typy krajów;
II. Sprawdzenie przy pomocy danych obserwacyjnych nie należących do pierwotnie wybranej próby, czy funkcja klasyfikuje poprawnie również obiekty spoza próby;
III. Oszacowanie ex ante wartości zmiennych objaśniających
26
FFunkcja unkcja DDyskryminacyjna yskryminacyjna ZZ
Z liniowa funkcja dyskryminacyjna niezależnych zmiennych objaśniających Xi
n
iii XaZ
1
Wartość krytyczna Z*:
a) Z<Z* przewiduje się dokonanie konwersji i kraj należy do podgrupy P1,
b) Z>Z* nie przewiduje się dokonania konwersji i kraj należy do podgrupy P2
27
DWA RODZAJE BŁĘDÓWDWA RODZAJE BŁĘDÓW KLASYFIKACJI KRAJÓW KLASYFIKACJI KRAJÓW
stan faktyczny
klasyfikacja
konwersja brak konwersji
konwersja O.K.
I rodzaj błędu
klasyfikacja = P2
stan faktyczny = P1
brak konwersji
II rodzaj błędu
klasyfikacja = P1
stan faktyczny = P2
O.K.
28
PROCEDURA OBLICZANIA PROCEDURA OBLICZANIA WARTOŚCI KRYTYCZNEJWARTOŚCI KRYTYCZNEJ
znany koszt i prawdopodobieństwo
popełnienia tych błędówoczekiwana funkcja
kosztów
procedura iteracyjna minimalizująca wartość
oczekiwanej funkcji kosztów
postać funkcji dyskryminacyjnej i
wartości krytycznej Z*
29
PIERWSZPIERWSZEE ZASTOSOWANI ZASTOSOWANIEE FUNKCJI DYSKRYMINACYJNEJFUNKCJI DYSKRYMINACYJNEJ
Najlepsze wyniki dla liniowej funkcji dwóch zmiennych niezależnych:
• obsługa zadłużenia / eksport
• spłata rat kapitałowych / zadłużenie zagraniczne
Transformacja ocen Z ryzyka niewypłacalności poszczególnych krajów w listę ocen rankingowych P.
)...,,2,1(
100*
JjZ
dla
J
jP
j
j
30
ANALIZA LOGITOWAANALIZA LOGITOWA
• nie narzuca krajom z góry określonej przynależności do jednej z podgrup na podstawie odpowiednich wartości zmiennych objaśniających,
• na skutek wspólnego działania wielu czynników ekonomicznych kraj przesuwa się powyżej pewnego punktu krytycznego z grupy krajów nie dokonujących konwersji do grupy krajów podejmujących tego typu działanie.
• wektor Z zmiennych niezależnych przekształca się na prawdopodobieństwo dokonania konwersji przez dany kraj
1 0
1 1
max)1(N
nn
N
nn PPL
• rozwinięta w celu opisania zjawisk związanych z występowaniem zależnej zmiennej binarnej,
• użycie metody największej wiarygodności,
31
PIERWSZE ZASTOSOWANIE METODY PIERWSZE ZASTOSOWANIE METODY ANALIZY LOGITOWEJ ANALIZY LOGITOWEJ (FEDER & JUST, 1977)(FEDER & JUST, 1977)
składowe wektora Z:
X1 - obsługa zadłużenia / eksport,
X2 – import / rezerwy dewizowe,
X3 - spłaty rat kapitałowych / zadłużenie,
X4 - dochód narodowy per capita,
X5 - napływ zagranicznego kapitału / obsługa
zadłużenia,
X6 - średnia stopa wzrostu eksportu w przeszłości
32
TRANSFORMACJA LOGITOWATRANSFORMACJA LOGITOWA
0
0,1
0,2
0,3
0,4
0,5
0,6
0,7
0,8
0,9
1
0% 50% 100% 150% 200% 250% 300%
zadłużenie / eksport (D/X)
pra
wd
op
od
ob
ień
stw
o
ko
nw
ers
ji (
PR
)
ZePR
1
1
33
WYBRANIE KRYTYCZNEJ WARTOŚCI WYBRANIE KRYTYCZNEJ WARTOŚCI PR= PR*PR= PR*
PR > PR* znaczne ryzyko dokonania konwersji zadłużenia zagranicznego w najbliższej przyszłości.
PR < PR* brak ryzyka dokonania konwersji zadłużenia zagranicznego w najbliższej przyszłości
arbitralne określenie poziomu PR* = 0,5
nierówna dystrybucja błędów I i II rodzaju
Optimum:wartość PR* minimalizująca wielkość całkowitego możliwego do popełnienia błędu przy ograniczeniu, że występuje równy procentowy udział błędu w obu klasach obserwacji
34
RÓŻNICOWANIE WAG PRZYPISYWANYCH RÓŻNICOWANIE WAG PRZYPISYWANYCH UDZIAŁOM PROCENTOWYM UDZIAŁOM PROCENTOWYM
POSZCZEGÓLNYCH BŁĘDÓWPOSZCZEGÓLNYCH BŁĘDÓW
pożyczkodawcy unikający ryzyka
minimalizacja częstotliwości błędu I
rodzaju
wyższa waga błędów I rodzaju
poziom krytyczny PR* niższy niż w przypadku tych samych wag obu
rodzajom błędów
35
MODEL PROBITOWYMODEL PROBITOWY
• zamiana danego prawdopodobieństwa P na wartość dystrybuanty F standaryzowanego rozkładu normalnego N(0,1)
• dla uzyskania dodatnich wartości - powiększenia
wartości F o liczbę pięć
• prawdopodobieństwo przyjęcia przez standaryzowaną zmienną losową o rozkładzie normalnym wartości mniejszej od minus pięć jest praktycznie biorąc równe zeru.
36
OBIEKCJE W STOSOWANIU OBIEKCJE W STOSOWANIU EARLY WARNING MODELSEARLY WARNING MODELS
• czy konwersja to zagrożenie otwartą repudiacją
kiedy zmienna zależna = 1;
• łańcuch przyczynowo-skutkowy jest dwukierunkowy,
• częsta współzależność zmiennych objaśniających;
• konieczność skonstruowania wiarygodnego modelu merytorycznego.
Assessing Financial Vulnerability: An Early Warning System for Emerging Markets
Znaczące instytucje:• Międzynarodowy Fundusz Walutowy• The Institute for International Economics
37
SPRAWY ISTOTNESPRAWY ISTOTNE W W PRAKTYPRAKTYCE CE WYKORZYSTANIA METOD WYKORZYSTANIA METOD COUNTRY RISK ANALYSIS COUNTRY RISK ANALYSIS
• utworzenia regularnej procedury country risk analysis
• wybór metody • określenie częstotliwości• jakie informacje i wskaźniki• jak wykorzystać w praktycznej działalności
banku• konieczne testy sprawdzające poprawność
przewidywań
38
PRAKTYKA WYKORZYSTANIA PRAKTYKA WYKORZYSTANIA METOD METOD COUNTRY RISK ANALYSISCOUNTRY RISK ANALYSIS
Udziały różnych metod country risk analysis
0%
20%
40%
60%
80%
100%
37 banków w1978 r.
70 banków w1981 r.
27 banków w1984 r.
podejście statystyczno-ilościowe
arkusz ocen
podejście całkowicie opisowe
zestrukturalizowane podejście opisowe
brak systematycznego podejścia
39
WYNIKI BADANIA WYNIKI BADANIA GRUPY 27 BANKÓW W 1984 R.GRUPY 27 BANKÓW W 1984 R.
część Iczęść I
ROZKŁAD CZĘSTOTLIWOŚCI PRZEPROWADZANIA COUNTRY RISK ANALYSIS
częstotliwość przeprowadzania analizy
udział w grupie
raz na kwartał 15%
raz na pół roku 15%
raz na rok 40%
brak sprecyzowanych procedur
30%
40
WYNIKI BADANIA WYNIKI BADANIA GRUPY 27 BANKÓW W 1984 R.GRUPY 27 BANKÓW W 1984 R.
część IIczęść II
Opinie na temat istotności wskaźników sytuacji społeczno-politycznej
stopień istotności udział w grupie
równie istotne jak wskaźniki ekonomiczne
70%
bardziej istotne niż ekonomiczne
13%
mniej istotne niż ekonomiczne
17%
41
WYNIKI BADANIA WYNIKI BADANIA GRUPY 27 BANKÓW W 1984 R.GRUPY 27 BANKÓW W 1984 R.
część IIIczęść IIIWskaźniki sytuacji społeczno-politycznej uznawane za istotne
wskaźniki udział banków uznających istotność
wskaźnikówstabilność polityczna 74%
poziom edukacji 43%
stosunki międzynarodowe 22%
system polityczny 22%
inne 9%
42
WYNIKI BADANIA WYNIKI BADANIA GRUPY 27 BANKÓW W 1984 R.GRUPY 27 BANKÓW W 1984 R.
część IVczęść IV
Wskaźniki sytuacji gospodarczej uznawane za istotne
wskaźniki udział wskaźników
handlu zagranicznego 38%
zadłużenia zagranicznego 29%
stan gospodarki narodowej 25%
brak jednoznacznej kwalifikacji
8%
43
LITERATURA:LITERATURA:
• H.S.Czubek, „Metody oceny ryzyka finansowego kraju dłużniczego”, Ekonomista, No 4, 1992.
• H.S.Czubek, „Kwantyfikacja ryzyka udzielania kredytów krajom Europy Środkowo-Wschodniej przez banki zachodnie” w „Handel Wschód-Zachód. Materiały II Konferencji Naukowej”, Katedra Handlu Zagranicznego, AE Kraków, 1993.
Top Related