Joint ReseaRch centRe (JRc) RapoRty Badawcze i stRategiczne
digcoMp Ramy odniesienia dla rozwoju i rozumienia kompetencji cyfrowych w Europie
Autor: Anusca Ferrari Tłumacz: Katarzyna UrbanRedaktorzy: Yves Punie, Barbara N. Brečko Redaktor naukowy: Marek Miłosz
2013 2016
Raport EUR 26035
KoMisja EURoPEjsKaWspólne Centrum Badawcze (joint Research Centre) instytut studiów Perspektyw Technologicznych (institute for Prospective Technological studies)
Dane kontaktowe: adres: Edificio Expo. c/ inca Garcilaso, 3. E-41092 seville (spain) E-mail: [email protected].: +34 954488318 Fax: +34 954488300 http://ipts.jrc.ec.europa.eu http://www.jrc.ec.europa.eu
jRC83167 EUR 26035 EN
isBN 978-92-79-31465-0 (pdf) issN 1831-9424 (online)
doi:10.2788/52966 Luksemburg: Biuro Publikacji Komisji Europejskiej, 2013© Komisja Europejska, 2013
Wydanie polskie: Fundacja ECCC
Dane kontaktowe: adres: Nałęczowska 30, 20-701 Lublin (Polska) E-mail: [email protected] Tel.: +48 81 473 20 48 Fax: +48 81 747 94 08 http://www.eccc.edu.pl
isBN 978-83-944339-0-1isBN 978-83-944339-1-8 (online)© Fundacja ECCC, 2016
Zespół redakcyjny: K. Urban, M. Miłosz, R. Woś, a. Danilkiewicz, M. jakubowski, a. Turska, a. Brożyna, j. Kościelecki, K. Wawrzeńczyk, D. Mierzejewski, P. Kopacz, R. Kołodziejczyk, M. Pańtak.
Publikacja ta jest Raportem badawczym i strategicznym opracowanym przez Wspólne Centrum Badawcze Komisji Europejskiej.Wykonano w Polsce przez Fundację ECCC ze środków własnych na podstawie licencji Komisji Europejskiej jRC iPTs. Tłumaczenie nie zmienia treści oryginalnego wydania. Dystrybucja bezpłatna.
Nota prawnaani Komisja Europejska, ani żadna osoba działająca w imieniu Komisji nie jest odpowiedzialna za sposób tłumaczenia i wykorzystania tej publikacji.
Europe Direct to serwis, który pomoże Państwu znaleźć odpowiedzi na pytania dotyczące Unii Europejskiej.Bezpłatny numer (*): 00 800 67 89 10 11. (*) Niektórzy operatorzy telefonii komórkowej nie udostępniają połączeń z numerami 00 800 lub pobierają za nie opłaty.Wiele dodatkowych informacji na temat Unii Europejskiej znajduje się w internecie. Dostęp można uzyskać poprzez serwer Europa: http://europa.eu/. Powielanie dozwolone pod warunkiem podania źródła.
ROZWIĄZYWANIEPROBLEMÓW
KOMUNIKACJAINFORMACJA BEZPIECZEŃSTWOTWORZENIE TREŚCI
3
Spis treści
przedmowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5
streszczenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7
1. wstęp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11
1.1. Cele i przedmiot badania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11
1.2. metodyka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12
1.3. ograniczenia badania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14
1.4. struktura raportu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16
2. zarys koncepcji digcoMp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17
2.1. obszary i kompetencje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18
2.2. siatka samooceny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21
3. Ramy odniesienia kompetencji cyfrowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26
3.1. obszar 1: informacja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26
3.2. obszar 2: Komunikacja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32
3.3. obszar 3: Tworzenie treści . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44
3.4. obszar 4: Bezpieczeństwo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52
3.5. obszar 5: Rozwiązywanie problemów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58
załącznik i: Słowniczek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67
załącznik ii: powiązania między kompetencjami . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70
załącznik iii: wskaźniki rozwoju kompetencji cyfrowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71
załącznik iV: powiązania między kompetencjami cyfrowymi a innymi kompetencjami kluczowymi w procesie uczenia się przez całe życie . . . . . . . . . 74
Literatura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77
4
5
Przedmowa
szanowni Państwo,
w wyniku Zalecenia Parlamentu Europejskiego z 2006 r. kompetencje cyfrowe zosta-ły uznane za jedne z ośmiu kompetencji kluczowych niezbędnych w procesie ucze-nia się przez całe życie. Można je ogólnie zdefiniować jako kompetentne, świadome i kreatywne wykorzystanie technologii informacyjno-komunikacyjnych mające na celu osiągnięcie celów między innymi związanych z pracą, nauką, aktywnym udzia-łem w życiu społecznym. Kompetencje cyfrowe mają charakter szczególny, gdyż bez-pośrednio przyczyniają się i wpływają na proces nabywania pozostałych kluczowych kompetencji, takich jak porozumiewanie się w języku ojczystym i obcych, umiejętność uczenia się, kompetencje społeczne i obywatelskie. są powiązane z wieloma umie- jętnościami, które powinni posiadać wszyscy obywatele Europy XXi wieku, w celu za-pewnienia im aktywnego uczestnictwa w życiu społecznym i gospodarczym.
Przedstawiona Państwu polskojęzyczna wersja DigComp: Ramy odniesienia dla roz-woju i rozumienia kompetencji cyfrowych w Europie jest odpowiedzią na potrzeby go-spodarki oraz społeczeństwa cyfrowego. Niniejszy dokument przedstawia Europejskie Ramy Kompetencji Cyfrowych dla obywateli, określane jako DiGCoMP, które są na-rzędziem rozwoju kompetencji cyfrowych obywateli. Ramy DiGCoMP przedstawiają opis kompetencji cyfrowych i grupują je w pięciu obszarach: informacja, Komunikacja, Tworzenie treści, Bezpieczeństwo i Rozwiązywanie problemów. We współczesnym świecie, osoba posiadająca kompetencje cyfrowe musi płynnie poruszać się w obrę- bie tych pięciu obszarów, a nie tylko potrafić korzystać z funkcji technologii cyfro-wych.
DiGCoMP został przygotowany przez Wspólne Centrum Badawcze, instytut Badań Perspektyw Technologicznych Komisji Europejskiej (jRC iPTs) jako zadanie realizowa-ne początkowo w imieniu Dyrekcji Generalnej ds. Edukacji i Kultury, a następnie Dy-rekcji Generalnej ds. Zatrudnienia, spraw społecznych i Włączenia społecznego Komi-sji Europejskiej. Pierwsze wydanie niniejszego dokumentu miało miejsce w roku 2013. stał się on punktem odniesienia dla rozwoju i planowania strategicznego wielu działań z zakresu kompetencji cyfrowych. obecnie z satysfakcją obserwujemy szereg krajo-wych, regionalnych i oddolnych inicjatyw dotyczących zastosowania DiGCoMP1.
1 https://ec.europa.eu/jrc/en/digcomp/implementation.
6
Niniejsza publikacja ma na celu zapoznanie polskich czytelników z ramami DiGCoMP i powiązanymi zagadnieniami. Raport jest europejską propozycją dalszego rozwoju kompetencji cyfrowych, a także wkładem do ujednolicenia terminologii w tej dzie-dzinie.
jako autorzy dokumentu, jRC iPTs z satysfakcją odbiera zainteresowanie, z jakim DiGCoMP jest przyjmowany w Polsce. Żywimy głębokie przekonanie, że będzie efek-tywnie wykorzystywany dla rozwoju kompetencji cyfrowych w Polsce oraz wniesie wkład w rozwój nowoczesnego, innowacyjnego, zintegrowanego społeczeństwa i go-spodarki.
Dr Yves Punie Kierownik Naukowy,
Wspólne Centrum Badawcze, instytut studiów Perspektyw Technologicznych, Komisja Europejska
18 lutego 2016 r.
7
Streszczenie
Niniejszy raport przedstawia końcowe wyniki prac badawczych DiGCoMP i propozy- cję powszechnych ram kompetencji cyfrowych. Kompetencje cyfrowe to jedne z oś- miu kompetencji kluczowych w procesie uczenia się przez całe życie, które są nie-zbędne do pełnego uczestnictwa w życiu coraz bardziej cyfrowego społeczeństwa. Międzynarodowe badania i literatura naukowa ciągle wskazują na fakt, że wiele osób wciąż nie posiada wystarczających kompetencji cyfrowych. aby móc wypełnić luki w tym zakresie, konieczne jest zrozumienie oraz precyzyjne określenie ich definicji i zakresu. Niniejszy raport przedstawia różne aspekty kompetencji cyfrowych, wy-szczególniając dwadzieścia jeden kompetencji wraz z ich opisem, w odniesieniu do niezbędnej wiedzy, umiejętności i postaw.
Wyniki badań przedstawione w niniejszym raporcie bazują na danych empirycznych z różnorodnych źródeł (takich jak przegląd literatury oraz analizy studium przypadku, ankiety online), oraz są oparte na wynikach szerokiego procesu konsultacji społecz-nych z udziałem ekspertów (w tym: warsztaty, wywiady, recenzje ekspertów, prezen-tacje na seminariach i konferencjach). Poniższy dokument składa się z:�� siatki samooceny, zawierającej pięć obszarów kompetencji cyfrowych na trzech
poziomach zaawansowania;�� szczegółowego opisu ram odniesienia wraz z dogłębnym przedstawieniem po-
szczególnych aspektów kompetencji cyfrowych.
Każda z dwudziestu jeden zidentyfikowanych kompetencji została przedstawiona w formie tabeli i zawiera: krótką definicję kompetencji, opis trzech poziomów za-awansowania, przykłady posiadanej wiedzy, umiejętności i postaw związanych z kom-petencjami oraz po dwa przykłady, w jaki sposób kompetencje mogą być wykorzysta-ne w konkretnym celu, np. do nauki i w pracy.
Zidentyfikowane obszary kompetencji cyfrowych przedstawiają się następująco:
1. informacja: identyfikacja, lokalizacja, pobieranie, przechowywanie, organizacja i analiza informacji cyfrowych, zdolność oceny ich wartości, znaczenia i celu.
2. Komunikacja: komunikacja w środowiskach cyfrowych, udostępnianie zasobów za pomocą narzędzi internetowych, łączenie i kontakt z innymi, współpraca za pośrednictwem narzędzi cyfrowych, interakcja i uczestnictwo w działaniach spo-łecznościowych i sieciach, świadomość międzykulturowa.
8
3. tworzenie treści: Tworzenie i edytowanie nowych treści (od przetwarzania te- kstu do obrazów i wideo); integracja i ponowne przetwarzanie dotychczasowej wiedzy i treści; tworzenie nowych pojęć, treści cyfrowych i programowanie; rozu-mienie, poszanowanie oraz stosowanie prawa własności intelektualnej i licencji.
4. Bezpieczeństwo: ochrona osobista, ochrona danych, ochrona tożsamości cyfro-wej, środki bezpieczeństwa, bezpieczne i zrównoważone użytkowanie.
5. Rozwiązywanie problemów: identyfikacja potrzeb i zasobów cyfrowych, podej-mowanie świadomych decyzji, co do wyboru odpowiednich narzędzi cyfrowych w zależności od celów i potrzeb, rozwiązywanie problemów koncepcyjnych za pomocą środków cyfrowych, twórcze wykorzystanie technologii, rozwiązywanie problemów technicznych, aktualizacja kompetencji własnych i kompetencji in-nych.
Poniższa tabela zawiera przeglądowe ramy odniesienia z prezentacją każdej z kom-petencji.
obszar kompetencjiWymiar 1
KompetencjeWymiar 2
1. informacja 1.1. przeglądanie, wyszukiwanie i filtrowanie informacjiUzyskiwanie dostępu i wyszukiwanie informacji w internecie, wy-rażanie potrzeb z zakresu informacji, znajdowanie odpowiednich informacji, efektywne wybieranie materiałów informacyjnych, po- ruszanie się pomiędzy zasobami internetowymi, tworzenie wła-snych strategii informacyjnych.
1.2. ocena informacjiGromadzenie, przetwarzanie, rozumienie i krytyczna ocena infor-macji.
1.3. przechowywanie i odnajdywanie informacji organizowanie oraz przechowywanie informacji i treści w celu ła-twiejszego odnajdywania, organizowanie informacji i danych.
2. Komunikacja 2.1. Komunikacja z wykorzystaniem narzędzi cyfrowych i apli-kacjiinterakcja poprzez wykorzystanie różnego rodzaju narzędzi cyfro-wych i aplikacji, rozumienie, w jaki sposób komunikacja cyfrowa jest rozprzestrzeniana, wyświetlana i zarządzana, rozumienie wła-ściwych sposobów komunikowania się przy wykorzystaniu narzę-dzi cyfrowych, odwoływanie się do różnorodnych formatów ko-munikacyjnych, dostosowywanie trybów komunikacji i strategii do konkretnych odbiorców.
2.2. dzielenie się informacjami i zasobami Umiejętność dzielenia się z innymi lokalizacją i treścią znalezio-nych informacji, gotowość i umiejętność dzielenia się wiedzą, tre- ściami i odniesieniami do źródeł, umiejętność działania jako po-
9
średnik w przekazywaniu informacji, postawa proaktywna w od- niesieniu do rozprzestrzeniania wiadomości, zawartości i źródeł, umiejętność stosowania cytatów i integrowania nowych informa-cji w istniejących zasobach wiedzy.
2.3. aktywność obywatelska onlineUczestniczenie w życiu społecznym poprzez zaangażowanie on- line, poszukiwanie możliwości własnego rozwoju i kształtowanie pewności siebie w wykorzystaniu technologii i środowisk cyfro- wych, świadomość wykorzystania potencjału technologii w dzia- łaniach obywatelskich.
2.4. współpraca z wykorzystaniem narzędzi cyfrowychWykorzystanie technologii i mediów do pracy grupowej, procesów pracy zespołowej, wspólnego konstruowania oraz współtworzenia materiałów, wiedzy i treści.
2.5. netykietaPosiadanie wiedzy i know-how dotyczących norm zachowań on-line oraz podczas interakcji wirtualnych, świadomość aspektów różnorodności kulturowej, zdolność ochrony siebie i innych przed ewentualnymi niebezpieczeństwami internetowymi (np. nękanie, przemoc wirtualna), umiejętność opracowania aktywnych strate-gii identyfikacji niewłaściwych zachowań.
2.6. zarządzanie tożsamością cyfrowąUmiejętność tworzenia, dostosowywania i zarządzania jedną lub wieloma tożsamościami cyfrowymi, umiejętność ochrony własnej reputacji w świecie wirtualnym, umiejętność zarządzania danymi zawartymi na jednym lub kilku kontach i/lub aplikacjach.
3. tworzenie treści 3.1. tworzenie treściTworzenie treści w różnych formatach, w tym multimedialnych, edycja i poprawianie treści stworzonych samodzielnie lub przez in- nych, zdolność ekspresji twórczej przy wykorzystaniu mediów cy-frowych i technologii.
3.2. integracja i przetwarzanie treści Umiejętność wprowadzania zmian, udoskonalania i modyfikacji istniejących zasobów w celu stworzenia nowych, oryginalnych i rze- telnych treści oraz wiedzy.
3.3. przestrzeganie prawa autorskiego i licencjiRozumienie, w jaki sposób prawa autorskie i licencje odnoszą się do informacji oraz treści.
3.4. programowanie Zastosowanie ustawień, modyfikacji programu, aplikacji, oprogra- mowania i urządzeń do zrozumienia funkcji oraz zastosowania da-nego programu.
10
4. Bezpieczeństwo 4.1. narzędzia służące ochronie Umiejętność ochrony urządzeń własnych oraz zrozumienie ryzyka i zagrożeń cyfrowych, wiedza dotycząca środków bezpieczeństwa i ochrony.
4.2. ochrona danych osobowych Rozumienie dostępnych warunków korzystania z usługi, aktywna ochrona danych osobowych, rozumienie i poszanowanie prywat-ności innych osób, umiejętność unikania oszustw internetowych, zagrożeń i przemocy wirtualnej.
4.3. ochrona zdrowiaUnikanie zagrożeń zdrowotnych związanych z wykorzystaniem technologii w odniesieniu do zagrożeń zdrowia fizycznego i psy- chicznego.
4.4. ochrona środowiska Świadomość wpływu Technologii informacyjno-Komunikacyjnych (TiK) na środowisko.
5. Rozwiązywanie problemów
5.1. Rozwiązywanie problemów technicznychidentyfikacja możliwych problemów oraz ich rozwiązywanie (od rozwiązywania drobnych do bardziej złożonych problemów) z wy- korzystaniem zasobów i narzędzi cyfrowych.
5.2. Rozpoznawanie potrzeb i narzędzi niezbędnych do rozwią-zywania problemówZdolność oceny własnych potrzeb w zakresie rozwoju zasobów, narzędzi i kompetencji, dopasowanie potrzeb do dostępnych roz- wiązań, dostosowanie narzędzi do indywidualnych potrzeb, umie-jętność krytycznej oceny możliwych rozwiązań i narzędzi cyfro-wych.
5.3. innowacyjność i twórcze wykorzystywanie technologiiWprowadzanie innowacji w technologii, aktywne uczestnictwo w zespołowym tworzeniu zasobów cyfrowych i multimedialnych, zdolność twórczego wyrażania się za pośrednictwem mediów cy-frowych i technologii, tworzenie wiedzy i rozwiązywanie proble-mów koncepcyjnych z wykorzystaniem narzędzi cyfrowych.
5.4. Rozpoznawanie braków w zakresie kompetencji cyfrowychZrozumienie obszarów podnoszenia i aktualizacji własnych kom-petencji, wspieranie innych w rozwoju ich kompetencji cyfrowych, bieżące śledzenie nowych rozwiązań.
11
Wstęp
Zalecenia Parlamentu Europejskiego i Rady Europy (2006) wskazują osiem kompeten-cji kluczowych w procesie uczenia się przez całe życie: porozumiewanie się w języ-ku ojczystym; porozumiewanie się w językach obcych; kompetencje matematyczne i podstawowe kompetencje naukowo-techniczne; kompetencje cyfrowe; umiejętność uczenia się; kompetencje społeczne i obywatelskie; przedsiębiorczość; świadomość i ekspresja kulturalna. Kompetencje cyfrowe zostały uznane za jeden z priorytetów Komisji Europejskiej w najnowszych politykach, działaniach i strategii (Komisja Euro-pejska, 2010a, 2010b).
Ponadto uznaje się, że udział w życiu społecznym w dzisiejszych czasach wymaga ze-stawu kompetencji związanych z technologiami, które w ciągu ostatniej dekady za-częły być rozumiane jako „umiejętności życiowe”, porównywalne do pisania i liczenia. Dlatego też dostęp do nich stał się zarówno prawem jednostki, jak i koniecznością (oECD, 2001). Kompetencje i obszary kompetencji, zdefiniowane w niniejszym doku-mencie, mogą być postrzegane jako elementy e-obywatelstwa, tym samym odnoszące się bezpośrednio do problemu wykluczenia cyfrowego. Faktem jest, że uczestnictwo w sferze cyfrowej to już nie kwestia dostępu do infrastruktury, a raczej kompetencji. obecnie, integracja cyfrowa zależy bardziej od wiedzy, umiejętności i postaw, niż od dostępu i użytkowania (Erstad, 2010). Przedstawione w raporcie badania określają zestaw kompetencji niezbędnych współczesnym obywatelom do pełnej integracji cy-frowej.
1.1. Cele i przedmiot badaniaBadania DiGCoMP zostały przeprowadzone przez jRC iPTs is Unit 41 na mocy porozu-mienia administracyjnego z Dyrekcją Generalną ds. Edukacji i Kultury, mając na wzglę-dzie przyczynianie się do lepszego zrozumienia i rozwoju kompetencji cyfrowych w Europie. Celem badań było określenie szczegółowych deskryptorów (cech, sposo-
1 instytut studiów Perspektyw Technologicznych (The institute for Prospective Technological studies – iPTs) jest jednym z siedmiu instytutów badawczych wchodzących w skład Wspól- nego Centrum Badawczego Komisji Europejskiej (European Commission’s joint Research Centre).
1
12
bów opisu) kompetencji cyfrowych. Badania prowadzone były w okresie od stycznia 2011 r. do grudnia 2012 r.2
Badania DiGCoMP realizowane były w formie wielostronnych konsultacji. Miały na celu stworzenie wspólnej na poziomie europejskim koncepcji dotyczącej poszczegól-nych komponentów, składających się na kompetencje cyfrowe, poprzez opracowanie koncepcyjnych ram odniesienia. Propozycja DiGCoMP może służyć jako odniesienie lub metaramy dla obecnych ram, inicjatyw, programów nauczania i certyfikatów. Mamy też nadzieję, że może ona być wykorzystywana do inspirowania rozwoju no-wych inicjatyw z zakresu szeroko pojętych kompetencji cyfrowych.
1.2. MetodykaPoszczególne fazy badania zostały przedstawione na rysunku 1. Projekt składał się z kilku etapów, a niektóre z nich zawierały działania upowszechniające rezultaty czę-ściowe w formie raportu (jeśli dotyczy, to podano odniesienia):
1. Mapowanie koncepcyjne kompetencji cyfrowych, omówienie głównych założeń i pojęć (ala-Mutka, 2011).
2. Przegląd dostępnych modeli (case studies), zebranie i analiza odstępnych ram do-tyczących kompetencji cyfrowych (Ferrari, 2012).
3. Konsultacje online z interesariuszami, zebranie i ustrukturyzowanie opinii eks-pertów dotyczących podstawowych elementów składowych kompetencji cyfro-wych (janssen & stoyanov, 2012).
4. Warsztaty ekspertów, wstępna ocena wniosków z konsultacji online, walidacja wstępnych założeń.
5. Wstępny projekt ram kompetencyjnych, analiza i synteza efektów działań czte-rech powyższych punktów.
6. Konsultacje wielostronne, wypracowanie konsensusu i dopracowanie nowych deskryptorów kompetencji (wywiady, upowszechnianie, warsztaty).
7. opracowanie propozycji końcowej ram kompetencji na podstawie informacji zwrotnych otrzymanych od interesariuszy (raport bieżący).
2 Więcej informacji na: http://is.jrc.ec.europa.eu/pages/EaP/DiGCoMP.
13
Rysunek 1. Fazy badania DigComp
Raport obejmujący przegląd dostępnych modeli obejmował analizę piętnastu ram kwalifikacji3. W wyniku konsultacji zebrano opinie dziewięćdziesięciu pięciu specja- listów z różnych dziedzin. W warsztatach ekspertów wzięło udział siedemnastu uczest- ników z instytucji zewnętrznych. Niektóre z modeli analizowanych w ramach pierw-szego etapu zostały wzięte pod uwagę przy tworzeniu tego opracowania. około czter-dziestu przedstawicieli interesariuszy uczestniczyło w opiniowaniu pierwszej wersji opracowanych ram kwalifikacji (w formie wywiadów, recenzji części lub całości mate-riału, udziału w warsztacie walidacyjnym, spotkaniach i prezentacjach).
Zostały również wzięte pod uwagę istniejące standardy powstałe w wyniku między-narodowych badań edukacyjnych, które w jakikolwiek sposób odnoszą się do pomia-ru elementów zawartych w DiGCoMP (w szczególności: PiaaC, Pisa 2012, Pisa 2015, iCiLs 2013).
Efekty prac wstępnych powstały w oparciu o trzy grupy prac badawczo-analitycznych: mapowanie koncepcyjne, analiza studiów przypadku i konsultacje online. Działania w każdej z tych grup pozwoliły określić obszary kompetencji cyfrowych oraz przykła-dy wiedzy, umiejętności i postaw. W pierwszym etapie porównano i połączono różne obszary zidentyfikowane podczas prac wstępnych. Następnie, wszystkie przykłady wiedzy, umiejętności i postaw zostały wykorzystane do określenia oraz dopracowania
3 W tym, w porządku alfabetycznym: aCTiC (z Katalonii), raport o kompetencjach cyfrowych BECTa, MediaLit Kit Centrum Kompetencji Multimedialnych, DCa (ocena kompetencji cyfro-wych), DigEuLit (kompetencje cyfrowe w Unii Europejskiej), ECDL, eLEe-academy, esafety Kit; Eshet-alkalai ramy koncepcyjne, iC3, iskills, NCCa ramy TiK dla szkół – irlandia, Licencja Pedagogiczna TiK – Dania, szkocki Projekt Edukacji informatycznej, UNEsCo iCT CFT (ramy kompetencji dla nauczycieli).
14
nowych obszarów. Zgodnie z przykładami przypisanymi poszczególnym obszarom, kompetencje były tworzone poprzez łączenie przykładów. W niektórych przypadkach zostało wykorzystane nazewnictwo stosowane w dostępnych już wcześniej ramach kompetencji w celu stworzenia jednolitego terminologicznego standardu. Pierwsza wersja opracowanych ram była udoskonalona i dostosowana zgodnie z sugestiami interesariuszy.
Macierz ramy kompetencji cyfrowych składa się z pięciu wymiarów (obszary kom-petencyjne; kompetencje; poziomy zaawansowania; przykłady wiedzy, umiejętności i postaw; cele). struktura ta została zaczerpnięta z modelu e-Kompetencje dla spe-cjalistów TiK (eCF)4, który miał cztery wymiary. Piąty wymiar (celów) dodany do ramy DiGCoMP ma na celu umożliwienie zastosowania w różnych kontekstach. Takie wyko-rzystanie istniejącej struktury eCF opiera się na dwóch argumentach:�� struktura eCF jest jasna i czytelna oraz cieszy się dużą aprobatą interesariuszy.�� Wykorzystanie tej struktury pozwoli na wzajemne mapowanie obu modeli. struk-
tura ta została wykorzystana do tworzenia Ram e-Kompetencji TiK dla użytkow-ników5, co było dodatkowym powodem jej zastosowania, ponieważ ułatwiało tworzenie powiązań między dwoma równoległymi projektami.
Kolejny model dobrej praktyki wykorzystany przy tworzeniu standardu DiGCoMP to europejski poziom biegłości językowej (CEFR). CEFR stanowi siatkę samooceny na trzech poziomach zaawansowania (każdy z nich jest następnie podzielony na dwie podgrupy). Wraz z siatką samooceny CEFR dostępny jest również szczegółowy zestaw narzędzi, który wyznacza standardy dla oceny efektów uczenia się języków obcych.
Kryteria ustalania poziomów biegłości zostały w pewnym stopniu oparte na wskaźni-kach EQF (Europejskie Ramy Kwalifikacji)6. W projekcie zdecydowano się na trzy po-ziomy, a nie osiem, jak w EQF. opis poziomu biegłości rozpoczyna się od „ma świado-mość i rozumie” na poziomie a (podstawowym), poprzez „jest w stanie wykorzystać” na poziomie B (średniozawansowanym), do „aktywnie wykorzystuje w praktyce” na poziome C (zaawansowanym).
1.3. Ograniczenia badaniaBadanie zawiera ogólny przegląd potrzeb obywateli, niezbędnych, aby stać się kom-petentnym uczestnikiem społeczeństwa informacyjnego. Ze względu na bardzo am-bitny cel przedsięwzięcia, należy jasno zdefiniować ograniczenia takiego założenia ba- dawczego.
Rezultaty badań proponowane w niniejszym dokumencie powstały w wyniku inten-sywnego i zróżnicowanego procesu konsultacji. Należy pamiętać, że są to ramy kon-cepcyjne, które nigdy nie przechodziły fazy pilotażu ani nie zostały wdrożone. Kolej-
4 http://www.ecompetences.eu/.5 Projekt realizowany równolegle z DiGCoMP: http://www.cen.eu/cen/sectors/sectors/isss/
activity/Pages/WsiCT-sKiLLs.aspx.6 http://ec.europa.eu/education/lifelong-learning-policy/eqf_en.htm.
15
nym krokiem we wprowadzaniu tej propozycji byłaby próba praktycznego wdrożenia ram, uzupełnienie i dopracowanie założeń na podstawie wniosków oraz opinii prak-tyków i użytkowników.
Wielu interesariuszy zaangażowanych w opiniowanie propozycji ram oceniło ją jako bardzo kompleksowe i wyczerpujące narzędzie. odzwierciedla to złożoność poję-cia kompetencji cyfrowych jako tych, które dotykają wielu aspektów naszego życia codziennego. jednocześnie, choć może być to postrzegane jako wartość dodana tej propozycji, prawdą jest, że nie wszyscy obywatele, osoby uczące się czy użytkownicy będą zainteresowani rozwojem wszystkich kompetencji, które zostały tutaj wymie-nione. To do potencjalnych użytkowników, instytucji edukacyjnych i innych zaintere-sowanych stron należy dostosowanie przedstawionej propozycji do własnych potrzeb.
Kolejnym wyzwaniem przedstawionej propozycji jest odniesienie kompetencji jed-nostki do ogólnych definicji, przyjętych w tym badaniu. Należy bowiem pamiętać, że istnieją istotne różnice pomiędzy poszczególnymi grupami wiekowymi czy grupami docelowymi. Przestawiona propozycja może być postrzegana jako początek w formu-łowaniu koncepcji i interpretacji kompetencji cyfrowych oraz społecznej praktyki ko-rzystania z mediów cyfrowych. Z czasem będzie musiała zostać bardziej rozbudowana i uszczegółowiona. Ponadto, w celu wdrożenia proponowanych ram odniesienia ist-nieje potrzeba dostosowania wymienionych tu kompetencji do konkretnych potrzeb danej grupy docelowej.
Prawdą jest, że konstrukcja ram i ich wizualna prezentacja mogą wydawać się dość skomplikowane. jednak złożoność zastosowanej macierzy umożliwia podział modelu na mniejsze części. Na przykład można być zainteresowanym wyłącznie obszarami kompetencji i ich opisami. Dla innych użytkowników przydatne może okazać się wy-łącznie zestawienie listy kompetencji. Ta wielowymiarowość proponowanych ram od- niesienia daje możliwość różnorodnego i wybiórczego ich odczytywania zgodnie z po-trzebami oraz zainteresowaniami czytelnika. Ponadto, siatka samooceny i lista kom-petencji (wraz z opisami) zapewniają bardziej uproszczony zapis proponowanych ram.
Kolejnym wyzwaniem, związanym z opracowaniem niniejszych i podobnych ram od-niesienia, są szybkie zmiany zachodzące w obszarze, który staramy się zdefiniować. Rozwój technologiczny następuje bardzo szybko i trudno sobie wyobrazić, jak będą rozwijać się kompetencje cyfrowe w ciągu najbliższych kilku lat. Zaledwie osiem lat temu byłoby niemożliwe, aby wyobrazić sobie wpływ mediów społecznościowych, które są teraz częścią naszego życia codziennego i kultury. Z tego powodu, kompeten- cje opisane w niniejszym raporcie są stosunkowo ogólne i abstrakcyjne. Należy pa- miętać, że istnieje potrzeba, aby monitorować pojawiające się innowacje technolo- giczne, które mogą mieć wpływ na kształt tych kompetencji. W rezultacie, ramy za-proponowane w poniższym raporcie będą musiały być aktualizowane pod kątem no-wych i nadchodzących zmian technologicznych, a także nowych praktyk społecznych i zastosowań.
16
1.4. Struktura raportuNiniejszy raport prezentuje wyniki badania DiGCoMP.
Pierwszy rozdział zawiera informacje wstępne. Rozdział 2 zawiera zarys proponowa-nych ram, z zaznaczeniem zidentyfikowanych obszarów i kompetencji cyfrowych oraz prezentację siatki samooceny. Rozdział 3 zawiera szczegółowe ramy odniesienia z do-kładnym opisem poziomów poszczególnych kompetencji, przykłady wiedzy, postaw i umiejętności oraz przykłady zastosowania celowego.
Załącznik i to słowniczek najważniejszych pojęć. W załączniku ii znajdują się odnie-sienia między kompetencjami, załącznik iii zawiera sugestie, jak przejść z jednego po- ziomu biegłości do następnego, a załącznik iV to zbiór odniesień między kompeten- cjami kluczowymi zidentyfikowanymi w procesie uczenia się przez całe życie i kompe-tencjami zawartymi w proponowanych ramach kompetencji cyfrowych.
17
Zarys koncepcji DIGCOMP
Ramy odniesienia DiGCoMP składają się z dwóch następujących powiązanych ele-mentów:�� siatka samooceny, zawierająca propozycję obszarów kompetencji i opisy na
trzech poziomach zaawansowania;�� ramy odniesienia, które zawierają wszystkie powiązane kompetencje w każdym
z obszarów. Dla każdej z kompetencji opracowano: opis ogólny, opis na trzech po-ziomach zaawansowania, przykłady wiedzy, postaw i umiejętności oraz przykłady zastosowań w różnych celach.
Te dwa elementy ukazują różne poziomy szczegółowości tej samej konstrukcji.
siatka samooceny może być wykorzystywana przez każdego jako narzędzie do okre-ślenia i opisywania poziomu własnych kompetencji cyfrowych osobom trzecim oraz do zrozumienia, w jaki sposób podnieść swoje kompetencje cyfrowe. Wskaźniki roz-woju przedstawione w załączniku iii umożliwiają identyfikację kroków, które należy podjąć, planując przejście z jednego poziomu biegłości na kolejny. siatka samooceny może być również używana jako narzędzie komunikacji, ponieważ przedstawia opra-cowany model w sposób zwięzły i łatwy do zrozumienia.
Ramy kompetencji mogą być wykorzystywane przez twórców programów i inicja-tyw, którzy chcą rozwijać kompetencje cyfrowe określonej grupy docelowej. Mogą również stanowić inspirację i źródło pomysłów. Poziom abstrakcji kompetencji przed-stawionych w proponowanych ramach umożliwia zainteresowanym udoskonalanie i określanie subkompetencji w zakresach, które uznają za najbardziej odpowiednie dla grup docelowych lub kontekstu. Ramy mogą być również używane jako narzędzia odniesienia stosowane do porównywania istniejących ram, struktur i inicjatyw oraz w celu mapowania, które obszary i poziomy są brane pod uwagę przez obecnie istnie-jące ramy (lub systemy certyfikacji czy sylabusy).
2
18
Zewnętrzna struktura ram DiGCoMP została określona w pięciu wymiarach. Wymia- ry te odzwierciedlają różne aspekty opisu i różny inny stopień szczegółowości.
wymiar 1: obszary kompetencji, które zostały zidentyfikowane.
wymiar 2: kompetencje, które są istotne dla każdego obszaru.
wymiar 3: poziomy biegłości, które są przewidziane dla każdej kompetencji.
wymiar 4: przykłady wiedzy, umiejętności i postaw mające zastosowanie do każ- dej kompetencji (przykłady nie są zróżnicowane na poziomach zaa- wansowania).
wymiar 5: przykłady zastosowania kompetencji do różnych celów. W tym rapor- cie jako przykłady posłużyło zastosowanie kompetencji z zakresu nauki i pracy. inne wymiary, które mogą być brane pod uwagę, to: czas wol-ny, aktywność społeczna, kupno i sprzedaż, uczenie się, praca, obywa-telstwo, dobrostan.
siatka samooceny obejmuje wymiary 1 i 3. oznacza to, że każdy obszar kompetencji wyrażony został na trzech poziomach zaawansowania, które pośrednio obejmują kom-petencje należące do danego obszaru.
2.1. Obszary i kompetencjeobszary kompetencji cyfrowych można podsumować w następujący sposób:
informacja: identyfikacja, lokalizacja, pobieranie, przechowywanie, organizacja i ana-liza informacji cyfrowych, zdolność oceny ich wartości, znaczenia i celu.
Komunikacja: komunikacja w środowiskach cyfrowych, udostępnianie zasobów za pomocą narzędzi internetowych, łączenie i kontakt z innymi, współpraca za pośred-nictwem narzędzi cyfrowych, interakcja i uczestnictwo w działaniach społecznościo-wych i sieciach, świadomość międzykulturowa.
tworzenie treści: tworzenie i edytowanie nowych treści (od przetwarzania tekstu do obrazów i wideo); integracja i ponowne przetwarzanie dotychczasowej wiedzy i tre-ści; tworzenie nowych pojęć, treści cyfrowych i programowanie; rozumienie, posza-nowanie i stosowanie prawa własności intelektualnej i licencji.
Bezpieczeństwo: ochrona osobista, ochrona danych, ochrona tożsamości cyfrowej, środki bezpieczeństwa, bezpieczne i zrównoważone użytkowanie.
Rozwiązywanie problemów: identyfikacja potrzeb i zasobów cyfrowych, podejmo-wanie świadomych decyzji co do wyboru odpowiednich narzędzi cyfrowych w za-leżności od celów i potrzeb, rozwiązywanie problemów koncepcyjnych za pomocą środków cyfrowych, twórcze wykorzystanie technologii, rozwiązywanie problemów technicznych, aktualizacja kompetencji własnych i kompetencji innych.
obszary 1, 2 i 3 mają raczej charakter linearny, podczas gdy obszary 4 i 5 mają cha-rakter bardziej przekrojowy. Znaczy to, że podczas gdy obszary od 1 do 3 dotyczą
19
kompetencji, które można zidentyfikować w odniesieniu do określonego działania i zastosowań, to obszary 4 i 5 odnoszą się do każdego rodzaju aktywności realizowa-nej za pomocą środków cyfrowych. Nie znaczy to jednak, że obszary 1, 2 i 3 nie są ze sobą powiązane. Mimo że każdy obszar ma swoją specyfikę, istnieje kilka pokrywa-jących się punktów wspólnych i powiązań z innymi obszarami. W tym miejscu należy przyjrzeć się „Rozwiązywaniu problemów” (obszar 5) – obszarowi kompetencji, któ-ry jest najbardziej przekrojowy ze wszystkich. W opracowanych ramach odniesienia jest to odrębny obszar kompetencji, jednak z drugiej strony elementy rozwiązywania problemów można znaleźć we wszystkich obszarach kompetencyjnych. Z kolei ob-szar kompetencji „informacja” (obszar 1) obejmuje kompetencje „oceny informacji”, które są częścią wymiaru poznawczego w rozwiązywaniu problemów. Komunikacja i tworzenie treści zawierają kilka aspektów rozwiązywania problemów (a mianowicie: interakcja, współpraca, opracowanie treści, integracja i ponowne opracowanie treści, programowanie…). Mimo umieszczenia elementów rozwiązywania problemów w od-powiednich obszarach kompetencji, okazało się konieczne utworzenie odrębnego ob-szaru „Rozwiązywanie problemów” ze względu na znaczenie, jakie przypisywane jest temu aspektowi w technologii i praktykach cyfrowych. Należy zauważyć, że niektóre z kompetencji wymienionych w obszarach od 1 do 4 mogą zostać zmapowane do ob-szaru 5.
Dla każdego z powyższych obszarów kompetencji została zidentyfikowana seria po-wiązanych kompetencji. W każdym obszarze liczba kompetencji waha się od mini-mum 3 do maksymalnie 6. Poszczególne kompetencje zostały ponumerowane, jed-nak ich kolejność nie jest powiązana z możliwością ich nabywania (poziomy biegłości przedstawione zostały w wymiarze 3). Pierwszą kompetencją w każdym obszarze jest zawsze kompetencja odnosząca się do aspektów technicznych. W poszczególnych kompetencjach wiedza, umiejętności i postawy zawierają procesy operacyjne jako składnik dominujący. jednakże umiejętności techniczne i operacyjne zostały również zawarte w każdej z kompetencji.
20
Poniższa tabela przedstawia obszary kompetencji (wymiar 1) i kompetencje (wymiar 2).
obszar kompetencjiWymiar 1
KompetencjeWymiar 2
1. informacja 1.1. Przeglądanie, wyszukiwanie i filtrowanie informacji1.2. ocena informacji1.3. Przechowywanie i odnajdywanie informacji
2. Komunikacja 2.1. Komunikacja z wykorzystaniem narzędzi cyfrowych i aplikacji2.2. Dzielenie się informacjami i zasobami 2.3. aktywność obywatelska online2.4. Współpraca z wykorzystaniem narzędzi cyfrowych2.5. Netykieta2.6. Zarządzanie tożsamością cyfrową
3. tworzenie treści 3.1. Tworzenie treści3.2. integracja i przetwarzanie treści 3.3. Przestrzeganie prawa autorskiego i licencji3.4. Programowanie
4. Bezpieczeństwo 4.1. Narzędzia służące ochronie 4.2. ochrona danych osobowych 4.3. ochrona zdrowia4.4. ochrona środowiska
5. Rozwiązywanie problemów
5.1. Rozwiązywanie problemów technicznych 5.2. Rozpoznawanie potrzeb i narzędzi niezbędnych do rozwiązy- wania problemów5.3. innowacyjność i twórcze wykorzystywanie technologii5.4. Rozpoznawanie braków w zakresie kompetencji cyfrowych
W tym miejscu należy podkreślić ważne założenie – proponowane ramy odniesie- nia mają raczej charakter deskryptywny niż preskryptywny. istnieje również kilka aspektów kompetencji cyfrowych, które są delikatne i kontrowersyjne. są to na przykład wszystkie działania, które mogą obejmować lub dotyczyć problemów prawnych i etycznych. Utworzenie „preskryptywnych” standardów mogłoby dawać nieprawdziwy obraz: na przykład nie można uznać za niekompetentną osobę, któ-ra nielegalnie pobiera treści cyfrowe. osoba korzystająca nielegalnie z dostępnych treści może być bardzo kompetentna oraz świadoma istnienia zasad i licencji, a także konsekwencji takiego postępowania. Dlatego też, w tym kontekście, naszą propozy-cją jest mapowanie kompetencji, które dotykają tych aspektów, a nie oczekiwanie pożądanego zachowania od użytkownika. aspekty etyczne zawarto również w nazew-nictwie kompetencji (na przykład posiadanie danej wiedzy, a nie oczekiwanie pożąda-
21
nego zachowania). Poruszając tę kwestię, sądzimy, że jeśli zajdzie taka potrzeba, to zdefiniowanie tej kompetencji w postaci bardziej preskryptywnej będzie należało do inicjatywy podmiotów wdrażających.
2.2. Siatka samoocenysiatka samooceny składa się z pięciu obszarów kompetencji cyfrowych i trzech pozio-mów zaawansowania: począwszy od a (poziomu podstawowego), poprzez B (poziom średniozaawansowany), do C (poziom zaawansowany).
Pięć obszarów zostało wykorzystanych jako podstawa dwóch głównych rezultatów projektu: siatki samooceny i szczegółowych ram odniesienia. Zgodnie z opisem ob-szarów, zostały opracowane trzy poziomy biegłości dla każdego obszaru. stanowi to próbę przedstawienia ogólnego zarysu zawartości danego obszaru, ukazując model na bardziej abstrakcyjnym, ogólnym poziomie niż w modelu CERF dotyczącym kom-petencji językowych.
W każdym wierszu można rozpoznać kilka elementów odpowiadających tej samej kompetencji.
22
a –
pods
taw
owy
B –
śred
nioz
aaw
anso
wan
yc
– za
awan
sow
any
info
rmac
jaPo
trafi
ę w
yszu
kiw
ać in
form
acje
w in
tern
e-ci
e za
pom
ocą
wys
zuki
war
ki.
Potr
afię
zapi
syw
ać lu
b pr
zech
owyw
ać p
liki
oraz
treś
ci (n
p. te
kst,
zdję
cia,
muz
ykę,
wi-
deo,
stro
ny in
tern
etow
e), a
nas
tępn
ie w
ra-
cać
do za
pisa
nych
treś
ci.
Wie
m, ż
e ni
e w
szys
tkie
info
rmac
je w
inte
r-ne
cie
są w
iary
godn
e.
Potr
afię
używ
ać ró
żnyc
h w
yszu
kiw
arek
do
wys
zuki
wan
ia i
nfor
mac
ji. P
otra
fię w
yse-
lekc
jono
wać
wła
ściw
ą in
form
ację
z w
yni-
ku w
yszu
kiw
ania
. Po
trafi
ę po
rów
nać
różn
e źr
ódła
info
rmac
ji po
d ką
tem
ich
wia
rygo
dnoś
ci.
Wie
m, j
ak z
apisy
wać
, prz
echo
wyw
ać p
liki
lub
odno
śnik
i do
nic
h. P
osia
dam
wła
sną
stra
tegi
ę pr
zech
owyw
ania
info
rmac
ji.W
iem
, jak
org
anizo
wać
zap
isane
info
rma-
cje
i tre
ści o
raz j
ak n
imi z
arzą
dzać
.
Potr
afię
zast
osow
ać r
óżno
rodn
e st
rate
gie
wys
zuki
wan
ia
i pr
zegl
ądan
ia
info
rmac
ji w
inte
rnec
ie.
Mam
kryt
yczn
y sto
sune
k do
info
rmac
ji. P
o-
trafi
ę sp
raw
dzić
i oc
enić
akt
ualn
ość
oraz
w
iary
godn
ość
info
rmac
ji.Po
trafi
ę fil
trow
ać i ś
ledz
ić o
trzy
myw
ane
in-
form
acje
. Po
trafi
ę za
stos
ować
różn
e m
etod
y ora
z na-
rz
ędzia
do
orga
niza
cji
plik
ów,
zaw
arto
ści
i inf
orm
acji.
Potr
afię
zast
osow
ać ró
żne
stra
tegi
e po
bie-
rani
a i
zarz
ądza
nia
treś
cią,
któ
ra z
osta
ła
zorg
anizo
wan
a i z
apisa
na p
rzez
e m
nie
lub
inny
ch.
Wie
m, j
ak u
zysk
ać d
ostę
p do
mie
jsc w
y-m
iany
info
rmac
ji on
line.
Kom
unik
acja
Potr
afię
kom
unik
ować
się
z in
nym
i za
po-
moc
ą po
dsta
wow
ych
narz
ędzi
kom
unik
a-cj
i (np
. tel
efon
kom
órko
wy,
VoiP
, cza
t lu
b e-
mai
l).
Znam
po
dsta
wow
e za
sady
za
chow
ania
po
dcza
s ko
mun
ikac
ji za
pom
ocą
narz
ędzi
cyfr
owyc
h.
Potr
afię
udos
tępn
iać
plik
i i
treś
ci,
korz
y-st
ając
z pr
osty
ch n
arzę
dzi.
Potr
afię
kom
unik
ować
się
za
pom
ocą
kil-
ku n
arzę
dzi,
wyk
orzy
stuj
ąc u
staw
ieni
a za
- aw
anso
wan
e (n
p.
tele
fon
kom
órko
wy,
VoiP
, cza
t, e-
mai
l).
Znam
zas
ady
nety
kiet
y i p
otra
fię je
sto
so-
wać
do
wła
snyc
h po
trze
b.
Wie
m, j
ak k
orzy
stać
z s
erw
isów
spo
łecz
- no
ścio
wyc
h,
potr
afię
prze
kazy
wać
or
az
dzie
lić s
ię w
iedz
ą, t
reśc
iam
i i in
form
acja
-m
i.
Potr
afię
korz
ysta
ć z
wie
lu n
arzę
dzi k
omu-
nika
cji c
yfro
wej
(e-m
ail,
czat
, sM
s, k
omu-
nika
tory
, blo
gi, m
ikro
blog
i, sN
s).
Potr
afię
zast
osow
ać r
óżne
asp
ekty
net
y-
kiet
y do
prz
estr
zeni
i sy
tuac
ji ko
mun
ika-
cy
jnyc
h. M
am o
prac
owan
e st
rate
gie
roz-
po
znaw
ania
nie
wła
ściw
ego
zach
owan
ia.
Potr
afię
dost
osow
ać s
posó
b i
rodz
aj k
o-m
unik
acji
do d
aneg
o ce
lu. P
otra
fię d
osto
- so
wać
styl
i spo
sób
kom
unik
acji
do o
dbio
r-cy
.
23
Wie
m, ż
e te
chno
logi
a um
ożliw
ia k
orzy
sta-
nie
z nie
któr
ych
usłu
g or
az p
otra
fię b
iern
ie
wyk
orzy
stać
czę
ść z
nich
. Po
trafi
ę w
spół
prac
ować
z in
nym
i prz
y uż
y-ci
u tr
adyc
yjny
ch t
echn
olog
ii. Z
daję
sob
ie
spra
wę
z ko
rzyś
ci i
zag
roże
ń zw
iąza
nych
z t
ożsa
moś
cią
cyfro
wą.
Potr
afię
akty
wni
e ko
rzys
tać
z po
dsta
wo-
wyc
h fu
nkcj
i usł
ug in
tern
etow
ych.
Potr
afię
twor
zyć
i om
awia
ć re
zulta
ty, k
o-
mun
ikuj
ąc s
ię z
a po
moc
ą pr
osty
ch n
arzę
- dz
i cy
frow
ych.
W
iem
, ja
k ks
ztał
tow
ać
swoj
ą to
żsam
ość
cyfr
ową
i śle
dzić
sw
ój
ślad
cyfr
owy.
Wie
m,
jak
zarz
ądza
ć ró
żnym
i ro
dzaj
ami
przy
chod
zące
j kor
espo
nden
cji.
Wie
m,
jak
ucze
stni
czyć
w a
ktyw
nej
wy-
m
iani
e in
form
acji,
tre
ści i
zas
obów
za
po-
śred
nict
wem
por
tali
społ
eczn
ości
owyc
h,
sieci
i pl
atfor
m w
spół
prac
y. je
stem
akt
yw-
ny w
prz
estr
zeni
cyf
row
ej.
Wie
m, j
ak z
a-an
gażo
wać
się
w d
ziała
nia
obyw
atel
skie
w
inte
rnec
ie, p
otra
fię k
orzy
stać
z n
arzę
dzi
do t
ego
prze
znac
zony
ch.
Częs
to i
bie
gle
wyk
orzy
stuj
ę cy
frow
e na
rzęd
zia p
racy
gru
-po
wej
do
wsp
ółpr
acy
przy
twor
zeni
u or
az
udos
tępn
iani
u za
sobó
w, w
iedz
y i t
reśc
i.W
iem
, jak
zarz
ądza
ć ki
lkom
a to
żsam
ości
a-
mi
cyfr
owym
i od
pow
iedn
io d
o sy
tuac
ji i c
elu,
pot
rafię
śle
dzić
info
rmac
je i
dane
tw
orzo
ne w
kont
akta
ch cy
frow
ych,
a ta
kże
wie
m, j
ak c
hron
ić s
woj
ą re
puta
cję
cyfr
o-w
ą.
twor
zeni
e tr
eści
Potr
afię
twor
zyć
pros
te
treś
ci
cyfr
owe
(np.
tek
st,
tabe
le,
obra
zy,
plik
i dź
wię
ko-
we
itp.).
Pot
rafię
w p
odst
awow
ym z
akre
- sie
edy
tow
ać t
reśc
i st
wor
zone
prz
ez i
n-
nych
. Pot
rafię
mod
yfiko
wać
pro
ste
funk
cje
i us
taw
ieni
a op
rogr
amow
ania
ora
z ap
li-ka
cji
(zas
toso
wać
ust
awie
nia
dom
yśln
e).
Wie
m, ż
e tr
eść
moż
e by
ć ob
jęta
pra
wam
i au
tors
kim
i.
Potr
afię
twor
zyć
treś
ci c
yfro
we
w ró
żnyc
h fo
rmat
ach
(np.
tek
st, t
abel
e, o
braz
y, pl
iki
dźw
ięko
we)
. Po
trafi
ę ed
ytow
ać,
popr
a-w
iać
i mod
yfiko
wać
treś
ć st
wor
zoną
prz
e-ze
mni
e lu
b in
ne o
soby
.Po
siada
m p
odst
awow
ą w
iedz
ę do
tycz
ą-
cą r
óżni
c m
iędz
y pr
awem
aut
orsk
im,
co-
pyle
ft i c
reati
ve c
omm
ons,
potr
afię
stos
o-
wać
lice
ncje
do
twor
zony
ch p
rzez
e m
nie
treś
ci.
Potr
afię
twor
zyć
treś
ci c
yfro
we
w ró
żnyc
h fo
rmat
ach,
pla
tform
ach
i śro
dow
iskac
h cy
- fr
owyc
h. P
otra
fię s
toso
wać
róż
noro
dne
narz
ędzia
cyfr
owe
do tw
orze
nia
auto
rski
ch
treś
ci
mul
timed
ialn
ych.
Po
trafi
ę łą
czyć
ist
niej
ące
elem
enty
, tw
orzą
c no
we
treś
ci.
Wie
m, w
jaki
spo
sób
różn
e ro
dzaj
e lic
en-
cji o
dnos
zą s
ię d
o in
form
acji
i źró
deł p
rze-
ze
mni
e w
ykor
zyst
ywan
ych
oraz
tw
orzo
-ny
ch.
24
Potr
afię
wpr
owad
zać
mod
yfika
cje
do
opro
gram
owan
ia i
apl
ikac
ji (u
staw
ieni
a za
awan
sow
ane,
pod
staw
owe
mod
yfika
cje
kodu
pro
gram
u).
Potr
afię
inge
row
ać w
pro
gram
y (o
twar
- te
), m
odyfi
kow
ać, z
mie
niać
lub
pisa
ć ko
d źr
ódło
wy,
potr
afię
prog
ram
ować
w k
ilku
języ
kach
; roz
umie
m s
yste
my
i fun
kcjo
nal-
ność
opr
ogra
mow
ania
.
Bezp
iecz
eńst
wo
Potr
afię
wyk
onać
pod
staw
owe
dzia
łani
a,
aby
chro
nić
swoj
e ur
ządz
enia
(np
. za
po-
moc
ą pr
ogra
mów
ant
ywiru
sow
ych
oraz
ha
seł).
W
iem
, że
w
in
tern
ecie
m
ogę
udos
tępn
iać
tylk
o ok
reślo
ny r
odza
j inf
or-
mac
ji o
sobi
e i i
nnyc
h. W
iem
, jak
uni
knąć
sz
ykan
owan
ia
w
inte
rnec
ie.
Wie
m,
że
tech
nolo
gia,
kie
dy j
est
niew
łaśc
iwie
sto
- so
wan
a, m
oże
mie
ć w
pływ
na
moj
e zd
ro-
wie
.W
ykon
uję
pods
taw
owe
dzia
łani
a w
cel
u os
zczę
dzan
ia e
nerg
ii.
Wie
m,
jak
chro
nić
swoj
e ur
ządz
enia
cy-
fr
owe
oraz
ak
tual
izuję
sw
oje
stra
tegi
e be
zpie
czeń
stw
a. W
iem
, ja
k ch
roni
ć pr
y-w
atno
ść w
łasn
ą i
inny
ch w
int
erne
cie.
M
am o
góln
ą w
iedz
ę do
tycz
ącą
ochr
ony
pryw
atno
ści
i m
am p
odst
awow
ą w
iedz
ę do
tycz
ącą
spos
obów
gro
mad
zeni
a i
wy-
korz
ysty
wan
ia m
oich
dan
ych.
Wie
m,
jak
ochr
onić
sie
bie
i inn
ych
prze
d sz
ykan
owa-
niem
w in
tern
ecie
. Roz
umie
m ry
zyko
zdro
-w
otne
zw
iąza
ne z
e st
osow
anie
m t
ech-
no
logi
i (od
asp
ektó
w e
rgon
omic
znyc
h do
uz
ależ
nień
). Ro
zum
iem
poz
ytyw
ny i
nega
-ty
wny
wpł
yw w
ykor
zyst
ywan
ia t
echn
olo-
gii n
a śr
odow
isko.
Częs
to a
ktua
lizuj
ę sw
oje
stra
tegi
e be
zpie
- cz
eńst
wa.
Pot
rafię
prz
eciw
dzia
łać z
agro
że-
niom
urz
ądze
nia.
Czę
sto
zmie
niam
dom
yśl-
ne u
staw
ieni
a pa
ram
etró
w b
ezpi
ecze
ń-
stw
a w
ser
wisa
ch i
nter
neto
wyc
h w
cel
u zw
ięks
zeni
a oc
hron
y m
ojej
pry
wat
nośc
i. M
am ś
wia
dom
ą i
szer
oką
wie
dzę
na t
e-m
at k
wes
tii z
wią
zany
ch z
pry
wat
nośc
ią
i w
iem
, ja
k m
oje
dane
są
grom
adzo
ne
oraz
wyk
orzy
styw
ane.
Wie
m,
jak
rozs
ąd-
nie
korz
ysta
ć z
tech
nolo
gii
info
rmac
yj-
nych
, ab
y un
ikną
ć pr
oble
mów
zdr
owot
- ny
ch. W
iem
, jak
zna
leźć
rów
now
agę
mię
-dz
y św
iate
m w
irtua
lnym
i re
alny
m. M
am
świa
dom
ość
wpł
ywu
tech
nolo
gii
cyfr
o-w
ych
na
codz
ienn
e ży
cie,
ko
nsum
pcję
w
inte
rnec
ie i
środ
owisk
o.
25
Rozw
iązy
wan
ie
prob
lem
ówPo
trafi
ę zn
aleź
ć w
spar
cie
i pom
oc, w
sy-
tu
acji,
gdy
wys
tąpi
ł pr
oble
m t
echn
iczn
y lu
b w
prz
ypad
ku k
orzy
stan
ia z
now
ego
urzą
dzen
ia, p
rogr
amu
lub
aplik
acji.
Wie
m,
jak
rozw
iąza
ć ni
ektó
re r
utyn
owe
prob
lem
y. P
otra
fię k
orzy
stać
z te
chno
logi
i do
rozw
iązy
wan
ia p
robl
emów
, ale
w o
gra-
ni
czon
ym z
akre
sie.
Potr
afię
pode
jmow
ać
decy
zje,
wyb
iera
jąc
narz
ędzia
cyf
row
e do
ru
tyno
wyc
h dz
iała
ń. W
iem
, że
tec
hnol
o-
gie
i nar
zędz
ia c
yfro
we
mog
ą by
ć w
yko-
rz
ysty
wan
e w
cel
ach
twór
czyc
h or
az p
o-tr
afię
twór
czo
wyk
orzy
styw
ać t
echn
olo-
gie.
Pos
iada
m w
iedz
ę po
dsta
wow
ą, a
le
mam
też
św
iado
moś
ć sw
oich
ogr
anic
zeń
w w
ykor
zyst
aniu
tech
nolo
gii c
yfro
wyc
h.
Potr
afię
rozw
iązy
wać
pr
oste
pr
oble
my
poja
wia
jące
pod
czas
kor
zyst
ania
z t
ech-
no
logi
i cy
frow
ych.
Roz
umie
m,
co m
ożna
i
czeg
o ni
e m
ożna
wyk
onać
prz
y uż
yciu
te
chno
logi
i. Po
trafi
ę ro
zwią
zać
niet
ypow
e za
dani
a po
prze
z bad
anie
moż
liwoś
ci te
ch-
nolo
gicz
nych
. Po
trafi
ę w
ybra
ć od
pow
iedn
ie n
arzę
dzie
, kt
óre
odpo
wia
da m
oim
pot
rzeb
om i
oce-
ni
ć je
go s
kute
czno
ść.
Potr
afię
korz
ysta
ć z
tech
nolo
gii
do t
wor
zeni
a kr
eaty
wny
ch
rezu
ltató
w o
raz
potr
afię
korz
ysta
ć z
tech
- no
logi
i do
ro
zwią
zyw
ania
pr
oble
mów
. W
spół
prac
uję
z in
nym
i pr
zy t
wor
zeni
u in
now
acyj
nych
i tw
órcz
ych
rozw
iąza
ń, je
- dn
ak
nie
prze
jmuj
ę in
icja
tyw
y.
Wie
m,
w ja
ki sp
osób
ucz
yć si
ę no
wyc
h za
gadn
ień
doty
cząc
ych
tech
nolo
gii.
Potr
afię
rozw
iąza
ć sz
erok
i zak
res
prob
le-
mów
, któ
re p
owst
ają
podc
zas
korz
ysta
nia
z tec
hnol
ogii
cyfr
owej
.Po
trafi
ę w
ybra
ć od
pow
iedn
ie n
arzę
dzie
, ur
ządz
enie
, ap
likac
ję,
opro
gram
owan
ie
lub
usłu
gę,
aby
wyk
onać
now
e za
dani
e.
Zdaj
ę so
bie
spra
wę
z no
wyc
h ro
zwią
zań
tech
nolo
gicz
nych
. Roz
umie
m, j
ak d
ziała
ją
now
e na
rzęd
zia.
Potr
afię
kryt
yczn
ie o
ceni
ć, k
tóre
nar
zę-
dzie
naj
lepi
ej s
łuży
moi
m c
elom
. Pot
rafię
ro
zwią
zać
prob
lem
y ko
ncep
cyjn
e, k
orzy
s-
tają
c z
tech
nolo
gii
i na
rzęd
zi cy
frow
ych,
po
trafi
ę pr
zycz
ynia
ć się
do
twor
zeni
a w
ie-
dzy
za
pom
ocą
środ
ków
te
chno
logi
cz-
nych
, po
trafi
ę br
ać u
dzia
ł w
dzia
łani
ach
inno
wac
yjny
ch
popr
zez
wyk
orzy
stan
ie
tech
nolo
gii.
akty
wni
e w
spół
prac
uję
z in
-ny
mi p
rzy
twor
zeni
u or
ygin
alny
ch i
inno
-w
acyj
nych
rozw
iąza
ń.Cz
ęsto
uak
tual
niam
sw
oje
umie
jętn
ości
cy
frow
e.
26
Ramy odniesienia kompetencji cyfrowych
W niniejszym rozdziale przedstawiono w układzie tabelarycznym szczegółowe ramy odniesienia kompetencji cyfrowych. Dla każdego obszaru kompetencji przedstawiono opis obszaru oraz wykaz należących do niego kompetencji. Dla każdej kompetencji zostały przedstawione: szczegółowy opis kompetencji, trzy poziomy zaawansowania, lista przykładów wiedzy, postaw i umiejętności, które mogą ilustrować kompetencję (mimo że lista nie jest wyczerpująca) oraz zastosowania danej kompetencji dla dwóch wybranych celów (tj. uczenia się i pracy).
3.1. Obszar 1: Informacjaopis ogólny:
identyfikacja, lokalizacja, pobieranie, przechowywanie, organizacja i analiza informa-cji cyfrowych, zdolność oceny ich wartości, znaczenia i celu.
Kompetencje:
1.1. Przeglądanie, wyszukiwanie i filtrowanie informacji. 1.2. ocena informacji. 1.3. Przechowywanie i odnajdywanie informacji.
3
27
wymiar 1Nazwa obszaru
informacja
wymiar 2
Nazwa kompetencji i opis
1.1. przeglądanie, wyszukiwanie i filtrowanie informacjiUzyskiwanie dostępu i wyszukiwanie informacji w internecie, wyrażanie potrzeb z zakresu informacji, znajdowanie odpowiednich informacji, efek- tywne wybieranie materiałów informacyjnych, poruszanie się między za- sobami internetowymi, tworzenie własnych strategii informacyjnych.
wymiar 3
Poziomy zaawansowania
A podstawowy
B średniozaawansowany
C zaawansowany
Potrafię wyszukiwać in- formacje online za po-mocą kilku wyszukiwa-rek. Wiem, że różne wy- szukiwarki mogą dać różne wyniki.
Potrafię przeglądać in-ternet w poszukiwaniu informacji oraz potrafię szukać konkretnej infor- macji w internecie. Po-trafię wyrażać swoje potrzeby informacyjne oraz potrafię spośród znalezionych informacji wybrać odpowiednie.
Potrafię korzystać z sze- rokiej gamy strategii wyszukiwania podczas wyszukiwania informa-cji i przeglądania stron w internecie. Potrafię filtrować i monitorować otrzymane informacje. Wiem, w jaki sposób śle-dzić informacje w miej- scach wymiany informa- cji online (np. mikroblo-gach).
wymiar 4
Przykłady wiedzy
Rozumie, w jaki sposób informacje są wytwarzane, zarządzane i udostęp-niane.Ma świadomość istnienia różnych wyszukiwarek.Wie, które wyszukiwarki lub bazy danych odpowiadają w najlepszy sposób na jego/ jej potrzeby informacyjne.Wie, w jaki sposób informacje można znaleźć za pomocą różnych urządzeń i nośników.Rozumie, jak wyszukiwarki klasyfikują informacje.Rozumie, jak działa mechanizm powstawania informacji.Rozumie zasady indeksowania.
Przykłady umiejętności
Dopasowuje wyszukiwanie do określonych potrzeb.Potrafi obserwować informacje przedstawione w postaci nielinearnej (hipertekst). Potrafi używać filtrów i agentów. jest w stanie wyszukiwać z wykorzystaniem słów ograniczających ilość wskazań.Potrafi zawęzić wyszukiwanie informacji i wybiera precyzyjne słownictwo specyficzne dla narzędzia wyszukiwania.Posiada strategiczne umiejętności informacyjne do działań zorientowa-nych na cel.Potrafi zmodyfikować wyszukiwanie informacje w zależności od tego, jak zbudowane są algorytmy.Potrafi dostosować strategie wyszukiwania do danej wyszukiwarki, zasto-sowania, urządzenia.
28
Przykłady postaw
Posiada postawę proaktywną wobec wyszukiwania informacji.Docenia pozytywne aspekty technologii do wyszukiwania informacji.Ma motywację do poszukiwania informacji dotyczących różnych aspek-tów swojego życia.jest ciekawy systemów informatycznych oraz ich funkcjonowania.
wymiar 5
Przykłady zastosowań celowych
Uczenie się Potrafię użyć wyszuki- warki, by znaleźć szcze- gółowe informacje na temat określonego ro-dzaju energii cieplnej.
Potrafię znaleźć szereg źródeł informacji o o- kreślonej postaci ener-gii cieplnej, wpisując odpowiednie słowa klu- czowe oraz potrafię za-stosować szczegółowe parametry wyszukiwa-nia w celu znalezienia najbardziej odpowied-nich źródeł informacji.
Potrafię znaleźć szereg źródeł informacji o o- kreślonej postaci ener-gii cieplnej przy użyciu różnych wyszukiwarek i wyszukiwania zaawan- sowanego oraz potrafię korzystać z interneto-wych baz danych i wy-szukiwania za pośred-nictwem powiązanych odniesień.
Praca Potrafię znaleźć szcze-góły dotyczące lotów za pomocą popularnej wyszukiwarki.
Potrafię znaleźć szcze-góły dotyczące lotów z wykorzystaniem wie-lu wyszukiwarek i stron internetowych wielu li-nii lotniczych, wybiera-jąc dane, które odnoszą się do wyznaczonych godzin.
Potrafię znaleźć szcze- góły dotyczące lotów, wykorzystując wiele wyszukiwarek, strony internetowe linii lotni- czych oraz strony inter- netowe porównujące oferty wielu linii lotni- czych, biorąc pod uwa-gę koszty i wyznaczone godziny.
29
wymiar 1Nazwa obszaru
informacja
wymiar 2
Nazwa kompetencji i opis
1.2. ocena informacjiGromadzenie, przetwarzanie, rozumienie i krytyczna ocena informacji.
wymiar 3
Poziomy zaawansowania
A podstawowy
B średniozaawansowany
C zaawansowany
Wiem, że nie wszystkie informacje umieszczo-ne w internecie są rze-telne.
Potrafię porównać róż-ne źródła informacji.
jestem krytyczny wobec znajdowanych informa- cji, potrafię je zweryfi- kować i ocenić ich przy-datność i wiarygodność.
wymiar 4
Przykłady wiedzy
Potrafi analizować znajdowane informacje. ocenia zawartość treści cyfrowych.ocenia rzetelność treści znajdowanych w internecie i mediach, analizuje i interpretuje informacje.Potrafi ocenić wiarygodność różnych źródeł. Rozumie istnienie źródeł informacji online i offline. Rozumie, że źródła informacji muszą być weryfikowane. Potrafi przekształcić informacje w wiedzę.Rozumie siły i mechanizmy działające w świecie wirtualnym.
Przykłady umiejętności
jest w stanie poradzić sobie z niepożądanymi informacjami.ocenia przydatność, aktualność, dokładność i rzetelność informacji.Potrafi porównać, zestawiać i integrować informacje z różnych źródeł.odróżnia wiarygodne informacje od informacji nierzetelnych.
Przykłady postaw
Ma świadomość, że nie wszystkie informacje można znaleźć w internecie.jest krytyczny wobec znajdywanych informacji.Ma świadomość, że mimo globalizacji niektóre kraje są bardziej reprezen-towane w internecie.Ma świadomość, że mechanizmy wyszukiwarek i algorytmy mogą nie być neutralne w wyświetlaniu informacji.
wymiar 5
Przykłady zastosowań celowych
Uczenie się Znalazłem kilka infor-macji z różnych źródeł na temat społeczeń-stwa w XV w., ale nie jestem pewien, jak oce-nić ich wartość.
Znalazłem wiele róż-nych informacji o spo-łeczeństwie w XV w., oraz wyszukałem źró-dła pochodzenia mate- riałów, aby ocenić ich wartość.
Znalazłem wiele róż-nych informacji o spo- łeczeństwie w XV w., wyszukałem ich źró- dła pochodzenia i nie-które usunąłem ze względu na ich niepew-ną wartość akademic-ką, a następnie spraw
30
dziłem krzyżowo źródła w celu weryfikacji ich rzetelności.
Praca Poproszono mnie, aby przejrzeć parametry sprzedaży pewnych produktów, ale nie je- stem pewien, na ile wiarygodne są uzyska-ne dane.
Poproszono mnie, aby przejrzeć parametry sprzedaży pewnych produktów, spraw-dziłem źródła danych i orientuję się, w jakim stopniu mogą być wia-rygodne.
Poproszono mnie, aby przejrzeć parametry sprzedaży pewnych produktów, sprawdzi- łem źródła danych i orientuję się, jak mo- gą być wiarygodne.odrzuciłem te, które wydają się być niewia-rygodne, skonsultuję z kolegami lub eksper-tami opinię na temat wiarygodności danych, które wydają się być bardziej spójne.
31
wymiar 1Nazwa obszaru
informacja
wymiar 2
Nazwa kompetencji i opis
1.3. przechowywanie i odnajdywanie informacji organizowanie oraz przechowywanie informacji i treści w celu łatwiejsze-go odnajdywania, organizowanie informacji i danych.
wymiar 3
Poziomy zaawansowania
A podstawowy
B średniozaawansowany
C zaawansowany
Wiem, jak zapisać pliki oraz treści (np. teksty, zdjęcia, filmy, strony internetowe). Wiem, jak powrócić do zapisanych treści.
Potrafię zapisywać, przechowywać i ozna- czać pliki, treści i infor-macje, mam swoją stra-tegię przechowywania. Potrafię znajdować oraz zarządzać informacjami i treściami, które zapi-sałem oraz przechowu-ję.
Potrafię stosować róż- ne metody i narzędzia do organizowania pli-ków, treści i informacji. Potrafię zastosować różne strategie do znaj-dowania zawartości uporządkowanej i prze-chowywanej przeze mnie lub inne osoby.
wymiar 4
Przykłady wiedzy
Rozumie, w jaki sposób informacje są przechowywane na różnych urzą-dzeniach i nośnikach.Potrafi wymienić różne narzędzia przechowywania.Zna różne opcje przechowywania i potrafi wybrać najbardziej odpowied-nie.
Przykłady umiejętności
Potrafi ustrukturyzować i sklasyfikować informacje i treści zgodnie ze schematem i metodą klasyfikacji.Potrafi porządkować informacje i treści.Potrafi pobierać i udostępniać informacje i treści.Używa różnych systemów klasyfikacji do przechowywania i zarządzania zasobami i informacjami.Potrafi korzystać z usług, oprogramowania i aplikacji do zarządzania in-formacjami.Potrafi wyszukać i dotrzeć do wcześniej zapisanych informacji i treści. Potrafi otagować treści.
Przykłady postaw
jest świadomy zalet i wad różnych pamięci masowych oraz usług (online i lokalnych).Ma świadomość znaczenia kopii zapasowych.Rozumie znaczenie posiadania zrozumiałych i praktycznych systemów oraz schematów przechowywania.jest świadomy konsekwencji przechowywania treści prywatnych i pu-blicznych.
wymiar 5
Przykłady zastosowań celowych
32
Uczenie się stworzyłem notatki na temat ciał stałych i zapi-sałem tekst i obrazy na pulpicie.
stworzyłem notatki na temat ciał stałych oraz zapisałem je w różnych formatach plików do ponazywanych i zorga-nizowanych folderów.
stworzyłem notatki na temat ciał stałych i za- pisałem je w folderach na dysku twardym oraz w plikach usług hostin-gowych (w chmurze), co pozwoli mi i innym na łatwy dostęp.
Praca jestem odpowiedzialny za marketing i wiem, jak zapisać pliki, które zo-stały utworzone w for- macie tekstowym, PDF lub wideo.
Potrafię zapisać ma- teriały marketingowe w plikach tekstowych, PDF i wideo oraz pose-gregować je do ponazy-wanych folderów, tak by móc je później łatwo odnaleźć.
Materiały marketingo- we mam zapisane w pli- kach tekstowych, PDF i wideo, a kopie zapa-sowe z mojego dysku twardego zapisałem w pliku na dysku udo-stępnionym dla innych użytkowników oraz w chmurze, tak by pra-cownicy z innych regio- nów i krajów łatwo mo- gli uzyskać do nich do-stęp.
3.2. Obszar 2: Komunikacjaopis ogólny:
Komunikacja w środowiskach cyfrowych, udostępnianie zasobów za pomocą narzędzi internetowych, łączenie i kontakt z innymi, współpraca za pośrednictwem narzędzi cyfrowych, interakcja oraz uczestnictwo w działaniach społecznościowych i sieciach, świadomość międzykulturowa.
Kompetencje:
2.1. Komunikacja z wykorzystaniem narzędzi cyfrowych i aplikacji.2.2. Dzielenie się informacjami i zasobami.2.3. aktywność obywatelska online.2.4. Współpraca z wykorzystaniem narzędzi cyfrowych.2.5. Netykieta.2.6. Zarządzanie tożsamością cyfrową.
33
wymiar 1Nazwa obszaru
Komunikacja
wymiar 2
Nazwa kompetencji i opis
2.1. Komunikacja z wykorzystaniem narzędzi cyfrowych i aplikacjiinterakcja poprzez wykorzystanie różnego rodzaju narzędzi cyfrowych i aplikacji, rozumienie, w jaki sposób komunikacja cyfrowa jest realizowa-na, wyświetlana i zarządzana, rozumienie właściwych sposobów komu-nikowania się przy wykorzystaniu narzędzi cyfrowych, odwoływanie się do różnorodnych formatów komunikacyjnych, dostosowywanie trybów komunikacji i strategii do konkretnych odbiorców.
wymiar 3
Poziomy zaawansowania
A podstawowy
B średniozaawansowany
C zaawansowany
Potrafię wchodzić w in- terakcje z innymi za po-mocą podstawowych narzędzi komunikacyj-nych (np. telefon ko-mórkowy, VoiP, czat lub e-mail).
Potrafię korzystać z kil- ku cyfrowych narzędzi do interakcji z innymi przy użyciu bardziej za- awansowanych funkcji narzędzi komunikacyj- nych (np. telefon ko- mórkowy, VoiP, czat, e-mail).
Korzystam z szerokiej gamy narzędzi do komu- nikacji online (e-maile, czaty, sMs-y, komunika- tory, blogi, mikroblogi, sNs). Potrafię dopaso- wać narzędzia cyfrowe i sposoby komunikacji do danego celu komuni- kacji. Potrafię dostoso- wać format i sposoby komunikacji do moich odbiorców. Potrafię za- rządzać różnymi rodza- jami komunikacji.
wymiar 4
Przykłady wiedzy
Ma świadomość istnienia różnych środków komunikacji cyfrowej (np. e-mail, czat, VoiP, wideokonferencja, sMs).Wie, jak przechowywane oraz wyświetlane są wiadomości i e-maile.Zna funkcjonalność kilku pakietów oprogramowania do komunikacji.Zna korzyści oraz ograniczenia różnych środków komunikacji i dobiera naj-bardziej odpowiednie do kontekstu.
Przykłady umiejętności
jest w stanie wysłać e-maila, napisać post na blogu i sMs-a.jest w stanie znaleźć i skontaktować się ze znajomymi.jest w stanie edytować informacje w celu udostępnienia ich na kilka spo-sobów (potrafi wysyłać e-maila z prezentacją na slajdach).Potrafi ocenić swojego odbiorcę i potrafi dostosować do niego rodzaj środków komunikacji. jest w stanie filtrować otrzymywaną komunikację (np. potrafi sortować wiadomości e-mail, zdecydować, kogo śledzić na mikroblogach, serwisach społecznościowych itp.).
Przykłady postaw
Czuje się pewnie w komunikacji i wyrażaniu się poprzez media cyfrowe.Ma świadomość kodeksu postępowania odpowiednio do kontekstu.jest świadomy zagrożeń związanych z komunikacją online z nieznanymi osobami.aktywnie angażuje się w komunikację online.
34
jest otwarty na dobór najbardziej odpowiednich środków komunikacji do danej sytuacji.
wymiar 5
Przykłady zastosowań celowych
Uczenie się Używam czata lub fo-rum dyskusyjnego, aby komunikować się z in-nymi studentami na moim roku.
Używam czata do ko-munikowania się z inny-mi studentami, potrafię korzystać z czata gru-powego i moderować go. W razie potrzeby używam technologii VoiP, aby porozmawiać z innymi studentami.
Używam kilku narzędzi komunikacji do komu-nikowania się z innymi studentami (telefon ko- mórkowy, VoiP, czat lub e-mail). Używam kilku funkcji VoiP, kiedy pra-cuję nad projektem z in- nymi studentami: po-trafię użyć funkcji udo-stępniania ekranu, po-trafię nagrać rozmowę i ją przesłać. Wiem, ja-kie narzędzie komuni-kacji wybrać w zależno-ści od potrzeb i liczby odbiorców.
Praca Potrafię poradzić sobie z organizacją podróży oraz używam telefonu komórkowego i e-maila do komunikowania się z innymi.
Kiedy zajmuję się or-ganizacją podróży, czę- sto używam telefonu komórkowego, ale ko- rzystam też z poczty elektronicznej i VoiP do komunikacji z nie- którymi osobami. Po- trafię zorganizować dyskusję z większą licz-bą uczestników, korzy-stając z VoiP.
Podczas podróży uży- wam kilku narzędzi ko- munikacji (np. telefon komórkowy, VoiP, czat lub e-mail), potrafię zor-ganizować spotkanie przy użyciu VoiP, uży- wając różnych funkcji (plik, udostępnianie ekranu, nagrywanie rozmowy), potrafię też poprowadzić wideo- konferencję dla uczest-ników z odległych miejsc oraz ją modero-wać. Wiem, kiedy użyć VoiP, a kiedy narzędzi wideokonferencji.
35
wymiar 1Nazwa obszaru
Komunikacja
wymiar 2
Nazwa kompetencji i opis
2.2. dzielenie się informacjami i zasobami Umiejętność dzielenia się z innymi lokalizacją i treścią znalezionych infor-macji, gotowość oraz umiejętność dzielenia się wiedzą, treściami i odnie-sieniami do źródeł, umiejętność działania jako pośrednik w przekazywaniu informacji, postawa proaktywna w odniesieniu do rozprzestrzeniania wia-domości, zawartości i źródeł, umiejętność stosowania cytatów i integrowa-nia nowych informacji w istniejących zasobach wiedzy.
wymiar 3
Poziomy zaawansowania
A podstawowy
B średniozaawansowany
C zaawansowany
Potrafię udostępniać pliki i treści innym oso- bom za pomocą pros- tych środków technicz- nych (np. wysyłanie za- łączników do wiadomo- ści e-mail, umieszczanie zdjęć w internecie itp.).
Potrafię uczestniczyć w aktywności serwisów sp o łeczn o ś c i ow ych oraz społeczności on-line, gdzie przekazuję lub dzielę się wiedzą, treściami i informacja-mi.
Potrafię uczestniczyć w aktywnej wymianie informacji, treści i zaso-bów z innymi za pośred-nictwem społeczności internetowych, sieci i platform współpracy.
wymiar 4
Przykłady wiedzy
Zna korzyści (dla siebie i innych) z udostępniania treści oraz informacji in-nym osobom.ocenia wartość udostępnianych zasobów i odbiorców, którym je udostęp-nia.Wie, w jakie treści wiedza i zasoby mogą być publicznie udostępniane.Wie, jak i kiedy podawać źródło w odniesieniu do danej treści.
Przykłady umiejętności
Potrafi sprawdzić prawo autorskie danych treści.Wie, jak udostępniać treści znalezione w internecie (np. jak udostępnić wideo w portalu społecznościowym).Wie, jak korzystać z mediów społecznościowych w celu promowania re-zultatów swoich prac.
Przykłady postaw
Ma postawę proaktywną w odniesieniu do udostępnienia zasobów, treści i wiedzy.Ma wypracowaną własną opinię na temat praktyki udostępniania mate-riałów, korzyści, zagrożeń i ograniczeń.Ma wypracowaną opinię na temat praktyk autorskich. jest świadomy praw autorskich.
wymiar 5
Przykłady zastosowań celowych
Uczenie się Kiedy odrabiam zadanie domowe, wysyłam je do prowadzącego jako załącznik do e-maila.
Kiedy odrabiam zadanie domowe, używam por- talu społecznościowe-go, żeby poprosić kole- gów, by je przejrzeli, następnie udostępniam
Używam kontaktów społecznościowych do udostępniania goto-wych prac innym stu- dentom.
36
je mojemu prowadzą-cemu.
Upewniam się, że ich wkład jest odpowiednio zaznaczony przed odda-niem pracy prowadzą- cemu.
Praca Udostępniam doku- menty w wersji robo-czej innym pracowni-kom w firmie, wysyła- jąc je pocztą elektro-niczną w postaci załącz-ników.
Udostępniam doku- menty w wersji robo-czej innym pracowni- kom w firmie, czasem jako załączniki do wia-domości – jeśli liczba odbiorców jest niewiel- ka, lub udostępniam je za pośrednictwem na-szego portalu – jeśli jest większa liczba od-biorców.
Udostępniam doku-menty w wersji robo-czej innym pracowni-kom w firmie i spółkach powiązanych, wybiera-jąc różne sieci w zależ-ności od zasięgu doku-mentu.
37
wymiar 1Nazwa obszaru
Komunikacja
wymiar 2
Nazwa kompetencji i opis
2.3. aktywność obywatelska onlineUczestniczenie w życiu społecznym poprzez zaangażowanie online, po-szukiwanie możliwości własnego rozwoju i kształtowanie pewności sie-bie w wykorzystaniu technologii i środowisk cyfrowych, świadomość wy-korzystania potencjału technologii w działaniach obywatelskich.
wymiar 3
Poziomy zaawansowania
A podstawowy
B średniozaawansowany
C zaawansowany
Wiem, że technologia może być używana do interakcji z usługodaw- cami oraz biernie ko-rzystam z niektórych z nich (np.: społeczno-ści internetowe, wła-dze, szpitale lub ośrod-ki medyczne, bank).
Potrafię aktywnie ko- rzystać z podstawo- wych funkcji usług in- ternetowych (np.: wła- dze, szpitale czy ośrod- ki medyczne, bank, usługi e-administracji).
jestem aktywny w przestrzeni interneto- wej. Wiem, jak akty- wnie zaangażować się w obywatelskie działa-nia wirtualne, potrafię korzystać z kilku do- stępnych usług społe- cznych.
wymiar 4
Przykłady wiedzy
Wie, że technologia może być używana do angażowania się w działania demokratyczne (np. lobbing, składanie petycji, kontakt z parlamentem). Wie, w jaki sposób technologie i media umożliwiają różne formy uczest-nictwa obywatelskiego.
Przykłady umiejętności
jest w stanie uzyskać dostęp do istotnych sieci i społeczności w różnych celach.Potrafi znaleźć odpowiednie społeczności, sieci i media społecznościowe odpowiadające swoim interesom i potrzebom.Wie i potrafi korzystać z różnych funkcjonalności sieci, mediów i usług internetowych.
Przykłady postaw
Zdaje sobie sprawę z potencjału technologii i mediów obywatelskich.Ma realistyczny obraz mediów społecznościowych, sieci i społeczności internetowych.angażuje się w media obywatelskie.
wymiar 5
Przykłady zastosowań celowych
Uczenie się Kiedy planuję zapisać się na jakiś kurs, wiem, że mogę go szukać on-line pod kątem moich zainteresowań i po-trzeb oraz wiem, że będę mógł zadać pyta-nia i uzyskać szczegó- łowe informacje od in-
Wyszukałem odpo-wiednie kursy, wysła-łem zapytania do kilku wybranych instytucji, tak bym mógł się zapi-sać przez internet.
Zapisałem się na kurs oraz umieściłem swoje dane na stronie inter- netowej instytucji szko- leniowej, tak by były one dostępne dla osób o podobnych zaintere-sowaniach.
38
stytucji, które oferują odpowiednie kursy.
Praca jako pracownik uży-wam stron interneto- wych związków zawo- dowych, gdzie od cza-su do czasu czytam wiadomości, informa-cje i przepisy.
Ubiegałem się przez in- ternet o członkostwo w związkach zawodo- wych.Korzystam z usług na przykład kanału wia- domości, regularnie czytam zamieszczane wiadomości, informa-cje i przepisy.
aktywnie uczestniczę w internetowym por-talu związku zawodo-wego, angażuję się w działalność obywa-telską (jak podpisywa-nie petycji) i korzystam z usług, takich jak po-moc prawna.
39
wymiar 1Nazwa obszaru
Komunikacja
wymiar 2
Nazwa kompetencji i opis
2.4. współpraca z wykorzystaniem narzędzi cyfrowychWykorzystanie technologii i mediów do pracy grupowej, procesów pracy zespołowej, wspólnego konstruowania i współtworzenia materiałów, wie-dzy i treści.
wymiar 3
Poziomy zaawansowania
A podstawowy
B średniozaawansowany
C zaawansowany
Potrafię współpraco- wać z innymi przy uży-ciu tradycyjnych tech-nologii (np. e-maili).
Potrafię tworzyć i oma-wiać efekty pracy we współpracy z innymi za pomocą prostych na- rzędzi cyfrowych.
Często i biegle wyko- rzystuję kilka narzędzi do współpracy cyfro- wej, korzystam z narzę-dzi do pracy grupowej do tworzenia i udostęp- niania zasobów, wiedzy i treści.
wymiar 4
Przykłady wiedzy
Wie, że procesy pracy grupowej ułatwiają tworzenie treści.Wie, kiedy procesy pracy grupowej są korzystne przy tworzeniu treści, a kiedy nie.Rozumie dynamikę pracy zespołowej, udzielania i otrzymywania informa-cji zwrotnych.Potrafi ocenić wkład innych w jego/ jej pracę.Rozumie potrzebę istnienia różnych ról grupowych w trakcie różnych form współpracy online.
Przykłady umiejętności
Potrafi korzystać z funkcji grupowych oprogramowania oraz usług inter-netowych (np. śledzenie modyfikacji, komentowanie dokumentu lub za-sobu, tagi, wkład do wiki itp.).Potrafi dawać i otrzymywać informacje zwrotne.Potrafi pracować zdalnie z innymi osobami.Potrafi korzystać z mediów społecznościowych do różnych form pracy grupowej.
Przykłady postaw
jest gotowy dzielić się i współpracować z innym.jest gotowy do pracy w ramach zespołu.Poszukuje nowych form współpracy, które nie zawsze oparte są na po-przednim osobistym kontakcie.
wymiar 5 Przykłady zastosowań celowych
Uczenie się Muszę współpracować z innymi osobami przy tworzeniu projektu na zajęcia oraz wiem, że korzystanie z technolo-gii w tym celu jest moż-liwe i efektywne.
Zacząłem pracować nad naszym projektem, stworzyłem plik, który udostępniłem, żeby in- ni mogli go komento- wać i dodawać do niego swoje materiały.
Umieściłem dokument w narzędziu do pracy grupowej, aby inni mo- gli go zmieniać i uzu-pełniać, zaś system po- wiadomi mnie o doko-nanych zmianach.
40
Praca Muszę stworzyć doku- ment dotyczący finan-sowania projektu we współpracy z innymi osobami w firmie, wiem, że mogę korzy-stać z technologii, aby ułatwić sobie pracę.
stworzyłem wersję ro- boczą dokumentu do-tyczącego finansowa-nia projektu i udostęp-niłem go innym, żeby mogli go komentować i dodawać do niego swoje materiały.
stworzyłem wersję ro- boczą dokumentu do- tyczącego finansowa-nia projektu i umieści-łem go w narzędziu do pracy grupowej online, żeby inni pracujący ze mną nad dokumentem mogli go zmieniać i uzu- pełniać. system powia- domi mnie w momen- cie dokonywania zmian, tak abym mógł przy nich współpracować z innymi, jeśli uznam to za potrzebne.
41
wymiar 1Nazwa obszaru
Komunikacja
wymiar 2
Nazwa kompetencji i opis
2.5. netykietaPosiadanie wiedzy i know-how dotyczących norm zachowań online oraz podczas interakcji wirtualnych, świadomość aspektów różnorodności kul-turowej, zdolność ochrony siebie i innych przed ewentualnymi niebezpie-czeństwami internetowymi (np. nękanie, przemoc wirtualna), umiejętność opracowania aktywnych strategii identyfikacji niewłaściwych zachowań.
wymiar 3
Poziomy zaawansowania
A podstawowy
B średniozaawansowany
C zaawansowany
Znam podstawowe normy zachowań, które mają zastosowanie w komunikacji z innymi za pomocą narzędzi cy-frowych.
Znam zasady etykiety online i jestem w stanie zastosować je w odnie-sieniu do siebie.
Potrafię zastosować różne aspekty etykiety online w różnych prze-strzeniach komunika-cyjnych i kontekstach. mam opracowane stra-tegie identyfikowania niewłaściwego zacho-wania.
wymiar 4
Przykłady wiedzy
Zna zasady zachowania w interakcjach cyfrowych.Rozumie konsekwencje własnych zachowań.Ma świadomość kwestii etycznych w mediach cyfrowych, takich jak odwie-dzanie nieodpowiednich stron internetowych i szykanowanie wirtualne. Rozumie, że różne kultury mają różne zasady komunikacji i interakcji.
Przykłady umiejętności
Potrafi chronić siebie i innych przed zagrożeniami online.jest w stanie zablokować oraz zgłosić nadużycia i groźby.Posiada opracowane strategie postępowania oraz radzenia sobie z szyka-nowaniem i identyfikacją niewłaściwego zachowania.
Przykłady postaw
Przestrzega zasad etycznych dotyczących korzystania i publikowania in-formacji. Posiada wysoką świadomość właściwego zachowania, odpowiedniego do danych mediów, odbiorców i przepisów prawnych.jest elastyczny i łatwo dostosowuje się do różnych kultur komunikacji cy-frowej.akceptuje i docenia różnorodność.Ma ostrożną i rozsądną postawę w kontaktach cyfrowych.
wymiar 5
Przykłady zastosowań celowych
Uczenie się jestem świadomy, że komentarze wysyłane do mojego nauczyciela nie mogą być w żad-nym stopniu obraźliwe.
Zawsze ponownie czy-tam wysyłane przez siebie wiadomości, aby upewnić się, że nie za-wierają treści, które mogą być uznane ob-
Czytałem oficjalne ma-teriały w internecie do- tyczące zagadnień ety- cznych, brałem udział w sesjach online, żeby być na bieżąco z nowy-
42
raźliwe lub nieetyczne. jeśli otrzymuję takie wiadomości, potrafię je zablokować lub wiem, kogo poinformować o problemie.
mi zagadnieniami w tym zakresie.
Praca jestem świadomy, że komentarze umieszcza-ne na stronach interne-towych firmy w żaden sposób nie powinny być obraźliwe.
Zawsze ponownie czy- tam wiadomości umieszczane na stro-nach firmowych, aby upewnić się, że nie zawierają treści, które mogą być uznane za ob-raźliwe lub nieetyczne. jeśli otrzymuję takie wiadomości, potrafię je zablokować lub wiem, kogo poinformować o problemie.
Czytałem oficjalne ma-teriały w internecie do- tyczące zagadnień ety- cznych, a także brałem udział w sesjach online, aby być na bieżąco z wszelkimi nowymi za- gadnieniami, które się pojawiają, w szczegól-ności odnoszącymi się do biznesu i handlu.
43
wymiar 1Nazwa obszaru
Komunikacja
wymiar 2
Nazwa kompetencji i opis
2.6. zarządzanie tożsamością cyfrowąUmiejętność tworzenia, dostosowywania i zarządzania jedną lub wieloma tożsamościami cyfrowymi, umiejętność ochrony własnej reputacji w świe-cie wirtualnym, umiejętność zarządzania danymi zawartymi na jednym lub kilku kontach i aplikacjach.
wymiar 3
Poziomy zaawansowania
A podstawowy
B średniozaawansowany
C zaawansowany
Zdaję sobie sprawę z korzyści i zagrożeń związanych z tożsamo-ścią cyfrową.
Potrafię kształtować swoją tożsamość cyfro-wą i śledzić swoje ślady cyfrowe.
Potrafię zarządzać kilko-ma tożsamościami cy- frowymi w zależności od kontekstu i celu, potrafię monitorować tworzone przez siebie podczas kontaktów w internecie informa-cje i dane, wiem, w jaki sposób chronić swoją reputację cyfrową.
wymiar 4
Przykłady wiedzy
Zna korzyści posiadania jednej lub wielu tożsamości cyfrowych.Rozumie wzajemne powiązania pomiędzy światami online i offline.Rozumie, że niektóre podmioty i osoby mogą pozytywnie lub negatywnie przyczyniać się do budowania jego/ jej tożsamości cyfrowej.
Przykłady umiejętności
Potrafi chronić siebie i innych przed zagrożeniami dla e-reputacji.Potrafi skonstruować profil zgodny ze swoimi potrzebami.Potrafi śledzić swoje ślady cyfrowe.
Przykłady postaw
Zdaje sobie sprawę z korzyści i zagrożeń związanych z ujawnieniem tożsa-mości cyfrowej.Nie boi się ujawniać pewnego zakresu informacji o sobie.stosuje wiele sposobów wyrażania własnej tożsamości i osobowości za pomocą środków cyfrowych.
wymiar 5
Przykłady zastosowań celowych
Uczenie się Rozumiem, że ludzie mogą posiadać pewną wiedzę o mnie w wy-niku informacji, które zamieszczam o sobie na szkolnym portalu.
Monitoruję informacje, które zamieszczam na szkolnym portalu, two-rząc w ten sposób swo-ją e-reputację.
Posiadam różne tożsa-mości, których używam w przestrzeni związanej z kształceniem i wirtu-alnej społeczności, do której należę, aby pod- nosić poziom swojej wiedzy.
44
Praca Zdaję sobie sprawę, że mogę posiadać profil publiczny w branżowej sieci społecznościowej.
Posiadam profil na branżowym portalu spo-łecznościowym, uży- wam go tylko do celów zawodowych i udostęp-niam poprzez niego in- formacje związane wy- łącznie z pracą.
Potrafię zarządzać swo- im profilem zawodo- wym oraz korzystać z usług internetowych, żeby śledzić projekty, w które jestem zaan- gażowany oraz prace, które piszę.
3.3. Obszar 3: Tworzenie treściopis ogólny:
Tworzenie i edytowanie nowych treści (od przetwarzania tekstu do obrazów i wideo); integracja i ponowne przetwarzanie dotychczasowej wiedzy i treści; tworzenie no-wych pojęć, treści cyfrowych i programowanie; rozumienie, poszanowanie i stosowa-nie prawa własności intelektualnej i licencji.
Kompetencje:
3.1. Tworzenie treści.3.2. integracja i przetwarzanie treści.3.3. Przestrzeganie prawa autorskiego i licencji.3.4. Programowanie.
45
wymiar 1Nazwa obszaru
tworzenie treści
wymiar 2
Nazwa kompetencji i opis
3.1. tworzenie treściTworzenie treści w różnych formatach, w tym multimedialnych, edycja i poprawianie treści stworzonych samodzielnie lub przez innych, zdolność ekspresji twórczej przy wykorzystaniu mediów cyfrowych i technologii.
wymiar 3
Poziomy zaawansowania
A podstawowy
B średniozaawansowany
C zaawansowany
Potrafię tworzyć proste treści cyfrowe (np. tekst, tabele, obrazy, pliki dźwiękowe itp.).
Potrafię tworzyć treści cyfrowe w różnych for-matach, również multi-medialnych (np. tekst, tabele, obrazy, pliki dźwiękowe itp.).
Potrafię tworzyć treści w różnych formatach, platformach i środowi-skach cyfrowych. Po- trafię stosować różno- rodne narzędzia cyfro-we do tworzenia autor-skich treści multime-dialnych.
wymiar 4
Przykłady wiedzy
Wie, że treści cyfrowe mogą być tworzone w różnych formach.Wie, jakie oprogramowanie oraz aplikacja najlepiej pasuje do rodzaju two-rzonej treści.Rozumie, w jaki sposób przekazywane jest znaczenie treści w tworzonych multimediach (tekstach, obrazach, plikach dźwiękowych, wideo).
Przykłady umiejętności
Potrafi korzystać z podstawowych pakietów do tworzenia treści w różnych formach (tekst, pliki dźwiękowe i numeryczne, obrazy).Potrafi tworzyć reprezentacje wiedzy (np. mapy myśli, diagramy) za pomo-cą mediów cyfrowych.Potrafi korzystać z różnych mediów do twórczego wyrażania siebie (tekst, obrazy, pliki dźwiękowe i filmowe).Potrafi edytować treści w celu podniesienia jakości efektu końcowego.
Przykłady postaw
Nie jest zadowolony z powszechnie stosowanych form tworzenia treści, ale odkrywa nowe sposoby i formaty.Widzi potencjał technologii i mediów do wyrażania siebie oraz tworzenia wiedzy. Docenia wartość dodaną nowych mediów w procesach poznawczych i twórczych. jest krytyczny w stosunku do tworzenia oraz stosowania wiedzy poprzez media i technologie. jest biegły w tworzeniu treści medialnych i wyrażaniu siebie.jest zaangażowany w kreatywne tworzenie treści.
wymiar 5
Przykłady zastosowań celowych
46
Uczenie się Mam potrzebę zapre-zentowania swoich po-mysłów innym osobom z klasy i potrafię krea- tywnie wykorzystać do tego technologię.
Mam potrzebę zapre-zentowania swoich po-mysłów innym osobom z klasy, potrafię krea- tywnie wykorzystać do tego oprogramowanie do tworzenia obrazów, wideo i muzyki.
Mam potrzebę zapre-zentowania swoich po-mysłów innym osobom z klasy, wiem, w jaki sposób zintegrować pli- ki dźwiękowe, tekst, obrazy, wideo i muzykę w formacie filmowym.
Praca Mam potrzebę zapre-zentowania swoich po- mysłów zespołowi pro- jektowemu oraz potra-fię kreatywnie wyko- rzystać do tego techno-logię.
Mam potrzebę zapre-zentowania swoich po- mysłów zespołowi pro-jektowemu oraz potra-fię kreatywnie wyko- rzystać do tego opro- gramowanie do two- rzenia obrazów, wideo i muzyki.
Mam potrzebę zapre-zentowania swoich po- mysłów zespołowi pro- jektowemu oraz wiem, w jaki sposób zinte-grować pliki dźwięko- we, tekst, obrazy, wi- deo i muzykę w forma-cie filmowym.
47
wymiar 1Nazwa obszaru
tworzenie treści
wymiar 2
Nazwa kompetencji i opis
3.2. integracja i przetwarzanie treści Umiejętność wprowadzania zmian, udoskonalania i modyfikacji istnieją-cych zasobów w celu tworzenia nowych, oryginalnych oraz rzetelnych treści i wiedzy.
wymiar 3
Poziomy zaawansowania
A podstawowy
B średniozaawansowany
C zaawansowany
Potrafię wprowadzać podstawowe zmiany w treściach utworzo-nych przez inne osoby.
Potrafię edytować, po-prawiać i modyfikować treść stworzoną przeze mnie lub inne osoby.
Potrafię łączyć istnieją- ce elementy, tworząc nowe treści.
wymiar 4
Przykłady wiedzy
Przyczynia się do rozwijania domeny wiedzy ogólnodostępnej (np. wiki, fora publiczne, opinie).Wie, że zasoby mogą być budowane z różnorodnych i niesekwencyjnych źródeł informacji.Wie o istnieniu różnych baz danych i zasobów, które mogą być przetwarza-ne oraz ponownie wykorzystywane.Wie, że treści powinny zawierać odwołania.
Przykłady umiejętności
jest w stanie wykorzystać funkcje edycji do prostych modyfikacji.Potrafi tworzyć reprezentacje wiedzy (np. mapy myśli, diagramy) z wyko-rzystaniem mediów cyfrowych.Potrafi wykorzystać odpowiednie licencje do tworzenia i udostępniania treści. Potrafi przekształcać istniejące treści w nowe.Potrafi tworzyć nowe treści poprzez przemieszanie i dopasowanie istnie-jących elementów.
Przykłady postaw
jest krytyczny w doborze treści i zasobów, które mają zostać ponownie opracowane.Potrafi ocenić i docenić prace innych osób.jest świadomy istnienia repozytoriów (np. otwarte zasoby edukacyjne).
wymiar 5
Przykłady zastosowań celowych
Uczenie się Potrafię zredagować pierwszą wersję pisa-nej pracy i wprowadzić zmiany sugerowane przez nauczyciela.
Kiedy piszę pracę, czę-sto stosuję utworzony przeze mnie materiał zawierający liczby lub tabele pochodzące z in- nych źródeł i cytuję je w celu poparcia stawia-nych przez mnie tez.
Kiedy piszę pracę, po-trafię używać progra-mu, który pozwala na podanie odwołań do istniejących danych po- przez podanie linków, bez konieczności kopio- wania i wklejania da-nych.
48
Praca Potrafię zredagować tekst newslettera, któ-ry dostaję od współpra-cowników do spraw-dzenia.
Każdego miesiąca two-rzę firmowy newslet- ter, umieszczając prze-słane mi materiały z różnych źródeł.
Każdego miesiąca two-rzę firmowy newslet-ter, korzystam przy tym z szablonu, który pozwa-la mi na bezpośrednie umieszczanie danych z przesłanych mi mate- riałów bez konieczno- ści ich kopiowania i wklejania.
49
wymiar 1Nazwa obszaru
tworzenie treści
wymiar 2
Nazwa kompetencji i opis
3.3. przestrzeganie prawa autorskiego i licencjiRozumienie, w jaki sposób prawa autorskie i licencje odnoszą się do infor-macji i treści.
wymiar 3
Poziomy zaawansowania
A podstawowy
B średniozaawansowany
C zaawansowany
Wiem, że niektóre używane przeze mnie treści mogą być objęte prawami autorskimi.
Posiadam podstawową wiedzę dotyczącą róż-nic między prawem au- torskim, copyleft i cre-ative commons, potra-fię stosować licencje do tworzonych przeze mnie treści.
Wiem, w jaki sposób różne rodzaje licencji odnoszą się do infor-macji oraz źródeł prze-ze mnie wykorzystywa-nych i tworzonych.
wymiar 4
Przykłady wiedzy
Bierze pod uwagę zasady licencji podczas korzystania i publikowania in-formacji.Rozumie prawa autorskie i zasady licencji.Wie, że istnieją różne sposoby licencjonowania tworzonej własności inte-lektualnej.Rozumie różnice między prawami autorskimi, creative commons, copyleft i licencjami publicznymi.
Przykłady umiejętności
Wie, jakie licencje zastosować w odniesieniu do utworzonych przez siebie treści cyfrowych.Wie, gdzie znaleźć informacje dotyczące prac autorskich i zasad licencji.
Przykłady postaw
Zajmuje krytyczne stanowisko wobec ram prawnych i przepisów. Zachowuje się samodzielnie i ponosi odpowiedzialność za własne zacho-wanie i wybory.
wymiar 5
Przykłady zastosowań celowych
Uczenie się Wiem, że pewne za- chowania są nielegal- ne, takie jak pobieranie materiałów chronio nych prawami autorski- mi bez zezwolenia.
Rozumiem, które ma- teriały edukacyjne uży- wane przeze mnie są objęte prawami autor- skimi, a które nie, ro- zumiem również, które prawa odnoszą się do przygotow y wanych przeze mnie prac.
Potrafię stosować różne licencje w odniesieniu do tworzonych przeze mnie materiałów edu-kacyjnych i zapoznałem się szczegółowo z pra- wem odnoszącym się do nielegalnych prak-tyk edukacyjnych w in-ternecie.
50
Praca Znam konsekwencje za- mieszczania komenta- rzy na temat konkuren- cji, które mogą być in- terpretowane jako znie- sławiające albo nega-tywne.
Mam intuicyjną wiedzę dotyczącą prawa stoso-wanego w odniesieniu do biznesu i działalno-ści komercyjnej w inter- necie.
Prowadzę działania w internecie, uczestni-czyłem w wirtualnych seminariach specjali- stycznych dotyczących praw odnoszących się do nielegalnej działal- ności biznesowej i dzia- łalności komercyjnej w internecie.
51
wymiar 1Nazwa obszaru
tworzenie treści
wymiar 2
Nazwa kompetencji i opis
3.4. programowanie Zastosowanie ustawień, modyfikacji programu, aplikacji, oprogramowania i urządzeń do zrozumienia funkcji oraz zastosowania danego programu.
wymiar 3
Poziomy zaawansowania
A podstawowy
B średniozaawansowany
C zaawansowany
Potrafię zmodyfikować kilka prostych funkcji oprogramowania i apli-kacji (zastosować pod-stawowe ustawienia).
Potrafię wprowadzać modyfikacje do opro-gramowania i aplikacji (ustawienia zaawanso- wane, podstawowe mo- dyfikacje treści progra-mu).
Potrafię ingerować w (otwarte) programy, modyfikować, zmieniać lub pisać kod źródłowy, potrafię kodować i pro-gramować w kilku języ-kach, rozumiem syste-my i funkcje stojące za programami.
wymiar 4
Przykłady wiedzy
Wie, jak działają systemy i procesy cyfrowe.Wie, jak działa oprogramowanie.Rozumie ekosystemy technologiczne.Zna zasady strukturalne w technologii.
Przykłady umiejętności
Tworzy złożone modele, symulacje i wizualizacje w świecie rzeczywistym z wykorzystaniem informacji cyfrowych.Potrafi kodować i programować urządzenia cyfrowe.Potrafi zmienić podstawowe ustawienia.Potrafi zastosować zaawansowane ustawienia.
Przykłady postaw
Ma świadomość istnienia procesów myślenia obliczeniowego.Wie, że można zastosować własne ustawienia do większości istniejących programów. jest ciekawy potencjału TiK dla programowania i tworzenia rezultatów.
wymiar 5
Przykłady zastosowań celowych
Uczenie się Potrafię zmodyfikować szablon stylu edytora tekstu, którego uży- wam.
Potrafię używać otwar-tego oprogramowania do tworzenia własnej biblioteki odniesień.
Potrafię stworzyć nowy program do zarządza-nia odniesieniami, od- powiadający moim po-trzebom.
Praca Potrafię modyfikować firmową stronę inter- netową, utworzoną przez kogoś innego.
Potrafię stworzyć pro-stą stronę internetową przy użyciu prostych narzędzi edycji stron.
Potrafię programować strony internetowe, używając różnych języ-ków programowania.
52
3.4. Obszar 4: Bezpieczeństwoopis ogólny:
ochrona osobista, ochrona danych, ochrona tożsamości cyfrowej, środki bezpieczeń-stwa, bezpieczne i zrównoważone użytkowanie.
Kompetencje:
4.1. Narzędzia służące ochronie.4.2. ochrona danych osobowych.4.3. ochrona zdrowia.4.4. ochrona środowiska.
wymiar 1Nazwa obszaru
Bezpieczeństwo
wymiar 2
Nazwa kompetencji i opis
4.1. narzędzia służące ochronie Umiejętność ochrony własnych urządzeń oraz zrozumienie ryzyka i zagro-żeń cyfrowych, wiedza dotycząca środków bezpieczeństwa i ochrony.
wymiar 3
Poziomy zaawansowania
A podstawowy
B średniozaawansowany
C zaawansowany
Potrafię podjąć pod- stawowe kroki w celu ochrony swoich urzą-dzeń (np. antywirusy, hasła itp.).
Wiem, jak chronić swo-je urządzenia cyfrowe, aktualizuję swoje stra-tegie bezpieczeństwa.
Często aktualizuję swo-je strategie bezpieczeń-stwa. Potrafię przeciw- działać w sytuacji za-grożenia urządzenia.
wymiar 4
Przykłady wiedzy
Wie, że istnieje wiele zagrożeń związanych z wykorzystaniem technologii.Zna aktualne, nowe strategie unikania zagrożeń.Rozumie ryzyko związane z użytkowaniem internetu.
Przykłady umiejętności
Potrafi zainstalować program antywirusowy.Potrafi podjąć kroki w celu ograniczenia ryzyka włamania poprzez użycie hasła.Potrafi chronić różne urządzenia przed zagrożeniami świata cyfrowego (malware, wirusy itd.).
Przykłady postaw
Ma pozytywny, lecz realistyczny stosunek w odniesieniu do korzyści i za-grożeń związanych z technologiami sieciowymi.
wymiar 5
Przykłady zastosowań celowych
53
Uczenie się Wiem, że komputery szkolne muszą mieć do-bre oprogramowanie antywirusowe, ponie-waż z internetu korzy-sta na nich wielu użyt-kowników.
Kiedy używam szkolne- go darmowego Wi-Fi na swoim urządzeniu, zawsze staram się za-bezpieczyć dostęp do niego (stosując VPN).
Używam różnych haseł dostępu do kompute-rów i usług w szkole oraz często zmieniam hasła.
Praca W swoim biurowym komputerze posiadam silne hasło, tak bym tylko ja miał do niego dostęp.
instalując na swoim biurowym komputerze oprogramowanie z in-ternetu, zawsze stosuję usługi skanujące pliki internetowe.
Korzystając z chmury do udostępniania do-kumentów, zawsze ko-duję pliki zawierające informacje poufne.
54
wymiar 1Nazwa obszaru
Bezpieczeństwo
wymiar 2
Nazwa kompetencji i opis
4.2. ochrona danych osobowych Rozumienie dostępnych warunków korzystania z usługi, aktywna ochrona danych osobowych, rozumienie i poszanowanie prywatności innych osób, umiejętność unikania oszustw internetowych, zagrożeń i przemocy wir-tualnej.
wymiar 3
Poziomy zaawansowania
A podstawowy
B średniozaawansowany
C zaawansowany
Wiem, że mogę udo-stępniać tylko pewne rodzaje informacji o so-bie lub innych osobach w środowisku online.
Potrafię chronić pry-watność swoją i innych w internecie. Mam ogólną wiedzę z zakre-su prywatności i mam podstawową wiedzę, w jaki sposób moje dane są gromadzone i wykorzystywane.
Często zmieniam do-myślne ustawienia pry- watności usług interne- towych w celu zwięk-szenia ochrony mojej prywatności. Mam świa- domą i szeroką wiedzę na temat kwestii zwią-zanych z prywatnością oraz wiem, jak moje dane są gromadzone i wykorzystywane.
wymiar 4
Przykłady wiedzy
Rozumie zasady korzystania z usług online (czyli fakt, że usługodawcy mogą wykorzystać dane osobowe użytkowników) i potrafi działać ostroż-nie w świetle tej wiedzy.Wie, że wiele interaktywnych usług wykorzystuje informacje o użytkow-niku, żeby filtrować wiadomości handlowe w mniej lub bardziej zawoalo-wany sposób.Potrafi odróżnić ochronę danych od bezpieczeństwa danych.Zna zasady odpowiedniego zachowania w świecie cyfrowym.Rozumie, w jaki sposób jego/ jej ślad cyfrowy może być widziany przez innych.Wie, jak dane o jego/ jej tożsamości cyfrowej mogą lub nie być wykorzy-stane przez osoby trzecie.Rozumie ryzyko kradzieży tożsamości i kradzieży innych danych poufnych.Wie, jak chronić dane innych osób z nim związanych (jako pracownik, ro-dzic, nauczyciel itp.).
Przykłady umiejętności
Potrafi monitorować swoją tożsamość cyfrową i ślady cyfrowe.Potrafi działać rozważnie w kwestiach dotyczących prywatności.Potrafi wyśledzić informacje o sobie.Potrafi usunąć lub zmienić informacje o sobie lub innych, za których jest odpowiedzialny.
Przykłady postaw
Zdaje sobie sprawę z zasad ochrony prywatności internetowej w odniesie-niu do siebie i innych osób.Zdaje sobie sprawę z wpływu i trwałości informacji cyfrowej opublikowa-nej przez siebie.Potrafi wykorzystać zalety posiadania wielu tożsamości dopasowanych do konkretnych celów.Działa racjonalnie podczas udostępniania w internecie informacji o sobie.
55
wymiar 5
Przykłady zastosowań celowych
Uczenie się Wiem, jakich informa-cji o sobie nie powinie-nem ujawniać w proce-sie rejestracji na kurs.
Rozumiem, w jaki spo-sób moje dane zostaną wykorzystane przez in-stytucję, do której się zgłaszam oraz wybie- ram odpowiedni po- ziom zabezpieczeń, kontaktując się z perso-nelem instytucji.
Zapytałem, w jaki spo-sób przechowywane będą moje dane, oraz o politykę prywatno-ści w instytucji. Czę-sto sprawdzam swoje ustawienia i systemy prywatności, żeby jak najlepiej zapobiegać naruszeniom prywat-ności.
Praca Wiem, jaki rodzaj in-formacji powinienem uzyskać od osób zainte-resowanych zakupem towarów.
Posiadam intuicyjną wiedzę dotyczącą spo-sobów przechowywa-nia danych w firmie, wybieram odpowiedni poziom zabezpieczeń w kontaktach z perso-nelem wewnętrznym i z firm zewnętrznych.
Wiem, w jaki sposób przechowywane są da- ne w firmie i jakie są po-lityki prywatności. Czę-sto sprawdzam usta- wienia i systemy pry-watności, mój program ochronny automatycz- nie się aktualizuje oraz wiem, do kogo zwrócić się w razie problemów.
56
wymiar 1Nazwa obszaru
Bezpieczeństwo
wymiar 2
Nazwa kompetencji i opis
4.3. ochrona zdrowiaUnikanie zagrożeń zdrowotnych związanych z wykorzystaniem technologii w odniesieniu do zagrożeń zdrowia fizycznego i psychicznego.
wymiar 3
Poziomy zaawansowania
A podstawowy
B średniozaawansowany
C zaawansowany
Wiem, jak unikać szyka-nowania wirtualnego. Wiem, że źle używana technologia może mieć wpływ na moje zdro-wie.
Wiem, jak chronić siebie i innych przed szykanowaniem wirtu-alnym oraz rozumiem ryzyka zdrowotne zwią-zane ze stosowaniem technologii (od zagad-nień ergonomii do uza-leżnień od technologii).
jestem świadomy, jak prawidłowo wykorzy-stywać technologię w celu unikania pro-blemów zdrowotnych. Wiem, jak znaleźć rów- nowagę między świa- tami wirtualnym i rze-czywistym.
wymiar 4
Przykłady wiedzy
Zna efekty długotrwałego stosowania technologii.Ma świadomość zagadnień związanych z uzależnieniem od technologii.
Przykłady umiejętności
Potrafi zarządzać różnymi aspektami pracy i życia cyfrowego. Potrafi przedsięwziąć działania zapobiegawcze w celu ochrony własnego zdrowia i zdrowia osób, za które jest odpowiedzialny.
Przykłady postaw
Ma zrównoważone podejście do stosowania technologii.
wymiar 5Przykłady zastosowań celowych
Uczenie się Mam świadomość, że korzystanie z techno-logii do celów uczenia się, jak też innych może prowadzić do uzależ-nień.
Rozumiem negatywne i pozytywne aspekty korzystania z techno-logii, a także zastoso-wania związane z ucze-niem się.
Czytałem o negatyw-nych i pozytywnych as- pektach korzystania z technologii oraz za-stosowaniach związa-nych z uczeniem się, a także omawiałem te zagadnienia na forum eksperckim.
Praca Mam świadomość, że korzystanie z technolo- gii do pracy, jak też in-nych celów może pro-wadzić do uzależnień.
Rozumiem negatywne i pozytywne aspekty korzystania z technolo-gii oraz zastosowania związane z biznesem i moim obszarem za- wodowym.
Czytałem o negatyw- nych i pozytywnych as- pektach korzystania z technologii oraz zasto-sowaniach związanych z moim obszarem zawo- dowym, omawiałem te zagadnienia na forum z osobami z branży.
57
wymiar 1Nazwa obszaru
Komunikacja
wymiar 2
Nazwa kompetencji i opis
4.4. ochrona środowiska Świadomość wpływu Technologii informacyjno-Komunikacyjnych (TiK) na środowisko.
wymiar 3
Poziomy zaawansowania
A podstawowy
B średniozaawansowany
C zaawansowany
Podejmuję podstawo-we kroki w celu oszczę-dzania energii.
Rozumiem pozytywne i negatywne aspekty wykorzystania techno- logii wpływające na środowisko.
Mam dużą świado-mość na temat wpływu technologii na życie co-dzienne, konsumpcję online i środowisko.
wymiar 4
Przykłady wiedzy
Potrafi określić, czy dostępne są odpowiednie i bezpieczne środki cyfro-we, które byłyby wydajne i efektywne kosztowo w porównaniu z innymi środkami.Posiada kompleksową mapę mentalną dotyczącą zasad działania świata wirtualnego.Rozumie stosowane technologie na poziomie wystarczającym do podej-mowania trafnych decyzji zakupowych, np. dotyczących urządzeń lub do-stawców usług internetowych.Rozumie wpływ komputerów i urządzeń elektronicznych na środowisko oraz w jaki sposób może przyczynić się do ich dłuższego wykorzystania poprzez recykling części (np. wymiana dysków twardych).
Przykłady umiejętności
Potrafi korzystać z usług cyfrowych, nie będąc całkowicie od nich zależ-nym (lub bezradnym bez nich).Wie, jak używać sprzętu w sposób efektywny kosztowo i czasowo.
Przykłady postaw
Ma pozytywny, lecz realistyczny stosunek do korzyści i zagrożeń związa-nych z technologiami informacyjnymi.Rozumie, że środowisko cyfrowe, z którym mamy do czynienia, może zmieniać rzeczy na lepsze lub gorsze – wszystko zależy od tego, jak go uży-wamy i jakie stosujemy w nim zasady.Ma świadomość odnośnie do kwestii środowiskowych związanych z wy- korzystaniem technologii cyfrowych.
wymiar 5
Przykłady zastosowań celowych
Uczenie się Nie drukuję wszystkich artykułów, które za- mierzam przeczytać na egzamin; najpierw czy- tam abstrakt, żeby zo-baczyć, czy są mi po-trzebne.
Mam tendencję do op- towania raczej za roz-wiązaniami technolo-gicznymi niż nietech-nologicznymi, kiedy wi- dzę, że wybór sposo- bów wirtualnych bę-
Nie kupiłbym nowego urządzenia do nauki (np. laptopa, czytnika e-booków) wyłącznie z powodu presji ró- wieśników, gdyby moje stare urządzenia były
58
miał mniejszy wpływ na środowisko.
wystarczająco sprawne.
Praca Wyłączam komputer, wychodząc z biura.
Rozumiem, że moje po-trzeby posiadania no-wego sprzętu do pracy mogą mieć wpływ na środowisko.
Wyszukuję najlepsze dostępne urządzenia techniczne oraz opro-gramowania zanim po- proszę w pracy o wy-mianę sprzętu.
3.5. Obszar 5: Rozwiązywanie problemówopis ogólny:
identyfikacja potrzeb i zasobów cyfrowych, podejmowanie świadomych decyzji co do wyboru odpowiednich narzędzi cyfrowych w zależności od celów i potrzeb, rozwiązy-wanie problemów koncepcyjnych za pomocą środków cyfrowych, twórcze wykorzy-stanie technologii, rozwiązywanie problemów technicznych, aktualizacja kompetencji własnych i kompetencji innych.
Kompetencje:
5.1. Rozwiązywanie problemów technicznych. 5.2. Rozpoznawanie potrzeb i narzędzi niezbędnych do rozwiązywania problemów.5.3. innowacyjność i twórcze wykorzystywanie technologii.5.4. Rozpoznawanie braków w zakresie kompetencji cyfrowych.
59
wymiar 1Nazwa obszaru
Rozwiązywanie problemów
wymiar 2
Nazwa kompetencji i opis
5.1. Rozwiązywanie problemów technicznychidentyfikacja możliwych problemów oraz ich rozwiązywanie (od rozwiązy-wania prostych problemów do bardziej złożonych) z wykorzystaniem zaso-bów i narzędzi cyfrowych.
wymiar 3
Poziomy zaawansowania
A podstawowy
B średniozaawansowany
C zaawansowany
Potrafię prosić o wspar-cie i pomoc, w sytuacji gdy wystąpił problem techniczny lub w przy-padku korzystania z no- wego urządzenia, pro-gramu lub aplikacji.
Potrafię rozwiązywać proste problemy poja- wiające podczas korzy-stania z technologii cy-frowych.
Potrafię rozwiązać sze-roki zakres problemów, które powstają podczas korzystania z technolo-gii cyfrowej.
wymiar 4
Przykłady wiedzy
Wie, jak zbudowany jest komputer i urządzenia cyfrowe.Wie, gdzie szukać rozwiązań problemu.Zna źródła informacji i wie, gdzie znaleźć pomoc w rozwiązywaniu proble-mów i usterek.Wie, gdzie znaleźć odpowiednią wiedzę do rozwiązywania problemów technicznych i teoretycznych.
Przykłady umiejętności
Używa bardzo zróżnicowanych oraz dobrze wyważonych technologii cy-frowych i niecyfrowych do rozwiązywania różnych problemów, a także potrafi je dynamicznie zmieniać.Potrafi rozwiązać problem techniczny lub zdecydować, co zrobić, gdy roz-wiązanie nie działa.
Przykłady postaw
Ma aktywne podejście do rozwiązywania problemów.jest gotowy zasięgnąć porady, gdy pojawia się problem.Potrafi rozważyć podejścia alternatywne, kiedy problemy nie mogą zostać rozwiązane, a działania muszą zostać zrealizowane.
wymiar 5
Przykłady zastosowań celowych
Uczenie się Kiedy coś nie działa, wiem, jak wytłumaczyć problem na infolinii.
Gdy pojawiają się pro-blemy, zazwyczaj potra- fię rozwiązać około po- łowy z nich na podsta- wie wcześniejszych do- świadczeń lub kontak-tując się z działem po-mocy technicznej.
jest niewiele proble-mów, których nie po-trafię rozwiązać, jednak nadal muszę kontakto-wać się z działem po-mocy technicznej, ma- jąc do czynienia z no-wym programem.
60
Praca Kiedy coś nie działa, wiem, że należy zwró-cić się do firmowej in-folinii lub pomocy tech-nicznej oraz potrafię wytłumaczyć problem.
Gdy pojawiają się pro-blemy, zazwyczaj po-trafię rozwiązać około połowy z nich na pod-stawie wcześniejszych doświadczeń lub kon-taktując się z firmowym działem pomocy tech-nicznej.
jest niewiele proble-mów, których nie po-trafię rozwiązać, jednak nadal muszę kontakto- wać się z firmowym działem pomocy tech-nicznej, mając do czy-nienia z nowym progra-mem.
61
wymiar 1Nazwa obszaru
Rozwiązywanie problemów
wymiar 2
Nazwa kompetencji i opis
5.2. Rozpoznawanie potrzeb i narzędzi niezbędnych do rozwiązywania problemówZdolność oceny własnych potrzeb w zakresie rozwoju zasobów, narzędzi i kompetencji, dopasowanie potrzeb do dostępnych rozwiązań, dostoso-wanie narzędzi do indywidualnych potrzeb, umiejętność krytycznej oceny możliwych rozwiązań i narzędzi cyfrowych.
wymiar 3
Poziomy zaawansowania
A podstawowy
B średniozaawansowany
C zaawansowany
Potrafię korzystać z nie- których technologii do rozwiązywania proble- mów, ale w ograniczo-nym zakresie. Potrafię podejmować decyzje, wybierając narzędzia cyfrowe do rutynowych działań.
Rozumiem, co można i czego nie można wy- konać przy użyciu tech- nologii. Potrafię rozwią- zać nietypowe zadania poprzez badanie możli- wości technologicz- nych. Potrafię wybrać odpowiednie narzę- dzie, które odpowiada moim potrzebom i oce-nić jego skuteczność.
Potrafię wybrać odpo- wiednie narzędzie, urzą- dzenie, aplikację, opro-gramowanie lub usługę, aby wykonać nowe za- danie. Zdaję sobie spra- wę z nowych rozwią-zań technologicznych. Rozumiem, jak działają nowe narzędzia. Potra-fię krytycznie ocenić, które narzędzie najle-piej służy moim celom.
wymiar 4
Przykłady wiedzy
Rozumie potencjał oraz ograniczenia urządzeń i zasobów cyfrowych.Potrafi wymienić szereg zadań, które można wykonać przy użyciu tech-nologii. Zna najistotniejsze i najpopularniejsze technologie cyfrowe wykorzysty-wane przez innych (np. rówieśników, renomowanych ekspertów). Ma wystarczającą wiedzę na temat dostępnych technologii, ich mocnych i słabych stron oraz czy i w jaki sposób mogą przyczyniać się do realizacji osobistych celów.
Przykłady umiejętności
Potrafi podejmować świadome decyzje (po konsultacji z osobami lub za-stosowaniu wsparcia technicznego) dotyczące wykorzystania z technolo-gii do realizacji ważnych celów osobistych.Potrafi wybrać najbardziej odpowiednie technologie w zależności od pro-blemu.
Przykłady postaw
Ma świadomość efektywności tradycyjnych narzędzi w połączeniu z me-diami społecznościowymi.interesuje się nowymi technologiami.Niezależnie ocenia możliwe rozwiązania przy użyciu narzędzi cyfrowych.
wymiar 5
Przykłady zastosowań celowych
62
Uczenie się Używam wirtualnych środowisk uczenia się do rutynowych zadań, jednak napotykając no- wy lub źle zdefiniowany problem, muszę prosić o pomoc.
Do wykonywania zadań domowych potrafię za- stosować różne meto- dy lub technologie, jed- nak muszę wykonać kilka działań, żeby zba-dać, co najbardziej mi odpowiada.
Potrafię planować, mo-nitorować i krytycznie ocenić, które z wielu narzędzi najlepiej od-powiadają moim po-trzebom edukacyjnym (zasoby online, opro-gramowanie, technolo- gia).
Praca Używam zasobów wir-tualnych do rozwiązy-wania niektórych typo-wych problemów.
Kiedy mam do wyko-nania nowe dla mnie zadanie lub jeśli nie jest ono precyzyjnie okre-ślone, potrafię rozwa-żyć różne możliwości (narzędzia, technolo-gie) i podjąć decyzję, które z nich są najsku-teczniejsze.
W pracy wybieram i ku-puję technologie i na-rzędzia, które najlepiej odpowiadają moim po-trzebom biznesowym. spośród kilku produk-tów potrafię wybrać te, które najlepiej od-powiadają na moje potrzeby. Potrafię pla-nować i monitorować podejmowane kroki.
63
wymiar 1Nazwa obszaru
Rozwiązywanie problemów
wymiar 2
Nazwa kompetencji i opis
5.3. innowacyjność i twórcze wykorzystywanie technologiiWprowadzanie innowacji w technologii, aktywne uczestnictwo w zespoło-wym tworzeniu zasobów cyfrowych i multimedialnych, zdolność twórcze- go wyrażania się za pośrednictwem mediów cyfrowych i technologii, two-rzenie wiedzy i rozwiązywanie problemów koncepcyjnych z wykorzysta-niem narzędzi cyfrowych.
wymiar 3
Poziomy zaawansowania
A podstawowy
B średniozaawansowany
C zaawansowany
Wiem, że technologie i narzędzia cyfrowe mo- gą być wykorzystywa-ne w celach twórczych oraz potrafię twórczo wykorzystywać techno-logie.
Potrafię korzystać z technologii do two-rzenia kreatywnych re-zultatów oraz potrafię korzystać z technologii do rozwiązywania pro- blemów (np. wizualiza- cji problemu). Współ- pracuję z innymi w two-rzeniu innowacyjnych i twórczych rozwiązań, jednak nie przejmuję inicjatywy.
Potrafię rozwiązać pro-blemy koncepcyjne, ko-rzystając z technologii i narzędzi cyfrowych, potrafię przyczyniać się do tworzenia wiedzy za pomocą środków tech-nologicznych oraz po-trafię brać udział w dzia- łaniach innowacyjnych, poprzez wykorzystanie technologii. aktywnie współpracuję z innymi przy tworzeniu orygi-nalnych oraz innowa-cyjnych rozwiązań.
wymiar 4
Przykłady wiedzy
Używa bardzo zróżnicowanych i dobrze wyważonych technologii cyfro-wych i niecyfrowych do rozwiązywania różnych problemów oraz potrafi je dynamicznie zmieniać.Potrafi rozwiązać problem teoretyczny w interesie własnym lub zbioro-wym, przy wykorzystaniu lub wsparciu narzędzi cyfrowych. Wie, jak znaleźć odpowiednią wiedzę do rozwiązywania problemów teo-retycznych.Rozumie, w jaki sposób tworzone jest znaczenie przy zastosowaniu multi-mediów i technologii.
Przykłady umiejętności
Wie, w jaki sposób przeszukiwać internet, rynek i swoje sieci wirtualne przy poszukiwaniu rozwiązań.Potrafi wykorzystywać potencjał technologiczny w celu określania i roz-wiązywania problemów.Wie, jak rozwiązać problemy indywidualnie i wspólnie (wspólne rozwiązy-wanie problemów przez użytkowników).Potrafi zbudować rzetelną wiedzę poprzez korzystanie z dostępnych za-sobów cyfrowych.Potrafi korzystać z różnych mediów do twórczego wyrażania siebie (tekst, obrazy, pliki dźwiękowe i filmy).
64
Przykłady postaw
jest gotowy do testowania alternatywnych rozwiązań, oferowanych przez technologie.jest aktywny w poszukiwaniu rozwiązań.Uczestniczy w kolektywnym rozwiązywaniu problemów.jest otwarty na zmianę swoich wartości i postaw w zależności od sytuacji.Dostrzega potencjał technologii i mediów do wyrażania siebie oraz two-rzenia wiedzy.Docenia wartość dodaną nowych mediów w procesach poznawczych i twórczych.jest krytyczny w stosunku do tworzenia oraz wykorzystywania wiedzy przy wykorzystaniu mediów i technologii.
wymiar 5
Przykłady zastosowań celowych
Uczenie się Potrafię korzystać ze smartfona do robienia zdjęć na potrzeby pro- jektu szkolnego i wno- szę swój wkład twór- czy mimo wykorzysta- nia tylko podstawo-wych środków cyfro-wych.
Potrafię korzystać z od-powiednich narzędzi cyfrowych, żeby wzbo-gacić swoje zadania do-mowe oraz lepiej zro-zumieć i przedstawić problemy koncepcyjne (np. stosując mapy my-śli).
Wykorzystuję kilka na-rzędzi cyfrowych do prezentacji koncepcji w trakcie przygotowa-nia struktury zadania domowego. Tworzę wiki do współpracy z kolegami przy przygo-towywaniu zadań do- mowych. Potrafię roz-ważyć udział w inno-wacyjnych inicjatywach opartych na technolo-gii.
Praca Potrafię korzystać z prostego oprogra- mowania dostępnego w mojej firmie w spo-sób, do którego nieko-niecznie zostało stwo-rzone.
Potrafię użyć oprogra-mowania do zarządza-nia projektami do pla-nowania, organizacji i zarządzania zasobami. Potrafię korzystać z oprogramowania oraz aplikacji, które poma-gają mi zwizualizować lub zorganizować złożo-ne zadanie, i w efekcie zobaczyć je z innej per-spektywy.
Wiem, że technologie mogą pomóc mi lepiej zrozumieć, w jaki spo-sób organizować pra- cowników, zasoby, kwe-stie finansowe i dzia-łania w moim zespole oraz używam różnego s p e c j a l i s t y c z n e g o oprogramowania, aby przewidzieć potencjal- ne potrzeby mojego projektu i zespołu.
65
wymiar 1Nazwa obszaru
Rozwiązywanie problemów
wymiar 2
Nazwa kompetencji i opis
5.4. Rozpoznawanie braków w zakresie kompetencji cyfrowychZrozumienie obszarów podnoszenia i aktualizacji własnych kompetencji, wspieranie innych w rozwoju ich kompetencji cyfrowych, bieżące śledzenie nowych rozwiązań.
wymiar 3
Poziomy zaawansowania
A podstawowy
B średniozaawansowany
C zaawansowany
Posiadam wiedzę pod- stawową i mam świa- domość swoich ograni-czeń w wykorzystaniu technologii cyfrowych.
Wiem, w jaki sposób uczyć się nowych zagad-nień dotyczących tech- nologii.
Często aktualizuję swo-je potrzeby w zakresie kompetencji cyfrowych.
wymiar 4
Przykłady wiedzy
Rozumie szerszy kontekst narzędzi cyfrowych w „erze cyfrowej” charak- teryzującej się globalizacją i istnieniem sieci.Rozumie, skąd pochodzą Technologie informacyjno-Komunikacyjne (TiK), kto je rozwija i w jakim celu.Posiada aktualną wiedzę i dogłębną znajomość głównych technologii cy-frowych wykorzystywanych w swojej dziedzinie.
Przykłady umiejętności
Posiada umiejętność aktualizacji wiedzy dotyczącej dostępności narzędzi cyfrowych.Potrafi uzyskiwać regularne informacje poprzez połączenie aktywnego wyszukiwania i spersonalizowanych, automatycznych sposobów dostar-czania informacji.Wie, w jaki sposób samodzielnie sterować własnym rozwojem w zakresie technologii cyfrowych.Potrafi monitorować cele osobiste oraz zdiagnozować niedobory kompe-tencji cyfrowych niezbędnych do osiągnięcia tych celów. Potrafi wspierać innych w zakresie monitorowania i diagnozowania.Potrafi uczyć się i integrować nowe, pojawiające się technologie.Potrafi nauczyć się wykorzystywania każdej nowej technologii cyfrowej, wypróbowując ją, korzystając z wbudowanych instrukcji i pomocy.Potrafi dostosować się do wszelkich nowych technologii i integrować tech-nologię do swego otoczenia.Potrafi transferować wiedzę.Włącza coraz więcej instrumentów cyfrowych do życia codziennego, żeby podnieść jego jakość.
Przykłady postaw
Ma ogólny poziom zaufania, co oznacza, że jest skłonny do eksperymen-towania z nowymi technologiami, ale jednocześnie odrzuca niewłaściwe technologie.analizuje własne umiejętności cyfrowe i rozwój (zdolność do oceny siebie, jako osoby posiadającej kompetencje cyfrowe oraz do analizy własnego rozwoju w zakresie kompetencji cyfrowych). Posiada pozytywne nastawienie do poznawania nowych technologii cy-frowych.
66
Potrafi poszerzać i aktualizować kompetencje cyfrowe w zależności od po-trzeb osobistych i zawodowych. jest świadomy ogólnych tendencji w nowych mediach, nawet jeśli z nich nie korzysta.
wymiar 5
Przykłady zastosowań celowych
Uczenie się Znam sposoby wyko- rzystywane przez inne osoby do wspierania swojego kształcenia przy wykorzystaniu technologii, lecz ich nie stosuję.
Wiem, że są kursy in-ternetowe, które mogą wskazać pewne sposo-by wykorzystania tech-nologii do wspierania mojej edukacji.
Mniej więcej raz na pół roku wyszukuję dobry kurs internetowy, w ce- lu rozwijania umiejęt-ności wykorzystania technologii we własnej edukacji.
Praca Znam sposoby wyko-rzystywane przez inne osoby w firmie do wspierania swojej pra-cy przy wykorzystaniu technologii, lecz ich nie stosuję.
Wiem, że są kursy in-ternetowe, które mogą wskazać pewne sposo-by wykorzystania tech-nologii do wspierania mojej pracy.
oczekuje się ode mnie udziału dobrym kursie internetowym przynaj- mniej raz w roku, w celu rozwijania umie-jętności wykorzystywa-nia technologii w mojej pracy.
67
Załącznik I: Słowniczek
W niniejszym raporcie zastosowano kilka podstawowych terminów, opartych na ak-tualnie akceptowanych definicjach. Projekt DiGCoMP ma na celu wspieranie rozwoju ramowych wytycznych i rekomendacji, podobnie jak Europejskie Ramy Kwalifikacji (ERK) – dlatego zostały one wykorzystane jako punkt odniesienia w kilku aspektach, w tym w definicjach niektórych podstawowych pojęć (Parlament Europejski i Rada Europy, 2008).
Wiedza
„Wiedza” oznacza efekt przyswajania informacji poprzez uczenie się. Wiedza jest zbiorem faktów, zasad, teorii i praktyk związanych z dziedziną pracy lub nauki. W kon-tekście Europejskich Ram Kwalifikacji wiedzę opisuje się jako teoretyczną oraz fakto-graficzną.
Umiejętności
„Umiejętności” oznaczają zdolność do stosowania wiedzy i korzystania z know-how w celu wykonywania zadań oraz rozwiązywania problemów. W kontekście Europej-skich Ram Kwalifikacji umiejętności określa się jako kognitywne (obejmujące myślenie logiczne, intuicyjne i kreatywne) oraz praktyczne (obejmujące sprawność i korzysta-nie z metod, materiałów, narzędzi i instrumentów).
Postawy
„Postawy” są rozumiane jako motywatory działania, podstawy do ciągłego właściwe-go działania. obejmują one: wartości, aspiracje i priorytety.
Kompetencje
istnieją dwie nieco różniące się od siebie definicje „kompetencji” w ostatnich zale-ceniach polityki europejskiej. W zaleceniu dotyczącym kompetencji kluczowych, kompetencje zostały zdefiniowane jako połączenie wiedzy, umiejętności i postaw
68
odpowiednie do kontekstu (Parlament Europejski i Rada, 2006). W rekomendacjach Europejskich Ram Kwalifikacji kompetencje są postrzegane jako najbardziej zaawan-sowany element w opisie ramowym i są definiowane jako udowodniona zdolność stosowania wiedzy, umiejętności oraz predyspozycji indywidualnych, społecznych, a także metodologicznych w pracy, nauce oraz w rozwoju zawodowym i osobistym. Ponadto, w kontekście Europejskich Ram Kwalifikacji, kompetencje określane są w ka-tegoriach odpowiedzialności i autonomii (Parlament Europejski i Rada, 2008).
W kontekście tej pracy, kompetencje są rozumiane jako zbiór wiedzy, postaw i umie-jętności.
Wymiar
Koncepcja i sposób, w jaki stosowano pojęcie „wymiaru” w niniejszym raporcie zo-stały zapożyczone z Ram Kompetencji TiK dla profesjonalistów (eCompetence Frame-work for iCT Professionals)1. W obu pracach słowo „wymiar” odnosi się do konstrukcji ram, to znaczy sposobu, w jaki przedstawiona została zawartość ramy. W niniejszym raporcie zidentyfikowano pięć wymiarów: wymiar 1. odnosi się do kompetencji cy-frowych, wymiar 2. do kompetencji należących do danego obszaru, wymiar 3. do po-ziomów, które zostały przewidziane dla każdej kompetencji, wymiar 4. do przykładów wiedzy, umiejętności i postaw w odniesieniu do każdej z kompetencji oraz wymiar 5. do celu (lub kontekstu), w jakim można zastosować poszczególne kompetencje.
Cel
W niniejszym raporcie cel odnosi się do kontekstu stosowania poszczególnych kom-petencji. Technologie cyfrowe są coraz częściej stosowane w konkretnych miejscach (w pracy, w szkole, w domu) oraz z różnym przeznaczeniem (rozrywka, życie społecz-ne, praca, uczenie się). Dlatego też cele przedstawione tutaj pokazują, w jaki sposób poszczególne kompetencje mogą być stosowane w tym danym kontekście. innymi słowy, przekładają ogólny opis kompetencji na rzeczywiste praktyczne przykłady. Zi-dentyfikowane zostały następujące cele: Czas wolny, aktywność społeczna, Kupno i sprzedaż, Uczenie się, Praca, obywatelstwo, Dobrostan. W raporcie uwzględniono jedynie opisy celów: Uczenie się i Praca. Poszczególne cele można zdefiniować w na-stępujący sposób: �� Czas wolny: wykorzystanie technologii do celów rozrywki lub spraw osobistych
(przykłady obejmują: wyszukiwanie przelotów wakacyjnych, gry, czytanie książek elektronicznych, oglądanie umieszczonych w internecie filmów, słuchanie muzyki przy użyciu narzędzi cyfrowych).
�� Aktywność społeczna: interakcje z przyjaciółmi i znajomymi przy pomocy narzę-dzi cyfrowych (przykłady obejmują: wysyłanie e-maili lub sMs-ów, uczestnicze-nie w życiu serwisów społecznościowych, łączenie się z innymi za pośrednictwem społeczności internetowych).
1 Patrz http://ecompetences.eu/.
69
�� Kupno i sprzedaż: wykorzystanie zasobów online do kupowania i sprzedaży towa-rów, e-handel, konsumpcjonizm w internecie (przykłady obejmują: zakup biletu lotniczego lub kolejowego w internecie, zakup aplikacji i oprogramowania, kupno i sprzedaż wirtualnych towarów, takich jak obiekty wykorzystywane w wirtual-nym świecie gier wideo, korzystanie z usług konsument-konsument).
�� Uczenie się: wykorzystanie technologii do kształcenia ustawicznego (przykłady obejmują: wykorzystanie oprogramowania bibliograficznego podczas pisania prac uniwersyteckich, wykorzystanie internetu do pozyskiwania informacji, wy-korzystanie specjalistycznych subskrypcji z dostępem do artykułów naukowych, wykorzystanie społeczności internetowych jako sieci wymiany wiedzy).
�� praca: wykorzystanie technologii do wykonywania różnego rodzaju prac (przy-kłady obejmują: korzystanie z oprogramowania do rejestracji zleceń klientów w barze i wystawiania rachunku, układanie budżetu przy użyciu arkusza kalkula-cyjnego, rozumienie ustawień sieci bezprzewodowej).
�� obywatelstwo: wykorzystanie technologii do korzystania z usług społecznych i aktywnego udziału w życiu obywatelskim (przykłady obejmują: bankowość in-ternetowa, e-administracja, e-handel).
�� Dobrostan: wykorzystanie technologii w celach związanych ze zdrowiem (przy-kłady obejmują: umawianie wizyt lekarskich, sprawdzanie w internecie informacji związanych ze zdrowiem, wykorzystanie narzędzi zapisu parametrów życiowych podczas aktywności sportowej).
70
Załącznik II: Powiązania między kompetencjami
obszary kompetencji wymiar 1
Kompetencje wymiar 2
odniesienia
1. informacja 1.1. Przeglądanie, wyszukiwanie i filtrowanie informacji1.2. ocena informacji1.3. Przechowywanie i znajdowanie informacji
2.1, 2.2
3.3, 2.2, 2.1, 4.1
2. Komunikacja 2.1. Komunikacja z wykorzystaniem narzędzi cyfrowych i aplikacji2.2. Dzielenie się informacjami i zasobami 2.3. aktywność obywatelska online2.4. Współpraca z wykorzystaniem narzędzi cyfrowych2.5. Netykieta2.6. Zarządzanie tożsamością cyfrową
1.3, 3.3
2.5
4.2
3. tworzenie treści 3.1. Tworzenie treści3.2. integracja i przetwarzanie treści 3.3. Prawa autorskie i licencje3.4. Programowanie
1.1, 1.2, 2.1, 2.2 1.1, 1.3, 1.4, 3.3, 2.2 1.4 5.1
4. Bezpieczeństwo 4.1. Narzędzia służące ochronie 4.2. ochrona danych osobowych 4.3. ochrona zdrowia4.4. ochrona środowiska
1.1, 5.1 1.1, 2.6 2.1, 2.5 5.3
5. Rozwiązywanie problemów
5.1. Rozwiązywanie problemów technicznych 5.2. Rozpoznawanie potrzeb i narzędzi nie- zbędnych do rozwiązywania problemów5.3. innowacyjność i twórcze wykorzystywa- nie technologii5.4. Rozpoznawanie braków w zakresie kom- petencji cyfrowych
5.4 1.1, 1.2, 1.3
4.4, 5.4
odnosi się do wszystkich aspek-tów kompetencji cyfrowych
71
Załą
czni
k III
: Wsk
aźni
ki ro
zwoj
u ko
mpe
tenc
ji cy
frow
ych
osi
ągni
ęcie
poz
iom
u a
prze
jści
e z p
ozio
mu
a do
Bpr
zejś
cie
z poz
iom
u B
do c
info
rmac
ja•
Rozu
mie
nie,
czy
m j
est
wys
zuki
war
-ka
.•
Rozu
mie
nie,
jak
wyk
onać
wys
zuki
-w
anie
prz
y uż
yciu
pro
styc
h zw
rotó
w.
• Ro
zum
ieni
e, j
ak z
acho
wyw
ać t
reśc
i i i
nfor
mac
je.
• Ro
zum
ieni
e, k
tóre
info
rmac
je s
ą ob
-ję
te p
raw
em a
utor
skim
.•
Zroz
umie
nie,
w ja
kim
sto
pniu
moż
na
ufać
info
rmac
jom
inte
rnet
owym
.
• Po
znaw
anie
i uż
ywan
ie e
fekt
ywny
ch
met
od w
yszu
kiw
ania
.•
Dow
iady
wan
ie s
ię,
w j
aki
spos
ób
ocen
iać
info
rmac
je o
raz
korz
ysta
nie
z tyc
h st
rate
gii.
• Do
wia
dyw
anie
się
, w
jak
i sp
osób
pr
zech
owyw
ać
plik
i i
treś
ci
oraz
pr
akty
czne
kor
zyst
anie
z te
j wie
dzy.
•
Rozu
mie
nie
poję
ć, t
akic
h ja
k: p
raw
a au
tors
kie,
cop
yleft
i c
reati
ve c
om-
mon
s.
• Po
znaw
anie
ora
z w
ypró
bow
ywan
ie
szer
okie
go za
kres
u te
chni
k i s
trat
egii
wys
zuki
wan
ia.
• Do
wia
dyw
anie
się
, w
jak
i sp
osób
sp
raw
dzać
krz
yżow
o i
filtr
ować
in-
form
acje
or
az
korz
ysta
nie
z ty
ch
stra
tegi
i.•
Pozn
awan
ie o
raz
wyp
róbo
wyw
anie
sz
erok
iego
zak
resu
met
od i
narz
ędzi
do p
orzą
dkow
ania
info
rmac
ji.•
Rozu
mie
nie
istn
ieni
a ró
żnyc
h ty
pów
lic
encj
i i sp
osob
ów ic
h st
osow
ania
.
Kom
unik
acja
• Po
znan
ie
funk
cjon
owan
ia
różn
ych
cyfr
owyc
h ka
nałó
w k
omun
ikac
ji.•
Rozu
mie
nie,
jak
korz
ysta
ć z
kilk
u na
-rz
ędzi
kom
unik
acji.
• U
świa
dom
ieni
e so
bie
pods
taw
o-w
ych
zasa
d ko
mun
ikow
ania
się
za
pom
ocą
środ
ków
cyf
row
ych.
• U
świa
dom
ieni
e so
bie,
jak
korz
ysta
ć z
tech
nolo
gii
do c
elów
wsp
ółpr
acy
z inn
ymi.
• Po
znaw
anie
i w
ypró
bow
ywan
ie n
o-w
ych
spos
obów
kom
unik
acji
z in
ny-
mi.
• Po
znaw
anie
spo
sobó
w o
raz
regu
lar-
ne k
orzy
stan
ie z
nar
zędz
i do
udo
-st
ępni
ania
inny
m p
lików
i tr
eści
.•
Regu
larn
e i j
ak n
ajcz
ęsts
ze k
orzy
sta-
nie
z na
rzęd
zi w
spół
prac
y or
az d
o-st
rzeg
anie
moż
liwoś
ci w
odp
owie
dzi
na p
ojaw
iają
ce si
ę po
trze
by.
• Po
znaw
anie
ora
z w
ykor
zyst
ywan
ie
szer
okie
go w
achl
arza
nar
zędz
i ko
-m
unik
acji
i urz
ądze
ń.•
Pozn
awan
ie n
arzę
dzi i
urz
ądze
ń ko
-m
unik
acji
oraz
wyp
róbo
wyw
anie
ich
w k
onte
kści
e od
pow
iedn
im d
o po
-tr
zeb
i cel
ów.
• Po
znan
ie s
zero
kiej
gam
y ur
ządz
eń
i na
rzęd
zi w
ymia
ny i
nfor
mac
ji or
az
usta
lani
e,
któr
e z
tych
na
rzęd
zi
72
• Po
znan
ie za
kres
u i m
ożliw
ości
kor
zy-
stan
ia z
usłu
g in
tern
etow
ych.
• Po
znan
ie za
sad
nety
kiet
y.
i ur
ządz
eń n
ajle
piej
pas
ują
do r
óż-
nych
pot
rzeb
i ce
lów
.•
Udz
iał
w a
ktyw
nośc
i ob
ywat
elsk
iej
w św
ieci
e cyf
row
ym. R
ozum
ieni
e róż
- ni
c ku
lturo
wyc
h.
twor
zeni
e tr
eści
• Po
znan
ie ró
żnyc
h na
rzęd
zi, o
prog
ra-
mow
ania
i p
akie
tów
do
twor
zeni
a tr
eści
.•
Zroz
umie
nie,
jak
uży
wać
pro
styc
h na
rzęd
zi.•
Rozu
mie
nie,
jak
mod
yfiko
wać
treś
ć.
• Po
znan
ie i
wyk
orzy
styw
anie
różn
ych
spos
obów
tw
orze
nia
treś
ci p
rzy
po-
moc
y na
rzęd
zi cy
frow
ych.
• Po
znan
ie n
arzę
dzi m
ultim
edia
lnyc
h.•
Rozu
mie
nie,
w ja
ki s
posó
b st
osow
ać
licen
cje
do u
twor
zony
ch tr
eści
. •
Pozn
anie
nar
zędz
i w
spom
agaj
ącyc
h tw
orze
nie
now
ych
prog
ram
ów l
ub
aplik
acji.
• W
ybór
m
niej
zn
anyc
h m
etod
do
tw
orze
nia
treś
ci
oraz
ko
rzys
tani
e z
nich
w k
onte
kści
e od
pow
iedn
im
do p
otrz
eb i
celó
w.
• Po
znan
ie o
raz w
ykor
zyst
ywan
ie sp
o-so
bów
edy
cji i
udo
skon
alan
ia tr
eści
.•
Pozn
anie
i w
ykor
zyst
ywan
ie s
pecj
a-lis
tycz
nych
met
od ł
ącze
nia
istn
ieją
-cy
ch tr
eści
, tak
ich
jak
mas
h-up
.•
Zapo
znan
ie z
róż
nym
i ro
dzaj
ami
li-ce
ncji.
• N
auka
kod
owan
ia i
prog
ram
owan
ia.
Bezp
iecz
eńst
wo
• Po
znan
ie p
rost
ych
met
od z
abez
pie-
czeń
(has
ła, a
ntyw
irus,
uni
kani
e w
y-m
iany
info
rmac
ji).
• Ro
zum
ieni
e, w
jak
i sp
osób
chr
onić
sie
bie
od u
zale
żnie
ń i s
zyka
now
ania
w
inte
rnec
ie.
• Zn
ajdo
wan
ie s
zcze
gółó
w in
form
acji,
kt
óre
nie
pow
inny
być
udo
stęp
nian
e w
int
erne
cie
oraz
moż
liwoś
ć ni
ero-
bien
ia te
go w
pra
ktyc
e.•
Pozn
anie
i za
stos
owan
ie ró
żnyc
h na
-rz
ędzi
ochr
ony
urzą
dzeń
cyf
row
ych.
• Po
znan
ie w
pływ
u te
chno
logi
i na
śro-
dow
isko.
• Po
znan
ie i
wyk
orzy
styw
anie
róż
no-
rodn
ych
met
od o
chro
ny o
raz
spos
o-bu
, w ja
ki o
dnos
zą si
ę do
tożs
amoś
ci
inte
rnet
owyc
h.•
Um
ieję
tnoś
ć zm
iany
ust
awie
ń za
bez-
piec
zeń
i pry
wat
nośc
i w in
tern
ecie
, or
az r
egul
arne
ich
mon
itoro
wan
ie
i do
stos
owan
ie w
raz
ie p
otrz
eby,
a
takż
e sp
raw
dzan
ie ic
h w
odn
iesie
-ni
u do
pra
ktyk
i eks
perc
kiej
.•
Posia
dani
e do
stęp
u do
mat
eria
łów
ek
sper
ckic
h, k
tóre
dot
yczą
szc
zegó
-
73
• ło
wyc
h za
gadn
ień
pryw
atno
ści o
raz
moż
liwoś
ć ic
h za
stos
owan
ia w
pra
k-ty
ce.
• Po
znan
ie in
form
acji
o w
pływ
ie te
ch-
nolo
gii n
a sp
ołec
zeńs
two.
Rozw
iązy
wan
ie
prob
lem
ów•
Wie
dza,
do
kogo
zw
róci
ć si
ę w
prz
y-pa
dku
wst
ąpie
nia
prob
lem
u te
ch-
nicz
nego
, kie
dy c
oś n
ie d
ziała
lub
nie
moż
e zo
stać
wyk
onan
e.•
Zroz
umie
nie,
jak
róż
ne t
echn
olog
ie
mog
ą w
spom
agać
ro
zwią
zyw
anie
co
dzie
nnyc
h pr
oble
mów
.
• Po
siada
nie
dost
ępu
do ź
róde
ł lu
b oś
rodk
ów,
któr
e w
draż
ają
tech
no-
logi
e cy
frow
e, a
tak
że z
najd
owan
ie
moż
liwoś
ci ic
h po
znaw
ania
w z
ależ
-no
ści o
d os
obis
tych
pot
rzeb
.•
Posia
dani
e do
stęp
u do
źró
deł
lub
ośro
dków
, któ
re o
feru
ją d
orad
ztw
o te
chni
czne
i u
moż
liwia
ją i
ndyw
idu-
al
ne z
doby
cie
dośw
iadc
zeni
a w
roz
-w
iązy
wan
iu
prob
lem
ów
tech
nicz
-ny
ch.
• Tw
orze
nie
wła
snej
sie
ci e
kspe
rtów
w
cel
u zw
raca
nia
się
po p
omoc
.
• Po
siada
nie
dost
ępu
do w
ielu
por
ad
eksp
erck
ich
odno
sząc
ych
się
do n
o-w
ych
narz
ędzi,
urz
ądze
ń, a
plik
acji,
op
rogr
amow
ania
i us
ług
w c
elu
za-
pew
nien
ia m
ożliw
ości
ich
poz
nani
a w
odn
iesie
niu
do o
becn
ych
lub
przy
-sz
łych
pot
rzeb
i ce
lów
.•
Posia
dani
e do
stęp
u do
spec
jalis
tycz
-ny
ch p
orad
tec
hnic
znyc
h, p
okaz
ują-
cych
, ja
k ro
zwią
zać
poja
wia
jące
się
pr
oble
my
tech
nicz
ne, a
tak
że m
ożli-
woś
ć ic
h w
ykor
zyst
ania
w p
rakt
yce.
• Po
siada
nie
dost
ępu
do
środ
ków
um
ożliw
iają
cych
sp
raw
dzen
ie
wła
-sn
ych
kom
pete
ncji
oraz
moż
liwoś
ć od
nies
ieni
a do
mat
eria
łów
akt
uali-
zują
cych
obs
zary
kom
pete
ncyj
ne z
i-de
ntyfi
kow
ane
jako
sła
bsze
.•
Pozn
anie
po
tenc
jału
te
chno
logi
i w
roz
wią
zyw
aniu
zło
żony
ch i
po-
znaw
czyc
h pr
oble
mów
.
74
Załącznik IV: Powiązania między kompetencjami cyfrowymi a innymi kompetencjami kluczowymi w procesie uczenia się przez całe życie
Kompetencje cyfrowe są jedną z ośmiu kompetencji kluczowych zidentyfikowanych w procesie uczenia się przez całe życie. Pozostałych siedem to: porozumiewanie się w języku ojczystym, porozumiewanie się w językach obcych, kompetencje matema-tyczne i podstawowe kompetencje naukowo-techniczne, umiejętność uczenia się, kompetencje społeczne i obywatelskie, inicjatywność i przedsiębiorczość oraz świa-domość i ekspresja kulturalna.
jak podkreślono w Zaleceniach Parlamentu Europejskiego i Rady w 2006 r., zakresy wielu spośród tych kompetencji częściowo się pokrywają i są powiązane, a aspekty niezbędne w jednej dziedzinie wymagają kompetencji z innej. Dlatego w niniejszym raporcie proponujemy własne mapowanie znaczenia kompetencji cyfrowych do in-nych kompetencji kluczowych, z odniesieniami do odpowiednich szczegółowych kom-petencji znajdujących się w ramach odniesienia (C – oznacza kompetencję cyfrową, np.: C 1.1 – oznacza kompetencję 1.1 Przeglądanie, wyszukiwanie i filtrowanie infor-macji). Przykłady w tych punktach zostały wzięte dosłownie z przykładów znajdują-cych się w Zaleceniach z 2006 r.
Porozumiewanie się w języku ojczystym• Zdolność wyrażania i interpretowania pojęć, myśli, uczuć, faktów i opinii w mo-
wie i piśmieC 2.1, 2.3, 2.4, 2.5
• Formułowanie oraz wyrażanie własnych argumentów w mowie i w piśmie w prze-konujący sposób, odpowiednio do kontekstuC 3.1, 3.2, 3.3, 3.4
• Umiejętność rozróżniania i wykorzystywania różnych typów tekstów, poszukiwa-nia, gromadzenia i przetwarzania informacjiC 1.1, 1.2, 1.3
• Potrzeba rozumienia oraz używania języka w sposób pozytywny i odpowiedzialny społecznie C 2.5
75
Porozumiewanie się w językach obcychW odniesieniu do tej kompetencji, narzędzia cyfrowe są istotne w odniesieniu do języ-ka obcego (np. dostęp do stron internetowych w językach obcych). • Zdolność wyrażania oraz zdolność rozumienia komunikatów słownych, inicjowa-
nia, podtrzymywania i kończenia rozmowyC 2.1, 2.3, 2.4, 2.5
• Znajomość konwencji społecznych oraz aspektu kulturowego i zmienności języ-kówC 2.5
• Uczenie się języków również w sposób nieformalny w ramach kształcenia usta-wicznego C 2.3, 2.4
• Czytanie, rozumienie i tworzenie tekstów odpowiednich do własnych potrzebC 1.1, 1.3, 3.1, 3.2, 3.4
Kompetencje matematyczne i podstawowe kompetencje naukowo-techniczne
• Umiejętność rozwijania i wykorzystywania myślenia matematycznego w celu roz-wiązywania problemów w codziennych sytuacjachC 5.2, 3.5
• Używanie matematycznych sposobów myślenia (myślenie logiczne i przestrzen-ne) oraz prezentacji (wzory, modele, wykresy, tabele)C 3.1
• Zrozumienie wpływu nauki i technologii na świat przyrodyC 4.4
• ograniczenia i ryzyko teorii naukowych, aplikacji i technologii w społeczeństwach w sensie ogólnym (w odniesieniu do podejmowania decyzji, wartości, zagadnień moralnych, kultury itp.)C 4.4, 2.5, 2.6, 3.3, 4.2
• Umiejętność używania oraz obsługi narzędzi technologicznych i maszynC 1.1, 1.4, 2.1, 2.2, 3.1, 3.2, 3.4, 3.5, 4.1, 4.2, 5.1, 5.3
• Zdolność rozpoznawania niezbędnych cech postępowania naukowego oraz zdol-ność przedstawiania wniosków i sposobów rozumowania, które do nich dopro-wadziłyC 2.1, 2.2
• Zainteresowanie kwestiami etycznymi oraz poszanowanie zarówno bezpieczeń-stwa, jak i trwałości, w szczególności w odniesieniu do postępu naukowego i technologicznego w stosunku do siebie, rodziny i społeczności oraz zagadnień globalnychC 2.5, 4.2, 4.3, 4.4
76
Umiejętność uczenia się• Efektywne zarządzanie czasem i informacjami
C 1.1, 1.2, 1.3, 1.4• Świadomość własnego procesu uczenia się i potrzeb, identyfikowanie dostęp-
nych możliwościC 5.4, 5.3
• Zdolność do pokonywania przeszkód w celu osiągnięcia powodzenia w uczeniu sięC 5.2, 5.4
Kompetencje społeczne i obywatelskie• osobisty i społeczny dobrostan, zrozumienie, w jaki sposób można zapewnić
optymalny poziom zdrowia fizycznego i psychicznegoC 2.5, 4.3
• Zrozumienie ogólnie przyjętych zasad postępowania i reguł zachowania w róż-nych społeczeństwach i środowiskachC 2.5, 2.4, 2.6, 4.2
• Pełne uczestnictwo w życiu społecznymC 2.3
Inicjatywność i przedsiębiorczość• Zdolność do planowania przedsięwzięć i prowadzenia ich dla osiągnięcia zamie-
rzonych celów C 2.3
• Zdolność do pracy zarówno indywidualnej, jak i współpracy w zespoleC 2.4
• Umiejętność oceny oraz identyfikacji własnych mocnych i słabych stronC 5.4
Świadomość i ekspresja kulturalna• Docenianie znaczenia twórczego wyrażania idei, doświadczeń i emocji oraz umie-
jętność wykorzystania w tym celu różnych mediówC 3.4
• Zrozumienie własnej kultury oraz poczucie tożsamościC 2.3, 2.6
77
Literatura
ala-Mutka, K. (2011). mapping Digital Competence: Towards a Conceptual Under-standing. sewilla: jRC-iPTs. Pozyskane z: http://ipts.jrc.ec.europa.eu/publications/pub.cfm?id=4699
Erstad, o. (2010). Educating the Digital Generation. Nordic Journal of Digital Litera-cy, 1, 56–70.
Komisja Europejska. (2010a). a Digital agenda for Europe, COM (2010) 245 final.
Komisja Europejska. (2010b). Europe 2020: a strategy for smart, sustainable and inclu-sive growth, Com (2010) 2020.
Parlament Europejski i Rada. (2006). Recommendation of the European Parliament and of the Council of 18 December 2006 on key competences for lifelong learning. Official Journal of the European Union, L394/310.
Parlament Europejski i Rada. (2008). Recommendation of the European Parliament and of the Council on the establishment of the European Qualifications Framework for lifelong learning. Official Journal of the European Union, C111/111.
Ferrari, a. (2012). Digital Competence in practice: an analysis of frameworks. seville: jRC-iPTs.
janssen, j., & stoyanov, s. (2012). Online Consultation on Experts’ Views on Digital Competence. seville: jRC-iPTs. Pozyskane z: http://ipts.jrc.ec.europa.eu/publications/pub.cfm?id=5339.
oECD. (2001). Learning to change. Paris.
78
European ComissionEUR 26035– joint Research Centre – institute for Prospective Technological studies Title: DiGCoMP: a Framework for Developing and Understanding Digital Competence in EuropeAuthor: Anusca Ferrari
Luxembourg: Publications office of the European Union2013 – 45 pp. – 21.0 × 29.7 cmEUR – scientific and Technical Research series –issN 1831-9424 (online)
isBN 978-92-79-31465-0 (pdf)doi:10.2788/52966
Wydanie polskie:Fundacja ECCCTytuł: DiGCoMP: Ramy odniesienia dla rozwoju i rozumienia kompetencji cyfrowych w EuropieTłumaczenie: Katarzyna Urban Redaktor naukowy: Marek Miłosz
2016 – 78 s. – 15,8 × 23,5 cm
isBN 978-83-94-4339-0-1isBN 978-83-944339-1-8 (online)
abstrakt
Niniejsza publikacja to raport końcowy z prac badawczych nad ramami kompetencji cyfrowych DiGCoMP. Przedstawia on szczegółowe ramy dla rozwoju kompetencji cyfrowych wszystkich obywateli. Ramy powstały w efekcie szerokiego procesu konsultacji. Raport zawiera szcze-gółowe opisy wszystkich kompetencji, niezbędnych do osiągnięcia biegłości w środowiskach cyfrowych i opisuje je w kategoriach wiedzy, umiejętności i postaw. Dla każdej kompetencji sugerowane są trzy poziomy zaawansowania. Raport zawiera również siatkę samooceny do mapowania poziomu kompetencji cyfrowych.
Top Related