Download - geografia na czasie 2 - Mateusz Hrynkiewiczmateuszhrynkiewicz.pl/inne/Rolnictwo-swiata-KLUCZ.pdf · w rolnictwie. Wyjaśnieniezależności: Wraz ze wzrostem poziomu gospodarczegokrajurośnieefektywnośćrolnictwa

61

Klucz odpowiedzi do sprawdzianu wiedzy i umiejętności z działu

Rolnictwo świata

Zakres podstawowy. Grupa A

Nr

zad.Przewidywana odpowiedź Kryteria zaliczenia

Maks.

liczba

punktów

1.

Zależność: Wraz ze wzrostem poziomu rozwoju gospodarczego kraju maleje udział rolnictwa w tworze-niu PKB.Wyjaśnienie zależności: Wraz ze wzrostem poziomu gospodarczego kraju rośnie udział innych działów gospodarki w tworzeniu PKB, ponieważ wytwarzają one produkty o wyższych cenach i w większym stopniu uczestniczą w wymianie towarowej na świecie.

Za sformułowanie zależności ...... 1 p.

Za podanie w wyjaśnieniu przynaj-mniej 1 argumentu .................... 1 p.

2

2.

A B C

+ + +

– + –

– + –

Za 1 poprawnie wypełnioną kolumnę ..................................... 1 p.

3

3.

Przykładowe argumenty:

dopłaty dla rolnictwa, –preferencyjne kredyty, –tworzenie zaplecza dla rozwoju rolnictwa, np.: –punktów skupu i zakładów przetwórczych, budowa dróg, elektryfikacja,polityka celna. –

Za podanie:– 2 argumentów ......................... 1 p.– 3 argumentów ......................... 2 p.

2

4.

Przykładowe różnice i wyjaśnienia:

Różnica – – Kanada ma dużo mniejszy udział użytków rolnych niż Ukraina. Wyjaśnienie – Ukraina ma duży udział żyznych gleb, ciepły klimat oraz dogodne ukształtowanie po-wierzchni o przewadze nizin i wyżyn; w Kanadzie użytki rolne mogą występować jedynie na południu, bo w pozostałej części kraju jest zbyt niska tempera-tura powietrza dla rozwoju rolnictwa i mało żyzne gleby.Różnica – – Ukraina ma mniej lasów niż Kanada. Wyjaśnienie – Ukraina położona jest w klimacie umiarkowanym ciepłym kontynentalnym, dla którego typową formacją roślinną są stepy, natomiast w Ka-nadzie dużą powierzchnię zajmują lasy iglaste (tajga).Różnica – – Kanada ma dużo więcej komunikacyjnych i osadniczych terenów oraz nieużytków. Wyjaśnienie – W Kanadzie dużą powierzchnię zajmują niezagospodarowane obszary położone w zimnym klimacie oraz góry na zachodzie kraju.

Za podanie 2 różnic .................... 1 p.

Za wyjaśnienie:– 1 różnicy ................................. 1 p.– 2 różnic ................................... 2 p.

3

5. a), b) Za poprawny wybór 2 typów ...... 1 p. 1

62

6.

Przykładowe podobieństwa:

duże nakłady kapitału, –wysoki poziom mechanizacji, –wysoki poziom kultury rolnej, –specjalizacja produkcji rolnej, –wysoki poziom towarowości. –

Przykładowe różnice:

wyższe plony w rolnictwie intensywnym, –większe nawożenie chemiczne w rolnictwie intensyw- –nym,większe powierzchnie gospodarstw rolnych w rolnic- –twie ekstensywnym.

Za podanie:– 2 podobieństw ........................ 1 p.– 2 różnic ................................... 1 p.– 1 podobieństwa i 1 różnicy ...... 1 p.

2

7

Przykładowe konsekwencje:

zmniejszanie się powierzchni naturalnych formacji –roślinnych (lasów, sawann),jałowienie gleb, –wzmożona erozja gleb, –ginięcie zwierząt podczas pożarów i kurczenie się ich –siedlisk.

Za wymienienie:– 1 konsekwencji ........................ 1 p.– 2 konsekwencji ........................ 2 p.

2

8. a) 2; b) 3; c) 4; d) 1Za 2 przyporządkowania ............ 1 p.Za 4 przyporządkowania ............ 2 p.

2

9.

Przykładowe przyczyny:

Ocean Indyjski ma najmniejszą powierzchnię, –nad tym oceanem położone są kraje słabo rozwinięte –gospodarczo,większa część wód tego oceanu ma wysoką tempera- –turę i charakteryzuje się mniejszą zasobnością łowisk.

Za podanie 1 przyczyny .............. 1 p. 2

10. b), c), e)Za wybór:– 2 zdań prawidłowych............... 1 p.– 3 zdań prawidłowych............... 2 p.

2

11.


duża efektywność rolnictwa (wysokie plony i zbiory), –niewielki przyrost naturalny, –intensywne nawożenie zwiększające plony, –modyfikacje gatunków upraw i zwierząt hodowlanych –sprzyjające zwiększaniu produktywności rolnictwa,duże nakłady kapitału pozwalają na zwalczanie szkodni- –ków i przeciwdziałanie skutkom anomalii pogodowych.

Za podanie:– 2 przyczyn .............................. 1 p.– 3 przyczyn .............................. 2 p.

2

12.

Wyjaśnienie: Głód jawny polega na niedoborze kalorii i białka w spożywanym przez człowieka pożywieniu. Jest to głód ilościowy. Natomiast głód utajony to przyswajanie kalorii w pożywieniu w ilości wystarczają-cej, ale występuje niedobór białka, soli mineralnych i witamin. Jest to głód jakościowy.Obszary głodu utajonego: Azja Południowo-Wschodnia, Ameryka Południowa.

Za wyjaśnienie różnicy ................ 1 p.

Za wymienienie 2 obszarów (mogą to być również przykłady krajów) .... 1 p.

2

13.


przeludnienie, –niewielkie nakłady kapitału na rozwój rolnictwa, –wojny i konflikty plemienne, –brak stabilnych rządów, które mogłyby prowadzić –długofalową politykę rolną,duży udział nieużytków, –niski poziom wykształcenia rolników. –


2

63


Rolnictwo świata

Zakres podstawowy. Grupa B

Nr


Maks.

liczba

punktów

1.

Zależność: Wraz ze wzrostem poziomu rozwoju gospodarczego kraju maleje poziom zatrudnienia w rolnictwie.Wyjaśnienie zależności: Wraz ze wzrostem poziomu gospodarczego kraju rośnie efektywność rolnictwa z powodu chemizacji i wysokiego poziomu kultury rolnej oraz wyższego poziomu mechanizacji.

Za sformułowanie zależności ....... 1 p.

Za podanie w wyjaśnieniu przynaj-mniej 1 argumentu ..................... 1 p.

2

2.

A B C

+ + +

– + –

– + –

Za 1 poprawnie wypełnioną kolumnę ..................................... 1 p.

3

3.

Przykładowe argumenty:

większe inwestycje na modyfikacje warunków –przyrodniczych dla potrzeb rolnictwa,rozwój badań nad udoskonaleniem technik, modyfi- –kacją gatunków upraw i zwierząt hodowlanych,wytwarzanie środków produkcji dla rolnictwa przez –przemysł, większe zasoby kapitału na wspieranie rozwoju –rolnictwa (kredyty, dopłaty, ceny gwarantowane).


2

4.

Przykładowe różnice i wyjaśnienia:

– Różnica – Japonia ma dużo mniejszy udział użytków rolnych niż Australia. Wyjaśnienie – Japonia jest krajem o przewadze obsza-rów górskich, a w Australii dominują wyżyny i niziny. – Różnica – Australia ma mniej lasów niż Japonia.Wyjaśnienie – Australia położona jest w klimacie zwrotnikowym suchym; lasy mogą występować jedynie na wschodnim wybrzeżu, natomiast w Japonii lasy porastają obszary górskie, które dominują w tym kraju. – Różnica – Australia ma dużo więcej łąk i pastwisk, a mało gruntów ornych. Wyjaśnienie – w suchym klimacie Australii dużą powierzchnię zajmują półpustynie i suche sawanny, które wykorzystywane są jako łąki i pastwiska, natomiast mało żyzne gleby uniemożliwiają zagospo-darowanie obszarów pod grunty orne. W Japonii niewielkie powierzchnie użytków rolnych występują-ce na nizinach nadmorskich i w dolinach górskich wykorzystywane są jako grunty orne.

Za podanie 2 różnic .................... 1 p.

Za wyjaśnienie:– 1 różnicy ................................. 1 p.– 2 różnic ................................... 2 p.

3

5. b), d) Za poprawny wybór 2 typów ...... 1 p. 1

64

6.

Przykładowe podobieństwa:

małe nakłady kapitału, – niewielka mechanizacja, – duże zasoby pracy, – niewielka towarowość rolnictwa. –

Przykładowe różnice:

wyższe plony w rolnictwie intensywnym, – wyższy poziom kultury rolnej w rolnictwie intensyw- –nym.

Za podanie:– 2 podobieństw ........................ 1 p.– 2 różnic ................................... 1 p.– 1 podobieństwa i 1 różnicy ...... 1 p.

2

7

Przykładowe konsekwencje:

zmniejszanie się powierzchni naturalnych formacji –roślinnych (lasów, sawann), jałowienie gleb, – wzmożona erozja gleb, – pustynnienie obszarów, – obniżanie się zwierciadła wód podziemnych. –

Za wymienienie:– 1 konsekwencji ........................ 1 p.– 2 konsekwencji ........................ 2 p.

2

8. a) 1; b) 3; c) 4; d) 2 Za 2 przyporządkowania ............ 1 p.Za 4 przyporządkowania ............ 2 p.

2

9.


Ocean Spokojny ma największą powierzchnię, – nad tym oceanem położone są kraje wysoko rozwi- –nięte gospodarczo i o dużej liczbie ludności, najzasobniejsze łowiska znajdują się w wodach –o niższej temperaturze, w szerokościach umiarkowa-nych, w których położona jest duża część tego oceanu (na półkuli północnej i południowej).


10. b), c), e)Za wybór:– 2 zdań prawidłowych............... 1 p.– 3 zdań prawidłowych............... 2 p.

2

11.


niska efektywność rolnictwa (niewielki plony i zbiory), –duży przyrost naturalny, –niedobór środków intensyfikacji rolnictwa (niska –mechanizacja i poziom nawożenia),klęski żywiołowe zmniejszające plony (susze, powodzie, –inwazje szkodników),niewielka powierzchnia użytków rolnych. –


2

12.

Wyjaśnienie: Głód jawny polega na niedoborze kalorii i białka w spożywanym przez człowieka pożywieniu. Jest to głód ilościowy. Natomiast głód utajony to przyswajanie kalorii w pożywieniu w ilości wystarczają-cej, ale występuje niedobór białka, soli mineralnych i witamin. Jest to głód jakościowy.Obszary głodu jawnego: Afryka Środkowa, Ameryka Środkowa, wyspy Oceanii.

Za wyjaśnienie różnicy ................ 1 p.

Za wymienienie 2 obszarów (mogą to być również przykłady krajów) .... 1 p.

2

13.


pomoc materialna, – edukacja społeczeństwa, – zwiększanie powierzchni użytków rolnych poprzez –rozbudowę systemów irygacyjnych i osuszanie bagien, zahamowanie rozwoju rolnictwa plantacyjnego, – rozwój rybołówstwa, – zwiększenie nakładów na inwestycje w rolnictwie. –


2

65


Rolnictwo świata

Zakres rozszerzony. Grupa A

Nr


Maks.

liczba

punktów

1. b), d) Za wybór 2 prawidłowych zdań .. 1 p. 1

2.

Przykładowe odpowiedzi:

Obszar A: sprzyjające ukształtowanie terenu; jest to kotlina otoczona wyżynami, niekorzystny, zbyt suchy zwrotnikowy klimat, mało żyzne gleby półpustyń (najczęściej szaroziemy i buroziemy).Obszar B: równinne ukształtowanie powierzchni, kontynentalny klimat o przewadze opadów letnich, w czasie nasilenia wegetacji, duży udział żyznych czarnoziemnych gleb prerii.

Za omówienie czynników 1 obszaru ................................... 1 p. (uczeń powinien odnieść się do przynajmniej dwóch cech środowiska przyrodniczego, aby otrzymać 1 p.)

2

3.

Obszar B

Uzasadnienie:

znajduje się w kraju wysoko rozwiniętym o dużych –zasobach kapitału,ma żyźniejsze gleby, –występuje wilgotniejszy klimat. –

Za poprawny wybór obszaru ...... 1 p.


3

4.

Kolejno od góry:A. Francja, Stany Zjednoczone, Ukraina.Przykładowe przyczyny: B. zróżnicowany poziom rozwoju gospodarczego; różna żyzność gleb, zróżni-cowane typy gospodarki rolnej, różny udział po-wierzchni użytków rolnych.

Za poprawne wykonanie polecenia:– A ............................................ 1 p.– B ............................................ 2 p.

3

5. b), c) Za poprawny wybór 2 cech ........ 1 p. 1

6.

Przykładowe korzyści:

duża produkcja płodów rolnych i zyski z ich sprzedaży, –sezonowe zatrudnienie dla rolników indywidualnych, –rozbudowa infrastruktury, np. dróg, linii energetycznych. –

Przykładowe zagrożenia:

zmniejszanie się powierzchni występowania natural- –nych formacji roślinnych,upadek małych, indywidualnych gospodarstw –rolnych,monokultura stosowana na plantacjach prowadzi do –wyjałowienia gleb.

Za wymienienie:– 2 korzyści ................................ 1 p.– 2 zagrożeń .............................. 1 p.– 1 korzyści i 1 zagrożenia .......... 1 p.

2

7.

Ocena: Wyższym poziomem rozwoju gospodarczego charakteryzuje się kraj A.Uzasadnienie:

rolnictwo ma niewielki udział w tworzeniu PKB, –ponieważ ceny płodów rolnych są niskie, niewielkie jest zatrudnienie w rolnictwie, ponieważ –w tym kraju jest wysoka mechanizacja.

Za sformułowanie oceny ............. 1 p.

Za podanie 1 argumentu ............ 1 p.3

8.

Indie – 23 dt/1 haArgentyna – 40 dt/1 haWielka Brytania – 72 dt/1 ha (+/– 1 dt)

Za dokonanie:– 2 obliczeń ............................... 1 p.– 3 obliczeń ............................... 2 p.

2

66

9.


zróżnicowanie żyzności gleb, –występowanie różnych typów gospodarki rolnej, –zróżnicowany poziom intensyfikacji rolnictwa (nawo- –żenie, mechanizacja),zróżnicowanie poziomu gospodarczego krajów, –różna wielkość powierzchni użytków rolnych. –


10.

Wymagania klimatyczne: klimat gorący i wilgotny,Wymagania glebowe: gleby o średniej żyzności (np.: czerwonoziemy, żółtoziemy, czerwone i żółte gleby ferralitowe), zasobne w wodę.Uprawa: trzcina cukrowa

Za scharakteryzowanie:– wymagań klimatycznych .......... 1 p.– wymagań glebowych ............... 1 p.

Za podanie nazwy rośliny ........... 1 p.

3

11.


osłabienie organizmu człowieka w wyniku niedoży- –wienia,brak dostępu do środków higieny, –niewielki dostęp do czystej wody, –słaby rozwój medycyny (brak lekarzy, szpitali), –trudności w upowszechnianiu szczepień ochronnych, –przeludnienie. –


2

12.

Przykładowe czynniki:

długa linia brzegowa, dostęp do morza, –występowanie u wybrzeży zasobnych łowisk ryb, –duża liczba ludności. –

Za podanie 1 czynnika ............... 1 p. 2

13.

Region

Zachodnioeuropejski

Region

Południowoazjatycki

intensywne intensywne

wysoki niski

pszenica, buraki cukro-we, słonecznik

ryż, trzcina cukrowa, soja, bawełna, herbata

hodowla bydła i trzody chlewnej

hodowla bydła

wysoki niski

Za 1 poprawnie wypełniony wiersz ........................................ 1 p.

5

14.

Przykładowe korzyści dla środowiska przyrodniczego:

nie ubywa powierzchni lasów, –nie wzrasta zagrożenie powodziowe, –zachowane zostają siedliska zwierząt, –poprawia się stan zdrowotny lasów, –

Przykładowe korzyści dla gospodarki kraju:

wzrasta pozyskiwanie drewna dla przemysłu, –nie ubywa zasobów runa leśnego pozyskiwanego –w lasach,na terenach leśnych może rozwijać się rekreacja –i turystyka.

Za wymienienie 2 korzyści: – dla środowiska przyrodniczego 1 p.– dla gospodarki ......................... 1 p.– z różnych podpunktów............. 1 p.

2

67


Rolnictwo świata

Zakres rozszerzony. Grupa B

Nr


Maks.

liczba

punktów

1. c), d) Za wybór 2 prawidłowych zdań .. 1 p. 1

2.

Przykładowe odpowiedzi:

Obszar A: sprzyjające ukształtowanie terenu; jest to obszar nizinny, niekorzystny, zbyt wilgotny, wybitnie równikowy klimat, intensywne opady powodują jałowienie gleb, mało żyzne czerwone i żółte gleby ferralitowe.Obszar B: nizinne ukształtowanie powierzchni, monsu-nowa odmiana klimatu, w półroczu letnim występuje duża ilość opadów, duży udział żyznych gleb aluwial-nych i wytworzonych na lessach.

Za omówienie czynników 1 obszaru ................................... 1 p. (uczeń powinien odnieść się do przynajmniej dwóch cech środowiska przyrodniczego, aby otrzymać 1 p.)

2

3.

Obszar B

Uzasadnienie:

duże zasoby pracy, – wyższy poziom kultury rolnej, – ma żyźniejsze gleby, – występuje korzystny klimat monsunowy, w którym –równocześnie występują wysokie temperatury i duże opady.

Za poprawny wybór obszaru ...... 1 p.


3

4.

Kolejno od góry:A. Niemcy, Rosja, Kanada.Przykładowe przyczyny:B. zróżnicowany poziom rozwoju gospodarczego; różna żyzność gleb, zróżni-cowane typy gospodarki rolnej, różny udział po-wierzchni użytków rolnych.

Za poprawne wykonanie polecenia:– A ............................................ 1 p.– B ............................................ 2 p.

3

5. a), b) Za poprawny wybór 2 cech ........ 1 p. 1

6.

Przykładowe korzyści:

duża produkcja płodów rolnych i zyski z ich sprzedaży, –rozwój przemysłu wytwarzającego środki produkcji dla –rolnictwa (maszyny, nawozy mineralne, środki ochrony roślin),rozbudowa infrastruktury, np. dróg, linii energetycznych. –

Przykładowe zagrożenia:

degradacja gleb, –nadprodukcja płodów rolnych, co może prowadzić do –spadku ich cen i zmniejszenia zysków rolników,spadek zatrudnienia w rolnictwie i możliwy wzrost –bezrobocia.

Za wymienienie:– 2 korzyści ................................ 1 p.– 2 zagrożeń .............................. 1 p.– 1 korzyści i 1 zagrożenia .......... 1 p.

2

7.

Ocena: Wyższym poziomem rozwoju gospodarczego charakteryzuje się kraj A.Uzasadnienie:

rolnictwo ma niewielki udział w tworzeniu PKB, –ponieważ ceny płodów rolnych są niskie, niewielkie jest zatrudnienie w rolnictwie, ponieważ –w tym kraju jest wysoka mechanizacja.

Za sformułowanie oceny ............. 1 p.

Za podanie 1 argumentu ............ 1 p.3

68

8.

Nigeria – 10,5 dt/1 haAustralia – 20,3 dt/1 haNiemcy – 67 dt/1 ha (+/– 1 dt)

Za dokonanie:– 2 obliczeń ............................... 1 p.– 3 obliczeń ............................... 2 p.

2

9.


zróżnicowanie żyzności gleb, –występowanie różnych typów gospodarki rolnej, –zróżnicowany poziom intensyfikacji rolnictwa (nawo- –żenie, mechanizacja),zróżnicowanie poziomu gospodarczego krajów, –różna wielkość powierzchni użytków rolnych. –


10.

Wymagania klimatyczne: klimat umiarkowany ciepły (morski, przejściowy i kontynentalny) i podzwrotniko-wy.Wymagania glebowe: gleby o dużej żyzności (np.: czarnoziemy, brunatne, cynamonowe).Uprawa: burak cukrowy

Za scharakteryzowanie:– wymagań klimatycznych .......... 1 p.– wymagań glebowych ............... 1 p.

Za podanie nazwy rośliny ........... 1 p.

3

11.


słaby rozwój medycyny (brak lekarzy, szpitali), –niski poziom wykształcenia i brak wiedzy na temat –dróg przenoszenia się wirusa,brak dostępu do środków antykoncepcyjnych, –przeludnienie, –obyczaje i obrzędy. –


2

12.

Przykładowe czynniki:

długa linia brzegowa, dostęp do morza, –występowanie u wybrzeży zasobnych łowisk ryb, –duża liczba ludności. –

Za podanie 1 czynnika ................ 1 p. 2

13.

Region

Północnoamerykański

Region

Północnoafrykańsko-

-zachodnioazjatycki

ekstensywne ekstensywne

wysoki niski

pszenica, kukurydza, soja, buraki cukrowe

pszenica, bawełna, proso i sorgo, rośliny strączko-we, ryż

hodowla bydła i trzody chlewnej

hodowla owiec

wysoki niski

Za 1 poprawnie wypełniony wiersz ........................................ 1 p.

5

14.

Przykładowe skutki dla środowiska przyrodniczego:

ubywa powierzchni lasów, –wzrasta zagrożenie powodziowe, –zniszczone zostają siedliska zwierząt, –zmniejsza się zawartość tlenu w powietrzu, –

Przykładowe skutki dla gospodarki kraju:

wzrasta pozyskiwanie drewna dla przemysłu, –wzrost dochodów z eksportu drewna, –obszary wylesione przekształcane są na użytki rolne, –tereny osadnicze i przemysłowe.

Za wymienienie 2 skutków: – dla środowiska przyrodniczego 1 p.– dla gospodarki ......................... 1 p.– z różnych podpunktów............. 1 p.

2