ANDRZEJ BEDNARZ
Medytacja
teoria i praktyka
Tym którzy są w Drodze
I tym, którzy na Nią wchodzą.
WSTĘP
Medytacja jest ostatnio bardzo modnym zjawiskiem. Wypada o niej
dyskutować, wypada ją praktykować. Ale tak naprawdę, czym ona jest, czemu słuŜy,
jak ją rozumieć i wykonywać?
Niniejsza ksiąŜka przedstawia róŜnorodność poglądów na temat istoty
medytacji, sposobów praktykowania, filozofii leŜącej u jej podstaw. PoniewaŜ róŜne
szkoły, nauczyciele, róŜne strefy kulturowe mają swoje specyficzne poglądy na jej
temat, dla szerszego ukazania problemu przedstawiłem szeroką gamę tych poglądów.
Ponadto znajduje się w niej trochę informacji koniecznych do zrozumienia
tematu oraz szczegółów dotyczących kaŜdego rodzaju praktyki, a takŜe wzory
pojedynczych medytacji do indywidualnych ćwiczeń.
WyraŜam nadzieję, Ŝe ksiąŜka ta pomoŜe nieco w rozjaśnieniu tego trudnego
zagadnienia. O tym jednak jak bardzo, zdecyduje indywidualne pragnienie
poszukiwania prawdy i zmian oraz otwartość na nie kaŜdego czytelnika z osobna.
Dziękuję wszystkim, którzy w przekazie pisanym, ustnym lub mentalnym
pomogli mi zdobyć wiedzę znajdującą się w niniejszej ksiąŜce. Nie roszczę sobie
pretensji do zupełnego nowatorstwa rzeczy. Jestem jedynie tym, który zauwaŜył
róŜnorodność tematu, zebrał dostępny i trudny materiał w jednym miejscu, ujmując go
całościowo i w określonym układzie oraz wplótł w niego swoje poglądy i energię.
Autor Wrocław, 2.09.1993
CZĘŚĆ 1.
PODSTAWY
CO TO JEST MEDYTACJA?
Ten, kto w glębi siebie znajduje szczęście,
kto w glębi siebie znajduje radość
i w glębi siebie dostrzega światlo,
ten dochodzi do ukojenia w Brahmanie,
albowiem sam staje się Brahmanem,
Bhagavad-gita
PatańdŜali, twórca podstaw filozofii i praktyki Jogi wylicza osiem metod
(procesów), będących jednocześnie stopniami, przez które człowiek moŜe osiągnąć
czystość i harmonie umysłu. Jest to tzw. Astaunga Joga, czyli Joga ośmiostopniowa.
Stopnie te wspomagają człowieka w jego drodze od najniŜszego do
najwyŜszego etapu rozwoju. Nie naleŜy jednak przeskakiwać niektórych etapów,
uwaŜając je za mało waŜne lub nawet za niepotrzebne. Bez ich realizacji kolejne,
wyŜsze stopnie mogą się nie zrealizować w taki sposób jak być powinno. MoŜe to
nawet doprowadzić do zawalenia się Ŝmudnie budowanej budowli.
Stopniami tymi są:
1. Yama - dyscypliny etyczne (powstrzymywanie się).
2. Niyama - samodyscypliny (nabywanie cnót).
3. Asana - pozycje ciała.
4. Pranayama - ćwiczenia oddechowe.
5. Pratyahara - koncentracja.
6. Dharana - skupienie uwagi.
7. Dhyana - medytacja.
8. Samadhi- kontemplacja.
W niniejszej ksiąŜce zajmiemy się tylko medytacją. Pozostałe zagadnienia są
opisane w obszernej literaturze (z róŜnych stref geograficznych, kulturowych i
filozoficznych) i wychodzą poza zakres tej publikacji.
Jak widać, medytacja stanowi jeden z etapów tej drabinki a jednocześnie jest
jedną z podstawowych praktyk Jogi oraz innych systemów filozoficznych i
religijnych. W kaŜdym z nich rozwijała się przez wieki na swój sposób. Ma swoje
charakterystyczne cechy i podstawy filozoficzne; pokazałem ich róŜnorodność w dal-
szych rozdziałach.
W róŜnych językach określa się ją róŜnymi terminami, ale sens ich jest zawsze
ten sam; dhyana - sanskrycki, zeń - japoński, chan - chińki, soen - koreański,
meditatio - łaciński, medytacja - polski.
Jest ona wielką zagadką daną człowiekowi do rozwiązania. Jej tajemnica
róŜnymi drogami przenikała ze Wschodu w świat zachodni. Istnieje pogląd, Ŝe świat
zachodni dotychczas był daleki od duchowej strony swego rozwoju. Dlatego teŜ
wiedza dotycząca medytacji pozostawała u swego źródła. Gdyby się jednak dobrze
przyjrzeć, to wiele praktyk znanych juŜ było u nas od bardzo dawna i trudno im
odmówić wartości. Od kilku dziesięcioleci świat naszej strefy zaczai się zmieniać w
sposób widoczny, przechodząc powoli w kierunku zmian duchowych. Medytacja
pojawiła się w ślad za tymi zmianami i od tej pory zgromadziła coraz więcej
zwolenników, tych którzy ją praktykują.
Wielu trudzi się nad rozwiązaniem zagadki postawionej w tytule rozdziału.
Ale zastanówmy się, czy w ogóle warto szukać na nią odpowiedzi. Czy nie lepiej po
prostu praktykować? Wydaje mi się, Ŝe jedynym sposobem jej rozwiązania jest
własna praktyka (potwierdzają to niemal wszyscy Mistrzowie). Jedynie poprzez tę
praktykę zdołamy poznać to, co nie jest nam dane wyrazić w słowach, to czego nie
potrafi objąć nasz umysł. Trudności związane z odpowiedzią moŜna prześledzić
czytając wypowiedzi Wielkich tego świata, zamieszczone w następnym rozdziale.
Istota medytacji osiągalna jest jedynie dla pojedynczego istnienia; nie ułatwi
nam niczego cudze spełnienie. Zdani jesteśmy na poszukiwania w zupełnej
samotności. Jedynie w samotności, ciszy i spokoju jesteśmy w stanie poznać i
zrozumieć proste prawdy i zjawiska.
Banalne skądinąd przysłowia róŜnych narodów mówią o tym nieraz w sposób
dosadnie prosty. Potwierdzają jednak tezę, Ŝe powinniśmy sami próbować wyjaśnić
to, co nas interesuje. Oto niektóre z nich:
• “Praktyka czyni Mistrza" - polskie.
• “Raz zobaczyć to więcej niŜ sto razy usłyszeć" - wietnamskie.
• Dopiero leŜąc w pościeli dowiadujemy się, Ŝe są w niej pchły" -
wietnamskie.
• “JeŜeli chcesz się napić, musisz to zrobić sam. śaden opis wody ci jej nie
zastąpi" - chińskie.
• “Kto chce się dowiedzieć jak smakuje ryŜ, musi ryŜ jeść" - chińskie.
• “Aby złapać rybę, trzeba zamącić wodę w stawie" - chińskie.
• “Lepsze jedno oko swoje niŜ dwa cudze" - greckie.
• “Cudzymi zębami nie moŜna gryźć" - Ŝydowskie.
Jednym z celów medytacji jest wznieść się poza zwykłe ograniczenia
świadomości ludzkiej i przedostać się do jej wyŜszych stanów. MoŜe się to stać przez
skupienie umysłu, co pozwoli na chwilowe znalezienie się poza jego wpływem.
Umysł moŜe wyjść poza swój normalny zasięg, w bezmiar, który nie sposób opisać.
MoŜna go jedynie doświadczyć. Umysł zdolny jest doznać pełni Istoty jedynie
poprzez proces medytacji.
Nie jest to jednak jedynie relaks, chociaŜ ten ostatni jest elementem medytacji.
W relaksie nasze ciało i umysł odpoczywają; w medytacji umysł jest aktywny, nawet
jeśli jest on pozornie bierny.
Zazwyczaj działamy na płaszczyźnie powierzchniowej, co jest ograniczaniem
własnych moŜliwości. Całkowicie identyfikujemy się z własną osobowością i
indywidualnością, które chronią nas jak szczelnie zamknięta muszla. Większość ludzi
nie próbuje jej nigdy świadomie otworzyć. Nie potrafimy z niej wyjść na spotkanie z
Wiecznością i Doskonałością. Ba, często podświadomie boimy się tego, bo
moglibyśmy “niechcący" naruszyć nasz unormowany sposób Ŝycia i wtedy trzeba by
było coś z tym zrobić. A nam jest po prostu wygodniej nic nie robić. Niektóre z
przysłów jednoznacznie wskazują, Ŝe aby coś uzyskać, trzeba spróbować.
Medytacja umoŜliwia nam przedostanie się przez ograniczenia umysłu. Jak
kaŜda wartościowa zdobycz, wymaga ona jednak wysiłku i dyscypliny, aby osiągnąć
sukces. Jako nagrodę zdobywamy wiele korzyści osobistych oraz odkryć duchowych.
W konsekwencji nasze Ŝycie zacznie się rozwijać drogami, których istnienia nawet nie
podejrzewaliśmy. Medytacja odkrywa proces samospełnienia się.
Nie jest ona techniką. Jest ona Istnieniem, przebywaniem umysłu w Czystej
Świadomości. Osiągnięcie tego stanu umysłu pozwala na doświadczenie Natury
Rzeczywistości, Natury Wszechświata, którego jesteśmy częścią, a które prowadzi do
osiągnięcia pełnej harmonii naszej jaźni z Jaźnią NajwyŜszą.
Na tym etapie proponuję zatrzymać pytania i wątpliwości. Myślę, Ŝe
przeczytanie następnych rozdziałów, w których pojawią się dalsze informacje,
pomoŜe w rozwianiu wielu wątpliwości. Gdy jednak dalej kogoś będzie to ciekawiło,
proponuję praktykować i czekać na Przebłysk. MoŜe wtedy juŜ wszystko będzie
proste. Myślę jednak, Ŝe wówczas problem, czy medytacja jest tym lub tamtym nie
będzie miał Ŝadnego znaczenia, nie będzie godzien uwagi.
Nieodparcie chciałoby się w tym miejscu powiedzieć, parafrazując
anonimowego katolickiego mistyka z XIV w. (autora ksiąŜki “Obłok niewiedzy"):
“Kimkolwiek jesteś, który posiadasz tę ksiąŜkę, o to cię proszę, byś nikomu
nie pozwalał jej czytać, jak tylko człowiekowi, który według twego osądu naprawdę i
w pełni postanowił podąŜać doskonale za Bogiem. PodąŜać za nim nie tylko w Ŝyciu
czynnym, ale i ku najwyŜszym szczytom Ŝycia kontemplacyjnego, jakie zdobyć moŜe
dusza w śmiertelnym ciele, dzięki łasce BoŜej. Winien to być człowiek, co do którego
jesteś przeświadczony, iŜ od dawna ze wszystkich sił stara się poprzez swe Ŝycie
dojść do Ŝycia kontemplacyjnego. W przeciwnym razie z ksiąŜki niczego nie pojmie.
Nakazuję ci ponadto i proszę usilnie, jeśliby ktokolwiek czytał tę ksiąŜkę, abyś
przykazał mu (jak ja tobie) zastanowić się nad tym, co czyta." Czytanie jej jedynie dla
ciekawości lub sensacji nie przyniesie ani zrozumienia ani mądrości. Będzie jeszcze
jedną zaliczoną lekturą. Warto zdać sobie sprawę, Ŝe ani mól jedzący ksiąŜki, ani
osioł noszący je na grzbiecie nie są przez to mądrzejsi. Dlatego teŜ kolejne rozdziały
naleŜy potraktować jako inspirację do własnych działań, jako pomoc w zrealizowaniu
tego, czego kaŜdy szuka.
MEDYTACJA W USTACH MISTRZÓW I FILOZOFÓW
Slowa wydobywające się z naszych ust
pochodzą z ziemi,toteŜ gdy mówimy
o sprawach ducha, niejasno tylko
wyraŜają nasze myśli.
P. Yogananda
W poprzednim rozdziale starałem się wyjaśnić jednoznacznie problem
medytacji. Nie jest to, jak widać, sprawa prosta. śeby ją zrozumieć przedstawiam
wypowiedzi mistrzów Jogi i Zeń, świętych róŜnych religii, mistyków oraz filozofów
Wschodu i Zachodu. Świadomie przedstawiam tak szeroką gamę poglądów, aby
łatwiej trafić do kaŜdego z czytelników. Myślę, Ŝe lektura ta rozwieje wiele z
obecnych wątpliwości; nie wyjaśni jednak prawdopodobnie nawet przysłowiowego
czubka góry lodowej. Pamiętajmy więc, Ŝe nawet jeŜeli pewne sprawy wydadzą się
juŜ jasne, to po pewnym etapie praktyki niektórzy stwierdzą, Ŝe teraz to juŜ nic nie
wiadomo.
Jedną z przyczyn tego stanu rzeczy jest m.in. to, Ŝe poszczególne wypowiedzi
się “wykluczają". Takie wraŜenie da się odebrać podczas ich wnikliwego studiowania.
Ale czy na pewno? Raczej nie, bo wynika to jedynie z niezbyt precyzyjnego narzędzia
wypowiedzi, jakim jest nasz umysł oraz język. Są one na tyle prymitywne i
ograniczone w stosunku do wiedzy, którą mają przekazać, Ŝe trudno oczekiwać od
nich precyzji wykonania tego, czego nie potrafią. Język fizyczny i opisywana przez
niego Wiedza pochodzą z róŜnych sfer istnienia i dlatego tak trudno je połączyć.
Dlatego teŜ wydźwięk poniŜszych cytatów to tylko namiastka tego, co rzeczywiście
one w sobie kryją.
Ponadto naleŜy wziąć pod uwagę i to, Ŝe kaŜdy ma swoją własną i
indywidualną drogę rozwoju, Ŝe kaŜdy na swój sposób rozumie to, co dla innych
wydaje się być inne. Dlatego teŜ kaŜdy z Mistrzów ma takie a nie inne rozumienie
tego, czym jest medytacja, jak ją praktykować. Jest tyle sposobów rozumienia ilu Mi-
strzów, tylu Mistrzów ile istnień ludzkich.
Przy bardzo uwaŜnym wczytaniu się w treści poszczególnych wypowiedzi
moŜna zorientować się, Ŝe mimo pozornych rozbieŜności mają one wspólne elementy.
Wspólne na tyle, aby dać chociaŜ ramy rozumienia tego zagadnienia. Myślę, Ŝe kaŜdy,
kto jest na pewnym etapie rozwoju duchowego, zrozumie o co tu chodzi. KaŜdy
będzie miał inne wraŜenie, ale odpowiednie dla siebie samego. I to jest w porządku.
Niech kaŜdy stworzy dla siebie samego własną odpowiedź na pytanie Czym jest
medytacja? Ale tylko dla siebie, bo to, co dla jednego jest całkowicie proste i jasne,
dla innego będzie trudne i niezrozumiałe; stanowić będzie nadal przypadkowy zlepek
słów. Pamiętajmy, Ŝe poniŜej zamieszczone cytaty miały dać odpowiedź, ale czy
dały? Bądźmy mądrzy swoją mądrością, a wypowiedzi innych traktujmy jako dodatek,
wstęp do wiedzy. Bądźmy teŜ jednak pokorni i nie uwaŜajmy, Ŝe wiemy wszystko, Ŝe
moŜemy uczyć innych, bo jesteśmy od nich mądrzejsi.
Pozostawiam więc juŜ kaŜdego z czytelników sam na sam z poniŜszymi
wypowiedziami i własnym ich rozumieniem.
Swami Wiwekananda:
“W naszych dalszych studiach zmierzamy do wyzwolenia. Mamy rozproszyć
ciemności, oswobodzić duszę. Oto nasz cel: Nadświa-domość. A wówczas, po
osiągnięciu tego stanu, człowiek jest wolny, osiąga boskość. Dla jego
nieograniczonego umysłu odkrywają się tajemnice wszechświata; strona po stronie, aŜ
do końca, otwiera się księga Natury. Wydostajemy się z tej doliny łez, z Ŝycia-śmierci
i dochodzimy do Jedni, gdzie nie ma juŜ Ŝadnego rozróŜniania. I poznając
Rzeczywiste, Rzeczywistym się stajemy. Urzeczywistnienie prawdziwej natury jest
jedynym celem Ŝycia.
Medytacja to wielka rzecz, największe zbliŜenie do duchowego Ŝycia. Tylko w
takiej chwili waszego codziennego Ŝycia, kiedy Dusza czuje sama siebie i wolna jest
od wszelkich przedmiotów, przekraczacie materię, uwalniacie się od ciała (...).
Gdy umysł został wyćwiczony w ten sposób, by pozostać odpowiednio długo
skupionym na określonym miejscu, wtedy uzyskuje on zdolność płynięcia ku temu
miejscu nieprzerwanym prądem. Ten stan to właśnie medytacja."
Omkar:
“Medytacja w istocie swej jest wzniesieniem się do dziedziny
Ponadświadomości. Jest ona stanem, w którym nasza zdolność poznawcza wydostaje
się poza ograniczenie przez zmysły. Nie ma doznań wewnętrznych i postrzegania
wewnętrznego innych jak tylko za pomocą nadzmysłów duchowych. Skończone nie
moŜe postrzegać ani pojmować Nieskończonego (...).
Przede wszystkim musimy dbać o to, Ŝeby zacząć medytację od prawdy, a nie
od złudzeń. Ale co to jest prawda? Jedynie stanie się jednym z poznawanym jest
prawdą. Dwoistość, rozszczepienie jest to brak poznania i nieprawda.
To, co zaczyna się niewiedzą, kończy się nieuchronnie brakiem poznania.
Natomiast medytacja zaczynana w oparciu o pewne prawdy toŜsamości (stania się
Jednym), doprowadza równieŜ w duchu i w mocy do Jedni toŜsamości. Gdybyś
jednak zaczynał bez tej pewności, medytacja ani by ci nie otworzyła drogi wzwyŜ, ani
nie poprowadziła.
Przeto, zanim zaczniesz, nastaw swą uwagę wyłącznie na nie-rozdzielne
JEDNO - prawdę, pewność Jedni swej z Wiekuistem.
Teraz trwaj po prostu w ciszy i w znieruchomieniu jak głębie oceanu
wszechświata.
A teraz pytaj siebie: kim jestem ja? CzyŜ nie jestem niepodzielną Jednią,
Wiekuistą faźnią? (...)
Tylko niewiedza podsuwa mniemanie, Ŝe pogrąŜonemu w medytację Bóg
zstępuje z zewnątrz, z oddali, bądź teŜ, Ŝe medytacja przemienia nas w Boga. Nic
podobnego nie dzieje się. Natomiast prawdą jest, Ŝe doznajemy objawienia
wewnętrznego, iŜ w głębi swej jesteśmy istotą boską.
Przystępujemy do medytacji, Ŝeby świadomość tę podtrzymać w sobie i nie
utracić jej. Nie po to więc zagłębiamy się w medytację Ŝeby stać się Bogiem lub
osiągnąć zjednoczenie z nim. Nie o to więc chodzi, Ŝeby przez medytację przysporzyć
sobie coś nowego, czego jeszcze nie posiadaliśmy, lecz o to, Ŝeby dotrzeć
świadomością do własnej wewnętrznej istoty, poznać jasno, bez cienia wątpliwości,
prawdę, Ŝe stanowimy z niepodzieloną i niepodzielną Jaźnią - Przedwieczną Jednię.
Zadaniem twoim podczas medytacji jest doświadczać wciąŜ na nowo tej
swojej absolutnej wewnętrznej wolności i czerpać siły Ŝycia ze świadomości tego (...).
Wzywam przeto was, dzieci Wiekuistego, pogrąŜcie się całym swoim
jestestwem w milczeniu medytacji. Niechaj rozjaśni was świadomość prawdy, Ŝe
pochodzicie z Wiecznego, Ŝyjecie z Nim
i przez Nie, w najgłębszej swej istocie jesteście wieczną Jaźnią. Jest to wasze
dziedzictwo prawem pochodzenia z Wiecznego. Pozwólcie, aby duszę waszą
przepełnił w ciszy medytacji pokój wyŜszy nad wszelki rozum i wszelkie
pojmowanie."
Sri Ananda:
“Stan medytacyjny ma miejsce wtedy, jeśli umysł jest zdolny skoncentrować
się na zewnętrznym lub wewnętrznym obiekcie wystarczająco długo, Ŝeby mogły
zostać wyeliminowane wszystkie zakłócenia i kiedy strumień myśli płynie bez
przeszkód w jednym kierunku przez określony podmiot."
Sri Ramana Maharishi:
“Zadawaj sobie ciągle pytanie kim ja jestem? Poszukiwanie to powinno
doprowadzić do odkrycia czegoś wewnątrz siebie, co jest poza umysłem. Rozwiązując
ten wielki problem rozwiąŜesz inne problemy. Jeśli dobrze poznasz prawdę o sobie,
wtedy tylko mogą zniknąć - ignorancja, sprzeczności, relatywna wiedza (...).
Medytacja jest mentalnym oglądaniem pewnych koncepcji. Jest to powtarzanie
zaczynające się słowami (mantrą), kończące się zaś w ciszy Jaźni. Medytacja i
kontrola umysłu są współzaleŜne. Medytacja zawiera czujne śledzenie myśli -
kontrolę nieustannego strumienia wyobraŜeń. Na początku towarzyszy temu
koncentracja, pewien wysiłek na rzecz utrzymania czynnej uwagi, zakłócającej
właściwy prąd medytacji, lecz po pewnym czasie praktyki medytacja oczyszcza się i
staje się bezwysiłkowa, spontaniczna. Zmienia się ona w ciągły, cichy prąd,
niezaleŜny od aktywności i ciała (...).
Mouna — milczenie jest stanem, który przekracza mowę i myśl. Jest to
medytacja pozbawiona aktywności umysłu. Ujarzmienie umysłu to medytacja.
Głęboka medytacja jest Wiecznym Słowem. Cisza wciąŜ przemawia, jest ona źródłem
języka. W ciszy przychodzi duchowy przekaz - znaczenie Wielkiej Wymowy. Długie
wykłady nie są tak wymowne jak cisza. Jest ona niezniszczalną wymową, doskonałym
językiem.
Medytować jakiś czas dobre jest dla duchowych nowicjuszy, zaawansowany
zaczyna cieszyć się głębszym pięknem, bez względu na to czy pracuje czy nie."
Ary Asanga:
“Gdy przejdziesz w stan medytacji, widział juŜ nie będziesz Świętych Trzech,
bo Trójnią tą sam się juŜ stałeś. Ty i myśl twa staliście się bliźniętami, a nad wami
świeci gwiazda, do której dąŜysz. Trójnia ta w chwale i błogości mieszka
niewyslowionej, straciwszy imię swe w tym świecie ułudy. Gwiazdą jedną się stała,
ogniem co szatą jest płomienia."
Sri Aurobindo:
“Medytacja jest pogłębieniem i wzmocnieniem skupienia jakie znamy z
innych dziedzin. MoŜe to być skoncentrowanie się na jednym błyszczącym punkcie -
trzeba wówczas tak zestrzelić uwagę, abyśmy nic innego poza tym punktem nie
zauwaŜali; moŜe to być pojęcie, idea, słowo lub imię, jakieś pojęcie o Bogu, słowo
OM, imię Sri Kriszna. OtóŜ w naszej Jodze robimy podobnie; a zamiast wyobraŜać
sobie jakiś przedmiot, skupiamy się na wzniesieniu się wzwyŜ lub przywołaniu
pokoju, który nad nami wciąŜ trwa, albo teŜ na przeniknięciu poprzez zasłonę i
wzniesieniu całej świadomości. W ośrodku serca skupia się nasza tęsknota i prag-
nienie otwarcia się ku Ŝywej boskości, widzimy i czujemy tam wizerunek którejś z
postaci Boga. Powtarzanie świętych imion moŜe temu towarzyszyć, ale w takim razie
i na nim naleŜy się bardzo skupić, a wówczas imię to jakby samo powtarza się w
sercu."
Ma Yogashakti:
“Wszystkie techniki medytacyjne prowadzą do rozszerzenia i pogłębienia
poczucia bytu. Ich celem jest zjednoczenie świadomości Ja Jestem ze świadomością
pierwotną, boską."
Yimala Thakar:
“Medytacja jest działaniem ciszy. W medytacji cały umysł pogrąŜony jest w
ciszy. Koncentracja wymaga wycofania całej energii i skupienia jej na pewnym
punkcie, lecz obiekt uwagi jest z góry ustalony i na nim skupiona zostaje cała energia.
Nazywa się to mylnie medytacją. Jest to koncentracja, lecz nie ma to zupelnie nic
wspólnego z medytacją. Medytacja jest moŜliwa bez oderwania. Medytacja jest
moŜliwa w ruchu, w działaniu, medytacja to wszechogarniająca uwaga. Medytacja
jest działaniem ciszy, lecz nie ciszy statycznej. Nie ciszy w znaczeniu negatywnym,
będącej brakiem aktywności. To wcale nie jest ciszą. Nie wystarczy zamilknąć, aby
była cisza. Cisza jest siłą twórczą o ogromnym potencjale, jest siłą niezwykle
dynamiczną. Tak wiec medytacja oznacza nowe podejście do Ŝycia, kiedy to
równocześnie obserwujemy obiektywny bodziec, nasze reakcje i przyczyny, które te
reakcje wywołują, bez utoŜsamienia się z czymkolwiek. Obserwowanie psychiki i
umysłu będzie początkiem medytacji. Poznanie subtelnego i bliskiego związku, jaki
istnieje między ciałem a umysłem, jest medytacją. Nie wiedzy o sobie, nie
gromadzenie teorii, nie zbieranie doświadczeń innych ludzi, lecz obserwowanie siebie
w kaŜdej chwili."
Paramhansa Yogananda:
“Medytacja to nauka łączenia duszy ludzkiej z Duchem. Dusza, od Boga
schodząca w ciało, przejawia swą świadomość i siłę Ŝywotną za pośrednictwem
siedmiu czakr, czyli ośrodków światła. Znajdująca się w cielesnym więzieniu
świadomość duszy i siła Ŝyciowa utoŜsamia się z fizycznym przewodnikiem i jego
śmiertelnymi ograniczeniami. Medytacja oparta na wiedzy budzi świadomość duszy w
siedmiu czakrach. Dzięki pamięci - pochodzi przecieŜ od Boga - dusza intuicyjnie
rozumie swą nieśmiertelną naturę. Postępowi na drodze budzenia się duszy
towarzyszy wciąŜ zwiększający się pokój i radość. W najwznioślejszych stanach
świadomości Duch i dusza łączą się w pełnej szczęścia ekstazie -samadhi.
Przez medytację łączymy więc małą radość duszy z wielką radością Ducha.
Dlatego nie naleŜy mylić medytacji ze zwykłą koncen tracją. Koncentracja polega na
oswobodzeniu uwagi od roztargnienia i skupienia jej na wybranej myśli. Medytacja
zaś to taka szczególna forma koncentracji, kiedy uwalnia się uwagę od rozstrzelenia i
niepokoju i ogniskuje ją na Bogu. Medytacja zatem to koncentracja zastosowana w
celu poznania Boga."
Keith Sherwood:
“Ty nie musisz medytować - to głos Boga medytuje przez ciebie. Prawdziwa
medytacja jest tylko wówczas, gdy się jej tak poddasz, Ŝe przez ciebie będzie
medytowal głos Boga."
Rammurti S. Mishra:
“Sugestię, którą kierujemy do własnej świadomości nazywa się autosugestią.
MoŜe ona posiadać charakter słowny, mentalny lub środowiskowy. Autosugestia
oznacza więc oddziaływanie, wpływanie na samego siebie. Autosugestia jest
podstawą skupienia. Kiedy mistrzowie nauczają Jogi, jest to sugestia, natomiast gdy
medytują, zachodzi autosugestia (...).
Dzięki medytacji grzesznik przemienia się w świętego, słaby staje się
potęŜnym, okrutnik - bezwinnym; to co ograniczone i śmiertelne staje się
nieskończone i nieśmiertelne.
Podczas medytacji podświadomy umysł jest otwarty. Uaktywniają się
wszystkie dokonane w nim zapisy z przeszłych wcieleń. W głębokim skupieniu, z
wielką uwagą rezygnujemy ze złych zapisów i wprowadzamy na ich miejsce boskie,
zły Ŝywot zostaje zastąpiony boskim. Uzyskujemy całkowitą zmianę osobowości.
Wstanie medytacji trwa ciągły proces odnowy Ŝycia. Wszystkie niŜsze Ŝądze zostają
zastąpione wyŜszymi pragnieniami, ignorancja - wiedzą, złuda - rzeczywistością, fałsz
— prawdą, a śmierć ustępuje miejsca nieśmiertelności. Od tej chwili pomedytacyjny
zapis nieprzerwanie działa w naszym Ŝyciu."
Ravindranath R. Javalgekar:
“Medytacja jest bezwysiłkowym stanem pojedynczej myśli. Jest to
koncentracja nad własnym ja, którą osiąga się po zlikwidowaniu wszelkich
zmartwień. W nauce Jogi medytację charakteryzuje się jako zupełne odpręŜenie oraz
ciągłość myśli porównywalną do strumienia oliwy. Medytacja nie jest wysiłkiem lecz
procesem."
Dogen:
“Zazen (medytacja) jest bramą do całkowitego wyzwolenia. Nawet Budda,
który był mędrcem od urodzenia, praktykował zazen przez sześć lat, zanim osiągnął
najwyŜsze oświecenie."
Budda Siakjamuni (Siddhartha Gautama):
“W tym co widziane, musi być tylko to, co widziane; w tym co słyszane, musi
być tylko to, co słyszane; w tym co odczuwane (jako zapach, smak, dotyk) musi być
tylko to, co odczuwane; w tym co myślane, musi być tylko ta myśl."
Philip Kapleau:
“Medytacja wymaga związania umysłu z jakimś obrazem albo świętym
słowem, które są następnie wizualizowane, lub teŜ z pojęciem, o którym się myśli lub
które się rozwaŜa. W niektórych rodzajach medytacji dokonuje się wizualizacji,
kontempluje lub analizuje pewne elementarne kształty, utrzymując je w umyśle z
wyłączeniem wszystkiego innego. MoŜna teŜ kontemplować z uwielbieniem obraz
buddy lub bodhisattwy, w nadziei wywołania w sobie odpowiedniego stanu umysłu, a
takŜe rozwaŜać takie abstrakcyjne pojęcia, jak miłość i Ŝyczliwość czy współczucie."
Yasutani Ryoko:
“Dzięki praktykowaniu zazen umysł zostaje skupiony w jednym punkcie tak,
Ŝe moŜe być kontrolowany. Proces ten moŜna porównać ze skupieniem promieni
słonecznych za pomocą szkła powiększającego. Gdy promienie słońca zostaną
zogniskowane, to oczywiście staną się intensywniejsze. Ludzki umysł równieŜ
funkcjonuje bardziej efektywnie, gdy jest skoncentrowany i zjednoczony. NiezaleŜnie
od tego czy doznajesz pragnienia wglądu w swą Własną Naturę, czy teŜ nie, będziesz
mogła zauwaŜyć wpływ integracji umysłu na twoje samopoczucie."
Jiddu Krishnamurti:
“Umysł wolny od wysiłku - a jak wiecie, wysiłek ma miejsce wówczas, gdy w
świadomości istnieje konflikt pomiędzy obserwatorem i obserwowanym - taki umysł
wnosi porządek. Jeśli nie intelektualnie, ale dogłębnie rozumiecie nieporządek, wtedy
powstaje prawdziwy ład, będący cnotą i prawością, będący rzeczą Ŝywą. Prawdziwa
cnota rozkwita dzięki zrozumieniu i płynącej z niego dobroci. Przez długie wieki
szukaliście cnoty daremnie, pytając czym ona jest i usiłowaliście ją zrozumieć. Nie
udawało się to wam. Dopiero istnienie takiej podstawy umoŜliwia zapytanie czym
jest medytacja? Wszystkie systemy, metody czynią umysł mechanicznym.
Stosowanie określonego systemu, choćby najstaranniej wypracowanego przez
największego Guru, robi z umysłu automat, a taki umysł jest martwy.
Medytacja jest rzeczą cudowną, jeśli wiecie, co znaczy umysł znajdujący się
w medytacji, nie zaś uprawiający medytacje. Zobaczmy czym medytacja nie jest, a
wtedy się dowiemy czym ona rzeczywiście jest. Medytacja nie polega na
praktykowaniu jakiegoś systemu. śaden system nie ukaŜe wam piękna i prawdziwej
medytacji.
Medytacja nie jest koncentracją. Gdy koncentrujecie się albo usiłujecie to
robić, wówczas istnieje obserwator i obserwowane. W takich warunkach koncentracja
staje się konfliktem. Kiedy ktoś uczy się koncentrować, wówczas ćwiczenie staje się
procesem izolacji, wznoszeniem zapór przeciwko myśli.
Jedyne czego trzeba, to całkowite poznanie i zrozumienie samego siebie. Nie
jest potrzebny Ŝaden system lub metoda, ani teŜ Ŝadna koncentracja. Umysł, który to
odkrył na drodze negacji, staje się w naturalny sposób bardzo spokojny. Nie ma w
nim obserwatora, który osiągnął jakiś rodzaj uciszenia. Nie ma w nim przeszłości,
pamięci, nie ma jaźni. Jeśli nie odkryjecie medytacji w codziennym Ŝyciu, nie
zrozumiecie takŜe jej subtelności i piękna. Gdy zrozumiecie przyczyny istniejącego w
naszym codziennym Ŝyciu nieporządku, wówczas zapanuje w was całkowity, bo
naturalny ład i umysł stanie się niezwykle spokojny. Nie jest to cisza po ustaniu
hałasu. Jest to spokój ogromnej przestrzeni. Jeśli zrozumiecie całe swe istnienie -
miłość, śmierć, Ŝycie, piękno -to zrozumiecie czym jest ta cisza. Nie sposób jej
opisać. Ten kto ją opisuje, nie zna jej naprawdę. Musicie odkryć ją sami."
Chogyam Trungpa:
“Medytacja posiada dwie podstawowe formy. Pierwsza wychodzi od nauk
zajmujących się zrozumieniem natury istnienia, a druga ma jako cel komunikację z
Bogiem, jako zewnętrznym bądź uniwersalnym pojęciem. W obu przypadkach
medytacja jest jedynym sposobem praktykowania nauk.
Gdy wprowadzimy pojęcie zewnętrznej wyŜszej istoty, wówczas zakładany
równieŜ istnienie wewnętrznej indywidualności zwanej ja lub ego. Medytacja jest
wtedy sposobem komunikowania się z zewnętrzną istotą. Medytacja taka opiera się na
oddaniu. Kładzie ona nacisk na wejście w stan samadhi, w głębię własnego serca.
Stanowi to sposób identyfikacji z zewnętrzną istotą i wymaga oczyszczenia.
Podstawowe w tej praktyce jest wierzenie, Ŝe jesteśmy oddzieleni od Boga, lecz wciąŜ
istnieje jakieś połączenie, wciąŜ jesteśmy częścią Boga. Czasami odczuwamy
wewnętrzny chaos, który, aby oczyścić, naleŜy pracować nad swoim stanem
duchowym i próbować podnieść standard naszej indywidualności do poziomu
wyŜszej świadomości.
Druga, podstawowa forma medytacji stanowi prawie całkowite
przeciwieństwo poprzedniej, chociaŜ w końcowym efekcie moŜe doprowadzić do tych
samych rezultatów. Nie zawiera ona wiary w istnienie stanów wyŜszych, niŜszych lub
nierozwinietych w pełni. Nie czujemy się niŜsi, a to, co próbujemy osiągnąć, nie jest
niczym wyŜszym od nas. Stąd taki sposób medytacji nie wymaga wewnętrznej
koncentracji na sercu. Nie ma tu w ogóle pojęcia centralizacji.
Ta druga forma medytacji polega na próbie zobaczenia tego, co jest. Obejmuje
ona wiele wariantów, które są metodami otwierania się. Nie jest to naśladowanie
jakiejś teorii czy ideałów, ale po prostu stanowi próbę widzenia tego, co jest tutaj i
teraz, bez ambicji i bez Ŝadnego obiektu. Skupiając się na oddechu, uświadamiamy
sobie chwilę obecną; kaŜdy oddech jest jedyny w swoim rodzaju, jest wyrazicielem
teraźniejszości. KaŜdy oddech jest oddzielny, zostaje w pełni dostrzeŜony i odczuty.
Podobnie, gdy bardzo głodny człowiek je, wówczas nawet sobie tego nie uświadamia.
Jest tak pochłonięty jedzeniem, Ŝe staje się prawie jednością ze smakiem pokarmu i
przyjemnością jedzenia. Podobnie jest z oddychaniem; chodzi o to, aby próbować
widzieć poprzez ten właśnie moment w czasie. W takiej sytuacji nie pojawia się po-
gląd. RównieŜ opinie nie mają tutaj wielkiego znaczenia. Od początku staramy się
wyjść poza koncepcje, czasami dzięki bardzo krytycznemu sposobowi patrzenia
staramy się odkryć to, co jest. Tak jak w podanym przykładzie o głodnym człowieku,
stajemy się jednością z obiektem. Osiągnąć to moŜna jedynie poprzez praktykowanie
medytacji. Medytacja polega na ćwiczeniu, jest to praktyka, nad którą trzeba
pracować. Nie jest ona wchodzeniem w głąb samego siebie, lecz rozszerzeniem i
ekspansją na zewnątrz."
Śri Anandamurti (P. R. Sarkar):
“Medytacja nie polega ani na kompletnym wymieceniu umysłu do czysta, ani
nie wchodzi się tam na stertę rozmyślań. Jest ona sposobem, jak utwierdzić swój
umysł w pozytywnej myśli i utrzymać się na niej mimo wszystkich kaprysów umysłu,
który chciałby sobie poskakać z przedmiotu na przedmiot.
Tą dobroczynną myślą w naszej medytacji jest Jestem jednością z NajwyŜszą
Świadomością albo Ja i NajwyŜsza Świadomość to Jedno. Medytację oparto na
zasadzie psychologicznej, która najkrócej brzmi: Tak się z tobą sprawy mają, jaka jest
wartość twoich myśli; tak się z tobą dzieje, jak myślisz."
Św. Ignacy Loyola:
“Przedmiotem medytacji jest Słowo BoŜe, a potem takŜe dalsze oddziaływanie
ducha w Kościele, w świętych, ich słowach i czynach. śycie Chrystusa jest inspiracją
i zachętą do urzeczywistnienia własnego, chrześcijańskiego sposobu bycia w czasie i
świecie osoby oddającej się medytacji (...).
Bóg swobodnie udziela się i daruje człowiekowi, który potrafi czekać z
otwartym sercem. Tego zaangaŜowania i gotowości przyjęcia, aktywności i
pasywności nie wolno błędnie rozumieć tak, jak gdyby aktywność i pasywność były
dwoma kolejnymi etapami. Oba elementy tak się przenikają, Ŝe Ŝadnego z nich nie
moŜe całkowicie zabraknąć. Trzeba tak pracować, jak gdyby wszystko zaleŜało od
człowieka, a nie od Boga, oraz tak ufać Bogu, jak gdyby wszystko zaleŜało od Boga, a
nie od człowieka."
Anonimowy mistyk katolicki z XIV w. (autor: “Obłok niewiedzy") :
“Zarówno początkujący, jak i biegli nie mogą rozmyślać, jeśli najpierw nie
przeczytają lub nie usłyszą kazania, ani teŜ nie mogą się modlić, jeśli przedtem nie
odprawią rozmyślania. Nie dotyczy to jednak tych, którzy oddają się kontemplacji.
Medytacja jest dla nich jak gdyby nagłym rozpoznaniem i niejasną świadomością
własnej nędzy albo BoŜej dobroci. Nie wspomaga jej uprzednie czytanie ani słuchanie
kazań, Ŝadne szczególne rozmyślanie, czy cokolwiek innego. Tego nagiego
odczuwania i świadomości lepiej jest uczyć się od Boga niŜ od człowieka. Podobnie
jak medytacja pojawia się bez uprzedzenia w Ŝyciu człowieka szukającego
kontemplacji, tak teŜ i modlitwa."
KORZYŚCI Z MEDYTACJI
Cud to nie to, co jest niezgodne
z Naturą, ale to co jest niezgodne
z naszym wyobraŜeniem Natury.
Św. Augustyn
Praktyka medytacji wywołuje wiele reakcji naszego organizmu fizycznego, a
poprzez nie następują teŜ zmiany psychiczne i duchowe. Zmiany te zauwaŜalne są tak
subiektywnie, jak i przez obiektywną aparaturę naukową. Niekiedy są one drobne,
ledwo zauwaŜalne, innym razem bardzo mocno zaakcentowane. Nie są to jednak
nigdy cuda, ale jak najbardziej rzeczy normalne.
Mówiąc o reakcjach organizmu, mam na myśli reakcje w trakcie praktyki lub
bezpośrednio po niej, jak równieŜ reakcje ujawniające się po pewnym czasie, jako
trwałe zmiany.
Na początek omówię reakcje związane bezpośrednio z medytacją.
Wymienione są one w przypadkowej kolejności. Nie oznacza to więc, Ŝe w takiej
kolejności będą się pojawiać. Jedni odczują je słabiej, inni silniej, a jeszcze inni
wcale. Wszystko zaleŜy od indywidualnego stanu psychofizycznego praktykującego.
Większość reakcji związane jest ze zwiększonym przepływem energii Ki.
Do reakcji tych naleŜą:
• uspokojenie emocji i umysłu,
• zlikwidowanie napięć mięśni,
• wolniejsza cyrkulacja krwi i bicie serca,
• równa i jednostajna praca gruczołów dokrewnych,
• przypływ sił fizycznych i psychicznych,
• wizje róŜnego typu (są one omówione w innym miejscu),
• drętwienie, mrowienie i puchnięcie nóg; po pewnym czasie dolegliwość ta
zanika,
• drętwienie i mrowienie w rejonie krzyŜowo-lędźwiowym, a szczególnie,
gdy adept ma problemy z kręgosłupem i utrzymaniem pionowej pozycji ciała;
podobnie jest ze strefą karku i między łopatkami,
• uczucie ciepła lub zimna,
• rozjaśnienie umysłu,
• zawroty głowy,
• uzyskanie odpowiedzi na postawione pytania i problemy (omówiono to w
innym miejscu),
• zmniejszenie częstotliwości oddechów i ich spowolnienie,
• spontaniczne pojawianie się łez, śmiechu i innych emocji.
NiezaleŜnie od reakcji bieŜących medytacja powoduje róŜne trwale zmiany i
przemiany w naszym organizmie fizycznym. NaleŜą do nich m.in. :
• zmniejszenie napięcia mięśniowego,
• uregulowanie przemiany materii,
• spadek zuŜycia tlenu,
• zmniejszenie częstotliwości oddechów,
• zwiększenie długości oddechu,
• zwiększenie łatwości oddychania,
• zmniejszenie bezsenności,
• unormowanie ciśnienia,
• zwiększenie wydajności sercowo-naczyniowej,
• zwolnienie akcji serca,
• zwiększenie tolerancji na wysiłek fizyczny u sercowców,
• unormowanie wagi ciała,
• ograniczenie palenia tytoniu, picia alkoholu, uŜywania narkotyków,
• zmniejszenie podatności na choroby psychosomatyczne,
• unormowanie funkcjonowania całego organizmu.
Pamiętać jednak naleŜy, Ŝe medytacja nie jest uniwersalnym lekarstwem na
wszystkie choroby. Jest tylko jedną z istniejących metod, którą warto połączyć z
medycyną tradycyjną bądź współczesną.
W psychice daje się zauwaŜyć takŜe wiele pozytywnych zmian, na przykład:
• redukcja napięć stresowych,
• zwiększenie poziomu inteligencji,
• zmniejszenie uczucia niepokoju, strachu, lęku, agresji,
• zwiększenie zdolności twórczych,
• poprawa wydajności pracy i wydajności umysłowej,
• rozwój osobowości,
• zwiększenie moralnej odpowiedzialności,
• uzyskanie idealnego zdrowia psychicznego,
• zwiększenie koncentracji,
• likwidacja negatywnych myśli z podświadomości,
• nauka dyscypliny wewnętrznej,
• zwiększenie akceptacji siebie,
• poprawa pamięci,
• zmiany w odbieraniu i przeŜywaniu codziennego Ŝycia,
• stały rozwój duchowy.
Zmiany te związane są przede wszystkim z uspokojeniem układu nerwowego.
Spokój ten pociąga za sobą spokój wszystkich mięśni i narządów wewnętrznych a
poprzez kolejne oddziaływania wpływa na umysł. Poza tym przyczyny tych zmian
wychodzą poza jakikolwiek opis i związane są ze sprawami Ducha, duszy, wyŜszych
energii kosmicznych. Dobrze przygotowana i przeprowadzona medytacja nie powinna
męczyć i powodować negatywnych stanów duchowych.
Ćwiczenia wykonywane są w zasadzie indywidualnie, ale nie wyklucza się teŜ
ćwiczeń w grupach. WaŜne jest jednak, aby ludzie byli ze sobą w serdecznych
stosunkach i otwarci na siebie wzajemnie, aby nie powstawały zakłócenia i blokady w
przepływie energii. Wskazane jest teŜ, aby temat był wspólny, przez co siła takiej
medytacji rośnie. Tego typu medytacje prowadzone są w wielu miejscach i przez
liczne grupy ludzi na świecie (np. w intencji pokoju).
Nie ma potrzeby (nie wyklucza się), aby ktoś prowadził takie ćwiczenie.
Wystarczy podać temat (np. zdrowie dla osoby X) i samoistnie pozwolić medytacji się
rozwijać.
JeŜeli harmonia wewnątrz grupy jest zachowana, to korzyści i skutki takiej
medytacji są znacznie większe od medytacji indywidualnej. Dzieje się tak dlatego, iŜ
poprzez skoncentrowaną energię tworzy się silne jednolite pole, które ma
wzmacniający wpływ na uczestników (“Gdzie dwaj lub trzej zgromadzeni w imię
moje, tam jestem pośród nich" - Jezus).
MISTRZ I JEGO ROLA
Kiedy uczeń jest gotowy,
przychodzi Mistrz.
Chińskie
Rozwój duchowy wymaga niewyobraŜalnej pracy, którą naleŜy włoŜyć, aby
urzeczywistnić Cel, który chcemy osiągnąć. Sposobów osiągnięcia tego Celu jest
wiele i róŜne są teŜ drogi, którymi kaŜdy z nas kroczy, aby tego dokonać. Po przejściu
pierwszych etapów swojej drogi staje się ona coraz bardziej uciąŜliwa dla adepta
danej ścieŜki duchowej. Dzieje się tak, poniewaŜ napotyka on na sprawy nieznane i
zdawałoby się bardzo trudne. Niejeden z adeptów zaczyna się wtedy zapewne
zastanawiać, czy jest w stanie sam temu podołać. Czy uda mu się przebrnąć przez
dŜunglę niewiedzy. A moŜe powinien skorzystać z pomocy kogoś mądrzejszego od
siebie? Kogoś, kto juŜ zrozumiał o co w tym wszystkim chodzi, kto pomoŜe, poradzi
w bieŜących potknięciach, biedach i zwątpieniach.
Takim kimś jest Mistrz, nauczyciel. Niemal w kaŜdej kulturze znajdują się
wzmianki o mistrzach lub mędrcach, którzy pomagają lub ganią szukających u nich
pomocy. Często są to ludzie prości, czasem wykształceni, ale na pewno zawsze o
ogromnej wiedzy duchowej.
Medytacja nie jest Ŝadnym zakończonym w sobie wydarzeniem, zaczynającym
się stale od początku, ale jest procesem postępującym. KaŜda następna jest
kontynuacją poprzedniej. I choć wydawać by się mogło, Ŝe stanowią one odrębne
całości, to jednak kaŜda z nich pozostawia w praktykującym ślad jej wpływu. Nie
powoduje on natychmiast wielkich zmian, ale jednak pozostaje ten ślad i dlatego
kaŜda kolejna sesja przeprowadzana jest przez osobę nieznacznie, ale inną niŜ
poprzednim razem. W ten sposób człowiek, będąc coraz bardziej dojrzałym moŜe
poznawać, odkrywać i akceptować to, co mniej dojrzały by odrzucił. Jednak w
niektórych typach medytacji, pozornie łagodnych w swym działaniu, sięga się do
najgłębszych poziomów ludzkiej psychiki. Odgrzebuje się mocno zakorzenione lęki,
pojawiają się nieprzyjemne czy straszne wizje. Niektóre z nich są teŜ wytworem dow-
cipnych Energii Zaświatowych. Co słabsi mogą nie wytrzymać konfrontacji z tymi
zjawiskami. MoŜe to w konsekwencji doprowadzić do załamania nerwowego lub
nawet obłędu. W takich sytuacjach rola Mistrza jest niepodwaŜalnie duŜa. Nie chodzi
mi o to, by kogoś straszyć przed uprawianiem medytacji. Byłby to jednak brak
odpowiedzialności, gdybym nie ostrzegł, Ŝe w wielu przypadkach “droga medytacji
głębi prowadzi blisko przepaści i niebezpiecznych skał" (H. Waldenfels). Dlatego teŜ
lepiej jest, jeśli ćwiczący odbywa ją w towarzystwie doświadczonego Mistrza.
W literaturze spotyka się wiele słów, którymi określa się Mistrza; wynika to
po prostu z lingwistyki. Niektóre tak mocno przylgnęły do danego człowieka, Ŝe stały
się niemal częścią jego nazwiska. PoniŜej przedstawiam (w kolejności alfabetycznej)
określenia Mistrz, Mędrzec lub im podobne, w róŜnych językach, aby nie-
zorientowanym ułatwić poruszanie się po literaturze (w nawiasie podano przykład
człowieka, do którego takie miano przylgnęło na stałe): Abbh (spolszczony: Abba) —
aramejski: ojciec (np. Abba Serapion ze Sketis),
Ajatollah — arabski: świątobliwy (np. Ajatollah Chomeini),
Alim - arabski: mędrzec (np. Ali Ibn Abi Talib),
Baba - hindi: ojciec (np. Sathya Sai Baba),
Guru — hindi: nauczyciel,
Guru - sanskrycki: czcigodny (np. Guru Rinpocze),
Imam — arabski: przewodnik (np. Imam Ali),
Kadir- arabski: uczony, sędzia (np. Szajch Abd al-Kadir al DŜilani),
Lama - tybetański: najwyŜszy opiekun (np. Dalaj Lama, Lama Govinda),
Mistrz — polski (np. Mistrz Eckhart),
Mufti - turecki: mędrzec,
Ojciec - polski (np. Ojciec Pio),
Papa — iaciński: ojciec (np. Papa Joanus Paulus II),
Rabh (spolszczony: Rabin) - aramejski: mistrz (np. Rabin Szamaj),
Rishi — sanskrycki: mędrzec (np. Sri Ramana Maharishi),
Rosi, Roshi (róŜna transkrypcja) -japoński: czcigodny duchowy nauczyciel
(np. Rosi Harada),
Są - koreański: mistrz (np. Soen Są Nim),
Saddik (spolszczony: Cadyk) - hebrajski: świątobliwy, mędrzec (np. Cadyk z
Berdyczowa),
Swami- sanskrycki: nauczyciel (np. Swami Wiwekananda),
Tse, Tsy, Tzu, Zi, Cy (róŜna transkrypcja) - chiński: mędrzec (np. Lao Zi - tytuł
pośmiertny dla Li Er; Kung Fu Cy - Konfucjusz; Meng Cy - Mencjusz),
Ulema - turecki: nauczyciel,
Vali - perski: mistrz.
Kim wobec tego jest Mistrz? JuŜ z samych powyŜszych określeń wynika, Ŝe
jest to ktoś o ogromnej wiedzy, ktoś, kto potrafi pomóc w naszych problemach.
Oczywiście, Ŝe ich za nas nie załatwi, ale podpowiada jak to zrobić. Jest on więc, jak
mawia wielu doświadczonych nauczycieli, tym, który “pomaga człowiekowi usunąć
mrok niewiedzy". Jest to dusza doskonała, która “jest światłem wskazującym drogę
tym, którzy błądzą w ciemnościach".
W zaleŜności od własnych zdolności przyjmuje on na siebie mniej lub bardziej
waŜną misję. Przewodniczy pewnej grupie ludzi, jako pasterz dusz. Wskazuje im Cel
i Drogę (“Ja jestem droga, prawda i Ŝywot" - Jezus). Wokół jednych gromadzą się
tłumy (Jezus, Budda, Mahomet), przy innych są pojedyncze jednostki. A tak
umierający Budda zapowiedział przyjście Jezusa: “Nie jestem pierwszym Buddą,
który przyszedł na ziemie i nie będę ostatnim. Gdy czas po temu nadejdzie, inny
Budda pojawi się na świecie, najświętszy, o najwyŜszym oświeceniu, Mistrz ludzi i
aniołów. Uczniów będzie miał tysiące, gdy moi liczą się dziś zaledwie na setki.
Będzie on znany jako Majtreya, co znaczy Pan miłości i współczucia".
Prawdziwy Mistrz duchowy musi być wyznaczony przez Boga. Mistrzowie
tacy trafiają się bardzo rzadko, ale jeśli ktoś z całej duszy pragnie Boga, Bóg wskaŜe
mu drogę do jednego z nich. Człowiek, który zbliŜa się do doskonałości, nie
potrzebuje uczniów, toteŜ nie szuka ich. Ale Bóg kieruje do niego szczerych, łakną-
cych prawdy ludzi i jeśli zetknięcie nie moŜe nastąpić w sensie materialnym, dokona
się ono w sferze duchowej, poza czasem i przestrzenią. ChociaŜ znalezienie takiego
Nauczyciela moŜe wydawać się trudne, w praktyce nie wymaga dalekich wojaŜy czy
poszukiwań (patrz: motto). Wielu spośród podąŜających ścieŜką duchową nigdy nie
doświadczyło tej prawdy. Mówią o róŜnych nieprzewidzianych zbiegach okoliczności
(nawiasem mówiąc, nie ma czegoś takiego jak przypadek, zbieg okoliczności, traf,
pech itp.), które doprowadziły ich do spotkania z Mistrzem. Śri Anan-damurti
powiedział, Ŝe “gdy gwałtowne pragnienie niezaleŜności budzi się w człowieku,
odnajduje on prawdziwego Guru siłą tego pragnienia". Na Wschodzie uwaŜa się, Ŝe
najwaŜniejszym i pierwszym celem Ŝycia jest odnalezienie swojego Mistrza. Dopiero
potem jest czas na wszystko inne. Czasami jest to ten sam Mistrz, którego spotkało się
w innej przestrzeni lub czasie, czasami zupełnie inny, ale zawsze odpowiedni do
aktualnych potrzeb adepta.
Jacy są ci Mistrzowie? Dokładnie tak samo róŜni, jak nauczyciele świeccy.
Bywają nauczyciele zdolni przekazać uczniowi co nieco wiedzy, lecz nie posuwający
się dalej i nie robiący najlepszego uŜytku, jaki by mogli ze swej pracy zrobić. Inni,
nauczywszy ucznia praktyki duchowej, starają się skontrolować, czy uczeń wykonuje
ją prawidłowo. Jeszcze inni zaś nie ustają w wysiłkach, póki uczeń nie osiągnie Celu.
Wszyscy oni jednak są dobrymi Mistrzami, gdyŜ kaŜdy uczeń znajduje takiego, na
jakiego zasługuje, jaki jest dla niego w danym momencie najodpowiedniejszy. NaleŜy
jednak uwaŜać na pseudomistrzów, samozwańców, fałszywych proroków, jak ich
nazywano w Biblii (“StrzeŜcie się fałszywych proroków, którzy przychodzą do was w
odzieniu owczym, wewnątrz zaś są wilkami drapieŜnymi. Po ich owocach poznacie
ich" - Jezus.) Obiecują oni najczęściej bardzo duŜo, łatwą drogą i wspaniałe efekty.
Ale jakŜe często chodzi tylko o wyciągnięcie pieniędzy (ileŜ sekt tego typu powstało
w ostatnich dziesięcioleciach) albo co gorsza, o zapanowanie fizyczne i duchowe nad
uczniami, którzy ubezwłasnowolnieni, są skłonni zrobić kaŜdą rzecz. Dlatego teŜ
naleŜy sceptycznie patrzeć na tego, kto wiele obiecuje. Aby się ustrzec przed
przykrymi niespodziankami, trzeba po prostu zaufać Intuicji oraz własnym
zdroworozsądkowym obserwacjom.
NiezaleŜnie od tego jaki ów Mistrz jest, pojawia się pytanie: Czy jest on
potrzebny? Jedni uwaŜają, Ŝe jest niezbędny (np. Śri R. Maharishi), a drudzy wręcz
przeciwnie, Ŝe nie potrzeba Ŝadnego nauczyciela (np. J. Krishnamurti). Jeszcze inni są
za obiema wersjami jednocześnie (poniŜej wyjaśni się, jak to rozumieć). Być moŜe
najlepiej tłumaczy to Soen Są: “Jeśli myślisz, Mistrz jest konieczny. Jeśli odciąłeś
całe myślenie, jeśli twój umysł jest czysty, Mistrz Zeń nie jest konieczny". Który
pogląd jest słuszny? Oczywiście czytelnik sam musi o tym zdecydować, bo zdania
innych nie muszą być najlepsze dla niego. Zdanie kaŜdego z filozofów jest słuszne dla
nich samych, ale skąd moŜemy wiedzieć, co jest siuszne dla nas. Aby podejść do tego
problemu, waŜną rzeczą jest odkrycie tego, co rozumiemy przez słowo Mistrz. JeŜeli
Mistrz oznacza autorytet, wtedy jest to rzecz najbardziej destrukcyjna na świecie, bo
autorytet nie pozwala nam działać, nie pozwala myśleć ani eksperymentować. Taka
jest natura autorytetu, Ŝe przygniata on i niszczy. Mistrz wiec, w sensie autorytetu, jest
czymś destrukcyjnym i na pewno zbędnym.
Istnieje teŜ inne znaczenie słowa Mistrz, które oznacza źródło wiedzy, kogoś,
kto moŜe rozproszyć naszą niewiedzę. W takiej sytuacji Mistrz byłby jak najbardziej
wskazanym. WaŜne jest jednak to, Ŝeby mieć z nim prawdziwą łączność, niezaleŜnie
od tego, kim on jest. Rozumiejąc funkcjonowanie swego umysłu, rozumie on równieŜ
funkcjonowanie umysłu ucznia i nie będzie reagował na niego. Przy braku reakcji ze
strony drugiego człowieka moŜliwe jest, Ŝe zaczniemy obserwować swoje własne
reakcje. Kiedy człowiek jest nieuwarunkowany, samoczynnie staje się on
nauczycielem. Jeśli twój umysł, czytelniku jest naprawdę bardzo wraŜliwy, i masz
dość odwagi, Ŝeby go obserwować, wtedy być moŜe Ŝaden Nauczyciel nie jest ci
potrzebny. Ale o tym zdecydujesz sam.
Tradycja wielu filozofii mówi, Ŝe musimy mieć Nauczyciela, który wskaŜe
nam właściwe postępowanie. NaleŜy zdać sobie jednak sprawę z tego, kim naprawdę
jest ów Nauczyciel. Sri R. Maharishi powiedział, Ŝe “jest tylko jeden Mistrz, a tym
jest Duch". Zaś jego reprezentantem jest Nauczyciel, który moŜe występować w ciele
fizycznym, jak i poza nim. Jest on w jedni z Bogiem i dlatego moŜe występować w tej
misji.
Człowiek zwracający się do Boga z modlitwą, oczyszcza swą duszę coraz
bardziej. Wówczas łaska Boga zaczyna działać. Przyjmuje On nieraz postać Mistrza i
pojawia się przed swym uczniem (np. Jezus, Kriszna), uczy go, wskazuje prawdę,
oczyszcza i wznosi jego naturę przez samą swą obecność. Wskutek tego myśl ucznia
wzmacnia się i jest on wówczas w stanie zwrócić się w głąb samego siebie. Innym
razem posyła zaufanego sługę.
Mistrz moŜe być zarówno zewnętrzny jak i wewnętrzny. Zewnętrzny
Nauczyciel jest posłańcem, wewnętrzny zaś jest Prawdą. Nauczyciel odgrywa rolę
lustra i ukazuje nam nasze własne odbicie, abyśmy mogli zobaczyć, niekiedy po raz
pierwszy, nasze cechy. Widzimy więc w nim piękno i inne wspaniałe cechy, które nas
fascynują, gdyŜ sami je posiadamy. W przeciwnym przypadku nie zauwaŜylibyśmy
ich wcale.
Jak powiedział Dziamjang Khyentse Czokji Lodro: “ChociaŜ nasza prawdziwa
natura jest Buddą, to jednak od nie mającego początku czasu jest ona zaciemniona
przez chmury ignorancji i pomieszania. Jednak pomimo tych zaciemnień nasza natura
Buddy, albo prawda wewnątrz nas, nigdy nie poddała się ignorancji i buntuje się
przeciw wynikającemu z niej pomieszaniu. Jest to nasz wewnętrzny Nauczyciel,
aktywny aspekt naszej natury Buddy, który od samego początku naszego pomieszania
pracuje, aby przywrócić nas naszej prawdziwej naturze". W rezultacie naszych
przeszłych aspiracji, modlitw i naszej oczyszczonej karmy, ten wewnętrzny
Nauczyciel zaczyna się przejawiać coraz wyraźniej, a niekiedy przybiera kształt
Nauczyciela zewnętrznego. W istocie swej zewnętrzny Nauczyciel nie jest niczym
innym jak tylko przedstawicielem naszego Nauczyciela wewnętrznego. Uczy nas tego
jak odebrać posłanie idące z wewnątrz, przywracając wiarę i zaufanie do nas samych,
uwalniając nas przez to od cierpienia płynącego z nierozpoznania naszej prawdziwej
natury. WaŜne jest wiec, aby nie zgubić poczucia związku pomiędzy Nauczycielem
wewnętrznym i zewnętrznym. Zewnętrzny uczy nas jak znaleźć siebie, jak odkryć w
sobie Prawdę (ale zrobić to moŜna tylko samemu; nikt bowiem nie jest w stanie
przekazać lub udzielić czegokolwiek drugiej osobie), wewnętrzny zaś pokazuje tę
Prawdę i umoŜliwia łączność z Nią.
Jakby więc nie patrzeć, Mistrz jest wewnątrz, w głębi nas samych. Celem
medytacji jest usunięcie owego ciasnego wyobraŜenia, Ŝe znajduje się on poza nami,
na zewnątrz. Jeśliby Mistrz był obcym przybyszem, którego nadejścia oczekujemy,
musiałby równieŜ, po pewnym czasie, odejść i zniknąć. CóŜ by nam więc przyszło z
takiego przemijającego Mistrza? Ale dopóki uwaŜamy siebie za oddzielnego,
odrębnego lub utoŜsamiamy się z ciałem, dopóty Mistrz na zewnątrz jest takŜe
potrzebny i moŜe pojawiać się w ciele fizycznym.
Najczęściej uczeń wyobraŜa sobie Mistrza jako człowieka, a stosunek
wzajemny z nim jako zachodzący pomiędzy dwoma róŜnymi fizycznie ludźmi. Ale
Mistrz, który jest Bogiem lub Duchem wcielonym działa przede wszystkim od
wewnątrz, pomaga człowiekowi rozpoznać swe błędy, kieruje go po właściwej drodze
aŜ do czasu, nim ten nie pozna Ducha i nie zjednoczy się z nim całkowicie.
“Osobowość jest jak silny słoń, którego nikt słabszy od lwa nie zdoła
ujarzmić; w danym wypadku tym lwem jest Guru, samo jego spojrzenie przyprawia
słonia-osobowość o drŜenie, a wkrótce sprowadza jego śmierć. Jakkolwiek wielkie w
swym zasięgu i silne w wyrazie są Pisma Święte, to wpływ ich nie sięga głęboko;
Guru przemawia ciszą i łaska spływa na wszystko" (Śri R. Ma-harishi). Wewnętrzne
więc kierownictwo Mistrza polega na przywróceniu duszy ucznia jej prawdziwej
jednolitości, nie pozwalając jej oddalać się od stanu czystego bytu Ducha, od
absolutnej jedności z NajwyŜszą Jaźnią.
Jest prawdą, Ŝe w Duchu uczeń i Mistrz są jednym. Ale bardzo rzadko się
zdarza, aby człowiek osiągnął poznanie i utoŜsamienie się ze swą duchową istotą bez
pomocy Mistrza. Sama wiedza ksiąŜkowa, choćby najgłębsza czy najbardziej
chwalebne postepowanie nie dają nam jeszcze duchowego oświecenia. Jest prawie
niemoŜliwe bez słuchania Mistrza, bez wpływu jego świętej obecności (w której myśl
cichnie), Ŝeby dosięgnąć tego istotnego, pierwotnego stanu Ducha i trwać w nim stale.
Trudno jest uzyskać ów stan czystego Bytu, w którym cała osobowość jest całkowicie
poddana Duchowi i ustaje wszelka jej działalność.
Mistrz spełnia dwojaką rolę. Jest na zmianę surowym, ganią-cym ojcem oraz
łagodną i kochającą matką. Kiedy wysiłek ucznia słabnie, Mistrz dodaje mu bodźca, a
gdy wpada on w pychę, strofuje go. Gdy zaś uczeń popada w zwątpienie, zachęca go i
podnosi na duchu. Te bodźce działają na umysł ucznia tak, “jak struga deszczu na
wyschniętą glebę lub promienie światła w ciemnym pomieszczeniu". Pomagają
posuwać się naprzód, aŜ do następnego punktu krytycznego.
Prawdziwy Mistrz w sposób zupełny opanował swoje instynkty. Jego Ŝycie
moŜna porównać do Ŝycia świętych i proroków. Rozporządza on pełnią władz, ale
respektuje zawsze prawa natury, chyba Ŝe otrzyma specjalny rozkaz od Boga. Jego
ciało, zmysły i dusza są wolne od wszelkich ograniczeń. Jego poniechanie świata jest
tak dogłębne, Ŝe mówienie o sobie samym wykracza poza jego sposób myślenia Nie
moŜe on nawet powiedzieć ja, poniewaŜ nie ma w nim miejsca na ja. Zapatrzony jest
tylko w NajwyŜszego. Prawdziwy Mistrz nie objawia zasięgu swej władzy duchowej,
chyba Ŝe po to, aby leczyć, uczyć i oczyszczać dusze swoich uczniów. Wszystko
emanuje z niego w sposób naturalny. Mistrz taki zawsze sam wprowadza wŜycie to,
co doradza innym. Jego słowa przemawiają do serc. Emanuje z niego niewidzialne
światło, które oŜywia dusze jego uczniów. Są Mistrzowie, którzy zasługują na to
miano, ale nikt ich tym tytułem nie obdarza. Wykonują oni jednak pracę, która
przynaleŜna jest Mistrzom, wobec czego naleŜy ich zaliczyć do tego grona. Mam tu
na myśli np. Matkę Teresę z Kalkuty, św. Franciszka. Charakterystyczne jest, Ŝe są to
najczęściej ludzie z kultury chrześcijańskiej, w której slowo Mistrz jakby nie istnieje.
Uczeń, który szczerze chce korzystać ze wskazówek Mistrza powinien z
ufnością iść drogą wskazaną przez niego. Ponadto, jak mówi Śri Prabhupada:
“Mistrzowi duchowemu trzeba oddawać taką cześć, jak NajwyŜszemu Panu,
poniewaŜ jest on jego najbardziej zaufanym sługą. Potwierdzają to wszystkie Pisma
objawione. Dzięki temu zyskuje się tzw. łaskę Mistrza, bez której nie moŜna uczynić
Ŝadnego postępu". JuŜ w Bhagavad-gicie wspominano o tym w sposób następujący:
“Spróbuj poznać prawdę przez zbliŜenie się do Mistrza duchowego. Zadawaj mu
pokorne pytania i słuŜ mu z oddaniem. Samozrealizowana dusza moŜe udzielić ci
wiedzy, gdyŜ ona ujrzała prawdę". Rzeczą wtórną jest to, jak szybko uczeń coś uzyska
od Mistrza, obcując z nim na co dzień. To zaleŜy od indywidualności ucznia. Proch
zapala się błyskawicznie, węgiel trochę wolniej.
Ale waŜną teŜ sprawą jest to, Ŝeby Nauczyciel równieŜ uczył się od swoich
uczniów, gdyŜ wszyscy jesteśmy w jakiś sposób nauczycielami. Bez tego nie byłoby
Ŝadnego postępu w umysłach uczniów, bo Nauczyciel byłby zbyt gorliwy, zbyt
zainteresowany procesem, w którym uczniowie otrzymywaliby ekspansję jego Ego.
Kiedy Nauczyciel jest gotowy, aby uczyć się od swoich uczniów, wówczas pomiędzy
nimi moŜe zaistnieć ciągłe porozumienie (“kto uczniem nie był, mistrzem nie
zostanie" — łacińskie). Wymiana zachodzi przez cały czas, tak więc gdy Nauczyciel
naucza, uczniowie nie nudzą się, bo Nauczyciel teŜ się rozwija. W kaŜdym momencie
jest zawsze coś nowego, więc materiał się nie wyczerpuje. Mistrz Reiki, Jan Peterko
zwykł rozpoczynać spotkania ze swymi uczniami, słowami: “Witajcie moi
Nauczyciele".
Niech więc kaŜdy będzie nauczycielem innych, ale tylko w zakresie, który sam
zrealizował. Nie uczmy innych tego, co sami znamy jedynie z teorii, bo wówczas
przekaz odbywa się jedynie słowami, brak zaś przekazu wewnętrznego, popartego
głębokim zrozumieniem i pewnością, Ŝe tak jest naprawdę. Nie ma to wtedy Ŝadnej
siły i wartości.
Rolę Mistrza moŜe właściwie pełnić kaŜda sytuacja. Mistrz bowiem niczego
nie uczy. Instruuje on jedynie i inspiruje nas do pracy nad naszym
urzeczywistnieniem. Z nauk Mistrza uczeń wybiera tylko to, co jest w stanie
zrozumieć i urzeczywistnić. Nauki kierowane do innych, są naukami tylko dla nich.
Gdy są wygłaszane publicznie, mogą nas zainspirować, jeśli je czujemy, ale są
bezwartościowe o ile chcemy je zrozumieć intelektualnie. JakŜe często wtedy jedni
coś dla siebie znajdują, a inni dokładnie nic. W tym właśnie celu Jezus i Budda
nauczali przypowieściami, aby dać kaŜdemu szansę do własnej interpretacji i
własnego zrozumienia treści nauki (“Dlatego w podobieństwach do nich mówię, bo,
patrząc, nie widzą, i słuchając, nie słyszą ani nie rozumieją" — Jezus).
Warunkiem skuteczności naszego uczenia się jest pełna i niezachwiana
ufność, Ŝe całe nasze Ŝycie jest lekcją. I choć moŜe to być nauka, której często nie
chcemy, nie moŜemy uciec od tej prawdy, bo takie jest prawo Natury. Gdy uczeń jest
pełen ufności, to nawet najgłupsze zdanie wypowiedziane przez Nauczyciela, którego
nauce ufa, moŜe mieć dla niego wyzwalającą moc. Natomiast, gdy nie ma ufności, to i
najbardziej urzeczywistniony Mistrz (a nawet boski Awatara) niczego go nie nauczy.
Nieodłącznie z pojęciem Mistrz łączy się pojęcie Przekaz. Jest on bardzo
mocno zaznaczony w wielu filozofiach i religiach. W innych zaś, chociaŜ się o tym
oficjalnie nie mówi, pojawia się, ale mniej widoczny i zauwaŜalny jedynie dla tych,
którzy zdają sobie z tego sprawę. W kulturze chrześcijańskiej nie mówi się o prze-
kazie czy inicjacji wcale. Wydaje nam się to takie obce. Zdajmy sobie jednak sprawę,
Ŝe Przyjęcie Sakramentu (np. chrzest, pierwsza komunia) to właśnie inicjacja, to
przekaz. W końcu nazwa nie ma tu Ŝadnego znaczenia.
MoŜna odnieść wraŜenie, Ŝe Przekaz to jakby Mistrz oddawał nam nasze
własne bogactwo. Tak to jest rzeczywiście, ale mimo to naleŜy przejść przez ten
rodzaj rytuału. Nauczyciel da nam instrukcje, gdy go o nie poprosimy. Jest to akt
przekazu, inicjacja, jak go nazywają inni. Przekaz nie oznacza jednak, Ŝe Nauczyciel
dał nam swoją wiedze. Jest to niemoŜliwe i nawet sam Jezus czy Budda nie mogli
tego zrobić. Nie jest to przecieŜ podarunek, ale coś, co odkrywamy w sobie.
Nauczyciel moŜe tylko stworzyć odpowiednią sytuację i atmosferę. Wówczas umyśl
ucznia znajdzie się we właściwym stanie, bo jest otoczony tą atmosferą. Nauczyciel
moŜe wtedy nic nie powiedzieć, albo teŜ długo tłumaczyć jakiś temat, moŜe
celebrować pewien obrządek lub teŜ zrobić coś zupełnie bezsensownego. Na przekaz
składają się więc nie tylko sam moment przekazu, ale przede wszystkim
przygotowywanie się do niego. Powoduje to tworzenie i potęgowanie się atmosfery
(trwa to nieraz bardzo długo). Do tego dochodzi przygotowanie pomieszczenia (np.
kwiaty, świece, trociki). I wreszcie określenie punktu czasowego, w którym to nastąpi.
Dla spotęgowania pragnień i chęci uzyskania maksimum z przekazu, uczeń
powinien coś z siebie dać (zgodnie z prawem natury: jeśli chcemy otrzymać, musimy
dawać). W tradycji Tybetu przyjęte jest dawanie Mistrzowi podarunku. W dawnych
czasach dawano nieraz duŜe ilości złota w zamian za instrukcje. Ch. Trung-pa pisał:
“Kiedy jako opat klasztoru podróŜowałem po róŜnych rejonach Tybetu, dostawałem
takie rzeczy jak chustki na głowę, ozdoby, buty, pierścionki i inne dziwne przedmioty.
Ludzie, którzy mi to dawali nie myśleli, Ŝe są to rzeczy, których potrzebuje, ale dawali
mi to, co było dla nich osobiście cenne, to, co ich reprezentowało". Wczasach
obecnych, w kulturze europejskiej przyjęło się, Ŝe uŜywa się do tego równieŜ
pieniędzy. Nie ma w tym nic złego, bo pieniądz to nic innego jak tylko zmaterializo-
wana forma energii. Dla prawdziwego Mistrza nie mają te prezenty Ŝadnego
znaczenia. Mają natomiast ogromne dla ucznia, bo on w zamian coś dostanie, czegoś
oczekuje, bardziej się otwiera (“Z jakim naczyniem przyjdziesz, tyle dostaniesz" -
indyjskie). Dawanie nie oznacza wiec dawania jakichś rzeczy czy pieniędzy, ale
udział w dawaniu w sposób fizyczny, poprzez pełne włączenie się w proces dawania i
brania. Rzecz w tym, Ŝe naleŜy docenić otrzymywane nauki, chociaŜ nie chodzi tu o
docenianie ich w sensie materialnym. Dlatego teŜ naleŜy być przygotowanym na
dawanie czegoś, a jedną z najwaŜniejszych i najbardziej wartościowych rzeczy, którą
moŜemy ofiarować jest Ego. Musimy się go wyrzec. Musimy otworzyć i opróŜnić
nasz dość solidny pojemnik. To jest właśnie to, co moŜna dać (spowiedź przed pierw-
szą komunią jest właśnie takim procesem dawania, wyrzekania się Ego na rzecz
Mistrza). Częstokroć łatwiej jest dać duŜo złota czy pieniędzy niŜ właśnie nasze Ja.
Reasumując: datek dla Mistrza ma znaczenie przede wszystkim dla samego ucznia
(Mistrz go zwykle nie potrzebuje). To tak jak z wędkarzem, który zakłada robaka na
haczyk nie po to, by nakarmić rybę, lecz po to, aby poŜywić siebie.
W rezultacie tych powyŜszych przygotowań uczeń otwiera się wewnętrznie i
wówczas Nauczyciel dokonuje ceremonii, podczas której dzieje się coś
nieuchwytnego (słowa wypowiadane przez Mistrza nie są tu takie waŜne), coś co jest
poza sferą zmysłów. WaŜne jest jednak to, aby zarówno Nauczyciel jak i uczeń
znaleźli się we właściwej sytuacji, aby nastąpiło wzajemne otwarcie, a reszta dzieje
się sama (to jest powód, dlaczego w trakcie takiego aktu jeden uczeń uzyskuje duŜo a
drugi wcale, chociaŜ Nauczyciel robi to samo z kaŜdym z nich). Gdy to nastąpi,
Nauczyciel nagle znika, a wraz z nim znika Uczeń. Obu wypełnia Pustka i zupełna
jedność. Następuje chwila milczenia. To jest właśnie przekaz, stworzenie właściwej
sytuacji; i to jest wszystko, co zewnętrzny Mistrz moŜe zrobić. To jest równieŜ
wszystko, co sami moŜemy zrobić. Otwieramy się wzajemnie i czekamy na światło.
Ale jeśli nawet to otwarcie trwa tylko kilka sekund, jego znaczenie jest ogromne. Nie
jest to osiągniecie stanu oświecenia, ale na mgnienie oka zdajemy sobie sprawę z
tego, czym jest Rzeczywistość. Później pozostaje juŜ tylko praca własna, medytacje,
modlitwa, aby tę Rzeczywistość móc przywoływać ponownie i na dłuŜej.
PRAKTYKA MEDYTACJI
Do slów dodajmy czyny,
nim nadejdzie starość.
Straton
Z samej teorii niczego nie da się osiągnąć, gdyŜ mądrość i rozwój idą w parze
jedynie z praktyką. Teoria moŜe być inspiracją, ale nie daje trwałych wyników.
MoŜemy słuchać tysiące razy, Ŝe ogień jest gorący, ale gdy poczujemy go na własnej
skórze, stanie się to dla nas pewnikiem, przez nikogo niepodwaŜalnym. Dlatego teŜ
nasze rozwaŜania o medytacji musimy kontynuować praktycznie.
W rozdziale tym przedstawiam nieco informacji o sprawach, które mogą się
przydać podczas praktyki. Nie są one wiąŜące, bo kaŜdy ma nie tylko prawo, ale i
obowiązek do stworzenia własnego stylu pracy. Niemniej jednak mogą się one stać
przydatne, szczególnie na początek. Zapewne więc, wiele z tego co piszę będzie
potrzebne, ale później zaczną się pojawiać własne wzorce i zachowania. Na tym
etapie określona technika jest bardzo waŜna, ale z czasem praktykujący dokona
własnych modyfikacji, które równieŜ nie będą trwałe. KaŜdy zauwaŜy w pewnym
momencie, Ŝe robi to inaczej niŜ na początku. Nie oznacza to dzielenia technik na
zaawansowane i te dla początkujących. To po prostu rozwija się stopniowo.
NajwaŜniejszą rzeczą o jakiej warto wspomnieć jest wytrwałość i regularność.
NaleŜy praktykować w miarę moŜliwości systematycznie. Nie oczekiwać zbyt wielu
nieprawdopodobnych efektów z dnia na dzień, lecz cierpliwie kontynuować wybraną
przez siebie drogę. NaleŜy to jednak zawsze robić z pełną powagą i miłością do siebie
i Boga. Nie jest to pierwsze lepsze ćwiczenie, ale coś, co ma nas przybliŜyć do
Rzeczywistości. Ale nie wpadajmy teŜ od razu w przesadę, unikajmy poczucia zbyt
wielkiej powagi i uroczystości oraz wraŜenia, Ŝe bierzemy udział w jakimś
specjalnym rytuale. Powinniśmy się czuć naturalnie i spontanicznie, ale z szacunkiem
dla Celu (“We wszystkim musi być umiar" - Pitagoras).
Dla uzyskania jak najlepszych korzyści w medytacji naleŜy się ciągle uczyć
poprzez powtarzanie ćwiczeń tysiące razy, aby pójść na tyle daleko, Ŝe to wszystko co
przyziemne nie wiąŜe nas i pozwala na pójście do przodu.
Jak wspomniałem w jednym z wcześniejszych rozdziałów, medytacja jest
elementem drabinki, po której człowiek winien się wspinać, aby osiągnąć cel. Dlatego
teŜ trzeba pracować w sposób kompleksowy. Nie moŜna wybiórczo brać jednego a
inne zarzucać. Nie wolno pod Ŝadnym pozorem “bawić się" w medytację. Jest to zbyt
powaŜna sprawa. Nie wyobraŜam sobie człowieka, który robiłby to w oderwaniu od
pracy nad samym sobą. Warto zająć się sobą od podstaw, swoim charakterem, swoimi
wadami i kompleksami, swoim Ŝyciem wewnętrznym (duchowym, jak go nazywają
niektórzy). Budowanie własnej struktury daje tę pewność, Ŝe pełniej przyjmiemy
wyniki medytacji, Ŝe będziemy w niej bezpieczni, Ŝe potrafimy skorzystać z jej
moŜliwości. Jak to robić? Nie chciałbym odbiegać od głównego wątku ksiąŜki, więc
streszczę to jednym zdaniem: niech kaŜdy skorzysta z rad i wskazówek, jakie daje mu
jego własna religia, którą wyznaje, lub w której się urodził, a resztę znajdzie w
szerokiej literaturze na ten temat.
W medytacji przekracza się granice tego, co znamy dotychczas. Dochodzi do
zatracenia ja i roztopienia się we Wszechświecie, jak kropelka wody w oceanie. Tylko
dobrze przygotowany człowiek moŜe zdecydować się na taki krok (stąd tak waŜne jest
to, o czym pisałem przed chwilą). Dlatego teŜ naleŜy zastanowić się dobrze przed
krokiem w Nieskończoność. “Ryba głębinowa wydobyta nagle na powierzchnię
oceanu ginie rozerwana wybuchem własnego ciśnienia, poniewaŜ organizm jej
przystosowany jest tylko do Ŝycia pod ciśnieniem. Podobnie, bez przygotowania nie
moŜna bezkarnie wdzierać się do Królestwa Rzeczywistości. Nie mógłbyś tam Ŝyć ani
chwili, jak ryba bez wody nie wyŜyje na powietrzu. Najpierw musisz w sobie oŜywić
Wieczne, Ŝeby nie powaliło cię przeraŜenie wobec bezgranicznej próŜni, Ŝeby
potęŜna fala oddechu kosmicznego nie wyrzuciła cię jak kłaczek piany na brzeg
wieczności" (Omkar).
W medytacji wkracza się niekiedy w głębokie strefy podświadomości.
Nagromadzone tam są niezliczone śmieci i brudy naszego Ŝycia. Trzeba się ich
pozbyć lub zrozumieć je, ale niekiedy bronią się one przed tym, przedstawiając nam
okropne i straszne wizje podczas ćwiczeń. Z tymi problemami moŜna dać sobie radę o
wiele łatwiej, o ile problem jest nam znany i rozwiązujemy go równieŜ na innych
płaszczyznach. Łatwiej im przeciwdziałać, jeśli spodziewamy się tego wroga.
Upraszczając sprawę: człowiek pracujący nad sobą jest w stanie duŜo lŜej lub
bezboleśnie przyjąć to, co dla innych mogłoby stanowić zagroŜenie.
Jeśli ktoś zdecyduje się na praktykę medytacji, powinien unikać uŜywek,
szczególnie papierosów, wszelkich alkoholi i narkotyków. UŜywki powodują
niekorzystne zmiany w systemie nerwowym i niewidzialnych ciałach człowieka, a to
nie ułatwia, a wręcz przeciwnie, utrudnia praktykę. Najdosadniej argumentuje to L.
śądło: “Medytacja zbliŜa do Boga, a Bóg i smród wzajemnie się wykluczają".
Pamiętajmy, Ŝe wtajemniczonymi zostają tylko ci, którzy po prostu praktykują.
Ale jak to zrobić, aby po prostu praktykować medytację? fest tyle metod, ilu
mistrzów. Jest tyle szkół, ile programów filozoficzno-religijnych. I tyle nurtów
dąŜących do Celu, ile istnień. Jedynie w ciszy i samotności potrafimy zrobić to, co
teraz jest dla nas niezrozumiałe i niejasne. MoŜe więc dlatego tajemnica medytacji
utrzymuje się tak długo, bo nie ma przepisu, jak ją praktykować?
śeby ułatwić rozumienie problemu, przyjmijmy (przynajmniej na początek)
pewien schemat. KaŜde ćwiczenie moŜna podzielić na kilka etapów, które dla
początkującego są wyraźnie zaznaczone, dla nieco zaawansowanych powoli zatracają
granice między sobą. Nie ma wówczas potrzeby zastanawiania się co i po czym. To
się po prostu dzieje. KsiąŜka przeznaczona jest jednak w głównej mierze dla
początkujących i zagubionych w rozległej wiedzy zwanej medytacją. Wobec tego
omówię kolejne etapy, krok po kroku.
KaŜda, elementarna medytacja składa się z następujących po sobie części:
1. Przyjęcie odpowiedniej pozycji ciała.
2. Wejście w medytację.
3. Trwanie w medytacji i realizacja wybranego wcześniej tematu.
4. Zakończenie medytacji.
W kolejnych rozdziałach scharakteryzuję pokrótce te etapy. Istotne jest,
szczególnie dla początkujących, aby starać się nie omijać Ŝadnego z nich. To, co w
poszczególnych etapach praktykujący będzie robił, jest jego wolą. WaŜne jest jednak,
aby nie zapominał o rzeczach podstawowych, jakimi są te wspomniane cztery kroki.
POZYCJE CIAŁA
Trwaj po prostu w ciszy
i znieruchomieniu, jak
glebie oceanu wszechświata.
Omkar
Jednym z najistotniejszych elementów w medytacji jest przyjęcie wygodnej, a
zarazem bezpiecznej pozycji ciała. Pozycję dobiera się w zaleŜności od warunków, w
których medytujemy (byłoby np. śmieszne medytować w pociągu w pozycji lotosu)
oraz od kondycji fizycznej praktykującego. KaŜdy wybierze tę najodpowiedniejszą dla
siebie.
Jakie warunki musi spełniać dobra pozycja? Przede wszystkim musi być
wygodna, tzn. taka, Ŝe zapominamy o ciele podczas medytacji, Ŝe nie utrudnia ona
siedzenia. Jednocześnie musi być na tyle bezpieczna i stabilna, Ŝeby nie stracić
równowagi i nie poranić ciała, gdy równowagę tracimy. Ale nie jest celem samym w
sobie. Najlepiej ujął to Omkar: “nie jest waŜne, czy podczas medytacji siedzisz,
opierasz się, czy leŜysz wyciągnięty; waŜne jest tylko, Ŝeby odczepiły się, nie
powracały i nie przeszkadzały myśli o ciele".
PoniŜej przedstawię kilka pozycji ciała, które Mistrzowie róŜnych filozofii
polecają jako najlepsze. Niektóre z nich znane są od staroŜytności, inne są zupełnie
współczesne. Opis tych pozycji jest skrócony i ograniczony jedynie do
najistotniejszych elementów. Dla uzyskania szczegółów, odsyłam do szerokiej na ten
temat literatury. Przy pozycjch, które znane są w literaturze pod oryginalnymi
nazwami, podaję te nazwy oraz język, z którego się wywodzą. Niektóre z pozycji
mogą być trudne do wykonania. Nie naleŜy ich więc wykonywać na siłę, aby nie
spowodować kontuzji. JeŜeli czytelnik, mimo trudności w wykonaniu danej pozycji,
uzna ją za najwłaściwszą dla siebie, to wskazane jest regularne wykonywanie
ćwiczeń pomocniczych, które umoŜliwią osiągnięcie odpowiedniej
ruchomości stawów, mięśni i ścięgien. Dopiero gdy nogi, biodra i kręgosłup są
elastyczne na tyle, Ŝe pozycja nie stanowi zagroŜenia, moŜna ją zacząć stosować w
praktyce medytacji.
PoniewaŜ istnieje teŜ róŜnorodność w ułoŜeniu rąk, omówię to zagadnienie
osobno. Stąd w opisach pozycji, dłonie wspomniane są symbolicznie.
A. GRUPA LOTOSU:
1. LOTOS (Rys. l)
(sanskr. Padmasana; jap. Hokke-fuza)
Jest to najbardziej klasyczna, staroŜytna pozycja do medytacji.
Usiądź na podłodze. Zegnij prawą nogę w kolanie i przy pomocy rąk umieść
stopę w lewej pachwinie. Następnie zegnij lewą nogę i umieść stopę w prawej
pachwinie. MoŜesz teŜ ułoŜyć nogi w odwrotnej kolejności. Wyprostuj kręgosłup i
miednicę. Dłonie na udach w pobliŜu kolan (rys. l, 2).
Rys. 2.
Rys. 5.
4. SIAD SKRZYZNY tzw. “PO TURECKU"
(sanskr. Sukhasand)
Jest to najłatwiejsza pozycja z grupy Lotosu. Jest ona dostępna nawet dla
starszych osób.
Usiądź na podłodze (rys. 5) . Zeg-nij jedną nogę i wsuń stopę głęboko pod udo
drugiej nogi. Podobnie zrób z drugą nogą. Uda opierają się na umieszczonych pod
nimi stopach w ten sposób, Ŝe kolana są skierowane ukośnie ku górze. Wyprostuj
kręgosłup i miednicę Dłonie na udach w pobliŜu kolan. W wersji uproszczonej
moŜna stopy oddalić od pośladków.
5. POZYCJA BIRMAŃSKA
Jest ona popularna na terytorium Birmy.
Zegnij jedną nogę i przy pomocy rąk połóŜ stopę na podłodze w okolicach
krocza. Następnie zegnij drugą nogę i połóŜ ją na podłodze przy nodze pierwszej.
Obie nogi leŜą na - - podłodze i nie krzyŜują się (rys. 6) . Wyprostuj kręgosłup i
miednicę. Dłonie na udach w pobliŜu kolan.
Opisane pięć pozycji z Grupy Lotosu są podstawowymi pozycjami do
wykorzystania. JeŜeli pojawią się problemy w ich wykonaniu, moŜna zastosować
pomoc w postaci koca lub twardej poduszki, które umieszcza się pod pośladkami (rys.
2), przez co zmienia się kąt między osią kręgosłupa i nogami, a pozycja staje się
łatwiejsza.
B. GRUPA DIAMENTU:
1. DIAMENT, typ l
(sanskr. Yajrasana)
Uklęknij jak do modlitwy, a następnie powoli usiądź na stopach, umieszczając
pośladki między piętami. Kolana i palce u nóg połączone.
Rys. 7.
Rys. 8.
Wyprostuj kręgosłup i miednicę. Dłonie na udach w pobliŜu kolan (rys. 7, 8).
2. DIAMENT, typ 2
(sanskr. Yirasana)
Uklęknij jak do modlitwy, a następnie powoli usiądź na podłodze między
stopami. Kolana są złączone, stopy z boku pośladków. Wyprostuj kręgosłup i
miednicę. Dłonie na udach w pobliŜu kolan (rys. 9).
Rys. 9.
3. DIAMENT, typ 3
(jap. Seiza, Nihon-za)
Rys. 10.
Uklęknij jak do modlitwy, a następnie powoli usiądź na stopach, umieszczając
pośladki między piętami. Kolana są rozstawione na szerokość barków, co daje duŜą
stabilność pozycji. Palce stóp są połączone (rys. 10). Wyprostuj kręgosłup i miednicę.
Dło-nie np. na udach w pobliŜu kolan.
Rys. 11.
Rys. 12.
Opisane trzy pozycje z Grupy Diamentu są podstawowymi do wykorzystania.
MoŜna je wykonać w sposób uproszczony, pomagając sobie np. kocem (rys. 11, 12)
lub pochyloną ku przodowi ławeczką (rys. 13). Dzięki nim, zmniejszając nacisk na
kolana i stopy, pozycja staje się wygodniejsza. Diament symbolizuje w Jodze i bud-
dyźmie przejrzystość i niezniszczal-ność; stąd jego nazwa dla tej pozycji.
C. SIEDZENIE NA KRZEŚLE:
Rys. 14
1. POZYCJA EGIPSKA
(sanskr. Maitreyasana)
Pozycja ta jest przydatna dla przeciętnego Europejczyka, gdyŜ krzesło to nasz
podstawowy mebel do siedzenia. MoŜna w tej pozycji medytować w dowolnym
miejscu, np. w domu, na ławce, w pociągu. Jest ona prosta do wykonania.
Usiądź na krześle, ale nie opieraj się o oparcie (rys. 14). Krzesło powinno być
dopasowane wysokością do sylwetki. Kręgosłup prosty, ramiona ściągnięte do tyłu,
głowa prosto. Uda pod kątem prostym do tułowia, podudzia zaś do podłogi. Nogi
lekko rozwarte. Najlepiej siedzieć na brzegu krzesła (nie uciskając tylnych mięśni
uda). Dłonie na udach w pobliŜu kolan.
rys. 15.
2. POZYCJA SIEDZĄCO-KLĘCZĄCA
Pozycja ta ułatwia utrzymanie wyprostowanego kręgosłupa. Jest jednocześnie
bardzo bezpieczna.
Usiądź na brzegu krzesła, wyprostuj kręgosłup, nie opieraj się. Ramiona
ściągnięte do tyłu, głowa prosto. Uklęknij na podstawionym podnóŜku (jego
wysokość trzeba dobrać indywidualnie, aby pozycja była maksymalnie wygodna), nie
przestając jednocześnie siedzieć na krześle (rys. 15). Dobrze jest, aby podnóŜek nie
odsuwał się od krzesła w trakcie praktyki. UłóŜ odpowiednio dłonie
D. POZYCJE LEśĄCE:
1. LEśENIE NA PLECACH
(sanskr. Savasand)
Jest to najbezpieczniejsza z pozycji. Polecana jest do niektórych medytacji, np.
do medytacji z relaksem. Wskazana w początkowym okresie praktyk medytacyjnych
oraz dla wszystkich, którzy mają słaby kręgosłup, zaburzenia równowagi lub inne do-
legliwości uniemoŜliwiające, bądź utrudniające przyjęcie pozycji siedzącej.
Rys. 16.
PołóŜ się na plecach, na podłodze, na kocu (rys. 16). Nogi leŜą wyprostowane
i rozszerzone, ręce obok tułowia. Głowa i szyja prosto.
2. LEśENIE NA BRZUCHU
(sanskr. Makarasand)
Rys. 17.
Pozycja ta jest równieŜ bardzo wygodna, ale przydatna jedynie do krótkich
medytacji.
PołóŜ się na brzuchu, na podłodze, na kocu (rys. 17). Prawa noga wyprosto-
wana, lewa lekko zgięta i stopą zbliŜona do prawej nogi. Twarz obrócona w stronę
lewą. Ręce ułoŜone, spodem dłoni do podłogi, na wysokości głowy.
E. POZYCJE DYNAMICZNE:
W przeciwieństwie do wszystkich pozycji statycznych (grupy A-D), w tych
pozycjach pojawia się ruch. MoŜna wymienić wiele z nich, lecz ograniczę się do
dwóch.
1. POZYCJE ĆWICZEŃ JOGI, TAI CHI, QI GONG.
KaŜda z tych pozycji sprowadza się m. in. do wykonywania określonego ruchu
i traktowania go jako obiektu koncentracji. Ilość pozycji medytacyjnych zaleŜy od
wielości asan Jogi lub pozycji z Tai Chi i Qi Gong.
2. CHODZENIE (jap. Kinhin; chin. ching-hsing)
Jest to spacer dookoła sali lub na łonie natury, w miejscu, gdzie nikt
przypadkowy nie zakłóci praktyki. Tułów i głowa znajdują się w pozycji
wyprostowanej, pionowej. Nogi poruszają się, ale korpus powinien pozostać
nieporuszony. Wzrok lekko opuszczony i skierowany około 2 m przed stopami.
Stosując Kinhin w terenie moŜna utrzymywać wzrok na róŜnych wytworach natury,
np. roślinach, skałach. Nie naleŜy się spieszyć.
Dłonie ułoŜone w odpowiedniej pozycji (patrz opis pozycji dłoni) albo po
prostu splecione ze sobą i umieszczone na wysokości brzucha.
Chodzenie jest charakterystyczne dla medytacji Zeń (gdzie słuŜy często jako
przerywnik długich praktyk siedzących), jakkolwiek poleca go teŜ Ignacy Loyola. Ten
ostatni radzi jednak stosować chodzenie przed medytacją (jako relaks i wyciszenie)
lub po niej (jako faza refleksji nad zakończoną medytacją). Ten rodzaj praktyk jest
stosowany w niektórych klasztorach chrześcijańskich i buddyjskich.
Dopełnieniem pozycji ciała jest właściwe ułoŜenie rąk. Element ten jest
wbrew pozorom bardzo istotny. Ułatwia m. in. określony przepływ energii podczas
medytacji i w ten sposób wspomaga ją. Spośród znanych mi ułoŜeń dłoni przedstawię
kilka najczęściej wykorzystywanych:
Rys. 18.
1. Połącz w kaŜdej dłoni (rys. 18), opuszkami, kciuk i palec wskazujący
(sanskr. Cin mudra). Odwróć dłonie wnętrzem ku górze i oprzyj wierzchem na udach,
tuŜ przed kolanami. UłoŜenie to jest praktyczne we wszystkich pozycjach siedzących
oraz pozycji D l. Jest to klasyczny układ w systemie Jogi.
Rys 19.
2. Połącz w kaŜdej dłoni (rys. 19) opuszki kciuka, palca wskazującego i
środkowego (sanskr. Cinma-ja mudra). Odwróć dłonie wnętrzem ku górze i oprzyj
wierzchem na udach, tuŜ przed kolanami. UłoŜenie to jest praktyczne we wszystkich
pozy-cjach siedzących oraz pozycji Dl. Wspomaga szczególnie te medytacje, w
których istotną rolę odgrywa oddychanie.
3. PołóŜ wierzch jednej dłoni na wnętrzu dłoni drugiej, określając kolejność
intuicyjnie (jap. Hokkai-join). Połącz czubkami oba kciuki (rys. 20). Jest to łdasyczny
układ w Zeń. Opuść swobodnie tak ułoŜone dłonie i umieść je na wysokości dołu
brzucha. W Zeń stosuje się często poduszkę, która podtrzymuje dłonie na
odpowiedniej wysokości (dotyczy to pozycji z Grupy Lotosu). Poduszkę kładzie się
wówczas przed sobą na zgiętych nogach i swobodnie opiera na niej dłonie. Ten układ
dłoni stosowany jest we wszystkich pozycjach siedzących.
Rys 21
4. PołóŜ dłonie płasko na udach, tuŜ przed kolanami (rys. 21). Wierzch dłoni
skierowany ku górze. Taki układ dłonie jest praktyczny niemal we wszystkich
pozycjach.
Rys. 22.
5. PołóŜ otwarte dłonie, swobodnie, wierzchem do dołu. Palce luźno ułoŜone
(rys. 22). Oprzyj dłonie, ich wierzchem, na udach (mniej więcej w ich środkowej
części), jeśli układ dłoni jest stosowany w pozycji siedzącej, albo na podłodze, jeśli
stosowany jest w pozycji leŜącej Dl.
Rys 23.
6. Połącz ze sobą wszystkie palce w obrębie kaŜdej dłoni. Palce są
wyprostowane. Oprzyj wnętrze jednej dłoni na wierzchu drugiej, krzyŜując kciuki i
chowając je pod dłońmi (rys. 23). Umieść dłonie w dole brzucha. Układ ten jest
stosowany w medytacji chodzonej.
Rys. 24.
7. Oprzyj pięść prawej dłoni o wnętrze dłoni lewej, po czym zegnij jej palce
tak, aby objąć prawą pięść (rys. 24). Umieść te dłonie na wysokości piersi (rys. 25)
lub podbrzusza (rys. 26). Układ ten (jap. Shashii) jest stosowany w medytacji
chodzonej.
Rys. 25. Rys. 26.
Dość często wiele wątpliwości wzbudzają oczy. MoŜna przyjąć, Ŝe istnieją
generalnie dwie techniki, tzn. oczy zamknięte i otwarte.
W tradycji Jogi oczy są zamknięte, co, poprzez odizolowanie od zewnętrznych
bodźców, pozwala lepiej się skoncentrować. W sporadycznych przypadkach nakazuje
się skierowanie wzroku, przy otwartych oczach, ku określonym punktom.
W Zen oczy, w zaleŜności od przyjętej techniki, mogą być otwarte lub
zamknięte. W obu jednak przypadkach wzrok kierujemy przed siebie pod kątem 45°,
nawet wtedy, gdy medytujemy twarzą do ściany. Nigdy nie ogniskujemy oczu.
Techniki związane z chodzeniem, z konieczności wymagają otwartych oczu.
W kulturze chrześcijańskiej brak jakichkolwiek norm. W medytacji i
modlitwie dopuszcza się zarówno oczy otwarte, jak i zamknięte, zaś wybór zaleŜy
jedynie od praktykującego. Warto jednak przy otwartych oczach pamiętać, aby nie
kierować ich na elementy ruchome, błyszczące oraz aby nie ogniskować wzroku.
Jaką więc pozycję ciała wybrać, przy tak duŜej ich róŜnorodności? Na pewno
najwygodniejszą i najbezpieczniejszą jest pozycja leŜąca. Niestety jednak, sprzyja ona
zasypianiu. Dlatego teŜ najbardziej wskazana jest pozycja siedząca. Siedząca pozycja
przynosi spokój. Siedzenie łączy człowieka z podstawą, na której Ŝyje, tzn. z Ziemią.
Ten, kto siedzi, nie porusza się, ale w odróŜnieniu od postawy leŜącej, przedstawia
obraz nagromadzonej siły, która w kaŜdej chwili moŜe przejść w ruch. Co prawda jest
to tylko symbolika, ale dla niektórych osób jest to bardzo istotne.
Po wybraniu pozycji siedzącej, warto, przed rozpoczęciem medytacji, lekko
pochylać ciało w przód i tył oraz na boki w celu znalezienia środka cięŜkości ciała.
NaleŜy wykonać to bez wysiłku, w naturalny sposób, aby przez lekkie kołysanie
ciałem poczuć, Ŝe cięŜar tułowia spoczywa spokojnie nad dolną częścią brzucha.
W pozycjach siedzących bardzo waŜny jest prosty kręgosłup. NaleŜy teŜ
pionowo trzymać głowę i nie wysuwać jej do przodu. Tradycja dalekowschodnia
uczy, Ŝe nasz kręgosłup jest osią wszechświata. Jeśli patrzeć z boku, to uszy powinny
znajdować się w jednej linii z ramionami, a czubek nosa na jednej linii z pępkiem. W
ten sposób w jednej linii ustawi się teŜ trzecie oko z Cen-trum-Hara, co na Wschodzie
uwaŜa się za naturalną przesłankę zjednoczenia umysłu i ciała.
Jeśli siedzimy wyprostowani, wówczas organy wewnętrzne znajdują się w
prawidłowych pozycjach i mogą właściwie funkcjonować. Nie jest teŜ utrudnione
oddychanie. Z kolei opadanie ciała i garbienie pleców powoduje nacisk na niektóre
organy i przez to następuje zaburzenie w ich funkcjonowaniu. Niewłaściwie
ustawione kręgi naciskają na rdzeń kręgowy i nerwy, powodując zakłócenia w
funkcjonowaniu układu nerwowego, przez co zwiększa się napięcie nerwowe i
umysłowe.
Praktycy Wschodu polecają medytować twarzą skierowaną na wschód lub na
południe. Usta mają być zamknięte (o ile w medytacji nie ma wymuszonego
oddychania ustami), czubek języka powinien lekko dotykać do tylnej powierzchni
górnych zębów. Ułatwia to przepływ energii pomiędzy głównymi meńdianami w
organizmie, ale równieŜ ogranicza wydzielanie śliny.
Oddech (o ile nie narzucono inaczej) następuje przez nos. Nosem zarówno
wciąga się powietrze, jak równieŜ się go wydycha. NaleŜy to wykonywać jak
najbardziej naturalnie, spokojnie. Na początku oddechy są głębokie i odczuwalne, ale
z czasem stają się one coraz wolniejsze i mniej uchwytne aŜ do momentu, gdy
przestaniemy je zauwaŜać. Wtedy oddychanie po prostu przestaje przeszkadzać w
medytacji.
Istnieją jednak praktyki, głównie w Zeń, podczas których oddech jest bardzo
istotnym punktem ćwiczeń. Niemniej jednak i tam, z czasem, odchodzi na plan
dalszy, nie tak istotny.
Najstarszą bodaj pozycją medytacyjną jest pozycja Lotosu. Znana ona jest w
Indiach od wielu tysięcy lat, gdzie doceniono jej szczególną moc. Dla ludzi Zachodu,
nie przyzwyczajonych od dzieciństwa do siedzenia ze skrzyŜowanymi nogami,
postawa Lotosu moŜe być trudna. Niemniej jednak warto spróbować choćby jej
łatwiejszych wersji. Nie na sile jednak, aby nie doprowadzić do kontuzji lub
dyskomfortu.
W trakcie medytacji mogą pojawić się ubocznie pewne fizyczne dolegliwości.
Są one związane z ograniczeniami ruchowymi ciała, przez co pozycja wydaje się być
trudna lub dokuczliwa. Niektóre dolegliwości znikają samoczynnie po kilku
ćwiczeniach, inne zaś dopiero po zastosowaniu ekstra ćwiczeń gimnastycznych, które
rozluźnią i rozciągną pewne grupy mięśni. KaŜdy rodzaj gimnastyki jest tu
dopuszczalny.
Rozpatrzmy najczęściej pojawiające się dolegliwości i sposób zaradzenia im,
aby nie utrudniały medytacji.
• Pochylanie się tułowia - moŜe być następstwem wady postawy, która w
siedzeniu teŜ się uaktywni. NaleŜy, niezaleŜnie od medytacji, popracować nad
poprawą sylwetki. Na roboczo zaś moŜna podłoŜyć poduszki w takich miejscach, aby
pozycja siedząca była wyprostowana. Pomóc teŜ moŜe lekkie podniesienie dłońmi
pośladków i przesunięcie ich do tyłu (po kolei kaŜdy pośladek).
• Wysuwanie się głowy do przodu - głowa idzie do przodu za pojawiającymi
się myślami czy marzeniami. NaleŜy wziąć głęboki oddech, a następnie unieść lekko
mostek. W ten sposób tył szyi dotknie kołnierza, a głowa ustawi się sama na własnym
miejscu. Nie naleŜy wciągać podbródka, gdyŜ moŜe to spowodować napięcie mięśni
szyi. Najlepszym jednak rozwiązaniem jest nie podąŜanie za myślami.
• Nadmiar śliny - pojawia się, gdy głowa jest zbyt wysunięta ku przodowi
albo przy zbyt opuszczonym podbródku. NaleŜy wziąć głęboki oddech i unieść
mostek, przez co głowa wróci na swoje miejsce. Nie naleŜy pozwalać opadać
językowi z górnej części podniebienia.
• Nadmierna senność - zasypianie bywa formą ucieczki przed
samourzeczywistnieniem się albo ze zmęczenia. MoŜna orzeźwić się przed
ćwiczeniem w dowolny sposób (np. zanurzyć twarz w umywalce z chłodną wodą, po
czym otwierać i zamykać oczy pod wodą, pozwalając na bezpośredni kontakt zimnej
wody z gałkami ocznymi). Jeśli senność pojawi się w trakcie medytacji, moŜna zrobić
proste ćwiczenie. Siedząc, naleŜy spleść dłonie na plecach, przy wyprostowanych
łokciach, a potem wydychając zrobić skłon czołem do podłogi. NaleŜy pozostać w tej
pozycji przez l minutę. Powrót równieŜ na wydechu, cały czas prostując kręgosłup.
Następnie z tak złoŜonymi dłońmi wyciągnąć się maksymalnie do tyłu i po chwili
powrót. Inną moŜliwością jest lekkie zakołysanie się kilka razy na boki i powrót do
pozycji pionowej.
• CięŜkie i ściągnięte w dół ramiona - jest to skutek naciągnięcia ramion i
łopatek. Ramiona stają się cięŜkie i obwisłe przy zapadniętej klatce piersiowej.
NaleŜy rozluźnić łokcie tak, aby swobodnie zwisały wzdłuŜ ciała. Następnie trzeba
wziąć głęboki oddech i unieść mostek.
• Pieczenie między łopatkami - jest to skutek zablokowania przepływu
energii w tej części ciała. NaleŜy rozluźnić ramiona, wziąć głęboki oddech i powoli
unieść mostek. Zmniejszenie napięcia w ramionach uwolni zablokowaną energię. Nie
naleŜy prostować ramion cofając je do tyłu. Wyprostują się samorzutnie, jeŜeli mostek
będzie uniesiony, a wówczas głowa i szyja same wrócą na odpowiednie miejsce.
• Ból w dolnej części pleców - pojawia się przy słabych mięśniach pleców
lub gdy ktoś siedzi “jakby kij połknął" MoŜna pochylić się lekko ku przodowi (bez
zginania pleców) przenosząc obciąŜenie na inne mięśnie. Czasem ból taki pojawia się
przy siedzeniu na poduszce o źle dopasowanej wysokości.
• Napięcie lub ból w dolnej części rąk - powstaje przy zbytnim napinaniu tej
strefy przez ćwiczącego, szczególnie przy dłoniach ułoŜonych w pozycji 3. NaleŜy
dłonie rozluźnić i pozwolić im na naturalne utrzymanie ich pozycji.
• Drętwienie nóg - powstaje na skutek nacisku na nerw, Ŝyłę lub oba
jednocześnie. Nacisk na nerw zlikwiduje zmiana pozycji poprzez lekkie przesunięcie
ciała. Dla tych, którzy mają kłopoty z krąŜeniem pomocny będzie masaŜ nóg przed i
po ćwiczeniu, zaś w trakcie częsta zmiana pozycji.
• Ból nóg - jest to efekt nieelastycznych kostek, kolan, bioder albo zbyt
twardego podłoŜa, jeśli się siedzi w pozycji z Grupy Lotosu lub Diamentu. NaleŜy
przede wszystkim uelastycznić te stawy, które utrudniają siedzenie, stosując masaŜe,
ćwiczenia gimnastyczne, saunę i inne dostępne techniki. JeŜeli w trakcie ćwiczenia
pojawi się nieostry ból, naleŜy go przezwycięŜyć. JeŜeli ból jest silny, trzeba zmienić
pozycję. Pomocny jest podczas ćwiczenia odpowiedni masaŜ mięśni, które są bolesne
(naleŜy delikatnie pogłaskać mięsień wzdłuŜ włókien, w środkowej części jego
brzuśca). JeŜeli siedzimy w Lotosie, korzystne jest wyciągnięcie pośladków ku tyłowi.
Jeśli zaś siedzimy w Diamencie, to przy pojawiających się bólach kolan naleŜy dłonią
lekko podnieść bolące kolano i ponownie je połoŜyć (oczywiście cały czas siedząc).
MoŜna teŜ na chwilę poruszyć nogami w stawach. W tym celu naleŜy podeprzeć się
dłońmi o podłogę (w okolicy kolan) i przenieść na nie cięŜar ciała, a następnie
przesunąć pośladki na zewnątrz lewej, a potem prawej nogi, siadając na podłodze. Po
kilku takich ruchach wracamy do pierwotnej pozycji z Grupy Diamentu.
• Ból w róŜnych częściach ciała (np. głowa) - jest to przeszkoda stawiana
praktykującemu przez jego własne ego, które czuje się zagroŜone. Próbuje ono przez
ból wystraszyć człowieka. NaleŜy zjednoczyć się z bólem i nie poddawać się
wybiegom ego. Po pewnym czasie ból samoczynnie zniknie.
• Ból pleców przy leŜeniu - jest związany ze zbyt twardym podłoŜem, na
którym się leŜy albo ze zmęczonym bądź krzywym kręgosłupem. NaleŜy rozluźnić
bolące strefy lub przeczekać aŜ same się rozluźnią, co moŜe potrwać kilka minut.
We wszystkich dolegliwościach, w których ból wynika z ograniczeń
mięśniowych polecam prosty sposób na usunięcie tego bólu. NaleŜy skoncentrować
się na bolącej strefie i robiąc powolny wydech wyobraŜać sobie, Ŝe wydycha się
równieŜ ból. W ten sposób mięśnie i ścięgna rozluźnią się, a ból zniknie. NaleŜy to
powtarzać wielokrotnie aŜ do osiągnięcia zadowalającego efektu.
Większość z opisywanych dolegliwości pojawia się wtedy, gdy zdrowy
człowiek, o poprawnej sylwetce, medytuje nie zachowując właściwej pozycji ciała. W
tych przypadkach opisane powyŜej sposoby rozwiązywania doraźnych problemów są
skuteczne. NaleŜy jednak zauwaŜyć, Ŝe moŜe się to nie udać, gdy człowiek ma wady
postawy, chore niektóre organy wewnętrzne, słabe mięśnie brzucha lub mięśnie
przykręgosłupowe bądź ograniczenia mięśniowo-stawowe. Aby temu zaradzić,
konieczne jest zadbanie o poprawę stanu zdrowia, skorygowanie postawy, wzmoc-
nienie bądź rozciągnięcie mięśni. Jeśli i to nie pomoŜe, a takŜe w okresie
przejściowym naleŜy zmienić pozycję ciała do medytacji, gdyŜ jej celem jest
ułatwianie a nie utrudnianie praktyki.
WEJŚCIE W MEDYTACJĘ
Wyprawa do celu odległego
o tysiące kilometrów zaczyna się
zawsze od pierwszego kroku.
Chińskie
Po przyjęciu wygodnej pozycji (patrz: Pozycje ciała), zamknij oczy i
mentalnie otwórz się na świat duchowy. Pozdrów więc swojego opiekuna duchowego
i poproś o opiekę w czasie medytacji: jego i wszystkich, którzy mogą ci być pomocni.
Będziesz się czul znacznie bezpieczniej, a w razie potrzeby, gdy ich przywołasz -
pomogą ci.
Nie jesteś sam na tym świecie. Jesteś powiązany niewidzialną siecią ze
wszystkimi istotami fizycznymi i duchowymi. Twój rozwój duchowy jest
nierozłączny z ich rozwojem i dlatego teŜ jesteś im potrzebny, ale teŜ oni potrzebni są
tobie. W twoim więc interesie jest, aby ich rozwój był jak najszybszy. Wobec tego
zadedykuj swą medytację oraz cały swój rozwój duchowy Bogu i wszystkim istotom.
Nic na tym nie tracisz, a wręcz przeciwnie, zyskujesz niewidzialnych sojuszników
wspólnej drogi.
Przed przystąpieniem do samej medytacji wskazane jest rozluźnienie całego
organizmu oraz uspokojenie umysłu. Chodzi o pozbycie się balastu, który mógłby
przeszkadzać w trakcie praktyki. Nie ma nic bardziej rozpraszającego jak ciągła
świadomość bolących pleców, niewygodnej pozycji, biegających myśli. Stąd teŜ w
pierwszej kolejności musimy pozbyć się problemu ciała fizycznego. Najlepiej zrobić
to jedną z wielu metod relaksacyjno-koncen-trujących, znanych z literatury bądź
własnych doświadczeń.
Początki będą zapewne dla wielu trudne, ale poprzez powtarzanie tych technik
uzyska się coraz lepsze efekty, aŜ w końcu akt uzyskania relaksu stanie się jedną
chwilą.
Po przyjęciu wygodnej pozycji zamknij oczy, otwórz się mentalnie na świat
duchowy i rozluźnij ciało wybraną przez siebie techniką. PoniŜej przedstawiam kilka
sposobów wprowadzenia ciała w stan relaksu. Są one, moim zdaniem, bardzo
skuteczne i dość szybkie.
1. Relaks - napinaj i rozluźniaj po kolei wszystkie mięśnie, aŜ uzyskasz stan
całkowitego bezwładu. WyobraŜaj sobie ogromny cięŜar swego ciała i ogarniające go
ciepło (szczegółowo opisano to w rozdziale: Medytacja z relaksem).
2. Oddechy proste - przez kilka minut (u kaŜdego będzie to inny czas)
wdychaj powoli powietrze nosem i w takim samym tempie wydychaj go ustami.
Pomocne tu będzie liczenie np. do 10. Przez cały czas koncentruj się na oddechu.
Podczas wdechu zaciskaj pięści i napręŜaj wszystkie mięśnie. Przy wydechu na-
tychmiast zwalniaj napręŜenie i wypuszczaj z siebie powietrze z jednoczesnym huh
(nie jest to słowo, lecz dźwięk przydecho-wy). Nie rób bezdechu ani nie zatrzymuj
powietrza pomiędzy wdechem i wydechem. Przechodź płynnie od wdechu do wyde-
chu i na odwrót. Z czasem wystarczy kilka takich oddechów, a ciało stanie się
zrelaksowane.
3. Hiperwentylacja - wykonaj serię szybkich wdechów i wydechów, bez
przerw między nimi. MoŜesz to wykonywać maksymalnie przez 5 minut. Z kaŜdym
wydechem wyobraŜaj sobie, Ŝe ciało jest coraz bardziej rozluźnione. Metoda jest
praktyczna przy medytacji na siedząco.
4. Dwadzieścia połączonych oddechów - praktyczny sposób przy medytacji
na siedząco. Rób wdechy i wydechy w trybie ciągłym, tzn. bez zatrzymań między
nimi (podobnie jak w hiperwentylacji) . Całość obejmuje cztery cykle. W jednym
cyklu zrób “plucami" 4 średnie oddechy (4 wdechy i 4 wydechy), a jako piąty -
oddech bardzo głęboki. Po 4 cyklach powinieneś być rozluźniony i gotowy do
medytacji.
5. Koncentracja w Centmm-Hara - koncentruj się w dolnej części brzucha,
około 3 cm poniŜej pępka (filozoficzną stronę Centrum-Hara znaleźć moŜna w
rozdziale: Medytacja z Centrum-Hara). Gdy koncentracja będzie pełna, ciało rozluźni
swoje mięśnie. Jednocześnie pojawi się nowy, nisko osadzony, punkt cięŜkości, który
pozwoli ci utrzymać stabilną pozycję siedzącą podczas medytacji.
6. Refugium - przenieś się myślami do miejsca, w którym czujesz się bardzo
bezpieczny i swobodny. MoŜe ono być rzeczywiste lub fikcyjne (szczegóły w
rozdziale: Medytacja z tematem, ćwiczenie 6). Metoda ta uspokaja przede wszystkim
umysł i rozbiegane myśli.
7. Liczenie — zaleŜnie od stopnia zaawansowania wybierz sobie jakąś liczbę
(na początek moŜe to być np. 50) i licz od niej do l . Przez cały czas koncentruj się na
tym odliczaniu oraz staraj się zwizualizować te liczby. Przy kaŜdym wydechu
odczuwaj coraz większy spokój i rozluźnienie. Z czasem wystarczy odliczyć od 5 do l
. Metoda jest bardzo skuteczna dla pogłębienia relaksu uzyskanego innymi
technikami.
Koncentrując się na poszczególnych, opisanych wyŜej czynnościach, zyskuje
się nie tylko pełny relaks fizyczny, ale takŜe spokój od natrętnych myśli dnia
codziennego. Dzięki temu wejście w medytację staje się płynniejsze i pełniejsze.
Wszystkie opisane powyŜej metody prowadzą do tego samego celu. KaŜdy
wybierze dla siebie technikę najodpowiedniejszą (moŜe być wlasna). Często zdarza
się, Ŝe niektórzy łączą kilka róŜnych technik, aby osiągnąć lepszy skutek. Dowolność
połączeń zaleŜy jedynie od indywidualności praktykującego.
Przykładem takiej techniki łączonej jest np. metoda wzorowana na technice
prezentowanej podczas kursów doskonalenia umysłu. NaleŜy w niej wykonać kolejne
kroki:
1. obserwuj przez chwilę płomień świecy i zamknij oczy,
2. widzisz płomień między brwiami,
3. teraz płomień jest w głowie,
4. po chwili płomień jest wewnątrz ciała i wreszcie ogarnia całe ciało,
5. jesteś płomieniem,
6. teraz stoisz na płomieniu,
7. zejdź po schodach biegnących w dół, wokół płomienia,
8. przed tobą są drzwi bez klamki; otwórz je,
9. zejdź po schodach licząc kolejne stopnie od l do 7,
10. wejdź do łódki i popłyń do swojego Refugium,
11. usiądź wygodnie w swoim Refugium i wykorzystaj jego spokój,
12. rozpocznij medytację.
Opisane tutaj sposoby rozpoczynania medytacji pomagają osiągnąć stan alfa-
theta. Daje się wówczas zaobserwować zmianę oddychania. Oddech staje się głębszy,
serce uderza wolniej.
Integralną i nieodzowną częścią wejścia w medytację jest wypowiedzenie
formułki bezpieczeństwa. MoŜna ją wypowiadać zaraz po zamknięciu oczu, moŜna
teŜ po relaksie. Wypowiadamy mentalnie tekst o treści zbliŜonej do poniŜszej:
“JeŜeli w trakcie medytacji zadzwoni telefon, dzwonek u drzwi lub w razie
jakiegokolwiek niebezpieczeństwa, natychmiast przerwę medytację; będę
przebudzony, bezpieczny, pełen
enerii, zdrowia i spokoju.”
Medytujemy w odosobnieniu i z taką myślą rozpoczynamy medytację. Wiemy,
Ŝe nikt i nic nie moŜe nam przeszkodzić. Gdyby wiec nagle zdarzyło się coś
nieoczekiwanego, a my bylibyśmy głęboko zrelaksowani, być moŜe daleko od ciała,
zbyt szybkie przywrócenie nas do rzeczywistości mogłoby spowodować zagroŜenie
dla naszej psychiki czy nastroju. Dlatego teŜ formułka daje nam ten luksus
bezpieczeństwa, Ŝe nic nam nie grozi, a ponadto pozwala wyjść z medytacji z tymi
samymi afirmacjami jak przy zwykłym zakończeniu.
CEL I TEMATYKA MEDYTACJI
Wszyscy ludzie, na jakiejkolwiek
znajdują się drodze,
w istocie ku Mnie podąŜają.
Bhagavad-gita
Cele medytacji są róŜnorakie. ZaleŜy to przede wszystkim od indywidualnych
potrzeb aspiranta, jego umiejętności i aktywności oraz od wielu innych czynników,
nie zawsze uchwytnych dla ćwiczącego, choćby od jego stanu świadomości w danym
momencie.
Dla jednych jest to poprawa stanu zdrowia, dla innych rozwinięcie umiejętności koncentracji,
dla jeszcze innych zmiana stanów świadomości lub osiągnięcie tzw. stanów paranormalnych.
Podstawowym jednak celem, niezaleŜnie od tego czy ktoś zdaje sobie z tego
sprawę czy nie, jest wspomaganie rozwoju duchowego, tzn. wgląd w naszą
Prawdziwą Naturę i jednocześnie wgląd w Ostateczną Naturę Wszechświata, a co za
tym idzie, osiągnięcie Celu Ostatecznego, który jest poza czasem, przestrzenią i ro-
zumem.
KaŜdy więc rodzaj medytacji ma za zadanie połączenie świadomości z
podświadomością i nadświadomością, tzn. wyeliminowanie Trójni, a odkrycie Jedni.
Inaczej mówiąc, jest to połączenie świata zewnętrznego z duchowym światem
wewnętrznym.
Medytacja kształtuje całego człowieka, odnawia i zmienia go. Człowiek
dokonuje wielu powtórnych odkryć. Powtórnych, gdyŜ “skarby" zostały jakby
zakopane i teraz trzeba je tylko ponownie wydobyć. Podobne to jest do człowieka,
który po zabrudzeniu zmywa brud z ciała albo do ociemniałego, któremu powoli przy-
wraca się wzrok. Jak powiedział P. Mulford: “Nie ma rzeczy nowej pod słońcem, ale
są niezliczone rzeczy nieznane, które nam się nowymi wydają".
Dlatego teŜ nie naleŜy określać z góry celu medytacji, a jedynie “z grubsza".
Niejednokrotnie zaczyna się od rzeczy drobnych, a dochodzi bardzo daleko. Nie
naleŜy więc zamykać sobie drogi tylko dlatego, Ŝe cel jest nieznany i niewidoczny.
Poza tym oczekiwanie i często brak jego spełnienia powodują cierpienie, a
niepewność czy uzyska się to, na co się czeka, budzi strach. Ten zaś nie ułatwia Ŝycia.
NaleŜy raczej otworzyć się na działanie sił wyŜszych i pozwolić sobie na ich
prowadzenie, pozostając cierpliwym i ufnym. Nieznane bowiem moŜe zaistnieć gdy
człowiek niczego nie szuka, nie pragnie, nie oczekuje i o nic nie prosi. Rezultatu
ćwiczeń medytacyjnych nie da się wymusić. Praktykujący musi nauczyć się czekać.
Musi umieć oddać się i zawierzyć, Ŝe to co będzie mu dane jest dla niego w tej chwili
najlepsze. Powinien ćwiczyć się w opanowaniu ducha i poznawać, Ŝe człowiek tylko
wówczas odnajduję drogę do samego siebie, gdy poczuje się obdarowanym. Radości z
osiągniętego celu zawsze będzie towarzyszyło zaskoczenie, gdyŜ wyniki medytacji są
zawsze inne, nawet na ten sam temat.
Ch. Trungpa ujął to w taki sposób: “Musimy iść naprzód nie obawiając się
nieznanego i gdy juŜ trochę posuniemy się do przodu odkryjemy, Ŝe niekoniecznie
trzeba zaczynać od ciągłego myślenia o przyszłości. NaleŜy prawdziwie wczuć się w
chwilę obecną. Medytacja moŜe dać rezultaty tylko wtedy, jeśli jest wolna od naszego
nawykowego podchodzenia do sytuacji. Medytację trzeba praktykować w sposób
prosty, bez oczekiwań, ocen, czy myśli o przyszłości. Wskocz w nią, nie oglądając się
za siebie. Zacznij praktykować bez przemyśliwań".
Gdy spoglądamy głębiej w nas samych, dokonujemy nowych odkryć, bo po raz
pierwszy dostrzegamy nowy wymiar. Odkrywamy rzeczy, “o których się filozofom
nie śniło", dostrzegamy inny świat, poznajemy siebie. Medytacja nie jest więc próbą
ucieczki przed Ŝyciem, usiłowaniem osiągnięcia utopijnego stanu umysłu, nie jest
gimnastyką mentalną. Medytacja polega na tym, Ŝeby widzieć to, co jest, niezaleŜnie
od naszych ograniczeń fizycznych i duchowych. Nie o to więc chodzi, Ŝeby przez
medytację przysporzyć sobie coś nowego, czego jeszcze nie posiadaliśmy, lecz
o to, Ŝeby dotrzeć świadomością do własnej wewnętrznej istoty, poznać jasno,
bez cienia wątpliwości, prawdę o sobie i świecie. Medytacja wprowadza nas wciąŜ od
nowa w świadome przeŜywanie jedności z Wszystkim. A nie jest to bynajmniej ani
sen na jawie, ani ułuda, lecz błyskawiczne zbudzenie wewnętrzne, doświadczenie
prawdy wewnętrznej.
W. Dynowska, w ślad za staroindyjskim bhajanem, określiła trzy główne tezy
do medytacji, które mogą stanowić podsumowanie tego rozdziału:
Od nierzeczywistego prowadź mnie w Rzeczywiste,
od mroku prowadź mnie w Światłość,
od śmierci prowadź mnie w Nieśmiertelność.
Mając na uwadze określony cel, który chcemy osiągnąć, ów Cel Ostateczny,
zaczynamy praktykę. Dla początkującego łatwiej jest ćwiczyć z jakimś tematem niŜ
bezprzedmiotowo. Z czasem
i to stanie się łatwe, ale na początek potrzebne jest to, na czym moŜna
skoncentrować uwagę. Tym czymś jest temat do bezpośredniej praktyki. Istnieje wiele
rodzajów medytacji polecanych przez nauczycieli całego świata. Chcąc je nieco
przybliŜyć, przedstawiam w dalszych rozdziałach niektóre z nich, zaś czytelnikowi
zostawiam wybór tych, które są najodpowiedniejsze dla niego. Nie naleŜy się teŜ
dziwić, gdy po pewnym czasie zechcemy zmienić ćwiczenia, łączyć je w grupy,
tworzyć nowe. Jest to jak najbardziej naturalny proces.
Wszystkie ćwiczenia uporządkowane są w pewnej kolejności. Wskazane jest
aby zapoznać się pobieŜnie z nimi wszystkimi, ale praktykę wykonywać, zachowując
tę kolejność. Pozwoli to przejść od medytacji, które moŜna by nazwać mniej
subtelnymi do coraz bardziej subtelnych. Nie oznacza to, Ŝe początkowe są łatwiejsze
od ostatnich. Często jest wręcz odwrotnie. Subtelność polega na czymś głębszym,
werbalnie nieuchwytnym. Pozostawiam więc czytelnikowi zrozumienie tego w sposób
intuicyjny, pozawerbal-ny. Być moŜe, rozwiązanie nie przyjdzie od razu, ale
przyjdzie.
ZAKOŃCZENIE MEDYTACJI
Wejść jest zawsze
latwiej niŜ wyjść.
śydowskie
Medytacja wprowadza nas w głębsze stany świadomości i jednocześnie
“odstawia" na bok ciało fizyczne i umysł. Aby proces powrotu z medytacji stał się
płynny i nie naraŜał nas na szok psychiczny, naleŜy to wykonać w odpowiedni sposób.
Przede wszystkim naleŜy w myślach podziękować Bogu i opiekunowi
duchowemu za prowadzenie i opiekę podczas medytacji oraz wyrazić wdzięczność za
to, co się w jej trakcie dokonało.
Pozwólmy, aby przez czubek głowy wpłynęła w nas świetlista boska energia,
która wypełnia całkowicie nasze ciało i przestrzeń wokół niego. Podzielmy się jej
nadmiarem ze wszystkimi potrzebującymi istotami, wypromieniowując ją z serca.
Jako zakończenie moŜna zastosować jeden z poniŜszych sposobów wyjścia
albo ich kombinację:
1. Liczenie od l do 5 - wypowiedz mentalnie, Ŝe “teraz policzę od l do 5 i
zakończę medytację; po otworzeniu oczu będę rześki, wypoczęty, zdrowy i pełen
energii". Policz od l do 3 z wizualizacją odliczanych liczb, po czym przerwij i znów
powtórz “gdy doliczę do 5, otworzę oczy, będę rześki, wypoczęty, zdrowy i pełen
energii". Licz dalej: 4, 5 (z wizualizacją), po czym po raz ostatni powiedz “jestem
rześki, wypoczęty, zdrowy i pełen energii" i otwórz oczy.
2. Przywracanie czucia ciału - świadomie skieruj sugestię do wszystkich
jednocześnie lub kolejnych mięśni ciała, Ŝe wraca w nich czucie. Gdy odzyskasz
czucie, otwórz oczy i przeciągnij się głęboko.
3. Sugestia pomedytacyjna - wypowiedz w myśli formułkę opartą na
poniŜszych wzorach, dodając do nich od siebie to, co twoim zdaniem jest dla ciebie
waŜne:
• “Słuchaj, mój podświadomy umyśle, gdy przejdziesz do sfery świadomej,
masz uczynić czystymi, sprawnymi i potęŜnymi wszystkie moje zmysły i narządy
działania. Mój świadomy umysi opanowuje postrzeganie nadzmysłowe. Nie
powtarzam bez przerwy tych samych błędów. Odtąd moje uszy słuchają tylko dobrych
głosów, oczy oglądają piękno, język mówi prawdę, ręce czynią dobro, a stopy
prowadzą mnie w najlepszym kierunku/'
• “Z kaŜdym dniem jestem coraz bardziej zrelaksowany, mocniejszy,
szczęśliwszy. śyję coraz uczciwiej, córa7 lepiej d/ia-łam i więcej pomagam innym.
Jestem wolny od lenistwa, niskich pragnień i niewiedzy. KaŜda medytacja otwiera mi
nowe horyzonty, z kaŜdą medytacja osiągam nowe Ŝycie i jiowe światło. Pokonuję
wszystkie trudności, wciąŜ się rozwijam, osiągam pełnię zdrowia i przezwycięŜam
wszystkie słabości, dolegliwości i cierpienia”
JeŜeli sposób wejścia w medytację był bardziej rozbudowany (jak w
wymienionym wcześniej przykładzie) to powrót naleŜy wykonać tak jak wejście, ale
wykonując czynności w odwrotnej kolejności:
1. opuść Refugium,
2. wejdź do łódki i powróć na przeciwny brzeg,
3. wejdź po schodkach, licząc kolejne stopnie od 7 do l,
4. przejdź przez otwarte drzwi i zamknij je za sobą,
5. wejdź po schodach biegnących wokół płomienia,
6. znowu stoisz na płomieniu,
7. stajesz się tym płomieniem,
8. po chwili płomień jest wewnątrz ciała,
9. płomień zmniejsza się i jest tylko w głowie,
10. widzisz płomień miedzy brwiami,
11. płomień gaśnie, a ty jesteś świadom otaczającej cię rzeczywistości.
Na zakończenie otwieramy oczy i wracamy do spraw codziennych. Powraca
normalny oddech.
MIEJSCE ĆWICZEŃ I STRÓJ
MoŜesz poznać świat,
nie wychodząc z domu.
MoŜesz ujrzeć swoją Drogę,
wyglądając przez okno.
Lao Zi
MoŜna przyjąć, Ŝe niemal kaŜde miejsce nadaje się do medytowania.
Medytację z mantrą moŜna praktykować nawet w pociągu, podczas podróŜy.
Niemniej jednak wydaje się sensowne, aby znaleźć sobie stałe miejsce do
codziennej praktyki. Nie powinno ono ulegać zmianie, gdyŜ wibracje duchowe
nasycają to miejsce, przez co pomagają medytującemu w kolejnych ćwiczeniach.
Dlatego teŜ kaŜda kolejna medytacja staje się głębsza od poprzedniej. Warto tego nie
zaprzepaścić.
Miejsce, w którym medytujemy powinno być tak połoŜone, aby nie
przeszkadzać innym oraz nie być przez nich nękanym. Korzystne jest, jeśli jest ono
wykorzystywane jedynie do medytacji, gdyŜ nie narusza się wtedy atmosfery
przesiąkniętej wibracjami duchowymi.
Miejsce to powinno dać nam poczucie bezpieczeństwa, Ŝe nikt w trakcie
medytacji nie będzie przeszkadzał i, co gorsze, nie przerwie jej w sposób
niespodziewany, a przez to brutalny. Miejsce to powinno być zaciszne (z czasem nie
będzie to miało Ŝadnego znaczenia), dobrze dotlenione, temperatura powietrza
umiarkowana. Światło naleŜy nieco przyciemnić, aby nas nie rozpraszało. Najlepszy
jest półmrok.
Przed rozpoczęciem naleŜy uprzedzić ewentualnych domowników, aby z nami
nie próbowali rozmawiać, aby nie przeszkadzali, nie wołali nas. Ale najwaŜniejsze,
Ŝeby nie dotykali lub nie potrącali naszego ciała, gdyŜ jest to bardzo nieprzyjemne
uczucie, czasami szok dla człowieka, gdy przywraca się go niespodziewanie do stanu
czuwania.
Niektórzy mistrzowie, np. Yogananda, polecają wykonanie małego ołtarzyka
ze zdjęciami lub figurami Jezusa oraz róŜnych wielkich mistrzów duchowych.
Przyciąga to korzystne wibracje i sprowadza na praktykującego ich opiekę.
Jednocześnie wszystko to pozwala się skupić i wyciszyć. Oczywiście nie chodzi o wi-
zerunki same w sobie, ale o To, kogo one reprezentują.
Bardzo pomocne są kadzidła, zapalona świeca, kwiaty. Pomagają one w
uzyskaniu atmosfery sprzyjającej wyciszeniu, a co za tym idzie, pomagają
medytować.
Chcąc zapewnić sobie wygodę podczas medytacji, naleŜy dobrać odpowiedni
sprzęt, np. krzesło dopasowane wysokością do wzrostu, koc zapewniający wygodne
leŜenie lub siedzenie. W Japonii uŜywa się maty, którą kładzie się na podłodze.
Równie dobre są skóry, wełna, koc. Niektórzy uwaŜają je za nieodzowne, zapewniając
izolację od negatywnych wibracji. Wydaje się jednak, Ŝe takŜe chodzi o to, by nie
odczuwać twardej podłogi, nie uciskać niepotrzebnie stawów skokowych. Akcesoria
te mają po prostu przynieść komfort zarówno ciału, jak i umysłowi.
Yogananda poleca przykryć siedzenie (np. krzesło) lnianą derką lub
jedwabnym obrusem. Motywuje to tym, Ŝe len, a jeszcze bardziej jedwab izolują ciało
medytującego od subtelnych prądów płynących od ziemi. Czy jednak prądy te są aŜ
tak intensywne, Ŝe początkującemu utrudniają praktykę? Myślę, Ŝe nie, a zaawanso-
wany i tak sobie dobierze akcesoria indywidualnie, intuicyjnie, o ile będą mu
konieczne.
Nie naleŜy więc zbytnio komplikować sprawy i ograniczyć się do koca lub
skóry.
Strój naleŜy dobrać indywidualnie, w zaleŜności od własnych upodobań.
NajwaŜniejsze jest to, jak ubrane są nogi, gdyŜ ułat-
wia to lub utrudnia siedzenie, a jednocześnie wpływa na przepływ energii.
Bardzo praktyczny jest dres, rajstopy, skarpety. NaleŜy rozluźnić wszelkie paski,
guziki pod szyją i inne elementy, które krępują ciało lub utrudniają swobodne
oddychanie.
Strój powinien być czysty, schludny, bez nadmiernej elegancji, ale
podkreślający, Ŝe medytacja jest tym, do czego podchodzi się z szacunkiem, a takŜe
po to, aby nie zakłócać wibracji stroju. Wibracja ta przecieŜ oddziałowuje potem na
medytującego. Podczas przygotowywania się do medytacji pamiętajmy, Ŝe medytacja
to tylko środek, ale Cel jest waŜniejszy i głębszy.
PORA I CZAS ĆWICZEŃ
Czuwajcie więc, bo nie
znacie dnia ani godziny.
Jezus
Niemal wszyscy nauczyciele uwaŜają, Ŝe moŜna praktykować medytacje o
kaŜdej porze dnia, niemniej jednak najlepszą porą jest wczesny ranek lub wieczór, tuŜ
przed snem. Co za tym przemawia? Rankiem na ulicach jest bardzo mały ruch, a więc
brak zewnętrznych czynników zakłócających medytację. Jest to szczególnie istotne
dla tych, którzy mieszkają w mieście. Współmieszkańcy mieszkania czy domu
równieŜ jeszcze nie przeszkadzają swoim krzątaniem się. Bardzo waŜnym
argumentem jest pusty Ŝołądek. Organizm jest wtedy spokojniejszy i sprawia mniej
kłopotów (dlatego teŜ niewskazane jest aby medytować zaraz po posiłku; warto
odczekać 2-3 godziny). Najistotniejszym jednak argumentem przemawiającym za
brzaskiem jest fakt, Ŝe wschodzące słońce, szczególnie w momencie przecinania linii
horyzontu, niesie ze sobą najwięcej energii, co sprzyja medytacji.
Wieczorem równieŜ medytuje się w ciszy i spokoju. Poza tym moŜna płynnie
przejść ze stanu medytacji do snu i niejako kontynuować ten pierwszy stan. Minusem
wieczornych praktyk jest zmęczenie po całym dniu, które sprzyja ospałości i moŜe
powodować zasypianie.
Wielu nauczycieli poleca medytację zarówno rano jak i wieczorem. Niektóre
medytacje moŜna praktykować przez całą niemal dobę. Ignacy Loyola polecał nawet
sesje o północy.
NajwaŜniejszym jest, aby ćwiczenia odbywały się bardzo regularnie, najlepiej
codziennie, i wytrwale. Wskazane jest, Ŝeby zachować stałą porę, zawsze o tej samej
godzinie.
Początkujący narzekają często na brak czasu, który mogliby poświęcić
praktyce medytacji. Wszyscy oni po prostu nie doświadczyli jeszcze jej stron
dodatnich i stąd ich osąd. Gdy tylko zorientują się w korzyściach z tego płynących,
zauwaŜą, Ŝe czas poświecony na medytacje szybko się zwraca, np. skracając sen,
sprawniej wykonując codzienne prace domowe itd. Od tego momentu nie będzie juŜ
problemu czasu, a jedynie chęci.
Rozpoczynamy praktykę od 5 minut i powoli zwiększamy czas aŜ do 30
minut. Nie dokonujemy tego zwyczajnie, taktycznie. Następuje to raczej
samoczynnie. Początkowo więc wystarczy kilka minut, ale z czasem wewnętrznie
zauwaŜymy potrzebę przedłuŜenia czasu o kolejne minuty. I tak coraz bardziej.
Przyjmuje się, Ŝe 30 minut jest najoptymalniejszym czasem praktyki, gdyŜ nie
stanowi dla ćwiczącego nadmiernego obciąŜenia, a zarazem wystarcza do
zrealizowania tematu. Ale nie jest to sztywna granica. JeŜeli w trakcie medytacji
czujemy chęć kontynuowania jej ponad ten czas, powinniśmy to zrobić. Nasze
wewnętrzne pragnienie jest waŜniejsze od jakichkolwiek ograniczeń. ZauwaŜymy w
pewnym momencie, Ŝe pragnienie to pojawia się coraz częściej. Oznacza to, Ŝe się
zmieniamy i rozwijamy duchowo, a to jest widoczny i korzystny tego objaw. Im
więcej medytujemy z naturalnej potrzeby, a nie z narzuconej sobie dyscypliny, tym
lepiej.
Niektórzy polecają, aby niezaleŜnie od codziennej praktyki, medytować raz w
tygodniu przez czas dłuŜszy, np. 3 godziny.
Czy naleŜy zakładać z góry czas trwania ćwiczenia? Myślę, Ŝe byłoby to
bardzo sztuczne. Najlepiej zdać się na intuicję, na swojego opiekuna duchowego.
Trwamy po prostu w medytacji i spontanicznie ją przerywamy. Są jednak wyjątki, np.
kiedy mamy ograniczony czas do dyspozycji (wówczas określamy, np. 10 minut) albo
realizujemy w medytacji konkretny temat (praktykujemy go aŜ do zakończenia
tematu). Podobnie w przypadku medytacji zbiorowej.
Medytacja, najogólniej rzecz ujmując, jest nawiązaniem trwałego kontaktu z
Rzeczywistością. Czy wobec tego praktyka przez 30 minut kaŜdego dnia jest celowa i
wystarczająca? Jak najbardziej tak, ale po pewnym czasie zauwaŜa się, Ŝe stan w
jakim trwamy w ćwiczeniu, spokój w nim uzyskany, więź z NajwyŜszym, przenosimy
do Ŝycia codziennego. NaleŜy wówczas tak kierować swą normalną egzystencją, aby
się wzajemnie uzupełniły z medytacją i pomagały sobie. Dlatego teŜ wszędzie i
zawsze naleŜy szukać Boga, znajdować go w sobie i otoczeniu, w swoich myślach i
uczuciach. Pomaga to w dostrojeniu się do wyŜszych wibracji świata duchowego, a to
z kolei ułatwia codzienną praktykę medytacyjną. ZauwaŜymy wtedy powolne zmiany
w Ŝyciu. ZauwaŜymy, Ŝe wszystko to, co przenieśliśmy z medytacji trwa chwilę, kilka
razy na dobę, z czasem pojawia się na coraz częściej i na coraz dłuŜej, by w końcu
być nieodłącznym elementem dnia codziennego. Wówczas okazuje się, Ŝe medytacja
nie kończy się wraz z otwarciem oczu, ale trwa dalej. W końcu będziemy w stanie
medytacji przez cały czas, “24 godziny na dobę przez 365 dni kaŜdego roku", jak to
trafnie określił R. S. Mishra. Zaś Pang Yun pisał:
W moim codziennym Ŝyciu nie istnieją inne poslugi,
jak tylko te, które wpadną mi w ręce.
Niczego nie wybieram, niczego nie odrzucam.
Co jest moją magiczną mocą i duchowym ćwiczeniem?
Noszenie wody i zbieranie drewna na opal!
Inny Mistrz powiedział: “Kiedy mówię o medytacji, oznacza to bycie tak
bezbronnym, tak wraŜliwym i otwartym na wszystko, Ŝe wszystko przez ciebie
przepływa nie zostawiając Ŝadnego śladu. Jest to kwestia stosunku do tych róŜnych
energii z dnia na dzień, z chwili na chwilę — to nie jest kwestia jednej sesji. Jeśli
medytujesz rano i wieczór, to reszta jest czymś obcym, byciem w ciemności. Trzeba
być w ciągłej medytacji."
Czy wtedy praktyka poranna, na siedząco przestaje być potrzebna?
Oczywiście, Ŝe nie, ale wtedy nabiera ona zupełnie innych wartości niŜ na początku. I
jest nadal nieodzowna, ba, wręcz nie moŜna sobie wyobrazić bez niej dnia.
CO ZROBIĆ Z MYŚLAMI
Świadomość nie jest dzikim koniem.
Musi być kontrolowana.
R. Sariputra
W trakcie medytacji pojawiają się róŜne myśli. Niekiedy jest ich taki natłok,
Ŝe trudno się skoncentrować. Jest to duŜy problem dla medytującego (przysłowie
mówi: “myślenie jest chorobą ludzkiego umysłu"). Myśli te nie zaleŜą jednak od
działania jakichś wrogich sił, a wynikają po prostu z samej natury naszego umysłu.
Wszyscy praktykujący doświadczają tego samego i to nieraz przez bardzo długi czas.
Jak na nie reagować? Istnieje kilka sposobów.
Wiwekananda radzi, aby je po prostu obserwować i usiłować zrozumieć samą
naturę umysłu, według tego co zaobserwowane wskazuje. Nie sankcjonować ich, ale
pozostawić aby płynęły, a wówczas zatrzymają się same.
Drugi sposób (wg Aurobindo), to patrzeć na kaŜdą myśl jak na obcą, nie
naszą. Oddzielić się od niej i spoglądać z boku, z dystansu, jako świadek
odmawiający ich przyjęcia, gdyŜ uwaŜa się je za coś z zewnątrz. NaleŜy patrzeć na nie
jak na przechodniów przebiegających przez pole umysłu, ale nie przyciągających ani
naszej uwagi, ani zainteresowania. Po jakimś czasie umysł dzieli się jakby na dwie
części: jedna jest świadkiem obserwującym spokojnie i beznamiętnie, a druga
przedmiotem obserwowanym, czyli tą częścią umysłu, w której myśli pojawiają się,
wędrują i przepływają. Dalszym krokiem jest wyciszenie i tej części.
Trzeci sposób (wg Yoganandy) polega na czujnym obserwowaniu skąd myśli
przychodzą i stwierdzeniu, Ŝe wcale nie z nas samych, a jakby z zewnątrz naszej
głowy. Jeśli potrafimy uchwycić je jakby na gorąco, zanim jeszcze nie wślizgną się na
nasze pole świadomości, moŜna ich nie dopuścić i odrzucić je. Metoda ta jest
najtrudniejsza, ale teŜ jest najkrótszą drogą do zupełnego wyciszenia.
Na początku, gdy nie jesteśmy przyzwyczajeni do zbyt długiej koncentracji nie
naleŜy zbyt długo męczyć się, gdyŜ powoduje to jedynie znuŜenie umysłu. Lepiej
zaprzestać koncentracji, dać myśli płynąć swobodnie, nie wysilając się by utrzymać
skupienie. Dopiero po chwili przerwy ponowić proces koncentracji.
Jakie myśli mogą się pojawiać? Fakty z dnia bieŜącego oraz niekiedy bardzo
stare z przeszłości, np. z dzieciństwa. Odpowiedzi na postawione pytania, twarze
ludzkie i związane z nimi skojarzenia. Mogą równieŜ pojawiać się róŜnego rodzaju
halucynacje, złudne odczucia, wizje, abstrakcje, niekiedy bardzo przyjemne, a innym
razem wręcz straszne. Nie naleŜy więc ani fantazjować na ich temat ani tym bardziej
bać się ich. Są one czymś całkowicie naturalnym, są wytworem naszego umysłu.
Mimo ich czasami nieprzyjemnych form, jesteś bezpieczny. Gdyby więc pojawiły się
nie wiem jak straszne potwory, nie ma powodu do trwogi. Mimo iŜ zjawiska te nie są
złe same w sobie, to stają się powaŜną przeszkodą, gdy nie rozumie się ich
prawdziwej natury i pozwala się, aby nas usidliły.
Poza zjawiskami typu wizualnego moŜemy teŜ “słyszeć" róŜne dźwięki,
hałasy, moŜemy czuć zapachy. Nasze ciało moŜe się kołysać. Z oczu mogą płynąć łzy.
MoŜna mieć wraŜenie tonięcia. Ale jeszcze raz powtarzam - nic wam nie grozi, o ile
zrozumiecie, Ŝe to jest jedynie emanowane z waszego umysłu.
Zdarza się, Ŝe praktykujący ma prorocze myśli, które z czasem się zrealizują.
Ale nie wiąŜmy się zbytnio z nimi, gdyŜ nazbyt często z formy tzw. objawień
korzystają siły, które chcą przylgnąć do człowieka, przeszkodzić mu lub skierować na
inne tory, albo po prostu zabawić się jego kosztem, ciesząc się z jego naiwności. Roz-
róŜnienie prawdziwego objawienia od fałszywego wymaga duŜej wiedzy i
doświadczenia. Dlatego teŜ lepiej ostroŜnie podchodzić do postaci duchowych, które
jawią się jako twoi nauczyciele, błogosławią cię i nakazują słuchać tego co chcą
przekazać. Najczęściej (nie zawsze) ci pseudonauczyciele i pseudoświęci nie mają nic
wspólnego z tymi, za których się podają.
CZĘŚĆ 2.
TEORIA I PRAKTYKA
MEDYTACJA Z RELAKSEM
Joganidra to przekonywujące
zwycięstwo umyslu nad materią.
R. S. Mishra
Codzienne kłopoty człowieka, wieczny pośpiech i gonienie za
wyimagowanymi celami prowadzą do coraz większych napięć w naszym organizmie.
Stres psychiczny potęguje napięcia fizyczne i zachwianie pracy mięśni. Napięcia
mięśni zakłócają pracę poszczególnych układów naszego ciała, a ich złe
funkcjonowanie wpływa ujemnie na nasz stan psychiczny. Koło się zamyka. W ten
sposób stajemy się coraz bardziej chorzy, coraz bardziej uzaleŜnieni od stresu. Nasze
Ŝycie staje się koszmarem.
Relaks słuŜy przerwaniu tej pętli niemoŜności i wyeliminowaniu jednego z
ogniw cyklu, jakim jest napięcie mięśni, zarówno tych odczuwalnych na zewnątrz, jak
i mięśni wewnętrznych, gładkich. Wielokrotne powtarzanie relaksu wyzwala nas z
uzaleŜnienia się od stresu. Zaczynamy funkcjonować w sposób łagodny i naturalny.
Korzysta z tego tak ciało, jak i umysł oraz duch. Oczywiście tylko pozornie
zrelaksujemy wszystkie mięśnie. Część z nich pozostanie nadal napięta. Niemniej
jednak jest to na tyle wystarczające, Ŝeby osiągnąć zamierzony cel. Poprzez całą sieć
powiązań energetycznych między mięśniami te napięte przejmą niejako luz od
zrelaksowanych, co w efekcie obejmie cały układ mięśniowy.
Czym róŜni się relaks od medytacji z relaksem? Relaks daje fizyczne i
psychiczne odpręŜenie napięć mięśniowych, pozwala lepiej przeprowadzić medytację,
jest elementem wstępnym medytacji. Sam w sobie moŜe jednak stanowić temat
medytacji. Wówczas poza samym relaksem istnieje świadome śledzenie procesu
odpręŜania, obserwowanie zmian, jakie zachodzą, odczuwanie przepływu energii,
odczuwanie narastającego spokoju. Medytacja tego typu to nie tylko mechaniczne
skopiowanie danego wzorca, np. wg Schultza, ale teŜ dodanie własnej inwencji z
jednoczesnym obserwowaniem całego procesu i wyciąganiem z niego wniosków.
Relaks jest procesem biernym, zaś medytacja z relaksem - aktywnym.
ĆWICZENIE
1. PołóŜ się wygodnie na plecach, najlepiej w pozycji Savasana (jedna z asan
Jogi) - rys. 16.
2. Zamknij oczy. Uspokój myśli.
3. Skupiaj się na kolejnych częściach twojego ciała. Wybieraj je bardzo
szczegółowo, np. zamiast całej twarzy bierz po kolei jej części (prawy policzek, lewe
ucho itd.). Wykonuj poniŜej opisane czynności dla wszystkich elementów organizmu:
a) Wybierz element ciała, który będzie rozluźniany (tu: na przykładzie czoła).
Skoncentruj się chwilę na nim, staraj się go odczuć
b) Poruszaj czołem, napręŜ jego mięśnie; ułatwi ci to odczuć je.
c) Powiedz w myśli (3 razy): “Moje czoło jest rozluźnione, coraz bardziej
rozluźnione. Moje czoło jest bardzo cięŜkie. Próbuję nim poruszać, ale nie mogę, bo
jest całkowicie rozluźnione dzięki sile mojego umysłu".
d) Odczuj bezwład, jakby paraliŜ twojego czoła. Ale nie obawiaj się, jesteś
całkowicie bezpieczny.
1. Wyobraź sobie, Ŝe jesteś nasiąkniętą płachtą materiału, leŜącą na
podłodze. Jest ona bardzo cięŜka i silnie przylega do podłogi. Powiedz w myśli:
“Moje całe ciało jest bardzo cięŜkie, bo zostało rozluźnione dzięki sile mojego
umysłu".
2. Skupiaj się na kolejnych częściach ciała (jak w p. 3), wysyłając do nich
sugestię ciepła:
a) Skup się na twoim rozluźnionym czole.
b) Powiedz w myśli: “Moje czoło jest ciepłe, bardzo ciepłe".
c) Spróbuj odczuć ciepło czoła.
1. Odczuwaj ciepło całego ciała. Odczuj radość Ŝycia.
2. Obserwuj jak teraz odbierasz swoje ciało. Czy zachodzi w nim coś
szczególnego, czy odczuwasz coś, na co nigdy nie zwracałeś uwagi? Pozwól, Ŝeby
ciało dostarczyło ci maksimum informacji na jego temat (jakieś napięcia, zmiany
termiczne, drŜenie, mrowienie itp.). Przeanalizuj tak całe swoje ciało. MoŜe to, co
odkryjesz przyda ci się w pracy nad sobą, np. jakiś słaby mięsień, który deformował
sylwetkę, a ty nie umiałeś wcześniej znaleźć przyczyny tej deformacji.
3. Powiedz w myśli: “Moje całe ciało jest całkowicie rozluźnione i ciepłe.
Jestem bezpieczny, szczęśliwy i zdrowy".
4. Przywracaj powoli czucie kolejnym częściom ciała:
a) Skoncentruj się na wybranej części.
b) NapręŜ mięśnie, odczuj ich istnienie.
c) Poruszaj tą częścią.
5. Przeciągnij się tak, aby uruchomić wszystkie mięśnie. Przeciągnij się na
boki i wzdłuŜ kręgosłupa. Przeciągaj się we wszystkie strony tak, jak podpowiada ci
intuicja.
6. Odczuwasz teraz ponownie wszystkie członki ciała, jesteś świadom ich
istnienia. “ParaliŜ" ustąpił, ale pozostał w nich spokój.
7. Powtórz w myśli: “Jestem całkowicie zrelaksowany, jestem wolny od
napięć, chorób i kłopotów. Jestem bezpieczny, spokojny i szczęśliwy".
8. Otwórz oczy, pozostań przez chwilę w pozycji leŜącej i wstań.
MEDYTACJA 30 PUNKTÓW
Wspaniale Sionce,
wejdź tutaj,
tu jest twój dom.
M. Galindo
Człowiek posiada bardzo skomplikowaną budowę ciała. KaŜda jego część sprawuje
specyficzne dla niej czynności. Ponadto wszystkie one współgrają ze sobą w pełnej harmonii.
Poza elementami fizycznymi znajdują się w nas elementy o nie do końca
rozpoznanych cechach i budowie. Są to kanały energetyczne (meridiany] i sploty
energetyczne (czakry). Tak się jednak składa, Ŝe ich funkcje są nie mniej istotne od
tych fizycznych.
JeŜeli wszystkie części ciała są odpowiednio “dokarmione", nie mamy
kłopotów ze zdrowiem, zarówno fizycznym, jak i psychicznym. Najczęściej jednak
tak nie jest. Powstające lokalnie blokady energetyczne prowadzą do powolnej
dysharmonii całego organizmu, poniewaŜ wszystko co w nas istnieje, wiąŜe się z
sobą.
Niniejsza medytacja ma pomóc przyjąć do naszych ciał energię pochodzącą ze
słońca i inne otaczające nas Energie oraz rozprowadzić je do wszystkich zakamarków
tych ciał. Jest ona wzorowana na medytacji R. R. Javalgekara, który wybrał niektóre
waŜniejsze punkty ludzkiego organizmu w celu jego wzmocnienia. Reprezentują one
kolejne stawy, czakry, organy wewnętrzne i niektóre narządy zewnętrzne jako te,
których znaczenie dla funkcjonowania organizmu jest największe. Bez ich poprawnej
pracy, bez ich harmonii nie ma dobrego zdrowia i równowagi psychicznej.
Medytację naleŜy wykonać zgodnie z poniŜszym opisem. Istotne jest, aby nie
zmieniać kolejności punktów wchodzących do ćwiczenia, gdyŜ zakłócony zostałby
naturalny kierunek przepływu energii przez meridiany i czakry.
ĆWICZENIE
1. PołóŜ się wygodnie, oddychaj spokojnie.
2. Rozluźnij wszystkie mięśnie całego ciała.
3. Odczuj jak ciało jest odpręŜone i bardzo cięŜkie.
4. Oddychaj spokojnie i miarowo.
5. Koncentruj się na kolejnych 30 punktach ciała, wykonując dla kaŜdego
poniŜsze czynności (na przykładzie kolana):
a) rozluźnij kolano; kolano jest rozluźnione,
b) wraz z wdechem wyślij do niego białą energię,
c) wraz z wydechem wyrzuć z niego złą, zuŜytą energię,
d) koncentruj się na kolanie wymawiając lub intonując w myśli 3 razy słowo
“OM" lub tekst “Kocham cię moje kolano".
Wykonaj te czynności dla punktów według poniŜszej kolejności:
5.1. Wnętrze prawej stopy
5.2. Staw skokowy prawy
5.3. Staw kolanowy prawy
5.4. Staw biodrowy prawy
5.5. Wnętrze lewej stopy
5.6. Staw skokowy lewy
5.7. Staw kolanowy lewy
5.8. Staw biodrowy lewy
5.9. Pierwsza czakra
5.10. Druga czakra
5.11. Trzecia czakra
5.12. Czwarta czakra
5.13. Centrum lewego płuca
5.14. Lewy staw barkowy
5.15. Lewy staw łokciowy
5.16. Lewy nadgarstek
5.17. Wnętrze lewej dłoni
5.18. Centrum prawego płuca
5.19. Prawy staw barkowy
5.20. Prawy staw łokciowy
5.21. Prawy nadgarstek
5.22. Wnętrze prawej dłoni
5.23. Piąta czakra
5.24. Prawe oko
5.25. Prawe ucho
5.26. Potylica
5.27. Lewe ucho
5.28. Lewe oko
5.29. Szósta czakra
5.30. Siódma czakra.
1. Powtórz w myśli: “Jestem wypoczęty, zrelaksowany, spokojny i
wyciszony. Ten spokój pozostaje we mnie".
2. Powoli przywróć ciału czucie i wróć do normalnego stanu.
3. Otwórz oczy. Medytacja jest zakończona.
MEDYTACJA Z AFIRMACJĄ LUB AUTOSUGESTIĄ
Twoja wiara uleczyla cię.
Jezus
Według nauki Jogi i buddyzmu dobro, szczęście, zdrowie kaŜdego człowieka,
tak w Ŝyciu obecnym, przyszłym jak i pomiędzy inkarnacjami, całkowicie zaleŜą od
spokoju umysłu. Umysł ludzki uznawany jest za jedyne źródło ograniczeń i
skrępowania człowieka. Spokój umysłu nie oznacza jednak wstrzymania się
umysłowego ruchu, lecz jest to skupienie w głębi, poza myślami, w naszej
prawdziwej istocie. Obserwując czujnie swoje myśli, oceniając i decydując czy je
przejąć czy oddalić, dopuszczamy tylko te, które nie naruszają naszej harmonii.
Nie naleŜy wciąŜ rozpamiętywać swoich wad i niedostatków, gdyŜ sprowadza
to tylko przygnębienie, brak wiary w siebie, problemy zdrowotne i egzystencjalne.
Trzeba koniecznie uwolnić się od wszelkiego poniŜania siebie, od uczucia
upośledzenia, a tym bardziej od winy, grzechu, upadku. Te uczucia nie tylko nie po-
magają, a wręcz odwrotnie, stają się ogromną zawadą i przeszkodą na drodze
wewnętrznego i zewnętrznego rozwoju. Negatywne myśli naleŜy po prostu odsuwać,
przyglądać się im z pozycji świadka, ale nie wolno pozwolić aby one nami sterowały.
Są nam one potrzebne aby móc je zauwaŜyć i ustosunkować się do nich. Podobnie jak
z ciemnością, bez której trudno by zauwaŜyć i docenić światło.
Wszechświatem rządzą wieczne prawa, które nigdy nie zawodzą. Prawami
tymi rządzi sugestia świadomości, która działa we wszystkich istotach, w kaŜdym
momencie i miejscu. Sugestia jest podstawową przyczyną wszelkich zjawisk
mentalnych. Cały Kosmos jest wielką sugestią, dzięki której istnieje świat. Ona jest
najstarszą i najpotęŜniejszą siłą przyrody. Wszystko, cokolwiek robimy, dzieje się na
skutek sugestii (niekoniecznie słownej, niekoniecznie własnej). Najpierw myślimy,
zaś potem działamy. Przez cały czas jesteśmy pod wpływem róŜnorodnych sugestii z
zewnątrz i jeśli jesteśmy na nie otwarci, oddziałowują one na nasze poczynania. Tak
wiec m. in. dzięki sugestii matki uczymy się chodzić, dzięki sugestii nauczycieli
nabywamy wiedzę w szkołach. Sugestia otacza nas ze wszystkich stron i przez całe
Ŝycie.
Myśl jest niewidzialną substancją, ale jednak tak rzeczywistą, jak woda,
powietrze, skała. Niektórzy jasnowidzący potrafią zobaczyć myślokształty. Działa ona
poza obrębem ciała i oddziały-wuje we wszystkich kierunkach, w kaŜdej chwili. Ta
myśl stanowi potęgę. Poprzez umiejętne jej kierowanie moŜna zdziałać w przeciągu
godziny znacznie więcej niŜ bez tego w tydzień. KaŜda myśl przyciąga podobne do
niej myśli z całego Kosmosu, tak ze sfery fizycznej, jak i niewidzialnej. Stąd
wzmaganie się pojedynczej myśli i jej skutków, gdyŜ tak naprawdę nie jest to juŜ
tylko pojedyncza myśl, ale wszystkie myśli podobne do niej.
JeŜeli te myśli są pozytywne, to przyciągają inne pozytywne i wtedy wynik jest
bardzo dobry, bo ktoś nam pomaga. Jeśli jesteśmy smutni, zgnuśniali, źli - wtedy
takie same myśli doklejają się do nas i wzmacniają podły nastrój. Zastanówmy się co
się dzieje, jeŜeli taki a nie inny sposób myślenia trwa przez kilkadziesiąt lat? Jesteśmy
pod ciągłym wpływem podobnych im Ŝywiołów, bo takie przyciąga podobne, a skutki
łatwo zaobserwować w sobie i wokół siebie.
Myśl działa takŜe w nocy, kiedy uwalniamy się od balastu ciała. I dopiero
wtedy potrafi dokonać tak niesamowicie dobrych czy złych rzeczy. Wtedy, wchodząc
w kontakt z podobnymi energiami, oblepia się nimi i wraca na plan fizyczny
spotęgowana. Znając tę zaleŜność, nie naleŜy się bać myśli, ale wystarczy je
umiejętnie wykorzystać do swoich celów. Zamiast bać się, Ŝe myśl jestem smutny
spowoduje odpowiedni efekt, naleŜy od razu pomyśleć, Ŝe jestem wesoły. JeŜeli to
wejdzie w nawyk, to szybko pozbędziemy się wielu problemów.
Prawo sugestii jest niezawodne i absolutne. Wszystko na tym świecie jest
podporządkowane temu prawu. Nie ma wyjątku od tej reguły. Wcześniej czy później
kaŜda sugestia powoduje określony skutek. Złe czy dobre Ŝycie rozwija się dzięki
naszej nieustannej sugestii.
Sugestia, którą kierujemy do własnej świadomości to autosugestia. Jest to
więc oddziaływanie, wpływanie na samego siebie. MoŜemy dostrzec następujący fakt:
albo przyjmujemy sugestie naszego umysłu, albo wpływamy nań poprzez własną
sugestię. Kiedy trapią nas zmartwienia, dzieje się to za sprawą sugestii naszego
umysłu. Czujemy się zniewoleni i bezsilni. A przecieŜ moŜemy sobie umysł
podporządkować i stać się wolni. Ulegając sugestiom własnego umysłu, ludzie
skazują siebie na cierpienie. Wszystkie obawy, choroby są takŜe wynikiem
autosugestii.
Pamiętajmy o prostej zasadzie: złe myśli przynoszą nieszczęście, dobre
uszczęśliwiają. Najpierw sugestia pojawia się w umyśle w postaci wyobraŜenia,
myśli, rozumowania czy refleksji. Potem przechodzi w zmysły, aby trafić do
narządów działania i stać się działaniem. W końcu staje się faktem dokonanym.
Autosugestia jest najlepszym i najskuteczniejszym lekarstwem. Dzięki niej
moŜe człowiek pozbyć się lęków, cierpień, usunąć ze swego umysłu konflikty czy
ograniczenia. MoŜe takŜe zwycięŜyć śmierć i uwolnić nas ze wszelkich więzów.
Praktykując medytację z autosugestią (wskazane jest równieŜ, aby pozytywne auto-
sugestie trafiły takŜe do codziennego myślenia) moŜna osiągnąć naturalny, zdrowy
stan umysłu, co w efekcie prowadzi do przezwycięŜenia cierpień, lęków, fobii, chorób
oraz wszelkich innych ograniczeń, a w końcu do zapanowania nad nieświadomymi i
świadomymi falami mentalnymi. Człowiek, który to osiągnie będzie
niewypowiedzianie szczęśliwy i wolny, będzie w stanie kreować swoje Ŝycie obecne i
przyszłe.
JeŜeli w trakcie medytacji pojawią się negatywne myśli, naleŜy je natychmiast
odsunąć i zastąpić myślami pozytywnymi. Aby zneutralizować myśl negatywną
potrzeba co najmniej dziesięciu myśli pozytywnych. Proszę pamiętać, Ŝe myśli
pojawiające się w trakcie medytacji mają siłę o wiele większą niŜ te istniejące na co
dzień.
PoniŜej przedstawiam kilka przykładowych ćwiczeń do indywidualnej
praktyki.
ĆWICZENIE 1
Jest ono wzorowane na praktyce Rają Jogi.
1. Opracuj formułkę autosugestii, którą będziesz wypowiadał w medytacji.
Powinna ona być wypowiadana we własnym imieniu, w czasie teraźniejszym, w
trybie dokonanym (np. “Ja Andrzej jestem zdrowy"; “Ja Andrzej jestem wolny od
cierpień"; “Ja Andrzej jestem wartościowym człowiekiem"). Dotyczy ona
pojedynczego twojego problemu. Nie próbuj walczyć od razu ze wszystkimi
problemami; dlatego więc formułka powinna być prosta, krótka i jednoznaczna.
Informacje o tym, jak budować autosugestie lub afirmacje, czytelnik znajdzie w innej
literaturze.
2. Usiądź w wygodnej pozycji, zrelaksuj cialo i umysł.
3. Pozdrów wszystkich duchowych nauczycieli, mistrzów, jogi-nów. Bądź
gotowy przyjąć to, co dobre i poŜyteczne oraz odrzucić to, co fałszywe i szkodliwe.
4. Powtarzaj swoją formułkę i staraj się wizualizować jej efekt. Nie
dopuszczaj do siebie negatywnych myśli, lecz po prostu spokojnie i bez pośpiechu
powtarzaj pozytywną autosugestię.
5. Powiedz tzw. sugestię pomedytacyjną, która zawiera szereg autosugestii
skierowanych do naszego umysłu, mających za zadanie nakazać umysiowi
bezwzględne przestrzeganie wypowiedzianych poleceń. Jej celem jest łatwiejsze
wprowadzanie w Ŝycie sugestii codziennych. Przykłady takiej sugestii pome-
dytacyjnej podałem w rozdziale: Zakończenie medytacji.
6. Podziękuj, Ŝe się juŜ dokonało.
7. Wykonaj kilka głębokich oddechów i wyjdź z medytacji.
ĆWICZENIE 2
Jest ono wzorowane na opisie Evelyn Monahan
1. Przygotuj formułkę opartą na wzorze z punktu 5 tego ćwiczenia i
zapamiętaj ją, aby nie improwizować w trakcie medytacji.
2. Przyjmij wygodną pozycję siedzącą lub leŜącą, zamknij oczy.
3. Obserwuj swój oddech nie kontrolując go. Rozluźnij mięśnie całego ciała.
4. Wyobraź sobie swój system krąŜenia (w ćwiczeniu posłuŜymy się nim
jako przykładem). Uświadom sobie przepływ krwi przez ciało. Obejrzyj serce i
naczynia krwionośne.
5. Wypowiedz w myśli: “Przez bezgraniczną potęgę mojej Nad-świadomości
i głęboką mądrość mego WyŜszego Ja rozkazuję, aby zmobilizowane zostały
olbrzymie zasoby energii istniejące wewnątrz mnie, Ŝeby przywrócić zdrowie mojemu
układowi krąŜenia tak, Ŝe Ŝadna choroba nie ma prawa we mnie istnieć".
6. Ujrzyj w swym mentalnym filmie siebie jako osobę zdrową, której ustąpiły
wcześniejsze dolegliwości serca i krąŜenia. Poczuj, jak jesteś teraz sprawny i radosny,
bez problemów i choroby. Wyobraź sobie, jak otaczają cię krewni i przyjaciele,
ściskają cię, gratulują ci wyzdrowienia. Wyobraź sobie swojego lekarza, który bada
cię i mówi: “nie pojmuję jak to się stało, ale faktem jest, Ŝe choroby nie ma; gratuluje
i ogromnie się cieszę".
7. Pozostań przez jakiś czas w relaksie, pozwól sobie napawać się spokojem i
radością.
8. Wykonaj kilka głębokich oddechów i zakończ medytację.
ĆWICZENIE 3
Jest ono wzorowane na pracy z afirmacjami.
1. Opracuj dla siebie afirmację, czyli pozytywną autosugestię, która dotyczy
jakiegoś problemu (np. “Jestem wolny").
2. Usiądź wygodnie, zrelaksuj ciało i umysł, zamknij oczy.
3. Powtórz w myśli 5 razy afirmację w osobie pierwszej (np. “Ja Andrzej
jestem wolny"). Staraj się wizualizować i zrozumieć wypowiadaną treść.
4. Powtórz 5 razy afirmację w osobie drugiej (np. “Ty Andrzeju jesteś
wolny"), wyobraŜając sobie jak ktoś do ciebie to mówi. Najlepiej, jeśli jest to ktoś
bardzo ci Ŝyczliwy.
5. Powtórz 5 razy afirmację w osobie trzeciej (np. “On Andrzej jest wolny"),
wyobraŜając sobie, Ŝe jesteś obserwowany przez grupę ludzi, którzy pokazując
palcem w twoją stronę, wypowiadają tę afirmację.
6. Pozostań chwilę w ciszy; podziękuj, Ŝe się dokonało.
7. Wykonaj kilka głębokich oddechów i wyjdź z medytacji.
MEDYTACJA PRAKTYCZNA
W oŜywczej rosie malych rzeczy,
serce odkrywa swój poranek
i doznaje wzmocnienia.
G. Kahlil
KaŜdy, kto zajmuje się jakąkolwiek dziedziną Ŝycia, rzeczami mniej lub
bardziej waŜnymi czy ciekawymi zaczyna w pewnym momencie zastanawiać się nad
sensem i celowością tego, czym się zajmuje. Wiele dziedzin, np. sztuka, wymaga lat
pracy i ćwiczeń, wielokrotnego powtarzania i mozolnego przybliŜania się do celu,
przez nieraz długi okres. MoŜe i cel jest szczytny, moŜe warty zachodu, ale kaŜdy
niemal bez wyjątku pragnie chociaŜ minimum sukcesu juŜ na samym początku swojej
drogi. Jest to na tyle waŜne, Ŝe podtrzymuje na duchu, ale teŜ pokazuje, Ŝe warto, Ŝe
się potrafi, Ŝe cel oraz związane z nim przeŜycia są wspaniale.
Zupełnie tak samo ma się rzecz z medytacją. Po przeczytaniu wszystkich
rozdziałów tej ksiąŜki czytelnik zacznie się zapewne zastanawiać, czy kiedykolwiek
uda mu się osiągnąć to, do czego zdąŜa. Niektórzy, bardziej wytrwali i ufni rozpoczną
praktykę, poćwiczą trochę, ale brak szybkich rezultatów dość szybko ich zniechęci.
Niewielu poświeci się sprawie bez reszty, cierpliwie czekając na nieznane wyniki.
Dlatego teŜ przedstawiam poniŜej kilka ćwiczeń, które po dość krótkiej
praktyce przynoszą wspaniałe rezultaty. Z jednej strony pokaŜą one, Ŝe z medytacji
moŜna wyciągnąć wiele praktycznych, codziennych i namacalnych korzyści, z drugiej
strony -utrzymają wielu w ufności we własne siły, w moŜliwości nowej dziedziny,
którą poznają, w moŜliwości rzeczy trochę tajemniczych i dziwnych. I w końcu efekty
uzyskane z tych ćwiczeń lub
innych podobnych, mają wymiar ściśle praktyczny. Wielokrotnie w Ŝyciu
codziennym przydadzą się, choć pozornie są tylko wynikiem zabawy.
ĆWICZENIE l
Jest to programowanie godziny budzenia się.
1. PolóŜ się do łóŜka tuŜ przed zaśnięciem. Zamknij oczy.
2. Oddychaj przez kilka minut obserwując oddechy.
3. Wyobraź sobie, Ŝe na białym ekranie widzisz scenę, podczas której
obserwujesz siebie. Jest godzina... (ta, którą chcesz określić jako pobudkę). Zobacz ją
na budziku. A teraz zobacz jak budzisz się i wstajesz.
4. Podziękuj, Ŝe się dokonało.
5. Pozostań chwilę w ciszy i przejdź do stanu snu.
ĆWICZENIE 2
Jest to programowanie narzędzia wspomagającego pamięć.
1. Przyjmij wygodną pozycję i zamknij oczy.
2. Zrelaksuj ciało i umysł jedną z dostępnych technik.
3. Powtórz mentalnie kilka razy formułkę opartą na poniŜszym wzorze:
Zawsze, gdy będę w stanie czuwania i połączę opuszki palca wskazującego,
środkowego oraz kciuka, natychmiast przypomnę sobie to, co mi jest w danej chwili
potrzebne
4. Pozostań chwilę w ciszy i zakończ medytację.
Zawsze, gdy zechcesz sobie przypomnieć coś, co uciekło ci z pamięci, połącz
wspomniane trzy palce, wyłącz myśli (zaprzestań prób przypomnienia sobie), a w
chwilę później znajdziesz potrzebną informację.
ĆWICZENIE 3
Jest to przygotowanie umysłu do zwiększonej chłonności. Jeśli chcesz aby
podczas nadchodzącej lekcji, wykładu, czytania ksiąŜki, itp. twój umysł był bardziej
chłonny na wiedze bądź informacje, wykonaj to ćwiczenie bezpośrednio przed tą
czynnością, np. przed pójściem na wykład (ćwiczenie opisane jest z tym przykładem).
1. Przyjmij wygodną pozycję i zamknij oczy.
2. Zrelaksuj ciało i umysł jedną z dostępnych technik.
3. Powtórz mentalnie kilka razy formułkę opartą na poniŜszym wzorze:
Z chwilą gdy otworzę oczy, mój umysł będzie trwał w jtanie alfa i pozostanie
w nim... (np. przez 5 godzin; do końca wykładu). W tym czasie będzie on
maksymalnie chłonny na informacje przekazywane podczas wykładu i pozwoJLmi za-
pamiętać je tak, aby były dosterjne dla mnie w kaŜdej chwili.
4. Pozostań chwilę w ciszy i otwórz oczy.
5. Pójdź na wykład.
ĆWICZENIE 4
Jest to jeden z licznych sposobów zabezpieczania się przed wampiryzmem
energetycznym i negatywnymi energiami skierowanymi z zewnątrz. Jest to dość
często spotykane zjawisko. MoŜe więc osobom, które się z tym zetknęły przyda się
sposób na obronę. MoŜna go stosować profilaktycznie (np. rano na cały dzień) lub
doraźnie, gdy czujemy, Ŝe coś jest nie tak. To, jak rozpoznać, Ŝe jakiś wampir
podbiera nam energię jest tematem do dłuŜszego wywodu i nie wchodzi w tematykę
tej ksiąŜki. Dlatego po te informacje odsyłam do innej literatury.
1. Przyjmij wygodną pozycję i zamknij oczy.
2. Zrelaksuj ciało i umysł jedną z dostępnych technik.
3. Powtórz mentalnie formułkę: “Mocą Chrystusa-Boga we mnie,
zabezpieczam się przed wszelkimi złymi energiami i wibracjami. Niech się ode mnie
odbiją i wrócą do miejsca nadania zwielokrotnione i przetworzone w energie
pozytywną". Przez cały czas wyobraŜaj sobie, jak tworzy się wokół ciebie kokon
ochronny, przez który nikt i nic nie jest w stanie się przedostać. Jesteś bezpieczny.
Przedostają się jedynie wibracje dla ciebie pozytywne.
4. Podziękuj, Ŝe się dokonało.
5. Pozostań chwilę w ciszy i zakończ medytację.
Oprócz metody opisanej w tym ćwiczeniu są jeszcze inne, nawet bardziej
skuteczne. Wydaje mi się jednak, Ŝe nie wszystkie moŜna przedstawić w ksiąŜce.
Często konieczny jest bezpośredni kontakt słuchacza i przekazującego, gdyŜ metody
mogą się wydawać kontrowersyjne bądź wymagają dodatkowych wyjaśnień. Stąd
przedstawiam jedną z prostszych metod obrony przed wam-piryzmem.
MEDYTACJA Z CZAKRAMI
Ujrzałem w prawicy księgę zapieczętowaną
siedmioma pieczęciami. Kto jest godzien
otworzyć księgę i zerwać jej pieczęcie.
Św. Jan
Zgodnie z koncepcją Jogi i medycyny chińskiej ciało ludzkie posiada budowę
energetyczną. Zwraca się tam uwagę na istnienie kanałów energetycznych w
organizmie człowieka (nadi / meridia-ny) oraz splotów energetycznych (czakry).
Potwierdza to powoli i nauka współczesna. Sedlak nazwał nawet człowieka Homo
elec-tronicus.
Bardzo waŜną rolę w tej budowie odgrywają czakry. Są to “organy" ciała
astralnego, przez które przepływają energie z planów duchowego, mentalnego i
astralnego do ciała fizycznego. Jeśli przepływ energii zostanie zablokowany, pojawia
się choroba. Oprócz tego, za pośrednictwem czakr komunikujemy się z innymi
ludźmi, odbieramy wraŜenia zewnętrzne i wewnętrzne. Wszystko co odczuwamy jest
skutkiem przepływu energii przez nasze czakry.
Posiadamy siedem głównych czakr i wiele drobniejszych. Dostarczają nam
one róŜnych wraŜeń, odczuć. KaŜdy ze splotów ma ściśle określone cechy i zadanie.
Pełna harmonia między nimi, brak blokad powodują, Ŝe jesteśmy zdrowi, spokojni,
nie mamy kłopotów z sobą i ludźmi. Nasze Ŝycie jest pełnym zdrowiem, zarówno
fizycznym, psychicznym, jak i duchowym. ZaleŜnie od rozwinięcia poszczególnych
Lotosów (jak nazywa się je w Indiach), ich aktywności i czystości, zmieniają się teŜ
nasze uczucia, poglądy i sposób widzenia oraz rozumienia świata. W Koranie
napisano, Ŝe “Bóg jest tym, który stworzył siedem niebios i tyle samo ziemi". Od
stanu naszych czakr zaleŜy cała nasza egzystencja.
Nie jest moim celem rozwodzenie się nad całością wiedzy dotyczącej czakr.
Zainteresowanych tym tematem odsyłam do innych publikacji.
Przedstawione poniŜej przykłady ćwiczeń pokazują jak równowaŜyć prace
czakr i jak odblokować w nich przepływ energii. Nie polecam natomiast długiego
koncentrowania się na poszczególnych splotach, co moŜe doprowadzić do
nadmiernego, niekontrolowanego uaktywnienia się przepływu ogromnej i trudnej do
opanowania energii. Tego typu praktyki powinny być prowadzone pod okiem
doświadczonego nauczyciela i podbudowane odpowiednim rozwojem duchowym.
Najlepiej byłoby się z tym wstrzymać, czekając aŜ powoli i systematycznie będziemy
szli do przodu (niekoniecznie o tym myśląc). Wówczas sploty same i bez naszej
bezpośredniej ingerencji się otworzą.
ĆWICZENIE l
Jest to równowaŜenie czakr przy pomocy dźwięku.
1. Przyjmij wygodną pozycję, zrelaksuj ciało i umysł.
2. Oddychaj przez kilka minut koncentrując się na oddechu.
3. “Wdychaj" powietrze przez kolejne czakry a następnie intonuj dźwięki
związane z nimi. Wykonaj ćwiczenie zgodnie z poniŜszą kolejnością:
a) Czakra l - dźwięk ouuu...
b) Czakra 2 - dźwięk juuu...
c) Czakra 3 — dźwięk aaaa...
d) Czakra 4 - dźwięk ejjj...
e) Czakra 5 — dźwięk iiii...
f) Czakra 6 - dźwięk mmmm...
g) Czakra 7 - dźwięk nggg...
1. Wykonaj kilka kontrolowanych oddechów.
2. Zakończ medytację.
ĆWICZENIE 2
Jest to równowaŜenie czakr przy pomocy kolorów. Kolory uŜyte w tym
ćwiczeniu powinny być pastelowe, jasne, bez zabrudzeń.
1. Przyjmij wygodną pozycje, zrelaksuj ciało i umyśl.
2. Oddychaj przez kilka minut koncentrując się na oddechu.
3. “Wdychaj" powietrze przez kolejne czakry. Powietrze jest zabarwione na
kolory, róŜne dla kolejnych czakr. Podczas wydechu wyrzucaj zuŜyte, zabrudzone
kolory. Wykonaj ćwiczenie zgodnie z poniŜszą kolejnością:
a) Czakra l — kolor czerwony
b) Czakra 2 - kolor pomarańczowy
c) Czakra 3 - kolor Ŝółty
d) Czakra 4 - kolor zielony lub jasnoróŜowy
e) Czakra 5 - kolor błękitny
f) Czakra 6 - kolor indygo
g) Czakra 7 - kolor fioletowy
Dla kaŜdej czakry moŜna teŜ uŜyć kolor biały.
1. Wyobraź sobie teraz, Ŝe całe twoje ciało obejmuje fioletowy ogień. Pozwól
mu oczyścić twoje ciało. Oddychaj fioletowym kolorem.
2. Wykonaj kilka kontrolowanych oddechów.
3. Zakończ medytację.
ĆWICZENIE 3
Jest to równowaŜenie czakr przez odblokowanie ich metodą “przepchnięcia
energii".
1. Przyjmij wygodną pozycję, zrelaksuj ciało i umysł.
2. Oddychaj przez kilka minut koncentrując się na oddechu.
3. Koncentruj się na kolejnych czakrach (idąc od l do 7) aŜ do chwili
odczucia przepływu energii. Odblokowanie się czakry odczujesz jako ciepło,
mrowienie, pulsowanie lub jakikolwiek inny (charakterystyczny dla ciebie) symptom.
4. Pozostań przez chwile w medytacji pozwalając swobodnie płynąć energii.
Przy odpowiednim skupieniu moŜesz odczuwać energie we wszystkich czakrach
jednocześnie.
5. Wykonaj kilka kontrolowanych oddechów.
6. Zakończ medytacje.
ĆWICZENIE 4
Jest to równowaŜenie czakr poprzez wymawianie związanych z nimi cech.
1. Przyjmij wygodną pozycje, zrelaksuj ciało i umysł.
2. Oddychaj przez kilka minut koncentrując się na oddechu.
3. Przykładaj prawą dłoń do kolejnych czakr i wymawiaj pięć razy jedną
cechę danej czakry (w przyszłości moŜesz zwiększyć ilość powtórzeń nawet do 50,
albo poświecić więcej uwagi czakrze, której cechy trudniej ci urzeczywistnić).
Wykonaj ćwiczenie zgodnie z poniŜszą kolejnością:
a) Czakra 7 - cechy: prostota, rzeczywistość, szczęśliwość, piękno, prawda,
światłość, czystość.
b) Czakra 4 - cechy: ufność, szczerość, otwartość, miłość, ciepło, radość,
hojność, światłość, czystość.
c) Czakra 6 - cechy: spokój, pewność, łagodność, cierpliwość, zdecydowanie,
sprawiedliwość, mądrość, radość, światłość, czystość.
d) Czakra 3 - cechy: dostatek, pełnia, przebaczenie, ciepło, szacunek,
wdzięczność, radość, światłość, czystość.
e) Czakra 5 - cechy: łatwość, lekkość, swoboda, wolność, radość,
delikatność, spontaniczność, dobry smak, światłość, czystość.
f) Czakra 2 - cechy: bezpieczeństwo, ugruntowanie, zgoda, Ŝyczliwość,
akceptacja, niezaleŜność, przyjemność, zadowolenie, zdecydowanie, wygoda, świa-
tłość, czystość.
g) Czakra 4 - cechy: kolejna wg wykazu podanego wcześniej dla tej czakry.
h) Czakra l - cechy: zdrowie, niewinność, moc, spełnienie, błogość,
światłość, czystość.
i) Czakra 7 - cechy: rzeczywistość.
4. Wykonaj kilka kontrolowanych oddechów.
5. Zakończ medytację.
ĆWICZENIE 5
Jest to równowaŜenie czakr przy pomocy minerałów oraz światła i barw, które
reprezentują.
1. PołóŜ się na plecach.
2. UłóŜ na swoim ciele lub obok niego (na wysokości poszczególnych czakr)
wybrane wcześniej minerały reprezentujące barwy opisane w ćwiczeniu 2. Kryształy
powinny być czyste, bez zanieczyszczeń. Mogą to być kryształy w naturalnych posta-
ciach lub oszlifowane do formy kuli, jajka, kaboszonu, kropli lub na jeden z
tradycyjnych szlifów kamieni szlachetnych.
3. Zamknij oczy, zrelaksuj ciało i umysł.
4. Koncentruj się na reakcjach twojego organizmu wynikających z przepływu
subtelnych energii. Wizualizuj je.
5. Podziękuj, Ŝe się dokonało. Wykonaj kilka głębokich oddechów.
6. Zakończ medytację. Schowaj kamienie do następnej sesji.
PowyŜsze ćwiczenia mogą stanowić dowolną ich kombinację, a takŜe mogą
pojawić się w nich jeszcze inne elementy.
MEDYTACJA Z ODDECHEM LUB NA POZYCJI CIAŁA
Uksztaltowal czlowieka z prochu ziemi
i tchnąl w nozdrza jego dech Ŝycia.
Wtedy stal się czlowiek istotą Ŝywą.
Genezis
KaŜde ćwiczenie Jogi (asana) powinno być traktowane jako krótka medytacja.
Nie wolno ich wykonywać jedynie jako gimnastykę. KaŜdy ruch, kaŜdy gest asany
naleŜy wykonywać powoli, w pełnym skupieniu, zarówno na samym ruchu, jak i
oddechu. NaleŜy skupić się na odczuwaniu siebie, swoich reakcji. Wskazane jest, aby
wyobraŜać sobie równieŜ efekt końcowy asany oraz jej działanie. Ruchy wykonuje się
płynnie, bez szarpnięć, co pomaga utrzymać umysł w spokoju i równowadze.
Ułatwieniem w wykonaniu tych ćwiczeń jest zamknięcie oczu. Nie mając
dodatkowych, wizualnych bodźców zewnętrznych szybciej i głębiej wnikamy w to, co
robimy.
Nie zamierzam w tym miejscu prezentować asan, gdyŜ literatura na ten temat
jest dość obszerna. Pragnę jedynie zwrócić uwagę na fakt, Ŝe asany to nie tylko
ćwiczenia fizyczne, ale takŜe coś więcej.
Analogicznie ma się sprawa z ćwiczeniami oddechowymipra-najamy. W
trakcie ich wykonywania obowiązują podobne do powyŜszych zasady. Oczy naleŜy
zamknąć, aby umysł nie rozpraszał się. KaŜdy element oddechu wykonuje się z
całkowitą koncentracją na tym elemencie. Staramy się odczuwać jak powietrze
przepływa przez nasze ciało, jak napełnia je energią, jak na przepływającą energię
reaguje nasze ciało. Staramy się odczuwać wszystko, co nas bezpośrednio dotyczy.
Oddech łączy człowieka z otaczającym go kosmosem i atmosferą. Wdech pozwala
wchłaniać oŜywczą energię, która utrzymuje go przy Ŝyciu (przy odrobinie chęci i
sprzyjających warunkach moŜna ją zobaczyć w powietrzu). Wydech zaś umoŜliwia
pozbycie się śmieci z organizmu, przez co oczyszcza nas, pozwalając pracować cały
czas bez zbędnego balastu. Następuje ciągły kontakt z Duchem, który przenikając nas,
łączy ciało fizyczne z tym co wokół nas. Po pewnym okresie ćwiczeń da się
zauwaŜyć, Ŝe w codziennym Ŝyciu oddech się wyregulował. Zaczniemy zauwaŜać
róŜnicę w tym co wdychamy i nie będzie nam to juŜ obojętne. Cieszyć nas będą przy-
jemne, naturalne zapachy lasu, kwiatów, a unikać będziemy nieprzyjemnych
zapachów cywilizacji czy sztucznych aromatów. Oddech nasz stanie się swoistą
komunikacją między nami i światem, będzie źródłem niezliczonych informacji, które
dotychczas nam uciekały.
Jest wiele ćwiczeńpranajamy, ale niektóre zasady ich wykonania są te same.
Skupienie się na ćwiczeniu nie tylko ułatwia jego wykonanie, ale teŜ wzmaga jego
działanie. Pranajama jest to taki stan skupienia, w którym rytm serca
zharmonizowany jest z wdechem i wydechem, a nasza wewnętrzna jaźń utoŜsamia się
z NajwyŜszą Świadomością. Rozwiniętą, bardziej zaawansowanąpra-najamą
nazywamy takie skupienie, w którym zapomina się i nawet nie dostrzega ruchu klatki
piersiowej przy oddychaniu. Informacje o ćwiczeniach pranajamy znaleźć moŜna w
licznych publikacjach.
PoniŜej przedstawionych jest kilka ćwiczeń medytacyjnych, w których oddech
jest potraktowany zupełnie inaczej niŜ wpra-najamie. Nie ograniczamy się więc tutaj
jedynie do obserwacji wchodzącego i wychodzącego powietrza podczas oddechu
przez fizyczne drogi oddechowe. W tych ćwiczeniach będziemy kierować oddechy w
róŜne części ciała, będziemy wykorzystywać oddechy kolorowe itd. Podczas ich
wykonywania da się zauwaŜyć, jak oddechy przenikają nas i oŜywiają całe ciało.
Ćwiczenia te są o tyle korzystne, Ŝe moŜemy świadomie przyjmować zwiększoną
porcje energii, w stosunku do normalnego poboru, a takŜe kierować ją tam, gdzie jest
najbardziej potrzebna.
ĆWICZENIE l
Jest to przykład najprostszego ćwiczenia z koncentracją na liczeniu oddechów.
1. Przyjmij wygodną pozycję medytacyjną, zamknij oczy.
2. Koncentruj się na nozdrzach podczas oddechu.
3. Wyznacz sobie jakąś ilość oddechów (np. 50), które będziesz odliczał.
MoŜesz liczyć wdechy i wydechy albo całe cykle. Jeśli w trakcie liczenia zatracisz
liczbę, nie walcz o jej przypomnienie, ale idź dalej.
4. Gdy skończysz liczyć lub zdecydujesz się zakończyć odliczanie, weź kilka
głębokich oddechów, przeciągnij się i wyjdź z medytacji.
ĆWICZENIE 2
Ćwiczenie to łączy oddechy i pobyt w Refugiutn.
1. Przyjmij wygodną pozycję medytacyjną, zamknij oczy.
2. Weź głęboki wdech (nie napełniaj płuc do końca) i wstrzymaj go na jakiś
czas. Wizualizuj, jaki jest waŜny. Po chwili zacznij oddychać dalej i skoncentruj się
na równomiernej zmianie między wdechem a wydechem, na unoszeniu się i opadaniu
klatki piersiowej oraz brzucha.
3. Wyobraź sobie, Ŝe jesteś nad brzegiem morza. Kiedy fala wdrapuje się
powoli na brzeg - wdychasz, a kiedy się cofa - wydychasz.
4. Wyobraź sobie, Ŝe siedzisz na huśtawce. Kiedy unosisz się do przodu i
góry - bierzesz wdech, kiedy zaś spadasz do tyłu i w dół – wydychasz.
5. Oddychaj teraz całym ciałem. Oddech przechodzi przez cały f tułów. Przy
wdechu uŜyj siły, jakbyś chciał zassać powietrze przez skórę, za to wydech niech
następuje samoczynnie. Oddychanie ma swój własny rytm, dopasuj się do niego.
6. Powtórz 3-5 razy sugestie: “Mój oddech jest równy i spokojny".
7. Zakończ medytację.
ĆWICZENIE 3
Ćwiczenie to łączy oddechy z pobieraniem energii dopływającej ze światła.
1. Przyjmij wygodną pozycję medytacyjną, zamknij oczy.
2. Wyobraź sobie u nasady nosa punkt światła.
3. Z kaŜdym wdechem jest tego światła coraz więcej.
4. Przy kaŜdym wydechu światło z nasady nosa wysyłaj do dowolnych miejsc
w ciele, tam gdzie uznasz, Ŝe jest potrzebne.
5. Przy kaŜdym wdechu “dopełniasz" światłem zbiornik u nasady nosa. Miej
świadomość, Ŝe światła nigdy nie zabraknie.
6. Zakończ medytację.
ĆWICZENIE 4
Jest to połączenie medytacji z oddechem i medytacji w przyrodzie.
1. Pójdź na spacer.
2. Skoncentruj się na obserwacji otoczenia, na drzewach, wodzie.
3. Podczas spaceru koncentruj się takŜe na oddechu. Powinien on być płynny,
bez przerw między wdechem i wydechem. Przez pierwsze 4 kroki rób wdech, przez
następne 4 - wydech. Ułatwi ci to mentalne wymawianie tekstu (sylabami): DO-BRE-
WDY-CHAM-ZŁE-WY-DY-CHAM. Cztery pierwsze sylaby dotyczą wdechu,
pozostałe - wydechu
4. Przez cały czas obserwuj własne reakcje i odczucia.
ĆWICZENIE 5
Ćwiczenie to łączy elementy medytacji z oddechem i medytacji z mantrą (Om
Ah Hum).
1. Przyjmij wygodną pozycje medytacyjną, zamknij oczy.
2. Koncentruj się na oddechu, który będzie sktadal się z 3 etapów: wdech i
dwie części wydechu. Dla zwiększenia efektu, do kaŜdego z tych etapów dodajemy
mentalne wypowiadanie kolejnych słów mantry:
a) wdech - wymawiasz OM,
b) wydech - wymawiasz AH,
c) resztka wydechu - HUM (jest to przydech).
1. Przez cały czas obserwuj siebie i swoje reakcje.
2. Wykonuj ćwiczenie przez 5-15 minut, po czym zakończ medytację
ĆWICZENIE 6
Jest to połączenie oddechu z asaną
1. Wybierz sobie kilka asan. Najlepiej wziąć cykl znany jako Powitanie
Słońca (patrz odpowiednia literatura n.t. ćwiczeń Jogi), który stanowi spójny
wewnętrznie układ.
2. Wykonaj te pozycje ze szczególną koncentracją na tym co ro-v bisz, nad
kaŜdym gestem. Jednocześnie koncentruj się na oddechu, łącząc go odpowiednio z
fazami ruchu. Całość jest ze sobą związana. Dla ułatwienia zamknij oczy.
3. Pozostań przez chwilę w bezruchu, w pozycji neutralnej i zakończ
medytację.
ĆWICZENIE 7
Ćwiczenie to jest połączeniem oddechów z kolorami, światłem oraz medytacją
z czakrami..
1. Przyjmij wygodną pozycję i zamknij oczy.
2. Oddychaj naturalnie i lekko, obserwuj swój oddech i koncentruj się na
nim. Z kaŜdym wydechem jesteś coraz bardziej rozluźniony.
3. Wyobraź sobie, Ŝe koło twoich stóp znajduje się złocista kula światła.
Teraz wchodzi ona przez stopy i powoli przesuwa się w górę twojego ciała,
wypełniając je całkowicie (oddychaj tym światłem). Na koniec wypełnia głowę i
wytryskuje z jej czubka,
4. Wyobraź sobie nad głową tęczę w kształcie koła. Jej kolory są Ŝywe,
czyste, pulsujące. Czujesz przechodzącą przez ciało energie światła. Tęcza powoli
przesuwa się w dół ciała i okrąŜa je. Ciało absorbuje z niej tyle światła z kaŜdej części
widma, ile mu potrzeba. Po nasyceniu się, wyślij tęczowe koło znowu ponad głowę,
gdzie zmieni się ono w świetlistą kulę.
5. Umieść tę kulę na wysokości pierwszej czakry. Kula ma teraz kolor
krwisto-czerwony. Oddychaj przez czakrę tym kolorem, wypełnij się nim, stań się
nim, bądź wewnątrz niego.
6. Przesuń teraz kulę powolnym spiralnym ruchem w górę do drugiej czakry.
Ma ona teraz kolor soczystej pomarańczy. Oddychaj ... (dalej jak w p. 5).
7. Teraz kula przemieszcza się powoli na wysokość splotu słonecznego. Ma
ona kolor Ŝółty, jak promienie wschodzącego słońca. Oddychaj ... (dalej jak w p. 5).
8. Przenieś kulę powoli do czakry serca. Przyjmuje ona teraz kolor zielony,
kolor wiosennej trawy lub mchu. Oddychaj ... (dalej jak w p. 5).
9. Umieść teraz kulę na wysokości gardła, gdzie zmienia ona kolor na
niebieski. Oddychaj ... (dalej jak w p. 5).
10. Teraz przenieś kulę powoli do szóstej czakry. Ma ona kolor indygo, jak
granatowo-fioletowe niebo podczas gwiaździstej zimowej nocy. Oddychaj ... (dalej
jak w p. 5).
11. Wreszcie umieść pulsującą fioletową kulę na czubku głowy. Jest to kolor
mistyczny, kolor wszechświata, ciszy i błogostanu. Oddychaj... (dalej jak w p. 5).
12. Na zakończenie otocz się białym, pulsującym światłem Jesteś wewnątrz
świetlistej kuli. To twoja tarcza ochronna, przez którą przedostają się tylko pozytywne
myśli i wibracje. Zobacz swoją aurę.
13. Powtórz mentalnie: “jestem bezpieczny, moje ciało energetyczne jest w
ciągłym procesie rozwoju, jest ono nieustannie ładowane i zasilane energią
Kosmosu". Podziękuj, ze się dokonało.
14. Pozostań chwilę w ciszy i zakończ medytację.
TAI CHI - MEDYTACJA W RUCHU
Niebo jest ziemią,
ziemia jest niebem:
niebo i ziemia stale się zmieniają.
Mang Gong
Określenie medytacja zwykło się kojarzyć z czynnością umysłową
wykonywaną w nieruchomej, najczęściej siedzącej, pozycji. W tym jednak przypadku
jest to skupienie umysłu na specjalnie dobranej serii powolnych ruchów.
Podwaliny Tai Chi dała m.in. staroŜytna księga-wyrocznia / Ching. Wedle
tradycji, twórcą pierwotnej formy znaków wykorzystywanych przez / Ching był cesarz
Fu Xi, który Ŝył w III tysiącleciu przed Jezusem. Znaki te, to osiem trygramów
będących kombinacjami 3 linii (ciągłych lub przerywanych). Linie ciągłe są określane
jako Yang, a przerywane jako Yin. Ten rodzaj symboliki odnosi się do cech
przypisywanych przez medycynę chińską i inne filozofie o korzeniach taoistycznych
wszystkim rzeczom i zjawiskom, jakie znamy. Stąd teŜ trygramy stanowią symbol
pewnej energii, a takŜe jej przemiany. Połączeniem dwóch trygramów są heksagramy,
które odwzorowują róŜnorodne cykle przemian, z którymi styka się człowiek, a więc
zjawiska przyrodnicze i społeczne. StaroŜytni Chińczycy poprzez swoje obserwacje
uznali, Ŝe wszystkie moŜliwe kombinacje 8 trygramów, czyli 64 heksagramy,
odwzorowują kaŜde ze wspomnianych zjawisk.
R. Wilhelm tak charakteryzuje kolejne trygramy, identyfikując je z siłami,
Ŝywiołami i cechami:
Zhen [czyt. Czen] - piorun, drzewo, pobudzenie, ruch - to Ŝycie, które wybija z
głębi ziemi, początek wszelkiego ruchu.
Sun - wiatr, drzewo, łagodność, przenikanie - charakteryzuje przemianę sii
rzeczywistości w formę idei, i tak jak wiatr napełnia przestrzeń, tak i on przenika
wszędzie i umoŜliwia urzeczywistnienie.
Li — słońce, ogień, błyskawica, lgnięcie, jasność, przezroczystość,
uwarunkowanie - pełni waŜną rolę w religii światła, zamieszkuje w oczach, tworzy
ochronny krąg i przynosi odrodzenie.
Kun - ziemia, przyjmowanie, poświęcenie - jest pierwiastkiem Yin (matka)
ucieleśnionym w energiach Ziemii, która przyjmuje jako pole uprawne nasienie nieba
i nadaje mu formę.
Dui [czyt. Tuei] - jezioro, mgła, radość, pogoda ducha - jest finalnym stanem
Yin i dlatego przyporządkowany jest jesieni.
Qian [czyt. C'ien] - niebo, twórczość, siła - jest ucieleśnieniem zasady Yang
(ojciec), która zapładnia Kun (matkę).
Kań - woda, chmury, otchłań, niebezpieczeństwo - jest przeciwieństwem Li,
reprezentuje sferę Erosa, tak jak Li sferę Logosu. Li jest słońcem, Kań - księŜycem.
Dzięki połączeniu Kań i Li powstaje nowy człowiek.
Gen [czyt. Ken] - góra, trwanie w spokoju, zatrzymanie -jest symbolem
medytacji, która dzięki wyciszeniu zjawisk zewnętrznych daje Ŝycie światu
wewnętrznemu. Jest więc Gen miejscem, w którym spotykają się Ŝycie i śmierć.
Jeden z twórców I Ching, król Wen, tak podsumował cykl przemian
trygramów: “Bóg objawia się w znaku Zhen. Dopełnia wszystkie rzeczy w znaku Sun.
Sprawia, Ŝe wszystkie stworzenia postrzegają się wzajemnie w znaku Li. Powoduje,
Ŝe słuŜą sobie wzajemnie w znaku Kun. Obdarza je radością w znaku Dui. Sprawia,
Ŝe walczą w znaku Qian i pracują w znaku Kań. Doprowadza wszystko do
doskonałości w znaku Gen".
Cykl przemian heksagramów uporządkowany jest analogicznie. Jednak ze
względu na znacznie większą liczbę kombinacji jest on o wiele bardziej
skomplikowany. Przy jego pomocy moŜna wyrazić wszystko, a przynajmniej
uporządkować wszelkie sytuacje, z jakimi człowiek styka się w swoim Ŝyciu.
W “Wielkim Komentarzu" do I Ching napisano, Ŝe “Tai Chi tworzy dwie
formy elementarne, te dwie formy tworzą cztery, a z nich powstaje osiem trygramów".
Podobnie z Boskiego Wymiaru wyłaniają się coraz bardziej zróŜnicowane poziomy
rzeczywistości, powstające jak gdyby poprzez kolejne podziały Tego Co Jest. W ten
sposób powstaje podział Jednego na dwie formy elementarne, czyli Yin i Yang,
przedstawiane w postaci linii ciągłej i przerywanej, które z kolei ulegają
zróŜnicowaniu przez dodanie jednej dodatkowej linii. Przez dodanie kolejnych linii
zostają utworzone trygramy, zaś przez ich podwojenie — heksagramy.
W ten sposób I Ching ujmuje rzeczywistość dynamicznie, jako
uporządkowany ciąg przemian o róŜnym stopniu złoŜoności. Nie jako zestaw
oddzielnych bytów, lecz jako całościowy proces cyklicznych zmian.
Sekwencja ruchów Tai Chi oparta jest na podstawowej zasadzie cyklicznej
dwubiegunowości, lecz zawiera równieŜ cykle o większym stopniu skomplikowania.
KaŜdy z ruchów składa się z dwóch faz - Yin i Yang. Faza Yin ma charakter pasywny,
czyli wiąŜe się z przeniesieniem cięŜaru na nogę wysuniętą do tyłu i z wdechem. Faza
Yang ma charakter aktywny, a więc wiąŜe się z przeniesieniem cięŜaru ciała do
przodu i z wydechem.
Bardziej złoŜony cykl tworzą ćwiczenia oparte na układzie trygramów.
Wszystkie cykle niezaleŜnie od swej złoŜoności oparte są o zasadę kolistego
przebiegu zjawisk. Prawzorem tej zasady są ruchy ciał niebieskich. Niektóre cykle
odzwierciedlają pierwotny porządek rzeczy, inne zaś rzeczywistość, w której Ŝyjemy,
a więc rytm zjawisk ziemskich, np. zmiany pór roku. Poszczególne ruchy ciała
przyjmują takŜe kolisty charakter, np. ręka przesuwa się zawsze po okręgu, tak aby
kaŜdy kolejny ruch wynikał z poprzedniego.
Ruch ciai niebieskich, w przeciwieństwie do wielu zjawisk na ziemi, nie ma
końca. Jest wieczny, gdyŜ jest w pełni podporządkowany zasadzie kolistego przebiegu
zjawisk, podczas gdy zjawiska przebiegające linearnie zawsze mają swój koniec.
Zjawiska ziemskie symbolizuje ukiad 64 heksagramów rozmieszczonych w formie
kwadratowego diagramu.
Koncepcję rzeczywistości jako strumienia przemian opisanej w / Ching
rozwinęły dwa zasadnicze nurty myśli chińskiej: konfu-cjonizm i taoizm, a
szczególnie ten ostatni. Taoizm opierał się na obserwacji i naśladowaniu pierwotnej
spontaniczności natury ucieleśnionej w symbolice wody, młodych pędów roślinnych i
dziecka. Podstawy tego nurtu dał prawdopodobnie Lao Zi, Ŝyjący w VI wieku p.n.e.
Czym jest Tao, podstawowe pojęcie taoizmu? W językach europejskich
zwykło się go tłumaczyć jako: rozum, absolut, ład przyrody, Bóg, zasada moralna,
byt. Ale tak naprawdę Tao nie da się ująć w słowa. Taoiści uwaŜają, Ŝe tym do czego
najłatwiej moŜna porównać Tao jest woda. Jest ona tak samo nieuchwytna. To
właśnie ona sama z siebie, nie przyjmując Ŝadnych kształtów, daje się kształtować
przez naczynie, będąc miękką pokonuje najtwardsze substancje. A tak pisze o tym
sam Lao Zi: “NajwyŜsza dobroć podobna jest wodzie. Dobroć wody polega na tym, Ŝe
przynosi ona korzyść dziesiątkom tysięcy rzeczy, mimo, iŜ z nikim nie walczy.
Pozostaje ona w najniŜszym połoŜeniu, w którym Ŝaden człowiek nie chciałby się
znajdować. Dlatego zbliŜa się ona w swym podobieństwie do Tao. (...) Nie ma na
świecie nic bardziej słabego i miękkiego od wody, a jednak w pokonywaniu twardego
i mocnego nic nie moŜe jej dorównać. (...) Nie istnieje teŜ nic takiego, co by mogło ją
zastąpić. To, co słabe zwycięŜa to, co mocne. To, co miękkie, pokonuje twarde".
Woda jest więc z jednej strony ziemskim odpowiednikiem Tao, ale
jednocześnie jest teŜ drogą postępowania wzorowaną na drodze Tao. Jest to droga do
zjednoczenia się z Prapoczątkiem Wszechrzeczy. Woda, tak jak Tao, jest skuteczna w
swojej pracy. Jawnym tego dowodem jest umiejętność pokonywania wszystkich
innych Ŝywiołów. Jeden z nauczycieli taoistycznych tak to określił: “Gasi ogień lub
gdy ma ulec poraŜce, uchodzi w postaci pary i ponownie się przekształca. Spłukuje
miękką ziemię lub napotkawszy skały szuka okręŜnej drogi. Trawi Ŝelazo, aŜ ono
rozkruszy się na proch. Nasyca atmosferę tak, Ŝe wiatr zamiera. Ustępuje z drogi
przeszkodom ze zwodniczą pokorą, nie ma bowiem takiej siły, która mogłaby jej
przeszkodzić w podąŜaniu odwieczną drogą do morza. Woda pokonuje przez
ustępowanie. Nigdy nie atakuje, lecz zawsze wygrywa ostatnią bitwę".
PoniewaŜ Tai Chl bywa czasem utoŜsamiane z Tao więc określa się ją
niekiedy mianem “wodna gimnastyka". Poszczególne ruchy porównywane są do
meandrów rzeki, która wije się leniwie w drodze do morza. Ruchy wykonywane w
trakcie ćwiczeń są takie, jakby wykonujący je pływał. Towarzyszy temu poczucie
pewnej utraty wagi ciała i doświadczanie oporu otaczającej przestrzeni. Ręce
poruszają się luźno, jakby unoszone w wodzie. Pojawia się wraŜenie płynięcia, tak
jakby zostały przekroczone granice ciała.
Subtelniejszą postacią wody jest para, która uwaŜana jest w Chinach za
symbol energii Ŝyciowej chi. Ci, którzy tę energię właściwie rozumieją i
wykorzystują, mogą się otrzeć o nieśmiertelność. Mówi się o nich, w przenośni, Ŝe
odŜywiają się mgłą i rosą.
Początkowo taoizm nie tworzył Ŝadnych systemów praktyki. Zjednoczenie się
z Tao miało być wynikiem nie określonych ćwiczeń psychofizycznych, lecz przede
wszystkim właściwego stosunku do Ŝycia (Lao Zi):
W ciszy i spokoju Wytyczonych ścieŜek
Dotykam nieskończonej pustki
Gdzie wspólne jest krąŜenie rzeczy,
Widzę, jak się cofają,
Dojrzewają i kwitną,
I znów się cofają
Do swoich korzeni.
Taka jest cisza:
Powrót soków w gląb korzeni,
Co jest wiernością,
MoŜna rzec, stalością woli Boga
I wiedzą tej stalości,
Którą zwą oświeceniem.
Jest to światlo
Wobec ślepoty i nędzy zla.
Jeśli posiadasz to, co trwa wiecznie,
Wtedy jesteś sprawiedliwy;
A sprawiedliwość to królewska godność,
A królewskość jest święta,
A świętość jest drogą ostateczną.
I choćbyś umarl,
Zawsze będziesz
Z czasem jednak pojawiły się proste praktyki, które w ostatecznym kształcie
przybrały postać usystematyzowanych ćwiczeń, będących połączeniem oddechów,
ruchów gimnastycznych i medytacji. Chodzi w nich o harmonizowanie krąŜenia
energii chi za pomocą wszystkich tych elementów. Metaforycznym odpowiednikiem
tego procesu określa się oddech. I właśnie to miał na myśli jeden z mistrzów mówiąc,
Ŝe “oddech prawdziwego mędrca wychodzi aŜ z pięt, a oddech zwykłego śmiertelnika
wydostaje się z gardła".
Człowieka uznaje się często za mikrokosmos, który w skali mikro odpowiada
otaczającemu nas kosmosowi. W Tai Chi kolisty, harmonijny ruch ciał niebieskich
odwzorowuje się w harmonijnym krąŜeniu wewnętrznej energii. KrąŜenie takie jest
punktem wyjścia procesu wewnętrznej przemiany. Przyjmując symbolikę alchemiczną
moŜna by rzec, Ŝe energia ulega swoistej destylacji, przybierając w trakcie tego
procesu coraz bardziej subtelną postać. WyróŜnia się tutaj trzy zasadnicze stadia. W
pierwszym przemianie ulega najniŜsza postać energii, związana z Ŝyciem seksualnym.
W drugim następuje podgrzanie energii chi po to, by w trzecim przemieniła się ona w
najbardziej subtelną postać energii duchowej (shen). .
Podstawą tego procesu jest oddech oraz koncentracja świadomości, co
przypomina nieco praktykę Jogi, a zwłaszcza jej tan-tryczne odmiany.
W przypadku Tai Chi uruchomienie wewnętrznego krąŜenia energii uzyskuje
się przez wykonywanie określonych ruchów rąk i nóg. W ten sposób następuje
aktywizowanie krąŜenia energii w poszczególnych kanałach. Bezpośrednio z ruchami
współdziałają teŜ właściwa koncentracja wzroku i wewnętrzne skupienie się na ruchu.
Centrum kaŜdego ruchu jest zawsze miejsce połoŜone około 3 cm poniŜej
pępka, nieco w głąb ciała. Chińczycy nazywają go Tan-tien (patrz rozdział: Medytacja
z Centrum-Hara). Jest to zarazem środek cięŜkości, a więc koncentracja na nim
zapewnia poczucie równowagi. Praktykujący stara się wyprowadzić kaŜdy ruch
właśnie z tego miejsca.
Koncentracja na tym ośrodku jest jedną z form taoistycznej praktyki
medytacyjnej. Inne polegają na obserwacji lub liczeniu oddechów, a takŜe na
obserwowaniu przepływu strumienia świadomości bez prób ingerowania w jego
przebieg. Wspólnym elementem wszystkich tych praktyk jest skupienie świadomości
na określonym typie doznań. PrzedłuŜenie tego skupienia prowadzi do uspokojenia
umysłu. Często porównuje się ten stan do zwierciadła wody. Umysł będący pod
wpływem medytacji staje się gładki jak woda w jeziorze i moŜe dokładnie odbijać w
sobie to, co jest dookoła. Tak uspokojony umysł staje się narzędziem do “tropienia
śladów Tao".
W Tai Chi przedmiotem skupienia jest sekwencja ruchów, oddech lub Tan-
tien. Wszystkie te elementy składają się na pewną całość, która jest istotą praktyki.
Pozostałe treści świadomości, niezwiązane z praktyką, ulegają w trakcie ćwiczeń
wyciszeniu niejako przy okazji, poniewaŜ świadomość nie zatrzymuje się na nich.
“Kiedy ciało zawiera ducha z jego swoistymi właściwościami, to się nazywa
wrodzoną naturą. Doskonaląc naturę powracamy do cnoty. Kiedy cnota osiąga swą
doskonałość, jednoczymy się z Pra-początkiem. To zjednoczenie to pustka,
obojętność. I ta obojętność jest wielka. Jak śpiew ptaka zawarty w zamkniętym
dziobie, taka jest spójnia nieba i ziemi. Ta spójnia jest nierozerwalna. Wydaje się
niejasna i głupia. To się nazywa tajemną cnotą, jednakŜe polega ona na wielkiej
zgodności z przyrodą." (Czuang Zi).
Jak wspomniano powyŜej, zasadniczą częścią ćwiczeń jest wykonywanie
ruchów. Nie znaczy to jednak wcale, Ŝe najwaŜniejszą częścią tej praktyki jest
mechaniczne kopiowanie określonych ruchów. WaŜniejsze od tego jest nastawienie
psychiczne, z którego w naturalny sposób wynika rozluźniony i kolisty typ ruchu.
Korzystniejsze jest teŜ medytacyjne zgłębienie istoty praktyki niŜ dokładne
odtworzenie całej zewnętrznej struktury. Al Chung-liang, nauczyciel Tai Chi, zachęca
wręcz do twórczości: “KaŜda forma jest tylko jednym z moŜliwych przejawów istoty
Tai Chi. Nie upierajcie się więc przy czymś, co jest jedynie częścią całości. Jeśli
będziecie sztywno trzymać się określonej formynigdy nie napełnicie się prawdziwą
treścią. Ślepe kopiowanie nie ma najmniejszego sensu. To przecieŜ nie ma nic
wspólnego z prawdziwą twórczością".
Struktura sekwencji ruchowej Tai Chi jest jedynie pomocą dla uzyskania
właściwego stanu umysłu. W róŜnych medytacjach dostarcza się adeptowi
“przedmiotów" słuŜących osiąganiu stanu skupienia, jak mantry, tematy, obserwacja
oddechów. W Tai Chi tym narzędziem pomagającym w medytacji jest forma ru-
chowa. Nie naleŜy zatem mylić środka prowadzącego do realizacji celu z samym
celem praktyki.
Najdoskonalsze Tai Chi w swej najczystszej formie jest niemal niewidzialne,
ulotne w swej naturze, umyka próbom opisu. Nie wiadomo po prostu, gdzie się jest.
Tylko zagłębiając się w sam środek doświadczenia, moŜna pojąć to wszystko samym
sobą, uczynić ruchy wszechświata częścią samego siebie, gdyŜ dokładne spojrzenie na
ten ruch moŜe rozwinąć coś w sobie.
W tym stałym punkcie obracającego się świata,
Ani cielesność, ani bezcielesność,
Ani stamtąd, ani tam.
W tym stalym punkcie istnieje taniec.
Ale ani bezruch, ani ruch,
I nie nazywaj tego trwałością,
Gdzie przeszłość i przyszłość razem się łączą,
Ani wznoszenie, ani opadanie,
Za wyjątkiem tego punktu, tego stałego punktu,
Taniec nie istnieje,
I istnieje tylko ten taniec.
T. S. Eliot
ĆWICZENIE
Przyjąłem za wskazówkę zachętę Al Chung-lianga do twórczego podejścia do
Tai Chi i zamiast standardowych figur i ruchów proponuję medytację o charakterze
jednostkowym, bez balastu czyichś doświadczeń. Tradycjonaliści na pewno się obru-
szą, ale niech kaŜdy ma szansę wnieść coś od siebie, a przecieŜ to jest sensem kaŜdej
medytacji.
Zapoznaj się najpierw z ogólnymi wskazówkami dotyczącymi praktyki Tai
Chi. Pomocne będą uwagi osób praktykujących. Tutaj podaję tylko kilka ogólnych
detali:
• oddech jest naturalny i dostosowany do ruchu (nie naleŜy go kontrolować),
• ruch ma charakter kolisty i ciągły (jeden gest przechodzi w drugi),
• ćwiczeniu towarzyszy wyobraŜenie poruszania się w czymś gęś-ciejszym
od powietrza, a ciało pozornie traci na wadze i gęstości (jak w wodzie),
• ruchowi towarzyszy świadomość przepływu energii,
• ręce poruszają się luźno, a nogi są lekko ugięte w kolanach,
• ćwiczeniu towarzyszy świadomość przynaleŜności dolnej części ciała do
ziemi a górnej do nieba,
• środek cięŜkości jest w dole brzucha,
• tempo ćwiczenia jest zwolnione i stałe od początku do końca.
1. Wybierz sobie wolną przestrzeń o powierzchni kilku metrów
kwadratowych, w pokoju lub na świeŜym powietrzu, np. na leśnej polanie lub w
innym odosobnionym miejscu.
2. Stań luźno na lekko ugiętych nogach, oddychaj przez chwilę uspokajając
oddech i skoncentruj się w dole brzucha.
3. Zaczniej wykonywać serię kolejnych ruchów ciała, uwzględniając zarówno
ruchy rąk, nóg jak i przemieszczanie ciała. Pamiętaj o ogólnych zasadach ruchu, ale
choreografia twoich ruchów powinna być spontaniczna. Przez cały czas koncentruj się
na doznaniach ruchu tak, jakbyś stanowił z nim jedność. Gdy pojawią się jakieś myśli,
emocje i inne czynniki rozpraszające uwagę, nie zatrzymuj świadomości na tym
czynniku lecz skieruj ją na doznaniu ruchu.
4. Jeśli po pewnym czasie uznasz, Ŝe chcesz zakończyć swój “taniec", zrób
to.
5. Pozostań przez chwilę w bezruchu, przymknij lekko oczy. Staraj się
zachować w sobie ciszę i spokój umysłu powstałe w trakcie medytacji.
6. Wróć do codziennych zajęć
MEDYTACJA ZE ŚPIEWEM I TAŃCEM
Kiedy wszechświat napelnia się ekstazą,
zostaje zaspokojone moje pragnienie.
Dlatego modlę się, aby to intonowanie
bylo nadal tak wspaniale kontynuowane.
Bhaktivinoda Thakura
Śpiew i taniec zajmują waŜną rolę w Ŝyciu wielu ludów. Dotyczy to zarówno ich Ŝycia
religijnego, jak i codziennego. Nie chodzi jednak o taniec rozrywkowy lecz o formę ekspresji ruchowej,
nie podpartą Ŝadną choreografią, a jedynie impulsem chwili.
Podobnie ma się sprawa ze śpiewem. Jeśli nawet są w nim konkretne słowa
(np. mantry), to juŜ muzyka, rytm i sposób wymawiania są róŜne w kaŜdym
przypadku. Taniec i śpiew tworzą niepowtarzalny układ.
Jest to wyraz pewnego skupienia się na danym temacie, jakim jest ruch lub
śpiew, po to, aby oderwać się od rzeczywistości. Długie, niekiedy wielogodzinne
tańce, prowadzą do pewnego rodzaju ekstazy, którą trudno ująć w ramy
powtarzalności. Dzięki swej indywidualności, stanowią formę medytacji, w której
uczestnik, pochłonięty przez nią, całkowicie zapomina o świecie zewnętrznym,
koncentrując się jedynie na tym co robi, albo na celu, któremu to słuŜy.
Ten rodzaj medytacji praktykowany jest np. przez bhaktów Kriszny. Sri
Srimad A. C. Bhaktivedanta Swami Prabhupada tak to opisuje: “Transcendentalna
wibracja wywołana przez intonowanie maha mantry (Hare Kriszna..., przyp. aut.) jest
wzniosłą metodą budzenia naszej transcendentalnej świadomości. Jako Ŝywe,
duchowe istoty oryginalnie wszyscy jesteśmy świadomi Kriszny, ale z powodu
naszego obcowania z materią od czasów niepamiętnych, nasza świadomość jest
zanieczyszczona materialną atmosferą. Ta materialna atmosfera, w której teraz
Ŝyjemy, jest nazywana mayą, czyli złudzeniem. Świadomość Kriszny nie jest
sztucznie narzucona umysłowi. Ta świadomość jest pierwotną, naturalną energią
Ŝywej istoty i zostaje rozbudzona, kiedy słuchamy tej transcendentalnej wibracji.
Dzięki praktycznemu doświadczeniu moŜemy przekonać się, Ŝe przez intonowanie tej
maha mantry moŜna natychmiast doznać transcendentalnej ekstazy, pochodzącej z
platformy duchowej. To intonowanie jest automatyczne, pochodzi z platformy
duchowej i wskutek tego kaŜdy moŜe tańczyć w ekstazie i powtarzać te maha mantrę
bez Ŝadnych wcześniejszych kwalifikacji".
Podobne znaczenie ma równieŜ muzyka i śpiew w tradycji śarliwców BoŜych
(Abl-e Haąą / Iran). Utrzymuje się w niej znaczna ilość tzw. zekrów, tzn. świętych
słów śpiewanych według ściśle określonych melodii i granych na dwustrunowej lutni
tanbur oraz bębenku daf. KaŜda melodia wyraŜa pewien stan ducha, pewną
rzeczywistość metafizyczną, w którą grający moŜe wprowadzić słuchaczy.
Derwisze Sufi (Maulawiyah, jak ich nazywają w Indiach), z których wywodzą
się śarliwcy BoŜy, przenoszą się w trans przy pomocy tańca. Po wykonaniu
kilkudziesięciu obrotów znajdują się niemal w transie hipnotycznym, podczas którego
doznają wraŜenia mistycznego lotu. Mistrz Sufi Hazrat Inhalat uwaŜa, Ŝe “muzyka jest
harmonią wszechświata, (...) tą harmonią jest Ŝycie przejawione w człowieku, który
jest miniaturą wszechświata".
Kolejnym miejscem wykorzystywania ruchu i dźwięku jest misterium
Anastenaria. fest to rodzaj tańca sakralnego, w czasie którego jego uczestnicy
wykonują boso taniec na czerwonym Ŝarze z dogasającego ogniska, nie parząc się
przy tym. fest to ekstatyczna modlitwa w tańcu, obyczaj będący reliktem głębokiej
staroŜytności. Tańcowi temu towarzyszy muzyka transowa, dająca m.in. moc
chodzenia po Ŝarze. Obyczaj ten prawdopodobnie przetrwa} jedynie w
miejscowościach Langadas i Agia Eleni w Grecji.
Pierwsze bodaj wzmianki o śpiewach religijnych pochodzą sprzed ok. 3500
lat, z terenów Indii. Najstarsza księga Wed, Rygweda, to księga hymnów, które są
znane jako bhajany (czyt.: badŜany), czyli pieśni religijno-duchowe. Towarzyszyły
one, podobnie jak tnan-try, róŜnorodnym obrzędom religijnym. Poza starymi,
wedyjski-mi bhajanami, śpiewanymi do dziś, powstało wiele współczesnych.
Zastanawiające jest, Ŝe zarówno jedne jak i drugie śpiewane są niezmiennie na całym
świecie w jeŜyku oryginalnym, bez zbędnego ich tłumaczenia.
WaŜną rolę dźwięk odgrywa teŜ w buddyzmie tybetańskim. Wiele tamtejszych
praktyk opiera się np. na śpiewaniu mantr, a na porządku dziennym są w uŜyciu
róŜnorakie dzwony, dzwonki oraz trąby o róŜnorodnych kształtach i wydawanych
dźwiękach.
Podobne przykłady moŜna by mnoŜyć równieŜ z innych kontynentów, choćby
z czarnej Afryki, wysp Polinezji. Nie sposób zapomnieć takŜe o Indianach
amerykańskich czy sziwaitach z Indii.
We wszystkich wspomnianych miejscach towarzyszą muzyce i tańcowi
specyficzne niekiedy instrumenty, podkreślające lub tworzące określoną wibrację,
niekiedy ułatwiające wchodzenie w trans. Mają one najczęściej bardzo prostą formę i
budowę, np. grzechotki, bębny, a innym razem są nieco bardziej zaawansowane, np.
dzwony, gongi czy trąby. Zawsze jednak słuŜą temu samemu celowi.
W Europie muzyka modlitewna ma równieŜ długą tradycję. Utwory organowe
wytwarzają w kościołach rodzaj niepowtarzalnej wibracji, a śpiewanie pieśni
religijnych ułatwia koncentrację w modlitwie, o ile śpiewający utoŜsamia się z treścią
pieśni. Nawet jednak jeśli robi to powierzchownie, to i tak ma moŜliwość znalezienia
się wewnątrz istniejącej wibracji, a ta z kolei dystansuje go wobec codzienności i
sprzyja refleksji.
Nie sposób teŜ zapomieć o muzyce i tańcu praktykowanych przez śydów.
Współcześnie, wielu muzyków próbuje reaktywować pieśni i tańce religijne
zaginionych i wymarłych cywilizacji oraz ludów określanych przez nas jako
prymitywne (np. plemiona murzyńskie, indiańskie). Robią to nie jako archeolodzy
muzyki, ale po to, aby przywrócić je do Ŝycia tym wszystkim, którzy potrafią
wykorzystać ich moc. Jednym z takich muzyków jest Jim Berenholtz, który
powiedział: “Pozwól pieśniom przepływać przez siebie, niech przejawia się ich czar.
Śpiewaj je lub słuchaj ich w ciszy. To mój dar dla Ciebie".
ĆWICZENIE l
Jest to ćwiczenie z wykorzystaniem dźwięku.
1. Usiądź w ustronnym miejscu, aby pozwolić sobie na całkowity luz.
2. Wydawaj z siebie róŜnorakie odgłosy, na jakie masz w danym momencie
ochotę. Mogą to być monosylaby, fragmenty pieśni, odgłosy rytmu lub przyrody.
Moduluj je, zmieniaj tony i tempo. Rób z dźwiękiem co dusza zapragnie. Wszelkie
chwyty są dozwolone.
3. Gdy poczujesz, Ŝe coś osiągnąłeś (np. rozluźnienie, spokój, refleksję) z
tego ćwiczenia, zakończ część dźwiękową. Czas dobierz intuicyjnie.
4. Pozostań w ciszy przez kilka minut i zakończ ćwiczenie.
ĆWICZENIE 2
Jest to ćwiczenie z ruchem.
1. Poszukaj ustronnego miejsca, najlepiej nieograniczonego przedmiotami w
zasięgu rąk, które mogłyby przeszkadzać w ćwiczeniu.
2. Wykonuj ruchy ciałem (lub jego fragmentami) tak, jak masz na to ochotę.
MoŜesz to robić z muzyką albo bez niej Nic cię nie ogranicza. Kolejne ruchy nie
muszą być powiązane ze sobą. To nie jest taniec na pokaz.
3. Gdy uznasz za stosowne, zakończ cześć ruchową ćwiczenia.
4. Usiądź lub połóŜ się i pozostań przez kilka minut w ciszy i bezruchu, po
czym zakończ medytację.
MEDYTACJA Z TEMATEM
Malpa skacze z galęzi na gałąź.
Jeśli chcesz ją utrzymać na
miejscu, daj jej banana.
indyjskie
Nasz umysł jest niespokojny tak jak małpa. Skacze z myśli na myśl, jest ciągle
rozproszony i trudny do usidlenia. Utrudnia to wówczas analizę, odczucia, ogranicza
intuicje. Sprawia, Ŝe nie potrafimy się skoncentrować na najprostszej rzeczy. Sprawy
duchowe, a takŜe wszystkie sprawy codzienne, wymagają jednak spokoju. Spokój ten
jest wtedy twórczy, bo nieograniczony skaczącymi myślami.
Chcąc zwiększyć wydajność swojego umysłu, chcąc w sposób intensywniejszy
podąŜać drogą rozwoju duchowego, musimy panować nad swoim umysłem. I tak jak
małpie dawaliśmy banana, tak naszemu umysłowi musimy dać jakieś zajęcie, które
spowoduje powstrzymanie jego ciągłego skakania od myśli do myśli. Tym zajęciem
jest temat.
Temat to nic innego jak rodzaj zadania, które naleŜy wykonać (poniŜsze
ćwiczenia pokaŜą przykłady róŜnorodności tematów). Sam fakt wykonywania
ćwiczenia spowoduje koncentrację na jednej rzeczy i wstrzyma rozbiegane myśli.
UmoŜliwi to pogłębienie spokoju umysłu, a co za tym idzie, da moŜliwość dalszego
wejścia w siebie. Sprawi, Ŝe “odkryjemy" w sobie intuicję, która tak bardzo jest
przydatna w Ŝyciu codziennym, a normalnie jest tłumiona przez natłok myśli.
Tematy w ćwiczeniach są podane w sposób ogólny. Istotą jednak jest
wykonanie ich z maksymalną ilością szczegółów. Koncentracja na szczegółach ułatwi
wyłączenie umysłu.
ĆWICZENIE I
Jest to ćwiczenie analityczne.
1. Przyjmij pozycję medytacyjną, zamknij oczy.
2. Zrelaksuj cale ciało.
3. Zwizualizuj sobie wysoki na l m cokół, stojący 2-3 m przed tobą. Na tym
cokole leŜy wielki, brunatny kamień.
4. Obejrzyj z daleka ten kamień. Zwróć uwagę na wielkość, kształt, kolor,
strukturę. Zobacz teraz siebie stojącego koło kamienia. Dotknij go. Wykorzystaj
wszystkie swoje zmysły, aby uzyskać na jego temat maksimum szczegółowych
informacji. Jaką ma temperaturę, gładkość, zapach, smak?
5. Weź głęboki oddech i na wydechu wejdź do wnętrza kamienia. Nic myśl o
tym, Ŝe się nie mieścisz. Nie wchodzisz przecieŜ fizycznie, moŜesz więc zrobić
wszystko, czego zapragniesz. Obejrzyj kamień od środka. Powąchaj go, spróbuj
odczuć jego ducha. Zajrzyj we wszystkie jego zakątki, nawet na poziomie atomów.
6. Wyjdź powoli z kamienia.
7. Teraz znowu stoisz na zewnątrz kamienia, 2 m od cokołu.
8. Zakończ medytację, otwórz oczy.
ĆWICZENIE 2
Jest to kolejny przykład ćwiczenia analitycznego.
1. Przyjmij pozycję medytacyjną, zamknij oczy.
2. Zrelaksuj całe ciało.
3. Zwizualizuj przed sobą doniczkę z tulipanami, która stoi 2 m przed tobą.
Obejrzyj wszystkie szczegóły, które moŜesz zauwaŜyć z tej odległości.
4. A teraz stoisz koło kwiatów. Spróbuj dokonać jak najbardziej
szczegółowej analizy kwiatów, wykorzystując wszystkie swoje zmysły. Dotykaj
roślinę, wąchaj ją, smakuj. Koncentruj się na szczegółach, których być moŜe nigdy nie
zauwaŜałeś.
5. Gdy przeanalizujesz kwiaty z zewnątrz, wejdź do środka jednego z nich.
Rozpocznij badanie od kielicha, potem zobacz co jest w łodydze, a na końcu zbadaj
cebulkę. Nie analizuj jedynie cech fizycznych. Sprawdź teŜ siłę Ŝyciową rośliny, która
w niej istnieje. Spróbuj odczuć jej uczucia.
6. Wyjdź powoli z tulipana.
7. Znowu stoisz przed kwiatami.
8. Zakończ medytację, otwórz oczy.
ĆWICZENIE 3
Jest to następne ćwiczenie analityczne.
1. Przyjmij pozycję medytacyjną, zamknij oczy.
2. Zrelaksuj całe ciało.
3. Przed sobą widzisz zwierzę. MoŜe to być małe zwierzę domowe, jak i
kaŜde inne stworzenie. Obejrzyj jego ciało ze wszystkich stron, od góry do dołu.
4. Stań teraz przy nim. Zobacz jaką ma skórę, moŜe ma sierść. Sprawdź
kolor, czy jest gładka, miła w dotyku. Pogłaskaj go, ale rób to z miłością, bo ono
czuje twój dotyk. Odczuj jak zwierzę reaguje na ciebie, na twoje głaskanie. Jakie ono
ma oczy, czy smutne, czy Ŝywe? Spróbuj odebrać jego uczucia, myśli.
5. Wejdź w jego wnętrze i wyczuwaj wszystko co tylko moŜliwe. Wejdź do
płuc. Czy czujesz jak ono oddycha, jak rytmicznie porusza się klatka piersiowa.
Sprawdź czy płuco pracuje poprawnie. A jeśli nie, sprawdź czym róŜni się chora
tkanka od zdrowej. Przejdź tak całe ciało zwracając uwagę na szczegóły, które
normalnie są ci nieznane i niedostępne.
6. Wyjdź powoli ze zwierzęcia.
7. Stoisz ponownie przed zwierzęciem.
8. Zakończ medytację, otwórz oczy.
ĆWICZENIE 4
Jest to równieŜ ćwiczenie analitycne.
1. Przyjmij pozycje medytacyjną, zamknij oczy.
2. Zrelaksuj całe ciało.
3. Wyobraź sobie świece. Obejrzyj ją z zewnątrz, a następnie wejdź w
płomień. Co odczuwasz? Koncentruj się tylko na twoich odczuciach. A moŜe
zobaczysz coś ciekawego?
4. Wyjdź z płomienia.
5. Zakończ medytacje, otwórz oczy.
ĆWICZENIE 5
Jest to ćwiczenie afirmacyjne, np. typu prosperity.
1. Przyjmij pozycje medytacyjną, zamknij oczy.
2. Zrelaksuj cale ciało.
3. Zwizualizuj sobie biały ekran, który stoi w pewnej odległości od ciebie.
4. Zobacz siebie na tym ekranie. Jesteś w sytuacji, która cię nurtuje; moŜe
chodzi o twoje zdrowie. Oglądaj to co robisz na ekranie, ale niech wszystko, co się
tam dzieje ma związek z twoją sprawą. Wyobraź sobie wiec, Ŝe jesteś zdrowy, Ŝe nie
masz problemów z daną chorobą; lekarz i koledzy gratulują ci, cieszą się z twojego
wyzdrowienia.
A moŜe chodzi o samochód? Wyobraź sobie ten jedyny, o którym marzysz.
Zobacz siebie w jego wnętrzu, zobacz jak uruchamiasz go. Spójrz na markę. I niby od
niechcenia popatrz na jego dokumenty wystawione na twoje nazwisko. Tak, on jest
twój.
5. Wyczyść ekran, odsuń go na bok.
6. Zakończ medytacje, otwórz oczy.
ĆWICZENIE 6
Jest to ćwiczenie z pobytem w Refugium.
1. Przyjmij pozycje medytacyjną, zamknij oczy.
2. Zrelaksuj całe ciało.
3. Jeśli masz ulubione miejsce w przyrodzie, idź tam. MoŜe to jest łąka,
brzeg morza, wnętrze góry czy powierzchnia księŜyca. Nie musi to być realistyczne;
waŜne jest abyś był spokojny i szczęśliwy, Ŝe się tam znajdujesz. Ale bądź sam. Jest
to twoje Refugium, bezpieczne miejsce, gdzie zawsze moŜesz się schronić przed
ludźmi, problemami, myślami. Jeśli kiedykolwiek pojawi się poczucie zagroŜenia czy
niepokój, pójdź do tego miejsca, a na pewno odzyskasz równowagę.
4. Obejrzyj swoje Refugium, zwracając uwagę na szczegóły, np. na liście
drzewa, biedronkę na trawie, kształt ziaren piasku. Poruszaj się powoli, bez nagłych
ruchów. Wykorzystaj maksymalnie czas, który tam spędzisz. Pamiętaj, Ŝe jest to świat
bez kłopotów, zawiści, problemów. Jesteś tylko ty i twoje Refugium.
5. Oddychaj świeŜym, czystym powietrzem. Rozkoszuj się jego rześkością.
Tańcz, ciesz się, albo po prostu połóŜ się i odpoczywaj.
6. Zakończ medytację, otwórz oczy.
ĆWICZENIE 7
Jest to ćwiczenie na rozwijanie fantazji.
1. Wyjrzyj przez okno i wybierz sobie jakiś samochód.
2. Wymyśl jego historię - gdzie jeździł, ile ma kilometrów na liczniku, jaki
jest stan jego silnika, hamulców. Nie zapominaj o drobiazgach.
3. Posłuchaj, co ten samochód ma sam ci do powiedzenia. On po prostu
zaczyna opowiadać, Ŝe w swoim Ŝyciu jeździł do...; ostatnio spotkał zakompleksioną
Syrenkę, która opowiedziała mu, Ŝe...
4. Spróbuj kontynuować ćwiczenie w dowolny sposób. Wszystko w tym co
robisz, jest dobre i poprawne.
ĆWICZENIE 8
Jest to kolejne ćwiczenie fantazji.
1. Wybierz sobie jakieś drzewo w zasięgu wzroku.
2. Jak ono wyglądało, gdy było jeszcze ziarenkiem w drzewie -matce? A
potem - czy samo upadło, czy ktoś je wkopał w ziemie?
3. Obejrzyj przyśpieszony film przyrodniczy: od pierwszego kiełka aŜ po
duŜe, dorosłe drzewo. Pojawiają się nowe pędy, drzewo rośnie, liście opadają i
wyrastają następne. Jak wygląda ono latem, a jak zimą?
4. Prześledź cały proces oddychania i czerpanie składników. Nic nie stoi na
przeszkodzie, aby drzewo na ten czas stało się całkowicie przeźroczyste.
5. Posłuchaj, moŜe ono coś chce ci powiedzieć, moŜe coś z przeszłości, a
moŜe chce poŜalić się, Ŝe ktoś je krzywdzi.
6. Pociągnij dalej ten film.
ĆWICZENIE 9
Jest to ćwiczenie kontemplacyjne.
1. Wyobraź sobie, Ŝe jesteś obrazem, kierującym malarzem. Co powstanie na
płótnie? Dyryguj wyborem pędzli, kaŜ przygotować farby. W jakich kolorach chcesz
być?
2. Kieruj ręką malarza. Jakieś fragmenty juŜ powstały. Co będzie dalej? Jakie
proporcje?
3. Obraz wypełnia się coraz bardziej - co eksponujesz, co ukryjesz?
4. Obejrzyj gotowe dzieło. Jakie chcesz ramy, jaką wyznaczysz cenę? Co
zrobisz jeśli cię nikt nie kupi — moŜe obniŜysz cenę? Co zrobisz, jeśli twój nabywca
zechce zmienić ci ramę albo włoŜy do komórki?
5. Kontunuuj, stawiając dalsze pytania. Wszystkie są dopuszczalne i dobre.
Wszystkie odpowiedzi równieŜ.
ĆWICZENIE 10
Jest to kolejne ćwiczenie kontemplacyjne.
1. Wyobraź sobie, Ŝe jesteś jeziorem. Zobacz swe wymiary, głębokość, linię
brzegową.
2. Jaki jest do ciebie dostęp, jakie są plaŜe? A moŜe zabroniono ń kąpieli -
jakie wystawiono tabliczki?
3. Jakie w tobie płyną prądy, jakie Ŝyją ryby? Czy wszystkie lubisz? Komu
pozwalasz w sobie pływać, kogo wciągasz w wiry?
4. Jakie są w dnie zakopane skarby? Spróbuj je eksploatować. Jakie firmy
dopuściłbyś do tego, na jakich warunkach?
5. Prowadź rozwaŜania dalej. Wszystkie one są dobre.
ĆWICZENIE 11
Jest to ćwiczenie, w którym waŜną rolę odgrywa wzrok.
1. Usiądź wygodnie.
2. Postaw przed sobą zdjęcie Jezusa lub innego człowieka wyzwolonego.
MoŜe to być równieŜ wyobraŜenie świętej sylaby OM.
3. Wpatruj się weń nieruchomo. Pozwól myślom przepływać, ale nie
koncentruj się na nich. Koncentruj się tylko na zdjęciu.
4. Jeśli oczy zmęczą się, zamknij na chwilę powieki i wróć do ćwiczenia.
5. Ćwicz zaleŜnie od własnych moŜliwości, zaczynając od 1—2 minut,
stopniowo wydłuŜając czas do 15-20 minut.
ĆWICZENIE 12
Jest to połączenie ćwiczenia analitycznego z zastosowaniem wzroku.
1. Usiądź wygodnie.
2. Skieruj wzrok na jakiś element (czubek drzewa, księŜyc, płomień świecy
lub ogniska). Obserwuj go nie odrywając wzroku.
3. Połącz koncentrację z otwartymi oczami na wybranym obiekcie z jego
obserwacją. Zwróć uwagę na szczegóły, przyglądaj się drobiazgom.
4. Jeśli oczy zmęczą się, zamknij na chwile powieki i wróć do ćwiczenia.
5. Ćwicz zaleŜnie od własnych moŜliwości, zaczynając od 1-2 minut,
stopniowo wydłuŜając czas do 15-20 minut.
MEDYTACJA Z KOANEM
Aby urzeczywistnić oświecenie
musisz odciąć wszystkie
rozróŜniające myśli.
HuiKai
Koan (jap. ko'an, chin. gong'an, koreań. kong'ari), jest to sformułowanie
wskazujące na ostateczną prawdę, a wyraŜone w sposób, który wprawia ucznia w
zakłopotanie. Nie moŜe on być rozwiązany na drodze logicznego rozumowania, lecz
jedynie dzięki przebudzeniu głębszego poziomu umysłu, poza intelektem, poprzez
medytację.
Jest to technika stosowana powszechnie w buddyzmie Zeń i to zarówno w jego
początkach, jak i w czasach współczesnych. Co prawda pierwotnie miały one jedynie
pomagać mnichom w ich codziennej praktyce lecz docelowo stały się bardzo
pomocnym narzędziem duchowego treningu.
Koan składa się z pytania i odpowiedzi, np. pytanie: “Czy pies ma naturę
Buddy?" i odpowiedź: “Mu!". MoŜe to być równieŜ paradoksalne wyraŜenie lub gest
Mistrza.
Celem koanu jest wywołanie w człowieku wątpliwości co do jego potocznej
orientacji w świecie, którą zwykle się zadowala. Jednocześnie zmusza go do przyjęcia
postawy badawczej. Musi ją utrzymać tak długo, aŜ nie dotrze na skraj umysłowej
przepaści, gdzie nie pozostaje mu juŜ nic innego jak skoczyć. Niektóre z koa-nów, np.
“Mu" (Nic, Pustka) potrafią tak wstrząsnąć świadomością człowieka, Ŝe ulega ona
przerwaniu. Następstwem moŜe być zapamiętanie uszczęśliwiającego doświadczenia
Czystej Pustki i Absolutnego Milczenia.
KaŜdy koan jest jedynym w swoim rodzaju wyrazem Ŝywej, niepodzielnej
Natury Buddy, która nie moŜe być pojęta za pomocą rozróŜniającego intelektu.
Koany, mimo bezsensowności ich róŜnych postaci, mają głębokie znaczenie.
Całkowite unicestwienie rozumującego intelektu sprawia, Ŝe świadomość pozbawiona
zostaje wstępnych załoŜeń. Dzięki temu dochodzi do głosu sama Natura, która
przekazuje swoje reakcje bezpośrednio świadomości. Następuje to dopiero wtedy, gdy
ustaną wysiłki do intelektualnej interpretacji koanu. “Jeśli człowiek zabije pragnienie
szukania, na pewno znajdzie to, czego szuka" (Ko Bong).
Podczas gdy koany “Jaki jest dźwięk jednej klaszczącej dłoni?", “Jaka jest
twoja Twarz sprzed narodzin twoich rodziców?" nękają umysł i podniecają
wyobraźnię, to “Mu" leŜy zarówno poza zasięgiem rozumowania, jak i wyobraźni.
Wszystkie jednak koany wskazują na “Twarz człowieka sprzed narodzin jego
rodziców", na rzeczywistą Jaźń. Koany są tak sformułowane, Ŝe “sypią piaskiem" w
nasze intelektualne “oko", jednocześnie zmuszając nas do otwarcia “oka" umysłu, do
ujrzenia świata oraz wszystkiego, co w nim się znajduje, bez zniekształceń
powodowanych przez wyobraŜenia i oceny. Tematem koanów są przedmioty
namacalne i konkretne, np. pies, drzewo, twarz, palec. SłuŜy to temu, aby z jednej
strony pokazać, Ŝe kaŜdy przedmiot ma wartość absolutu, z drugiej zaś, by
powstrzymać tendencję intelektu do zakotwiczania się w pojęciach abstrakcyjnych.
Wszystkie koany mają jednak to samo znaczenie. Mają nam pomóc uświadomić
sobie, Ŝe świat jest jedną współzaleŜną Całością i kaŜdy z nas, z osobna, teŜ jest tą
Całością.
Nakłaniając intelekt do szukania rozwiązań dlań niemoŜliwych, koany ukazują
nam wrodzone ograniczenia logicznego myślenia, jako narzędzia nieprzydatnego do
urzeczywistnienia ostatecznej Prawdy. W ten sposób uwalniają umysł z sideł języka,
prowadząc do porzucenia dogmatów i przesądów, których się kurczowo trzymamy,
pozbawiają nas skłonności do róŜnicowania dobra i zła, pozwalają nam pozbyć się
fałszywych wyobraŜeń, dzielących rzeczywistość na ja i inni.
Kiedy zapytano mistrza Zen Zhong Fenga, dlaczego koanami zwie się naturę
buddów, ów powiedział: “Koany nie wyraŜają prywatnej opinii jakiegoś jednego
człowieka, lecz raczej najwyŜszą zasadę. Zasada ta zgadza się z duchowym źródłem,
odpowiada tajemniczemu znaczeniu, niszczy narodziny i śmierć, góruje nad
namiętnościami. Nie moŜna jej zrozumieć posługując się logiką, nie moŜna jej
przekazać słowami, nie moŜna jej wyjaśnić opisując, nie moŜna jej zmierzyć
rozumem. (...) Bowiem nic nie moŜe przewyŜszyć koanu, gdy chodzi o istotę
skończonej transcendencji, ostateczne wyzwolenie, całkowite przeniknięcie i takieŜ
dotarcie do celu".
Nie jest to jednak łatwe do osiągnięcia, a wręcz przychodzi z ogromną
trudnością. Najlepiej ujął to mistrz Zeń Shibayama: “Wyobraźmy sobie człowieka
całkowicie ślepego, z trudem poruszającego się przy pomocy laski i polegającego
tylko na własnej orientacji w terenie. Rolą koanu jest bezlitosne wyrwanie mu owej
laski, obrócenie go kilka razy dookoła i powalenie. Ślepiec, pozbawiony swej jedynej
podpory i który stracił orientację, nie będzie wiedział ani dokąd iść, ani co dalej robić.
Zostanie wrzucony w otchłań rozpaczy. Dokładnie w taki sam sposób, bezlitośnie,
koan zabiera nam cały rozsądek i wiedzę. Mówiąc krótko, rola koanu polega nie na
łatwym doprowadzeniu nas do satori (oświecenie, przyp. aut.), lecz przeciwnie, na
pozbawieniu nas drogi i doprowadzeniu do rozpaczy".
Pełne rozwiązanie koanu pociąga za sobą przejście umysłu ze stanu niewiedzy
do wibrującej Ŝywej Prawdy, przy czym sama walka jest wysiłkiem umysłu, by zerwć
więzy niewiedzy i dojść do samowiedzy.
Najtrudniejszym bodaj koanem jest “Mu". Bezpośrednim jego tłumaczeniem
jest słowo nic lub pustka. Jednak leksykalne znaczenie nie ma tu Ŝadnej wartości.
Samo w sobie leŜy poza jakąkolwiek interpretacją i rozumieniem. Jest wszystkim i
niczym.
Przez analogię do innych filozofii: jest tym samym co Tao, Reiki, Om
(informacje o nich moŜna znaleźć w innych rozdziałach). Mang Gong powiedział
kiedyś: “Woda jest górą, góra jest wodą. Woda i góra są pustką".
Najlepiej i najprościej wartość Mu opisai Lao Zi:
Trzydzieści szprych zbiega się
W środku kola,
Lecz uŜyteczność wozu
Jest w pustym środku piasty.
Wypalona skorupa tworzy
Ksztalt glinianej misy,
Ale uŜyteczność
Jest w jej pustce.
By wznieść dom, budujesz ściany,
Wstawiasz w nie drzwi i okna,
Ale uŜyteczność domu
Jest w pustej przestrzeni.
Dlatego korzyść wynika
Z wszystkiego, co istnieje,
Lecz uŜyteczność - z tego,
Czego nie ma.
Pomocnym w rozwiązywaniu koanów moŜe być czterowiersz napisany przez
Kyong Ho. Potraktujmy go jako wstępną inspiracje przed interpretacją koanów.
Swiatlo księŜyca czystego umyslu
wypija wszystko na świecie.
Kiedy umyśl i światlo znikają,
to ... co ... jest... ?
ĆWICZENIE
Spośród wielu koanów przedstawiam kilka przykładów, z których moŜna skorzystać w
ćwiczeniu. Oto one:
• “Jaki jest dźwięk jednej klaszczącej dłoni?"
• “Jaka jest twoja twarz sprzed narodzin twoich rodziców?"
• “Jak brzmią skrzypce bez strun?"
• “Jak moŜna kontynuować wspinaczkę na wierzchołku słupa?"
• “Jak moŜna wyrazić istotę rzeczy poza słowami i milczeniem?"
• “Mu!"
1. Przyjmij wygodną pozycję i zamknij oczy.
2. Zrelaksuj ciało i umysł.
3. Oddychaj przez kilka minut, obserwując oddech.
4. Spróbuj “zrozumieć" wybrany wcześniej przez siebie koan.
5. Pozostań w medytacji do momentu gdy zdecydujesz, Ŝe znasz odpowiedź,
albo gdy zechcesz przerwać ćwiczenie.
6. Wykonaj kilka kontrolowanych oddechów.
7. Zakończ medytację. JeŜeli nie udało ci się rozwiązać problemu, wróć do
niego ponownie.
MEDYTACJA Z REIKI
O szafranowe promienie Prany mądrości
Plyńcie złotym prądem
Wypełniajcie komórki kosmiczną manną
Poprzez moją całkowitość.
R. Hunt
Z pozoru wydawać by się mogło, Ŝe najczęściej wiemy o czym mówimy i, Ŝe
ktoś inny nas rozumie. PrzecieŜ to takie proste. Skoro ja wiem o czym mówię, to i on
na pewno to wie. A potem okazuje się, Ŝe niestety nie moŜemy się dogadać. Czy
wynika to z braku chęci w dogadaniu się wzajemnym dwu osób? Nie, to wynika na
pewno z innych przyczyn, do których moŜna zaliczyć najwaŜniejszą - kaŜdy z nas na
swój sposób rozumie daną rzecz, zjawisko lub inne zagadnienie i przez pryzmat
swojego dotychczasowego rozumienia próbuje wchłonąć nową informację. W za-
leŜności więc od dotychczasowej znajomości rzeczy dogadać się uda lub nie. Gdy
między dwoma osobami zachodzi duŜa więź energetyczna i otwarcie wewnętrzne, to
pracując na tych samych częstotliwościach, mogą się te osoby jakoś dogadać, choć
przekaz informacji będzie przewaŜnie pozawerbalny. W przeciwnym razie szkoda
czasu.
Szukając przyczyn tego zjawiska nie naleŜy zapominać o stereotypach. To jest
bardzo zabójcza broń w poznawaniu rzeczywistości i prawdy o kaŜdej rzeczy i
zjawisku. Jest to tym waŜniejsze im starszego i powszechniejszego tematu stereotyp
dotyczy. Dlaczego? OtóŜ dlatego, Ŝe człowiek, który raz zetknął się z jakoś
zdefiniowanym zagadnieniem, z trudnością lub wręcz wrogością odnosić się będzie
do kaŜdej nowej bądź innej definicji czy opisu. I wcale nie dlatego, Ŝe nie chce
poznać czegoś od nowa, lecz dlatego, Ŝe wbity w jego podświadomość schemat
bardzo mocno dominuje, a podświadomość nie pozwala sobie niczego wyrwać.
Przykładem takiego dziwnego i nie do końca rozumianego przez wielu słowa,
jest Reiki. Czym więc jest Reiki naprawdę? Spróbuję to krótko wyjaśnić. MoŜe w ten
sposób znikną nieporozumienia krąŜące nad tym zjawiskiem. A jednocześnie jest nam
to konieczne do przedstawienia medytacji z Reiki.
Najpopularniejszym rozumieniem słowa Reiki jest uznawanie go za terapię
naturalną. Wzięło się to głównie z tego, Ŝe osoby po inicjacji Reiki potrafią na tyle
skutecznie wspomagać energe-tycznie siebie i innych, Ŝe dochodzi do uzdrowienia
osoby, zwierzęcia, rośliny potrzebującej pomocy. Ten rodzaj terapii nie wymaga
Ŝadnych atrybutów, Ŝadnych dodatkowych narzędzi czy instrumentów. Wystarczą
dłonie i to, co przez nie płynie. Dlatego więc zaliczono Reiki do terapii naturalnych.
ZbliŜonym w swym znaczeniu jest uznanie Reiki za metodę uzdrawiania
(niektórzy nazywają to teŜ metodą leczenia, ale z pewnych względów radzę unikać
tego określenia). Według zwolenników tej definicji ma to związek z celem, dla
którego Reiki jest przede wszystkim wykorzystywana. Tym celem jest uzdrawianie,
głównie ludzi. Ten rodzaj definicji preferują osoby zajmujące się przywracaniem
zdrowia osobom tego potrzebującym.
Niedawno znaleziono i opublikowano podręcznik Reiki, który zawiera
informacje przekazane w formie wywiadu udzielonego bezpośrednio przez Mikao
Usui. Pytany o to, czym według niego jest Reiki M. Usui stwierdził, Ŝe “[...] nasza
Metoda Reiki jest terapią oryginalną, opartą na duchowej sile wszechświata. Dzięki
temu istota ludzka zostanie najpierw uzdrowiona, a później pogłębi się jej spokój
umysłu i radość Ŝycia". W innym miejscu wywiadu pytany, czy Reiki moŜna by
nazwać duchową metodą uzdrawiania, przyznał, Ŝe tak. Mamy więc kolejne
określenie dla Reiki.
W trakcie stosowania Reiki wykorzystywana jest Energia, która płynie przez
dłonie terapeuty lub osoby wykonującej zabieg (niekoniecznie na Ŝywym organizmie)
bezpośredni lub na odległość. Mówiąc o zabiegu, mam na myśli nie terapię zdrowotną
lecz prowadzenie pewnego działania, którego celem jest osiągnięcie zamierzonego
celu, np. zdrowie człowieka, wspomaganie tzw. materii nieoŜywionej, zaistnienie
określonego zjawiska, itd. Energia ta jest jednocześnie inspiracją do działania oraz sa-
mym działaniem. To energia Reiki jest tym, które pomaga uzyskać zamierzony efekt.
Dlatego teŜ naleŜy Reiki uznać za Energię. I nazywać ją Energią.
W trakcie wszelkich działań z Reiki i wykorzystywaniu Energii Reiki zachodzi
ciekawe zjawisko. Osoba wykonująca te działania, odczuwa w sobie ogromny
potencjał i jednocześnie odczuwa z nim jedność. Zdaje sobie ona sprawę ze swoich
ogromnych moŜliwości i na co dzień je stosuje. W ten sposób wzrasta świadomość tej
osoby wraz ze stosowaniem mocy Reiki oraz następuje zjawisko zwrotne, tj. wzrost
mocy w danej osobie idący wraz z coraz większą świadomością. Stąd juŜ blisko do
uznania Reiki za Moc.
Bardzo duŜo ludzi na świecie ma i stosuje Reiki do najróŜniejszych działań.
Nie są to pojedyncze osoby, lecz jest to juŜ na tyle duŜa rzesza ludzi, Ŝe stanowi to
jakby ruch społeczny. PrzynaleŜeć do niego moŜe dobrowolnie kaŜdy, kto chce na co
dzień korzystać z dobrodziejstw stosowania Reiki, jak równieŜ ci, którzy są
Ŝyczliwymi obserwatorami. Nie ma w tym ruchu ani norm, ani ram organizacyjnych,
ani czegokolwiek, co wiązałoby ich formalnie. Charakteryzuje ich otwartość, miłość i
chęć poznania prawd o Ŝyciu i człowieku. Wiele osób nawet nie zauwaŜa, Ŝe jest
jakby uczestnikami tego ruchu, gdyŜ jest on na tyle subtelnej natury, Ŝe nie podlega
Ŝadnym normom. Jest to coś na kształt ruchu zwolenników oddychania świeŜym
powietrzem, którzy nie wiedząc o swej przynaleŜności, stanowią jakąś całość.
Trzeba jednak przyznać, Ŝe przez sam fakt posiadania umiejętności
posługiwania się Reiki, wszyscy ci ludzie czują między sobą pewien subtelny rodzaj
więzi. Sam fakt uświadomienia sobie, Ŝe ma się kontakt z takim człowiekiem,
powoduje otwarcie się na niego, uruchomienie poczucia jedności i jakŜe często mi-
łości, w tej najdelikatniejszej formie. Zachodzą zjawiska spotykane w szanujących i
kochających się rodzinach. Dlatego więc nazwałbym Reiki rodziną.
Reiki ma tę fantastyczną cechę, Ŝe jest niezaleŜne od wieku, płci, statusu
społecznego i innych ograniczeń. Dlatego teŜ moŜe być stosowane w kaŜdym
momencie i na niezliczone cele. Większość osób po Reiki szybko zauwaŜa, Ŝe z Reiki
Ŝyje się inaczej. MoŜna mu zaufać, moŜna prościej i skuteczniej pokonywać prze-
szkody, które wydawałyby się nie do pokonania. MoŜna w końcu z uśmiechem
przyjmować potknięcia i tragedie. W pewnym momencie Reiki staje się sposobem na
Ŝycie, bo jakŜe rezygnować z tego, co w tym Ŝyciu tak skutecznie wspomaga? Trudno
przecieŜ namówić kogoś widzącego, aby dał się oślepić. A przecieŜ to porównanie to
zaledwie namiastka tego, co stracilibyśmy, rezygnując z Reiki.
KaŜdy, kto otworzył się na Reiki i wewnętrznie był do tego przygotowany
zauwaŜy, Ŝe stosując Reiki pojawiają się w nim pozornie nieznaczne zmiany. Z
czasem, jeśli ktoś ma odwagę spojrzeć na siebie teraz i sprzed lat zauwaŜy, Ŝe zmiany
są ogromne i dokonują się nieprawdopodobnie szybko. Reiki w tych sytuacjach działa
jak ogień, który pozornie niszcząc stare, tworzy coś nowego. W ten sposób
transformowane są w człowieku kolejne jego cechy. Wielu osobom poszerzają się i
otwierają horyzonty myślowe i duchowe. Reiki działa więc jak światło, które oświeca,
ale jednocześnie rozjaśnia w człowieku to coś, co w nim jest niezniszczalne. A gdy
juŜ to coś rozjaśni, wtedy człowiek sam zaczyna oświetlać innych swoją wiedzą,
mądrością, umiejętnościami, siłą ducha. Reiki moŜna więc śmiało nazwać światłem i
ogniem. Niewiele osób zdaje sobie sprawę, Ŝe w ten sposób Reiki staje się metodą
rozwoju duchowego. A to dlatego, Ŝe człowiek stosujący Reiki, nawet nieświadomy
jej wyŜszych wartości wchodzi pod ich wpływ.
Poza wyjaśnieniem, czym jest Reiki, naleŜy teŜ wspomnieć, czym Ona nie jest.
Reiki nie jest religią czy odłamem którejkolwiek religii. Nie jest równieŜ magią ani
złem w jakiejkolwiek postaci i spod jakiegokolwiek imienia.
Jest jeszcze inne określenie, którym niektórzy próbują określić Reiki. OtóŜ
uznają ją oni za sektę. Ale poniewaŜ mamy w tym przypadku do czynienia najczęściej
z ludźmi, którzy za sektę uznają wszystko, co dla nich samych jest nieznane, więc ten
rodzaj charakterystyki Reiki naleŜy uznać za patologiczny. Jest to zupełny absurd i nie
widzę powodu, aby ten temat w ogóle tutaj poruszać. Jest to temat do szerszego
rozwaŜania, a zainteresowanych odsyłam do mojej ksiąŜki o Reiki, gdzie go szerzej
rozwijam (patrz: bibliografia na końcu ksiąŜki).
Dlaczego narosło aŜ tyle znaczeń jednego słowa? Na pewno dlatego, Ŝe jest to
coś, co tak naprawdę jest nienazywalne. Z drugiej strony takŜe dlatego, Ŝe za
nauczanie Reiki biorą się nie tylko osoby o ogromnej wiedzy wewnętrznej lecz i tacy,
którzy gdy zaledwie liznęli temat natychmiast zabrali się za jego krzewienie.
Jednocześnie zwracam uwagę, Ŝe Ŝadne z opisanych znaczeń nie ma wyłączności na
opisanie tematu. PoniewaŜ to coś jest nieuchwytne, więc i jego zdefiniowanie jest
niemoŜliwe. Wszystkie te definicje wzajemnie się przeplatają, czasami pozornie
wykluczają, ale tak naprawdę tworzą wspólnie niewielki fragment, próbując opisać
całość.
Osobiście uwaŜam Reiki za coś ponad tymi wszystkimi opisami. Wyjaśnienie
tego wymaga jednak więcej miejsca i nie jest tematem niniejszej ksiąŜki. Dlatego tych
wszystkich, których interesuje jeszcze inne spojrzenie na Reiki, a takŜe na szereg
spraw dotyczących Reiki, odsyłam do wspomnianej juŜ ksiąŜki.
Jak widać, trudno Reiki zaszufladkować. Powinniśmy jednak na potrzeby tego
rozdziału wybrać jakąś jej cechę za podstawę praktyki. Przyjmijmy więc umownie, Ŝe
Reiki jest jedną z metod naturalnego uzdrawiania (niekoniecznie materii oŜywionej) i
sa-moleczenia. Opiera się ona na intensywniejszym niŜ normalnie wykorzystaniu
energii kosmicznej, która jest siłą sprawczą i zachowawczą, dzięki której Ŝyjemy.
Hawayo Takata, Wielka Mistrzyni Reiki, tak mówi na jej temat:
“Wierzę, Ŝe istnieje Nieskończony Absolut, Dynamiczna Siła, która rządzi
światem. Jest to nieznana ludzkim oczom moc, która wibruje, a wszystkie inne moce
tracą przy niej znaczenie. Ta moc jest niezgłębiona, niewymierna, a będąc siłą
oŜywiającą cały wszechświat, jest niepojęta dla człowieka. Mimo to, kaŜda poje-
dyncza Ŝyjąca istota otrzymuje jej błogosławieństwa kaŜdego dnia, na jawie i we śnie.
RóŜni nauczyciele i mistrzowie nazywają GO Wielkim Duchem, Siłą OŜywiającą
Cały Wszechświat, Energią śycia, Falą Eteryczną, Falą Kosmiczną. Będę nazywała ją
Reiki. PoniewaŜ jest wszechogarniającą falą, wszystko co Ŝyje korzysta podczas jej
oddziaływania."
Wykorzystajmy więc Jej siłę w medytacji. Ci, którzy są po inicjacji Reiki,
znajdują się w uprzywilejowanej sytuacji ze względu na silny przepływ tej Energii
przez ich ciała. Jeszcze łatwiej będzie osobom po drugim stopniu wtajemniczenia. Dla
tych osób przeprowadzenie poniŜszych ćwiczeń będzie zapewne nowym
doświadczeniem, ale ich odbiór na pewno będzie przypominał codzienne działania z
Energią. Pozostali, chcąc wykonać ćwiczenia, powinni poprosić swojego opiekuna i
wszystkie Ŝyczliwe istoty o wsparcie swoją siłą tego, co w medytacji jest
wykonywane.
ĆWICZENIE 1
Pomaga uzdrawiać cały świat, harmonizować go, wypalać zło.
1. Usiądź w wygodnej pozycji, zrelaksuj ciało i umysł.
2. Wyobraź sobie, Ŝe na czubku twojej głowy znajduje się mała złocista kula.
3. Teraz kula złocistego światła wchodzi do twojej głowy i wypełnia ją.
4. Złocista kula powoli obejmuje całe twoje ciało. Poczuj, jak przenika
wszystkie organy, wszystkie komórki twojego ciała. Zaczynasz wibrować zgodnie z
jej rytmem. Poczuj energię miłości, która z niej emanuje.
5. Teraz kula powiększa się, obejmuje swym złocistym blaskiem całe miasto,
w którym przebywasz.
6. Po chwili rozprzestrzenia się na całą Polskę, ... całą Europę, ... wreszcie
obejmuje cały świat.
7. Cała kula ziemska jest teraz wewnątrz złocistego blasku, blasku, który
przenika ją w kaŜdym calu.
8. Weź ją do ręki. Weź w dłonie tę złocistą kulę i poczuj energię, która z niej
emanuje. To nasza Matka Ziemia.
9. PrzekaŜ jej Energię Reiki, która za pośrednictwem twoich dłoni przenika ją
na wskroś. JeŜeli jesteś po 2°, zrób to z uŜyciem znaków.
10. Powiedz w myślach: “kocham ciebie Matko Ziemio, kocham ciebie całym
sercem. Przyjmij ode mnie tę energię ... bądź zdrowa, abyś mogła nam dalej słuŜyć".
11. Podziękuj za Reiki, pozostań chwilę w ciszy i wyjdź z medytacji.
ĆWICZENIE 2
Pozwala uzdrawiać cały świat oraz wzmacnia jedność duszy z Doskonałością i
Moc jaka z tego płynie,
1. Usiądź w wygodnej pozycji, zrelaksuj ciało i umysł.
2. Wyobraź sobie w głębi twojego serca małą iskierkę. Iskierka jest ledwo
zauwaŜalna, ale wyczuwalna.
3. Iskierka zwiększa się i powoli staje się płomykiem obejmującym twoją
klatkę piersiową.
4. Płomyk powiększa się jeszcze bardziej i obejmuje całe twoje ciało. Jesteś
płomieniem, w którym wypalają się wszelkie emocje zgromadzone w tobie,
odblokowują zastoiny, wypalają toksyny.
5. Płomień rozszerza się coraz bardziej i obejmuje w swej ekspansji dom, w
którym się znajdujesz..., dzielnicę..., miasto..., Polskę..., Europę i w końcu... całą
Ziemię. Bądź świadom, Ŝe ta Energia to energia twojej Duszy, która powoli wypełnia
wszystkie te miejsca. JeŜeli znasz znaki, uŜyj ich, aby wspomóc tę ekspansję i
emanację.
6. Gdy poczujesz, Ŝe Energii Reiki popłynęło wystarczająco duŜo, wyobraź
sobie proces odwrotny do powyŜszych kroków. Niech ogień powoli się kurczy, aŜ
znowu stanie się iskrą, która wraca do twego wnętrza.
7. W trakcie wszystkich kroków moŜesz uŜywać afirmacji wobec miejsc,
które objął płomień.
8. Podziękuj za Reiki, pozostań chwilę w ciszy i wyjdź z medytacji.
ĆWICZENIE 3
Pozwala wykonać zabieg na odległość dla potrzebującej osoby.
1. Usiądź w wygodnej pozycji, zrelaksuj ciało i umysł.
2. Poproś o Reiki dla intencji, w której uŜyjesz tej Energii.
3. NawiąŜ kontakt z osobą, której chcesz przekazać Reiki. UŜyj do tego
wizualizacji albo innej techniki, np. powtarzając kilkakrotnic imię i nazwisko (plus
ewentualny adres) tej osoby. Nawiązujesz w ten sposób kontakt bezpośredni. Znający
znaki mogą ich równieŜ do tego uŜyć.
4. Wykonuj zabieg mentalnie tak, jakby ta osoba leŜała na stole przed tobą.
Dotykaj mentalnie kolejnych części jej ciała, obserwuj odczucia, jakie do ciebie
napływają. Postępuj dokładnie tak samo, jakby to był zabieg bezpośredni. Zmieniaj
mentalnie pozycje na kolejne, aŜ do zakończenia zabiegu. JeŜeli potrafisz, uŜywaj
znaków.
5. JeŜeli uzgodniłeś z daną osobą, moŜesz wykorzystywać teŜ afirmacje.
6. Na zakończenie moŜesz mentalnie przytulić osobę, której wykonałeś
zabieg. Ewentualnie zwizualizuj pozytywny efekt, jaki zostanie uzyskany na skutek
zabiegu.
7. Podziękuj za Reiki, pozostań chwilę w ciszy i wyjdź z medytacji.
ĆWICZENIE 4
Pozwala wykonać zabieg Reiki na dowolną sytuację.
1. Usiądź w wygodnej pozycji, zrelaksuj ciało i umysł.
2. Poproś o Reiki dla intencji, w której uŜyjesz tej Energii.
3. Wyobraź sobie sytuację, która cię czeka. MoŜe to być jutrzejszy egzamin,
sprawa do załatwienia, dobra pogoda itd. Wyobraź sobie w detalach to, co moŜe cię
spotkać, kto w tym bierze udział, jakie są czynniki niezaleŜne od ciebie.
4. Zgromadź mentalnie wszystkie te elementy tak, jakbyś ustawiał
Ŝołnierzyki na fikcyjnym polu bitwy. Są wszystkie w zasięgu mentalnego wzroku i
mentalnych dłoni. Przykryj je swoimi dłońmi tak, jakbyś wykonywał im zabieg Reiki.
Cała ta sytuacja jest pod twoją kontrolą. PrzekaŜ jej Reiki. JeŜeli znasz, uŜyj znaków.
5. Gdy poczujesz, Ŝe wystarczy, zabierz dłonie, zabieg jest skończony.
Zwizualizuj teraz lub odczuj w inny sposób, Ŝe ta sytuacja jest teraz pozytywna wobec
ciebie i twoich potrzeb. Taka właśnie jest i będzie wtedy, gdy zrealizuje się na planie
fizycznym.
6. Podziękuj za Reiki, pozostań chwilę w ciszy i wyjdź z medytacji.
MEDYTACJA Z CENTRUM - HARA
Musicie urzeczywistnić fakt,
Ŝe środek wszechświata to
dno waszego brzucha.
Harada
Praobrazem osoby medytującej jest pozycja lotosu, czyli pozycja Buddy
siedzącego ze skrzyŜowanymi nogami na ziemi. Siedząca pozycja przynosi spokój.
Siedzenie na ziemi łączy człowieka z podstawą, z którą Ŝyje, tzn. z ziemią (nawet
wtedy, jeśli praktykujemy w mieszkaniu na wyŜszej kondygnacji). SkrzyŜowanie nóg
w pozycji lotosu stwarza nowy punkt ciąŜenia, będący środkiem cięŜkości człowieka.
Punkt ten nazywa się róŜnie w róŜnych językach: hara (jap.: brzuch), rechem
(hebr.: łono), viscera (łac. : przepona), p/agc/z-na (grec.: jelita), t'an tlen (chin.: pole z
pigułką nieśmiertelności). Zawsze jednak chodzi o ten sam punkt lub “strefę".
Na zachodzie najczęściej uŜywane jest japońskie słowo hara. Dosłownie
oznacza ono brzuch i podbrzusze, a takŜe związane z nimi funkcje trawienia,
wchłaniania i wydalania. Ma ono jednocześnie znaczenie psychiczne i duchowe.
Według hinduistycznych i buddyjskich systemów Jogi istnieje w ciele szereg
psychicznych ośrodków (czakr), przez które płynie Ŝyciowa energia kosmiczna. Z
dwóch takich ośrodków zawartych w hara jeden związany jest ze splotem
słonecznym, którego system nerwowy rządzi organami trawienia i wydalania. Hara
jest zatem źródłem witalnych energii psychicznych.
Chińczycy wyróŜniali trzy centra (T'an tien) w organizmie człowieka: górny
umiejscawiali w środku głowy (między brwiami), środkowy - sercowy (pomiędzy
piersiami) i niski, w dolnej części brzucha (poniŜej pępka). My zajmiemy się dolnym
Centrum.
Początkujących poucza się, aby stale skupiali swój umysł na dnie hara
(pomiędzy pępkiem a miednicą, 2-3 cm poniŜej pępka, 3 cm w głąb) i aby cała
umysłowa i cielesna aktywność promieniowała z tego właśnie rejonu. Jeśli tam
właśnie zostanie usytuowane centrum równowagi ciała-umysłu, to hara stopniowo
stanie się siedliskiem świadomości, punktem ogniskowym energii witalnej, co
wpłynie na funkcjonowanie całego organizmu.
Lama Govinda wskazuje, Ŝe: “Świadomość w Ŝadnym wypadku nie jest
ograniczona do mózgu. Świadomość mózgowa jest tylko jedną z wielu moŜliwych
form świadomości, które zgodnie ze swymi funkcjami i naturą mogą być
zlokalizowane lub ześrod-kowane w rozmaitych organach ciała. Organy te (czakry),
leŜące na pionowej osi ciała, gromadzą, przekształcają i rozdzielają przepływającą
energię. Promieniują z nich liczne wtórne strumienie psychicznej siły, które da się
porównać do szprych koła, drutów parasola lub płatków lotosu".
Umiejscowienie środka cięŜkości ciała poniŜej pępka, czyli ustalenie ośrodka
świadomości w hara, automatycznie rozluźnia napięcie pochodzące z nawykowego
garbienia barków, napręŜania szyi i wciągania Ŝołądka. Gdy te usztywnienia znikają,
doświadczamy nowego poczucia wolności i wzmoŜonej Ŝywotności ciała oraz
umysłu, które coraz bardziej odczuwamy jako jedność.
Podczas skupienia w hara zanika obfitość róŜnorodnych myśli a zwiększa się
efektywność skupienia. Uspokaja się przy tym wegetatywny system nerwowy, co z
kolei prowadzi do wyŜszego stopnia równowagi umysłowej i uczuciowej. Kto działa z
hara, ten nie ulega łatwo zdenerwowaniu a jednocześnie zdolny jest działać szybko i
zdecydowanie. Znają to doskonale i stosują mistrzowie aikido.
Gdy umysł znajduje się w hara, ciasne i egocentryczne myślenie zostaje
zastąpione szerszym spojrzeniem na świat i wielkodusznością. Dzieje się tak,
poniewaŜ myślenie płynące z Ŝywotnego ośrodka hara, będąc wolnym od
pośrednictwa ograniczonego intelektu (opartego na logicznym, rozumnym myśleniu),
jest spontaniczne i wszechogarniające. Postrzeganie z hara prowadzi raczej do inte-
gracji i jedności, aniŜeli do dzielenia i kawałkowania. Krótko mówiąc: jest to
myślenie, które podchodzi do rzeczy w sposób pewny i całościowy.
W jakiej mierze ktoś rzeczywiście doszedł do hara, wskazuje na to jego
stabilność, która sprawia, Ŝe z postawy stojącej nie moŜna go prawie wytrącić,
podczas gdy człowiek osadzony wyŜej, daje się stosunkowo łatwo przewrócić. Ale to
dotyczy nie tylko ciała fizycznego. TakŜe psychicznie i duchowo człowiek o
świadomości zogniskowanej w hara jest stabilny w kaŜdej sytuacji Ŝyciowej.
Koichi Tohei tak pisze na ten temat: “Osoba, która jest zawsze spokojna i nie
moŜna w niej tego zakłócić, jest osobą, która utrzymuje umysł w spokoju i skupia go
w centrum. Ten punkt jest punktem skrzyŜowania się ciała i duszy. To tam zasady
ciała i zasady ducha schodzą się razem w zgodzie. Kiedy będziesz zdolny do
uspokojenia swego umysłu w centrum, nabędziesz niewzruszonego ducha, który
będzie przeistaczał się, dając ci niewzruszone ciało. Gdy twoja dusza jest
zogniskowana i uspokojona w centrum, twoje ciało i umysł są jednością i potrafisz
kierować cały ten skupiony umysł na twój cel, a więc jesteś zdolny natychmiast
kierować cały swój umysł w kierunku, w którym zechcesz działać. Skupiając umysł w
centrum, wyrabiasz w sobie zdolność odbierania pełnego znaczenia sytuacji w
mgnieniu oka i odłączania siebie od tej sytuacji, skoro tylko ona przeminie".
Centrum brzuszne akcentuje ciało człowieka, dlatego hara zadomawia
człowieka ponownie w jego ciele, z którego niejednokrotnie zbytnio on wyszedł.
Proces ten oznacza wejście w strefę przedracjonalną, co jawi się zjednoczeniem
człowieka medytującego z Wszechjednością. MoŜe ono być interpretowane jako
rozpłynięcie się w niej i stopienie z nią, czyli jako unicestwienie ja. Następuje jednak
coś innego. MoŜna by to nazwać raczej akcentowaniem indywidualności ducha
osadzonego w ciele, a tym samym w całości człowieka, wskutek czego otrzymuje on
równieŜ znamię wyraźnie ludzkie.
Wspomniałem wcześniej, Ŝe istnieje centrum sercowe. Jest ono związane z
duchem. Centrum to wraz centrum brzusznym potrzebują siebie nawzajem, aby kaŜde
z nich mogło się rzeczywiście trzymać środka, zamiast ciąŜyć w dół lub w górę. Ich
wpływ odbywa się przez wzajemne przenikanie, zachodzenie na siebie obu “stref".
MoŜna to przedstawić za pomocą dwóch pólokręgów, z których jeden jest otwarty w
dół, a drugi ku górze, i które się wzajemnie przecinają. Skoro zatem centrum brzuszne
znajduje dopełnienie w centrum sercowym, ja nie zostaje unicestwione, lecz
oczyszczone do poziomu jaźni osobowej, której zjednoczenie z Absolutem dokonuje
się jako spotkanie osobowe. Centrum człowieka jest więc punktem skrzyŜowania
ciała i ducha.
ĆWICZENIE
1. Usiądź w wygodnej pozycji medytacyjnej.
2. Wyprostuj kręgosłup, zamknij oczy.
3. Skup świadomość w Centrum-Hara, tuŜ poniŜej pępka, nieco w głąb
brzucha.
4. Pozostań w tym skupieniu 10-20 minut. Nie przywiązuj się do
jakichkolwiek myśli. Jeśli twój umysł rozproszy się, wróć ponownie do swojego
Centrum.
5. Zakończ medytację.
MEDYTACJA Z MANTRĄ
Slowo w czlowieku
jest duchem w czlowieku.
P. Yogananda
Medytacja tego typu jest charakterystyczna dla tzw. Mantra Jogi, czyli Jogi
dźwięku. Opiera się ona na wiedzy o właściwościach dźwięków, o sile, wartości i
znaczeniu ich wibracji. W Ŝywych organizmach wibracje dźwiękowe wywołują
odpowiednie reakcje, a nawet zmiany strukturalne. Oddziaływają teŜ na funkcje
fizjologiczne oraz procesy podświadomości. Dźwięk ma wielką siłę. Działa on w
światach wyŜszych, o ile jest odpowiednio dobrany i skierowany. MoŜe działać tak
twórczo, jak i niszcząco. Dlatego teŜ na co dzień trzeba bardzo uwaŜać, co się mówi,
a w praktyce ezoterycznej, zanim nie osiągnie się pewnego stopnia rozwoju, nie
naleŜy stosować mantr o nieznanej treści i wibracji. Wpływ dźwięku zachodzi teŜ
wobec tzw. materii nieoŜywionej, ale pozostańmy jedynie przy tej uwadze, gdyŜ
zagadnienie to jest spoza zakresu ksiąŜki.
Joga posługuje się ściśle określonymi dźwiękami, które pierwotnie oznaczały
modlitwę i tak właśnie traktowane są w We-dach. Współcześnie wykorzystuje się
rnantry jedynie ze względu na ich wibracje oraz, w niektórych przypadkach, treści
filozoficzne. UwaŜa się w niektórych środowiskach, Ŝe nic jest waŜne co ona znaczy,
ale jak dźwięczy i jak wibruje. Wydaje mi się jednak, Ŝe rozumienie i akceptacja
treści mantry zwiększa dodatkowo jej działanie. Dźwięk jest równieŜ jednym z
głównych narzędzi, którymi mniej lub bardziej świadomie, posługują się kapłani wie-
lu religii podczas róŜnych ceremonii. Kapłan, udzielając sakramentów lub celebrując
naboŜeństwo, wypowiada pewne słowa mocy, wywierające w ciałach niewidzialnych
człowieka zamierzony skutek.
Wibracje dźwięku wytworzone przez mantrę wzbudzają podobne wibracje w
sferze eterycznej i wywołują w niej fale mające harmonizujący wpływ na nasze ciało
eteryczne, astralne i mentalne, zestrajając je w jedności. KaŜda mantra ma swój
własny kształt myślowy, a najświętsze mantry tworzą myślokształt o wielkiej
czystości i sile. Wibracje dźwięków wytworzone przez mantry pobudzają tkanki ciała
i czakry do większej aktywności, do wyŜszego poziomu wibracji. Powoduje to
oczyszczenie organizmu ludzkiego oraz środowiska z wibracji niekorzystnych. Godny
uwagi jest fakt, Ŝe nie tylko mantrujący podlega wpływowi mantry, ale i jego
otoczenie.
Odpowiednio dobrane mantry mają równieŜ znaczenie lecznicze, przekazując
swoją wibrację wewnętrznym organom ciała. Szczególnie wraŜliwym rezonatorem na
dźwięk jest kręgosłup, który w pewnych punktach wibruje w odpowiedzi na tony mu-
zyczne, a jego wibracje przekazywane całemu organizmowi, dokonują wewnętrznego
masaŜu.
Czym jest mantra? Mantra jest pojedynczym dźwiękiem (np. AAAAA...),
sylabą (np. OM), słowem (np. BÓG), krótkim zdaniem (np. OM NAMAH
SHIYAYA) lub dłuŜszą sekwencją (np. OM ASATO MA SAD GAMAYA, OM
TAMASO MA JYOTIR GAMAYA, OM MRITAYOR MA AMRITAM GAMAYA,
OM SHAANTIH SHAANTIH SHAANTIH). Wszystkie one mają swoje znaczenie
leksykalne i filozoficzne, ale podstawową ich cechą jest wywoływana wibracja.
Największe znaczenie w Jodze mają dźwięki: OM, RA, MA, RAM, KI lub ich
kombinacje, takie jak np. OM-RA-MA-OM. Jednak niezaleŜnie od jeŜyka i filozofii,
maksymalną częstotliwość wibracji i moc oddziaływania mają określenia Bóg,
jakkolwiek by to słowo nie brzmiało.
Najbardziej znane są mantry w sanskrycie. Okazuje się bowiem, Ŝe właśnie w
tym jeŜyku słowa mają największą siłę, powodującą wibracje określonego typu.
Potwierdzone to zostało równieŜ przez doświadczenia współczesnej nauki.
Spotyka się równieŜ mantry w innych językach, np. staroskan-dynawskie runy.
Szereg modlitw chrześcijańskich, np. modlitwa róŜańcowa, litanie czy tzw. modlitwa
imienia są takimi właśnie mantrami. W tym przypadku jednak (ze względu na język,
w którym się je wymawia) ich wartość polega na rytmicznym powtarzaniu słów.
Powoduje to, Ŝe umysł nie śledząc treści słów, trwa biernie w spokoju i ciszy. Nie jest
konieczne skupienie uwagi na wypowiadanych słowach. Wibracje mantr, mimo to i
tak potrafią podnieść duchowo mantrującego na coraz wyŜsze poziomy, nieraz ze
zdumiewającą prędkością. Znam przypadek, gdy modlitwa róŜańcowa posłuŜyła jako
skuteczne narzędzie wspomagające walkę z siłami próbującymi dominować nad
człowiekiem. Spośród wspomnianych mantr chrześcijańskich specyficzną jest
modlitwa imienia. W zaleŜności od słów, których się w niej uŜyje (np. “Bóg", “Jam
fest", “Jam Jest Chrystus-Bóg"), moŜe niekiedy tworzyć wspaniałe wibracje. Za to
uŜywając innych słów, moŜe się stać jedynie wartością wynikającą z rytmicznego ich
powtarzania.
Szczególną mantrą jest chrześcijańska modlitwa “Ojcze nasz...", która niesie
w sobie nie tylko konkretne treści filozoficzne, ale takŜe ogromny ładunek
emocjonalny i energetyczny (niezaleŜnie od języka, w którym jest wypowiadana).
Wydaje mi się jednak, Ŝe najskuteczniejsza jest w języku ojczystym. Z relacji
niektórych jej badaczy wynika, Ŝe wibracje tej modlitwy i skutki tej wibracji mogą
być róŜne w zaleŜności od języka. Jest to być moŜe jedyna modlitwa przekazana
ludziom przez Jezusa. Ma ona ogromną siłę działania, tym większą, im bardziej
stosunek do niej mówiącego jest pozytywny i otwarty na jej treści. Z przekazu ustnego
(Marian Bartkowiak, mistrz Reiki) znany mi jest pogląd, Ŝe poprzez wielokrotne jej
wypowiadanie człowiek zaczyna jednoczyć się z treścią i formą tej mantry, przez co
zyskuje tak duŜy potencjał energetyczny, Ŝe zdolny jest do działań, które nie są
osiągalne dla przeciętnego człowieka. Praktyka potwierdza te tezę. Potwierdza takŜe
fakt, Ŝe jest skutecznym narzędziem nawet dla tych, którzy nie identyfikują się z
religią chrześcijańską. Jednym ze sposobów wykorzystania jest uŜycie jej do walki z
wampiryzmem energetycznym. Istnieje przekonanie (M. Bartkowiak), Ŝe właśnie
brzmienie w języku polskim nadaje jej tę siłę.
Olbrzymią wibrację, choć niekoniecznie związaną z powyŜszymi działaniami,
wzbudza teŜ wersja w języku aramejskim, języku Jezusa. JuŜ w trakcie wypowiadania
poniŜszych słów odczuwa się płynący z nich spokój i siłę.
Abwoon d'bwashmaya
Nethąadash shmakh
Teytey malkuthakh
Nehwey tzevyanach aykanna d'bwashmaya aph b'arha.
Hawvlan lachma d'sunqanan yaomana.
Washboąlan khaubayn (wakhtahayn) aykana daph khnan
shbwoąan l'khayyabayn. Wela tahlan l'nesyuna Ela patzan min bisha.
Metol dilakhle malkutha wahayla wateshbukhta l'ahlam almin.
Ameyn.
Wartość filozoficzna “Ojcze nasz ..." ukrywa się w treści modlitwy. Ta treść,
którą znamy powszechnie, porusza określone struny w naszym umyśle i sercu. Ale,
gdy się przyjmie treść inną niŜ tradycyjna (np. ze względu na inne tłumaczenie) to
poruszy się inne struny i efekty wypowiadania mantry teŜ będą inne. Treść modlitwy
w innym brzmieniu moŜna znaleźć w mojej ksiąŜce o Re-iki (p. bibliografia na końcu
ksiąŜki).
Inną z mantr niesanskryckich jest współczesna tnantra ruchu “The Summit
Lighthouse", w języku angielskim (w nawiasie podano w sposób uproszczony
wymowę; apostrof wskazuje, Ŝe akcent powinien wystąpić na sylabie znajdującej się
tuŜ za nim):
“I'm the being of the violet fire, I'm the purity of tnę God's desires." [A'jem dze
biing of dze wajlet faje, A'jem dze pjurity of dze'gots dizajes.] - Jestem istotą
fioletowego płomienia, jestem czystością jakiej pragnie Bóg.
Najświętszą spośród wszystkich mantr jest OM. A. Asanga uwaŜa, Ŝe jest ona
mantrą rasy aryjskiej, do której naleŜą m.in. Europejczycy. Inne rasy mają swoje
oddzielne mantry. Na czym polega jej wielkość i moc? Najkrócej określa to św. Jan:
Na początku bylo Slowo, a Stówo bylo u Boga, a Bogiem było
Slowo.
Ono bylo na początku u Boga.
Wszystko przez nie powstalo, a bez niego nic nie powstało, co
powstalo.
W nim bylo Ŝycie, a Ŝycie bylo światłością ludzi.
A światlość świeci w ciemności, lecz ciemność jej nie przemogła.
Nawiasem mówiąc, przekład preferowany przez R. Brand-staettera, w którym
widnieje Na początku jest Slowo, wydaje się być bliŜszy prawdy, gdyŜ stworzenie nie
odbyło się jednorazowo w przeszłości, ale dokonuje się w kaŜdym momencie. Świat
rodzi się na nowo w kaŜdej chwili czasu, w wiecznej teraźniejszości, bo czas i
przestrzeń są koncepcjami powstającymi jedynie w naszym umyśle.
OM, anahat nada, sphota, słowo - to synonimy. KaŜde jest światłem i Ŝyciem
wszechświata. Tylko naprawdę nieliczni wiedzą, jakie jest ich rzeczywiste znaczenie.
Tak jak drgania są przyczyną wszystkich dźwięków, tak OM jest przyczyną
wszelkich wibracji i ruchów. “Wiele jest rozmaitych dźwięków na świecie, i nie ma
niczego bez dźwięku" (św. Paweł).
RozróŜniamy cztery fazy, stopnie dźwięku OM. Na trzy pierwsze składają się
litery A-U-M, a czwartą jest ich echo.
Litera A — symbolizuje początek, przejawienie oraz rozwój mikro- i
makrokosmosu. Świadomość energii A w mikrokosmosie nazywa się wiśwą,
natomiast w makrokosmosie wirat. Reprezentuje grube, gęste ciało i stan jawy.
Odpowiada powłoce: byt (sat).
Litera U - odpowiada zachowaniu mikro- i makrokosmosu. Świadomość
energii U, która działa w mikrokosmosie to tejas, a w makrokosmosie sutratma.
Reprezentuje subtelne ciało i stan snu z marzeniami sennymi. Odpowiada powłoce:
świadomość (czit).
Litera M - symbolizuje rozpad, zamieranie i inwolucję. Świadomość energii M
mikrokosmosu nazwano prajnia, a makrokosmosu iśwara. Reprezentuje ciało
przyczynowe oraz stan głębokiego snu, śmierci i inne stany nieświadomości.
Odpowiada powłoce: szczęśliwość (ananda).
Jest to ogólny opis liter A-U-M, który moŜna dowolnie rozwijać.
Najistotniejsze znaczenie OM było, jest i będzie zawsze poza światem nazw i
określeń, poza dziedziną języka, gdyŜ skończone nigdy nie obejmie nieskończoności.
ToteŜ nie moŜe być innych opisów, jak tylko symboliczne.
PowyŜej wspomniano o trzech stanach OM: jawa, sen z marzeniami i sen
głęboki. Stan nady jest zupełnie inny, jest ponad nimi. Jest on transcendentalną
świadomością, przekracza wszystkie słowa i zdolność pojmowania zwykłego umysłu.
Nazywa się go Brahmanem lub - jak mówi się w naszych kręgach kulturowych -
Bogiem. Jest poza świadomością i nieświadomością, poza wszelkimi rozróŜnieniami i
podziałami. To nie jest świadomość wewnętrznego świata ani teŜ zewnętrznego, ani
obu razem. To nie jest równieŜ całość, suma świadomości. Jest niepostrzegalny przez
narządy zmysłowe, niepojmowalny przez zwykły umysł, nieobejmowalny przez Ŝadną
myśl, z niczym nieporównywalny, nie dający się zrozumieć, niewyraŜalny słowami i
w jakikolwiek inny sposób. Jest podstawą wszystkich światów, jądrem Jaźni, wiecz-
nym bytem, pokojem, odwieczną wiedzą i szczęściem, jest jednym bez wtórego (Sat-
Czit-Ananda). Jest to czwarty stan względem trzech stanów świadomości naleŜących
do świata zjawiskowego. Nada jest z niczym niezwiązanym świadkiem tych trzech
stanów, jest absolutna.
Chcąc wiec praktykować medytację z mantrą OM, warto zdawać sobie
sprawę, co ona oznacza. W ten sposób mamy szansę wykorzystać jej potencjał
optymalnie.
Przed rozpoczęciem praktyki medytacji z dźwiękiem lub mantrą warto
zapoznać się z poniŜszymi wskazówkami. NaleŜy m.in. odpowiednio przygotować
struny głosowe. Dobrze jest uprzednio przepłukać usta z krtanią włącznie, jedną
łyŜeczką oleju lub oliwy. KaŜdą mantrę naleŜy wymawiać powoli, rozwaŜnie, z
najwyŜszym skupieniem, zwracając wielką uwagę na znaczenie i doniosłość tego, Ŝe
się je wypowiada. Im więcej staranności wkładamy w jej wypowiadanie, tym
skuteczniejsza będzie silą jej oddziaływania. Medytację tego typu wykonuje się
zawsze na siedząco.
Nie ma większego znaczenia, czy mantrą jest mówiona, intonowana czy
powstaje jedynie w myśli. Jej działanie jest jednakowe.
Mantrę OM wypowiadamy układając język i gardło do wymówienia aaa...,
natomiast usta do wymówienia uuu..., dzięki czemu powstaje dźwięk ooo... Powoli
zamykamy usta i kończymy
wibrację wymawiając mmm... Przejście miedzy poszczególnymi fazami jest
płynne, dźwięk jest jednakowo intensywny i wysoki. W skupieniu obserwujemy, jak
przy zmianie dźwięku wibracje postępują z dołu do góry: dóf i środek płuc (aaa...),
szyja (uuu...) i głowa (mmm...).
Wskazanym jest stosowanie naprzemienne mantry intonowanej w myśli lub
słyszalnie z ciszą medytacyjną (tzn. ze wsłuchiwaniem się w Nią) w przyjętych dla
siebie odstępach czasu, koncentrując się w Centrum //ara. KaŜdy dźwięk, kaŜda cisza
powinna tworzyć w nas stan harmonii, stan równowagi pomiędzy tendencjami
przeciwstawnych energii Yin i Yang.
Śpiewając głośno tnantrę OM w grupie, uzyskuje się efekt dźwiękowy
podobny do bicia dzwonów. Warunkiem jest asyn-chronizacja śpiewu poszczególnych
uczestników.
Na koniec przedstawiam przykłady mantr, które stanowią klasykę medytacji z
mantrą. Pochodzą one z róŜnych kultur i okresów historycznych. Podaję równieŜ
próbę ich interpretacji (próbę, bo znaczenie tych mantr wychodzi zawsze poza
moŜliwości frazeologiczne, jak mogliśmy się wcześniej zorientować przy interpretacji
OM).
Buddyzm-Hinduizm:
Om - Bóg.
Om Mani Padme Hum — Klejnot wiedzy jest w umyśle.
Om Namah Shivaya - Bóg jest przeznaczeniem.
Ganesha Sharanam — Ganesza jest moim schronieniem.
Shanti — Pokój.
Om Ah Hum — Natura jest Boską Esencją.
So Ham - On jest mną, a ja Nim jestem.
Tat Tvam Asi — Ty jesteś Tym.
Aham Brahma Asmi — Ja jestem Wiekuistą Jaźnią.
Om Yajra Sattwa - Bóg jest najdoskonalszą Istotą.
Neti neti - Nie to, nie to.
Hare Krishna, Hare Krishna, Krishna Krishna, Hare Hare, Hare Rama, Hare
Rama,
Rama Rama, Hare Hare - imiona Kriszny.
Sikhizm:
Ik oankar — Jeden jest Bóg.
Chrześcijaństwo-Judaizm:
Amenh (spolszczone: Amen) — Bądź wola Twoja.
Isa (spolszczone: Jezus) — imię Jezusa.
Ave Maria - Zdrowaś Mario.
Kyrie Elejson - Bóg jest miłosierny.
Hallelu-Jah (spolszczone -.Alleluja) - Chwalcie Boga.
JHWH (spolszczone: Jahwe) — Jam Jest.
Kodosh, Kodosh, Adonai Tsebayoth - Święty, Święty, Pan Bóg
zastępów. Shalom - Pokój.
Islam:
La ilaha Ula Llah — Nie ma innego bóstwa oprócz Boga. Al-Llah-Hu Akbar –
Bóg jest wielki.
Llahi Ar-Rahmani Ar-Rahimi - W imię Boga litościwego, miłosiernego.
Al-Hamdu Li-Llahi - Chwała niech będzie Bogu. In sza'a Llah - Jeśli Bóg
zechce. Ma sza'a Llah - Co Bóg zechciał.
Kultury indiańskie:
Yirakocza - imię Boga.
En Lak'Ech, A Lak'En - Jestem drugim Tobą, Jesteś drugim Mną.
Ouetzalcoatl - imię Boga.
Wszystkie te przykłady pokazują, Ŝe niezaleŜnie od tego z jakiej kultury
pochodzą mantry, ich istota jest taka sama. Ich wymawianie sprowadza się więc do
powtarzania imion Boga, chwalenia jego cech, przypominania o naszej z Nim
jedności. To prawda, Ŝe brzmią one inaczej, moŜe bardziej egzotycznie, ale nie
wnoszą niczego nowego wobec własnej kultury i religii, Wydaje mi się, Ŝe ma duŜe
znaczenie, które mantry stosujemy. Najlepsze bodaj efekty, widoczne niekiedy
dopiero po dość długim czasie ich wykorzystywania, dają mantry własnej strefy
filozoficzno-religijnej. Przez ich intonowanie utoŜsamiamy się z wibracjami, w
których zostaliśmy umiejscowieni w tym świecie. Dzięki tej spójności nie zakłócamy
harmoni między tym, co dla nas zaplanowano, a tym co realizujemy. Nasza
indywidualna droga rozwoju idzie wtedy po najprostrzej linii. Co oczywiście nie wy-
klucza sięgania do innych kultur, bo być moŜe dla niektórych właśnie to jest
korzystniejsze.
Zadaniem adepta rozwoju duchowego jest znalezienie i odkrycie swego
własnego i najgłębszego tonu, a niekoniecznie skopiowanie istniejących wzorów.
Intuicyjnie przyjęta mantra daje często więcej korzyści niŜ ta najbardziej “klasyczna".
Wielu czytelnikom znana jest prawdopodobnie nazwa Medytacja
Transcendentalna (skrót: TM). Jest to medytacja z mantra przeniesiona na grunt
zachodni przez Swami Maharishi Mahesch Yogi. O ile jednak klasyczna medytacja z
mantra ściąga na man-trującego WyŜsze Energie, to medytacja transcendentalna
polega często na bezmyślnym powtarzaniu bezwartościowego słowa, przez co jej
jedynym skutkiem jest wyciszenie umysłu.
ĆWICZENIE
1. Przyjmij wygodną pozycję siedzącą i zamknij oczy.
2. Rozluźnij całe ciało i uspokój myśli.
3. Określ w myśli czas, przez który pozostaniesz w medytacji.
4. Powtarzaj wybraną wcześniej mantrę glośno lub mentalnie przez zadany
sobie czas. W odpowiednim momencie pojawi się myśl, Ŝe naleŜy zakończyć — to
będzie wtedy, gdy upłynie czas na medytację. Zakończ wówczas intonowanie mantry.
5. Powróć do stanu świadomości, otwórz oczy.
AGNIHOTRA - MEDYTACJA Z OGNIEM
O Agni! Ogniu święty! Tyś jest
wzbiciem się modlitwy w niebiosa,
iskrą boŜą utajoną w kaŜdej rzeczy
i świetlaną duszą Słońca.
Wedy
Nauki świętych Rishi z czasów początków ludzkości na naszej planecie były
poznaniem prawdziwej wiedzy o powiązaniu ducha z materią. Nauki te wnikały
głęboko we wszystkie procesy przyrody i umiały w nich rozpoznać to, co jest w jej
procesach czynne duchowo. W gruncie rzeczy zawsze jesteśmy otoczeni duchowymi
istotami i zdarzeniami. Trzeba to więc tylko zauwaŜyć. Wszystko, co dzieje się
materialnie, jest tylko odbiciem duchowych faktów i wszystkie rzeczy, z jakimi mamy
materialnie do czynienia, stanowią jedynie zewnętrzną osłonę duchowych istot.
Wspomniana wiedza duchowa, za najwaŜniejsze zjawisko przyrody uwaŜała
ogień. Za główne zaś zagadnienie w ramach nauki, duchowe rozwaŜania o ogniu.
Miały one znaczenie w poznaniu Ŝycia jako takiego oraz poznaniu wielu spraw i
procesów duchowych. Aby to zrozumieć, musimy się zapoznać z kilkoma dodat-
kowymi informacjami na temat zjawisk w przyrodzie.
Wszystko, co nas otacza w świecie fizycznym, powstało z eteru. Z niego
bowiem powstały cztery elementarne Ŝywioły, elementy: ziemia, woda, powietrze i
ogień. To właśnie one nas otaczają jako jedyne elementy materii. Wczasach nauk
Rishi inaczej jednak rozumiano te elementy niŜ obecnie. Np. ziemią określano pewien
stan bytu, a mianowicie stan stały. Zatem ziemią nazywano grunt orny, kryształ
minerału, itd. Podobnie za wodę uznawano nie tylko wodę rozumianą współcześnie,
ale teŜ wszystko co płynne, np. roztopione Ŝelazo i inne metale w stanie płynnym.
Wszystko co dzisiaj nazywamy ciałem lotnym, stan określany jako gazowy, wówczas
określane było jako powietrze, niezaleŜnie od substancji, z jaką miało się do
czynienia, np. powietrze, tlen czy inny gaz.
Za czwarty z podstawowych elementów uznawano ogień. W przeciwieństwie
do współczesnej nauki, wiedza duchowa widzi w nim coś, co ma substancję, tyle
tylko, Ŝe ta substancja jest subtelniej -sza od powietrza. Tak jak element ziemi
przemienia się w płyn, tak samo dla wiedzy duchowej substancja lotna przechodzi
stopniowo w stan ognia. Ogień jest elementem tak subtelnym, Ŝe przenika wszystkie
pozostałe elementy. Przenikając powietrze, czyni je ciepłym. Podobnie przenika
ziemię i wodę. Wszystkie elementy, oprócz ognia, są oddzielone od pozostałych.
Jedynie ogień przenika wszystkie z nich. Między tymi pierwszymi elementami a
ogniem albo ciepłem jest jeszcze inna zasadnicza róŜnica. Wszystko co określamy
jako ziemię, czyli coś stałego, postrzegamy w ten sposób, Ŝe przy dotyku stawia ono
opór. Podobnie jest z elementem wody. Poddaje się ona znacznie łatwiej niŜ ziemia,
ale opór wyraźnie istnieje. Analogicznie teŜ przedstawia się sprawa z elementem
powietrza. TakŜe ten element postrzegamy tylko zewnętrznie, wyczuwając opór w
kontakcie z nim. Z ciepłem natomiast jest inaczej. Ciepło postrzegamy nie tylko
wtedy gdy odwołujemy się do zewnętrznego dotyku, ale takŜe, a kto wie czy nie jest
to waŜniejsze, równieŜ wewnętrznie. Ciepło moŜemy więc postrzegać dotykając
przedmiotu, który ma pewien stopień ciepłoty. I wtedy odbieramy go tak jak pozostałe
elementy. MoŜemy teŜ odczuwać ciepło w naszym wewnętrznym stanie. Tak więc
cieplo, czyli ogień, ma niejako dwa oblicza. Jedno, które ukazuje
się, gdy postrzegamy je zewnętrznie i drugie wewnętrzne, gdy odczuwamy
samych siebie w pewnym stanie ciepła. Człowiek odczuwa stan swojego
wewnętrznego ciepła. Mało jednak troszczy się świadomie o substancje lotne, plynne
i stałe, jakie się w nim znajdują, a więc o to, co jest elementem wody, powietrza i
ziemi. Zaczyna on niejako odczuwać siebie w Ŝywiole ciepła. Element ciepła ma
zatem rzeczywiście stronę wewnętrzną i zewnętrzną. Dlatego teŜ dawna, a w ślad za
nią współczesna, wiedza duchowa uwaŜa, Ŝe ciepło, czyli ogień jest elementem, w
którym mate-rialność zaczyna mieć charakter duchowy. MoŜemy wiec mówić o ogniu
zewnętrznym i ogniu duszy w nas samych.
Dla wiedzy duchowej ogień stanowił wobec tego zawsze pomost pomiędzy
tym co zewnętrzne, materialne, a tym co jest duchowe, co człowiek moŜe postrzegać
tylko wewnętrznie. Przy rozpatrywaniu przyrody stawiano zawsze ogień albo ciepło w
punkcie centralnym, poniewaŜ ogień jest jakby bramą, przez którą idąc od rzeczy
zewnętrznych przenikamy do wnętrza. Ogień jest zatem bramą. Stojąc przed nią
widzimy ją od zewnątrz, ale moŜemy ją otworzyć i patrzeć od wewnątrz. Gdy
dotykamy jakiegoś zewnętrznego przedmiotu, poznajemy ogień, który na równi z po-
zostałymi trzema elementami przychodzi do nas z zewnątrz. Gdy postrzegamy ciepło
wewnętrzne, to odczuwamy je jako coś, co przynaleŜy do samego siebie. Stajemy
wtedy po wewnętrznej stronie bramy i wstępujemy w dziedzinę duszy. Tak ujmowała
tę sprawę wiedza o ogniu. Dlatego teŜ w ogniu widziano coś, w czym rozgrywa się
materialność i to, co duchowe.
JeŜeli spojrzeć na przedmiot trawiony przez ogień, widać w nim dwie rzeczy
rodzące się jednocześnie. Z jednej strony mamy światło, z drugiej dym. Człowiek
uprawiający wiedzę duchową, patrzy zatem na ogień jak na coś, co stoi w środku
pomiędzy światłem a dymem.
W odniesieniu do światła, które rodzi się z ognia, naleŜy uzmysłowić sobie
pewien oczywisty i waŜny fakt. Wielu ludzi zapytanych czy widzą światło odpowie,
Ŝe tak. A jednak odpowiedź taka jest, choć nieświadomie, ale fałszywa. W
rzeczywistości oko fizyczne nie widzi światła. Światło jedynie umoŜliwia widzenie
przedmiotów, które mogą być stałe, płynne, lotne, ale nie widzi się samego światła.
Wyobraźmy sobie przestrzeń wszechświata oświetloną światłem w taki sposób, Ŝe
źródło światła jest dla nas niewidoczne. Czy patrząc w tę oświetloną przestrzeń
widzielibyśmy światło? Nie widzielibyśmy niczego. Zobaczylibyśmy coś dopiero
wtedy, gdy w tej prześwietlonej przestrzeni znajdować się będzie jakiś przedmiot. Nie
widzi się światła, ale dzięki niemu widzi się to, co jest stałe, płynne lub lotne. Światło
jest niepo-strzegalne zewnętrznymi zmysłami. JeŜeli więc np. patrzymy na słońce, nie
widzimy światła, lecz płonące ciało, z którego światło wypływa.
A zatem, gdy tak wznosimy się od ziemi poprzez wodę, powietrze do ognia, a
następnie do światła, przechodzimy od tego co jest zewnętrznie postrzegalne,
widzialne, do tego, co jest zewnętrznie niepostrzegalne, eterycznoduchowe. I dlatego
teŜ w wiedzy duchowej mówi się, Ŝe ogień stoi na granicy pomiędzy nimi.
Co się dzieje w trakcie palenia się jakiegoś ciała? Z jednej strony widać światło będące czymś
zewnętrznie niewidzialnym, czego działanie sięga w świat duchowy. Ciepło, gdy jest tak silne, Ŝe staje
się źródłem światła, wytwarza to, co nie jest zewnętrznie materialne, to co jest niewidzialne. Z drugiej
strony musi to jednak opłacić wytwarzając dym. Z tego co było poprzednio przezroczyste,
prześwietlone, musi powstać coś nieprzezroczystego, coś o charakterze dymu. Widzimy więc, Ŝe
ciepło, czyli ogień ulega zróŜnicowaniu, podziałowi. Rezultatem tego podziału jest więc m.in. światło,
przez które ciepło otwiera drogę w świat nadzmysłowy. Ciepło zaś wysyłając światło w górę, w świat
niematerialny, musi jednocześnie zsyłać coś w dół, w świat materialny, w świat rzeczy widzialnych. Nic
nie powstaje w świecie w sposób jednostronny. Wszystko co powstaje ma dwie strony. JeŜeli więc z
jednej strony, z ciepła powstaje światło, to z drugiej strony powstaje zmącenie.
NaleŜy zdać sobie sprawę, Ŝe opisany proces stanowi jedynie stronę
zewnętrzną zjawiska, jest tylko fizyczno-materialnym procesem. U podstaw tego
procesu leŜy jednak coś zupełnie innego. Gdy mamy przed sobą tylko samo ciepło, a
więc coś, co jeszcze nie świeci, to postrzegamy je pod pewnym względem jako coś
zewnętrznie fizyczne, ale wewnątrz tego jest teŜ coś duchowego. Kiedy to ciepło
stanie się tak silne, Ŝe pojawia się świecenie i wytwarza się dym, to coś z tejŜe
duchowości, która była w cieple, musi po prostu w ten dym przejść. Ta część
duchowości, która przechodzi w dym, czyli w element powietrzny, a zatem w coś, co
stoi poniŜej ciepła, jest teraz jakby wczarowana w to zmącenie. Duchowe istoty
złączone z ciepłem, muszą się z tym niejako pogodzić (akceptują to dobrowolnie), Ŝe
zostają wczarowane w to co staje się gęste, co staje się dymem. Wiedza duchowa we
wszystkim, co daje się postrzegać zewnętrznie, widzi coś, co powstało z pewnego
pierwotnego stanu ognia albo ciepła. Dopiero później stało się powietrzem, dymem
albo gazem, kiedy ciepło zagęściło się do stanu gazu, gaz do cieczy, a ciecz do
substancji stałej.
Spójrzmy teraz na otaczający nas świat. Zastanówmy się nad wszystkim co
jest stałe, płynne, lotne i ogniste. Stwierdzimy, Ŝe nie mamy do czynienia z niczym
innym jak tylko z ogniem. Właściwie to wszystko jest ogniem, tyle tylko, Ŝe ogniem
zagęszczonym. Tak więc zarówno woda w oceanie, jak i pokłady węgla są takim
właśnie zagęszczonym ogniem. Nie zapominajmy jednak, Ŝe w kaŜdej zagęszczonej
substancji tkwi zawsze duchowość.
Ale w jaki więc sposób bosko-duchowe istoty, które znajdują się wokół nas,
osiągają to, Ŝe powstają rzeczy stałe, jakie widzimy na ziemi, Ŝe powstają rzeczy
płynne i lotne. Zsyłają one po prostu w dół duchy elementarne, Ŝyjące w ogniu.
Zamykają je potem w powietrzu, w wodzie i w ziemi. Są to niejako posłowie,
elementarni posłowie twórczych istot, które budują świat. Istoty elementarne
przebywają pierwotnie w ogniu. W pewnym momencię zostają jakby skazane, aby Ŝyć
jako istoty wczarowane w materie. Wszystko więc, co nas otacza, zawdzięczamy tym
istotom, które musiały zejść z elementu ognia i dać się wczarować.
Czy my, ludzie, moŜemy coś uczynić, aby wybawić to, co zostało tak
wczarowane? MoŜemy, gdyŜ wszystko co robimy w świecie fizycznym jest w gruncie
rzeczy wyrazem procesów duchowych. Rozpatrzmy np. przypadek, Ŝe ktoś patrzy na
jakiś przedmiot. Co się wtedy dzieje? Człowiek oraz to, co jest wczarowane w
materię, mają wzajemnie coś do zrobienia. To, Ŝe człowiek patrzy na coś powoduje, iŜ
z tego czegoś przenika w człowieka rój istot elementarnych, które były i są ciągle
wczarowywane na skutek procesów zagęszczania, jakie dokonują się w świecie.
Przyjmijmy, Ŝe człowiek, który patrzy na przedmiot, nie zastanawia się nad tym co
robi, a jednocześnie nie ma w sobie skłonności do tego, aby w swojej duszy oŜywić
coś z ducha tej rzeczy. Po prostu idzie przez świat nie troszcząc się o to, co go otacza.
Nie przepracowuje w sposób duchowy tego co widzi, nie przepaja tego ani ideami, ani
uczuciami. Zadowala się tym, Ŝe patrzy w sposób materialny na to, co stoi przed nim
w świecie. Owe duchy elementarne wnikają wówczas w niego, tkwią w jego wnętrzu,
ale nic nie zyskały we wszechświatowym procesie przemiany. Przeszły tylko ze
świata zewnętrznego w człowieka. A teraz przyjmijmy, Ŝe mamy do czynienia z
człowiekiem, który przepracowuje duchowo doznania świata zewnętrznego, który
odwołuje się do swoich idei, do swoich pojęć, wytwarza sobie wyobraŜenia dotyczące
duchowego podłoŜa świata. Nie zadowala się tym, Ŝe widzi przedmiot, ale rozmyśla
nad jego istotą, odczuwa piękno zjawiska i przepełnia duchem swoje doznania. Co się
wówczas dzieje? Człowiek, który ma taki stosunek do rzeczy, wyzwala dzięki włas-
nemu procesowi duchowemu istoty elementarne wnikające weń ze świata
zewnętrznego i podnosi je wzwyŜ do tego, czym były poprzednio. Wyzwala je zatem
ze stanu wczarowania. W ten sposób moŜemy istoty wczarowane w powietrzu,
wodzie i ziemi zamknąć w naszym wnętrzu, nie wywołując w nich Ŝadnej zmiany
albo poprzez to, Ŝe sami coraz bardziej przepajamy się duchem, moŜemy
wyswobodzić, wyzwolić i sprowadzić je z powrotem do ich własnego elementu. Przez
cały okres Ŝycia wnikają w człowieka ze świata zewnętrznego duchy elementarne. W
tej mierze, w jakiej człowiek stara się lub nie przepracować rzeczy świata
zewnętrznego, w takiej samej mierze wyzwala lub nie istoty elementarne.
Co się dzieje z tymi istotami elementarnymi, które z rzeczy przeszły niejako w
człowieka. Na razie pozostają one w człowieku. Dotyczy to i tych, które są
wyzwolone, jak i tych, których człowiek nie umiał wyzwolić. Wszystkie one muszą
tam pozostać aŜ do śmierci fizycznej człowieka. Kiedy człowiek przechodzi przez
bramę śmierci, występuje róŜnica pomiędzy dalszym losem obu grup istot. Te, które
weszły w człowieka i nie zostały przez niego wydźwignięte do wyŜszego elementu,
które nie zostały przemienione, nic na razie nie zyskały z przejścia z rzeczy w
człowieka. Gdy człowiek ponownie inkarnuje idąc przez bramę narodzin, wówczas
wszystkie te istoty powracają równieŜ w świat fizyczny. Tych natomiast, które
wyswobodził, nie przenosi juŜ ze sobą w materię. Te powróciły do swojego
pierwotnego elementu, do świata, w którym znajdowały się poprzednio.
Od człowieka zatem zaleŜy czy przez swój rozwój, przez sposób w jaki odnosi
się do materii, do zewnętrznej przyrody, uwalnia wczarowane w materię istoty
elementarne, czy wiąŜe je z ziemią jeszcze silniej niŜ dotychczas. CóŜ więc takiego
czyni człowiek, gdy patrząc na jakiś przedmiot wyzwala z niego ducha elemen-
tarnego. Duchowo czyni on coś przeciwnego niŜ zdarzyło się kiedyś. O ile poprzednio
wytwarzał się z ognia dym, to teraz człowiek wytwarza duchowy ogień z dymu tylko,
Ŝe ogień ten oddaje dopiero po swojej śmierci. Jak więc głębokie i mądre były i są
stare obrzędy ofiarne, gdy rozpatrujemy je w świetle wiedzy duchowej. W religiach,
które opierały się na rzeczywistym poznaniu prawd duchowych, ogień i dym nabierały
ogromnych wartości. Rozniecanie ognia ofiarnego i unoszenie dymu do góry było
wielkim symbolem tego, co dzieje się w nas i wokół nas. Co dzieje się w trakcie takiej
ofiary? Tam, gdzie z ciepła powstaje substancja stała, czyli dym, wczarowany w niego
zostaje jakiś duch. Ale równocześnie na skutek tego, Ŝe człowiek śledzi cały ten
proces modląc się, duch ten zostaje przejęty tak, Ŝe po śmierci człowieka wznosi się
znowu w wyŜszy świat. CóŜ więc się tam dokonywało? Dokonywał się rodzaj
spektaklu. Ci, którzy brali w nim świadomy udział, nie tylko patrzyli na dym lecz
takŜe brali czynny udział w podniesieniu duchowości do elementu ognia. Uwalniali
więc wczarowanego ducha, przy czym tak rozpoczęty proces dokończą w przyszłości,
po swojej śmierci. Nieświadomi zaś tego procesu, widzący jedynie dym w sensie
fizycznym, zmarnowali okazję do wyzwolenia duchów elementarnych, które w
przyszłości będą musiały wrócić na ziemię.
Jednym z misteriów, w których istotną rolę odgrywa ogień, są Yajnya (czyt.
JadŜnia) lub Homa. Oparte są one na szeroko pojętej wiedzy traktującej o energii
krąŜącej w świecie. Wiele z rytuałów praktykowanych przez całą ludzkość, a opartych
na ogniu, wywodzi się właśnie z tych Yajnya. Agnihotra jest bodaj najstarszą i
najkrótszą jej formą, odgrywającą szczególną rolę dla całego naturalnego środowiska,
zarówno oŜywionego, jak i nieoŜywionego. Przede wszystkim spełnia ona rolę
fizycznego i duchowego oczyszczenia człowieka oraz jego otoczenia.
Agnihotra (sanskr. agm-ogień; hotra-palenie) jest to mały ogień, palony
dokładnie o wschodzie lub zachodzie słońca, w miedzianej, ściętej piramidce.
Paliwem uŜywanym do palenia tego ognia jest suszony, czysty nawóz krowi,
klarowane masło uŜywane do smarowania kawałków nawozu oraz odrobina
niełuskanego ryŜu, który wrzuca się do ognia podczas śpiewania mantry. Do rozpa-
lania uŜywa się drewienek z brzozy.
Nie wnikając nawet w sprawy duchowe zauwaŜymy, Ŝe praktykowanie
Agnihotry jest ze wszech miar poŜyteczne. Oczyszcza m.in. atmosferę wokół
piramidki (ok. 100 m2 silnie, do 1 km2 słabiej) oraz nasyca ją praną, t. j. energią
Ŝyciową, niezbędną do Ŝycia wszystkich Ŝywych organizmów. Efektem tego są
zmiany psychiczno-umysłowe, które z kolei dokonują zmian fizjologicznych
człowieka. Oczyszczane jest teŜ całe środowisko naturalne.
Według wiedzy Yajnya umysł znajduje się pod wpływem róŜnorodnych
rytmów natury, odpowiadających ruchowi ziemi i innych ciał niebieskich. Jednym z
rytmów są wschody i zachody słońca, które mają wpływ na wszystko co Ŝyje.
Następuje wówczas intensywny przypływ energii kosmicznej, która posiada ogromną
siłę uzdrawiającą. Jej oddziaływanie jest pełne harmonii i miłości.
Podczas wschodu i zachodu promienie słońca padają na ziemię pod pewnym
kątem, przecinając się z pasami geomagnetycznymi ziemi i powodując silne
zjonizowanie atmosfery, co jest korzystne dla organizmu. JeŜeli w tym czasie palimy
ogień w naczyniu o specjalnych właściwościach, spalając specjalne substancje i
śpiewając odpowiednią mantrę, następuje zwiększenie efektów naturalnych. Dzieje
się tak dlatego, poniewaŜ łączą się subtelne energie wysyłane z piramidy z energią
promieni słonecznych oraz energią płynącą ze śpiewania mantry. Bezpośrednio nad
miejscem palenia Agnihotry powstaje lej sięgający, według niektórych badaczy, 12
km nad ziemię, przez który, po zgaszeniu ognia, przedostaje się Ŝyciodajna prana.
Do palenia ognia uŜywamy miedzianego naczynia, o kształcie półściętej,
odwróconej piramidy (a właściwie kilku, leŜących na sobie, piramid), o określonych
wymiarach i proporcjach, tłoczonego z jednego kawałka blachy. Spotyka się teŜ
piramidki ceramiczne. Najczęściej stosuje się naczynia mające ugory, w najszerszym
miejscu, wymiary około 15 x 15 cm. Niekiedy, gdy celem jest większy obszar
oddziaływania (np. duŜe pole uprawne), stosuje się naczynia o wymiarach rzędu 50 x
50 cm.
Piramidkę naleŜy ustawić jednym bokiem, najlepiej zawsze tym samym, w
kierunku północy, pomagając sobie kompasem. Stawia się ją na porcelanowej lub
kamionkowej podstawce.
Do środka wkładamy drobne kawałki nawozu posmarowanego sklarowanym
masłem ghee (czyt. gi). Masło ghee jest to przetopione masło krowie, z którego
odparowano wodę i odsączono przez gazę zanieczyszczenia, co powoduje, Ŝe nie pali
się w wysokich temperaturach, a brak w nim wody ułatwia proces palenia ognia.
Nawozem jest suszony nawóz krowi, pozbawiony zanieczyszczeń i robaków. Znany
on jest od dawna w medycynie ludowej jako środek leczniczy o działaniu
dezynfekującym. Do rozpalania ognia stosuje się cienkie, brzozowe patyczki. Mogą
one być równieŜ z innych drzew, z wyjątkiem mających kolce lub wydających gorzkie
owoce.
Ogień rozpala się na krótko przed wschodem lub zachodem słońca. W czasie,
gdy słońce jest w połowie horyzontu, ogień powinien się juŜ palić. W tym samym
momencie palący Agnihotrę sam śpiewa mantrę (rys. 27), siedząc twarzą zwróconą na
wschód (informacje n.t. mantr znajdują się w rozdziale: Medytacja z mantrą):
Mantra śpiewana o wschodzie: Mantrą śpiewana o zachodzie:
Suryaya Swaha Agnaye Swaha
Syryaya Idam Na Mama Agnaye Idam Na Mama
Prajapataye Swaha Prajapataye Swaha
Prajapataye Idam Na Mama Prajapataye Idam Na Mama
Śpiewanie mantry potęguje efekty palenia ognia. W trakcie śpiewania, po
słowie Swaha, moŜna wsypać do ognia szczyptę niełuskanego ryŜu, który spalony
dodaje specyficznego rodzaju energii, wzmacniając równieŜ efekty palenia.
Rys. 27 Mantra wieczorna do Agnihotry.
Do praktykowania Agnihotry dobrze jest wydzielić osobny pokój lub
chociaŜby miejsce, gdzie piramidka mogłaby stać na stale, pomiędzy kolejnymi
paleniami. Powinna ona stać wówczas niepo-ruszona. Bezpośrednio przed jej
następnym wykorzystaniem naleŜy wysypać popiół, usuwając drewienkiem
pozostałości.
Osoby biorące udział w misterium palenia ognia, wraz z palącym, siedzą w
zamkniętym kręgu medytując przez cały czas utrzymywania ognia, a takŜe po jego
zgaśnięciu pozwalając, aby wygasł równieŜ Ŝar w popiele.
Ci, którzy ze względów estetycznych (lub jakichkolwiek innych) nie chcą lub
nie mogą palić Agnihotry stosując tradycyjny krowi nawóz, niech wykorzystają
naczynie-piramidkę, a w jego wnętrzu zapalą świece. Palenie jej da podobne efekty, a
jest na pewno mniej kłopotliwe. Namiastką palenia Agnihotry jest teŜ ognisko. MoŜna
doskonale medytować przy takim ogniu, ale brakuje wtedy efektu, który zachodzi
dzięki naczyniu-piramidce, chyba, Ŝe zbuduje się palenisko na kształt tych, które
stosowali nasi przodkowie. Jest to okrągłe wgłębienie w ziemi, o ukośnych bokach
wyłoŜonych kamieniami.
ĆWICZENIE
1. Przygotuj siebie, miejsce i naczynie do palenia Agnihotry oraz wszystkie
pozostałe przedmioty. Rób to w ciszy i skupieniu. Bądź przygotowany do rozpalenia
ognia na kilka minut przez wschodem lub zachodem słońca. Nie musisz go widzieć.
WaŜne, Ŝe znasz moment, w którym przetnie linie horyzontu. Jeśli jest to niemoŜliwe,
moŜesz zapalić ogień w innym momencie.
2. Przyjmij pozycje siedzącą. Rozpal ogień, wykonując te czynności, z
którymi zapoznałeś się powyŜej. Skup się na wykonywanych czynnościach.
3. Po odśpiewaniu mantry wrzuć mentalnie do piramidki wszystkie swoje
kłopoty, choroby, ograniczenia i in., które zostaną w niej spalone, przez co oczyścisz
się. Wpatruj się dalej w płomień przez jakiś czas, a następnie, po zamknięciu oczu,
przenoś go mentalne do róŜnych części ciała. Nastąpi oczyszczanie ogniem tych stref
w taki sposób, jakby ogień działał fizycznie. Wypalą się emocje, blokady, złe energie.
Oczyści się pole dla tego, co dobre.
4. Trwaj dalej w ciszy i kontynuuj medytację, przyjmując taką jej formę,
która ci odpowiada. MoŜesz medytować z jakimś tematem lub beztematycznie.
Pozostań w medytacji aŜ do wypalenia się wszystkich składników i wygaśnięcia Ŝaru.
5. Zakończ medytację. Zwróć uwagę na swoje dłonie, w których powinieneś
odczuć wyraźnie wilgoć. Jest to efekt przemiany kolejnych Ŝywiołów, która się
dokonała w trakcie całego misterium i medytacji. Rozpoczynając od elementu ognia,
przez element powietrza (dym), a kończąc na elemencie wody (wilgoć).
MEDYTACJA W PRZYRODZIE
Tylko taki umyśl, który patrzy na
drzewo, gwiazdy lub lśniące wody
rzeki z całkowitym zapomnieniem
o sobie, wie, czym jest piękno.
J. Krishnamurti
Wielu mędrców i mistrzów róŜnych filozofii przenosiło się w góry, do lasów,
aby tam kontynuować swoje praktyki. Nie o taki mi jednak kontakt z przyrodą tutaj
chodzi. W naszym przypadku przyroda jest elementem, który aktywnie bierze udział
w medytacji. Jesteśmy tej przyrody świadomi, obserwujemy ją mając otwarte oczy,
spacerujemy pośród niej. Zwolennikiem tego rodzaju medytacji jest szczególnie J.
Krishnamurti, którego opisy kilku takich medytacji w przyrodzie i stanu umysłu, jaki
wówczas ma miejsce, pozwolę sobie zacytować.
“Po przejściu deszczu wzgórza wyglądały wspaniale. Obfitość opadów
sprawiła, Ŝe piękno tych wzgórz było nadzwyczajne. Niebo było wciąŜ pochmurne, a
w powietrzu unosiła się woń szałwii, sumaku i eukaliptusa. Panowała niezwykła
cisza. PogrąŜone w ciszy wzgórza, kontrastowały z leŜącym daleko w dole morzem.
Obserwując i rozglądając się wokół czułeś, Ŝe wszystko pozostawiłeś na dole: swoje
ubrania, swe myśli i róŜne sprawy tego Ŝycia. Teraz szedłeś beztrosko przed siebie,
bez jakiejkolwiek myśli, bez Ŝadnego obciąŜenia, a z poczuciem całkowitej pustki i
piękna. Umysł twój przebywał w medytacji, w nieznanym mu dotąd stanie, w którym
rozkwitała miłość. Tylko bowiem gleba medytacji umoŜliwia rozkwitanie tego
kwiatu. Było to naprawdę cudowne i niezwykłe; towarzyszyło ci przez całą noc i gdy
zbudziłeś się na długo przed świtem, ciągle jeszcze przebywało w twoim sercu, wraz
z niewiarygodnym, nieuzasadnionym zachwytem.
(...) W dzień i w nocy padał ulewny deszcz. Kiedy szedłeś plaŜą, olbrzymie
fale z siłą załamywały się we wspaniałych łukach. Idąc pod wiatr poczułeś nagle, Ŝe
miedzy tobą i niebem nic nie ma; i niebiańska była ta otwartość. Być tak zupełnie,
najtkliwiej otwartym wobec tych wzgórz, morza, człowieka - oto prawdziwa istota
medytacji. Nie mieć Ŝadnych oporów, od niczego wewnętrznie się nie odgradzać, być
prawdziwie, zupełnie wolnym od wszelkich drobnych pragnień i oczekiwań wraz z
całą ich hipokryzją i konfliktami. I gdy tego wieczoru chodziłeś po mokrym piasku
plaŜy, doznałeś tego cudownego poczucia otwartej wolności i wielkiej miłości,
przebywającej nie w tobie i nie poza tobą, ale wszechobecnej. Nie zdajemy sobie
sprawy, jak waŜne jest uwolnienie się od natrętnych przyjemności i związanych z
nimi cierpień, tak by umysł pozostawał sam. Tylko otwarty umysł jest zupełnie
samotny. Poczułeś to wszystko tak nagle. Odarty ze wszystkiego, byłeś nagością i
pustką, i dlatego całkowicie otwarty. Piękna nie ograniczały myśli ani uczucia —
wydawało się ono wszechobecne. Tym jest medytacja.
(...) Tego ranka morze wyglądało jak jezioro lub ogromna rzeka, bez
zmarszczki i tak spokojne, Ŝe mogłeś widzieć wodne odbicie ostatnich gwiazd
przedświtu. A gdy nad widnokręgiem ukazało się słońce, znacząc na bezchmurnym
niebie złotą smugę, cudowne światło wypełniło ziemię, kaŜdy liść, źdźbło trawy. I
zapatrzonego przeniknęło cię wielkie ukojenie. Umysł uciszył się sam, niereagujący i
nieruchomy. To odczucie ogromnej ciszy było niezwykłe. Tego rodzaju spokój, ta
cisza nie jest wyczuwana przez mózg, istnieje poza nim. Mózg moŜe pojmować,
formułować i tworzyć plany na przyszłość, ale cisza ta znajduje się poza jego
zasięgiem, poza wszelkim wyobraŜeniem i pragnieniem. Jesteś tak cichy, Ŝe twe ciało
staje się cząstką ziemi, okruchem wielkiej ciszy. Gdy lekki powiew przyszedł od
wzgórz i poruszył liśćmi, spokój ten, ta niezwykła kojąca cisza pozostała
niezakłócona. Wpatrzony w morze, naprawdę stawałeś się częścią wszystkiego. Byłeś
wszystkim. Byłeś światłem i miłością. Nie moŜna jednak rzec ty byłeś częścią
wszystkiego. Ciebie tam nie było, ty nie istniałeś. Była tylko cisza, piękno i cudowna
obecność miłości. Słowa ty i ja dzielą, a w tej niezwykłej ciszy nic nie jest podzielone.
Kiedy tak patrzyłeś, skończył się wszelki czas i przestrzeń. śadna dzieląca przestrzeń
nie istniała. Medytacja jest właściwie bardzo prosta i dlatego, Ŝe jest ona tak bardzo
prosta wymyka się nam, umysł bowiem jest ogromnie zawikłany, znuŜony i otępiony
działaniem czasu. Ale medytacja przychodzi łatwo i naturalnie kiedy chodzisz po
piasku plaŜy. Gdybyś mógł chodzić samotnie pośród tych wzgórz, czy po lesie albo
wzdłuŜ bielących się piasków wybrzeŜa, w samotności tej widziałbyś czym jest
medytacja."
Doskonałym uzupełnieniem takiej medytacji jest połączenie jej z medytacją
Ciszy lub Pustki. Wydaje mi się, Ŝe właśnie tutaj jest to wskazane, aby zauwaŜyć ów
ogromny potencjał, który Cisza i Pustka ze sobą niosą. MoŜna się zastanawiać,
dlaczego przyroda? Czy ma ona w sobie coś, co jest nam potrzebne? Jesteśmy
przyrodą, a przyroda jest nami. Jednocześnie jesteśmy częścią NajwyŜszego, który nas
uczy w kaŜdej chwili. Wszystkie obrazy i dźwięki przyrody właśnie do tego słuŜą.
Słyszymy wiele pouczeń przez cały czas, ale jesteśmy na nie głusi. Jednak w trakcie,
gdy pozwolimy sobie na pustkę / ciszę, pouczenia te dotrą do nas poprzez wszystkie
nasze zmysły. Mistrz Zeń, Dogen powiedział: “Duch nie jest niczym innym niŜ góry i
rzeki, a wielka, szeroka ziemia niczym innym niŜ słońce, księŜyc i gwiazdy". MoŜe
więc na wcześniejsze pytanie “dlaczego przyroda" naleŜy odpowiedzieć “właśnie
dlatego"? Niech kaŜdy odpowie sobie sam.
Jedną z najwaŜniejszych rzeczy, które warto zapamiętać z tego rozdziału jest
to, aby w trakcie swojej przygody z przyrodą nie przywiązywać się do niej. Nie
nazywać tego co się widzi, nie interpretować obserwowanych zjawisk. NaleŜy tam po
prostu być,
nic więcej. Pamiętajmy, Ŝe “róŜa istnieje bez dlaczego, kwitnie, poniewaŜ
kwitnie" (A. Ślązak). RównieŜ “nie pytajmy ślimaka, dlaczego się ślini" (chińskie).
Aby podsumować ten rodzaj medytacji przedstawiam opowieść o pewnym
religijnym nauczycielu, który kaŜdego poranka zwykł przemawiać do swych uczniów.
Pewnego ranka wszedł na podwyŜszenie, ale gdy miał właśnie zacząć, mały ptaszek
usiadł na parapecie okna i z całego serca zaśpiewał. Skończył, odfrunął, a nauczyciel
powiedział: “skończyło się dzisiejsze kazanie".
Niektórzy polecają medytację z muzyką opartą na głosach przyrody, śpiewie
ptaków, szumie fal. Ułatwia ona przeniesienie się do danego Refugium, ułatwia
oderwanie od własnych myśli, ale pamiętajmy, Ŝe jest to tylko erzac prawdziwej
medytacji w przyrodzie.
Niektóre narody stworzyły w swojej kulturze coś, co w sposób moŜe nieco
sztuczny, ale dawało poczucie bycia w przyrodzie. Powstawały więc z jednej strony
parki i ogrody w stylu europejskim, a z drugiej ogrody w stylu japońskim. Co prawda
te ostatnie bardziej nawiązują do tematyki omawianej przy medytacji estetycznej,
niemniej atmosfera wielu tych ogrodów sprzyja medytacji z naturą.
ĆWICZENIE
1. Znasz zapewne jakieś urocze i zaciszne miejsce z dala od zgiełku
cywilizacji, szczebiotania ludzi i codziennych problemów, gdzieś na łonie natury. Nie
musi to być Ŝaden dziw przyrody. Wystarczy, abyś mógł tam być sam na sam z
przyrodą. Wybierz więc sobie taki zakątek, moŜe z szemrzącym strumieniem, moŜe
ze ścieŜką przez las, moŜe szczyt góry. WaŜne, abyś był sam, bez ludzi, tylko ty i
przyroda.
2. Usiądź gdzieś wygodnie lub spaceruj. Wybór naleŜy do ciebie.
3. Obserwuj, co się wokół ciebie dzieje. Nie przywiązuj się do tego, nie
nazywaj, ale staraj się zauwaŜać rzeczy, których zazwyczaj nie zauwaŜałeś. Staraj się
odczuć wszystkimi swoimi zmysłami i całym sobą jednocześnie to wszystko, co cię
otacza. Stapiaj się z otoczeniem, ale jednocześnie bądź świadom tego co jest.
4. Jeśli uznasz, Ŝe czas wrócić do domu, zrób to. Ale pozostaw w sobie
specyficzną atmosferę tamtego miejsca. Nie staraj się jednak zachowywać szczeglów i
wspomnień, do których chciałbyś wrócić. Nie chciej teŜ wracać, by zobaczyć kiedyś
to samo. Tamto było ulotne, a kaŜde następne będzie inne.
MEDYTACJA ESTETYCZNA
Mój umyśl jest jak księŜyc jesienią,
O, jakŜe czysty i przejrzysty jest głęboki staw.
Do czego go porównać ?
Jest calkowicie poza opisem.
Kauzan
Przykładem medytacji estetycznej, tzn. takiej, w której uŜywa się specjalnie
dobranych przedmiotów, jest ceremoniał picia herbaty. Jest to medytacja
szczególnego rodzaju, którą praktykuje się chyba tylko w Japonii i Chinach.
Spróbujmy poznać ten ceremoniał, aby zrozumieć istotę kaŜdej innej medytacji
estetycznej. Zaliczyć do nich moŜna kilka klasycznych juŜ sztuk, form wyrazu,
medytacji czy jak by ich jeszcze nie określać. Są to np. sztuka układania ikebany,
kaligrafia, sztuka ogrodów, poezja haiku, malarstwo sumi.
Podczas ceremoniału picia herbaty Ŝaden przedmiot nie istnieje samodzielnie,
lecz współistnieje z pozostałymi. Jednocześnie zaś wraz z człowiekiem i jego
czynnościami stanowią coś w rodzaju idealnej całości, którą moŜna porównać do
funkcjonowania naszego organizmu. Poszczególne organy, układy, zmysły są idealnie
ze sobą powiązane i nie zaleŜą od tego, co o nich myślimy. Są same w sobie. Tę ich
naturalność moŜna by określić jako medytację przedmiotu, podczas gdy nasze myśli i
przeŜycia towarzyszące przedmiotowi - jako medytację o przedmiocie. To jest m.in.
cechą medytacji estetycznej.
Istota medytacji podczas ceremoniału picia herbaty wyraŜa się z jednej strony
w absolutnej akceptacji wszystkiego, co ma miejsce. Z drugiej zaś strony jest
czynnym odrzuceniem wszystkiego, co by burzyło naturalną harmonię, jaką przez tę
medytację usiłuje się osiągnąć. Inaczej mówiąc, stoją obok siebie dwie postawy.
Pierwsza, to postawa zmierzająca do absolutnej bierności, w której znika
podział na podmiot i przedmiot, na medytującego i przedmiot medytacji. Druga, to
postawa paradoksalnie aktywizująca ową bierność poprzez czynne zacieranie
wszelkich śladów myślenia o lub przeŜywania czegoś aŜ do uzyskania stanu absolut-
nego zawieszenia w stosunku do postrzegania i do przeŜyć, jakie składają się na treść
ceremoniału.
Ceremoniał picia herbaty nie posiada Ŝadnych ukrytych w nim treści i
podtekstów. Tym wszystkim, co w nim jest, są pewne reguły postępowania, ich
przestrzeganie i gra czynności. Zbędna staje się jakakolwiek analiza czy refleksja, a
jedyne co pozostaje, to czynić ceremoniał. W tym kontekście staje się jasne, Ŝe przed-
mioty, ludzie i wszystkie czynności są tak ustanowione, by współgrać ze sobą i nie
zwracać niczyjej uwagi.
Sztuka picia herbaty (Cha-no-yu lub Cha-do) nie jest zwykłym piciem herbaty.
Zawiera się w niej wszystko, co się z tym wiąŜe, a więc odpowiednie naczynia,
miejsce przeznaczone do picia, nastrój, a co najwaŜniejsze, kontemplacyjny stan
umysłu (a właściwie trójcy: umysł-serce-dusza), jaki dzięki piciu herbaty się osiąga.
Sztuka ta, podobnie jak wszystkie inne sztuki buddy-zmu Zeń, wymaga ściśle
określonych umiejętności i niezwykłej samodyscypliny, a integralnym elementem
wszystkich tych sztuk jest medytacja.
W buddyźmie herbata symbolizuje smak oświecenia, uspokaja i rozjaśnia
umysł. Uczestnicy ceremoniału poddają się nastrojowi, który staje się ich medytacją.
Cha-no-yu ukazuje sens niekończącej się teraźniejszości. Sztuka herbaty, podobnie
jak inne w Zeń, jest jakby sztuką bez sztuki. Jest w pewien sposób medytacją.
Ideałem sztuki herbaty jest osiągnięcie specyficznego stanu ducha. Polega on
na zaistnieniu pewnej relacji między gościem i gospodarzem, sprowadzającej się do
zatracenia róŜnicy między
nimi. Innymi słowy, jest to pełna harmonia i związek tych osób przekraczający
wszelkie kategorie słowne czy konceptualne.
Ceremoniał picia herbaty uznawany jest za syntezę natury, medytacji i pustki.
Odbywa się on przewaŜnie w specjalnie zbudowanym do tego celu pawilonie.
DuŜe znaczenie ma umiejscowienie pawilonu. Jego otoczenie powinno uwzględniać
motywy wody, ziemi, drzew sosnowych oraz nieco pustych przestrzeni. Z braku
uzyskania takich moŜliwości w miejscach naturalnych, przy budowie pawilonu her-
baty aranŜuje się je sztucznie, opierając się m.in. o sztukę ogrodów. Pawilon herbaty
wyposaŜony jest niemal ascetycznie. Jest on wolny od zbędnych ozdób, z wyjątkiem
tego, co słuŜy nastrojowi chwili (pora roku, rytm natury i wewnętrzny rytm Ŝycia).
Celowo pozostawiono w nim pewne elementy niedokończone po to, by dać uczest-
nikom ceremoniału moŜliwość uruchomienia gry wyobraźni, która je komponuje w
całość, pamiętając jednakŜe o ich nietrwałości, o wiecznej zmianie wszechrzeczy.
Skrajna oszczędność w dekoracji wnętrza, którą zmienia się w zaleŜności od pory
roku, symbolizować ma buddyjską Pustkę i nietrwałość. Taki rodzaj dekoracji wraz z
doborem odpowiednich naczyń (prostych, nie luksusowych), sprzyjać mają
koncentracji i uspokojeniu umysłu.
Pawilon do ceremoniału herbaty łączy w sobie róŜne sztuki, które
harmonizując ze sobą tworzą niepowtarzalną całość. Wszystko to po to, aby w
czynność picia herbaty całkowicie zaangaŜować wszystkie zmysły osób biorących
udział w ceremonii. I tak herbata angaŜuje smak, kadzidła - powonienie, gotująca się
woda w imbryku — słuch, kwiaty i zwoje z kaligrafią — wzrok, naczynia - dotyk.
Dobór wszystkich współgrających ze sobą idealnie elementów ceremoniału określa
się jako “kontrolowany przypadek", czyli postrzeganie piękna w rzeczach, które nie
do końca są naszym własnym wytworem, które niejako istnieją wokół nas juŜ gotowe,
czekając na to, byśmy je właściwie zauwaŜyli i podnieśli do rangi symbolu. Wszystko
to powinno zwracać uwagę na świat będący poza czasem i przestrzenią.
Właściwym jednak przedmiotem praktyki herbaty nie jest to, na czym
spoczywa wzrok i dziesiątki reguł ceremoniału. Jest nim duch, który zdąŜa do
oświecenia. Głównym zadaniem sztuki herbaty jest doprowadzenie człowieka do
takiego stanu, w którym działanie odbywa się w sposób nieskaŜony przez myślenie, a
jednocześnie zachodzi prawdziwa spontaniczność tego działania. Chodzi więc o to,
aby działać, nie zaś o to, by osiągnąć cel, ani teŜ o środek umoŜliwiający jego
osiągnięcie. Osiąga się wówczas prawdziwą radość, która ma miejsce tylko wtedy,
gdy coś pojawia się samo, nieoczekiwanie. Zgodnie z filozofią taoistyczną, istnieje
dwuaspektowość rzeczywistości (Yin-Yang}. W tym świetle kaŜdy osiągnięty rezultat
nie jest końcem, lecz jedynie biegunowym przeciwieństwem innego końca. Dlatego
więc naleŜy poddać się kosmicznej zmianie, a nie dąŜyć usilnie do celu. Bardzo
trafnie określa to chińskie powiedzenie: “PodróŜować znaczy Ŝyć. Dojść do celu
znaczy umrzeć". WaŜniejsze jest więc robić, uprawiać, niŜ osiągać spektakularne
rezultaty. Samo działanie jest częścią procesu, koniec procesu jest początkiem
następnego (“Panta rhei" - Heraklit).
Istota ceremoniału herbaty tworzy określoną psychosferę, na którą składają
się: harmonia, szacunek, czystość i spokój. Ostatni z nich jest rezultatem realizacji
pozostałych trzech. Elementy (wartości) te zlewają się w harmonijną całość, słuŜąc
nastrojowi chwili tu i teraz, słuŜąc nastrojowi medytacyjnemu, w którym osiąga się
stan Pustki (Mu) czyli Satoń (oświecenie).
Przejdźmy do krótkiej charakterystyki wspomnianych elementów (wartości) psychosfery
herbaty.
• Harmonia to łagodność. Jedną z nich jest łagodność zmysłów wyraŜana np.
przez kadzidło o delikatnym zapachu, łagodne światło, proste naczynia. Jest to takŜe
harmonia między gośćmi a gospodarzem. Podkreśla ją równieŜ wystrój wnętrza
współgrającego z rytmem natury. Wszystko to powoduje “łagodność serca, które nie
sprzeciwia się zewnętrznym wpływom" (Dogen).
• Szacunek to otwartość i poszanowanie cudzej godności. Stanowi równieŜ
pokrewieństwo człowieka z naturą. WyraŜa teŜ szacunek do siebie i wszystkiego co
jest.
• Czystość to nie tylko czyste ręce, dom. Jest to równieŜ czystość serca,
czystość naszych poglądów na świat, wyzbytych z wszelkich uprzedzeń i samoułudy,
które prowadzą do trzech skalań, tzn. głupoty, poŜądania i nienawiści. Według
jednego z mistrzów herbaty “Cha-no-yu oczyszcza zabrudzenia wszystkich naszych
zmysłów. Wzrok oczyszcza patrzenie na zwoje kaligrafii, zapach kwiatów i kadzidła
oczyszczają węch, bulgot gotującej się wody oczyszcza słuch, smak herbaty
oczyszcza usta, a trzymanie czarki i uŜywanie innych naczyń oczyszcza dotyk. Kiedy
w ten sposób zmysły zostają oczyszczone, wtedy umysł równieŜ staje się czysty."
Spokój, ostatni element ceremoniału herbaty, jest efektem zaistnienia i
osiągnięcia trzech wcześniejszych elementów. Stąd teŜ uznawany jest jako ideał cha-
no-yu. Jak naleŜy rozumieć to określenie? Właściwe znaczenie spokoju ma znacznie
szerszy wydźwięk niŜ tylko spokój powszechnie rozumiany. NaleŜy pod tym pojęciem
rozumieć teŜ pokój, uspokojenie, ubóstwo, prostotę, samotność.
W tym kontekście spokój staje się synonimem wabi, pojęcia oznaczającego
twórczą akceptację tego co jest, co istnieje w sposób naturalny i w swej naturalności
zostaje przez nas przetworzone. Istotą wabi są: zdarzeniowość, przejrzystość,
samotność. W takim więc ujęciu cha-no-yu i jego cechę spokój moŜna uwaŜać za
zewnętrznego reprezentanta wabi.
Wabi, identyfikowane ze stanem spokoju, nie oznacza jedynie pasywności,
lecz zawiera równieŜ element aktywny. Jest to stan świadomości, która jest
aktywnością człowieka pogodzonego z naturalną niedoskonałością siebie i tego, co go
otacza. Sztuka herbaty jest metodą akceptacji własnej niedoskonałości i znajdowania
zadowolenia w tym, co niekompletne. Uczucia płynące z wabi prowadzą do ekstazy
estetyczno-religijnej, którą w tym przypadku, ze względu na źródło inspiracji,
naleŜało by raczej nazwać in-tazą, czyli ekstazą do wewnątrz. W ten sposób zbliŜamy
się do natury na tyle, na ile jest to tylko moŜliwe.
W bezpośrednim związku z wabi pozostaje samotność. Sztukę herbaty określa
się czasami jako religię samotności. Samotny to ten, który nie przywiązuje się do
tego, co nie trwa, co nie posiada trwałej substancji i dlatego jest niejako puste. Tak
rozumiana samotność oznacza wbuddyzmie wolność od głupoty, poŜądań, nienawiści,
skalań, będących rezultatem poglądów, Ŝe rzeczy, zdarzenia posiadają swoją
substancję, coś, co dałoby się uchwycić i raz na zawsze zatrzymać dla siebie.
Umysł ludzki stworzył bardzo wiele konwencji typu toŜsamość i róŜnica,
jedność i wielość itd. Sztuka herbaty jako rodzaj medytacji pozwala na to, by się od
nich uwolnić i zobaczyć świat takim, jakim jest naprawdę.
ĆWICZENIE
Trudno oczekiwać, Ŝeby ktoś z czytających tę ksiąŜkę, miał moŜliwość
uczestniczenia w ceremoniale herbaty, w scenografii typowo japońskiej. Nie o to
zresztą chodzi. Proponuję więc ćwiczenie, które da namiastkę tamtego ceremoniału,
przybliŜając to, co nazywaliśmy medytacją estetyczną. Nie mam Ŝadnego zamiaru
dokonać jakiejkolwiek próby naśladownictwa wspomnianej sztuki japońskiej, lecz
chcę wyłuskać z niej tylko niektóre cechy swoiste omawianej medytacji.
Wykorzystałem do tego rady samego mistrza Rikyu, mistrza herbaty.
1. Przygotuj odpowiednie czarki bez uszu i taką herbatę, jaką lubisz.
2. Zadbaj o pomieszczenie, w którym wraz z gośćmi będziesz pił herbatę.
UłóŜ bukiet kwiatów, które znajdziesz w polu, latem stwórz nastrój chłodu, a zimą
ciepła. Zadbaj o kadzidełko, świecę, właściwe oświetlenie i delikatną muzykę.
3. Ustaw na stole lub podłodze (zaleŜnie od tego, gdzie będziecie siedzieć)
małe palenisko. MoŜe to być np. specjalny podgrzewacz ze świecą do utrzymywania
wody w dzbanku w temperaturze wrzenia. Postaw na nim prosty dzbanek ceramiczny
z zagotowaną wcześniej wodą.
4. Zajmij miejsce i poproś teŜ o to swoich gości.
5. Bądź całkowicie oddany na usługi gościom, wkładając w to całe serce.
6. Pozostańcie przez jakiś czas w ciszy, pozwalając wodzie nieco pobulgotać.
Gdy w pewnym momencie uznasz za stosowne, zaparz w dzbanku herbatę. Rób to
spokojnie, bez pośpiechu i niepotrzebnych ruchów. Bądź swobodny i ciesz się z aktu
tworzenia.
7. Gdy herbata się zaparzy, przelej ją do czarek i podawaj je po kolei swoim
gościom. Bierz kaŜdą czarkę z osobna w obie dłonie i stawiaj przed jedną z osób, po
czym podnieś wzrok, aby skrzyŜował się ze wzrokiem tej osoby. NawiąŜesz z nią w
ten sposób bezpośredni kontakt. Przyjmij kolejność podawania zgodnie ze swoim
uznaniem. Nie wartościuj swoich gości i nie obsługuj ich zgodnie z tym kryterium.
8. Wypijajcie swoją herbatę we własnym, indywidualnym rytmie, we
właściwym dla kaŜdego momencie i tempie. MoŜna to robić trzymając czarkę dwiema
dłońmi, oddając tym samym szacunek gospodarzowi, który w taki sam sposób ją
podał. MoŜna trzymać czarkę jedną ręką, jeśli ktoś woli, co i tak nie umniejszy tego
szacunku. Przenieście dotychczasową atmosferę na dalszą część spotkania, pozostając
w tematyce i nastroju oderwanym od codzienności, w odczuwaniu swobody i
wolności. Przejście samego ceremoniału w spotkanie przyjaciół powinno nastąpić
spontanicznie i w najwłaściwszej chwili, której nikt nie powinien wcześniej ustalać.
9. Gdy uznacie, Ŝe naleŜy zakończyć spotkanie, zróbcie to.
KABAŁY, WRÓśBY, PASJANSE
Jeden obrazek
wart jest stu slów.
Chińskie
Istnieje wiele rodzajów wróŜb (np. wróŜenie z fusów kawy, rzucanie
muszelek), kabał karcianych (np. Tarot, pasjanse) i innych technik analizy przeszłości,
teraźniejszości i przyszłości. Niektóre z nich, o długiej historii, stały się klasyką,
posiadającą swoją filozofie, ideologię, róŜnorodność wykonania. Do takich naleŜą:
Tarot (system karciany) czy I Ching (chińska księga-wyrocznia).
W czasach nam współczesnych traktuje się je z przymróŜe-niem oka, uznając
raczej za zabawę, ciekawostkę, zaś ludzi, którzy się nimi posługują, za
nieszkodliwych wariatów. Choć trzeba przyznać, Ŝe w ostatnich latach coś jakby
drgnęło. Czy jednak jest to tylko relikt przeszłości godny naiwnych, niewykształco-
nych ludzi, obdarzonych łatwowiernością i głupotą?
OtóŜ wydają się one być czymś całkowicie innym niŜ to, za co uznaje je
współczesny, materialistyczny świat Zachodu. Czymś bardzo głębokim w swej
istocie, nad wyraz prawdziwym i wiarygodnym.
Po przeczytaniu innych rozdziałów i pewnej, choćby minimalnej, praktyce
medytacji czytelnik zauwaŜy, Ŝe w swojej istocie medytacja pozwala m.in. sięgnąć do
pewnej skarbnicy wiedzy, z której moŜna korzystać. Niejedna z praktyk
medytacyjnych posługuje się przedmiotami pomocniczymi, słuŜącymi zarówno do
zwiększenia koncentracji, jak i do wyraŜania pewnych myśli czy stanów
uczuciowych. A czym są karty, patyczki do / Chinga czy choćby osławiona i
wielokrotnie ośmieszana szklana kula? To tylko atrybuty w rękach osoby
sensytywnej, które z jednej strony ułatwiają przekazanie pewnych informacji (jako
nośniki tej informacji), z drugiej zaś zwiększają ufność tzw. klienta, a dość często
słuŜą jedynie po to, aby podnieść w oczach osób postronnych rangę wróŜbity. Mogą
takŜe być pomocne w kontakcie z własną podświadomością lub opiekunem
duchowym (podobnie jak wahadło dla radiestety), który podczas wróŜenia przekazuje
nam odpowiedzi na nurtujące nas problemy i pytania.
Jednak istotą całej praktyki wróŜbiarsko-kabalarskiej jest pewien głęboki stan
skupienia zarówno wróŜbity, jak i klienta. Skupiając się na określonym problemie,
wróŜbita wchodzi w stan medytacji, podczas którego istnieje moŜliwość poznania
pewnej, nieznanej mu wcześniej wiedzy, jak równieŜ umoŜliwiający telepatyczną
więź z klientem. Z tej samej wiedzy korzystają jasnowidzący, jasnosłyszący, prorocy
czy osoby wyzwolone. Ale przeciętny człowiek nie umie, tak jak oni, bezpośrednio jej
odebrać. Umie to natomiast nasza podświadomość. Ona to, sterując podczas me-
dytacji rękami tasującymi karty, rzucającymi patyczki I Chinga powoduje, Ŝe układają
się one w określonym porządku. Wszystkie takie układy posiadają określone dla
przyjętej metody wróŜenia interpretacje. Podświadomość wróŜbity zna te interpretacje
i dlatego tak manewruje jego rękami, aby powstał taki układ (wraz z jego
interpretacją), który pasuje do tego, co powinno być przekazane klientowi.
Jednocześnie skupienie się klienta na swoim problemie powoduje, Ŝe wróŜbita
odbiera podświadomie to wszystko, co klient wie, a co jest potrzebne do wykonania
wróŜby i połączenia tego z faktami obiektywnymi.
Kolejnym krokiem wróŜenia jest interpretacja powstałych układów. W
niektórych metodach kaŜdy układ ma swoją odpowiedź. W wielu zaś, np. w Tarocie
potrzeba duŜej wiedzy i intuicji, aby ów układ rozszyfrować. Poprzez odpowiednie
skupienie wróŜący moŜe sięgać do właściwych odpowiedzi. UmoŜliwia mu to jego
podświadomość, która wcześniej dokonuje analizy układu i poprzez swoje narzędzie
(intuicję) przekazuje odpowiedź wróŜbicie. Powstały uktad np. kart, powinien być
zinterpretowany w określony sposób. Jednak dobry wróŜbita często i tak skorzysta
bardziej ze swej intuicji niŜ ze standardowych interpretacji, choćby nawet zaprzeczał
temu dany układ naszych przykładowych kart.
Bardzo trafnie ujął to A. Douglas, który tak mówi o pracy z Ta-rotem: “NaleŜy
osiągnąć taki stopień skupienia, w którym otoczenie nie narusza wewnętrznej wizji.
Następnym krokiem jest uczynienie oglądanej sceny jako rzeczywistej, jak tylko to
jest moŜliwe. (...) Teraz zwizualizuj siebie wewnątrz tej sceny, przestąp w wyobraźni
próg karty i stań z tamtymi postaciami w ich świecie. Kiedy zaszedłeś tak daleko,
patrz co się stanie. (...) Postaraj się uchwycić sens tego, co zostało powiedziane. Staraj
się ujrzeć, jak wiatr porusza ich szaty, poczuj zapach trawy i lasu, słuchaj odgłosu
płynącej wody i stąpających stóp."
Czy wobec tego czynność wróŜenia (bez róŜnicy na typ) jest medytacją? Bez
wątpienia tak, bo tak jak w medytacji, wymaga się tu duŜej koncentracji na temacie,
odizolowania się od wpływów zewnętrznych oraz umoŜliwia odbiór tych informacji,
których nie zna nasza świadomość. Jest więc wniknięciem w siebie, jest wyciszeniem,
jest analizą, jest pytaniem i odpowiedzią.
Jakie warunki muszą być spełnione, aby wróŜba miała szansę
prawdomówności? Przede wszystkim wyizolowanie problemu, który nurtuje klienta
oraz całkowite skupienie uwagi na tym problemie i to zarówno klienta, jak i wróŜbity.
Ponadto spokój wewnętrzny i wyłączenie świadomości, która mogłaby przeszkadzać
w interpretacji. Wskazane jest wzajemne zaufanie obu stron biorących udział w
seansie oraz ich otwarcie na odpowiedź. Zdać sobie teŜ naleŜy sprawę, Ŝe na niektóre
pytania w danym momencie nie moŜna uzyskać odpowiedzi. MoŜe to wynikać z
bardzo róŜnych czynników. NaleŜą do nich np. naruszenie bezpieczeństwa
wewnętrznego klienta, ujawnienie faktów całkowicie niezrozumiałych lub
uniemoŜliwiających klientowi intuicyjny wybór drogi postępowania.
ĆWICZENIE l
Jest to przykład medytacji z Tarotem, wzorowanej na opisie J. W Suligi, który
w Polsce jest autorytetem w tych sprawach. Ćwiczenie jest dla początkujących w
Tarocie.
1. Przygotuj miejsce do medytacji:
a) PołóŜ na podłodze dywanik, jednym rogiem (zawsze tym samym) ku
wschodowi. Postaw tam lichtarz z białą świecą, która jest symbolem obecności Boga
w świecie.
b) W południowym rogu umieść czerwoną świecę, która uosabia dusze.
c) Po stronie północnej postaw lichtarz ze świecą czarną (lub niebieską),
która symbolizuje ciało, podświadomość.
d) Usiądź w zachodnim rogu dywanika.
e) PołóŜ w centrum tkaniny kamyk, symbolizujący Ciebie, nieuformowanego
jeszcze jak ten kamień.
f) Po prawej stronie kamienia postaw dzwonek, a po lewej wyobraŜenie
kabalistycznego Drzewa śycia. Przy białej świecy, na osi wschód-zachód ustaw
kadzidełko. Zapal świecę białą, potem od białej czerwoną, od czerwonej czarną (nie-
bieską) . Kolejność ta oznacza, Ŝe źródłem światła jest Duch, z niego zrodziła się
Dusza, a z niej nasza cielesność.
1. Dotykaj kart Tamta, przekładaj je, tasuj, formuj w Wielką Drabinę lub
inny układ. Przyzwyczajaj się do kształtu i wielkości kart. Wyczuwaj fakturę papieru.
Obserwuj obrazy na kartach, symbole, magiczne figury, litery alfabetu hebrajskiego.
2. Zakończ medytację zachowując pewne reguły:
a) UłóŜ arkany Tarota zgodnie z ich kolejnością.
b) Owiń talię kawałkiem tkaniny (jedwab, flanela, bawełna) w kolorze innym
niŜ czarny i brązowy.
c) WłóŜ je do puzderka (szkatułka, skórzana torebka) i zamknij je, aby nikt
nie miał do nich dostępu.
d) Zgaś świece w odwrotnej kolejności niŜ przy zapalaniu.
e) Podziękuj Mistrzowi duchowemu za prowadzenie.
f) ZłóŜ wszystkie rekwizyty.
g) Wróć do codziennych zajęć i tego dnia nie dotykaj więcej Tarota.
ĆWICZENIE 2
Jest to ćwiczenie z Tarotem, ale dla bardziej zaawansowanych, którzy chcą
wejść w głębszy kontakt z kartami.
1. Przygotuj miejsce do medytacji (jak w ćw. 1).
2. Opieraj o kamień kolejne karty, nad którymi będziesz medytował. Zacznij
od Głupca, w układzie chronologicznym (od ar-kanuOdo77).
3. Medytuj przez 1-15 minut z mantrą OM.
4. Wpatruj się w kartę na kamieniu. Analizuj jej symbolikę, znaczenie
ezoteryczne, kabalistyczne i hermetyczne. Medytuj w tym etapie 10-15 minut, przy
czym połowę czasu poświęć karcie leŜącej prawidłowo, a połowę leŜącej odwrotnie.
5. Wpatruj się w klucz karty, aby spenetrować wewnętrzną, niewidzialną
czasoprzestrzeń medytowanej ikony, która róŜni się od zewnętrznego obrazka. Czas
tej części medytacji wynosi 1-15 minut i jest podzielony na medytację nad kartą
połoŜoną prawidłowo i odwróconą. Nie mrugaj oczami.
6. Zamknij oczy i spróbuj odtworzyć wizerunek karty ze wszystkimi jej
szczegółami (na tyle, na ile uda ci się je zapamiętać). Oglądaj takŜe kartę odwróconą
albo ustawioną pod dowolnym kątem. Etap ten pozwala praktykującemu wejść
jeszcze głębiej w kartę i jej sens.
7. Medytuj przez kilka minut nad pustym umysłem lub z mantrą OM, aby
przerwać kontakt z Tarotem,
8. Zakończ medytację (jak w ćw. 1).
ĆWICZENIE 3
Ćwiczenie pokazuje praktykę z wykorzystaniem kryształowej kuli.
1. Postaw kulę na stole, na kawałku czarnego aksamitu, Ŝeby nie powstawały
w niej Ŝadne refleksy. Kula nie powinna zawierać Ŝadnych inkluzji.
2. Zgaś światło, zasłoń okno, aby uzyskać półmrok.
3. Usiądź wygodnie, zrelaksuj całe ciało i umysł. Zamknij oczy.
4. Po zrelaksowaniu się zapal świecę, stojącą ok. 60 cm za kulą.
5. Wpatruj się w kulę, nie myśląc o niczym. Po pewnym czasie obraz
zmętnieje i pojawią się pierzaste obłoki, pojedyncze obrazy lub krajobrazy. Nie
przywiązuj się do nich, aby nie zablokować przyszłych wizji. To co zobaczysz, to
będą twoje ukryte myśli, sny schowane w podświadomości. Z czasem będziesz mógł
przystąpić do sesji z pojedynczym problemem i wówczas zobaczysz dla niego
odpowiedź. Ćwicz około 20 minut.
6. Zakończ ćwiczenie. Schowaj kulę przed światłem i postronnymi osobami.
Zgaś świecę i powróć do codziennych zajęć.
MEDYTACJA CISZY
Cisza to glos wieczności,
stówo jedyne,
rozmowa z serca do serca.
Sri R. Maharishi
Spośród wszystkich medytacji wyróŜnia się swoim charakterem medytacja
ciszy (zwana teŜ medytacją z ciszą). Pojawiła się ona w kilku wcześniejszych
rozdziałach jako typ medytacji, który moŜe stanowić przerywnik innej. Dlaczego i w
jakim celu? Mam nadzieję, Ŝe wyjaśni to niniejszy rozdział. MoŜe to być równieŜ
medytacja w Ŝyciu codziennym, o ile zachowamy pewne milczenie. Nie wymuszone,
ascetyczne milczenie, ale zachowanie powściągliwości i ograniczenie rozmów do
minimum w zakresie komunikacji z innymi ludźmi oraz dąŜenie do wykorzystania
kaŜdej chwili, aby w ciszy porozmawiać z sobą i Ciszą. Tych chwil jest nieskończenie
wiele pośród codziennych zajęć, więc warto zadbać, aby ich nie stracić. MoŜna się
wtedy wiele dowiedzieć (“Kto ma uszy niechaj słucha" - Jezus).
Sri R. Maharishi wyróŜnia cztery rodzaje ciszy: ciszę mowy, ciszę oczu, ciszę
uszu oraz ciszę umysłu. Jednak tylko tę ostatnią uwaŜa za czystą ciszę. Cisza, według
niego, “jest jak swobodny przepływ energii. Mowa jest jak zahamowanie tej energii
dla wykonania pewnej pracy. Cisza to najwyŜsza forma inicjacji; w niej zawierają się
wszelkie inne formy. Jest ona najdoskonalszym nauczaniem Gum. Jednak nadaje się
dla najbardziej zaawansowanych poszukiwaczy Prawdy. Inni nie potrafią poświęcić
jej pełnej uwagi. Dlatego wolą słowa dla wyraŜania Prawdy, lecz Prawda jest poza
słowami. NiewyraŜalne nie poddaje się wyjaśnieniom."
Przekaz Prawdy moŜe się odbywać tylko w ciszy. Porównajmy dwóch ludzi.
Jeden słucha kazania przez godzinę i odchodzi bez Ŝadnego wraŜenia, które mogłoby
go zmienić. Drugi siedzi w cichej obecności świętego i odchodzi po pewnym czasie z
zupełnie zmienionym poglądem na Ŝycie. CzyŜ wiec nie jest lepsze siedzieć spokojnie
promieniując wewnętrzną siłą, niŜ głośno mówić kazania bez efektu? Chińska
maksyma taoistyczna mówi: “Ci, którzy wiedzą - milczą. Ci, którzy nie wiedzą -
mówią".
Mouna, milczenie, jest stanem, który przekracza mowę i myśl. Jest to
medytacja pozbawiona aktywności umysłu. Cisza wciąŜ przemawia, jest źródłem
języka. Pozostaje nieporuszona przez mówienie, przez słowa, przez wyobraŜenia. W
ciszy przychodzi duchowy przekaz. Długie wykłady nie są tak wymowne jak cisza.
Jest ona niezniszczalną wymową, doskonałym językiem.
Jak wspomniałem, najwaŜniejszą jest cisza umysłu. Spokój umysłu nie
oznacza zastoju ani wstrzymywania się umysłowego ruchu. Ten ostatni odbywa się
jakby na powierzchni, my zaś czujemy się skupieni w głębi, w naszej prawdziwej
istocie, poza myślami.
RóŜnica między pustym a cichym umysłem polega na tym, iŜ w pierwszym
przypadku nie ma Ŝadnych myśli, Ŝadnego mentalnego ruchu, natomiast w drugim
samo podłoŜe naszej istoty myślowej jest ciche tak, Ŝe nic tego spokoju nie moŜe
naruszyć. Gdy myśli przychodzą, nie powstają one wewnątrz naszej myślowej natury,
lecz są przywiane z zewnątrz. Przepływają przez nas jak ptaki, które przelatują cicho
w bezwietrznym powietrzu. Przepływają, nie naruszając nic, nie mącąc ciszy, nie
pozostawiając śladów. Nawet gdyby tysiąc obrazów jakichś gwałtownych zdarzeń
przepłynęło przez umysł, jego spokój pozostaje niezakłócony, jakby jego rdzennym
podłoŜem był właśnie ten wieczny i nienaruszalny spokój. Anonimowy poeta japoński
napisał kiedyś:
Cienie bambusów wędrują po kamiennych stopniach
jakby chciały je zamieść,
lecz nie wzbija się nawet pylek kurzu.
KsięŜyc odbija się w glębi stawu,
lecz na wodzie nie widać, którędy wszedl.
W Ŝyciu codziennym nietrudno zachować spokój, jeŜeli okoliczności są sprzyjające (np. brak
ludzi, mila atmosfera). Gorzej, gdy sytuacja wymyka się spod kontroli. Cala sztuka polega na tym, Ŝeby
być nieustannie świadomym zachodzących wokół nas procesów. By zachować spokój i cierpliwość
niezaleŜnie od okoliczności. śeby wiec uzyskać ciszę, nie płoszy się ptaków dlatego, Ŝe hałasują. Aby
mieć spokój, nie zatrzymujemy ruchu powietrza czy szumiącej rzeki, lecz akceptujemy to i stajemy się
świadomi ciszy. Przyjmujemy te dźwięki jako część ciszy. Śpiew ptaków istniejący w naszym umyśle
wpływa na naszą psychikę. Innymi słowy, hałas robiony przez ptaki jest jednym czynnikiem, a nasze
psychiczne pojęcie hałasu jest drugim. Jeśli potrafimy sobie z tym poradzić, to śpiew ptaków staje się
po prostu słyszalną ciszą.
Niezmiernie poŜądaną więc rzeczą jest cisza umysłu, swoboda od ruchu i pędu
myśli, bowiem gdy te milkną, prawdziwy spokój moŜe nastąpić “z góry", spokój tak
szeroki i wszechogarniający, iŜ moŜna w nim odczuć rzeczywistość. Tą
rzeczywistością jest potęŜny ocean nady, dźwięku OM, który przenika wszystko:
Ŝywe istnienia i martwe przedmioty, świat organiczny i nieorganiczny, naturę
przejawioną i nieprzejawioną, fenomeny i noumeny. Całość natury i świadomość są
zaleŜne od OM. Jest to wszystko we wszystkim, wszechobecne, wszechpotęŜne,
wszechwiedzące.
Wsłuchując się w dźwięk OM najpierw moŜna usłyszeć jakby dzwonienie w
uchu, zwłaszcza prawym. Nazywa się go teŜ anahat nada (an - nie, bez; ahata -
instrument; nada - dźwięk), gdyŜ rozbrzmiewa bez instrumentu. Spośród niezliczonej
róŜnorodności przejawów, odmian nady mistrzowie Yogi wyróŜniają najczęściej kilka
z nich. UwaŜają oni, Ŝe najbardziej uŜyteczne dla początkującego są poniŜsze rodzaje
dźwięku, występujące w czystej postaci lub jako dźwięki zbliŜone do tych
podstawowych:
Cin nada - przypomina brzmienie pszczelego roju, szum ulewy, gwizd,
dźwięk o wysokiej częstotliwości.
Cincin nada — szum wodospadu, ryk oceanu.
Ghanta nada — dźwięk rozbrzmiewającego dzwonu.
Siankha nada — głos muszli.
Tantri wina — dźwięk nosowy, brzęczenie struny.
Tala nada - dźwięk małego bębenka.
Wenu nada - głos fletu.
Mridanga — dźwięk duŜego basowego bębna.
Bheri nada — echo, odbite głosy.
Megha nada - głos odległego grzmotu.
Jeśli przykuje się całą swoją uwagę do tych odwiecznych dźwięków, szybko
rozwieje się mgłę niewiedzy i zjednoczy z NajwyŜszym. Skupiając się na OM,
zapomni się o całym zewnętrznym świecie, o ciele i zmysłach. Pozwoli to utoŜsamić
się z OM.
Proponuję wplatać ciszę w praktyki innych medytacji, np. w medytację na
Centrum-Hara, w modlitwę, medytację z przyrodą, itd. Z czasem moŜna spróbować
medytacji ciszy samej w sobie, nie jako przerywnika, lecz jako podstawy i celu tej
praktyki. Jest to jedna z trudniejszych medytacji, pomimo pozornej prostoty, ale mimo
wszystko warto skorzystać z jej siły.
ĆWICZENIE
1. Przyjmij wygodną pozycję medytacyjną i zamknij oczy.
2. Zrelaksuj całe ciało.
3. Pójdź do swojego Refugium i uspokój umysł. Zrelaksuj się całkowicie.
4. Wsłuchaj się w ciszę, która jest wokół ciebie. Nawet jeŜeli jesteś w zgiełku
miasta, moŜesz ją odnaleźć. Wsłuchaj się w głos, który słyszysz w uszach. MoŜe to
jest szum fal, moŜe dźwięk cykad. Koncentruj się na tych dźwiękach. Z czasem będą
nimi coraz to inne dźwięki. Wszystkie one to szum Kosmosu, z którego kiedyś
nauczysz się odczytywać to, co waŜne. To ciągły przepływ informacji, do których
wystarczy się podłączyć.
5. Pozostań w tej ciszy przez 10-15 minut (lub dłuŜej, zaleŜnie od twojej woli
i potrzeby).
6. Zakończ medytację, otwórz oczy.
7. Wróć do codziennych zajęć, przenosząc do nich ciszę wszystkich
zmysłów.
MODLITWA
Gdy się modlisz, wejdź do komory swojej,
a zamknąwszy drzwi za sobą, módl się do
Ojca swego, który jest w ukryciu, a Ojciec
twój, który widzi w ukryciu, odptaci tobie.
Jezus
Wszystkie stworzenia są w bezpośrednim kontakcie z Bogiem dzięki
zaszczepionemu w nich boskiemu piętnu. W ten sposób Bóg utrzymuje więź z
kaŜdym bytem, odpowiada mu i zna jego stan. Po osiągnięciu pewnego stopnia
rozwoju duchowego zaczynamy zdawać sobie sprawę z istnienia owej cząstki, ale
przed dojściem do tego stadium juŜ ta więź istnieje i korzystamy z tego przywileju
bezwiednie. Ludzie Ŝyją jakby w uśpieniu, a przecieŜ zostali stworzeni po to, aby
sobie tę więź uświadomić. Bóg jest więc w kaŜdym z nas i kaŜdy, kto zna siebie, zna
Boga.
Modlitwa jest środkiem, który słuŜy do porozumiewania się z Bogiem, do
ustalania tej bezpośredniej więzi. Pragnienie jej zaistnienia rodzi się samoczynnie, bez
zewnętrznego nakazu czy uprzedniego zamiaru, powziętego przed samą modlitwą
albo podczas niej.
Czym jest modlitwa w stosunku do medytacji? Czy jest medytacją, czy moŜe
jest czymś zupełnie innym? Zdania są podzielone. Jedni uwaŜają ją za rodzaj
medytacji, inni za coś pośredniego między medytacją a kontemplacją. Skłonny jestem
przyjąć raczej, Ŝe jest ona rodzajem medytacji, medytacji na temacie przewodnim.
Modlitwa w pojęciu zachodnim jest bliŜsza kontemplacji. W modlitwie przejawiają
się róŜne formy medytacji, np. medytacja z mantrą (odmawianie róŜańca), medytacja
tematyczna, bez-tematyczna itd.
Ze względu na formę moŜna wyróŜnić modlitwy:
• ustna — tekst wypowiada się na glos,
• mentalna - tekst powtarza się w myślach,
• afektywna - krótka, silnie związana z uczuciem, tzw. akt strzelisty,
• poprzez codzienne Ŝycie, uczynki, pracę; dedykując je wszystkie Bogu,
Mistrzowi i rozwojowi duchowemu wszystkich ludzi.
Swami Wiwekananda uczy, Ŝe “najistotniejsze jest stale przebywanie w Bogu,
stała, niezmienna praktyka skupienia na Nim umysłu. Nie jako jednorazowy akt, jak
połknięcie pigułki, ale ciągły, bezpośredni kontakt z Bogiem".
Z Bogiem moŜna rozmawiać codziennie i przy kaŜdej okazji. Nie musi to być
efektowne; waŜne, aby było szczere i ufne. KaŜda nasza czynność, troska, sytuacja,
radość i smutek powinny być ofiarowane Bogu. Starajmy się rozmawiać z Bogiem w
kaŜdej sytuacji, w jakiej się znajdujemy, nawet jeśli chodzi o króciutki moment. Taki
moment jest więcej wart od godzin modlitw słownych. W ten sposób umacniamy
własną wolę i zdolność skupienia. Być miłosiernym wobec innych, nie wyraŜać się źle
o nikim, być poŜytecznym — to właśnie modlitwa czynem. Uczciwie Ŝyć i pracować,
cieszyć się wszystkim, to teŜ modlitwa. Umieć i chcieć zobaczyć Boga w małej
biedronce, wysokich szczytach gór, burzy i słońcu jest równieŜ modlitwą. Akceptacja
wszelkich zjawisk tego świata jako przejaw Boga to przecieŜ takŜe modlitwa.
Ze względu na cel i zaawansowanie wyróŜniamy modlitwy:
• przebłagalna (oczyszczająca) -wyznajemy grzechy, podejmujemy
zobowiązania, Ŝe juŜ nigdy nie będziemy ich popełniać; prosimy Boga lub Mistrza, by
nam pomógł się od nich uwolnić, by nas wspierał swą miłością i opieką,
• dziękczynna - dziękujemy za wszystko co otrzymaliśmy, co otrzymujemy i
jeszcze otrzymamy. Podczas modlitwy zawsze koncentrujemy się na dostatku i
bogactwie, nigdy na brakach, potrzebach, pragnieniach. “JeŜeli nie dostałeś tego
czego chcesz, podziękuj Bogu za to, Ŝe juŜ teraz dostałeś coś lepszego" (Son-dra
Ray),
• chwalebna (uwielbienia) - wychwalamy Boga, jego cechy i przymioty. Z
czasem łączy się z dziękczynną, tworząc modlitwę o charakterze wielbiąco-
dziękczynnym,
• błagalna (prosząca) - to najpopularniejsza i zarazem najtrudniejsza
modlitwa. Wiedząc, Ŝe dla Boga wszystko jest moŜliwe, moŜesz mu powierzyć kaŜdy
problem tak, Ŝeby On znalazł najlepsze rozwiązanie. P. Yogananda mawiał: “Nie jest
uchybieniem mówić Panu, Ŝe chcemy czegoś, lecz o większej wierze świadczy, jeśli
po prostu mówimy: wiem, Ŝe ty przewidujesz kaŜdą potrzebę; pozwól mi pogodzić
się z twoją wolą". Bóg dobrze zdaje sobie sprawę z naszych potrzeb i jeśli
pozostawimy mu ocenę tego, co dla nas jest dobre, otrzymanie tego nie będzie
związane z Ŝadnymi kosztami z naszej strony; natomiast nalegając, aby otrzymać to,
co się chce, trwonimy nasze duchowe skarby,
• kontemplacyjna — polega na głębokim utoŜsamieniu się z Bogiem lub
Mistrzem, na utrzymaniu świadomości Ja jestem Tym. Szczególnie pomocnicza jest
w tym tzw. modlitwa imienia, nazywana teŜ modlitwą Jezusową,
• modlitwa imienia (Jezusowa) - polega na wielokrotnym powtarzaniu
imienia Boga albo jednej z jego cech. MoŜe to być teŜ zwrot wskazujący na naszą
relację wobec Boga. Jest ona zbliŜona w swej formie do mantry, ale nie do końca. O
ile praktyka z mantrą w sensie tradycyjnym odbywa się w kolejnych sesjach, o tyle
modlitwa imienia odbywa się w sposób ciągły. Poprzez jej praktykę wchłania się ona
w nasze istnienie. Człowiek praktykując tę formę modlitwy robi to automatycznie, w
kaŜdej wolnej chwili, gdy tylko nie robi rzeczy innych lub nie ma zajętych myśli. A
właściwie to jego dusza modli się za niego. Modlitwa ta ściąga na praktykującego
potęŜne boskie energie,
• modlitwa z pytaniem - polega na uzyskaniu stanu wysokich wibracji,
skoncentrowaniu wibrującej energii wokół głowy i wypowiedzeniu pytania lub
polecenia. Po tym wypowiada się tekst ponownie, wysyłając otaczającą głowę energię
we wszystkie strony. Technika ta nadaje się np. do zadawania pytań typu co mam
robić, Ŝeby...?
W modlitwie i medytacji odróŜniamy cztery etapy:
1. Pierwszy odnosi się do ciała i intelektu. Modlący się wygłasza rytualne
formuły, starając się skupić uwagę na Bogu i odegnać napór wciąŜ napływających
ubocznych myśli, ale wypowiadane słowa mają dla niego jedynie sens konstrukcji
intelektualnej i oderwanej, poza którą nie wykracza. Rezultatem takiej modlitwy, jeśli
w ogóle była odmówiona szczerze, jest wyłącznie uniknięcie gorszących czynów i
przygotowanie się do następnego etapu.
2. Drugi to tzw. etap anielski. Modlący się ma uczucie oderwania od ziemi,
uwolnienie od cięŜaru ciała i od wszelkich związków cielesnych. Jest jakby pod
wpływem siły przyciągania świata duchowego. Modlitwa i słowa boŜe zaczynają
wywoływać oddźwięk i nabierają bardziej prawdziwego i bardziej głębokiego sensu.
Rodzi się łączność między ciałem a duszą, ma się uczucie stanu łaski, odnosi się
wraŜenie wniknięcia w świat ducha i przebywania w cieniu obecności BoŜej. Jest to
początek przebudzenia duchowego.
3. Trzeci etap modlitwy to stadium czystej duchowości i poznania swojej
jaźni, kiedy to dusza uwolniona od swego ciała zapomina o nim. Modlący czuje jak
rozwiera się przed nim nowy widnokrąg, którego piękno i cuda przekraczają wszelkie
wyobraŜenią ludzkie. Na tym etapie obecność Boga daje się jeszcze lepiej odczuć i
człowiek osiąga świadomość własnej jaźni. Kto osiągnął ten etap, ten nabiera
pewności co do prawd, na których oparł swoją wiarę.
4. W czwartym etapie modlitwy dusza jest wtopiona w świat czystej prawdy,
przebywa zatem w pobliŜu Boga, poza wszelkimi parametrami wymiaru. Wszystko na
tym etapie jest doskonałe w sposób absolutny. Ktoś, kto osiąga ten stan, jest tak
dalece pochłonięty doznaniem duchowego szczęścia i zachwytu, Ŝe zapomina nawet o
własnej jaźni. Dusza jest zespolona z Bogiem i wpatrzona tylko w Niego. Ten etap
przechodzi w nowy stan, w którym istnieją jeszcze trzy stopnie doznań w poznaniu.
Są to doznania niewyraŜalne. Tylko człowiek, który osiągnął doskonałość, moŜe
poznać te stany. Inni ludzie doznają wraŜeń odpowiadających etapom, jakie ich dusza
juŜ osiągnęła.
Cztery etapy modlitwy moŜna zreasumować w sposób następujący: z początku
chodzi o modlitwę ciała i intelektu, która wprowadza do etapu drugiego. Później
człowiek zaczyna sobie uświadamiać istnienie własnej duszy, zachowując przy tym
wraŜenia związane z istnieniem swego ciała. Na trzecim etapie odkrywa jaźń i wraz z
poznaniem jaźni poznaje Boga. Wreszcie na czwartym etapie wymiar względności
znika i człowiek znajduje się w wymiarze Absolutu; rozumie prawdę prawd kaŜdej
rzeczy, jest zespolony z Bogiem i tak nim zaabsorbowany, Ŝe zapomina o własnej
jaźni. Słyszałem teŜ (Marian Bartkowiak, mistrz Reiki) o innej, krótkiej interpretacji
tych etapów: “pierwszy - ja mówię, a Bóg słucha, drugi - Bóg mówi, a ja słucham,
trzeci - Bóg słucha i ja słucham, czwarty - nikt nie mówi, nikt nie słucha".
W trakcie modlitwy naleŜy pamiętać o kilku zasadach, bez których praktyka ta
mija się z celem. Nie przynosi ona oczekiwanych rezultatów, a nieprzestrzeganie
niektórych z nich moŜe wręcz prowadzić do negatywnych skutków (“PoŜądacie, a nie
macie... Nie macie, bo nie prosicie. Prosicie, a nie otrzymujecie, dlatego, Ŝe źle
prosicie" - św. Jakub). PoniŜej przedstawione są niektóre z tych zasad:
• Przyjmij wygodną pozycję. Nie musi to być pozycja klęcząca. Zrelaksuj
całe ciało i umysł, ewentualnie zamknij oczy. Im bardziej się zrelaksujesz, tym łatwiej
zapomnisz o swoim ciele i skuteczniej skupisz się na modlitwie. Praktykuj w ciszy i
miejscu, gdzie nikt ci nie będzie przeszkadzał.
• Staraj się modlić zawsze w tym samym miejscu. Powoduje to powstawanie
i gromadzenie subtelnych wibracji. Pomagają one w modlitwie, przez co kaŜda
kolejna jest pod wpływem tej wibracyjnej pomocy.
• JeŜeli uŜywasz gestów dłoni, rób to z szacunkiem, a nie tylko z
formalności. Uspokajasz dzięki temu emocje, otwierasz serce, wyraŜasz swą więź z
Drugą Stroną.
• Odrzuć pychę i otwórz się na pomoc Tego, Którego Prosisz. Pokora
otwiera nam drogę do WyŜszej Inteligencji.
• Uwierz, Ŝe wszystko o co prosisz moŜe być ci dane, bo jako dziecko Boga
masz do tego prawo. Musisz w to jednak całkowicie uwierzyć. Nie wystarczy tylko
trochę, trzeba wierzyć i ufać całym sobą. Bądź jednak świadomy, Ŝe plan BoŜy moŜe
być inny i twoja modlitwa nie osiągnie zamierzonego celu. Wówczas pozostaje ci
pogodzić się z tym, bez gniewu i Ŝalu. Zrobiłeś co do ciebie naleŜało, realizacja jest
poza tobą.
• Nie włączaj do modlitwy myśli negatywnych, zarówno wobec siebie jak i
innych. Są one sprzeczne z twoją podświadomością i nie zostaną wysłuchane. Jeśli
np. miałbyś modlić się Nie jestem godny, to lepiej w ogóle się nie módl.
• Umieść swój problem w centrum świadomości. Pragnij rozwiązania go,
Ŝyj tym problemem, czuj go. Bądź jednak nieustannie wewnętrznie gotowy na
przyjęcie odpowiedzi i gotowy do działania.
• Nie handluj z Bogiem (np. “Jeśli mi BoŜe dasz... to ja zrobię..."). Twoje
dobra nie są mu potrzebne.
• Nigdy nie proś o mniej niŜ moŜesz otrzymać. Pamiętaj, Ŝe Naczynie, z
którego chcesz wziąć jest nieograniczone; moŜesz więc korzystać z niego w sposób
nieograniczony. To tylko my sami narzucamy sobie wewnętrzne ograniczenie, Ŝe nie
moŜemy dostać duŜo. MoŜemy, a to i tak nie zuboŜy innych. Dla kaŜdego wystarczy;
nie musimy ograniczać swoich potrzeb. Na wschodzie znane jest powiedzenie: “Z
jakim naczyniem przyjdziesz, tyle dostaniesz". Prosząc jednak o coś pamiętaj, Ŝe On
wie lepiej czego ci potrzeba. Jeśli więc to, o co prosisz jest ci zbędne lub w danej
chwili mniej potrzebne to moŜesz otrzymać coś innego. Zaufaj jednak Bogu, Ŝe da ci
to, co potrzebne ci jest najbardziej.
• Potęga modlitwy jest znacznie większa od potęgi woli, która uruchamia
działanie modlitwy. Uruchamiając więc działanie poprzez modlitwę pamiętaj, Ŝe nie
zmienisz juŜ skutków jej działania nawet wtedy, gdy wymyślisz coś innego (“I
wszystko, o cokolwiek byście prosili w modlitwie z wiarą, otrzymacie; wszystko jest
moŜliwe dla wierzącego" - Jezus). To tylko kwestia czasu. Bądź więc bardzo ostroŜny
i odpowiedzialny posługując się tą techniką.
• Skuteczność modlitwy jest większa, jeśli wyraŜana jest ona własnymi
słowami, które wychodzą z głębi serca i są w pełni rozumiane. Wymawianie cudzego
tekstu najczęściej nie ma nic wspólnego z modlitwą; potraktuj go jedynie jako
inspirację. O skuteczności modlitwy nie decyduje tekst, lecz rozumienie go, a takŜe
intencje towarzyszące modlitwie. Jedna sekunda modlitwy wypowiedzianej z miłością
i ufnością jest znacznie bardziej wartościowa od nieuwaŜnego wypowiadania długich
tekstów. Nie chodzi tu o lekcewaŜenie rytualnych form modlitewnych, lecz jedynie o
zgłębienie prawdziwego sensu modlitwy. Ten, kto szuka więzi duchowej, ten natrafi
na odpowiednie słowa.
• JeŜeli modlitwa jest słowna, wówczas wskazane jest, aby było w niej, o ile
moŜliwe, jak najmniej słów. Im mniej tym lepiej. Lepsze jest jedno krótkie słowo niŜ
dwa lub więcej. A jeszcze lepiej, jeŜeli jest to pojedyncza sylaba. Dlaczego tak krótka
modlitwa o jednej sylabie przenika niebiosa? Nieznany mistyk katolicki (autor
“Obłoku niewiedzy") tak to tłumaczy: “dlatego, Ŝe zanoszona jest z pełni serca, z całej
wysokości, głębokości, długości i szerokości ducha tego, który się modli. Z
wysokości, gdyŜ ma w sobie całą moc ducha; z głębokości, gdyŜ ta jedna sylaba
zawiera wszystko, co duch ten wie; z całej długości, gdyby bowiem duch zawsze
odczuwał to samo, co w chwili modlitwy, nieustannie wołałby Boga, tak jak woła
teraz; z szerokości wreszcie, pragnąłby bowiem na wszystkich ludzi rozciągnąć to,
czego pragnie dla siebie."
• Modlitwa jest rozmową z Bogiem. Jeśli znasz odpowiedź, jeśli sprawdzasz
zgodność odpowiedzi z pismami świętymi, to lepiej nie módl się wcale, bo i tak masz
gdzie znaleźć wyjaśnienie problemu, który cię nurtuje. Takie zresztą postępowanie
zdradza nieufność do modlitwy, do siebie, wreszcie do samego Boga. Daj szansę
Bogu, aby mógł czasami teŜ coś powiedzieć do Ciebie. Nie mów cały czas, lecz rób
przerwy, abyś wówczas w ciszy umysłu mógł usłyszeć to, co Bóg ma ci do
powiedzenia. UŜywaj myśli w trybie dokonanym i w czasie teraźniejszym (rzadziej
przeszłym, np. wyraŜając wdzięczność). Dla Boga jest zawsze teraz.
• Nigdy nie proś o to, co nastąpi kosztem innych lub siebie samego. Jeśli nie
jesteś pewien jaki skutek osiągnie twoja modlitwa, zakończ ją słowami: “Bądź wola
Twoja", lub w inny, podobny sposób.
• Modlitwa wymaga wielokrotnego powtarzania jej, aby zakorzeniła się w
naszej podświadomości, a następnie by podświadomość mogła uzyskać połączenie z
nadświadomością (tylko ona moŜe tego dokonać). Jeśli w danej intencji złoŜono
wystarczający zasób czystej energii modlitwy, wówczas następuje spręŜenie zwrotne
od nadświadomości do podświadomości i świadomości ludzkiej. Mówimy wówczas,
Ŝe modlitwa została wysłuchana. Pomaga w tym jednoczesna praktyka wizualizacji
stanu dokonanego tego, o co się modlimy. Stąd konieczność duŜej niekiedy
cierpliwości i wytrwałości.
• Poświęć wszystkie swoje modlitwy, myśli i czyny Bogu, Mistrzowi
duchowemu, świętym wszystkich religii i wszystkim istotom. Poświęć je ich
rozwojowi duchowemu i zmniejszaniu ich cierpień.
• WyraŜaj wdzięczność za to wszystko co dostałeś, dostajesz i będziesz
dostawał. WyraŜaj teŜ nadzieję, Ŝe w przyszłości będziesz miał coraz więcej
powodów do wdzięczności.
• Jeśli nie wiesz jak się modlić, masz chwile zwątpienia w cel modlitwy,
brak ci cierpliwości i koncentracji w jej trakcie, poproś swojego opiekuna duchowego
lub mistrza o wsparcie. MoŜesz teŜ prosić Jezusa, którego uznaje się za Mistrza mo-
dlitwy lub bezpośrednio Boga.
• Przed przystąpieniem do modlitwy przebacz wszystkim, którzy cię
skrzywdzili. Przebacz teŜ tym, o których myślisz, Ŝe cię skrzywdzili. Przebacz sobie i
Bogu. Brak przebaczenia jest jedną z przyczyn, dla których modlitwa bywa mało
skuteczna.
Jako przykłady sposobu modlenia się niech posłuŜą poniŜsze cytaty. Pochodzą
one z ust nauczycieli tak róŜnych kultur, Ŝe wydawać by się mogło, iŜ niewiele mogą
mieć ze sobą wspólnego. A jednak mają i dlatego widząc w nich wspólne elementy
moŜemy mieć pewność, Ŝe są to dobre wzorce. Zastanówmy się nad nimi:
BoŜe pragnę tylko Ciebie, nikogo prócz Ciebie. PomóŜ mi uczynić podlug
Twojej woli to, co ty chciałbyś, abym uczynil.
(Bahram Elahi)
BoŜe, nie modlę się do Ciebie z bojaźni przed pieklem, nie modlę się do
Ciebie, iŜby oko moje wypatrywało Twego raju, lecz modlę się do ciebie, bowiem Ty
jesteś godzien uwielbienia.
(Imam Ali)
Ojcze Niebieski, fezu Chryste, święci wszystkich czasów i wszystkich religii,
uwolnijcie me Ŝycie od przeszkód i prowadźcie mnie do wybrzeŜy spełnienia. Niech
wasza milość świeci wiekuiście w sanktuarium mojej poboŜności, abym mógl obudzić
ją we wszystkich sercach.
(Paramhansa Yogananda)
Panie! Ty wiesz, co jest lepsze; niech się stanie jak zechcesz. Daj co chcesz, ile
chcesz i kiedy chcesz. Postaw mnie gdzie chcesz i we wszystkim czyń podlug woli
Twojej. Otom ja sluga Twój, gotów na wszystko; bo nie sobie ale Tobie Ŝyć pragnę.
(Thomas a Kempis)
Zabierz, Panie i przyjmij cala wolność moją, pamięć moją i rozum, i wolę mą
cala, cokolwiek mam i posiadam. Ty mi to wszystko daleś—Tobie to, Panie oddaję.
Twoje jest wszystko. Rozporządzaj tym w pelni wedle swojej woli. Daj mi jedynie
milość twą i laskę, albowiem to mi wystarcza.
(św. Ignacy Loyola)
Panie, uczyń mnie narzędziem Twego pokoju. Tam, gdzie nienawiść, pozwól
mi siać milość; Tam, gdzie krzywda — przebaczenie; Tam, gdzie zwątpienie, pozwól
budzić wiarę; Tam, gdzie zakrada się rozpacz, pozwól budzić nadzieję; Tam, gdzie
gnieździ się smutek, pozwól przynieść radość.
(św. Franciszek)
Ojcze nasz ...
(Jezus)
Istnieje pewna opowieść o wieśniaku, który uprawiał swoje pole z pomocą
starego konia. Pewnego dnia koń uciekł, ale kiedy sąsiad wyraził współczucie
wieśniakowi z powodu tego nieszczęścia, ten odpowiedział: “Nieszczęście?
Szczęście? Kto wie?" Po tygodniu koń wrócił na czele stada dzikich koni. Tym razem
sąsiad gratulował wieśniakowi takiego fortunnego obrotu sprawy. Ten zaś rzekł:
“Nieszczęście? Szczęście? Kto wie?" A potem, kiedy jego syn starał się okiełznać
któregoś z dzikich koni, spadł z niego i złamał nogę. Wszyscy uwaŜali to za
nieszczęście, ale nie chłop, który powtarzał swoje: “Nieszczęście? Szczęście? Kto
wie?" W jakiś czas później do wioski wkroczyli Ŝołnierze i zabierali do wojska
wszystkich sprawnych młodzieńców. Syna wieśniaka, jako, Ŝe miał złamaną nogę,
zostawili w spokoju. Czy teraz to było Szczęście? Nieszczęście? Kto to wie?
Tak więc z ufnością zostaw Bogu decyzję co zrobić, gdy prosisz w modlitwie
o coś konkretnego, często innego niŜ to, o co rzeczywiście powinieneś prosić.
Wówczas wszystkie rzeczy obracają się na dobre. I to jest najlepsza moditwa.
ĆWICZENIE
Jest to przykład modlitwy opartej na modlitwie imienia. JeŜeli dotychczas nie
praktykowałeś takiej modlitwy, zdecyduj się na wybór takiego imienia Boga, takiej
jego cechy lub takiej relacji siebie wobec Boga, którą chcesz przyjąć jako podstawę
praktyki. MoŜe to być coś, co uwaŜasz za waŜne dla siebie. MoŜe to jest coś, co
chciałbyś w sobie rozwinąć lub utrwalić. MoŜe jest to twoja aprobata obecności
jakiejś formy Boga. To, co wybierzesz, słuŜyć ci będzie nie tylko w tym, ale i w
innych ćwiczeniach oraz w Ŝyciu codziennym. Z czasem dokonasz ponownego
wyboru. Wskazane jest, aby treść wybranej opcji była w miarę krótka (np. Bóg,
Miłość, Jam Jest Chrystus-Bóg), chociaŜ nie wyklucza się dłuŜszych sentencji (np.
Ojcze nasz...).
1. Przyjmij wygodną pozycję, zamknij oczy i zrelaksuj się.
2. Uspokój swoje myśli.
3. W ćwiczeniu wykorzystaj to, co wcześniej wybrałeś do modlitwy imienia.
4. Powtarzaj bez pośpiechu swoją modlitwę, raz za razem, bez przerw
między nimi. MoŜesz to robić na trzy sposoby: w pierwszym powtarzasz przez
określony czas, w drugim określoną ilość razy, w trzecim bez jakichkolwiek
ograniczeń.
5. Gdy pojawi się narzucony przez siebie limit czasu lub powtórzeń, bądź
uznasz, Ŝe chcesz zakończyć ćwiczenie, zrób to.
6. Po zakończeniu ćwiczenia nie przerywaj łączności ze swoją modlitwą, lecz
przenieś ją do Ŝycia codziennego. W kaŜdej wolnej chwili (od zajęć, myśli, rozmów)
powtarzaj swoją sentencję. Z początku będziesz musiał przypominać sobie o tym
świadomie. Z czasem wejdzie ci to w nawyk i zauwaŜysz, Ŝe Coś w tobie się modli. I
to będzie właśnie prawdziwa modlitwa imienia.
MEDYTACJA Z PYTANIEM
Rozprosz calkowicie moje
wątpliwości. Oprócz Ciebie nikt
nie jest w stanie tego zrobić.
Bhagavad-gita
Człowiek świadomy swojego połoŜenia w tym świecie zaczyna zauwaŜać, Ŝe
istnieje coś poza strefą materialną. Zaczyna wówczas obserwować siebie i swoje
Ŝycie. W pewnym momencie juŜ całkiem dojrzewa do tego, aby kreować swoją
teraźniejszość, przyszłość, a nawet, co pozornie wydaje się absurdalne, przeszłość.
Poprzez liczne techniki udaje mu się pozbyć złych nawyków, głupiego myślenia,
licznych kompleksów, Z czasem coraz świado-miej sięga w swoje głębokie wnętrze,
w którym przechowywane są niezliczone, ograniczające go elementy. To nasz rozwój
duchowy pozwala je uaktywnić i wydobyć na wierzch, a w konsekwencji pozbyć się
ich na zawsze.
Zaczyna się wówczas szkopuł w rozwiązywaniu problemów, często prostych,
ale trudnych w ich zrozumieniu. Pojawiają się liczne pytania, pojawiają się
wątpliwości. Nadto adept nie chce juŜ bezmyślnie robić tego, co mogłoby go
zatrzymać na jego drodze. Chce kontaktować się i konsultować z mądrzejszymi od
siebie. Ba, ale rzadko kiedy znajduje się obok nas Ŝyjący w ciele fizycznym Mistrz,
mogący poprowadzić nas do przodu, umiejący rozwiać wątpliwości i potrafiący
odpowiedzieć na kaŜde pytanie. A pytań jest coraz więcej, coraz trudniejszych i
wydawałoby się, Ŝe niemoŜliwych do odpowiedzenia. I co wtedy?
MoŜna wówczas skorzystać z tzw. medytacji z pytaniem. Medytacja
prowadzona jest jak kaŜda inna, ale jej tematem jest postawione przez nas pytanie.
MoŜe ono być bardzo proste, a moŜe teŜ być skomplikowane. Ale niech będzie
własne. Na niemal kaŜde pytanie moŜna uzyskać odpowiedź, pod warunkiem, Ŝe
szczerze je zadajemy i szczerze oczekujemy odpowiedzi (“Proszę, powiedz mi
wyraźnie, co jest dla mnie najlepsze" -Bhagavad-gita). Na pytania głupie odpowiedzi
teŜ będą głupie, o czym warto pamiętać. Nie warto teŜ tracić czasu, aby zapytać o to,
co się da przeczytać w dostępnych nam ksiąŜkach. Pytajmy więc, ale tylko wtedy gdy
nie potrafimy znaleźć odpowiedzi sami. Niektóre z pytań pozostaną bez odpowiedzi,
bo te ostatnie mogłyby raczej zaszkodzić nam, niŜ pomóc. W danym momencie
jesteśmy do nich nieprzygotowani, jest na nie zbyt wcześnie. Ale to nie znaczy, Ŝe
nigdy nie uzyskamy na te pytania odpowiedzi. Kiedyś, w miarę dojrzewania,
otrzymamy na pewno.
Pozostając w ciszy medytacji, zadajemy nurtujące nas pytanie i czekamy
cierpliwie na odpowiedź. Nie zawsze otrzymamy ją podczas tej samej sesji. Zdarzy
się niejednokrotnie, Ŝe sesji takich trzeba będzie wykonać kilka. Ich ilość zaleŜy od
stanu naszego umysłu, od spokoju i otwartości. Pozostaje więc otworzyć się i z
ufnością czekać na odpowiedź, która w pewnym momencie “przyjdzie nam do
głowy". Wielu zastanawia się zapewne skąd przyjdzie, kto nam odpowiada. Aby
rozwiać te wątpliwości powiem słowami A. de Mello: “A jakie to ma znaczenie?"
WaŜne, Ŝe jest odpowiedź. MoŜe to był jakiś Ŝyczliwy duch lub nasz opiekun, moŜe
sam Bóg, a moŜe po prostu wyszła ona z naszych głębokich i niezbadanych dotąd
zakamarków. Niemniej jednak, aby ustrzec się przed duchami dowcipnymi lub
niekompetentnymi, naleŜy te odpowiedzi weryfikować.
Wielu ludzi sądzi, Ŝe najwaŜniejszym na świecie pytaniem jest “Kim jest
Jezus Chrystus", “Co mnie czeka w przyszłości", “Czy istnieje Bóg". NajwaŜniejsze
jednak pytanie brzmi: “Kim jestem?", albo inaczej: “Czym jest ja?" Czym jest to, co
nazywamy ja? Próbujemy poznać, czym jest świat, chcemy rozwiązać zagadkę
kosmosu, ale nie rozumiemy rzeczy podstawowej, tzn. kim jesteśmy. A przecieŜ
“wszystkie rzeczy są w nas doskonałe i nie istnieje większa radość od wnikania w
siebie, by znaleźć siebie prawdziwym wobec własnej natury" (Meng Cy). Niech więc
podstawą poszukiwań będzie stwierdzenie Lao Zi: “Pojazd to coś więcej niŜ suma
części".
Czy jestem ciałem fizycznym lub zmysłami tego ciała? Nie jestem, gdyŜ
dowiedziono, Ŝe komórki ciała ulegają wymianie z pewną częstotliwością, więc po
pewnym czasie jest to zupełnie inny organizm. Niemal jak rzeka, która ma swoją
nazwę, ale z kaŜdą chwilą tworzy ją inna woda.
Czy jestem moimi myślami? TeŜ nie, bo myśli przychodzą i odchodzą. A
potem są następne, lecz ja ciągle trwam.
Czy ja jest moim imieniem? Nie ulega wątpliwości, Ŝe nie, gdyŜ mogę
zmienić imię nie zmieniając ja.
A moje poglądy? Mówię, Ŝe jestem Polakiem, pisarzem. Czy są one częścią
mojego ja? Czy jeśli przyjmę inną religię, zmienię zawód, kraj zamieszkania, to ja
ulegnie zmianie? Oczywiście, Ŝe nie.
Budda odkrył, Ŝe nie istnieje nic takiego jak ja, a nawet nic takiego jak ja
jestem. Bo kiedy odrzucimy po kolei wszystko, mówiąc: to nie ja, i to nie ja, i to nie
ja, wówczas to, co pozostaje, samo w sobie samoistne i od wszystkiego powyŜszego
odrębne, to Czysta Świadomość (Bóg,Atman, Brahman ...). Budda zauwaŜył teŜ, Ŝe
kiedy mówimy o rzeczach wyŜszych, mamy tendencję do myślenia z naszego
własnego punktu widzenia. Gdy mówimy o Bogu, mamy skłonność do myślenia o
Nim jako o naszym własnym wizerunku, tylko większym, nieskończonym roz-
szerzeniem nas samych. Jest to jakby patrzenie na siebie w lustrze powiększającym.
Jednak ciągle jeszcze myślimy w dwoisty sposób - ja jestem tutaj, On jest tam (patrz:
motto do ksiąŜki). Wydaje nam się, Ŝe jedynym sposobem komunikacji pomiędzy
mną a Nim jest starać się go prosić o pomoc. Czasami moŜemy odczuwać, Ŝe
nawiązujemy kontakt, ale jakoś nigdy nie znajdujemy prawdziwej łączności,
poniewaŜ istnieją sztywne pojęcia, ograniczające nasze działanie, które przyjęliśmy
jako własne. Nie moŜna przeciągnąć wielbłąda przez ucho igielne. Musimy więc
znaleźć inne sposoby. Jedyną drogą jest powrót i badanie siebie.
Jak to zrobić? Chyba najlepiej uczył tego Sri R. Maharishi. Badając, co
pozostaje z umysłu gdy wyeliminujemy zeń wszystkie myśli, przekonamy się, Ŝe
umysł sam, jako taki nie istnieje oddzielnie od myśli. Podobnie jest z całym światem
fizycznym. W głębokim śnie nie ma myśli i nie ma teŜ obiektywnego świata. W stanie
jawy i lekkiego snu (pełnego widziadeł sennych) myśli są obecne, jest więc i świat.
Umysł nasz rzutuje z siebie świat jako swą projekcję, a potem wchłania ją w siebie z
powrotem. Widzimy ten świat jako pozornie obiektywną rzeczywistość, gdy dusza
rzutuje swe działanie na zewnątrz, a tym samym oddala się jakby i zapomina o swej
toŜsamości z Duchem. Gdy patrzymy w ten sposób na świat, prawdziwa istota Ducha
nie moŜe się nam objawić. I odwrotnie, gdy zjednoczymy się z Duchem, świat
przestaje się nam zdawać obiektywną rzeczywistością.
Przez stałe, ciągłe i nieprzerwane wnikanie w naturę naszego umysłu i duszy,
sama ona zmienia się w To, czym właściwie jest nasze Ja. Tym czymś jest Duc\\-
Atman, znany z kultury hinduskiej, czy Chrystus w religii chrześcijańskiej.
Gdy zbadamy skąd pochodzi to poczucie ja w ciele fizycznym, to okaŜe się, Ŝe
z serca. Tu jest źródło i miejsce trwania duszy. Przyjmijmy umownie, Ŝe właśnie tak
jest, bo to ułatwi nam dogadanie się. Ale czy właśnie tam, czy gdzie indziej, to juŜ nie
jest problemem niniejszej ksiąŜki.
Pierwszą i najpierwotniejszą myślą, jaka powstaje w naszym umyśle, jest ta
podstawowa myśl-pojęcie ja. Dopiero po jej zaistnieniu powstają inne, niezliczone
myśli. Po zrodzeniu się pierwszego zaimka ja, pojawiają się następne: ty, on, wy itd.,
a Ŝaden z nich nie moŜe istnieć bez pierwszego.
PoniewaŜ wszelka myśl moŜe pojawić się tylko po zaistnieniu pojęcia ja, a
umysł nie jest niczym innym jak kłębkiem myśli, przeto tylko coraz głębsze wnikanie
pytając kim ja jestem prowadzi do uciszenia i wstrzymania się myśli. Przy czym
całkowita myśl-pojęcie ja zawarte w takim badaniu, po wyparciu i zniweczeniu
wszystkich innych myśli, samo w końcu znika, lub zostaje jakby pochłonięte
(podobnie jak kij, którym się poprawia ogień w ognisku, zajmuje się płomieniem i
sam równieŜ się spala). Znaczy to, Ŝe idąc myślą wstecz za nicią owego ja aŜ do jego
źródła, odkrylibyśmy, Ŝe tak jak najpierwsze się ono pojawia, tak ostatnie znika.
Przy kaŜdej pojawiającej się myśli naleŜy zadać sobie wewnętrznie pytanie:
“w kim ona powstała?" Odpowiedź będzie: “we mnie". Gdy zapytamy następnie:
“kim jest to ja?", dusza zwróci się w głąb siebie, a powstająca myśl zniknie. MoŜemy
teŜ dopomóc, podpowiadając sobie świadomie afirmacją: “Jam Jest Chry-stus-Bóg"
lub “Jestem Jednością z Doskonałością". Stosując wytrwale tę metodę badania
przekonamy się, Ŝe dusza nabywa coraz więcej siły i umiejętności sięgania w swe
źródło i przebywania w nim stale.
Gdy dusza pogrąŜa się tym sposobem w Serce (“Bóg, który świeci promienniej
niŜ 100 tysięcy słońc, świeci w twoim własnym sercu" —Bhagavad-gita), nasze ja,
będące ośrodkiem niezliczonych myśli, w końcu cichnie i znika, a Czysta
Świadomość pozostaje sama. I właśnie ten stan, gdy nie ma ani śladu myśli i poczucia
ja jest naszym Bytem, naszą Istotą (Wedy: “AhamBrah-maAsmi" — Ja jestem Jaźnią
Boską; LaoZi: “Kosmos i ja urodziliśmy się wspólnie, wszystkie byty i ja to jednia";
Jezus: “ja i Ojciec mój jesteśmy Jedno"). Znamienne jest, Ŝe mówią o tym tak róŜne
religie świata. To jest stan, o którym tyle razy mówił Jezus:
• “Kto miłuje ojca albo matkę bardziej niŜ mnie, nie jest mnie godzien; i kto
miłuje syna albo córkę bardziej niŜ mnie, nie jest mnie godzien."
• “Kto stara się zachować Ŝycie swoje, straci je, a kto straci Ŝycie swoje dla
mnie, znajdzie je."
• “Jeśli się kto nie narodzi na nowo, nie moŜe ujrzeć Królestwa BoŜego.
Jeśli się kto nie narodzi z wody i z Ducha, nie moŜe wejść do Królestwa BoŜego. Co
się narodziło z ciała, ciałem jest, a co się narodziło z Ducha, duchem jest. Musicie się
na nowo narodzić."
• “Ja jestem światłością świata; kto idzie za mną, nie będzie chodził w
ciemności, ale będzie miał światłość Ŝywota."
• “Jeśli kto zachowa słowo moje, śmierci nie zazna na wieki."
• “Ja jestem droga, i prawda, i Ŝywot."
• “Nie są ze świata, jak i Ja nie jestem ze świata."
JeŜeli rozwiąŜe się ten najtrudniejszy problem człowieka (“kim jestem") to
wszystkie pozostałe rozwiązują się same przez się.
Ale cóŜ wtedy pozostanie z nas, czy tracimy wówczas wszelką świadomość?
Wręcz przeciwnie. Sięgamy w świadomość nieśmiertelną i olbrzymią, w mądrość
istotną, gdyŜ zbudzimy się w swojej prawdziwej, rzeczywistej naturze. Poczucie ja
naleŜy do naszej osobowości, do ciała i mózgu. Gdy człowiek po raz pierwszy
odkrywa swą własną naturę, coś innego powstaje z głębi jego istoty i ogarnia go
całkowicie. Owo coś jest poza myślą, jest nieskończone, wieczne i boskie. Gdy to się
staje, człowiek w istocie siebie nie traci, a raczej siebie odnajduje.
Istnieje w człowieku to, co jest niezniszczalne. I chociaŜ on je zaniedbuje i
zapomina o swej Jaźni NajwyŜszej, zapomnienie to w niczym umniejszyć nie moŜe
jej świetlistej wielkości. Człowiek nie pojmuje dziś swej własnej wartości bowiem
zatracił w sobie najgłębszy boski zmysł. Goni za cudzym zdaniem, szuka cudzej
mądrości, podczas gdy najwyŜszy duchowy autorytet przebywa niezmiennie wewnątrz
jego własnej istoty. Zatracając go, nie rozumiejąc Natury i siebie, Ŝyje im wbrew, a to
prowadzi do cierpień. Poczuje się bezpieczny i pewny dopiero wtedy, gdy odkryje
boskość swojej duszy.
JeŜeli człowiek chociaŜ raz odkryje swą prawdziwą Naturę, zmieni się
całkowicie jego Ŝycie, bo odtąd będzie Ŝył Ŝyciem prawdziwym, będzie mu dostępna
cała Wiedza wszechświata i nic się przed nim nie ukryje. KaŜda kolejna medytacja
przybliŜać go będzie do pełnej szczęśliwości. KaŜde kolejne działanie będzie w imię
Prawdy.
Na pytanie Mistrza, czy wie kim jest, uczeń odparł:
— Jestem tym, kim myślę, Ŝe jestem (moje cialo, poŜądania, uczucia);
— jestem tym, kim inni myślą, Ŝe jestem (moja powierzchowność, osobowość,
umyśl);
— jestem tym, kim naprawdę jestem (część Boskiej Świadomości);
— jestem polączeniem tych trzech razem (cialo fizyczne, dusza i Duch, czyli
Trójca, Jednia).
Mimo, iŜ uwaŜa się, Ŝe pytanie Kim jestem jest tak istotne i podstawowe, to
rozdział ten dałem świadomie prawie na końcu ksiąŜki, aby po jej przeczytaniu
pozostał pewien niedosyt i pragnienie rozwiązania pytania na świeŜo. Niech więc
powyŜsze pytanie stanie się inspiracją na najbliŜszy czas dla tych wszystkich, którzy
wiedzą dlaczego sięgnęli po tę ksiąŜkę. Bo, gdy “pojmą róŜnicę między pojemnikiem,
a zawartością", osiągną prawdziwą wiedzę i będą mogli z pełną świadomością
powiedzieć Jam jest.
ĆWICZENIE
1. Przyjmij wygodną pozycję, zrelaksuj ciało i umysł.
2. Poproś swojego opiekuna duchowego, aby otoczył cię swoją wibracją,
która ustrzeŜe cię przed dowcipnymi lub niekompetentnymi duchami. Ich podszepty
mógłbyś uznać za wartościowe, a często są one dla ciebie po prostu mało
wartościowe.
3. Gdy będziesz juŜ dostatecznie wyciszony, zastanów się nad problemem,
który cię nurtuje. Przyglądaj mu się z róŜnych stron, zastanawiaj się nad detalami,
które mogą mieć znaczenie. MoŜesz sobie wyobrazić, Ŝe przedstawiasz ów problem
jakiejś mądrej osobie, która pomoŜe ci w odpowiedzi na pytanie, które za chwilę
zadasz.
4. Gdy uznasz, Ŝe dostatecznie jasno naświetliłeś cały problem, zadaj pytanie,
które cię męczy. MoŜe to będzie np. w stylu: “co mam zrobić, Ŝeby zrealizować mój
pomysł?" Albo np.: “jak rozwiązać mój problem?"
5. Trwaj dalej w ciszy, nie starając się juŜ koncentrować na samym
problemie. Zachowaj spokój lub, jeśli to będzie trudne, przejdź do Refugium bądź
zajmij myśli jakimś neutralnym tematem, np. mantrą. Przyglądaj się myślom, które do
ciebie napływają. JeŜeli są to myśli niebędące rozwiązaniem twojego problemu to nie
przywiązuj się do nich. Ale bądź czujny, Ŝeby nie przegapić tej myśli, która jest
odpowiedzią dla ciebie. MoŜe pojawić się w kaŜdej chwili.
6. Gdy otrzymasz odpowiedź na nurtujące cię pytanie lub problem, podziękuj
za nią i powiedz mentalnie: “kończę medytację i po przejściu do stanu czuwania będę
pamiętał przekazane mi rozwiązanie". Formułka moŜe mieć inne brzmienie, ale
powinna zawierać elementy tej przykładowej.
7. Zakończ medytację i spróbuj wykorzystać wiedzę, którą ci dano w trakcie
medytacji. JeŜeli odpowiedzi nie otrzymałeś, bądź ją przegapiłeś w natłoku myśli, to
wróć do tego problemu następnym razem, w kolejnej medytacji.
śYCIE - MEDYTACJA CIĄGŁA
Piękno jest uniesieniem. (...)
Jest duszą oczarowania pelną. (...)
Piękno to Ŝycie, które swą twarz świętą odstania.
Lecz ty jesteś Ŝyciem i ty zasloną jesteś.
K. Gibran
Gdyby traktować medytację jako pojedynczy lub powtarzany od czasu do
czasu proces, mielibyśmy do czynienia z czymś bardzo ograniczonym i sztucznym. I
powiedzmy sobie szczerze, Ŝe byłoby to grubym nieporozumieniem. Stanowiłoby to
coś w rodzaju sztuki dla sztuki. Takie postępowanie być moŜe nawet przynosiłoby
jakieś zauwaŜalne rezultaty, ale nie zmienia to faktu, Ŝe stanowiłoby jakby zlepek
przypadkowych działań. Przypomina to trochę działanie pojedynczych kropli deszczu
zamiast równomiernego opadu. Jakaś wilgoć z takiego opadu jest, ale Ŝeby od razu
powiedzieć, Ŝe gleba pod jego wpływem stała się wilgotna, to byłoby grubą przesadą.
Nie na darmo niektórzy Mistrzowie zwracają uwagę, aby proces medytacji
trwał ciągle. Wiedzą oni doskonale, Ŝe mozaika Ŝycia tak jak puzzle, składa się ze
wszystkich kawałków, a nie tylko z niektórych. I czasami brak jednego elementu
powoduje, Ŝe obrazek z puzzli staje się nieczytelny. Dlaczego więc z Ŝyciem miałoby
być inaczej?
Przyjrzyjmy się przez chwilę, jak wygląda nasze Ŝycie. Mówię tu oczywiście
tylko o tym fragmencie naszego istnienia, które odbywa się na Ziemi. Większość z
nas nie zastanawia się nad tym, co w nas i wokół nas się dzieje. Przyzwyczailiśmy się,
Ŝe Ŝycie po prostu jest, Ŝe jest takim jakim wydaje się być, Ŝe ktoś za nas o wszystkim
decyduje. Nie zauwaŜamy zachodzących procesów, które w kaŜdym momencie się
dokonują, nie zauwaŜamy siebie i swojego wpływu na cokolwiek i jednocześnie
pozwalamy sobą sterować na wszystkie sposoby przez innych. Przyzwyczailiśmy się
widzieć, słyszeć i odczuwać tak jak to robią inni, nie zastanawiając się, Ŝe moŜna
inaczej. Wydaje nam się, Ŝe istnieje tylko to, co postrzegamy naszymi zmysłami lub
aparaturą naukową. Nie mamy odwagi odrzucić wszystkiego by rozpocząć Ŝycie po
swojemu. I tak w tym marazmie idziemy przez Ŝycie, podobni do miliardów innych
ludzi i nijak się mamy do tego, co jest w nas i poza nami naprawdę. A Ŝycie
tymczasem przemyka obok, tyle tylko, Ŝe niezauwaŜone przez nas i nie przynoszące
nam tego wszystkiego, co chciałoby przynieść.
śycie jest ciekawym tworem. I warto go właściwie wykorzystać. śeby to lepiej
zrozumieć, naleŜy choć w przybliŜeniu zdać sobie sprawę z tego, czym ono jest. W
związku z tym przypomnę kilka istotnych faktów dotyczących Ŝycia kaŜdego
człowieka.
Przychodzimy na Ziemię z własnej i nieprzymuszonej woli, aby doświadczać i
przeŜywać Ŝycie w całkowicie innych warunkach niŜ znane w światach subtelnych.
Mamy w ten sposób moŜliwość konfrontacji naszych dotychczasowych przemyśleń i
doświadczeń jako Ducha i jednocześnie sposobność, aby sprawdzić się tu, gdzie
występują problemy, o których się Duchom nie śniło. Mamy teŜ szansę sprawdzić jak
realizują się nasze zamierzenia, marzenia czy choćby lęki w warunkach o duŜej
gęstości.
Przypomina to z grubsza wyjazd na obóz przetrwania. Normalnie Ŝyjemy tam,
gdzie mamy określone warunki bytowania, zapewnioną określoną stopę Ŝyciową i
wsparcie wszystkiego do czego przyzwyczaiła nas cywilizacja. Lecz teraz mamy po
prostu kaprys by się sprawdzić i zobaczyć jak to będzie, gdy tego całego
cywilizacyjnego zaplecza zabraknie, gdy napotkamy inne środowisko i
niebezpieczeństwa, gdy napotkamy to, co teoretycznie wydaje się nam, Ŝe potrafimy
wykonać lub rozwiązać. Zapisujemy się więc z własnej woli, bez jakiegokolwiek
przymusu z czyjejkolwiek strony, na obóz przetrwania, gdzie przetestujemy siebie.
Organizatorzy zapewniają nam takie rodzaje doświadczeń (niektóre dadzą się
zaplanować, a inne pojawiać się będą doraźnie, niespodzianie), Ŝe mamy rzeczywiście
szansę sprawdzić swoje reakcje na specyficzne, często skrajne sytuacje. Jedni
przetrwają cały turnus i duŜo na tym zyskają, ale niektórzy w trakcie zajęć poproszą o
ulgowe potraktowanie ich, bo sytuacje te ich przerosły. Ci ostatni coś na pewno
zyskają, ale nie to wszystko co mogliby zyskać. Są teŜ tacy, którzy po prostu uciekną i
wrócą do domu przed terminem.
śycie na Ziemi to, z grubsza biorąc, taki obóz przetrwania. Nie naleŜy go
jednak mylić z obozem pracy, do którego wciela się pod przymusem, i z którym
identyfikują nas wszystkie religie. Duch, zwany przez innych Energią, sam podejmuje
decyzję, by wejść w materię i egzystować w niej. Planując swój scenariusz na
ziemskie Ŝycie dobiera sobie takie doświadczenia, które uwaŜa za istotne dla
własnego rozwoju. Dobiera teŜ sobie rodzinę, przyjaciół i inne osoby, które pomogą
mu zetknąć się z miłymi i przykrymi emocjami. Dobór ten następuje za obopólną
zgodą. Oczywiście indywidualny scenariusz nie zawiera wszystkich szczegółów, lecz
jedynie zarys problemów do przerobienia. Szczegóły są dostępne juŜ w Ŝyciu
ziemskim i podlegają mniejszej lub większej korekcie przez samego
zainteresowanego.
Najczęściej Energia planuje tak swój scenariusz, aby mogła go potem
zrealizować. Jest on więc kompromisem pomiędzy chęciami doświadczenia jak
najwięcej a moŜliwością udźwignięcia narzuconego sobie balastu. A nie jest to
zawsze łatwe. Rzecz jest tym bardziej utrudniona, Ŝe przed wejściem w materię
następuje przysłonięcie większości wiedzy, jaką Energia posiada o sobie i świecie.
Jest więc dodatkowo nieświadoma swoich moŜliwości i mocy. Stąd podąŜa przez
ziemski byt jakby ociemniała i opiera się na tej resztce wiedzy, która jej pozostała. Ta
resztka wiedzy to intuicja, sumienie. A do tego korzysta z podpowiedzi swojego
opiekuna, który wspomaga Energie, mając pełną wiedzę na temat celu Jej pobytu na
Ziemi. Mimo takich ograniczeń, wiele Energii potrafi bezbłędnie realizować swój
scenariusz.
To przyćmienie wiedzy i pamięci celu podróŜy po Ziemi powoduje jednak, Ŝe
często człowiek, jako Energia w ciele fizycznym, spotykając trudności i przykrości na
swej drodze, nie umie sobie z nimi poradzić. Z punktu widzenia Energii są one dobre,
ale z punktu widzenia mieszkańca Ziemi jest całkiem odwrotnie. Wolimy się cieszyć
niŜ smucić, wolimy być bogaci niŜ biedni, wolimy dopasowywać się do sytuacji
łatwiejszych niŜ trudniejszych. Taka jest natura człowieka fizycznego, bo takie są
tutaj realia. Ale naszym zadaniem jest przede wszystkim realizować własny
scenariusz Ŝycia i niezaleŜnie od okoliczności, wychodzić z nich z podniesioną głową.
MoŜe ten scenariusz jest łatwy, moŜe trudny, ale jednak własny. Podejmujemy więc
róŜnorodne działania, które u kaŜdego indywidualnie poprowadzą go przez Ŝycie
zgodnie ze swoimi zamierzeniami. Nie zawsze zdajemy sobie sprawę z tego, dlaczego
robimy coś w określony sposób, dlaczego chcemy realizować własne, niekiedy
szalone pomysły, i skąd w ogóle mamy takie pomysły. Nie rozumiemy, dlaczego
pewne rzeczy nas wciągają, choć są przykre, a inne odpychają, choć są atrakcyjne.
Nie wszyscy jednak wytrzymują narzucony sobie plan pobytu tutaj. Wybierają takie działania i
emocje, które wydają się być korzystniejsze. I z ziemskiego punktu widzenia takimi są. Nie są jednak
zgodne z planami i to powoduje, Ŝe Energia swą wewnętrzną, ukrytą mądrością przywraca swoje ciało
do porządku. Co się wówczas dzieje? Powiedzmy o kilku moŜliwościach: * Niektóre dotychczasowe
działania i zamierzenia człowieka ulegają zawaleniu lub osłabieniu, by zwrócić mu uwagę na to, Ŝe nie
tędy droga. Kłody na drodze nie są po to, by się przewrócił, choć i tak się moŜe zdarzyć, ale po to, aby
się zatrzymał i zastanowił czy na pewno chce iść dalej.
• Pojawiają się okoliczności i ludzie, dając do zrozumienia danemu
człowiekowi, Ŝe np. powinien się zainteresować jakimś problemem, wybrać w
określone miejsce, poznać określonych ludzi.
• Człowiek zaczyna chorować. Choroby mogą być drobne albo powaŜne,
zaleŜnie od człowieka i jego ścieŜki. Nie kaŜda choroba jest efektem zejścia ze sceny
własnego scenariusza, ale wiele chorób to właśnie takie powody.
Tego typu sytuacje nie mają na celu zgnębienia samego siebie, choć tak to
moŜe wygląda. Mają na celu to, by przypomnieć człowiekowi, Ŝe robi nie to co chciał
i nie wykorzysta Ŝycia na Ziemi w sposób optymalny. Jest wówczas szansa zatrzymać
się w dotychczasowych działaniach i zmienić kierunek.
JeŜeli więc traktować Ŝycie jako dopust BoŜy, niewiele się z niego wyciągnie.
Pewne przeŜycia i towarzyszące im uczucia na pewno swoje zdziałają. IleŜ jednak
więcej moŜna by skorzystać, gdyby towarzyszyła Ŝyciu pełna jego świadomość.
Szkoda więc tak po prostu zmarnować okazję i dlatego korzystne jest bycie świado-
mym Ŝycia przez cały czas. To nic, Ŝe napisałem przed chwilą co nieco o tym, czym
jest Ŝycie. Dla wielu będzie to tylko teoria, bo nie pasuje do ich dotychczasowych
doświadczeń. Nawet wtedy, gdy mi uwierzą. Aby jednak przestała być teorią, trzeba
zacząć Ŝycie zauwaŜać, odczuwać i uświadamiać go sobie. W kaŜdej chwili, w
kaŜdym działaniu i uczuciu.
W jaki sposób być świadomym Ŝycia? To pytanie jest jednocześnie trudne i
łatwe. Trudne, bo często rozwiązania nie pasują do dotychczasowego postępowania.
Łatwe, bo wszystko czego potrzeba, jest w zasięgu ręki. Jest to mnóstwo
przeplatających się wzajemnie drobiazgów, które tylko naleŜy zauwaŜyć albo zasto-
sować. I Ŝaden nie jest waŜniejszy od pozostałych. Razem budują pajęczynę, w której
moŜemy zobaczyć piękno albo moŜemy się w niej zaplątać. Nie chciałbym
szczegółowo wnikać we wszystkie aspekty omawianych spraw, bo to jest temat na
inną ksiąŜkę. Skupię się tylko na niektórych drobiazgach.
A oto one:
• NaleŜy traktować Ŝycie jako wspaniałą przygodę, a nie jako gehennę.
NiezaleŜnie od tego co przynosi. A jeśli komuś takie Ŝycie nie odpowiada, to przez
zmianę swojego myślenia moŜe starać się równieŜ zmienić i Ŝycie. Nie wszystko da
się zmienić, ale wiele rzeczy na pewno. WaŜne jest by wiedzieć skąd i po co są róŜne
sytuacje. W ten sposób ilekroć się upada pod cięŜarem Ŝycia, tylekroć znajduje się
motywację, by wstać i iść dalej. Bo, jak mi powiedziała kiedyś bardzo mądra i
Ŝyczliwa wobec mnie osoba (M. B.): “Nie przejmuj się Ŝyciem, bo i tak nie wyjdziesz
zeń Ŝywym". Ale Ŝeby tak postępować, trzeba być świadomym Ŝycia.
• NaleŜy cieszyć się kaŜdą chwilą, gdyŜ w danym momencie ona jest
najwaŜniejsza. Powrót do przeszłości to z ziemskiego punktu widzenia czas przeszły i
niewiele moŜna w nim zmienić. Przyszłość za to jest niewiadomą, która moŜe się
jawić w określony sposób. Jednak wiele czynników moŜe ją zmienić i dlatego
wybieganie do przodu nie zawsze jest potrzebne. Za to teraźniejszość objawia się
pełnią wszystkiego, co jest. I naleŜy to wykorzystać, a nie uciekać od niej, bo to co z
niej wynika moŜe się nie powtórzyć, pozbawiając nas korzyści, jakie mogły z tej
chwili wyniknąć. Wartość teraźniejszości jest niezaleŜna od tego co przynosi, miłe
czy nieprzyjemne doświadczenia. Zarówno jedne, jak i drugie są potrzebne, więc ta
chwila przynosi korzyści. KaŜda kolejna chwila przynosi kolejne doświadczenia i
uczucia, więc nie ma się co martwić, Ŝe nie mamy do czynienia z czymś innym ponad
te chwilowe sprawy. Poza tym to, co w danym momencie się dzieje, jest zapewne
najodpowiedniejszym dla nas doświadczeniem. Jeśliby przyjąć, Ŝe Ŝycie ziemskie
składa się z ogromnej ilości krótkich, w pełni zauwaŜalnych chwil, to jedno takie
Ŝycie staje się niezmiernie bogate w ilość i róŜnorodność doświadczeń. “Jedna chwila
ofiarowana przez przypadek warta jest więcej, niŜ cały umówiony dzień" (chińskie).
• NaleŜy wykonywać codzienne czynności świadomie, a nie automatycznie.
Daje to moŜliwość nie tylko unikania błędów wynikających z poprzednich
doświadczeń, ale teŜ zauwaŜenia czegoś nowego. Automatyczne powtarzanie
kolejnych, pozornie takich samych czynności, odcina nas od moŜliwości zauwaŜenia,
Ŝe moŜna to zrobić inaczej albo, Ŝe za daną czynnością coś się ukrywa. Być moŜe
świadome wykonanie czegoś zwróci uwagę na jakiś aspekt wewnętrzny człowieka, a
moŜe wywoła w nim jednostkowe uczucie bądź refleksję. Nie chodzi tylko o czynno-
ści banalne, ale teŜ i rzeczy trudne. Mówiąc o świadomym wykonywaniu czynności,
mam na myśli nie tylko obserwowanie samej czynności, ale teŜ to wszystko, co jest
związane z tym, co towarzyszy podjęciu sposobu postępowania. MoŜna daną
czynność po prostu wykonać, tak jak to robiliśmy poprzednio, lub tak jak robią to
inni. MoŜemy jednak objąć całym sobą sytuację, która ma zaistnieć i podjąć decyzję,
która w danym momencie jest naj-optymalniejsza, a następnie zgodnie z przyjętym
rozwiązaniem, wykonać tę czynność. Trzeba być jednocześnie świadomym, Ŝeby na
doraźną potrzebę natychmiast zareagować. Decyzja podjęta w taki sposób moŜe być
jednostkowa i nawet przy analogicznej sprawie moŜe nigdy więcej nie być taką samą.
• NaleŜy nauczyć się cieszyć z kaŜdej widzianej, posiadanej lub kupionej
rzeczy, niezaleŜnie od jej wartości materialnej i wielkości. Trzeba umieć zauwaŜać, Ŝe
w kaŜdej takiej rzeczy jest coś pięknego i wartego zauwaŜenia. Radość powinno
sprawiać zarówno posiadanie rzeczy cennych, jak i banalnych drobiazgów o małej
wartości. Kupno lub obcowanie z jakąś rzeczą moŜe w ten sposób stać się
kaŜdorazowo niepowtarzalną chwilą. I nie ma tu znaczenia sam przedmiot, ale nasz
stosunek do niego.
• NaleŜy zauwaŜać, Ŝe oprócz nas Ŝyją w tym świecie takŜe inne istoty,
zwierzęta, rośliny. Mają swoje Ŝycie, swoje prawa i cel Ŝycia na Ziemi. KaŜde z nich
jest inne i na swój sposób piękne. Warto zauwaŜać to w codziennym obcowaniu z
nimi oraz obdarowywać je uczuciem miłości i sympatii. W bezpośrednich kontaktach,
a takŜe za pośrednictwem fotografii czy filmu, powinniśmy korzystać z róŜnorodnych
uczuć, jakie towarzyszą takiemu kontaktowi. Traktując te istoty jak równoprawnych
współmieszkańców Ziemi, zarejestrujemy znacznie więcej ciekawych doświadczeń
niŜ wtedy, gdy podchodzimy do nich jednostronnie. Więcej teŜ korzyści, wbrew
pozorom, przynosi szeroko pojęty kontakt z tymi istotami, których nie darzymy
sympatią, boimy się ich lub brzydzimy, niŜ tymi, które uwielbiamy. Oba typy
kontaktów są jednak potrzebne człowiekowi, więc nie unikajmy Ŝadnego. Zdajmy
sobie sprawę, Ŝe te istoty powinny być dla nas tyle samo warte, niezaleŜnie od tego
czy jest to wielki dąb lub niedźwiedź, czy teŜ malutki fiołek lub biedronka.
• NaleŜy zauwaŜać dziejące się wokół nas róŜne zjawiska przyrody. Nie
musimy od razu pokochać bijących obok nas piorunów czy słonecznego skwaru.
WaŜne jest zauwaŜanie ich, umiejętne obcowanie z nimi i próba obserwowania
swoich reakcji. Zjawiska te są kawałkiem otaczającej nas rzeczywistości i nie
moŜemy ich wyeliminować, bo słuŜą naszemu kontaktowi z tą rzeczywistością. Bycie
świadomym obecności tych zjawisk moŜe ułatwić przepuszczanie przez siebie
określonych emocji lub wibracji, które na zasadzie ciągłej przemiany krąŜą w świecie.
• NaleŜy zauwaŜać i obserwować własne uczucia, które towarzyszą róŜnym
codziennym sytuacjom. Całe nasze Ŝycie składa się z niekończących się uczuć.
Wszystkie one są nam potrzebne, a im większa ich róŜnorodność, tym większe
spektrum wibracji, które w sobie gromadzimy. Warto zauwaŜać w sobie uczucia, któ-
rych do tej pory nie zauwaŜaliśmy. Wielu nauczono, Ŝe naleŜy poddawać się tzw.
dobrym emocjom np. radości, miłości, a unikać uczuć tzw. negatywnych np. złości. W
naszym Ŝyciu potrzebne są wszystkie emocje i dlatego naleŜy uwolnić kaŜde z nich.
Dopiero wtedy, gdy poznamy jakiś typ emocji, stwierdzimy, jak się z nim czujemy i w
przyszłości będziemy zabiegać o ponowny kontakt z takimi emocjami albo przestanie
to być nam potrzebne. Nie da się jednak ani zaakceptować ani odrzucić
jakiegokolwiek uczucia czy emocji w sposób teoretyczny bądź nakazowy. Potrzebna
jest praktyka. śeby więc poznać jakąś emocję, naleŜy zauwaŜyć ją wtedy, gdy się
pojawi. Stąd konieczność obserwacji swoich uczuć. Unikanie jednej grupy uczuć
powoduje wewnętrzne blokady i w konsekwencji niemoŜność wyraŜania uczuć
innych. Co gorsze, w Ŝyciu powracać będą sytuacje, które prowokują uczucia jakich
jeszcze nie przerobiliśmy lub nie chcieliśmy przerobić. JeŜeli więc dopadnie kogoś
np. chęć wybuchu płaczem, to zamiast go tłamsić w sobie, niech zaszlocha.
Jednocześnie, korzystając z okazji, niech zaobserwuje, co w nim się wtedy dzieje, czy
dobrze mu z takim uczuciem, czy sytuacja pasuje do jakiejś innej, wcześniejszej, z
której moŜna wysnuć określone wnioski, itd. Tyle tylko, Ŝe aby to wszystko zrobić,
trzeba być świadomym swoich emocji.
• NaleŜy słuchać swojego ciała, które przez cały czas przemawia do nas na
róŜne sposoby. NaleŜy zauwaŜać jak reaguje na kontakt ze zmienną, zewnętrzną aurą i
jak objawia swoje potrzeby. Jak reaguje na dostarczany mu pokarm i powietrze. Jak
objawia swoje dysharmonie lub niezadowolenie z niewłaściwego traktowania go, a
jak, gdy wszystko robimy poprawnie. Jak reaguje na róŜne sytuacje Ŝyciowe i emocje.
Jak się zachowuje gdy nadmiernie je obciąŜamy, a jak, gdy dajemy trochę luzu i
relaksu. Jak reaguje na wszystko z czym mamy kontakt np. rodzaj materiału na
ubranie, kształt butów, kosmetyki, rodzaj uŜywanych mebli i przedmiotów
codziennych. W ten sposób bardzo namacalnie umiejscawiamy się w naszym
bezpośrednim otoczeniu. Będąc świadomym swojego ciała, moŜemy we właściwym
momencie odpowiednio zareagować, by coś uzyskać, bądź czegoś uniknąć.
• NaleŜy obserwować swoje myśli, aby nie dopuścić do ich terroru. Bardzo
łatwo wpaść w taki układ, Ŝe myśli się narzucają i nie chcą się odczepić. To, Ŝe
próbują się narzucać jest normalne, gdyŜ podświadomość i umysł zasypują nas
czymkolwiek, byle tylko odciągnąć nas od tego co jest waŜne. Ale trzeba to zauwaŜać
i nie dać się wciągnąć w Ŝadne gierki. MoŜna i naleŜy napływające myśli obserwować
i wyciągać płynące z tego wnioski. Ale nie naleŜy podtrzymywać Ŝadnej konkretnej
myśli, o ile nie jest to konieczne do rozwiązywania bieŜących spraw. Jest jeszcze
sprawa dotycząca zakresu myślenia. Warto zaobserwować, czy myślimy o byle czym,
aby tylko czymś się zająć, czy raczej wykorzystujemy myśli do rozwiązywania
codziennych problemów. Czy potrafimy utrzymać jeden wątek, czy skaczemy z
kwiatka na kwiatek. Te i inne pytania naleŜy sobie zadać a potem spróbować na nie
odpowiedzieć. Ale Ŝeby to zrobić, trzeba być świadomym swoich myśli na co dzień.
• NaleŜy nauczyć się słuchać. Tak ogólnie, bez określenia źródła tego, co się
usłyszy. Chciałoby się powiedzieć: “źródła dźwięku", ale właśnie w tym problem, Ŝe
trudno to często nazwać dźwiękiem. A przynajmniej w potocznym rozumieniu tego
słowa. NaleŜy więc nauczyć się słuchać wszystkiego, co do nas dociera z zewnątrz.
Od innych ludzi, z przyrody, z szumu i zgiełku cywilizacji. NaleŜy nauczyć się
słuchać tego wszystkiego, ale i umieć selekcjonować z tej masy informacji to, co jest
nam potrzebne. Jednocześnie trzeba nauczyć się nie tylko słuchać, ale i słyszeć.
Wskazane jest teŜ, aby słuchać siebie. Warto więc nie tylko wypowiadać słowa do
innych, ale takŜe słuchać tych słów, słuchać sposobu, w jaki się je wypowiada, jak się
formułuje myśli, z jaką czystością uzewnętrznia się dźwięk. MoŜna w ten sposób
usłyszeć o sobie, od samego siebie, wiele ciekawych rzeczy.
Poza słuchaniem czegoś co dźwięczy, koniecznie naleŜy teŜ nauczyć się
słuchać tego, czego nie słychać. NaleŜy umieć rejestrować informacje dopływające z
zewnątrz, ale niekoniecznie słyszalne i niekoniecznie ze znanego miejsca. Przy
odrobinie chęci moŜna je wychwycić i nawet rozróŜnić, choć często będzie się to
odbywać na granicy telepatii i stwierdzenia, Ŝe “przyszło mi do głowy", bądź w
postaci np. jakiegoś, niby własnego, pomysłu. W ten sposób pojawi się moŜliwość
pozawerbalnego kontaktu i odbioru osób, z którymi mamy do czynienia. I choćby taka
osoba mówiła nieprecyzyjnie, to i tak meritum rzeczy do was dotrze. Tak samo
moŜliwe będzie podejmowanie drobnych niekiedy czynności, niejako uprzedzając
wypowiadane przez kogoś słowa. NaleŜy teŜ nauczyć się czytać lub słuchać między
wierszami, co wielokrotnie ułatwi Ŝycie.
Próbując być świadomym otaczających nas dźwięków, czy raczej wibracji,
moŜna teŜ usłyszeć to, co pochodzi od istot niematerialnych. Na co dzień dociera do
nas ogromna ilość informacji od takich istot, np. od własnego opiekuna duchowego.
Najczęściej odbieramy je jako nasze myśli lub stwierdzamy, Ŝe “przyszło mi do
głowy", nie zastanawiając się, skąd przyszło. A jeszcze częściej nie zauwaŜamy tych
informacji w ogóle lub je ignorujemy, bo uznaliśmy to coś za swój głupi pomysł.
Oczywiście nie chodzi tylko o to, aby starać się usłyszeć dopływające informacje
spoza materii, ale teŜ o to, by nauczyć się je weryfikować. Głupotą byłoby dać się
wpuszczać w maliny przez dowcipnego duszka tylko dlatego, Ŝe usłyszeliśmy coś ze
świata Energii.
Jako ostanie - pozostaje słuchanie siebie, tyle tylko, Ŝe teraz juŜ nie słuchanie
swoich słów, ale swojego wnętrza. To coś nazywa się intuicją i pochodzi od nas
samych, choć wydaje się nieraz niemoŜliwym. Wiemy bardzo duŜo, a tylko materia
zakryła tę wiedzę. Przy umiejętnym, świadomym wsłuchiwaniu się moŜna część tej
wiedzy usłyszeć. Trudno jednak będzie niekiedy rozróŜnić, czy informacje pochodzą
od nas samych, gdy odbieramy je intuicyjnie, czy są podpowiedzią spoza nas.
Aby więc dotknąć niejako wszystkich poruszonych spraw dotyczących
słuchania, konieczna jest ciągła czujność w słuchaniu, choć niekoniecznie za pomocą
uszu.
• NaleŜy obserwować, co się dzieje w nas oraz poza nami, i to zarówno w
bliskiej, jak i dalszej perspektywie. Naszą uwagę powinno przyciągać wszystko, co
jest w zakresie wzroku. Warto zwracać uwagę, aby nie było to tylko patrzenie, ale teŜ
widzenie. W ten sposób moŜna zauwaŜyć dotychczas niezauwaŜalne szczegóły,
odcienie barw, zjawiska banalne i cudowne, zdarzenia istotne, patrząc z punktu
widzenia naszej duchowości. Być moŜe dzięki temu co się zobaczy, uruchomią się w
nas jakieś głęboko schowane uczucia. UwaŜne obserwowanie otoczenia moŜe dać
szansę zobaczenia tego, co dla innych jest niezauwaŜalne lub wręcz niewidzialne, np.
aurę, istoty niematerialne, myślokształty, subtelne energie. Nigdy nie jesteśmy w
stanie określić granicy swojego widzenia i dlatego trzeba być czujnym i
przygotowanym na niespodzianki.
NaleŜy obserwować zjawiska, które wokół nas się dzieją. Te bliskie, bo w
sposób bezpośredni nas dotyczące, a takŜe te globalne, bo i one mają na nas wpływ. A
Ŝe my mamy takŜe wpływ na nasze otoczenie, przez wnikliwą jego obserwację
moŜemy na bieŜąco zauwaŜać ów wpływ i jak on się objawia. Budujemy w ten sposób
swoją świadomość na temat naszej rzeczywistości i jej funkcjonowania. Obserwacje
spraw globalnych umoŜliwiają teŜ zauwaŜanie niektórych zjawisk, które dopiero
zrealizują się w przyszłości, a które juŜ teraz są namacalne dla wnikliwego
obserwatora. MoŜna teŜ powiązać szereg światów: ten daleki, ten bliski i ten we-
wnętrzny. Wszystkie one są integralnie powiązane, tylko trzeba to umieć zauwaŜyć.
Bycie świadomym w trakcie patrzenia, czy raczej obserwowania, to nie tylko
obserwacja wzrokiem. Obserwować naleŜy całym sobą, swoimi oczami, swoim
umysłem i duchem. I taki typ obserwacji naleŜy takŜe zastosować wobec samego
siebie. Warto zwracać uwagę na swoje ciało, na jego ruchy i odruchy. Warto
obserwować swoje reakcje fizyczne na otaczające nas zdarzenia. I co najwaŜniejsze
— naleŜy obserwować swoje Ŝycie, jak biegnie w róŜnych okresach, jakie zmiany w
nim zachodzą. Dobrze byłoby spróbować przeanalizować, co mogło te zmiany
wywołać. Analiza porównawcza róŜnych okresów Ŝycia daje moŜliwość zauwaŜenia,
czy kręcimy się w kółko, czy teŜ zmieniamy się i w jakim kierunku te zmiany idą.
• NaleŜy wejść w pełny kontakt z innymi ludźmi. MoŜe to być kontakt
fizyczny, bezpośredni, ale teŜ kontakt słowny czy wzrokowy za pośrednictwem
róŜnych urządzeń (telewizja, telefon, radio). Trzeba zwracać uwagę na wszystkie
aspekty tego kontaktu i zastanowić się, jaki mogą mieć na nas wpływ. Być moŜe
dostarcza nam jakiś uczuć, niekoniecznie przyjemnych. MoŜe zwraca uwagę na
odmienność innych ludzi i uczy nas czegoś w ten sposób. Warto zwracać uwagę nie
tylko na powierzchowność człowieka, ale warto takŜe spróbować zauwaŜyć jego
intelekt oraz ducha, który w nim zamieszkuje. Najwartościowszy jest bezpośredni
kontakt fizyczny, w trakcie którego naleŜy starać się odczuć aurę człowieka, bo to ona
wiele o nim mówi. NaleŜy teŜ zwracać uwagę na swój odbiór wibracji, które dany
człowiek reprezentuje, a jednocześnie na to, jak się czujemy w jego otoczeniu. Przez
porównanie odczuć z takiego kontaktu i gdy tego kontaktu nie ma, moŜna wysnuć
wnioski, czy dany człowiek nam odpowiada, niezaleŜnie od tego, jak on fizycznie
wygląda. Być moŜe odczucia wibracji człowieka będą takie same jak odczucia
fizyczne, ale być moŜe będzie wręcz przeciwnie. Taka świadomość innego człowieka
umoŜliwia nam jego odbiór takim, jakim jest naprawdę.
• NaleŜy nauczyć się odczuwać subtelne wibracje, jakie znajdują się w
naszym bezpośrednim sąsiedztwie, niezaleŜnie od tego co, lub kto je emituje. Trzeba
umieć je zauwaŜać, odczuwać i odnosić do siebie. Czy dobrze się z nimi czujemy, czy
chcemy wśród nich przebywać. A moŜe nas rozpraszają lub wręcz rozwalają od
środka. Umiejętna analiza pomoŜe dobrać dla siebie zarówno ludzi, których uznamy
za swoje towarzystwo, jak i przedmioty, którymi się będziemy otaczać. Subtelne
wibracje to takŜe znajdujące się wokoło myślokształty, istoty duchowe, wibracje natu-
ry, zapachy. ZauwaŜanie ich, z jednej strony wpływa korzystnie na naszą percepcję, a
z drugiej rozszerza nasze horyzonty. Jednocześnie wiedza na temat swoich reakcji na
niektóre wibracje umoŜliwia korzystanie z nich lub zabezpieczanie się przed nimi. W
ten sposób m.in. stworzymy przytulny wystrój mieszkania, dobierzemy właściwą
kolorystykę ubrania, sięgniemy po odpowiednio wibrujące przedmioty i będziemy
korzystać z naturalnych miejsc mocy w przyrodzie. Unikać teŜ będziemy wszystkiego
co wibracyjnie nam nie odpowiada albo nauczymy się bezpiecznie w takim
niekorzystnym środowisku przebywać.
• NaleŜy uświadamiać sobie ciszę. Ciszę moŜna spotkać zarówno w leśnych
ostępach, jak i w zgiełku miasta. Jedynie od naszego spokoju wewnętrznego i
świadomego otwarcia na nią zaleŜy czyją zauwaŜymy. Trzeba nauczyć się
wychwytywać choćby najkrótsze chwile ciszy i wykorzystywać je do swoich celów.
Im częściej to nastąpi, tym lepiej. Ale cisza to nie tylko to, co poza nami, lecz i to, co
w nas. NaleŜy dąŜyć do wprowadzania w swoim Ŝyciu okresów ciszy, niezaleŜnie od
otaczającego nas świata. Ciszą w naszym Ŝyciu moŜe być chwila relaksu, okres bez
paplania czy wykonanie swojej pracy w skupieniu.
• NaleŜy obserwować i uświadamiać sobie, Ŝe otacza nas niekończący się
szum informacyjny. Jego źródłem mogą być inni ludzie, z którymi się stykamy na co
dzień. MoŜe pochodzić od ośrodków mających ogromną siłę przekazu, czyli mass
mediów i ośrodków religijnych. MoŜe równieŜ pochodzić ze stref subtel-niejszej
natury, a więc np. ze świata astralnego. I w końcu źródłem informacji moŜe być nasz
umysł lub Duch. Dostęp do tych, czy innych źródeł informacji zaleŜy jedynie od tego,
na które się otworzymy. Nie jest więc sztuką otrzymać informację, czy to w sposób
werbalny, czy telepatyczny. Sztuką jest być świadomym tego, Ŝe jesteśmy
bombardowani przez informacje, które są w róŜnej relacji z naszymi poglądami.
Będąc świadomymi tego, co do nas dopływa, powinniśmy jednocześnie być
świadomymi i tego, czy jest to zgodne z naszym sumieniem, odczuciami,
obserwacjami, poczuciem wartości i innymi wewnętrznymi wzorcami. Ciągłe
czuwanie i niejako cenzurowanie uaktywnia w nas mechanizmy bezpieczeństwa,
dzięki którym odrzucamy zbędne lub szkodliwe dla nas informacje. Nie naleŜy
akceptować wszystkiego, co dopływa z zewnątrz. Wystarczy to przepuszczać przez
siebie i pozostawiać tylko to, co akceptujemy. Oczywiście, Ŝe nie naleŜy teŜ
wszystkiego odrzucać. Musi być zachowany kompromis i równowaga. W trakcie
takiego procesu naleŜy być teŜ świadomym, Ŝe nasz umysł moŜe z premedytacją
podpowiadać, Ŝe coś naleŜy odrzucić, choć jest to dla nas wartościowe. Cały ten
wywód nie oznacza, Ŝe nie naleŜy nikogo słuchać, bo moŜemy przejąć niepotrzebnie
czyjeś poglądy. Wręcz przeciwnie, słuchać naleŜy, bo po to ten szum informacyjny,
jest aby umiejętnie z niego korzystać.
• NaleŜy nauczyć się wchodzić we właściwy kontakt z tzw. martwą naturą.
Konieczne jest odczuwanie jej i rozumienie. Aby to zrobić, naleŜy najpierw
przełamać dotychczasowy, stereotypowy sposób widzenia tej części natury. Wbrew
pozorom nie jest to materia martwa. Jest ona równieŜ oŜywiona, lecz takim rodzajem
Ŝycia, które nam się martwym wydaje. Jej istnienie i funkcjonowanie związane jest z
istotami duchowymi, podobnie jak z nami, zwierzętami czy roślinami. Wibracje tych
istot być moŜe są inne niŜ istot w ludziach, ale jednak pochodzą ze świata Energii.
Przyjęło się dzielić świat na duchowy i materialny. Podział ten wynika z nie-
zrozumienia, Ŝe wszystko jest ze świata Ducha, a róŜni się jedynie zagęszczeniem i
częstotliwością wibracji. Pogląd, Ŝe materia jest czymś innym niŜ Duch, bardziej
oddala ezoteryka od postępu na drodze rozwoju wewnętrznego niŜ zatwardziałego
materialistę.
Dlatego teŜ naleŜy stopniowo i z pełną świadomością obserwować rzeczy
materialne, niezaleŜnie od tego czy pochodzą z natury, czy teŜ są wytworem
cywilizacji. NaleŜy próbować odczuwać to, co w kontakcie z nimi zachodzi. Nie
warto z góry odrzucać moŜliwości wejścia w bliŜszy kontakt z taką materią, juŜ samo
otwarcie się pozwoli dostrzec, Ŝe za pozornie martwym przedmiotem kryje się Ŝycie.
Pozostaje więc tylko zmienić stosunek do takich rzeczy. JeŜeli ktoś przełamie tę
barierę, szybko zauwaŜy, Ŝe przedmioty te potrafią się odwzajemnić za właściwy do
nich stosunek. Jedne stają się piękniejsze, inne trwalsze, a jeszcze inne dają nam
swoje miłe towarzystwo za pomocą przyjemnych lub sympatycznych wibracji. Efekt
jest tym większy, im cieplejszym uczuciem traktuje się te przedmioty.
Teraz, po dawce pomysłów na przeniesienie medytacji do codzienności,
pozostaje ten proces jak najszybciej rozpocząć. A Ŝycie się szybko odwzajemni. Nie
będzie ono przez to łatwiejsze. MoŜe się nawet niekiedy skomplikować. Ale na
pewno będzie bardziej twórcze. Gra jest warta świeczki, by kiedyś, gdy przyjdzie czas
odejść z tego świata, móc powiedzieć, Ŝe wykorzystało się Ŝycie optymalnie i czas tu
spędzony nie został zmarnowany.
ZAKOŃCZENIE
KaŜdy jest sam
kowalem swojego losu.
polskie
Był swego czasu mnich, który praktykował wytrwale, medytując z mantrą Om
Mani Padme Hum. Po latach praktyki doznał oświecenia. Poczuł się zupełnie nowym
człowiekiem. Chciał dzielić się swoją radością i wiedzą z innymi.
Pewnego razu płynąc łódką po jeziorze usłyszał, Ŝe ktoś na wyspie medytuje z
tą samą co on mantrą. Podpłynął do wyspy i zobaczył medytującego męŜczyznę.
PoniewaŜ męŜczyzna ów wymawiał mantrę z innym akcentem, postanowił zwrócić
mu na to uwagę, wiedząc, Ŝe on sam osiągnął oświecenie przy zupełnie innej
wymowie. Człowiek z wyspy skromnie i z szacunkiem skłonił się, podziękował za
cenne uwagi, po czym wrócił do medytacji.
Zadowolony z siebie nasz nowo-oświecony wsiadł do łódki i odpłynął. Po
jakimś czasie, będąc z dala od wyspy, poczuł, Ŝe ktoś go klepie w ramię. Odwrócił się
i ze zdziwieniem zobaczył człowieka z wyspy, który przyszedł doń, idąc po wodzie.
Człowiek ów z szacunkiem pochylił głowę i zapytał skromnie:
“Mistrzu, jak to było z tym akcentem? Na Om, czy na Hum?"
Nie uzyskawszy odpowiedzi oddalił się, krocząc po tafli jeziora. A po chwili
znów dało się słyszeć z wyspy Om Mani Padme Hum.
Mam nadzieję Szanowny Czytelniku, Ŝe nareszcie dokonałeś odkrycia, iŜ w
medytacji nie chodzi wcale o działanie, lecz o stan świadomości, Ŝe trzeba w niej nie
coś czynić, lecz czymś być. Jeśli tak, to nie przyjmuj przeczytanych tu słów jako
instrukcji, jako pouczenia o sposobie stosowania czegoś, lecz jako inspirację i
wezwanie do wewnętrznej czujności i obudzenia się na Rzeczywistość. Ja sobie
pogadałem, Ty to przeczytałeś, ale teraz po prostu odłóŜ ksiąŜkę, zapomnij o tym i
weź się do roboty tak, jak potrafisz. Nie wzoruj się na niczym, ani na nikim. Po prostu
rób wszystko po swojemu, nawet jeŜeli na początku będzie to chaotyczne i
niedoskonałe. Nie naśladuj innych, lecz kreuj sam.
BIBLIOGRAFIA
• Ary Asanga - Głos milczenia, Londyn 1960.
• Bednarz A. - Sikorski K., Joga lecznicza, Wrocfaw 1991.
• Bednarz A. - śycie z Reiki, czyli o Reiki nieco inaczej, Studio
Astropsychologii, Białystok 2000.
• Biblia, pismo święte Starego i Nowego Testamentu, Warszawa 1975.
• Cecuda D. - Huna - doświadczanie rozumienia, Studio Astropsychologii,
Białystok 2001.
• Dechanet}. M. - Joga chrześcijańska w 10 lekcjach, Skrypt.
• Doktor T. - Taiji, medytacja w ruchu, Warszawa 1988.
• Dynowska W. - Nauka Sri Ramana Maharishi, Skrypt.
• Elahi B. - Droga do doskonałości, Warszawa 1990.
• Gibran K. - Prorok, Świdnica 1991.
• Górka M. - Aikido, droga do zdrowia, Skrypt, Nowy Sącz 1987.
• Javalgekar R. R. - Nauka jogi, Skrypt.
• Kania E. - Misy tybetańskie, Studio Astropsychologii, Białystok 2001.
• Kapleau P. - Trzy filary zeń, Warszawa 1990.
• Kaushik R. P. - Pełna transformacja, Poznań 1989.
• Krishnamurti J. - Freedom from the known, Londyn 1969.
• Krishnamurti J. - Medytations, Londyn 1970.
• Krishnamurti J. - Samopoznanie i nowy umysł, Skrypt.
• Kryg J. - Wschód-medytacja, zdrowie, Płock 1989.
• Ligaszewski J. - Wielgosz H., Biomagnetyzm Aikido, Bydgoszcz 1991.
• Lao Tsy - Droga, Wrocław 1992.
• Long M. F. - Wiedza tajemna Huna, teoria i praktyka, Leszno 1991.
• Loyola I. - Ćwiczenia duchowne, Kraków 1991.
• de Mello A. SJ. - Kontakt z Bogiem, Kraków 1993.
• de Mello A. S J. - Przebudzenie, Poznań 1992.
• de Mello A. SJ. - Sadhana, ścieŜka do Pana Boga, Warszawa 1991.
• Mishra R. S. - Podstawy jogi królewskiej, Skrypt.
• Mulford P. - Moc ducha, moc Ŝycia, Wrocław 1991.
• Mulford P. - Niewyzyskane siły Ŝycia, Wrocław 1992.
• Mulford P. - Przeciw śmierci, Wrocław 1990.
• Mulford P. - Źródło twojej siły, Wrocław 1993.
• Miiller B. - Reiki, naturalna japońska sztuka leczenia, Skrypt.
• Mumonkan, Wrocław 1993.
• Murat R. - Zeń, medytacja, Warszawa 1991.
• Obłok niewiedzy, Poznań 1986.
• Ojrowska K. - Agnihotra, co to jest, Skrypt.
• Omkar, Medytacja o sobie, Bombay 1974.
• Ostrowska K. - Jak osiągnąć sukces w świecie ducha i materii, Studio
Astropsychologii, Białystok 2001.
• Polasek M. - Joga, Warszawa 1991.
• PręŜyna R. - Terapia Homa, Bydgoszcz 1983.
• Rabenda H. - Acu-yoga, Almanach Radiestezyjny 5/1991.
• Sherwood K. - Sztuka duchowego uzdrawiania, Skrypt.
• Silva J. - Metody kontroli umysłu, Łódź 1992.
• Sivananda S. - Joga, etyka i filozofia, Warszawa 1991.
• Sogyal R. - Padmasambhawa i dzogczen, Skrypt.
• Steiner R. - Duchowe hierarchie i ich odzwierciedlenie w świecie
fizycznym, Gdynia 1995.
• Suliga J. W. - WróŜebny krąg Tarota, Nie z tej Ziemi 7-8/1993.
• Szoska A. - Cha-do, czyli ścieŜka herbaty, Kraków 1989.
• Śri Aurobindo - Światło na drodze Jogi, Skrypt.
• Śri Prabhupada - Bhagavad-gita taka jaką jest, Warszawa 1990.
• Thomas a Kempis - Naśladowanie Chrystusa, Wrocław 1991.
• Trungpa Ch. - Aktywna medytacja, Skrypt.
• Waldenfels H. - Medytacja na wschodzie i zachodzie, Warszawa 1984.
• Weda,nr2/1987.
• Wieczorek P. - Teoria i praktyka treningu antystresowego, Skrypt,
Bydgoszcz 1985.
• Wieczorek P. - Trening antystresowy, Skrypt, Bydgoszcz 1985.
• Wiszniewski M. - Potęga wizualizacji, Studio Astropsycholo-gii, Białystok
2000.
• Wiszniewski M. - Zrelaksuj się twórczo, Studio Astropsycho-logii,
Białystok 2001.
• Wiwekananda S. - Sadhanas or preparations for higher life, Calcutta 1978.
• Yogananda P. - Jak medytować, Świdnica 1991.
• Yogananda P. - Jak moŜecie rozmawiać z Bogiem, Świdnica 1991.
• śądło L. - Poradnik rozwoju duchowego, Katowice 1991.
JeŜeli jesteś zainteresowany innymi tekstami autora niniejszej ksiąŜki, poza
wymienionymi w tej bibliografii, to są one dostępne na autorskiej stronie internetowej
pod poniŜszym adresem:
http://www.alfabeta.hg.pl
Strona nazywa się: “AlfaBeta - polska strona świrologiczno--ezoteryczna".
JeŜeli adres strony uległby kiedyś zmianie, to naleŜy w wyszukiwarkach szukać tegoŜ
tytułu.
Strona zawiera m.in. teksty publikowane i niepublikowane autora tej ksiąŜki
oraz kilku innych osób, z zakresu szeroko pojętej ezoteryki. Ponadto programy
ezoteryczne napisane przez autora tej ksiąŜki, itd. Będą tam teŜ pojawiać się
informacje o nowych publikacjach, zanim jeszcze ukaŜą się one w księgarniach.
Top Related