INFORMACJA
O DZIAŁALNOŚCI
WOJEWÓDZKIEGO SĄDU ADMINISTRACYJNEGO
w GDAŃSKU
w 2014 r.
styczeń 2015 r.
2
3
Wstęp
Sprawozdanie zawiera informacje związane ze sprawowaniem wymiaru sprawiedliwości, jak również z podejmowaniem działań pozaorzeczniczych. Przedstawienie danych statystycznych oraz wybranych orzeczeń służy analizie istotnych zagadnień dotyczących funkcjonowania Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku.
W roku 2014 niezmiennie priorytetami w pracy Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku były wysoki poziom orzecznictwa i dbałość o jego jednolitość, poszanowanie reguł procesowych i sprawność postępowania, uprzejma i kompetentna obsługa interesantów oraz wysoka kultura rozpraw.
Organizacyjnie struktura nie uległa zmianie:
Wydział I rozpoznawał sprawy z zakresu zobowiązań podatkowych, subwencji unijnych, funduszy strukturalnych i regulacji rynków branżowych oraz finansów publicznych.
Wydział II orzekał w sprawach z zakresu budownictwa, gospodarki mieniem, gospodarki wodnej, komunalizacji mienia, ochrony środowiska, zagospodarowania przestrzennego, rolnictwa i leśnictwa, wywłaszczeń, kościołów, przejęcia mienia, kombatantów, kultury fizycznej, kultury i sztuki, ochrony danych osobowych, informacji publicznej, ochrony informacji niejawnych, świadczeń w drodze wyjątku.
Wydział III był właściwy dla spraw z zakresu cen, dróg, kolei, lotnictwa, żeglugi, działalności gospodarczej, ewidencji ludności, geologii i górnictwa, energetyki, geodezji i kartografii, oświaty, uprawnień do wykonywania czynności i zajęć, pracy, ochrony zdrowia, pomocy społecznej, spraw mieszkaniowych, ubezpieczeń majątkowych, jakości, obronności, telemediów, samorządu terytorialnego, cudzoziemców, ceł, broni i materiałów wybuchowych, spraw kapitałowych i bankowości, zatrudnienia, własności przemysłowej, funduszy emerytalnych, ubezpieczeń zdrowotnych.
Wydział Informacji Sądowej wykonywał zadania określone w § 5 ust.1 Regulaminu wewnętrznego urzędowania wojewódzkich sądów administracyjnych w zakresie udzielania informacji o właściwości sądu, stanie zawisłych spraw, załatwiania skarg i wniosków, przekazywania danych w ramach dostępu do informacji publicznej, gromadzenia przepisów prawa europejskiego, obsługi rzecznika prasowego WSA w Gdańsku
Wpływ spraw W 2014 roku do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku wpłynęło
3988 spraw (sprawy SA, SAB i SO), z czego do Wydziału I - 1696 spraw, do Wydziału II – 1070 spraw, a do Wydziału III – 1222 sprawy.
Wpływ skarg z uwzględnieniem rodzajów spraw w porównaniu do roku poprzedniego przedstawiono w tabeli 1.
4
Tabela nr 1 Wpływ skarg w latach 2013-2014 z uwzględnieniem rodzajów spraw:
Lp.
Sym
bo
l
spra
wy
Rodzaj spraw wpływ w roku
2013 2014
1 2 3 4 5
1 601 Budownictwo, nadzór architektoniczno-budowlany i specjalistyczny, ochrona przeciwpożarowa
331 311
2 602 Ceny, opłaty, stawki taryfowe, nie objęte symbolem 611 4 3
3 603 Utrzymanie i ochrona dróg publicznych i innych dróg ogólnodostępnych, ruch na tych drogach, koleje, lotnictwo cywilne, przewozy, żegluga morska i śródlądowa
114 174
4 604 Działalność gospodarcza, w tym z udziałem podmiotów zagranicznych
126 60
5 605 Ewidencja ludności, dowody tożsamości, akty stanu cywilnego, imiona i nazwisko, obywatelstwo, paszporty
77 82
6 606 Sprawy z zakresu geologii i górnictwa 1 3
7 607 Gospodarka mieniem państwowym i komunalnym, w tym gospodarka nieruchomościami nierolnymi
77 98
8 608 Energetyka i atomistyka 1 0
9 609 Gospodarka wodna, w tym ochrona wód, budownictwo wodne, melioracje, zaopatrzenie w wodę
37 26
10 611 Podatki i inne świadczenia pieniężne, do których mają zastosowanie przepisy Ordynacji podatkowej, oraz egzekucja tych świadczeń pieniężnych
1625 1537
11 612 Sprawy geodezji i kartografii 22 17
12 613 Ochrona środowiska i ochrona przyrody 108 82
13 614 Oświata, szkolnictwo wyższe, nauka, działalność badawczorozwojowa i archiwa
32 30
14 615 Sprawy zagospodarowania przestrzennego 268 204
15 616
Rolnictwo i leśnictwo, w tym gospodarowanie nieruchomościami rolnymi i leśnymi, ochrona gruntów rolnych i leśnych, gospodarka łowiecka, rybołówstwo oraz weterynaria, ochrona zwierząt
24 14
16 617 Uprawnienia do wykonywania określonych czynności i zajęć
4 2
17 618 Wywłaszczanie i zwrot nieruchomości 76 98
18 619 Stosunki pracy i stosunki służbowe, sprawy z zakresu inspekcji pracy
48 44
19 620
Ochrona zdrowia, w tym sprawy dotyczące chorób zawodowych, zakładów opieki zdrowotnej, uzdrowisk, zawodu lekarza, pielęgniarstwa, położnictwa, aptekarstwa i nadzoru sanitarnego
36 24
20 621 Sprawy mieszkaniowe, w tym dodatki mieszkaniowe 41 19
21 624 Powszechny obowiązek obrony kraju 1 0
22 626 Ustrój samorządu terytorialnego, w tym referendum gminne
9 14
23 627 Cudzoziemcy, repatrianci, nabycie nieruchomości przez cudzoziemców
4 2
24 629 Sprawy mienia przejętego z naruszeniem prawa 3 2
25 630 Obrót towarami z zagranicą, należności celne i ochrona przed nadmiernym przywozem towaru na polski obszar celny
193 146
26 631 Wytwarzanie i obrót bronią i materiałami wybuchowymi 0 3
5
Lp.
Sym
bo
l
spra
wy
Rodzaj spraw wpływ w roku
2013 2014
1 2 3 4 5
27 632 Pomoc społeczna 393 518
28 633 Zatrudnienie i sprawy bezrobocia 34 40
29 634 Sprawy kombatantów, świadczenia z tytułu pracy przymusowej
8 14
30 636
Kultura i sztuka, w tym sprawy działalności kultury i twórczości, biblioteki, ochrona zabytków i muzea, sprawy związane z ochroną praw autorskich i pokrewnych
2 7
31 645 Sprawy nieobjęte symbolami podstawowymi 601-644 oraz od 646 - 652
26 19
32 648 Sprawy z zakresu informacji publicznej i prawa prasowego
307 187
33 652 Sprawy ubezpieczeń zdrowotnych 0 5
34 653 Środki publiczne nieobjęte innymi symbolami 83 78
35 654 Ujawnianie przez Instytut Pamięci Narodowej informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944-1990 oraz treści tych dokumentów
4 1
36 655 Subwencje unijne, fundusze strukturalne i regulacja rynków branżowych
59 74
37 638 Sprawy egzekucji administracyjnej; egzekucja obowiązków o charakterze niepieniężnym
26 34
38 639 Skargi na uchwały organów jednostek samorządowych 135 99
39 640 Skargi organów nadzoru na uchwały organów jednostek samorządowych
9 5
40 641 Rozstrzygnięcia nadzorcze 15 24
41 642
Skargi na akty prawa miejscowego wojewodów i organów administracji niezespolonej oraz na niewykonywanie przez nich czynności nakazanych prawem wnoszone w trybie art. 44 ust. 1 i art. 45 ust. 1 ustawy o administracji rządowej w województwie
1 0
42 644 Środki zapewniające wykonanie orzeczeń Sądu 29 30
43 656 Interpretacje podatkowe 208 188
44 658 Skargi na niewykonanie w określonym terminie czynności wynikających z przepisów odrębnych
379 321
45 659 Skargi na przewlekłe prowadzenie postępowania przez organy administracji publicznej
16 59
Postępowanie sądowe W 2014 roku załatwiono łącznie 4159 spraw (SA, SAB i SO), z czego
na rozprawach rozpoznano 2794 skarg, w tym 263 skarg na bezczynność organu, a na posiedzeniach niejawnych załatwiono 1365 spraw, w tym 159 skarg na bezczynność organów. Wśród spraw załatwionych na posiedzeniach niejawnych 4 sprawy rozpoznano w trybie uproszczonym. Do rozpatrzenia łącznie pozostało 945 spraw, w tym 51 sprawy SAB.
Dla porównania w roku 2013 załatwiono łącznie 3907 spraw, w tym 337 skarg na bezczynność organu.
Ruch spraw w poszczególnych Wydziałach ilustruje tabela 2.
6
Tabela 2 Ruch spraw
Wydział I
Rodzaj spraw
Pozostało z poprzedniego
okresu Wpłynęło
Załatwiono
Pozostało na okres następny Łącznie
w tym
na rozprawie
na posiedzeniu niejawnym
ogółem z tego
wyrokiem
SA 500 1687 1706 1237 469 0 481
SAB 3 2 5 4 1 0 0
SO 1 7 6 0 6 0 2
Razem 504 1696 1717 1241 476 0 483
Wydział II
Rodzaj spraw
Pozostało z poprzedniego
okresu Wpłynęło
Załatwiono
Pozostało na okres następny Łącznie
w tym
na rozprawie
na posiedzeniu niejawnym
ogółem z tego
wyrokiem
SA 251 833 868 564 304 2 216
SAB 71 210 243 167 76 1 38
SO 2 27 24 0 24 0 5
Razem 324 1070 1135 731 404 3 259
Wydział III
Rodzaj spraw
Pozostało z poprzedniego
okresu Wpłynęło
Załatwiono
Pozostało na okres
następny Łącznie
w tym
na rozprawie
na posiedzeniu niejawnym
ogółem z tego
wyrokiem
SA 268 1038 1119 730 389 1 187
SAB 19 168 174 92 82 0 13
SO 1 16 14 0 14 0 3
Razem 288 1222 1307 822 485 1 203
7
Tabela 3 Załatwienie skarg na akty i inne czynności w latach 2013-2014
Lp. Rodzaj załatwionej skargi
2013 2014
Wpływ
Załatwiono wyrokiem
Wpływ
Załatwiono wyrokiem
Ogółem
Uwzględ-niono
Ogółem Uwzględ-
niono
1
Załatwione wyrokiem skargi na akty i czynności ministrów, centralnych organów administracji rządowej i innych naczelnych organów
289 232 117 277 234 114
2
Załatwione wyrokiem skargi na akty i czynności samorządowych kolegiów odwoławczych
897 541 200 977 693 244
3 Załatwione wyrokiem skargi na akty i czynności terenowych organów administracji rządowej
681 431 140 637 465 164
4 Załatwione wyrokiem skargi na akty i czynności Izb Skarbowych
865 611 195 904 616 140
5 Załatwione wyrokiem skargi na akty i czynności Inspektorów Urzędów Kontroli Skarbowej
5 2 0 10 8 0
6 Załatwione wyrokiem skargi na akty i czynności Izb Celnych
667 525 136 376 226 68
7
Załatwione wyrokiem skargi na akty i czynności innych organów - dotyczy także podmiotów niebędących organami administracyjnymi
219 121 62 249 125 59
Postępowanie uproszczone
W porównaniu z rokiem 2013 w postępowaniu uproszczonym zapadło mniej wyroków, co ilustruje poniższe zestawienie statystyczne.
Tabela 4 Rozpoznanie wniosków o przeprowadzenie postępowania w trybie uproszczonym w latach 2013-2014
Lp. Wydziały I II III
2013 2014 2013 2014 2013 2014
1. liczba wniosków 15 25 62 115 40 44
2. liczba spraw zakończonych wyrokiem
4 0 6 3 0 1
3. liczba spraw skierowanych na rozprawę
9 20 50 80 33 49
8
Postępowanie mediacyjne
W roku 2014 wpłynęło łącznie 7 wniosków o przeprowadzenie postępowania mediacyjnego. W dwóch sprawach organ sprzeciwił się wszczęciu postępowania mediacyjnego, w 4 sprawach sędzia sprawozdawca skierował sprawę na rozprawę. W jednej sprawie przeprowadzono dwukrotnie postępowanie mediacyjne; na pierwszym posiedzeniu strony nie dokonały ustaleń, na drugim posiedzeniu referendarz prowadzący postępowanie stwierdził, że strony dokonały ustaleń co do sposobu załatwienia sprawy.
Stan zatrudnienia
W porównaniu z rokiem 2013 stan zatrudnienia nieznacznie uległ zmianie. Tabela 5 Stan zatrudnienia w latach 2013-2014
Lp. Stan zatrudnienia na 31.12.2013 r.
Stan zatrudnienia na 31.12.2014 r.
1. Urzędnicy w tym asystenci sędziego
76 21
74 19
2. Obsługa 12 13
3. Referendarze 5 5
4. Sędziowie WSA 17 17
5. Sędziowie NSA 12 12
Budynki
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku dysponuje majątkiem, w którego skład wchodzą: a/ nieruchomości położone w Gdańsku przy al. Zwycięstwa nr 16/17, stanowiące
własność Skarbu Państwa, będące w trwałym zarządzie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku, tj. działka nr 229 o pow. 2639 m2, zabudowana budynkiem biurowym o pow. użytkowej 2098,60 m2, oraz działki nr 228/1 i nr 228/2 o pow. 2039 m2 zabudowane budynkiem biurowym o pow. użytkowej 1606,90 m2;
b/ nieruchomość położona w Gdańsku przy al. Zwycięstwa nr 21, stanowiąca własność Skarbu Państwa, będąca w trwałym zarządzie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku, tj. działka nr 220, o powierzchni 2470 m2, zabudowana budynkiem biurowym o pow. użytkowej 714 m2, (+ garaż 45 m2).
Sprzęt komputerowy
W 2014 r. dokonano zakupu: 1. materiałów eksploatacyjnych:
tonery i bębny do drukarek;
napędy DVD;
zasilacze komputerowe;
dyski twarde;
akumulatory do zasilaczy awaryjnych
kable sieciowe; 2. komputerów i sprzętu komputerowego:
9
komputery stacjonarne (50 szt.) – na wymianę pozostałej części najstarszych komputerów z lat 2004 – 2006;
komputer typu notebook (1 szt.);
monitory LCD 24” (50 szt.) – na wymianę starych monitorów z lat 2006-2009;
20 drukarek – na wymianę starych drukarek z lat 2006 – 2010;
1 drukarkę sieciową z dodatkowym podajnikiem papieru jako zapasową drukarkę do drukowania kopert i zwrotek.
Wydział Informacji Sądowej Wydział Informacji Sądowej Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego
w Gdańsku, realizując powierzone mu zadania określone rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 18 września 2003 r. – Regulamin wewnętrznego urzędowania wojewódzkich sądów administracyjnych (Dz.U. z 2003 r., Nr 169, poz. 1646) udzielał na bieżąco, bezpośrednio w sekretariacie oraz drogą telefoniczną (średnio 30 telefonów dziennie), informacji o toczących się postępowaniach, o właściwości Sądu, o środkach zaskarżenia, a także udzielał wskazówek w celu prawidłowego wypełniania formularzy wniosków o przyznanie prawa pomocy. Udostępniał również akta spraw do wglądu stronom i uczestnikom postępowania. Wykonując zarządzenia Przewodniczących Wydziałów pracownicy Wydziału Informacji Sądowej wydawali również kserokopie i odpisy wnioskowanych dokumentów z akt sądowych i administracyjnych.
Wykonując zadania powierzone Zarządzeniem Nr 9 Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 11 lipca 2007 r. w sprawie utworzenia Centralnej Bazy Orzeczeń i Informacji o Sprawach sądów administracyjnych i udostępnienia orzeczeń przez Internet oraz w związku z pismem Prezesa NSA z dnia 12 lipca 2011 r., nr V Inf/S 0310/1/11 Wydział Informacji Sadowej WSA w Gdańsku cyklicznie monitoruje prawidłowość anonimizowanych orzeczeń i na bieżąco zgłasza wydziałom orzeczniczym pojawiające się nieprawidłowości.
Dodatkowym zadaniem wydziału było organizacyjne przygotowanie praktyk
studenckich. Zgodnie z zawartym w dniu 6 października 2011 r. porozumieniem o współpracy
w zakresie prowadzenia praktyk zawodowych dla studentów Wyższej Szkoły Administracji i Biznesu im. Eugeniusza Kwiatkowskiego w Gdyni Wydział Informacji Sądowej WSA w Gdańsku w 2014 r. podjął czynności związane z organizacją praktyk studenckich dla jednego studenta tej uczelni.
W dniu 16 czerwca 2014 r. zawarto porozumienie o prowadzeniu praktyk studenckich studentów Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu – na podstawie tej umowy praktykę odbył jeden student.
Ponadto jedna studentka Uniwersytetu Warszawskiego odbyła praktykę, zgodnie z porozumieniem w sprawie organizacji praktyk zawartym w dniu 7 lipca 2014 r. z Uniwersytetem Warszawskim.
W 2014 roku zasoby biblioteki sądowej zostały powiększone o 38 tytułów
książkowych (82 egzemplarze). Porównanie obciążenia Wydziału Informacji Sądowej w latach 2013-2014
ilustruje poniższe zestawienie:
10
Lp. 2013 2014
1. Udostępnienie akt interesantom 1077 978
2. Wnioski o udostępnienie informacji publicznej 11 28
3. Skargi i wnioski 1 0
4. Tezy 3 0
5. Zamówienia biblioteczne 93 38
6. Praktyki studenckie Praktyki aplikantów prokuratorskich
9 6
3 0
7. Przygotowywanie orzeczenia do publikacji w ZN 27 18
Narady i szkolenia
Lp. Opis uroczystości/
spotkania Organizator Data Miejsce Uczestnicy
1
XX-lecie sądownictwa administracyjnego na
ziemi łódzkiej oraz narada Prezesów WSA
WSA w Łodzi 20.01.2014 Łódź Prezes WSA w Gdańsku
Zdzisław Kostka
2
Uroczystość 15-lecia Szkoły Prawa
Niemieckiego przy Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Gdańskiego
Uniwersytet Gdański
11.04.2014 Gdańsk
Sędzia NSA Joanna
Zdzienicka-Wiśniewska
3 Zgromadzenie Ogólne
Sędziów NSA NSA 23.04.2014 Warszawa
Prezes WSA w Gdańsku
Zdzisław Kostka
Sędzia WSA Dorota
Jadwiszczok
Sędzia WSA Mariola
Jaroszewska
4
Konferencja szkoleniowa sędziów Izby Finansowej
NSA z udziałem sędziów wojewódzkich sądów
administracyjnych
Wojewódzki Sąd
Administracyjny w Białymstoku
16-18.06.2014
Augustów
Wiceprezes WSA w Gdańsku
Zbigniew Romała
Sędzia NSA Elżbieta Rischka
Sędzia NSA Sławomir Kozik
11
Lp. Opis uroczystości/
spotkania Organizator Data Miejsce Uczestnicy
5
Kontynuacja projektu nt. " Niewykorzystany
potencjał europejskiego dialogu sędziowskiego
na przykładzie stosowania praw
podstawowych przez sądy krajowe państw
członkowskich"
Naczelny Sąd Administracyjny we współpracy z Europejskim
Instytutem Uniwersyteckim
we Florencji
23-24.06.2014
Warszawa Prezes WSA w Gdańsku
Zdzisław Kostka
6
Konferencja nt." Płacowe i pozapłacowe czynniki motywujące inicjatywę pracowników wymiaru
sprawiedliwości".
Krajowa Szkoła Sądownictwa i Prokuratury oraz Prezes
Sądu Okręgowego w Gdańsku
26-27.06.2014
Gdańsk Prezes WSA w Gdańsku
Zdzisław Kostka
7
Narada Dyrektorów poświęcona omówieniu
bieżących zadań sądownictwa
administracyjnego
Szef Kancelarii Prezesa NSA
17.06.2014 Warszawa Dyrektor
Andrzej Kospał Pawłowski
8
Narada nt. ochrony informacji niejawnych i
przestrzegania przepisów w tym
zakresie
Szef Kancelarii Prezesa NSA
26.06.2014 Warszawa
Pełnomocnik Ochrony Informacji
Niejawnych Tadeusz Jurczak
9
Konferencja szkoleniowa sędziów wojewódzkich
sądów administracyjnych z udziałem sędziów Izby Ogólnoadministracyjnej
NSA
Wojewódzki Sąd
Administracyjny w Olsztynie
10-12.09.2014
Lidzbark Warmiński
Prezes WSA w Gdańsku
Zdzisław Kostka
Sędzia NSA Krzysztof Ziółkowski
Sędzia WSA Tamara
Dziełakowska -
Sędzia WSA Jolanta Górska
10
Szkolenie dla sędziów wydziałów podatkowych
wojewódzkich sądów administracyjnych
Naczelny Sąd Administracyjny
06.10.2014 Warszawa
Sędzia NSA Ewa Kwarcińska
Sędzia NSA Małgorzata Gorzeń
Sędzia WSA Irena Wesołowska
Sędzia WSA Ewa Wojtynowska
11
Konferencja szkoleniowa sędziów orzekających w
sprawach objętych właściwością Izby
Gospodarczej NSA
Wojewódzki Sąd
Administracyjny w Gliwicach
8-10.10.2014 Jaworze k/
Bielska -Białej
Sędzia WSA Alina Dominiak
Sędzia WSA Felicja Kajut
Sędzia WSA Elżbieta Kowalik-
Grzanka
Sędzia WSA Jolanta Sudoł
12
Lp. Opis uroczystości/
spotkania Organizator Data Miejsce Uczestnicy
12
Konferencja szkoleniowa sędziów wojewódzkich
sądów administracyjnych z udziałem sędziów Izby Ogólnoadministracyjnej
NSA
Wojewódzki Sąd
Administracyjny w Warszawie
14-15.10.2014
Serock
Sędzia WSA Tamara
Dziełakowska
Sędzia WSA Jolanta Górska
13 Konferencja Sędziów
Naczelnego Sądu Administracyjnego
Naczelny Sąd Administracyjny
27-29.10.2014
Józefów Prezes WSA w Gdańsku
Zdzisław Kostka
14
Konferencja pt.: "Uzasadnienia orzeczeń
sądowych jako forma realizacji prawa do sądu"
Biuro Orzecznictwa
NSA 17.11.2014 Warszawa
Sędzia WSA Mariola
Jaroszewska
Sędzia WSA Jolanta Górska
15
Konferencja pt.: "Rola rzecznika prasowego sądu w kształtowaniu
dobrych relacji z mediami"
Krajowa Rada Sądownictwa
04.12.2014 Warszawa Sędzia NSA
Joanna Zdzienicka - Wiśniewska
16
XX-lecie sądownictwa administracyjnego na Podlasiu oraz narada
Prezesów WSA
WSA w Białymstoku
18.11.2014 Białystok/Supraśl Prezes WSA w Gdańsku
Zdzisław Kostka
17 Spotkanie wigilijno -
noworoczne NSA 17.12.2014 Warszawa
Prezes WSA w Gdańsku
Zdzisław Kostka
13
Wybrane orzeczenia
wydane w Wojewódzkim Sądzie Administracyjnym w Gdańsku
w 2014 roku
PROBLEMY PROCEDURALNE
1. Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa
(t.j. Dz. U z 2012r., poz. 749 ze zm.)
I SA/Gd 697/14
Sąd administracyjny nie jest właściwy do rozpoznania skargi na postanowienie
wydane na podstawie art. 140 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. O.p. w przedmiocie
niezałatwienia sprawy we właściwym terminie i wyznaczeniu nowego terminu
załatwienia sprawy, zatem skarga podlega odrzuceniu na podstawie art. 58 § 1 pkt 1
w zw. z art. 58 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed
sądami administracyjnymi (Dz.U. z 2012 r., poz. 270).
I SA/Gd 820/14
Dla możliwości nadania nieostatecznej decyzji rygoru natychmiastowej
wykonalności nie wystarczy wskazanie, że zaistniała jedna z przesłanek określonych
w art. 239b § 1 pkt od 1 do 4 O.p. Organy podatkowe zgodnie z art. 239 b § 2 O.p. mają
dodatkowo obowiązek wykazania, że w sprawie istnieją takie okoliczności, które
uprawdopodabniają groźbę niewykonania zobowiązania podatkowego uzasadniającą
sięgnięcie do instytucji nadania rygoru natychmiastowej wykonalności.
Jeśli bezsporne jest, że okres do upływu terminu przedawnienia zobowiązania
podatkowego jest krótszy niż 3 miesiące, to uprawdopodobnienie z art. 239 b § 2 O.p.
polega na wykazaniu, że zachodzą takie okoliczności faktyczne, które potwierdzają,
że z tego powodu zobowiązanie podatkowe nie zostanie wykonane. W tym zakresie bez
znaczenia są wszystkie okoliczności faktyczne odnoszące się do sytuacji majątkowej,
a organy podatkowe nie są zobowiązane do badania sytuacji majątkowej strony
i perspektyw wykonania tego zobowiązania w świetle sytuacji majątkowej. Okoliczności
te mogłyby mieć wyłącznie znaczenie w przypadku zaistnienia pozostałych przesłanek
z art. 239b § 1 pkt 1-3 O. p.
I SA/Gd 174/14
Niewymagalne raty podatku od nieruchomości stanowią "bieżące zobowiązanie
podatkowe" w rozumieniu art. 76 § 1 Ordynacji podatkowej.
W sprawie kwestią sporną była możliwość zaliczenia nadpłaty na poczet
niewymagalnych jeszcze rat podatku od nieruchomości – uznania tych rat za „bieżące
zobowiązania podatkowe”. Sąd wskazał, że podatki opłacane w ratach to świadczenia,
które powstają po doręczeniu decyzji ustalającej kwotę roczną podatku lub z mocy
prawa, zgodnie z deklaracją podatnika. W obu przypadkach roczna kwota podatku,
14
na zasadach uregulowanych w ustawie regulującej dany podatek, jest dzielona na raty.
Każda z tych rat jest zobowiązaniem bieżącym w rozumieniu przepisu art. 76 § 1 O.p.,
albowiem bieżące zobowiązania to te, które już powstały, ale nie upłynął jeszcze ich
termin płatności.
Użyte w art. 76 § 1 O.p. pojęcia "zobowiązań zaległych", "bieżących" oraz
"zobowiązań przyszłych", definiowane są z perspektywy współczesności. Zaległościami
podatkowymi, o których mowa w art. 76 § 1 O.p., mogącymi być przedmiotem
zaliczenia nadpłaty, są takie zobowiązania, których termin płatności upłynął zanim
organ podatkowy zadecyduje o nadpłacie (por. art. 51 § 1 O.p.). Z kolei "zobowiązanie
przyszłe" to takie, które nie istnieje w chwili decydowania o nadpłacie. Nie ma więc –
w ocenie Sądu - racji strona skarżąca, twierdząc, że skoro nie upłynęły terminy
płatności kolejnych rat podatku od nieruchomości, to mamy do czynienia
z zobowiązaniem przyszłym. Nie można bowiem twierdzić, że o bieżącym charakterze
podatku rozstrzyga wyłącznie wymagalność jego płatności, za którą dodatkowo należy
uznawać ostatni dzień terminu zapłaty podatku. Takie rozumowanie prowadziłoby
do uznania, że zobowiązanie podatkowe ma charakter bieżący w jednym tylko
momencie, tj. w tym, w którym staje się wymagalne, a więc wyłącznie w dniu terminu
płatności. Tymczasem podatek od nieruchomości jest podatkiem rocznym. Jego wymiar
jest ustalany w stosunku rocznym, a osoby prawne są zobowiązane składać deklaracje
na podatek od nieruchomości na dany rok podatkowy. Czym innym jest natomiast
sposób uiszczania tego podatku, który z woli ustawodawcy może być wpłacany
w ratach. W odniesieniu do osób prawnych zobowiązanie podatkowe w podatku
od nieruchomości powstaje z mocy samego prawa i jest kształtowane w wymiarze
rocznym, nie zaś innym (miesięcznym).
Powyższe musi prowadzić do uznania, że w systematyce podatku
od nieruchomości przez zaległość podatkową należy rozumieć takie zobowiązania,
których termin płatności upłynął, a przez zobowiązania przyszłe - takie, które jeszcze
nie powstały, tj. niedotyczące aktualnego roku podatkowego i jednocześnie niebędące
zaległością podatkową. Pozostałe zobowiązania, czyli w istocie zobowiązanie
podatkowe dotyczące "aktualnego" roku, o ile nie upłynął jeszcze termin płatności raty,
w zakresie tej raty jest zobowiązaniem bieżącym.
I SA/Gd 756/14
Przyczyną przedłużenia postępowania ponad okres ustalony w art. 54 1 pkt 7
O.p. może być zakres ciążących na organie podatkowym obowiązków z uwagi
na złożony charakter sprawy, konieczność wyjaśnienia wielu faktów, przeprowadzenia
szeregu dowodów, w tym przede wszystkim dowodów innych niż dowody
z dokumentów. Oceniając, czy przedłużenie postępowania nastąpiło z przyczyn
niezależnych od organu w rozumieniu art. 54 § 2 O.p., należy mieć także na względzie
złożoność sprawy, ilość i rodzaj przeprowadzanych dowodów, a także terminowość
i celowość czynności podejmowanych przez organ w toku postępowania, prawidłowe
zorganizowanie postępowania, czas niezbędny do dokonania czynności
organizacyjnych (np. wezwania świadków czy pozyskania informacji od innych
organów). Jeżeli czynności te zajmowały odpowiednią ilość czasu i uzasadnione były
z uwagi zawiłość sprawy, jak również z uwagi na konieczność respektowania uprawnień
15
stron postępowania, to uznać należy, że przedłużenie postępowania nastąpiło
z przyczyn niezależnych od organu.
Spór między stronami ujawnił się na tle wystąpienia okoliczności wskazanych
w art. 54 § 1 pkt 3 i pkt 7 O.p., uzasadniających obligatoryjne odstąpienie przez
wierzyciela od naliczania odsetek za zwłokę, który nie ma zastosowania, jeżeli
do opóźnienia w wydaniu decyzji przyczyniła się strona lub jej przedstawiciel
lub opóźnienie powstało z przyczyn niezależnych od organu (art. 54 § 2 O.p.).
Ustalenie, czy wierzyciel w tytułach wykonawczych był zobowiązany do określenia
okresów przerwy w naliczaniu odsetek za zwłokę jest natomiast niezbędne dla oceny
zasadności zgłoszonego przez stronę zarzutu przeciwegzekucyjnego niespełnienia
wymogów określonych w art. 27 § 1 pkt 3 ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r.
o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (t.j. Dz.U. z 2012 r., poz. 1015 ze zm.).
Rozstrzygnięcie spornego problemu wymagało zatem odpowiedzi na pytanie,
czy do opóźnienia w wydaniu tej decyzji zarówno przez organ pierwszej instancji, jak
i organ odwoławczy przyczyniła się strona lub jej przedstawiciel lub opóźnienie powstało
z przyczyn niezależnych od organu. Natomiast bezsporna w sprawie była okoliczność,
że organy podatkowe nie wydały decyzji w terminach, o których mowa w art. 139 § 3
i art. 54 § 1 pkt 7 O.p.
I SA/Gd 350/14
Dokonanie przez organ odwoławczy zasadniczej zmiany ustaleń organu
pierwszej instancji i jednoczesne utrzymanie decyzji pierwszoinstancyjnej w mocy,
uzasadnia stwierdzenie, że doszło do naruszenia zasady dwuinstancyjności (art. 15
O.p.), zasady zaufania do organu podatkowego (art. 121 § 1 O.p.) i zasady czynnego
udziału stron w postępowaniu (art. 123 § 1 O.p.).
Zgodnie z art. 76a § 2 O.p. zaliczenie nadpłaty na poczet zaległości podatkowych
następuje z dniem powstania nadpłaty w przypadkach, o których mowa m.in. w art. 73
§ 2 O.p., tj. z dniem złożenia zeznania rocznego – dla podatników podatku
dochodowego (§ 2 pkt 1). W sprawie zaliczenia nadpłaty na poczet zaległości
podatkowych, stosownie do treści art. 62 § 1 O.p., wydaje się postanowienie, które jest
aktem formalnym, informującym o sposobie zaliczenia wpłaty. Postanowienie
to ma charakter formalny i samo w sobie nie przesądza ani o istnieniu nadpłaty, ani też
o istnieniu zaległości podatkowej. Skoro jego istotą jest zaliczenie nadpłaty na poczet
zaległości podatkowej, to w momencie wydania postanowienia oba te elementy muszą
istnieć. W sprawie organ pierwszej instancji nie kwestionował istnienia nadpłaty,
natomiast organ drugiej instancji wywody swoje oparł wyłącznie na okoliczności,
że w sprawie nie nastąpiło stwierdzenie istnienia nadpłaty w podatku od nieruchomości
za lata 2007-2011.
I SA/Gd 307/14
Jeżeli występują we wniosku nieusunięte braki i wątpliwości dotyczące opisu
przyszłej sytuacji faktycznej, opis ten nie może realizować funkcji, jakie w ramach
instytucji interpretacji indywidualnych pełni element przedstawienia zdarzenia
przyszłego. W związku z powyższym organ interpretujący zobowiązany jest,
16
po uprzednim wezwaniu do usunięcia braków, do pozostawienia wniosku bez
rozpatrzenia na podstawie przepisu art. 14g § 1 O.p.
Interpretacja indywidualna nie może stanowić wyjaśnienia przepisów prawa
podatkowego w odniesieniu do hipotetycznych, ogólnie przedstawionych wariantów
zdarzeń przyszłych, uniemożliwiających jednoznaczne określenie niezbędnych
elementów konstrukcyjnych podatku - w szczególności przedmiotu opodatkowania.
Stąd też zdarzenie przyszłe będące przedmiotem wniosku powinno stanowić ściśle
określoną przyszłą sytuację faktyczną dotyczącą wnioskodawcy, doprowadzenie
do której jest przez niego rozważane (planowane), bądź też której zaistnienie jest
niezależne od jego woli, ale która może zajść z istotnym stopniem
prawdopodobieństwa. Z uwagi na istotę interpretacji indywidualnych, w szczególności
ich gwarancyjny charakter, przedmiotem tych rozstrzygnięć nie może być ocena prawna
abstrakcyjnych sytuacji opisanych w sposób pozbawiony istotnych elementów.
Treść wniosku o wydanie indywidualnej interpretacji została przez skarżącego
przedstawiona w sposób ogólnikowy i niekonkretny, w szczególności skarżący nie
określił, czy spółka osobowa będzie prowadziła działalność gospodarczą oraz jaki
będzie zakres tej działalności; czy środki pieniężne, o których mowa we wniosku, będą
uprzednio opodatkowane; czy składniki majątku były wykorzystywane w spółce oraz
jakie źródło przychodów determinuje zbycie tych składników; czy udziały w polskiej
spółce z ograniczoną odpowiedzialnością będą wchodziły w skład majątku
likwidacyjnego spółki cypryjskiej; czy spółka kapitałowa poniesie jakiekolwiek wydatki
na nabycie udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością oraz czy wydatki
te zostaną zaliczone do jej kosztów uzyskania przychodów.
Skarżący, wykonując wezwanie jedynie częściowo uzupełnił wniosek i wskazał,
że spółka osobowa, w której będzie wspólnikiem, zamierza prowadzić działalność
gospodarczą w rozumieniu art. 5a pkt 6 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku
dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2012 r., poz. 361 ze zm.) oraz wskazał
przedmiot tej działalności gospodarczej. Natomiast w pozostałym zakresie nie udzielił
żadnej odpowiedzi, bądź też zawarł odpowiedzi sformułowane jako przypuszczenia,
zdania warunkowe lub nieprecyzyjne.
I SA/Gd 160/14
Tylko w przypadku gdy osoba trzecia dokonująca wpłaty podatku działa
w imieniu i na rachunek podatnika i dokonuje zapłaty podatku ze środków pieniężnych
podatnika, należy uznać, że wskutek dokonanej wpłaty nastąpiło wygaśnięcie
zobowiązania podatkowego podatnika w trybie art. 59 § 1 pkt 1 O.p.
Wpłacenie kwoty podatku przez osobę trzecią nie powoduje wygaśnięcia
zobowiązania podatkowego podatnika, gdyż będzie to czynność wykonana przez osobę
nieuprawnioną, tym samym czynność taką należy uznać za prawnie nieskuteczną.
Należy uznać, że tylko zapłata podatku przez podatnika, ewentualnie przez osobę
trzecią działającą jako posłaniec, która wpłaca środki otrzymane od podatnika, prowadzi
do realizacji zobowiązania podatkowego i tym samym do jego wygaśnięcia.
Zapłata podatku dochodowego od sprzedaży akcji przez kupującego
na podstawie zawartej między stronami umowy sprzedaży z tytułu zbycia akcji, do której
17
zobowiązany jest skarżący, nie spowoduje wygaśnięcia zobowiązania podatkowego
w stosunku do skarżącego.
I SA/Gd 967/14
Ustanowienie hipoteki przymusowej przed upływem terminu przedawnienia rodzi
skutek w postaci możliwości egzekwowania zobowiązania, które ta hipoteka
zabezpiecza, nawet pomimo późniejszego upływu terminu przedawnienia. Wynika
to jednoznacznie z normy wynikającej z art. 77 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach
wieczystych i hipotece (tekst jednolity: Dz.U. z 2013, poz. 707; z późn. zm.), który
stanowi, że przedawnienie wierzytelności zabezpieczonej hipoteką nie narusza
uprawnienia wierzyciela hipotecznego do uzyskania zaspokojenia z nieruchomości
obciążonej.
Zobowiązana wniosła o umorzenie postępowania egzekucyjnego prowadzonego
do jej majątku na podstawie tytułu wykonawczego z dnia 23 listopada 1998 r.,
obejmującego zaległość podatkową z tytułu podatku dochodowego za 1997 r. z uwagi
na przedawnienie obowiązku podatkowego. Strona twierdziła, że jakkolwiek
zobowiązanie podatkowe zostało zabezpieczone poprzez wpis hipoteki, to przepis
wyłączający w takiej sytuacji możliwość przedawnienia zobowiązania został uznany
za niekonstytucyjny wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 8 października 2013 r.,
sygn. akt SK 40/12. Strona wskazała, że jakkolwiek wyrok ten dotyczył art. 70 § 6
Ordynacji podatkowej w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 stycznia 1998 r. do dnia
31 grudnia 2002 r., to obecnie obowiązujący art. 70 § 8 ordynacji ma takie samo
brzmienie, w związku z czym zarówno organy, jak i Sąd powinny odmówić jego
zastosowania. W wydanym w tej sprawie wyroku Sąd stwierdził, że kwestia zgodności
z Konstytucją art. 70 § 8 Ordynacji podatkowej w zakresie, w jakim wyłącza
on możliwość przedawnienia zobowiązania podatkowego zabezpieczonego hipoteką,
pozostaje bez wpływu na treść rozstrzygnięcia, bowiem bezspornie decyzja wymiarowa
została wydana przed upływem terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego
a możliwość prowadzenia egzekucji wobec przedmiotu hipoteki wynika z art. 77 u.k.w.h.
I SA/Gd 361/14
Przepis art. 306c Ordynacji podatkowej stanowi, że gdy stan rzeczy, którego
potwierdzenia w formie zaświadczenia żąda wnioskodawca, jest sporny, to uzyskanie
zaświadczenia o treści żądanej przez stronę nie jest możliwe.
W postępowaniu o wydanie zaświadczenia o niezaleganiu w podatkach nie bada
się okoliczności związanych z doręczeniem postanowienia w sprawie zaliczenia wpłaty,
natomiast jedyne co może podlegać ocenie w granicach żądania wnioskodawcy, to czy
ciążą na nim zaległości podatkowe.
Zarzutów, polegających na generalnym kwestionowaniu prawidłowości rozliczeń
podatków, dokonanych zaliczeń wpłat na poczet zaległości podatkowych,
a w konsekwencji nieprawidłowych danych na kartach kontowych, nie można rozpoznać
w drodze wszczęcia postępowania o wydanie zaświadczenia, a zwłaszcza o tak
jednoznacznie określonej treści, czyli o niezaleganiu w podatkach.
Wnioskodawca złożył wniosek o wydanie zaświadczenia o niezaleganiu
w podatkach. Organ ustalił, że według stanu na dzień 21 listopada 2013 r.
18
na wnioskodawcy ciążą nieuregulowane zaległości podatkowe z tytułu podatku
od towarów i usług za okres: od maja do grudnia 2000r. oraz od stycznia do maja
2001r. w łącznej wysokości 257.391,46 zł (należność główna).
W ocenie Sądu, skoro organ na podstawie zebranego materiału dowodowego
i w oparciu o posiadane rejestry i dane stwierdził, że wnioskodawca posiada zaległość
podatkową, to zasadnie wydał w dniu 21 listopada 2013 r. postanowienie o odmowie
wydania zaświadczenia o treści żądanej przez stronę.
I SA/Gd 226/14
W przypadku zawieszenia postępowania na podstawie art. 201 § 1 pkt 1 O.p,
okolicznością powodującą ustanie przyczyny obligatoryjnego zawieszenia
postępowania jest zgłoszenie się lub ustalenie spadkobierców zmarłego albo też
ustanowienie, w trybie określonym odrębnymi przepisami, kuratora spadku (art. 205a
§ 1 pkt 1 O.p.). Ustawodawca przewiduje zatem możliwość wystąpienia z wnioskiem
o stwierdzenie nabycia spadku przez samych spadkobierców, którzy następnie zgłoszą
się do udziału w postępowaniu, oraz możliwość ustalenia kręgu spadkobierców
w postępowaniu wszczętym na wniosek organu podatkowego. Ponadto przesłanką
podjęcia zawieszonego postępowania jest także ustanowienie, w trybie art. 666 § 1
k.p.c., kuratora spadku.
W sytuacji zatem gdy w sprawie nie przedstawiono prawomocnego
postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku, a organ podatkowy nie wystąpił
do właściwego sądu o ustalenie kręgu spadkobierców, jak również nie wystąpił
o ustanowienie kuratora spadku, nie sposób uznać, aby skarżąca była stroną
postępowania, jako domniemana przez organ podatkowy spadkobierczyni podatnika.
I SA/Gd 898/14
Przychody i koszty związane z działalnością zorganizowanej części
przedsiębiorstwa (tj. częścią przedsiębiorstwa prowadzoną przez spółkę dzieloną)
do dnia wydzielenia (tj. do dnia przejęcia zorganizowanej części przedsiębiorstwa)
stanowiły integralną część rozliczeń podatkowych spółki dzielonej. Natomiast
przejmująca spółka (lub nowo zawiązana) powinna przejąć obowiązek rozliczania
wyłącznie przychodów należnych i kosztów odpowiednio powstałych i potrącanych
w dniu wydzielenia lub po tej dacie oraz tych, które przed dniem podziału z uwagi
na moment ich potrącenia nie mogły zostać uwzględnione przez spółkę dzieloną.
W sprawie kwestię sporną stanowiło rozliczanie kosztów i przychodów spółki
powstałej w wyniku podziału innej spółki kapitałowej.
Sąd wskazał, że w przypadku podziału przez wydzielenie decydujące znaczenie
ma okoliczność, czy dane prawo lub obowiązek powstało i istniało przed dniem
wydzielenia. Zgodnie z literalną wykładnią art. 93c O.p. sukcesji podlegają prawa
i obowiązki "pozostające" w związku z przydzielonymi spółce przejmującej składnikami
majątku. W przepisie tym ustawodawca posłużył się czasem teraźniejszym.
Przedmiotem sukcesji mogą być wyłącznie "stany otwarte", tj. prawa i obowiązki, które
na dzień wydzielenia "pozostają" jeszcze w związku z przydzielonymi spółce
przejmującej składnikami majątku. Przepis ten nie odnosi się do praw i obowiązków,
które "pozostawały" w związku z danymi składnikami majątku przed dniem wydzielenia.
19
W konsekwencji, jeżeli dane prawo bądź obowiązek powstało przed dniem wydzielenia
lub dotyczy okresu poprzedzającego podział, powinno być rozliczone w tym właśnie
czasie. Skutki podatkowe z nim związane ściśle wiążą się z rozliczeniami podatkowymi
spółki dzielonej, tj. na dzień wydzielenia nie "pozostają" w związku z wydzielanym
majątkiem zorganizowanej części przedsiębiorstwa. Tym samym, jeżeli przychody
należne i związane z nimi koszty dotyczące działalności zorganizowanej części
przedsiębiorstwa powstały do dnia wydzielenia i zostały rozliczone przez spółkę
dzieloną, prawa i obowiązki dotyczące rozliczenia takich przychodów i kosztów nie
są przedmiotem sukcesji na podstawie art. 93c O.p. W przypadku, gdy dane prawo
(bądź obowiązek) powstało w dniu wydzielenia lub po tej dacie (tj. "pozostaje" w dniu
wydzielenia w związku ze składnikami majątku podlegającymi podziałowi), rozliczenia
podatkowe z nim związane powinny dotyczyć wyłącznie spółki przejmującej lub nowo
zawiązanej.
2. Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 roku - Kodeks postępowania
administracyjnego (t.j. Dz.U. z 2013, poz. 267)
W sprawie II SA/Gd 3/14 sąd oddalił skargę na decyzję umarzającą postępowanie
w przedmiocie pozwolenia na budowę z uwagi na upływ terminu trzech lat
od zawieszenia postępowania. Sąd stwierdził, że „datą zawieszenia” od której należy
liczyć bieg tego terminu w rozumieniu art. 98 § 2 kpa jest data wydania postanowienia
o zawieszeniu postępowania, a nie jak argumentowano w skardze data jego
doręczenia stronie. Za przyjęciem daty wydania postanowienia przemawia okoliczność,
że w przepisie tym chodzi o jeden termin trzyletni. W tym terminie wniosek o podjęcie
postępowania powinna złożyć którakolwiek ze stron postępowania. Obliczanie terminu
od daty doręczenia postanowienia doprowadziłoby do biegu kilku terminów w przypadku
wielu stron postępowania.
W sprawie II SA/Gd 829/13 zajęto stanowisko, że podstawą stwierdzenia
nieważności decyzji może być rażące naruszenie przepisu prawa procesowego, przy
czym wada wskazująca na nieważność decyzji musi tkwić w samej decyzji, co oznacza,
iż jej następstwem winno być rażące naruszenie prawa materialnego. Uznano przy tym,
że zasada orzekania przez organ w postępowaniu nieważnościowym na podstawie
stanu prawnego i faktycznego istniejącego w dacie wydania decyzji ostatecznej, której
dotyczy wniosek o stwierdzenie nieważności, nie oznacza zakazu przeprowadzenia
postępowania dowodowego, z urzędu lub na wniosek strony, celem ustalenia stanu
faktycznego istniejącego w dacie wydania tej decyzji. Organ w okolicznościach sprawy,
w której nie przeprowadzono przed wydaniem decyzji żadnego postępowania
dowodowego winien przeprowadzić postępowanie dowodowe celem stwierdzenia, czy
rażące naruszenie przepisów postępowania doprowadziło do skutków w postaci
rażącego naruszenia przepisów prawa materialnego i niezasadnego orzeczenia
o przejęciu własności gospodarstwa rolnego.
20
3. Ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami
administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.)
W sprawie II SA/Gd 143/14 odrzucono skargę na postanowienie
Samorządowego Kolegium Odwoławczego w przedmiocie zwrotu kosztów
postępowania poniesionych przez stronę w związku z postępowaniem prowadzonym
przed Kolegium o ustalenie, ze aktualizacja opłaty rocznej z tytułu użytkowania
wieczystego nieruchomości nie jest uzasadniona. Sąd stwierdził, że kwestionowanie
orzeczenia o kosztach może nastąpić wyłącznie w sprzeciwie od orzeczenia kolegium,
wniesionym w trybie art. 80 ust. 4 ustawy o gospodarce nieruchomościami. Jeżeli
sprzeciw dotyczy wyłącznie kosztów postępowania, właściwy sąd rozstrzyga o kosztach
postępowania postanowieniem wydanym na posiedzeniu niejawnym (art. 80 ust. 4),
przy czym sądem właściwym jest sąd powszechny, albowiem spory na gruncie opłat
za użytkowanie wieczyste są sporami cywilnoprawnymi. Sprawa wysokości opłaty
z tytułu użytkowania wieczystego jest sprawą cywilną rozstrzyganą w drodze
postępowania cywilnego, a nie administracyjnego. W przypadku postanowienia
o kosztach ustawa o gospodarce nieruchomościami w sposób jednoznaczny wskazuje
na wniesienie sprzeciwu (jeżeli sprzeciw dotyczy wyłącznie kosztów postępowania),
zastępującego odwołanie i zażalenie, a zatem skoro w przypadku kosztów sądowych
służy prawo do wniesienia sprzeciwu, to właściwy do rozstrzygnięcia o kosztach
postępowania będzie sąd powszechny, a nie administracyjny. W konsekwencji skargę
na postanowienie Kolegium w przedmiocie kosztów postępowania sąd administracyjny
uznał za niedopuszczalną.
W sprawie II SA/Gd 134/14 rozstrzygając o zachowaniu terminu do wniesienia
skargi zajęto stanowisko, że brak jest podstaw do uznania, że dniem złożenia
wezwania do usunięcia naruszenia prawa jest dzień nadania wezwania na poczcie.
Brak jest bowiem normy prawnej w tym zakresie, stanowiącej, że datą wniesienia pisma
jest data jego nadania w urzędzie pocztowym. Przepisy art. 57 § 5 pkt 2 k.p.a. i art. 83
§ 3 p.p.s.a. nie znajdują w tym przypadku zastosowania, wezwanie to jest bowiem
kierowane poza postępowaniem administracyjnym jak i sądowoadministracyjnym. Datą
wniesienia pisma jest zatem zgodnie z ogólną regułą data w jakiej jego adresat mógł
zapoznać się z jego treścią.
III SAB/Gd 3/14
Odrzucając skargę na bezczynność Prezydenta Miasta w przedmiocie zwrotu
kosztów przejazdu do urzędu pracy Sąd wskazał, że Prezydent Miasta nie miał
jakichkolwiek podstaw prawnych do wydania aktu administracyjnego, o jakim mowa
w art. 3 § 2 pkt 1- 4a ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed
sądami administracyjnymi (t.j.: Dz. U. z 2012 r., poz. 270 ze zm. dalej jako „p.p.s.a.”).
Brak jest bowiem w przepisach obowiązującego prawa (w tym w ustawie z dnia
20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy – tekst jednolity:
Dz. U. z 2013 r., poz. 674 ze zm.) normy kompetencyjnej uprawniającej organ
administracji publicznej do wydania aktu administracyjnego w przedmiocie refundacji
kosztów stawiennictwa bezrobotnego w powiatowym urzędzie pracy.
21
Wezwanie skarżącego do osobistego stawiennictwa w powiatowym urzędzie
pracy nie miało miejsca w ramach postępowania administracyjnego prowadzonego
w indywidualnej sprawie. Okoliczność ta wyłącza zatem możliwość przyznania zwrotu
kosztów z powołaniem się na regulację zawartą w art. 56 § 1 k.p.a.
Skoro zaś zaskarżona bezczynność nie mieści się w granicach bezczynności,
o jakiej mowa w art. 3 § 2 pkt 8 p.p.s.a., to skargę której jest przedmiotem należało
odrzucić.
III SA/Gd 490/14
Sąd odrzucił skargę na postanowienie Dyrektora Izby Celnej w przedmiocie
wszczęcia postępowania administracyjnego w sprawie zarejestrowania
i zabezpieczenia urzędowymi pieczęciami dokumentacji oraz urzędowego sprawdzenia
punktu gier na automatach o niskich wygranych wskazując, że przedmiotem
zaskarżenia było postanowienie odmawiające wszczęcia postępowania w sprawie
zarejestrowania i zabezpieczenia urzędowo pieczęciami przez organ celny
dokumentacji - „Raportów miesięcznych przychodów z gier na automatach o niskich
wygranych” oraz odmawiające wszczęcia postępowania w sprawie przeprowadzenia
w określonym punkcie urzędowego sprawdzenia.
W podstawie prawnej tego postanowienia powołano art. 165a § 1 ustawy z dnia
29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz. U z 2012 r., poz. 749 ze zm.). Przepis
ten stanowi, że gdy żądanie, o którym mowa w art. 165, zostało wniesione przez osobę
niebędącą stroną lub z jakichkolwiek innych przyczyn postępowanie nie może być
wszczęte, organ podatkowy wydaje postanowienie o odmowie wszczęcia
postępowania. Art.165 Ordynacji podatkowej mówi natomiast o żądaniu wszczęcia
postępowania podatkowego. Zatem zastosowanie art. 165 a § 1 Ordynacji podatkowej,
podlegające kontroli sądowoadministracyjnej ogranicza się do postanowień,
rozstrzygających o odmowie wszczęcia postępowania podatkowego – będącego
odmianą właściwego postępowania administracyjnego. Odmowa wszczęcia
postępowania, nie będącego postępowaniem administracyjnym, pomimo powołania
jako podstawy prawnej przepisu art. 165a § 1 Ordynacji podatkowej nie może zostać
uznana za należącą do właściwości sądu administracyjnego. Jeśli bowiem nawet organ
rozważając kwestie dotyczące postępowania kontrolnego wydał postanowienie,
powołując w nim art. 165a Ordynacji podatkowej, to nie uczynił go w ten sposób
postanowieniem wydanym w postępowaniu administracyjnym, o którym mowa w art. 3
§ 2 pkt 2 p.p.s.a.
Ani dokonanie urzędowego sprawdzenia ani opatrzenie złożonych przez
przedsiębiorcę raportów miesięcznych urzędowymi pieczęciami nie odpowiada cechom
postępowania administracyjnego polegającym na przyznaniu (odmowie przyznania)
uprawnienia, lub nałożeniu obowiązku na dany podmiot. Są to natomiast czynności
związane z kompetencjami kontrolnymi organów Służby Celnej. Zatem także akt
polegający na odmowie wszczęcia postępowania w tym przedmiocie nie podlega
kontroli sprawowanej przez sądy administracyjne - nie należy bowiem do żadnego
z przedmiotów zaskarżenia wymienionych w art. 3 § 2 i 3 p.p.s.a.
22
III SA/Gd 249/14
Sąd odrzucił skargę Prezydenta Miasta na decyzję Wojewody w przedmiocie
zameldowania na pobyt stały w lokalu będącym własnością Gminy wskazując, iż bez
względu na przedmiot sprawy i jego rzeczywisty związek z interesem prawnym gminy,
gmina nie jest stroną postępowania administracyjnego w sprawie indywidualnej
z zakresu administracji publicznej, dotyczącej osoby trzeciej, w której decyzje wydaje
wójt tej gminy. Gmina i żaden jej organ nie są uprawnieni do zaskarżenia do sądu
administracyjnego decyzji organu odwoławczego.
Sąd podniósł, że Trybunał Konstytucyjny, który w wyroku z dnia 29 października
2009r., sygn. akt K 32/08 (Dz. U. nr 187, poz. 1456) zajmował się konstytucyjnością
art. 33 § 1 i 2 oraz art. 50 § 1 p.p.s.a. w mawianym wyżej zakresie, uznał, że przepisy
te są zgodne z Konstytucją. Stwierdził, że przepisy te są zgodne z art. 165 ust. 1 i 2
Konstytucji „również przy takiej interpretacji, która odmawia jednostkom samorządu
terytorialnego prawa do uczestniczenia w postępowaniu sądowoadministracyjnym oraz
prawa do wnoszenia skarg do sądów administracyjnych w sytuacji, w której organ danej
jednostki rozpatrywał sprawę administracyjną i wydał decyzję administracyjną
w pierwszej instancji”.
W rezultacie skarga wniesiona przez Prezydenta Miasta tj. organ, który wydał
decyzję w pierwszej instancji, niemający z zasady legitymacji skargowej, podlegała
odrzuceniu.
Zdolność sądowa przed sądem administracyjnym w sprawach o udostępnienie
informacji publicznej:
Postanowieniem wydanym w sprawie II SAB/Gd 39/14 na podstawie art.58 § 1
pkt 5 ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi sąd odrzucił
skargę na bezczynność wniesioną przeciwko oddziałowi spółki z ograniczoną
odpowiedzialnością w przedmiocie udostępnienia informacji publicznej. Sąd stwierdził,
że skierowanie skargi przeciwko oddziałowi spółki jest niedopuszczalne z uwagi na brak
zdolności sądowej oddziału takiej spółki, który to nie podlega uzupełnieniu w trybie
art. 31 § 1 ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Wskazał
przy tym, że również z przepisów ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie
do informacji publicznej nie wynika, by zawierała ona odrębne, szczególne
unormowania, które wyposażałyby oddział przedsiębiorcy w zdolność sądową
i pozwalały występować takiemu oddziałowi samodzielnie, niezależnie
od przedsiębiorcy, w postępowaniu sądowoadministracyjnym.
W sprawie II SAB/Gd 105/14 Sąd odrzucił skargę na bezczynność Okręgowego
Sądu Dyscyplinarnego Okręgowej Izby Radców Prawnych w przedmiocie udostępnienia
informacji publicznej z powodu braku zdolności sądowej tego podmiotu w rozumieniu
art. 25 ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Art. 4 ust. 1
pkt 2 ustawy o dostępie do informacji publicznej stanowi, że obowiązane
do udostępniania informacji publicznej są w szczególności organy samorządów
gospodarczych i zawodowych. Okręgowy sąd dyscyplinarny jest organem samorządu
radców prawnych powołanym do rozpoznawania spraw dyscyplinarnych radców
prawnych. Zgodnie z treścią art. 42 ust. 1 ustawy o radcach prawnych (Dz.U. z 2014 r.,
23
poz. 637 ze zm.) organami samorządu są: Krajowy Zjazd Radców Prawnych, Krajowa
Rada Radców Prawnych, Wyższa Komisja Rewizyjna, Wyższy Sąd Dyscyplinarny,
zgromadzenie okręgowej izby radców prawnych, rada okręgowej izby radców
prawnych, okręgowa komisja rewizyjna i okręgowy sąd dyscyplinarny. Wskazać
jednakże należy, że stosownie do treści art. 5 ust. 2 tej ustawy jednostkami
organizacyjnymi samorządu posiadającymi osobowość prawną są wyłącznie okręgowe
izby radców prawnych i Krajowa Izba Radców Prawnych. Okręgowy sąd dyscyplinarny
nie posiada odrębnej podmiotowości (zdolności) prawnej, albowiem żaden z przepisów
takiej osobowości mu nie przyznaje. Zatem tylko okręgowa izba radców prawnych
(lub też Krajowa Izba Radców Prawnych) może być stroną w postępowaniu ze skargi
na bezczynność w sprawie udostępnienia informacji publicznej.
W sprawie II SAB/Gd 7/14 odrzucono skargę z powodu braku zdolności sądowej
kierownika kliniki Uniwersyteckiego Centrum Klinicznego w sprawie dotyczącej
bezczynności w udostępnieniu informacji publicznej. Sąd stwierdził, że kierownik kliniki
nie jest podmiotem, którego działanie lub bezczynność mogłoby być przedmiotem
skargi do sądu administracyjnego. Uniwersyteckie Centrum Kliniczne jest podmiotem
prowadzącym działalność leczniczą - samodzielnym publicznym zakładem opieki
zdrowotnej. Klinika Hematologii i Transplantologii jest natomiast jednostką
organizacyjną - oddziałem Uniwersyteckiego Centrum Klinicznego. Kierownikowi kliniki
ustawodawca przypisał wyłącznie odpowiedzialność za działalność dydaktyczną
i badawczą. Kierownik podmiotu leczniczego jest zaś osobą uprawnioną do kierowania
podmiotem wykonującym działalność leczniczą i jego reprezentowania na zewnątrz
(art. 2 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej - Dz.U.
z 2013 r., poz. 217).
Z kolei w sprawie II SAB/Gd 155/14 została odrzucona skarga na bezczynność
Zarządu Okręgowego Polskiego Związku Łowieckiego w przedmiocie udostępnienia
informacji publicznej. Sąd wskazał, że art. 4 ust. 1 pkt 5 ustawy o dostępie do informacji
publicznej stanowi, że obowiązane do udostępniania informacji publicznej
są w szczególności podmioty reprezentujące inne osoby lub jednostki organizacyjne,
które wykonują zadania publiczne lub dysponują majątkiem publicznym. Wyjaśnić przy
tym należy, że w art. 4 ust. 1 pkt 5 chodzi o samodzielne odrębne osoby lub też
jednostki organizacyjne wykonujące zadania publiczne. Są to wyodrębnione
na podstawie przepisów ustrojowych podmioty, a nie ich wewnętrzne niesamodzielne
jednostki organizacyjne. W toku postępowania sądowoadministracyjnego
reprezentować takie osoby lub jednostki mogą jedynie ich właściwie umocowane
organy lub osoby uprawnione do działania w ich imieniu (art. 28 ustawy - Prawo
o postępowaniu przed sądami administracyjnymi). Organy uprawnione
do reprezentowania wskazują właściwe przepisy powołujące do życia lub regulujące
funkcjonowanie jednostki, a także statut danej jednostki (J.P.Tarno, Prawo
o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, Komentarz, Warszawa 2012, str.108).
Z przepisów ustawy z dnia 13 października 1995 r. Prawo łowieckie (Dz.U. z 2013 r.,
poz. 1226) wynika, że w strukturze organizacyjnej zrzeszenia podmiotowość prawną,
a co za tym idzie także zdolność sądową, mają jedynie Polski Związek Łowiecki i koła
24
łowieckie. Zarząd Okręgowy jest statutowym organem Polskiego Związku Łowieckiego.
Ze statutu wynika, że zarząd okręgowy w szczególności realizuje uchwały właściwych
organów zrzeszenia i zarządza, w ramach udzielonych pełnomocnictw, funduszami
i majątkiem zrzeszenia pozostającymi w dyspozycji okręgu oraz wykonuje zadania
zlecone przez Zarząd Główny (§ 133). Zarząd Okręgowy nie jest zatem podmiotem,
którego działanie lub bezczynność mogłoby być przedmiotem skargi do sądu
administracyjnego. Nie wynika to również z przepisów ustawy o dostępie do informacji
publicznej.
4. Ustawa z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym
w administracji (t.j. Dz.U. z 2012 r., poz. 1015 ze zm.)
I SA/Gd 1664/13
Zwrot koniecznych wydatków związanych z wykonywaniem dozoru (art. 102 § 2
u.p.e.a.) następuje w momencie wykazania koniecznych wydatków poniesionych przez
konkretnego dozorcę w stosunku do określonego pojazdu. Na dozorcy ciąży obowiązek
wykazania poniesionych kosztów. Dyspozycja art. 102 § 2 u.p.e.a. nie zakłada ustalenia
wydatków odpowiadających przeciętnym wydatkom związanym z dozorowaniem rzeczy
danego rodzaju, lecz dotyczy udokumentowanych wydatków konkretnego dozorcy.
I SA/Gd 503/14
Przepis art. 123 ust. 1 ustawy z dnia 11 października 2013 r. o wzajemnej
pomocy przy dochodzeniu podatków, należności celnych i innych należności
pieniężnych (Dz. U z 2013 r. poz. 1289) ma zastosowanie także do postępowania
zabezpieczającego prowadzonego na podstawie przepisów ustawy o
postępowaniu egzekucyjnym w administracji.
W toku postępowania zabezpieczającego prowadzonego do majątku skarżącego
organ egzekucyjny dokonał zabezpieczenia należności pieniężnych poprzez zajęcie
w dniu 13 maja 2013 r. wierzytelności pieniężnych z rachunków bankowych u dłużników
zajętych wierzytelności będących bankami. W dacie dokonania zajęcia
zabezpieczającego obowiązywał art. 159 u.p.e.a., wprowadzający ograniczenie czasu
trwania zabezpieczenia i przewidujący możliwość przedłużenia trwania tego
zabezpieczenia postanowieniem wydawanym na wniosek wierzyciela. Na podstawie tej
regulacji organ egzekucyjny wydał w dniu 17 lipca 2013 r., na wniosek wierzyciela,
postanowienie o przedłużeniu do dnia 31 grudnia 2013 r. terminu zabezpieczenia
ww. należności pieniężnych. W trakcie biegu wskazanego terminu istotnej zmianie
uległa treść art. 159 u.p.e.a. Na podstawie art. 111 pkt 47 ustawy z dnia
11 października 2013 r. o wzajemnej pomocy przy dochodzeniu podatków, należności
celnych i innych należności pieniężnych (Dz.U. z 2013 r., poz. 1289), która weszła
w życie w dniu 21 listopada 2013 r., przepis art. 159 u.p.e.a. został zmieniony w ten
sposób, że zniesiono konieczność przedłużania terminu zabezpieczenia należności
pieniężnych. Zgodnie z przepisem przejściowym zawartym w art. 123 ust. 1 ustawy
z dnia 11 października 2013 r. o wzajemnej pomocy przy dochodzeniu podatków,
należności celnych i innych należności pieniężnych, do postępowań egzekucyjnych
w administracji wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie ustawy,
25
mają zastosowanie przepisy dotychczasowe, z zastrzeżeniem ust. 2-6. Spór w sprawie
dotyczył interpretacji zawartego w tym przepisie pojęcia „postępowań egzekucyjnych
w administracji”. Zdaniem strony chodziło o wąskie rozumienie tego pojęcia, w związku
z czym jej zdaniem przepis ten nie miał zastosowania do postępowania
zabezpieczającego. Sąd podzielił natomiast stanowisko organu, że we wskazanym
przepisie chodzi o szerokie rozumienie pojęcia ”postępowań egzekucyjnych
w administracji”, obejmujące także postępowanie zabezpieczające.
I SA/Gd 591/14
Prowadzenie egzekucji administracyjnej na podstawie nieostatecznej decyzji
administracyjnej związane jest z ryzykiem późniejszego uchylenia postanowienia
o wszczęciu postępowania egzekucyjnego. Organ egzekucyjny ma prawo wszcząć
i prowadzić egzekucję na podstawie decyzji nieostatecznej, której nadano rygor
natychmiastowej wykonalności, jednakże to on ponosi ryzyko stwierdzenia wadliwości
tej decyzji, jeżeli podmiot zobowiązany nie ponosi winy w zakresie doprowadzenia
do działań organu. W postępowaniu egzekucyjnym należy odpowiednio stosować
zasadę z art. 262 § 1 k.p.a., a więc nie można obciążać strony kosztami postępowania,
jeżeli nie wynikły one z jej winy.
Sąd stanął na stanowisku, że w rozumieniu przepisu art. 64c § 3 ustawy
o postępowaniu egzekucyjnym w administracji "niezgodność z prawem" oznacza
również uchylenie decyzji będącej podstawą wystawienia skierowanego do egzekucji
tytułu wykonawczego. W ocenie Sądu niezgodnym z prawem prowadzeniem
postępowania egzekucyjnego jest również sytuacja, gdy egzekucję tę wszczęto
i prowadzono na podstawie nieostatecznej decyzji organu podatkowego, a następnie
okazało się, że na skutek uchylenia decyzji przez organ odwoławczy zobowiązanie
podatkowe jest nienależne.
Nieostateczna decyzja podatkowa może być wprawdzie podstawą do wszczęcia
i prowadzenia postępowania egzekucyjnego, co w wielu przypadkach warunkuje jego
skuteczność, jednakże ryzyko prawidłowości tego postępowania nie może –
w demokratycznym państwie prawnym – obciążać obywatela.
W przypadku uchylenia decyzji nieostatecznej będącej podstawą wystawienia
tytułu wykonawczego i umorzenia postępowania uznać należy, że w konsekwencji
przeprowadzona egzekucja okazała się niezgodna z prawem, a koszty egzekucyjne
zostały pobrane nienależnie. W tej sytuacji na zasadzie cyt. art. 64c § 3 u.p.e.a. organ
egzekucyjny zobowiązany jest zwrócić pobrane koszty egzekucyjne wraz z ustawowymi
odsetkami.
26
WYDZIAŁ I
ZOBOWIĄZANIA PODATKOWE
1. Ustawa z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych
(t.j. Dz. U. z 2014 r. poz. 851 ze zm.)
I SA/Gd 707/14
Ponieważ spółki osobowe nie mają statusu podatnika podatku dochodowego,
wybrany przez nie rok obrotowy nie jest jednocześnie ich rokiem podatkowym.
Kategoria roku podatkowego dotyczy wyłącznie wspólników spółek osobowych, którzy
ewentualnie prowadzą własne księgi rachunkowe.
Przedmiotem sporu w rozpoznawanej sprawie jest kwestia możliwości określenia
przez spółkę komandytowo-akcyjną, której akcjonariuszami są osoby fizyczne,
a komplementariuszem osoba prawna, roku obrotowego innego niż rok kalendarzowy,
a w konsekwencji ustalenia, czy taka spółka będzie zobligowana do zamknięcia ksiąg
rachunkowych i sporządzenia sprawozdania finansowego na dzień 31 grudnia 2013 r.
i stosowania przepisów ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym
od osób prawnych (Dz. U. z 2011 r. Nr 74, poz. 397 ze zm.) na podstawie art. 4 ustawy
z dnia 8 listopada 2013 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych,
ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz ustawy o podatku tonażowym
(Dz. U. z 2013 r. poz. 1387), w brzmieniu nadanym tą ustawą.
W ocenie Sądu, skoro ustawodawca w art. 4 ustawy zmieniającej posługuje się
pojęciem roku obrotowego, to możliwość utożsamienia go z rokiem podatkowym musi
jasno wynikać z zapisów ustawy.
W przepisie tym brakuje zapisów, z których wynikałoby, że SKA w przypadku gdy
jej akcjonariuszem była osoba fizyczna, ma obowiązek zamknięcia roku obrotowego
na dzień 31 grudnia, zatem nie można było skonstruować normy nie znajdującej oparcia
w tekście aktu prawnego, a jedynie wyinterpretowanej w oparciu o pozajęzykowe
dyrektywy interpretacyjne.
Nie bez znaczenia jest również fakt, że przepis art. 4 ust. 1 ustawy zmieniającej
dotyczy w sposób wyraźny u.p.d.o.f. i u.p.d.o.p., zatem ustawodawca wprost
przewidział sytuację, że do osób fizycznych będących akcjonariuszami w SKA należy
stosować przepisy u.p.d.o.f. w brzmieniu z 31 grudnia 2013 r. w zakresie m.in. ustalania
przychodów i kosztów z tytułu uczestnictwa w takiej spółce. Tym samym, ustawodawca
przewidział istnienie SKA, które w 2014 r. nie będą podatnikami podatku dochodowego
od osób prawnych, a akcjonariuszami tych spółek będą osoby fizyczne. Gdyby uznać,
że rok obrotowy takich spółek zawsze jest rokiem kalendarzowym, nie byłoby w ogóle
konieczności wprowadzania przepisów przejściowych (rok obrotowy zawsze zaczynałby
się 1 stycznia 2014 r.).
Analogiczny pogląd został wyrażony w wyroku w sprawie sygn. akt I SA/Gd
650/14.
I SA/Gd 344/14
Zapłata wynagrodzenia za nabycie udziałów własnych w celu ich umorzenia,
dokonana przez spółkę kapitałową na rzecz jej wspólnika w formie niepieniężnej,
27
nie skutkuje powstaniem po stronie spółki przychodu w rozumieniu przepisów ustawy
o podatku dochodowym od osób prawnych.
Analiza rodzajów przychodów, wymienionych w art. 12 ust. 1 u.p.d.o.p. prowadzi
do wniosku, że przychód to definitywne przysporzenie majątkowe. Źródłem przychodu
może być w związku z tym odpłatne zbycie rzeczy, czyli takie zbycie, w wyniku którego
po stronie podatnika powstanie przysporzenie. Wskutek wypłaty wynagrodzenia
za umorzone udziały skarżąca spółka nie uzyska żadnego przysporzenia majątkowego.
Zmniejszą się wprawdzie w bilansie pasywa spółki (kapitał zakładowy), jednak
jednocześnie nastąpi zmniejszenie jej aktywów o majątek oddany udziałowcowi jako
wynagrodzenie (por. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 8 sierpnia
2012r., II FSK 1384/10, www.orzeczenia.nsa.gov.pl).
W art. 12 ust. 4 pkt 3 u.p.d.o.p. (w brzmieniu obowiązującym w 2013 r.)
ustawodawca wprost wskazał, że do przychodów nie zalicza się zwróconych udziałów
lub wkładów w spółdzielni, umorzenia udziałów lub akcji w spółce, w tym kwot
otrzymanych z odpłatnego zbycia udziałów (akcji) na rzecz spółki w celu umorzenia tych
udziałów (akcji) oraz wartości majątku otrzymanego w związku z likwidacją osoby
prawnej - w części stanowiącej koszt ich nabycia bądź objęcia, a także zwróconych
udziałowcom (akcjonariuszom) dopłat wniesionych do spółki zgodnie z odrębnymi
przepisami - w wysokości określonej w złotych na dzień ich faktycznego wniesienia.
Żaden przepis powołanej ustawy nie wskazuje, by zapłata za umorzone udziały
w formie niepieniężnej powodowała powstanie po stronie spółki przychodu
podatkowego.
Sąd zauważył, że przeniesienie praw własności do lokali, stanowiące rozliczenie
zobowiązania wobec udziałowca, nie ma charakteru odpłatnego zbycia prawa
rzeczowego (art. 14 ust. 1 u.p.d.o.p.). Jest ono jednostronną czynnością prawną
polegającą na przeniesieniu prawa do nieruchomości na wspólnika, którego udziały
zostaną umorzone na podstawie uchwały zgromadzenia wspólników. W opisanej przez
stronę skarżącą we wniosku sytuacji, po stronie spółki nie wystąpi żadne trwałe
przysporzenie, które powiększałoby jej majątek i które mogłoby być potraktowane jako
osiągnięcie przychodu podlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób
prawnych.
2. Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych
(t.j. Dz.U. z 2012 r., poz. 361 ze zm.)
I SA/Gd 1683/13
W przedmiotowej sprawie spółdzielcza kasa oszczędnościowo – kredytowa
wskazała, że w związku ze świadczeniem usług prowadzenia rachunku
oszczędnościowo – rozliczeniowego prowadzi akcje promocyjne, w ramach których
przyznaje nagrody, np. w postaci uznania konta kwotą nieprzekraczającą 760 zł,
przekazania karty podarunkowej o takiej wartości albo przekazania upominku. Skarżąca
uznała, że dokonywane przez nią świadczenia stanowią nagrody związane
ze sprzedażą premiową i są zasadniczo zwolnione z opodatkowania podatkiem
dochodowym od osób fizycznych.
28
Sąd stanął na stanowisku, że pojęcie sprzedaży użyte w art. 21 ust. 1 pkt 68
ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych winno być postrzegane w szerszym
znaczeniu niż to, jakie nadane zostało mu przez przepisy ustawy z dnia 23 kwietnia
1964 r. Kodeks cywilny.
Pojęcie sprzedaży premiowanej obejmuje nie tylko transakcje towarowe,
ale także usługowe. Z punktu widzenia zwolnienia (jak i ewentualnego opodatkowania)
kwot otrzymywanych nieodpłatnie w ramach sprzedaży premiowej nie ma zasadniczo
znaczenia, czy zostały one przekazane osobom fizycznym w związku ze świadczeniem
usług, czy ze sprzedażą towarów.
I SA/Gd 749/14
W przypadku gdy rozwiedzeni rodzice dziecka nie ustalili proporcji kwoty
odliczenia ulgi na małoletnie dziecko, obojgu z nich przysługuje odliczenie w wysokości
połowy przewidzianej przepisami ulgi.
Przedmiotem sporu w niniejszej sprawie była kwestia związana
z przysługiwaniem ulgi na podstawie art. 27 f u.p.d.o.f. rozwiedzionym rodzicom
dziecka.
Z okoliczności sprawy wynikało, że ojciec małoletnich dzieci skarżącej nie został
pozbawiony władzy rodzicielskiej, władza ta została ograniczona do wykonywania
czynności wymienionych w wyroku rozwodowym, tj. do współdecydowania o istotnych
sprawach dzieci, w szczególności co do ich miejsca zamieszkania, wyboru kierunku
nauki i zawodu. Jak wynika z akt sprawy ojciec dzieci realizuje, chociaż w niewielkich
zakresie, swoje uprawnienia do kontaktów z dziećmi.
W ocenie Sądu, biorąc pod uwagę treść art. 95 § 1 k.c., również ojcu dzieci
przysługuje prawo do ulgi prorodzinnej, o której mowa w art. 27f u.p.d.o.f., w związku
z wykonywaniem władzy rodzicielskiej.
Skoro w rozpatrywanej sprawie rodzice dzieci nie ustalili proporcji odliczenia dla
każdego z nich, a ojciec dzieci odliczył w swoim zeznaniu podatkowym połowę kwoty
przysługującej ulgi, to organy podatkowe zasadnie uznały, że skarżącej przysługuje
odliczenie w takiej samej wysokości.
Organy podatkowe nie są uprawnione do ingerowania w osobiste sprawy
podatników, rozwiązywania konfliktów pomiędzy rodzicami, a zatem nie mogą
ingerować w sposób podziału ulgi. Organy nie są również uprawnione do pozbawienia
prawa do odliczenia ojca dzieci, który również wykonuje władzę rodzicielską nad
małoletnimi dziećmi, chociaż w ograniczonym zakresie.
I SA/Gd 317/14
Data wskazana w art. 45 ust.1 ustawy o podatku dochodowym od osób
fizycznych, do której należy złożyć zeznanie podatkowe, jest terminem, do upływu
którego można złożyć i odwołać wniosek o wspólnym lub odrębnym rozliczaniu się
małżonków. Po upływie tego dnia żadne oświadczenia woli w tym zakresie nie mogą
wywołać skutków prawnych.
W sprawie sporna była kwestia, czy po terminie do złożenia deklaracji za dany
rok podatkowy, małżonkowie, którzy złożyli wspólne zeznanie, mogą poprzez złożenie
korekty deklaracji dobrowolnie zrezygnować ze wspólnego rozliczenia podatku.
29
Sąd stanął na stanowisku, że skarżąca i jej mąż, mając zamiar skorzystania
z możliwości łącznego opodatkowania dochodów za 2008 r., mogli złożyć stosowne
oświadczenie do 30 kwietnia 2009 r. Zmiana przedmiotowego oświadczenia była
możliwa do dnia 30 kwietnia 2009 r. Po tej dacie możliwe jest jedynie dokonanie korekty
danych zawartych w zeznaniu. Korekta nie oznacza jednak możliwości zmiany
pierwotnego oświadczenia, w którym małżonkowie skorzystali z prawa do łącznego
opodatkowania osiąganych przez nich dochodów. Takie oświadczenie złożone
po 30 kwietnia roku następującego po roku podatkowym nie wywołuje skutków
prawnych i nie może być podstawą do stwierdzenia nadpłaty.
Należy mieć na uwadze, że czym innym jest złożenie korekty zeznania
podatkowego, a czym innym złożenie oświadczenia o wspólnym opodatkowaniu
małżonków. Deklaracja podatkowa, zatem także zeznanie podatkowe, jest formą
oświadczenia wiedzy podatnika w zakresie faktów mających znaczenie dla powstania
i wysokości zobowiązania podatkowego. W konsekwencji jedynie oświadczenia wiedzy
zawarte w deklaracjach podatkowych podlegają korekcie na zasadach określonych
w Ordynacji podatkowej. Skoro zatem oświadczenie o wyborze wspólnego
opodatkowania nie jest jedynie oświadczeniem wiedzy, ale oświadczeniem woli, jego
cofnięcie (odwołanie) nie może skutecznie nastąpić poprzez korektę zeznania.
W przypadku wyboru wspólnego opodatkowania małżonków przepisy prawa
podatkowego określają termin, do którego takie oświadczenie może być skutecznie
złożone - 30 kwietnia roku następującego po roku podatkowym. W związku z tym tylko
do tego dnia można złożyć oświadczenia o łącznym opodatkowaniu dochodów
osiąganych przez małżonków. Nie budzi wątpliwości, że do upływu tego dnia możliwa
jest również zmiana tego oświadczenia - bez ograniczeń co do ilości zmian oraz bez
wskazywania jakichkolwiek ich przyczyn. Po tej dacie złożenie nowego, zmienionego
oświadczenia jest niedopuszczalne i prawnie nieskuteczne.
I SA/Gd 838/14
Świadczenia mieszkaniowe wypłacane żołnierzowi przez Wojskową Agencję
Mieszkaniową na podstawie ustawy o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych RP objęte
są zwolnieniem określonym w art. 21 ust. 1 pkt 47c ustawy o podatku dochodowym
od osób fizycznych.
W ocenie Sądu wskazany przepis jest na tyle czytelny, że już zastosowanie
wykładni językowej pozwala odczytać treść wynikającej z niego normy prawnej.
Wykładnia systemowa, uwzględniająca przepisy ustawy z dnia 22 czerwca 1995 r.
o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 2010 r. Nr 206,
poz. 1367 ze zm.), w tym art. 24 ust. 3, jedynie potwierdza, że świadczenie
mieszkaniowe, jako pochodzące z dotacji budżetowej i przyznane przez agencję
rządową, powinno podlegać przedmiotowemu zwolnieniu. Cel regulacji rekonstruowany
zarówno w oparciu o treść ustawy podatkowej, jak i ustawy nowelizującej, nie daje
podstaw do przyjęcia, że zakres zwolnienia opisanego w art. 21 ust. 1 pkt 47c u.p.d.p.f.
obejmuje tylko świadczenia otrzymywane przez przedsiębiorców.
30
I SA/Gd 696/14
Problem w sprawie sprowadzał się do rozstrzygnięcia, czy zbycie udziału
w nieruchomości nabytego przez skarżącą w drodze dziedziczenia po zmarłym mężu,
skutkuje powstaniem przychodu na podstawie art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a) ustawy z dnia
26. lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. z 2000 r., nr 14,
poz. 176 ze zm.).
W ocenie Sądu brak jest podstaw do przyjęcia, że skarżąca wraz z mężem,
z którym pozostawała w majątkowym ustroju małżeńskim (wspólności ustawowej),
nabyła w 1993 r. spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, a następnie w dniu
22 lutego 2008 r. w wyniku dziedziczenia po zmarłym mężu, nabyła udział w tym prawie
w 1/6 (połowa odziedziczonej 1/3 udziału), wobec czego odpłatne zbycie tej części
udziału (1/6) podlega opodatkowaniu na podstawie art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a) u.p.d.o.f.
Współwłasność małżeńska, stanowiąca szczególny rodzaj współwłasności, jest
współwłasnością bezudziałową (niewyodrębnioną), a w czasie jej trwania małżonkowie
samodzielnie nie mogą rozporządzać swoimi prawami do majątku wspólnego jako
całości. Wspólność ta obejmuje cały zbiór praw majątkowych takich jak własność i inne
prawa rzeczowe czy wierzytelności. Nadto współwłasność łączna, w tym wypadku
wspólność majątkowa, różni się od ułamkowej tym, że nie można w niej określić ilości
udziałów każdego współwłaściciela. Obu właścicielom przysługuje pełne prawo do całej
masy majątkowej w niej zawartej. Z uwagi na wspólność majątkową, nie można
wyodrębnić udziałów, które skarżąca oraz – odrębnie – jej mąż posiadali w chwili
nabycia nieruchomości w małżeństwie.
Zdaniem Sądu, skoro małżonkowie nabyli raz nieruchomość do majątku
wspólnego, do niepodzielnej ręki, to skarżąca nie mogła nabyć jej powtórnie. Wobec
powyższego nie można też przyjąć, że pięcioletni termin określony w art. 10 ust. 1 pkt 8
lit. a) u.p.d.o.f., biegnie od daty nabycia nieruchomości w drodze spadku przez
skarżącą.
I SA/Gd 789/14
Świadczenie uzyskane na podstawie ugody pozasądowej nie korzysta
ze zwolnienia z opodatkowania przewidzianego w art. 21 ust. 1 pkt 3 lit. g) u.p.d.o.f.
W stanie faktycznym sprawy ustalono, że skarżącym zostało wypłacone
odszkodowanie z tytułu śmierci syna w wypadku komunikacyjnym. Podmiotem, który
dokonał wypłaty odszkodowania była spółka, której współpracownikiem i pracownikiem
był syn skarżących.
Sąd stanął na stanowisku, że wykładnia przepisu art. 21 ust. 1 pkt 3 lit. g) ustawy
o podatku dochodowym od osób fizycznych prowadzi do wniosku, iż odszkodowania,
których wysokość bądź zasady ustalania wynikają wprost z przepisów prawa,
przyznawane na podstawie ugody zawartej przed sądem, korzystają ze zwolnienia
podatkowego, a odszkodowania, do których podatnik nabył prawo w drodze ugody, lecz
zawartej poza sądem, nie są wolne od podatku. Nie można rozciągnąć zwolnienia
podatkowego na odszkodowania wynikające z ugód innych niż zawarte przed sądem,
gdyż mogłoby to prowadzić do ukrywania pod pozorem odszkodowań innych
dochodów. Brak podstaw prawnych do zrównania podatkowych skutków zawarcia
ugody sądowej i pozasądowej, co potwierdza dodatkowo analiza nowego brzmienia
31
wskazanego przepisu art. 21 ust. 1 pkt 3 lit. g) u.p.d.o.f. obowiązującego od dnia
21 czerwca 2008 r.
I SA/Gd 1419/13
Sprawa dotyczy tzw. „ulgi mieszkaniowej”, o której mowa w przepisie art. 21
ust. 1 pkt 32 lit. a i lit. e up.d.o.f. (w brzmieniu obowiązującym w 2006 r.)
Podatnik (wraz z małżonką) dokonał sprzedaży nieruchomości stanowiącej lokal
mieszkalny, przy czym sprzedaż ta nastąpiła przed upływem pięciu lat od końca roku
kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie tej nieruchomości. Następnie,
małżonkowie zawarli umowę kredytu, który przeznaczony został na: pokrycie części
kosztów zakupu nieruchomości gruntowej, pokrycie części kosztów budowy domu
mieszkalnego oraz spłatę kredytu zaciągniętego wcześniej na zakup wspomnianego
lokalu mieszkalnego. Sąd uznał, że zwolnieniu od opodatkowania na podstawie
przepisu art. 21 ust. 1 pkt 32 lit. e ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych
podlegają kwoty wydatków poniesione na spłatę kredytu wyłącznie w części
odpowiadającej spłacie kredytu przyznanego bezpośrednio na realizację celów
mieszkaniowych określonych w art. 21 ust. 1 pkt 32 lit. a ww. ustawy.
I SA/Gd 532/14
Wnioskodawca (będący polskim rezydentem) posiada 100 % akcji na okaziciela
w trzech spółkach belgijskich i rozważa możliwość wniesienia aportem ww. akcji
do spółki akcyjnej w Luksemburgu.
We wniosku o indywidualną interpretację przepisów podatkowych wskazano,
że w późniejszym okresie może zaistnieć sytuacja, w której zostałby obniżony kapitał
zakładowy w spółce luksemburskiej poprzez obniżenie nominalnej wartości akcji
(za wynagrodzeniem). Według prawa luksemburskiego, obniżenie kapitału w spółce
luksemburskiej jest jedynie zwrotem wkładów wniesionych na pokrycie kapitału, stąd też
jest zwolnione z podatku w Luksemburgu. Wypłata środków uzyskanych przez
akcjonariusza w wyniku obniżenia kapitału (poprzez obniżenie wartości nominalnej
akcji) nie jest traktowana w Luksemburgu jak wypłata dywidendy dla akcjonariusza.
W związku z powyższym zadano m.in. pytanie, jak i na jakiej podstawie
wnioskodawca powinien ustalić przychody i koszty uzyskania przychodów dla transakcji
obniżenia kapitału zakładowego w spółce akcyjnej w Luksemburgu, „w szczególności,
czy przychody i koszty uzyskania przychodów mogą zostać ustalone w oparciu
o przepis art. 24 ust. 5d oraz art. 22 ust. 1f ustawy o podatku dochodowym od osób
fizycznych, tj. czy takimi kosztami byłaby proporcjonalnie ustalona wartość nominalna
akcji objętych przez wnioskodawcę w ww. spółce, w wyniku wniesienia aportem do niej
akcji spółek belgijskich”.
Sąd wyraził pogląd, że treść art. 24 ust. 5d u.p.d.o.f. przez odwołanie wprost
do treści art. 22 ust. 1f ustawy, nakazuje w przypadku umorzenia udziałów objętych
w zamian za akcje innych spółek, ustalić koszt uzyskania przychodu z umorzenia
nabytych w ten sposób udziałów, w wartości nominalnej umarzanych udziałów.
32
I SA/Gd 964/14
We wniosku o indywidualną interpretację podatkową sformułowano pytanie,
czy powiększenie majątku wspólnego małżonków umową zawartą na podstawie art. 47
§ 1 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (t.j. Dz.U. z 2012r.
Nr 788 ze zm.) o spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego, stanowiące
dotąd przedmiot majątku odrębnego jednego z małżonków, stanowi dla drugiego
małżonka nabycie, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 p.d.f.
Sąd stanął na stanowisku, że zawarcie małżeńskiej umowy majątkowej,
na podstawie której dokonano objęcia wspólnością majątkową spółdzielczego
własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego, nie stanowi dla drugiego małżonka
nabycia, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku
dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. z 2012 r. poz. 361 ze zm.).
Okres pięcioletni, o którym mowa w przepisie art. 10 ust. 1 pkt 8 ww. ustawy
należy liczyć od daty nabycia prawa przez małżonka, do którego majątku odrębnego
prawo to pierwotnie należało.
I SA/Gd 1507/13
Wynagrodzenie za wzniesione lub nabyte przez użytkownika wieczystego
budynki i urządzenia nie stanowi odszkodowania, którego otrzymanie objęte jest
zwolnieniem od podatku dochodowego na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 lub pkt 29
u.p.d.o.f. Wynagrodzenie to zaliczyć należy do przychodów z innych źródeł, o którym
mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 u.p.d.f.
W związku z wygaśnięciem użytkowania wieczystego wskutek upływu okresu
ustalonego w umowie podatnik otrzymał od gminy wynagrodzenie, o którym mowa
w art. 33 ust. 2 u.g.n. za wzniesione przez niego lub nabyte na własność budynki i inne
urządzenia równe wartości tych budynków i urządzeń określonej na dzień wygaśnięcia
użytkowania wieczystego. W wyniku przetargu zorganizowanego przez gminę podatnik
ponownie nabył prawo użytkowania wieczystego gruntu oraz budynek. Na poczet
wylicytowanej w przetargu należności wnioskodawcy zaliczono kwotę należnego
mu wynagrodzenia, pozostała część dopłacona została w gotówce. Spór w sprawie
dotyczył tego, czy uzyskany na podstawie art. 33 ust. 2 u.g.n. przychód stanowi
przychód z odpłatnego zbycia nieruchomości, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8
u.p.d.f., co wiązałoby się z możliwością zastosowania zwolnienia przychodu
z opodatkowania w związku z wydatkowaniem na tzw. cele mieszkaniowe, o którym
mowa w art. 21 ust. 1 pkt 131 u.p.d.f., czy też przychód z innych źródeł (art. 10 ust. 1
pkt 9 u.p.d.f.). Sąd stanął na stanowisku, że jest to przychód, o którym mowa w art. 10
ust. 1 pkt 9 u.p.d.f. Ponadto uznał, że skoro w art. 33 ust. 2 u.g.n. mowa jest
o wynagrodzeniu, to przychód ten nie może być uznany za odszkodowanie zwolnione
od podatku dochodowego na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 lub pkt 29 u.p.d.f.
I SA/Gd 1615/13
Wynagrodzenie za wzniesione lub nabyte przez użytkownika wieczystego
budynki lub inne urządzenia (art. 33 ust 2 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r.
o gospodarce nieruchomościami – t.j. Dz.U. z 2014 r., poz. 518 ze zm.) nie stanowi
33
odszkodowania objętego zwolnieniem przewidzianym w art. 21 ust 1 pkt 29 lub pkt 3
u.p.d.o.f.
Sąd wyraził pogląd, że wynagrodzenie otrzymane na podstawie art. 33 ust. 2
ustawy o gospodarce nieruchomościami nie stanowi przychodu, o którym mowa
w art. 10 ust. 1 pkt 8 u.p.d.o.f., wygaśnięcie użytkowania wieczystego nie jest bowiem
zbyciem nieruchomości lub prawa. Wykluczenie tak osiągniętego przychodu ze źródła,
jakim jest odpłatne zbycie, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 u.p.d.o.f., a także brak
możliwości zakwalifikowania do innych, wymienionych w pkt 1-7 tego przepisu
powoduje, że podlega zaliczeniu do przychodów z innych źródeł, o których mowa
w art. 10 ust. 1 pkt 9 u.p.d.o.f.
I SA/Gd 736/11
Jeżeli zbycie nieruchomości (także w drodze zamiany) nie ma na celu uniknięcia
wywłaszczenia przymusowego, a dokonywane jest w ramach normalnego obrotu
cywilnoprawnego, to przychód z takiego zbycia nie jest objęty zwolnieniem, o którym
mowa w art. 21 ust. 1 pkt 29 u.p.d.o.f., zbycie to nie następuje bowiem "na cele
uzasadniające wywłaszczenie", nawet jeżeli jego przedmiotem jest nieruchomość
przeznaczona w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego na cele
publiczne.
Podatnik nabył w drodze darowizny, niezabudowną działkę gruntu. Prawo
własności tej nieruchomości podatnik przeniósł na rzecz Gminy na mocy umowy
zamiany z dnia 5 czerwca 2008r., otrzymując w zamian inne niezabudowne działki
gruntu oraz dopłatę. Wobec zbytej w drodze umowy zamiany nieruchomości
nie planowano przeprowadzenia procedury jej wywłaszczenia, jakkolwiek była ona
w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego przeznaczona na cele
publiczne. Podatnik uważał, że przychód uzyskany przez niego z tego tytułu objęty jest
zwolnieniem od opodatkowania na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 29 u.p.d.o.f.,
stanowiącego, że wolne od podatku dochodowego są przychody (…) z tytułu
odpłatnego zbycia nieruchomości na cele uzasadniające jej wywłaszczenie (…)
stosownie do przepisów o gospodarce nieruchomościami. Sąd uznał, że skoro zbycie
nieruchomości nastąpiło w trybie zwykłego obrotu cywilnoprawnego, a nie w ramach
procedury wywłaszczeniowej, o której mowa w przepisach ustawy o gospodarce
nieruchomościami, to omawiane zwolnienie od podatku nie miało zastosowania.
I SA/Gd 526/14
Na gruncie przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych spółka jawna
nie jest podatnikiem, zatem nie może być stroną postępowania podatkowego
w przedmiocie podatku dochodowego od osób fizycznych.
Przychodu ze sprzedaży nieruchomości, o którym mowa w art. 19 ust. 1
u.p.d.o.f., nie uzyskuje spółka jawna, lecz jej wspólnik, stąd wezwanie w trybie art. 19
ust. 4 u.p.d.o.f. powinno być skierowane do niego. Skierowanie wezwania do spółki
jawnej nie stanowi wypełnienia warunku zawartego w tym przepisie, umożliwiającego
ustalenie wartości rynkowej przedmiotu sprzedaży na podstawie opinii biegłego lub
biegłych.
34
Organ podatkowy pierwszej instancji nie wdrożył procedury określonej w art. 19
ust. 4 u.p.d.o.f. i nie wezwał podatnika do podwyższenia ceny lub wyjaśnienia przyczyn
podania ceny znacznie odbiegającej od wartości rynkowej zbytych nieruchomości
a jedynie dopuścił jako dowody materiały zgromadzone w toku postępowania
kontrolnego. Skarżący pozbawiony został prawa do udziału w przeprowadzeniu dowodu
z opinii biegłego, zasadniczego dla kwestii ustalenia wysokości podstawy
opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych.
I SA/Gd 256/14
Przepis art. 27b ust. 4 pkt 1 u.p.d.o.f. nie ma zastosowania, w sytuacji gdy chodzi
o taką składkę na ubezpieczenie zdrowotne, której podstawą wymiaru jest dochód
(przychód) zwolniony od podatku na podstawie umów o unikaniu podwójnego
opodatkowania, których stroną jest Rzeczpospolita Polska. Wykładnia gramatyczna
prowadzi do wniosku, że przy spełnieniu pozostałych przesłanek z art. 27b ust. 1 pkt 2
oraz ust. 4 u.p.d.o.f., w każdym innym przypadku omawiane obniżenie znajdzie
zastosowanie. Będzie ono przysługiwało zarówno w przypadku, gdy podstawą wymiaru
składki jest dochód nie zwolniony od podatku na podstawie umów o unikaniu
podwójnego opodatkowania, których stroną jest Rzeczpospolita Polska, jak również
wówczas, gdy przewidziany został jakikolwiek inny algorytm obliczania wysokości
składki na ubezpieczenie zdrowotne, w tym gdy w żaden sposób nie został
on powiązany z uzyskiwanym przez podatnika dochodem - o ile taki sposób ustalenia
składki na obowiązkowe ubezpieczenie zdrowotne przewidują przepisy innego
niż Rzeczpospolita Polska państwa członkowskiego Unii Europejskiej lub innego
państwa należącego do Europejskiego Obszaru Gospodarczego, lub Konfederacji
Szwajcarskiej.
Spór dotyczył dopuszczalności odliczenia na podstawie art. 27b u.p.d.o.f.
opłaconych w Niemczech przez skarżących składek na ubezpieczenie zdrowotne.
Sąd stwierdził, że ustalona przez organ odwoławczy okoliczność, że podstawą
obliczenia składki na obowiązkowe ubezpieczenie zdrowotne nie był uzyskany przez
podatników dochód przy jednoczesnym ustaleniu obowiązkowego charakteru składki,
nie oznacza automatycznie pozbawienia prawa do odliczenia składek, w sytuacji gdy
taki sposób ustalenia ich wymiaru przewidują przepisy dotyczące obowiązkowego
ubezpieczenia zdrowotnego obowiązujące na terenie Niemiec.
3. Ustawa z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym
od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (Dz.U. Nr 144,
poz. 930 ze zm.)
I SA/Gd 1660/13
Podatnik korzystający z opodatkowania w formie karty podatkowej, zmienił
miejsce prowadzenia działalności, o czym zobowiązany był powiadomić naczelnika
urzędu skarbowego w terminie 7 dni od daty zmiany. Spór w sprawie dotyczył tego,
kiedy takie powiadomienie zostało przez podatnika dokonane. Skarżący stał
na stanowisku, iż złożony przez niego w dniu 15 czerwca 2011r. wniosek o zmianę
wpisu w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej [EDG-1]
35
w zakresie oznaczenia przedsiębiorstwa, wznowienia działalności gospodarczej oraz
zmiany miejsca wykonywania działalności, jest powiadomieniem, o którym mowa
w art. 36 ust. 7 ustawy.
W ocenie Sądu wypełnienie we wniosku o zmianę wpisu w Centralnej Ewidencji
i Informacji o Działalności Gospodarczej rubryki 14 "Adres głównego miejsca
wykonywania działalności gospodarczej" (ze wskazaniem nowego adresu prowadzenia
działalności) nie jest zawiadomieniem, o którym mowa art. 36 ust. 7 ustawy z dnia
20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów
osiąganych przez osoby fizyczne.
4. Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług
(Dz.U. z 2011 r., nr 177, poz. 1054 ze zm.)
I SA/Gd 391/14
W sytuacji gdy podatnik dokonujący odliczenia podatku naliczonego
wynikającego z wydatków związanych z czynnościami opodatkowanymi oraz
z czynnościami niepodlegającymi podatkowi nie jest w stanie jednoznacznie przypisać
wydatków do jednej z tych kategorii czynności, nie ma prawnych podstaw odliczenia
częściowego wedle proporcji określonej na podstawie art. 90 ust. 3 ustawy z dnia
11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054
ze zm.). Wartość czynności niepodlegających w ogóle opodatkowaniu nie wchodzi
bowiem do sumy wartości obrotów ustalanych dla potrzeb liczenia proporcji sprzedaży.
Prawo do odliczenia podatku naliczonego przysługuje podatnikowi niezależnie
od tego, jaki charakter (bezpośredni czy pośredni) ma związek pomiędzy transakcją
nabycia towaru lub usługi a prowadzoną działalnością opodatkowaną, a zwłaszcza
niezależnie od tego, w jakim stopniu (określonym procentowo czy ułamkowo) nabyte
towary lub usługi są wykorzystywane dla potrzeb opodatkowanej działalności podatnika.
I SA/Gd 1363/13
Gdy rzeczywistym celem dokonanych transakcji było jedynie uzyskanie
nienależnych zysków polegających na nieuprawnionym uzyskaniu podatku naliczonego,
a w konsekwencji obniżeniu zobowiązania podatkowego są to czynności mające
na celu obejście przepisów prawa podatkowego poprzez stworzenie mechanizmu
służącego uzyskaniu podatku naliczonego związanego z zakupem towarów. W związku
z tym zostały spełnione przesłanki, o których mowa w art. 58 § 1 k.c.
Działania polegające na wykreowaniu transakcji, które nie miały gospodarczego
uzasadnienia, lecz służyły jedynie zmniejszeniu obowiązku wobec Skarbu Państwa nie
mogą być tolerowane i akceptowane przez organy skarbowe oraz sądy administracyjne.
Jeżeli transakcje spełniają formalne przesłanki przewidziane w przepisach prawa, w tym
ustawy o podatku od towarów i usług, ale skutkowały uzyskaniem korzyści podatkowej
(zmniejszeniem kwoty zobowiązania podatkowego), które było sprzeczne z celem tych
przepisów, stronie nie przysługuje prawo do obniżenia podatku należnego o podatek
naliczony wykazany w fakturach zgodnie z przepisem art. 88 ust. 3a pkt 4 lit. c) ustawy
o podatku od towarów i usług.
36
I SA/Gd 365/14
Przedmiotem wniosku o indywidualną interpretację podatkową była stawka
podatku od towarów i usług, jaką należy stosować przy sprzedaży kawy i innych
napojów, a w szczególności, czy odrębnej stawce podlega usługa przygotowania
napoju, a odrębnej sam towar, który jest w ramach tej usługi sprzedawany.
Sąd wskazał, że usługi związane z wyżywieniem - gastronomiczne, cateringowe
(PKWiU 56) zgodnie z § 7 ust. 1 pkt 1 w związku z poz. 7 zał. nr 1 rozporządzenia
Ministra Finansów z dnia 4 kwietnia 2011 r. sprawie wykonania niektórych przepisów
ustawy o podatku od towarów i usług (t.j. Dz. U. z 2013 r., poz. 247 ze zm.) podlegają
opodatkowaniu 8% stawką podatku. Stawka ta nie ma jednak zastosowania
do wymienionych w tym akcie towarów, do których stosuje się stawkę podstawową
w wysokości 23 %, jeśli są serwowane w ramach usługi związanej z wyżywieniem.
I SA/Gd 1467/13
Pojęciu „nadzór nad bezpieczeństwem żeglugi” zawartemu w art. 83 ust. 1 pkt 11
u.p.t.u. należy nadać takie znaczenie, jakie wynika z reguł wykładni językowej oraz
wykładni systemowej zewnętrznej i celowościowej. Czynności nadzoru nad
bezpieczeństwem są ograniczone podmiotowo tylko do organów inspekcyjnych.
Skarżący działający w imieniu armatora świadczył usługi polegające
na nadzorowaniu budowy czterech statków do połowu krewetek. Świadczona na rzecz
właściciela statków oraz w ramach umowy zawartej ze spółką praca nie stanowiła usług
nadzoru nad bezpieczeństwem żeglugi morskiej w rozumieniu art. 83 ust. 1 pkt 11
u.p.t.u., mimo że skarżący wskazywał, iż rząd Angoli jako organ inspekcyjny powierzył
skarżącemu zadania związane z szeroko pojętym bezpieczeństwem żeglugi morskiej.
I SA/Gd 984/14
Strona skarżąca na poczet przyszłych dostaw paliwa otrzymywała zaliczki
od kontrahenta, z tym, że w dacie wpłaty zaliczek nie była znana data tankowania i ilość
paliwa, które ma być dostarczone.
Sąd stwierdził, że dla uznania wpłaconej kwoty jako zaliczki na poczet
wykonanych usług w rozumieniu art. 19a ust. 8 ustawy z dnia 11 marca 2004 r.
o podatku od towarów i usług, istotne jest nie tylko, aby przyszłe świadczenie było
określone w sposób jednoznaczny co do rodzaju towaru bądź usługi, tzn. w sposób
umożliwiający ich identyfikację, ale również wykazanie, że w momencie wpłaty zaliczki
strony nie mają woli dokonywania zmian świadczenia w przyszłości
I SA/Gd 1656/13
Obrót z odpłatnego zbycia przez gminę mienia komunalnego, takiego jak
nieruchomości gruntowe, lokale mieszkalne czy usługowe ujętego w środkach trwałych
i używanych przez gminę w działalności, nie powinien być uwzględniany przy kalkulacji
wartości współczynnika struktury sprzedaży, o którym mowa w art. 90 ust. 3 ustawy
o VAT.
Zwrot "używanie mienia na potrzeby swojej działalności" zawarty w art. 90 ust. 5
ustawy o VAT obejmuje każdy rodzaj wykorzystywania nieruchomości w ramach
37
prowadzonej działalności; bez znaczenia przy tym jest, czy przed sprzedażą
te nieruchomości znajdowały się w faktycznym posiadaniu Gminy, czy też zostały
oddane w posiadanie zależne na podstawie umów cywilnoprawnych (najem czy
dzierżawa).
Zgodnie z art. 90 ust. 5 ustawy o VAT, do obrotu, o którym mowa w ust. 3,
nie wlicza się obrotu uzyskanego z dostawy towarów i usług, które na podstawie
przepisów o podatku dochodowym są zaliczane przez podatnika do środków trwałych
oraz wartości niematerialnych i prawnych podlegających amortyzacji, oraz gruntów
i praw wieczystego użytkowania gruntów, jeżeli są zaliczane do środków trwałych
podatnika - używanych przez podatnika na potrzeby jego działalności. Sąd podzielił
pogląd strony skarżącej, że w powołanym przepisie chodzi o szerokie rozumienie
pojęcia "używanie" obejmujące także przypadki oddania nieruchomości w najem bądź
dzierżawę.
I SA/Gd 242/14
Zgodnie z art. 86 ust. 1 ustawy o VAT, w zakresie, w jakim towary i usługi
wykorzystywane są do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi, o którym
mowa w art. 15 ustawy o VAT, przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku
należnego o kwotę podatku naliczonego, z zastrzeżeniem art. 114, art. 119 ust.4, art.
120 ust. 17 i 19 oraz art. 124 ustawy o VAT.
Prawo to przysługuje wówczas, gdy zostaną spełnione określone warunki,
tzn. odliczenia tego dokonuje podatnik podatku od towarów i usług oraz gdy towary
i usługi, z których nabyciem podatek został naliczony, są wykorzystywane do czynności
opodatkowanych.
W sprawie kwestię sporną stanowiło ustalenie, czy istnieje związek pomiędzy
poniesionymi przez stronę skarżącą wydatkami na realizację budowy miejsc
postojowych dla pojazdów na terenie lasów wraz z wyposażeniem tych miejsc
w urządzenia turystyczno-wypoczynkowe (wiatę, stoły, ławy, ogrodzenie, kosze
na śmieci oraz tablice informacyjne) a sprzedażą opodatkowaną (ochrona
i zagospodarowanie lasu).
O pośrednim związku z działalnością podatnika można mówić wówczas, gdy
zakup towarów i usług nie przyczynia się bezpośrednio do uzyskania przychodu przez
podatnika, np. poprzez ich odsprzedaż, lecz poprzez wpływ na ogólne funkcjonowanie
przedsiębiorstwa jako całości przyczynia się do generowania przez dany podmiot
obrotów.
O ile budowa miejsc postojowych jest elementem zrównoważonej gospodarki
leśnej, o tyle obowiązek ochrony i zagospodarowania lasu został nałożony
na nadleśnictwo na mocy obowiązujących przepisów prawa, w związku z czym istniał
on zanim nadleśnictwo otrzymało stosowne certyfikaty. Brak jest natomiast choćby
pośredniego wpływu działań mających na celu ochronę i zagospodarowanie lasu
poprzez budowę miejsc postojowych na jakość rosnącego drzewa, które będzie przez
skarżącego sprzedawane.
38
I SA/Gd 176/14
Wskazane w art. 42 ust. 11 u.p.t.u. dokumenty uzupełniające nie muszą
potwierdzać faktu dostarczenia towaru na terytorium innego państwa członkowskiego,
lecz mają wskazywać, że nastąpiła wewnątrzwspólnotowa dostawa, czyli transakcja
polegająca na wywozie towarów z terytorium Polski w wykonaniu czynności
określonych w art. 7 u.p.t.u. na terytorium państwa członkowskiego inne niż terytorium
Polski.
I SA/Gd 1541/13
Sprawa dotyczyła pytania zawartego we wniosku o indywidualną interpretację
przepisów prawa podatkowego, czy w związku z przyszłym ewentualnym odpłatnym
udostępnieniem inwestycji (boisko sportowe, świetlica) na rzecz klubów
sportowych/stowarzyszeń, Gminie przysługiwać będzie prawo do odliczenia podatku
naliczonego związanego z wydatkami na zakup towarów i usług związanych z realizacją
tych inwestycji oraz czy realizacja prawa do odliczenia podatku naliczonego w stosunku
do wydatków dotyczących tych inwestycji nastąpi:
- w stosunku do zakupów towarów i usług poniesionych w przeszłości – w oparciu
o regulacje zawarte w art. 91 ust. 7 ustawy o VAT, tj. w oparciu o przepisy dotyczące
tzw. korekty wieloletniej,
- w stosunku do zakupów towarów i usług poniesionych po rozpoczęciu odpłatnego
udostępniania tych inwestycji – w oparciu o art. 86 ust. 10 ww. ustawy.
Sąd wskazał, że zgodnie z art. 91 ust. 7 ustawy o VAT konieczność korekty
powstaje w sytuacji, gdy zmieniło się prawo do obniżenia kwoty podatku należnego
o kwotę podatku naliczonego od tego towaru lub usługi. Przepis ten stanowi podstawę
do korygowania podatku naliczonego przy zakupie towaru bądź usługi, jeżeli post fatum
zmianie ulegnie ich przeznaczenie. Jeśli zatem obliczenie podatku naliczonego przez
skarżącą Gminę nie było możliwie w trakcie realizacji inwestycji (zakupy służyły
sprzedaży niepodlegającej opodatkowaniu), to planowana zmiana wykorzystywania
obiektów i przeznaczenie ich także do wykonywania czynności opodatkowanych
w zakresie odpłatnego wynajmu, powoduje, że Gmina może skorzystać z uprawnienia
do odliczenia podatku naliczonego, o którym mowa w art. 86 § 1 ww. ustawy o VAT,
stosując odpowiednio procedurę, do której odwołuje się art. 91 ust. 7a ustawy o VAT.
W zakresie stosowania art. 41 ust. 2 ustawy o VAT w związku z brzmieniem
poz. 186 załącznika nr 3 do tej ustawy orzecznictwo Wojewódzkiego Sądu
Administracyjnego w Gdańsku nie było jednolite. W wyroku z dnia 11 lutego 2014 r.
sygn. akt I SA/Gd 1649/13 skład opowiedział się za stosowaniem stawki 8 % jedynie
w zakresie wstępu do klubu, bez korzystania z urządzeń treningowych i rekreacyjnych.
W późniejszym wyroku z dnia 26 marca 2014 r. sygn. I SA/Gd 83/14 skład orzekający
uznał, że stawka VAT 8 % obejmuje także korzystanie z ww. urządzeń. Wojewódzki
Sąd Administracyjny w Gdańsku analogiczne stanowisko wyraził w wyroku z dnia
28 października 2014 r. sygn. akt I SA/Gd 1103/14, przy czym jeden z sędziów zgłosił
zdanie odrębne.
39
5. Ustawa z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych
(Dz.U. z 2014 r. poz. 849 ze zm.)
I SA/Gd 222/14
Rada Gminy podjęła uchwałę w sprawie określenia stawek podatku
od nieruchomości na 2014 r. Przepis § 2 ust. 1 uchwały przewidywał zwolnienie
od podatku budynków, budowli i gruntów lub ich wydzielonych części zajętych w celu
realizacji zadań własnych Gminy.
W zaskarżonej uchwale Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej orzekło
o nieważności przepisu § 2 ust. 1 uchwały Rady Gminy ze względu na to, że cytowane
zwolnienie ma charakter podmiotowo-przedmiotowy (jego treść wskazuje pośrednio
podmioty będące jednostkami organizacyjnymi gminy, które zostały powołane
do realizacji zadań własnych gminy), tymczasem przepis art. 7 ust. 3 ustawy
o podatkach i opłatach lokalnych upoważnia radę jedynie do wprowadzenia zwolnień
przedmiotowych.
Sąd uchylił zaskarżoną uchwałę, wyrażając pogląd, że zwolnienie z podatku
od nieruchomości budynków, budowli i gruntów lub ich wydzielonych części zajętych
na potrzeby realizacji zadań własnych gminy nie narusza przepisu art. 7 ust. 3 ustawy
o podatkach i opłatach lokalnych. Zwolnienie to ma charakter przedmiotowy, albowiem
nie wskazuje, nawet pośrednio, jej beneficjentów.
I SA/Gd 1012/14
Rada Gminy nie ma pełnej swobody przy wprowadzaniu zwolnień, co wynika
z natury prawnej zwolnienia podatkowego i wykładni systemowej przepisu art. 7 ust. 3
ustawy o podatkach i opłatach lokalnych. Przepis ten upoważnia jedynie wprowadzenia
dodatkowych zwolnień.
W przypadku podatku od nieruchomości zwolnienie powinno mieć charakter
całkowity, gdyż tylko wprowadzenie takiego zwolnienia dopuszcza art. 7 ust. 3 u.o.p.l.
Zamysłem ustawodawcy było bowiem, by zwolnienie podatkowe wynikało bezpośrednio
z wprowadzającego go aktu prawnego organu stanowiącego gminy.
Sąd stwierdził, że zwolnienie z podatku od nieruchomości wskazane w § 1
uchwały podatnik nabywa z mocy samej uchwały, po spełnieniu warunków wskazanych
w § 3 uchwały.
Treść § 4 uchwały, zgodnie z którym, warunkiem udzielenia zwolnienia
w podatku od nieruchomości jest złożenie przed rozpoczęciem prac nad realizacją
inwestycji wniosku o udzielenie zwolnienia, nie może być interpretowana jako podstawa
do odmowy prawa do zwolnienia z podatku od nieruchomości. Złożenie wniosku
o udzielenie zwolnienia jest jedynie deklarację podatnika, że zamierza skorzystać
ze zwolnienia.
I SA/Gd 167/14
W będącej przedmiotem skargi uchwale rada gminy wprowadziła obniżone
stawki podatku opłaty uzdrowiskowej dla określonej kategorii osób (osób
niepełnosprawnych, kombatantów, inwalidów wojennych). Powstała wątpliwość, czy
rada gminy była uprawniona do wprowadzenia takiego uregulowania, skoro art. 19
40
ust. 3 u.p.o.l. zakreśla radzie gminy możliwość stosowania zwolnień podatkowych
jedynie o charakterze przedmiotowym.
W ocenie Sądu obniżenie stawek podatku jest zwolnieniem od podatku, o którym
mowa w art.19 pkt 3 u.p.i o.l.
Użyte w tym przepisie sformułowanie "inne niż wymienione w ustawie zwolnienia
przedmiotowe" przesądza o tym, że zwolnienie może dotyczyć tylko i wyłącznie
przedmiotu opodatkowania. Przewidziane w zaskarżonej uchwale zwolnienie takiego
charakteru jednak nie ma, uzależnione jest bowiem od kryterium wyłącznie
podmiotowego - uwarunkowane jest ono określonym statusem podatnika, który musi
być osobą niepełnosprawną w stopniu znacznym, kombatantem lub inwalidą wojennym.
6. Ustawa z dnia 6 grudnia 2008 r. o podatku akcyzowym
(Dz.U. z 2011 r. Nr 108, poz. 626 ze zm.)
I SA/Gd 819/14
Spółka produkuje energię elektryczną, którą po części zużywa na potrzeby własne,
a częściowo sprzedaje operatorowi. Ponadto spółka kupuje energię elektryczną
na potrzeby własnej działalności u operatora.
Kupując energię elektryczną od operatora na własne potrzeby, spółka jest nabywcą
końcowym. Jednak uzyskując koncesję na wytwarzanie prądu utraciła ten status i dla
potrzeb podatku akcyzowego stała się podatnikiem.
Sąd uznał, że skarżący posiadając koncesję m.in. na wytwarzanie energii
elektrycznej nie są "nabywcą końcowym" w rozumieniu art. 2 ust. 1 pkt 19 ustawy z dnia
6 grudnia 2008 r. o podatku akcyzowym (tekst jednolity Dz. U. z 2011 r., Nr 108,
poz. 626 ze zm.). Ze względu na status podatnika - wytwórca energii elektrycznej
"posiadający koncesję" a nie "nabywca końcowy" - zastosowanie znajdują przepisy
art. 9 ust. 1 pkt 3 oraz art. 11 ust. 1 pkt 3 w/w ustawy. Zgodnie z tymi przepisami
sprzedaż energii elektrycznej podmiotowi posiadającemu jedną z czterech koncesji nie
podlega opodatkowaniu akcyzą (nie stanowi czynności opodatkowanej). Do czynności
opodatkowanej i powstania obowiązku podatkowego dochodzi dopiero na etapie
wykorzystania energii elektrycznej. W tej sytuacji skarżący w momencie zużycia energii
winni zadeklarować i zapłacić podatek na zasadzie samoobliczenia.
7. Ustawa z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn
(t.j. Dz.U. z 2009 r. Nr 93, poz. 768 ze zm.)
I SA/Gd 655/14
Zobowiązanie podatkowe w podatku od spadków i darowizn powstaje na skutek
wydania decyzji konstytutywnej, z dniem doręczenia decyzji organu podatkowego,
ustalającej wysokość tego zobowiązania (art. 21 § 1 pkt 2 Ordynacji podatkowej). Istotą
ekonomiczną podatku od spadków i darowizn jest przyrost majątkowy podatnika,
tj. wzbogacenie podatnika na skutek przejęcia majątku pod tytułem darmym, w wyniku
powiązań osobistych i rodzinnych pomiędzy spadkobiercą a spadkodawcą. Skoro
skarżący nie wykazał, że skutkiem dziedziczenia był przyrost czystej wartości majątku,
to nie było podstaw prawnych i faktycznych do merytorycznego rozstrzygnięcia sprawy
41
poprzez wydanie decyzji ustalającej wysokość zobowiązania w podatku od spadków
i darowizn.
W sytuacji gdy spadkobierca w wyniku spadkobrania nie uzyskał przyrostu czystej
wartości swojego majątku, zobowiązanie podatkowe w podatku od spadków i darowizn
nie powstał wobec niemożności określenia podstawy opodatkowania na podstawie
art. 7 ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn.
I SA/Gd 237/14
Organ podatkowy wydał decyzję ustalającą zobowiązanie podatkowe z tytułu
nabycia spadku po ojcu, gdyż podatnik zgłoszenia dokonał z uchybieniem
miesięcznego terminu określonego w art. 4a ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r.
o podatku od spadków i darowizn w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 stycznia 2007
r. do 31 grudnia 2008 r. Wyrokiem z dnia z dnia 4 czerwca 2013 r., sygn. akt P 43/11
(Dz.U. z 2013 r. poz. 692) Trybunał Konstytucyjny orzekł, że przepis ten jest
niekonstytucyjny w zakresie, w jakim przewiduje miesięczny termin złożenia zgłoszenia
właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego nabycia w drodze dziedziczenia
własności rzeczy lub praw majątkowych przez określone w tym przepisie osoby.
W związku z powyższym powstała wątpliwość, czy w związku z orzeczeniem TK należy
przyjąć, że spadkobierca nie jest ograniczony jakimkolwiek terminem, czy też przyjąć
w drodze analogii termin obowiązujący w aktualnym brzmieniu przepisu art. 4a ust. 1
pkt 1 u.p.s.d., tj. sześciomiesięczny.
Sąd stwierdził, że należy przyjąć w drodze analogii, odwołującej się do aktualnego
brzmienia art. 4a ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków
i darowizn, że przepis ten także w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2007 r. do 31
grudnia 2008 r., przewidywał sześciomiesięczny termin złożenia zgłoszenia właściwemu
naczelnikowi urzędu skarbowego nabycia w drodze dziedziczenia własności rzeczy lub
praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo,
ojczyma i macochę.
8. Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty
(t.j. Dz.U. z 2004 r., nr 256, poz. 2572 ze zm.)
I SA/Gd 318/14
Postępowanie dotyczące wpisu do ewidencji prowadzonej przez jednostkę
samorządu terytorialnego, które uregulowane zostało w art. 82 ustawy o systemie
oświaty, oraz postępowanie zmierzające do nadania szkole niepublicznej uprawnień
szkoły publicznej, wynikające z art. 85 ust. 3 ww. ustawy, to dwa oddzielne
postępowania.
Uprawnienia szkoły publicznej są nadawane konkretnej szkole, ale są one
ograniczone zakresem kształcenia. W świetle obowiązujących w tej mierze przepisów
możliwa jest zatem sytuacja, w której w pewnym zakresie (ograniczonym, np. poprzez
wymienienie poszczególnych zawodów) szkoła dysponować będzie uprawnieniami
szkoły publicznej, a w pozostałym takich uprawnień będzie pozbawiona.
42
Jeżeli szkoła posiadała uprawnienia szkoły publicznej pobranej z tytułu
kształcenia zawodowego dotacji nie sposób uznać za nienależną, natomiast jeżeli
została pobrana w nadmiernej wysokości.
W zakresie prawidłowości liczenia odsetek Sąd zauważył, że błędnie w sprawie
zastosowano przepis § 16 pkt 18 uchwały Rady Powiatu w sprawie ustalenia trybu
udzielania i rozliczania dotacji oraz trybu i zakresu kontroli prawidłowości
wykorzystywania dotacji udzielonych dla szkół i placówek zakładanych oraz
prowadzonych na terenie powiatu kwidzyńskiego przez podmioty inne niż ministrowie
i jednostki samorządu terytorialnego.
Zdaniem Sądu, przepis ten termin zwrotu dotacji uzależnia od daty stwierdzenia,
że dotacja pobrana została w nadmiernej wysokości. Wówczas zaczyna bieg
piętnastodniowy termin, którego upływ skutkuje koniecznością zwrotu przedmiotowej
dotacji. Tak ustalony termin zwrotu ma zatem niebagatelne znaczenie dla ustalenia
wysokości odsetek, wpływa bowiem na rozpoczęcie biegu terminu, od którego
przedmiotowe odsetki winny być naliczane. Przepis nakazuje, aby odsetki określać
od dnia następującego po terminie zwrotu. Według Sądu tożsame wnioski wypływają
z analizy art. 252 ust. 1 pkt 2 i ust. 6 pkt 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach
publicznych (Dz.U. nr 157, poz. 1240 ze zm.). Skutek "stwierdzenia nieprawidłowości",
o której mowa w pkt 18 § 16 Uchwały, należy łączyć z momentem zapoznania się
kontrolowanego z protokołem kontroli, a nie z jednostronną czynnością jego
sporządzenia przez organ kontrolujący. Sąd podkreślił, że tryb kontroli uchwalony przez
Radę Powiatu uchwałą z dnia 31 sierpnia 2009 r. nakłada na organ kontrolujący
obowiązek przedłożenia protokołu do podpisu kontrolowanej jednostce. Skuteczne
(wobec kontrolowanego) stwierdzenie nieprawidłowości powoduje rozpoczęcie biegu
piętnastodniowego terminu do dobrowolnego zwrotu dotacji i w konsekwencji stanowi
początek biegu terminu do naliczenia odsetek.
9. Ustawa z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku
w gminach (t.j. Dz.U. z 2013 r., poz. 1399 ze zm.)
I SA/Gd 85/14
W sprawie Sąd badał kwestię zdolności procesowej Przewodniczącego Rady
Gminy, który przedstawił uchwałę Rady Gminy upoważniającą do reprezentowania rady
w sprawie skargi wniesionej przez Prokuratora Prokuratury Okręgowej na uchwałę
Rady Gminy. Sąd uznał, że skoro do kompetencji rady gminy nie należy
reprezentowanie gminy na zewnątrz, to Rada Gminy nie mogła przenieść tej
kompetencji na jej Przewodniczącego w drodze uchwały. Zdolność procesową
do występowania w sprawie miał zatem Wójt Gminy.
Przedmiotem skargi była uchwała Rady Gminy w sprawie wzoru deklaracji
o wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi składanej przez
właścicieli nieruchomości położonych na terenie gminy. We wzorze tym nałożono
na mieszkańców obowiązek zakreślenia miesięcy, w których gospodarstwo domowe
zamieszkują czasowo mieszkańcy nieruchomości, wskazując jednocześnie,
że minimalny okres deklarowanego zamieszkania wynosi 6 miesięcy. Zapis ten uznany
został za sprzeczny z art. 6i pkt 1 ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu
43
czystości i porządku w gminach, w myśl którego obowiązek ponoszenia opłat
za gospodarowanie odpadami komunalnymi powstaje za każdy miesiąc, w którym dana
nieruchomość jest zamieszkiwana. Sąd uznał, że nie ma podstaw prawnych żądanie
od właściciela nieruchomości ponoszenia opłat za gospodarowanie odpadami
komunalnymi za te miesiące, w których dana nieruchomość nie jest zamieszkiwana.
I SA/Gd 674/14
Adresatami obowiązku złożenia deklaracji nie mogą być właściciele
poszczególnych nieruchomości zarządzanych przez skarżącą spółdzielnię, o czym
przesądza art. 27 ust. 2 ustawy z dnia15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach
mieszkaniowych (t.j. Dz.U. 2003 nr 119 poz. 1116z poz. zm.; dalej jako u.s.m.). Przepis
ten nie wyłącza zastosowania art. 2 ust. 3 ustawy z dnia 13 września 1996 r.
o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz. U. z 2013 r. poz. 1399 ze zm., dalej
jako, u.c.p.g.”).
Zgodnie z art. 27 ust. 2 zd. 1 u.s.m. zarząd nieruchomościami wspólnymi
stanowiącymi współwłasność spółdzielni jest wykonywany przez spółdzielnię jak zarząd
powierzony, o którym mowa w art. 18 ust. 1 ustawy o własności lokali choćby
właściciele lokali nie byli członkami spółdzielni. Zarząd wykonywany przez spółdzielnie
mieszkaniową jest zatem zarządem tożsamym z zarządem nieruchomością wspólną,
w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali,
co oznacza, że do spółdzielni mieszkaniowej ma zastosowanie art. 2 ust. 3 u.c.p.g.,
gdyż z przepisu tego wprost wynika, iż stosuje się go do osoby, która wykonuje zarząd
jak w ustawie o własności lokali.
I SA/Gd 404/14
Na spółdzielni mieszkaniowej sprawującej zarząd powierzony nad
nieruchomością wspólną w rozumieniu art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 24 czerwca 1994 r.
o własności lokali, spoczywa obowiązek złożenia deklaracji o wysokości opłaty
za gospodarowanie odpadami komunalnymi w stosunku do lokali mieszkalnych
stanowiących odrębną własność w budynkach, które znajdują się w zasobach
spółdzielni mieszkaniowej.
Sąd wskazał, że wyrokiem z dnia 28 listopada 2013 r. sygn. K 17/12 Trybunał
Konstytucyjny orzekł, że "art. 6 h i art. 6 m ust. 1 w zw. z art. 2 ust. 1 pkt 4 ustawy
o utrzymaniu czystości i porządku w gminach są zgodne z art. 2 Konstytucji RP."
Zgodnie z art. 6h u.c.p.g. właściciele nieruchomości, o których mowa w art. 6c,
są obowiązani ponosić na rzecz gminy, na terenie której są położone ich
nieruchomości, opłatę za gospodarowanie odpadami komunalnymi.
Pojęcie "właściciel nieruchomości" zdefiniowane zostało w art. 2 ust. 1 pkt 4
u.c.p.g. Ilekroć w ustawie jest mowa o właścicielu nieruchomości, rozumie się przez
to także współwłaścicieli, użytkowników wieczystych oraz jednostki organizacyjne
i osoby posiadające nieruchomości w zarządzie lub użytkowaniu, a także inne podmioty
władające nieruchomością. To na tych podmiotach zasadniczo ciążą obowiązki
wskazane w ustawie, również złożenia deklaracji o wysokości opłaty
za gospodarowanie odpadami komunalnymi oraz uiszczenia tej opłaty. Mocą przepisów
ustawy obowiązki właścicieli nieruchomości, o których mowa w art. 2 ust. 1 pkt 4
44
u.c.p.g. mogą wykonywać także inne podmioty. Jak stanowi bowiem art. 2 ust. 3
u.c.p.g., jeżeli nieruchomość jest zabudowana budynkami wielolokalowymi, w których
ustanowiono odrębną własność lokali, obowiązki właściciela nieruchomości obciążają
osoby sprawujące zarząd nieruchomością wspólną, w rozumieniu przepisów ustawy
z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali (tekst jednolity: Dz. U. z 2000 r. Nr 80,
poz. 903 ze zm. - dalej zwana w skrócie u.w.l.), lub właścicieli lokali, jeżeli zarząd nie
został wybrany. Regulacja ta stanowi lex specialis w stosunku do ogólnej normy art. 2
ust. 1 pkt 4 u.c.p.g., która przewidzianymi w ustawie obowiązkami obciąża właścicieli
nieruchomości. Zatem w sytuacji wskazanej w art. 2 ust. 3 u.c.p.g. wolą ustawodawcy,
obowiązki właścicieli lokali zostały przeniesione na inne podmioty - osoby sprawujące
zarząd nieruchomością wspólną.
45
WYDZIAŁ II
1. Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (t.j. Dz. U. z 2013 r.,
poz. 1409 ze zm.).
W sprawie II SA/Gd 345/14 dotyczącej nakazania właścicielowi nieruchomości
wyłączenia z użytkowania budynku w terminie natychmiastowym oraz zarządzającej
wykonanie dodatkowych określonych czynności sąd wskazał, że z art. 68 ustawy
z 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (Dz. U. 2013, poz. 1409 – tekst jedn. ze zm.)
wynika w sposób nie budzący wątpliwości, że przesłanką wydania nakazu opróżnienia
obiektu budowlanego jest bezpośrednie zagrożenie zawalenia się budynku, w którym
przebywają ludzie. Jest to więc sytuacja zaistnienia stanu nagłej konieczności, w którym
stan techniczny budynku stwarzać może niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia
ludzkiego, lub może grozić niepowetowaną szkodą materialną. Ocena stanu
technicznego budynku należy do organów nadzoru budowlanego, które dokonać winny
wcześniej oględzin obiektu. Wymóg ten jest wymogiem materialnoprawnym i stanowi
odstępstwo od ogólnej reguły wyrażonej w art. 75 § 1 k.p.a., z którego wynika, że jako
dowód należy dopuścić wszystko, co może przyczynić się do wyjaśnienia sprawy, a nie
jest sprzeczne z prawem. Sąd podkreślił przy tym, że uprawnienie organów
administracji wynikające z art. 68 pkt 1 ustawy - Prawo budowlane jest uprawnieniem
ograniczającym prawo własności. Przepis ten, mając na względzie ochronę prawa
własności, powinien być zatem interpretowany ściśle. Skoro stwierdzenie zaistnienia
potrzeby opróżnienia w całości lub w części budynku przeznaczonego na pobyt ludzi,
bezpośrednio grożącego zawaleniem oraz wydanie nakazu wyłączenia budynku
z użytkowania musi nastąpić na podstawie protokołu oględzin, to protokołu tego nie
można zastąpić innym dowodem.
W sprawie II SA/Gd 196/14, w której odmówiono skarżącym zatwierdzenia
projektu budowlanego i udzielenia pozwolenia na budowę budynku mieszkalnego
jednorodzinnego, wolnostojącego z uwagi na brak zgodności zamierzenia
inwestycyjnego z zapisami obowiązującego miejscowego planu zagospodarowania
przestrzennego sąd uznał, że postanowienia planu, ingerujące w prawo własności
powinny być jednoznaczne. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego
zatwierdzony uchwałą nr […] Rady Miasta, w § 23 pkt 3.4, dotyczącym zasad podziału
działek budowlanych, wprowadza kryterium minimalnej wielkości działek budowlanych,
wynoszące 1000 m2 oraz kryterium minimalnej szerokości frontów działek budowlanych
– 20 m. Jednocześnie, za zgodne z planem uznaje się działki mniejsze, ale istniejące
w dniu uchwalenia planu. Tymczasem, powierzchnia działki inwestorów wynosi 609 m2,
a szerokość jej frontu - 16 m. Działka ta wydzielona została na podstawie ostatecznej
decyzji podziałowej Burmistrza Gminy, wydanej po wejściu w życie ww. planu. W ocenie
sądu, stanowisko organów administracji odmawiające zatwierdzenia projektu
budowlanego i udzielenie pozwolenia na budowę nie znajduje uzasadnienia w treści
miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Plan ten nie określa bowiem
wymogów co do wielkości działki budowlanej umożliwiającej jej zabudowę domem
46
jednorodzinnym, nie zawiera zakazu budowy domów jednorodzinnych na działkach
o powierzchni mniejszej niż 1000 m² i mniejszym niż 20 m froncie. Postanowienia
dotyczące takiego zakazu winny być w sposób jednoznaczny zamieszczone
w postanowieniach planu zagospodarowania miejscowego. W konsekwencji, wszelkie
ustawowe ograniczenia prawa własności, w tym również ustalenia miejscowych planów
zagospodarowania przestrzennego, nie mogą być interpretowane rozszerzająco -
bardziej ograniczając prawo własności, niż wynika to z literalnego ich brzmienia.
Jednocześnie, sąd stwierdził, że takie postanowienia planu dotyczące zasad podziału
nieruchomości nie są skierowane do organu architektoniczno-budowlanego
zatwierdzającego projekt budowlany i wydającego pozwolenia na budowę, lecz
do organu właściwego w sprawie podziału nieruchomości (wójta, burmistrza lub
prezydenta miasta).
W sprawie II SA/Gd 235/14 oddalono skargę na decyzję nakazującą rozbiórkę
samowolnie wybudowanego nośnika reklamowego. W sprawie rozważano jakiemu
reżimowi Prawa budowlanego podlegało usytuowanie przedmiotowego nośnika
reklamowego. Z systematyki art. 29 Prawa budowlanego wynika jednoznacznie,
że ustawodawca w ust. 1 tego artykułu zwolnił z obowiązku uzyskania pozwolenia
na budowę roboty budowlane stanowiące budowę obiektu budowlanego, a w ust. 2 inne
niż budowa obiektu budowlanego roboty budowlane. A zatem zgodnie z art. 29 ust. 2
pkt 6 Prawa budowlanego pozwolenia na budowę nie wymaga wykonywanie innych niż
budowa robót budowlanych polegających na instalowaniu tablic i urządzeń
reklamowych. Zakres zastosowania tego przepisu budzi szereg wątpliwości
(por. A. Gliniecki, w: Prawo budowlane. Komentarz, red. A. Gliniecki, wyd.2, Warszawa
2014, s. 322-328). Wskazać jednakże należy, że z definicji zawartej w art. 3 pkt 7
Prawa budowlanego wynika, że roboty budowlane to budowa, a także prace polegające
na przebudowie, montażu, remoncie lub rozbiórce obiektu budowlanego. Zgodnie
z art. 3 pkt 6 Prawa budowlanego przez budowę należy natomiast rozumieć
wykonywanie obiektu budowlanego w określonym miejscu, a także odbudowę,
rozbudowę i nadbudowę obiektu budowlanego. Obiektami budowlanymi są budynki,
obiekty małej architektury oraz budowle. Z treści art. 3 pkt 3 Prawa budowlanego
wynika natomiast, że budowlą jest między innymi wolno stojące związane z gruntem
urządzenie reklamowe. Zdaniem Sądu instalowanie urządzeń reklamowych
w rozumieniu art. 29 ust. 2 pkt 6 Prawa budowlanego dotyczy zatem jedynie tych robót
budowlanych, które nie są wykonywaniem obiektu budowlanego w określonym miejscu,
a zatem budową w rozumieniu art. 3 pkt 6 Prawa budowlanego. Przepis art. 29 ust. 2
pkt 6 Prawa budowlanego ma wyłączne zastosowanie do urządzeń reklamowych innych
niż te, o których mowa w art. 3 pkt 3 Prawa budowlanego (por. wyroki NSA z 4 lutego
2014 r., II OSK 2989/12, z dnia 10 września 2010 r., II OSK 1360/09 i z dnia 11 maja
2012 r., II OSK 323/11, opublikowane w Centralnej Bazie Orzeczeń i Informacji
o Sprawach na stronie www.nsa.gov.pl ). Wbrew twierdzeniom skarżącej przez
wykonywanie obiektu budowlanego w określonym miejscu, co stanowi element
definiujący budowę (art. 3 pkt 6 Prawa budowlanego), należy również rozumieć
usytuowanie w określonym miejscu obiektu, który został wykonany w częściach,
elementach poza miejscem usytuowania, ustawienia, a następnie zmontowany, złożony
47
w jedną całość na terenie budowy. Takie metody budowy (montażu) urządzeń
reklamowych stosuje się coraz częściej w przekonaniu, że pozwoli to ominąć niektóre
przepisy Prawa budowlanego (art. 3 pkt 3 i 6), a w konsekwencji wymóg uzyskania
pozwolenia na budowę (por. A. Gliniecki, w: Prawo budowlane. Komentarz,
red. A. Gliniecki, wyd. 2, Warszawa 2014, s. 328). Fakt, że określony obiekt budowlany
został wykonany w znacznej części lub nawet w całości w innym miejscu, a następnie
przeniesiony i usytuowany w innym miejscu, nie może uzasadniać wniosku, że nie jest
to budowa rozumiana jako wykonywanie obiektu budowlanego w określonym miejscu.
Zdaniem Sądu prawidłowo stwierdziły orzekające w niniejszej sprawie organy
administracji obu instancji, że reklama jest trwale związana z gruntem, pomimo
że fundament na którym została umieszczona nie jest położony choćby częściowo
poniżej poziomu gruntu. Cecha "trwałego związania z gruntem" sprowadza się bowiem
do posadowienia obiektu na tyle trwale, by zapewnić mu stabilność i możliwość
przeciwdziałania czynnikom zewnętrznym, mogącym go zniszczyć lub spowodować
przesunięcie czy przemieszczenie na inne miejsce. O tym, czy urządzenie reklamowe
jest trwale związane z gruntem, nie decyduje metoda i sposób związania z gruntem,
ale to czy wielkość konkretnego urządzenia, jego konstrukcja, przeznaczenie i względy
bezpieczeństwa wymagają takiego trwałego związania z gruntem.
W sprawie II SA/Gd 177/14 oddalono skargę na decyzję wnoszącą sprzeciw
w sprawie zgłoszenia zamiaru budowy wolno stojącego parterowego budynku
gospodarczego. Sąd wskazał, że w orzecznictwie sądów administracyjnych budzi
wątpliwości zakres zwolnienia z obowiązku uzyskania pozwolenia wolno stojących
parterowych budynków gospodarczych. Analiza unormowania art. 29 Prawa
budowlanego i zakresu robót zwolnionych z obowiązku uzyskania pozwolenia
na budowę winna uwzględniać fakt, iż na gruncie ustawy Prawo budowlane zasadą jest
obowiązek uzyskania pozwolenia na budowę przed realizacją robót budowlanych.
Przepis normujący zwolnienia w tym zakresie ma charakter wyjątku od zasady, nie
powinien być zatem interpretowany rozszerzająco. Prawidłowemu rozumieniu
przepisów nie służy też to, że ustawodawca użył w nich szeregu pojęć
niezdefiniowanych w Prawie budowlanym, niektóre z nich zostały zdefiniowane mniej
lub bardziej precyzyjnie w innych ustawach lub w przepisach wykonawczych do ustaw,
a niektóre nie zostały zdefiniowane nigdzie, co znacznie utrudnia proces ich wykładni
oraz - co za tym idzie - wyznaczenie zakresu ich zastosowania (tak A. Gliniecki
[w:] A. Gliniecki red. Prawo budowlane. Komentarz, wyd. 2, Warszawa 2014, s. 293).
Wątpliwości dotyczące zakresu zwolnienia z obowiązku uzyskania pozwolenia wolno
stojących parterowych budynków gospodarczych wynikają właśnie z tego, że prawo
budowlane nie zawiera definicji budynku gospodarczego.
W ocenie Sądu przyjąć należy, iż przepis art. 29 ust. 2 Prawa budowlanego
wprowadza zwolnienie od uzyskania pozwolenia na budowę obiektów wnoszonych
na działce budowlanej, towarzyszących istniejącej zabudowie mieszkaniowej. Tego zaś
wymogu nie spełnia wniosek skarżących, stąd też wniesienie sprzeciwu było zgodne
z prawem.
48
W sprawie II SA/Gd 189/14 sąd analizował charakter terminu do usunięcia
nieprawidłowości stwierdzonych w projekcie budowlanym, określonego w art. 35 ust. 3
Prawa budowlanego. Sąd stwierdził, ż termin ten winien zostać określony w sposób,
który umożliwi zobowiązanemu inwestorowi rzeczywistą realizację nałożonego na niego
obowiązku. Termin określony w art. 35 ust. 3 Prawa budowlanego nie ma charakteru
ani terminu prekluzyjnego, po upływie którego uprawnienie podmiotu wygasa, ani też
charakteru terminu ustawowego, po upływie którego dokonana czynność jest
bezskuteczna. W orzecznictwie przyjmuje się, że termin ten ma charakter procesowy
i może być na wniosek strony przedłużany. Z uwagi na fakt, że postanowienie wydane
na podstawie art. 35 ust. 3 Prawa budowlanego nie jest rozstrzygnięciem zaskarżalnym,
organ administracji powinien przed podjęciem decyzji o odmowie zatwierdzenia projektu
i udzielenia pozwolenia na budowę, zweryfikować poprawność nałożonych tym
postanowieniem obowiązków, aby móc ocenić nie tylko fakt wykonania bądź
niewykonania obowiązków, lecz również to, czy adresat tych obowiązków miał realną
możliwość ich wykonania.
W sprawie II SA/Gd 263/14 Sąd analizował problem prawidłowego wymierzenia
opłaty legalizacyjnej łącznie kilku osobom. Zajęto stanowisko, że z uwagi na fakt,
iż opłata legalizacyjna nie ma charakteru obowiązkowego zbędne jest określenie
sposobu jej uiszczenia w sytuacji nałożenia jej łącznie na kilku inwestorów.
Postanowienie o ustaleniu opłaty legalizacyjnej doprowadza postępowanie legalizacyjne
do stadium, w którym adresat uzyskuje możliwość wyboru co do jego dalszego biegu.
Jej uiszczenie doprowadzi do legalizacji obiektu wzniesionego samowolnie, a brak jej
uiszczenia doprowadzi do rozbiórki. Określenie sposobu zapłaty należności przez organ
jest niezbędne w przypadku, gdy dana należność podlega egzekucji administracyjnej,
natomiast opłata legalizacyjna nie jest należnością podlegająca przymusowemu
ściągnięciu. Przepisy Prawa budowlanego nie dają organom orzekającym podstawy
do obciążania opłatą legalizacyjną inwestorów solidarnie, in solidum bądź w stosunku
do poniesionych nakładów. W przypadku tej opłaty inwestorów wobec organu
obowiązują zasady analogiczne jak w przypadku zobowiązań solidarnych lub
in solidum, tj. uiszczenie opłaty przez któregokolwiek z inwestorów, zwolni z jej
uiszczenia pozostałych. Natomiast o sposobie rozliczeń z tego tytułu między
inwestorami decydować będzie w tym przypadku łączący ich w tym zakresie stosunek
cywilnoprawny.
2. Ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami
(t.j. Dz. U. z 2014 r., poz. 518 ze zm.).
II SA/Gd 109/14
Droga w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego a projekt
podziału nieruchomości.
W wyroku stwierdzono, że treść decyzji podziałowej orzekająca o charakterze
działek gruntu wydzielonych pod drogi musi być zgodna z miejscowym planem
zagospodarowania przestrzennego, bowiem to na podstawie decyzji podziałowej
określone działki gruntu przechodzą z mocy prawa na własność jednostek samorządu
terytorialnego i to za te działki przysługuje ich dotychczasowym właścicielom
49
odszkodowanie. Z przepisu art. 98 ust. 1 ustawy nie można natomiast wyprowadzić
wniosku, aby organ administracji dokonujący podziału nieruchomości sam mógł ustalać
kategorię dróg wymienionych w tym przepisie. Art. 98 ust. 1 ustawy nie zawiera również
rozróżnienia działek wydzielonych pod drogi publiczne ze względu na stopień
zaawansowania planów inwestycyjnych dróg ani też nie uzależnia przejścia własności
działki od faktycznych zamiarów zarządcy drogi.
W wyroku zajęto stanowisko, że treść planu zagospodarowania przestrzennego
winna przesądzać kwestię kategorii planowanej drogi publicznej z uwagi na daleko
idące skutki przewidziane w art. 98 ust. 1 u.g.n., polegające na przejściu prawa
własności działek drogowych na właściwe podmioty – gminę, powiat, województwo
bądź Skarb Państwa, w zależności od kategorii planowanej drogi. Wskazanie w planie
zamiast kategorii dróg ich klasy nie jest właściwe, klasyfikacja dróg dokonywana jest
bowiem na podstawie kryterium funkcjonalno-technicznego, a nie wyłącznie funkcji
drogi w sieci drogowej i nie pokrywa się z tym drugim podziałem. Art. 2 ust. 1 ustawy
o drogach publicznych dzieli drogi publiczne na drogi krajowe, wojewódzkie, powiatowe
i gminne. W § 4 ust. 1 rozporządzenia w sprawie warunków technicznych jakim powinny
odpowiadać drogi publiczne i ich usytuowanie wskazano klasy dróg – A, S, GP, G, Z, L
i D. Z § 4 ust. 2 wynika, że drogi zaliczone do jednej z kategorii, w rozumieniu
przepisów o drogach publicznych, powinny mieć parametry techniczne i użytkowe
odpowiadające następującym klasom dróg:
1) drogi krajowe - klasy A, S, GP i wyjątkowo klasy G,
2) drogi wojewódzkie - klasy G, Z i wyjątkowo klasy GP,
3) drogi powiatowe - klasy G, Z i wyjątkowo klasy L,
4) drogi gminne - klasy L, D i wyjątkowo klasy Z.
Tylko drogi klasy A, S i D przypisane są do dróg jednej kategorii. W takim przypadku
możliwa jest interpretacja zapisów planu przez określenie kategorii drogi na podstawie
jej klasy. W przypadku wszystkich pozostałych klas nie jest to możliwe w oparciu
o samą treść planu, bowiem drogi klasy GP, G, Z i L mogą być drogami różnych
kategorii.
W niniejszej sprawie z dostępnych wyrysu i wypisów z planów
zagospodarowania przestrzennego nie wynikało, że projektowana droga miała mieć
charakter drogi wojewódzkiej. W wyroku wskazano, że w przypadku wątpliwości
w zakresie treści aktu prawa miejscowego można dokonać jego interpretacji
po przeprowadzeniu analizy materiałów planistycznych, które mogą dostarczyć
materiału niezbędnego do oceny treści planu w zakresie charakteru planowanej drogi
i interpretacji treści planu zagospodarowania przestrzennego w tym zakresie. Natomiast
przypadku, gdy analiza ta nie da podstaw do ustalenia kategorii planowanej drogi, jako
drogi wojewódzkiej, brak będzie podstaw do dokonania przez organ takiego ustalenia
w decyzji podziałowej.
50
3. Prawo wodne. Ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne
(t.j. Dz. U. z 2012 r., poz. 145 ze zm.).
II SA/Gd 504/14
Stosunek normy art. 12 do art. 14 prawa wodnego.
Art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (Dz. U. z 2012 r.,
poz. 145 ze zm.) stanowi, iż wody stojące oraz wody w rowach znajdujące się
w granicach nieruchomości gruntowej stanowią własność właściciela tej nieruchomości.
Natomiast zgodnie z art. 14 ust. 1 Prawa wodnego grunty pokryte wodami
powierzchniowymi stanowią własność właściciela tych wód. W art. 14 ust. 1a wskazano,
iż przez grunty pokryte śródlądowymi wodami powierzchniowymi oraz morskimi wodami
wewnętrznymi rozumie się grunty tworzące dna i brzegi cieków naturalnych, jezior oraz
innych naturalnych zbiorników wodnych, w granicach linii brzegu. Treść tych przepisów
budzi wątpliwości interpretacyjne odnośnie ich relacji. Na gruncie prawa wodnego
ustawodawca rozróżnia wody płynące i wody stojące. Z treści art. 14 ust. 1 Prawa
wodnego, który wprowadza zasadę, iż grunty pokryte wodami powierzchniowymi
stanowią własność właściciela tych wód i nie dokonuje rozróżnienia w zakresie rodzaju
wód, wynikać może, że dotyczy on zarówno wód stojących, jak i wód płynących.
Natomiast art. 12 ust. 1 Prawa wodnego, w stosunku do wód stojących przyjmuje
zasadę odmienną od wyrażonej w art. 14 ust. 1 tego prawa, wprowadzając
unormowanie zgodnie z którym kto jest właścicielem gruntu, ten jest właścicielem wody.
W tej sytuacji przyjąć należy, że art. 12 ust. 1 Prawa wodnego, dotyczący wyłączeni
wód stojących, ma charakter przepisu szczególnego w stosunku do przepisu art. 14
ust. 1 Prawa wodnego i jako taki wyłącza zastosowanie regulacji art. 14 ust. 1 Prawa
wodnego w odniesieniu do wód stojących. Unormowanie art. 14 ust. 1 Prawa wodnego
dotyczy zatem wyłącznie powierzchniowych wód płynących. Wystąpienie
powierzchniowej wody płynącej z brzegów skutkuje tym, że grunt pokryty wodą, która
wystąpiła z brzegów, staje się przedmiotem własności tego, kto jest właścicielem tej
wody, czyli Skarbu Państwa. Skutek taki nie występuje natomiast w przypadku wód
stojących, w takiej bowiem sytuacji właściciel gruntu pokrytego wodą nie traci prawa
własności nieruchomości lecz staje się właścicielem wody znajdującej się na jego
gruncie.
II SA/Gd 21/14
W sprawie sporne było zastosowanie właściwego przepisu Prawa Wodnego,
ponieważ rów jest urządzeniem melioracji wodnych szczegółowych. Przepis art. 29
ust. 3 Prawa Wodnego ma zastosowanie wówczas, gdy zmiany stanu wody na gruncie
wynikają z działań nie dotyczących istniejących urządzeń wodnych, a jedynie przy
okazji wpływają na stosunki wodne w otoczeniu. W przedmiotowej sprawie powyższy
przepis, w przekonaniu Sądu, został właściwie zastosowany. Skarżący usypał na swoim
gruncie pryzmy ziemi, co zgodnie z wynikami ekspertyzy, której nie kwestionował,
spowodowało niekorzystną zmianę stanu wody na gruntach sąsiednich. W tej sytuacji
organy miały podstawę do nakazania skarżącemu usunięcia wykonanych nasypów.
Sprawa zasypania rowu, który stanowi urządzenie melioracji wodnych szczegółowych,
51
objęte jest natomiast odrębnym postępowaniem prowadzonym przez Starostę
Malborskiego na podstawie art. 64b ustawy.
4. Ustawa z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej
(t.j. Dz. U. 2014 r., poz. 782)
W sprawie II SAB/Gd 43/14, uwzględniając skargę na bezczynność
i zobowiązując organ wykonawczy gminy (Wójta Gminy Luzino) do rozpoznania
w wyznaczonym terminie wniosku Stowarzyszenia Obrony Zwierząt w Jędrzejowie Sąd
uznał, że żądane informacje odnoszące się do sposobu opieki nad bezdomnymi
zwierzętami i ich wyłapywania oraz w przedmiocie umów zawieranych przez gminę
o zapewnienie opieki bezdomnym zwierzętom mają charakter informacji publicznej
w rozumieniu art. 1 ust. 1 ustawy o dostępie do informacji publicznej.
Oddalając skargę na bezczynność w przedmiocie udostępnienia informacji
publicznej w sprawie II SAB/Gd 50/14 Sąd przyjął, że wbrew stanowisku skarżącego
jego pismo skierowane do organu nie stanowiło wniosku o udostępnienie informacji
publicznej. Sad wyjaśnił, że pisemny wniosek składany w trybie ustawy o dostępie
do informacji publicznej nie musi odpowiadać żadnym szczególnym wymogom
formalnym. Nie stanowi on podania w rozumieniu art. 63 k.p.a., gdyż na tym etapie
postępowania nie stosuje się przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego.
Wniosku nie trzeba uzasadniać, bowiem art. 2 ust. 2 tej ustawy zwalnia osobę
wykonującą prawo do informacji publicznej z obowiązku wykazania interesu prawnego
lub faktycznego (wyjątek dotyczy jedynie uzyskania informacji przetworzonej – art. 3
ust. 1 pkt 1). Niemniej minimalne wymogi odnośnie takiego wniosku muszą obejmować
jasne sformułowanie, z którego wynika, co jest przedmiotem żądania udostępnienia
informacji publicznej, niezbędne jest bowiem wykazanie, że żądana informacja
ma charakter informacji publicznej. Wola podmiotu korzystającego z prawa dostępu
do informacji publicznej w tym przedmiocie musi być jednoznacznie wyrażona. Tylko
bowiem wówczas organ, do którego skierowano wniosek ma obowiązek jego
rozpatrzenia w trybie i na warunkach określonych w ustawie o dostępie do informacji
publicznej.
II SAB/Gd 151/14
Sprawa dotyczy wniosku skierowanego do wójta gminy o udostępnienie
informacji publicznej poprzez przesłanie kopii postanowień za określony okres
dotyczących obciążenia stron kosztami postępowania w sprawie przekształcenia prawa
użytkowania wieczystego w prawo własności, po ich zanonimizowaniu. Organ uznał,
że przedmiotowy wniosek nie stanowi informacji publicznej.
Sąd uwzględniając skargę uznał, że można zgodzić się z poglądem wyrażonym
w przywołanym przez skarżącego wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego
we Wrocławiu z dnia 10 grudnia 2013 r., sygn. akt IV SAB/Wr 189/13, według którego
zarówno decyzje administracyjne jak i postanowienia przez to, że są dokumentami
urzędowymi w rozumieniu art. 6 ust. 2 ustawy o dostępie do informacji publicznej
posiadają status informacji publicznej, jednakże tylko wówczas, gdy zawierają
52
informacje o danych publicznych (art. 6 ust. 1 pkt 4 lit. a ustawy), czy też, szerzej, będą
się odnosiły do sfery życia publicznego. Zatem nie każde rozstrzygnięcie
administracyjne w sprawie indywidualnej jest nośnikiem informacji publicznej.
W tej sprawie sąd uznał, że postanowienia obciążające strony postępowania
w sprawie przekształcenia prawa użytkowania wieczystego w prawo własności kosztami
postępowania administracyjnego, podejmowane na podstawie przepisów Działu IX
(art. 261-267) ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania
administracyjnego (Dz. U. z 2013 r., poz. 267), zawierając informacje o danych
publicznych i będąc dokumentami urzędowymi w rozumieniu art. 6 ust. 2 ustawy
o dostępie do informacji publicznej, są nośnikiem informacji publicznej i powinny być
udostępnione.
W sprawie II SA/Gd 794/13 Sąd oddalił skargę na akt ustalający wysokość opłaty
za dostęp do informacji publicznej. Sąd stwierdził, że dostęp do dokumentów
zawierających informacje publiczne może polegać na ich okazaniu. W takim przypadku
udostępnienie informacji w nich zawartych nie wiąże się z żadnymi dodatkowymi
kosztami. Jeżeli natomiast wnioskodawca domaga się udostępnienia informacji
publicznej poprzez wydanie mu kopii dokumentów, to ustalenie opłaty jest uzasadnione.
Dodatkowymi kosztami w rozumieniu przepisu art. 15 ust. 1 ustawy mogą być koszty
przekształcenia informacji, np. z formy dokumentu papierowego na formę
zeskanowanego pliku komputerowego, jak również koszty udostępnienia informacji
w sposób zgodny z wnioskiem, np. na dysku CD czy DVD, a także w formie kserokopii
dokumentu. Sąd wskazał przy tym, że subiektywnie niskie koszty z punktu widzenia
strony mogą być dla organu istotne. Należy mieć bowiem na uwadze, że skarżąca nie
jest jedyną osobą występująca o udostępnienie informacji publicznej, a tylko jedną
z osób domagających się dostępu do informacji publicznej. Właśnie dlatego dla organu
dodatkowe koszty wynikające z udostępnienia informacji w sposób zgodny z wnioskiem
mają znaczenie. Ustalenie opłaty za udostępnienie informacji publicznej nie może być
uznane za nadużycie prawa.
II SA/Gd 342/14
Możliwość powołania się na tajemnicę przedsiębiorstwa przez uczelnię
publiczną.
Zgodnie z art. 5 ust. 2 ustawy prawo do informacji publicznej podlega
ograniczeniu ze względu na tajemnicę przedsiębiorcy. W wyroku zajęto stanowisko,
że wykładnia pojęcia „tajemnica przedsiębiorcy” na gruncie ustawy o dostępie
do informacji publicznej nie może być dokonana w oderwaniu od rozumienia pojęcia
przedsiębiorcy przyjętego w ustawie z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności
gospodarczej (tj.: Dz.U. z 2013 r., poz. 672 ze zm.), według której przedsiębiorcą jest
osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna nie będąca osobą prawną,
której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną - wykonująca we własnym imieniu
działalność gospodarczą rozumianą jako zarobkowa działalność wytwórcza, budowlana,
handlowa, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż,
a także działalność zawodowa, wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły (art. 4
ust. 1 w zw. z art. 2 ust. 1 ustawy). Odnosząc powyższe regulacje do charakteru
53
prawnego działalności wykonywanej przez uczelnie publiczne wskazano, że działalność
naukowo – dydaktyczna przez nie świadczona polega na realizacji zadań publicznych
w zakresie kształcenia studentów, w narodowym systemie edukacji i nauki. Działalność
taka nie mieści się w zakresie pojęcia działalności gospodarczej i wobec tego uczelni
publicznej, w zakresie realizacji tej funkcji, nie można zakwalifikować jako
przedsiębiorcy w rozumieniu ustawy o swobodzie działalności gospodarczej.
Z dyspozycji art. 7 ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym wynika, że uczelnia może
prowadzić działalność gospodarczą wyodrębnioną organizacyjnie i finansowo
od działalności, o której mowa w art. 13 i 14 (tj. działalności naukowo – dydaktycznej),
w zakresie i formach określonych w statucie. Uczelnia może zatem, obok podstawowej
działalności - naukowo – dydaktycznej, prowadzić działalność gospodarczą i w zakresie
tej działalności może być traktowana jako przedsiębiorca ze wszystkimi tego
konsekwencjami. W przedmiotowej sprawie umowy, których ujawnienia domagał się
skarżący, dotyczyły wybudowania nowego budynku Wydziału Chemii. Zawierając
umowy z wykonawcami robót budowlanych, a następnie ich podwykonawcami,
Uniwersytet podjął działania w celu realizacji inwestycji mającej zapewnić warunki
lokalowe dla potrzeb wykonywania funkcji naukowo – dydaktycznych, a więc
realizowania podstawowej funkcji publicznej – kształcenia, do jakiej powołany jest
Uniwersytet. Zawarcie przedmiotowych umów nie nastąpiło w ramach wyodrębnionej
organizacyjnie działalności gospodarczej. Zawierając umowy Uniwersytet Gdański nie
działał jako przedsiębiorca, skutkiem czego nie mógł uchylić się od ujawnienia danych
żądanych przez skarżącego powołując się na tajemnicę przedsiębiorcy.
II SAB/Gd 108/14
Domaganie się informacji publicznej przez podmiot prawa publicznego jakim jest
powiat.
W wyroku uznano, że przy dokonywaniu wykładni użytego w art. 61 ust. 1
Konstytucji RP pojęcia „obywatel" oraz użytego w art. 2 ust. 1 ustawy o dostępie
do informacji publicznej pojęcia „każdy" należy mieć na względzie przede wszystkim cel
przepisów regulujących dostęp do informacji publicznej. Celem tym jest zapewnienie
„społecznej kontroli" nad organami władzy publicznej i transparentności działania tych
organów. Prawo do informacji o działalności władz jest ważnym elementem kontroli
opinii publicznej nad działalnością podmiotów, którym powierzono wykonywanie zadań
publicznych. Interpretacja tych przepisów wskazuje na zasadność przyznania takich
uprawnień wyłącznie podmiotom prawa prywatnego. Ustawa o dostępie do informacji
publicznej nie powinna być natomiast wykorzystywana do uzyskiwania informacji
niezbędnych organom władzy publicznej do wykonywania ich ustawowych zadań.
Żądana w niniejszej sprawie informacja o wynikach egzaminów maturalnych związana
była z zamiarem przygotowania analitycznych materiałów służących ocenie wyników
maturalnych abiturientów szkół ponadgimnazjalnych w powiecie bytowskim
i pozostawała w związku z działaniem Powiatu Bytowskiego, jako podmiotu prawa
publicznego.
Również w sprawie II SAB/Gd 100/14 Sąd stwierdził, że Starosta jako organ
administracji publicznej nie jest uprawniony do żądania udostępnienia mu informacji
54
publicznej w oparciu o przepisy ustawy o dostępie do informacji publicznej. Ustawa
ta służy realizacji konstytucyjnego prawa obywateli do uzyskania informacji
o działaniach władzy i sprawach publicznych, a nie przekazywaniu informacji między
organami władzy publicznej.
5. Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (t.j. Dz.U. z 2013r.,
poz.627 ze zm.).
Wyrokiem wydanym w sprawie II SA/Gd 863/13 Sąd uchylił decyzje organów obu
instancji wymierzające skarżącej administracyjną karę pieniężną za zniszczenie drzewa
spowodowane niewłaściwym wykonywaniem robót ziemnych. Sąd uznał, że organy
naruszyły art. 88 ust. 1 pkt 1 w zw. z art. 82 ust. 1 ustawy o ochronie przyrody
w stopniu, który miał wpływ na wynik sprawy. Przyjął, że odpowiedzialność z art. 88
ust. 1 pkt 1 ustawy o ochronie przyrody ponosi podmiot, który wykonywał prace ziemne
lub inne z użyciem sprzętu mechanicznego w obrębie bryły korzeniowej, o których
mowa w art. 82 ust. 1 tej ustawy. W sytuacji zatem gdy dochodzi do zniszczenia drzewa
wskutek niewłaściwego wykonania robót budowlanych, to organ aby wymierzyć karę
w pierwszej kolejności powinien ustalić, jakie podmioty brały udział w procesie
inwestycyjnym i który z nich obowiązany był do wykonania prac ziemnych czy prac
z użyciem sprzętu mechanicznego w obrębie bryły korzeniowej. Nie można przyjąć
zasady, że w każdym przypadku niezależnie od stosunków prawnych występujących
między podmiotami realizującymi inwestycję, za zniszczenie drzewa odpowiada
inwestor i jemu należy wymierzyć karę. Wręcz przeciwnie, gdy nie pełnił
on jednocześnie roli wykonawcy nie ma ku temu podstaw. W takiej sytuacji gdy inwestor
realizuje inwestycję posługując się wykonawcą, to kara powinna być wymierzona
wykonawcy, gdyż to ten podmiot stosownie do nakazu z art. 82 ust. 1 ustawy o ochronie
przyrody obowiązany jest wykonywać prace ziemne w sposób najmniej szkodzący
drzewom. Nie ma nawet powodu, aby inwestor znał i nadzorował przebieg robót
budowlanych. Stosownie do wskazanych w uzasadnieniu przepisów (art. 17, art. 22
Prawa budowlanego i art. 647, 649 kodeksu cywilnego) jest to zadanie kierownika
budowy reprezentującego wykonawcę. Natomiast w sytuacji gdy wykonawca
w odniesieniu do prac ziemnych zawarł umowę z innym podmiotem (podwykonawcą)
wówczas z kolei nie ma podstaw do przypisania odpowiedzialności generalnemu
wykonawcy. Wszystko to wskazuje, że nie można ze skutkiem wiążącym dla wszystkich
tego rodzaju spraw przesądzić, który podmiot biorący udział w realizacji robót
budowlanych będzie ponosił odpowiedzialność za naruszenie obowiązku, o którym
mowa w art. 82 ust. 1 ustawy o ochronie przyrody. Kwestia ta wymaga każdorazowo
zbadania w okolicznościach konkretnej sprawy. Organ musi przede wszystkim ustalić,
jaki podmiot obowiązany był do wykonania robót przy uwzględnieniu nakazu
wynikającego z powyższego przepisu. Rozstrzygające znaczenie powinny mieć zapisy
zawarte w dzienniku budowy. Z materiału dowodowego sprawy wynikało, ze skarżąca
spółka była inwestorem budowy w toku której doszło do zniszczenia drzewa. Roboty
ziemne wykonywał natomiast na podstawie umowy zawartej z inwestorem inny podmiot.
W sprawie II SA/Gd 440/14 Sąd uchylił decyzje organów obu instancji
wymierzające skarżącej na podstawie art. 88 ust. 1 pkt 2 i art. 89 ust. 1 i 3 ustawy
55
o ochronie przyrody administracyjną karę pieniężną za usunięcie drzew bez
wymaganego zezwolenia. Powodem uwzględnienia skargi był wyłącznie wyrok
Trybunału Konstytucyjnego z 1 lipca 2014 r. w sprawie SK 6/12. W uzasadnieniu Sąd
analizował zagadnienie związane z odroczeniem przez Trybunał utraty mocy
obowiązującej niekonstytucyjnych przepisów. Zwrócił uwagę, że zagadnienie
stosowania przepisu, co do którego Trybunał Konstytucyjny orzekł, że jest niezgodny
z Konstytucją RP i jednocześnie określił inny niż dzień ogłoszenia w organie
urzędowym termin utraty jego mocy obowiązującej, nie jest jednakowo rozstrzygane
w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego, Sądu Najwyższego oraz Naczelnego Sądu
Administracyjnego. Sąd rozpoznający niniejszą sprawę podzielił stanowisko przyjęte
w niektórych orzeczeniach NSA (w wyroku z 23 lutego 2006 r., sygnatura akt II OSK
1403/05 oraz w wyroku z 12 września 2006 r., sygnatura akt I OSK 365/06), które także
jest aprobowane przez część doktryny prawa (R.Hauser, J.Trzciński Prawotwórcze
znaczenie orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego w orzecznictwie Naczelnego Sądu
Administracyjnego, Warszawa 2010, str. 100-102), według którego Sąd w konkretnej
sprawie może odmówić zastosowania przepisu, którego domniemanie zgodności
z Konstytucją RP zostało obalone przez wyrok Trybunału Konstytucyjnego, ale moc
obwiązująca została na określony czas zachowana poprzez zastosowanie drugiej
części art. 190 ust. 3 Konstytucji RP, przy czym o odmowie zastosowania takiego
przepisu Sąd rozstrzyga po rozważeniu okoliczności sprawy oraz motywów wyroku
Trybunału Konstytucyjnego, w tym powodów odroczenia utraty mocy obowiązującej
niezgodnego z Konstytucją RP przepisu. Dalej, analizując motywy rozstrzygnięcia
Trybunału Sąd rozpoznający sprawę stwierdził, że skarżącej powinna być wymierzona
kara pieniężna za usunięcie drzew, gdyż organy prawidłowo ustaliły, iż usunęła ona
drzewa bez wymaganego zezwolenia, jednak sankcja ta powinna być wymierzona
na podstawie przepisów zgodnych z Konstytucją. Formułując zalecenia dla organów
administracji Sąd wskazał, że ponownie rozpoznając sprawę organy wymierzą karę
na podstawie nowych przepisów, jeżeli takie zostaną uchwalone, oczywiście
z uwzględnieniem norm intertemporalnych. Jeżeli natomiast nowe przepisy w okresie
18 miesięcy od 14 lipca 2014 r. nie zostaną uchwalone, to organ administracji orzeknie
w oparciu o stan prawny ukształtowany wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego,
co będzie polegało na umorzeniu postępowania, gdyż w takim przypadku brak będzie
przepisów stanowiących podstawę wymierzenia w drodze decyzji administracyjnej kary
pieniężnej za usunięcie drzew bez wymaganego zezwolenia.
6. Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska
(t.j. Dz. U. z 2013 r. poz. 1232 ze zm.).
II SA/Gd 356/14
W sprawach dotyczących odmowy stwierdzenia na rzecz skarżącej spółki z o.o.
nadpłaty z tytułu opłat za wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza za okresy
półroczne od 1 lipca 2007 r. do 31 grudnia 2011 r. sąd rozważał, czy zasady ochrony
morza przed zanieczyszczeniem przez statki w odniesieniu do emisji spalin
do powietrza ze statków uregulowane są w sposób kompleksowy w innych niż ustawa –
Prawo ochrony środowiska regulacjach prawnych, tworząc kategorię „zasad ochrony
56
morza przed zanieczyszczeniem przez statki”, a w szczególności, czy zastosowanie
zasady „zanieczyszczający płaci”, jako ogólnej zasady prawa ochrony środowiska
a jednocześnie konstytucyjnej reguły odpowiedzialności za spowodowane przez siebie
pogorszenie środowiska, podlega wyłączeniu z mocy art. 2 ust. 4 ustawy – Prawo
ochrony środowiska w odniesieniu do statków emitujących spaliny do powietrza. W tym
kontekście, dokonując wykładni przepisów prawa, mających zastosowanie w sprawie
(a więc w szczególności art. 2 ust. 4 ustawy - Prawo ochrony środowiska w związku
z art. 277 ust. 2 tej ustawy) – także w aspekcie celowościowym – sąd ocenił, czy
wyłączając w stosunku do określonej grupy podmiotów obowiązek powszechnie
skierowany do kategorii podmiotów, do której ta grupa się zalicza, nie dochodzi
do naruszenia zasady równości wobec prawa poprzez bezzasadne faworyzowanie tej
grupy (art. 32 Konstytucji RP). W ocenie sądu, skarżąca spółka na żadnym etapie
postępowania nie wyjaśniła, poza powołaniem się na regulację art. 2 ust. 4 p.o.ś
w powiązaniu z szeroko omówionymi przez nią przepisami szczególnymi, jakie wartości
uzasadniają odmienne jej traktowanie w realizacji powszechnie obciążającego
wszystkie podmioty korzystające ze środowiska wprowadzające emisje do powietrza
obowiązku ponoszenia opłat środowiskowych. Takich podstaw wyłączających
ów obowiązek sąd nie znalazł również w powołanych przez skarżącą przepisach
szczególnych: ustawie z 21 marca 1991 r. o obszarach morskich Rzeczypospolitej
morskiej i administracji morskiej (Dz. U. 2013, poz. 934 – tekst jedn. ze zm.), ustawie
z 16 marca 1995 roku o zapobieganiu zanieczyszczaniu morza przez statki (Dz.U.
2012, poz. 1244 – tekst jedn. ze zm.), Międzynarodowej konwencji o zapobieganiu
zanieczyszczaniu morza przez statki, sporządzonej w Londynie dnia 2 listopada 1973 r.,
zmienionej Protokołem uzupełniającym sporządzonym w Londynie dnia 17 lutego
1978r. (Dz.U. z 1987 r. Nr 17, poz. 101 tzw. Konwencja MARPOL) oraz po zmianach
dokonanych Protokołem uzupełniającym z 26 września 1997 roku, który zaczął
obowiązywać Polskę w dniu 29 lipca 2005 roku, Konwencji o ochronie środowiska
morskiego obszaru Morza Bałtyckiego, sporządzonej w Helsinkach dnia 9 kwietnia
1992r. (Dz. U. z 2000 r. Nr 28, poz. 346, tzw. Konwencji Helsińskiej). W konsekwencji,
skargi spółki zostały oddalone.
7. Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przekształceniu prawa użytkowania
wieczystego w prawo własności nieruchomości (t.j. Dz. U. z 2012 r.,
poz.83).
Oddalając w sprawie II SA/Gd 84/14 skargę Agencji Nieruchomości Rolnych
na decyzję w przedmiocie przekształcenia prawa użytkowania wieczystego w prawo
własności nieruchomości w której ustalono na rzecz Agencji opłatę z tytułu
przekształcenia przy zastosowaniu do niej 90% bonifikaty, Sąd nie podzielił stanowiska
skarżącej, że w odniesieniu do nieruchomości pozostającej w jej zasobie nie znajduje
zastosowania art. 4 ust. 7 pkt 1 ustawy przekształceniowej i uznał, że organ prawidłowo
zastosował bonifikatę wynikającą z zarządzenia wojewody w sprawie określenia
warunków udzielania bonifikat od opłaty z tytułu przekształcenia prawa użytkowania
wieczystego w prawo własności nieruchomości stanowiących własność Skarbu
Państwa i wysokości stawki procentowej tych bonifikat. Stwierdził, że istota problemu
57
sprowadza się do udzielenia odpowiedzi na pytanie, czy w sytuacji gdy decyzja
o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego w prawo własności dotyczy
nieruchomości stanowiącej własność Skarbu Państwa, ale pozostającej w Zasobie
Własności Rolnej Skarbu Państwa, do opłaty z tytułu przekształcenia znajduje
zastosowanie art. 4 ust. 7 pkt 1 ustawy przekształceniowej. Według sądu ustawa
o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego w prawo własności nieruchomości
po pierwsze: ma zastosowanie do wszystkich nieruchomości Skarbu Państwa, a zatem
w równym stopniu do nieruchomości Skarbu Państwa, którymi gospodarują starostowie,
jak i do nieruchomości, w stosunku do których prawo własności Skarbu Państwa
wykonują inne państwowe osoby prawne, w tym skarżąca Agencja Nieruchomości
Rolnych; po drugie - organem właściwym do orzekania o przekształceniu jest zawsze
starosta (prezydent miasta na prawach powiatu), mimo że na podstawie przepisów
szczególnych, regulujących gospodarowanie różnymi kategoriami nieruchomości
Skarbu Państwa nieruchomościami takimi gospodarują też inne organy, np. Agencja
Nieruchomości Rolnych. W takiej sytuacji nie zachodzi tożsamość organu administracji
państwowej i organu gospodarującego nieruchomością, tym samym również art. 4
ust. 7 pkt 1 ustawy przekształceniowej dotyczy wszystkich nieruchomości Skarbu
Państwa, za których przekształcenie pobierana jest opłata. Wreszcie kwestia bonifikaty
nie stanowi w sprawie przekształcenia prawa użytkowania wieczystego w prawo
własności nieruchomości oddzielnego przedmiotu, lecz akcesoryjny element sprawy
głównej.
8. Ustawa o ochronie zabytków Ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie
zabytków i opiece nad zabytkami (t.j. Dz. U. z 2014 r., poz. 1446).
II SA/Gd 396/14 i II SA/Gd 399/14
Skargi w obu sprawach dotyczyły czynności wojewódzkiego konserwatora
zabytków, polegającej na włączeniu do wojewódzkiej ewidencji zabytków
nieruchomych, obiektów zlokalizowanych na terenie byłej Stoczni Gdańskiej.
Sąd uznał, że czynność polegająca na włączeniu do wojewódzkiej ewidencji
zabytków, zarówno ruchomych, jak i nieruchomych, stanowi czynność z zakresu
administracji publicznej, dotyczącą uprawnień lub obowiązków wynikających
z przepisów prawa, która z mocy art. 3 § 2 pkt 4 Prawa o postępowaniu przed sądami
administracyjnymi objęta została kognicją sądów administracyjnych.
Konserwator poddał ocenie cały obszar dawnej Stoczni Gdańskiej, analizując
wartości zabytkowe poszczególnych obiektów zarówno w wymiarze kulturowym jak
i historycznym. Sąd uznał, że nie można zachować charakterystycznego krajobrazu
terenów postoczniowych tylko w sposób wybiórczy analizując wartości zabytkowe
poszczególnych obiektów. Analiza taka winna odbywać się w kontekście wartości
historycznych całego terenu postoczniowego, z uwzględnieniem różnorodności
krajobrazu stoczniowego. Elementy kultury materialnej, takie jak na przykład torowiska,
suwnice czy nabrzeża, analizowane bez powiązania z całokształtem dawnej
infrastruktury stoczniowej mogłyby nie przedstawiać wartości zabytkowych,
nieznajdując się na tak określonym terenie. Bez wątpienia jednak obiekt (ruchomy, czy
58
też nieruchomy), włączony do ewidencji jako zabytek, musi odpowiadać definicji
zabytku w rozumieniu ustawy o ochronie zabytków.
Sąd zaaprobował kierowanie się przez konserwatora przy ocenie wartości
zabytkowych obiektów dokumentami międzynarodowymi statuującymi kryteria, które
winny być brane pod uwagę przy ocenie obiektów jako zabytkowych. Dokumenty
te mają charakter niewiążących wytycznych, jak na przykład Rekomendacja UNESCO
w sprawie historycznego krajobrazu zurbanizowanego, ale jako respektowane przez
społeczność międzynarodową przyczyniają się do rozpowszechniania dobrych
standardów ochrony dziedzictwa kulturowego i historycznego na całym świecie.
Sąd wyjaśnił, że karty ewidencyjne poszczególnych zabytków przede wszystkim
muszą spełniać wymogi formalne rozporządzenia w sprawie prowadzenia rejestru
zabytków, krajowej, wojewódzkiej i gminnej ewidencji zabytków oraz krajowego wykazu
zabytków skradzionych lub wywiezionych za granicę niezgodnie z prawem, które
szczegółowo określa zakres danych podlegających umieszczeniu w karcie
informacyjnej. Przepisy ustawy o ochronie zabytków i rozporządzenia wykonawczego
nie wymagają uzasadniania kart ewidencyjnych zabytków. Przy włączaniu karty zabytku
do ewidencji nie stosuje się przepisów kodeksu postępowania administracyjnego,
regulacji dotyczących zasad procedowania przy włączeniu kart zabytków do ewidencji
należy poszukiwać wyłącznie w ustawie o ochronie zabytków oraz w aktach
wykonawczych.
Celem ewidencji zabytków jest rozpoznanie obiektów zabytkowych w terenie i ich
udokumentowanie, zebranie i opracowanie podstawowych informacji merytorycznych
o nich, zebranie informacji administracyjno-adresowych, tworzenie opracowań dla
obiektów zagrożonych rozbiórką, destrukcją lub gruntowną przebudową, monitoring
zasobu zabytkowego. Z uwagi na stale rozszerzające się o kolejne grupy zakresu
zainteresowań konserwatorskich ewidencja rozumiana jako sporządzanie dokumentacji
jest działaniem ciągłym i nigdy nie zostanie definitywnie zakończona. Możliwe jest
jedynie zaspokojenie potrzeb w określonym momencie.
Ewidencja wojewódzka umożliwia prowadzenie planowej polityki
konserwatorskiej w zakresie wpisów do rejestru zabytków, współpracy konserwatora
przy opracowywaniu planów zagospodarowania przestrzennego oraz studiów
uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, prac remontowo-
budowlanych, dofinansowania prac konserwatorskich, przygotowywania szczegółowej
dokumentacji wybranych obiektów zabytkowych, tworzenia zbioru informacji
o zabytkach na określonym terenie (gmina, powiat, województwo) oraz tworzenia
krajowych, wojewódzkich, powiatowych i gminnych programów ochrony zabytków
i opieki nad zabytkami. Stanowi również bazę informacji o zabytkach z terenu
województwa, która zasila krajową ewidencję zabytków.
Potrzeba ochrony zabytków nieruchomych wymusza ograniczenia w prawie
własności, m.in. wykluczając możliwość zużycia rzeczy (ius abutendi) oraz określając
sposób korzystania z niej (ius utendi). Konstytucja RP dopuszcza możliwość
ograniczenia własności, przy zachowaniu wymogów wynikających z art. 64 ust. 3 oraz
art. 31 ust. 3 Konstytucji RP. Z istoty uznania za zabytek i w konsekwencji włączenia
karty tego zabytku do wojewódzkiej ewidencji zabytków nie wynikają takiego rodzaju
59
ograniczenia uprawnień właściciela zabytku, które ingerowałyby w prawo własności
sposób niedopuszczalny w rozumieniu Konstytucji RP.
9. Ustawa z dnia 7 września 2007 r. o przygotowaniu turnieju Euro 2012 r.
(Dz. U. z 2010 r., nr 26, poz. 133)
W sprawach II SA/Gd 67/14, II SA/Gd 216/14, II SA/Gd 68/14, II SA/Gd 212/14,
II SA/Gd 227/14, II SA/Gd 228/14 i II SA/Gd 214/14 Sąd wskazał, że konsekwencją
niezrealizowania przedsięwzięcia przed rozpoczęciem turnieju Mistrzostw Europy w
Piłce Nożnej UEFA EURO 2012 jest brak możliwości zastosowania do ich realizacji
specjalnych rozwiązań ustawy z dnia 7 września 2007 r. o przygotowaniu turnieju Euro
2012 r. (Dz.U. z 2010 r., nr 26, poz. 133) i konieczność procedowania w oparciu
o przepisy ogólne. Przedsięwzięcia, o których mowa w art. 1 ust. 2 pkt 2 ustawy
związane były z przeprowadzeniem turnieju Euro 2012, który już się odbył. Zatem
niezrealizowane przedsięwzięcia wskazane w rozporządzeniu nie były konieczne
do przeprowadzenia turnieju w znaczeniu, jakie przyjęto w art. 4 ust. 1 ustawy
o przygotowaniu turnieju Euro 2012. Przedsięwzięcia te, mimo że zostały wskazane
w rozporządzeniu z 2009 r., nie odpowiadają kryterium niezbędności do przygotowania
i przeprowadzenia turnieju skoro ten już się odbył. Właśnie ze względu na specjalny
charakter ustawy o przygotowaniu turnieju Euro 2012 i ścisłe powiązanie przedsięwzięć
podlegających ustawie z kryterium niezbędności do przeprowadzenia turnieju nie
można twierdzić, że po przeprowadzeniu turnieju rygory wprowadzone przez ustawę
będą nadal obowiązywać. Tym bardziej, że przepisy tej ustawy w sposób istotny
wprowadziły odstępstwa od ogólnych postanowień materialnego i procesowego prawa
administracyjnego oraz ogólnych regulacji prawa cywilnego, ograniczały konstytucyjne
prawa podmiotowe m.in. właścicieli, użytkowników wieczystych nieruchomości objętych
wnioskiem o wydanie decyzji o ustaleniu lokalizacji przedsięwzięć Euro 2012
(m.in. prawo własności, równą ochronę praw majątkowych, prawo do zaskarżenia
decyzji administracyjnych). Ograniczenia konstytucyjnych praw i wolności
są dopuszczalne wyłącznie ze względu na szczegółowo uzasadniony cel i nie można
ich stosować w innym celu, niż zostały wprowadzone. W sytuacji, gdy okoliczności
pozwalające na realizację norm specjalnych ustawy ustaną, stosowanie specjalnych
rozwiązań powinno zostać wstrzymane.
Realizacja przedmiotowej inwestycji kwalifikowanej zgodnie z rozporządzeniem
z 2009 jako przedsięwzięcie Euro 2012, objętej decyzją lokalizacyjną z dnia 31 marca
2011 r., nie rozpoczęła się przed dniem 8 czerwca 2012 r. Inwestor dopiero wnioskiem
z dnia 5 marca 2013 r. zwrócił się o ograniczenie sposobu korzystania ze wskazanych
działek i wydanie zezwolenia na niezwłoczne zajęcie nieruchomości w celu realizacji
inwestycji. Inwestycja ta nie została ani rozpoczęta, ani zakończona do dnia
rozpoczęcia turnieju. W świetle powyższego oraz mając na uwadze specjalny charakter
ustawy o przygotowaniu turnieju Euro 2012, wskazać należy, że pomimo braku
określenia granic temporalnych jej obowiązywania, cel ustawy uzasadnia tezę
o niedopuszczalności jej zastosowania do przedsięwzięć nierozpoczętych przed
rozpoczęciem turnieju, w tym również do przedsięwzięć wymienionych
w rozporządzeniu z 2009 r. W konsekwencji Sąd uznał, że organ I instancji rozpoznając
60
wniosek inwestora o zezwolenie na niezwłoczne zajęcie nieruchomości prawidłowo
stosował przepisy art. 124 ust. 1 i ust. 1a ustawy o gospodarce nieruchomościami
i uchylił decyzję organu odwoławczego podjęte na podstawie art. 138 § 1 pkt 2 kpa.
Tym samym nie podzielił stanowiska organu odwoławczego, że zastosowanie
znajdował art. 34 ust. 1 ustawy o Euro zgodnie z którym decyzje administracyjne
wydawane w związku z realizacja przedsięwzięć Euro 2012, określonych
w rozporządzeniu wydanym na podstawie art. 4 ust. 1, podlegają natychmiastowemu
wykonaniu.
10. Ustawa z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych
(t.j. Dz.U. z 2013 r., poz. 1205 ze zm.)
W sprawie II SA/Gd 719/13 Sąd oddalił skargę na odmowę uzgodnienia
w zakresie ochrony gruntów rolnych decyzji o warunkach zabudowy. W przedmiotowej
sprawie w ocenie sądu istotne znaczenie miał fakt, że z dniem 26 maja 2013 r., a więc
przed wydaniem zaskarżonej decyzji znowelizowana została ustawa o ochronie gruntów
rolnych i leśnych. Ustawą z dnia 8 marca 2013 r. o zmianie ustawy o ochronie gruntów
rolnych i leśnych (Dz. U. z 2013 r., poz. 503) art. 7 ust. 2 pkt 1 otrzymał następujące
brzmienie: przeznaczenie na cele nierolnicze i nieleśne gruntów rolnych stanowiących
użytki rolne klas I-III - wymaga uzyskania zgody ministra właściwego do spraw rozwoju
wsi. Ustawa z dnia 8 marca 2013 r. nie zawiera przepisów przejściowych. W ocenie
Sądu w niniejszej sprawie powinien mieć zastosowanie przepis art. 7 ust. 2 pkt 1
ustawy w nowym brzmieniu. Analizując zmianę dokonaną ustawą z dnia 8 marca 2013
r., która nie zawiera przepisów przejściowych, Sąd stwierdził, że brak jest jakichkolwiek
argumentów, które mogłyby przemawiać za odstąpieniem od zasady bezpośredniego
działania nowego prawa, jako że nie występuje w tym wypadku ani sytuacja praw
nabytych, ani też nie mamy do czynienia ze zdarzeniem zamkniętym pod rządami
poprzednio obowiązującej ustawy. W sprawie chodzi o przyszłe zamierzenie
inwestycyjne, a decyzja o warunkach zabudowy, której uzgodnienia dotyczy zaskarżone
postanowienie, stanowi jedynie promesę realizacji planowanej inwestycji. Skoro zatem
działka nr 1151/2 stanowi w części (0,3216 ha) użytek rolny klasy RIIIb, to odmowa
uzgodnienia decyzji o warunkach zabudowy uzasadniona była przepisem art. 7 ust. 1
pkt 2 ustawy w brzmieniu nadanym mu ustawą z dnia 8 marca 2013 r.,
a obowiązującym od dnia 26 maja 2013 r. Powołanie wadliwego przepisu prawa samo
przez się nie powoduje nieważności ani też nie uzasadnia uchylenia decyzji, jeśli
rozstrzygnięcie znajduje oparcie w innym obowiązującym przepisie prawa. Stosownie
bowiem do treści art. 145 § 1 pkt 1 lit a ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami
administracyjnymi naruszenie prawa materialnego, skutkuje uchyleniem decyzji tylko
w razie stwierdzenia, że miało ono wpływ na wynik sprawy. W niniejszej sprawie takiego
wpływu nie można się dopatrzyć.
61
11. Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym
(t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 594 ze zm.).
II SA/Gd 953/13
Ocena uchwały rady gminy dokonującej interpretacji przepisów aktu prawa
miejscowego (wykładni autentycznej).
Przedmiotem skargi było rozstrzygnięcie nadzorcze stwierdzające nieważność
uchwały interpretującej zapisy miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego.
W wyroku zajęto stanowisko, że przepisy prawa nie upoważniają rady gminy
do wydawania aktów normatywnych w zakresie wykładni prawa miejscowego jakim,
zgodnie z art. 14 ust. 8 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu
i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. z 2012 r., poz. 647 ze zm.), jest miejscowy
plan zagospodarowania przestrzennego. Kompetencja rady gminy w sprawach
miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego wynika z art. 18 ust. 2 pkt 5
ustawy o samorządzie gminnym, zaś szczegółowy zakres kompetencji rady gminy w tej
materii został określony przepisami ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu
przestrzennym, która nie przewiduje możliwości dokonywania wykładni obowiązujących
miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego w formie powzięcia odrębnej
uchwały rady gminy. Zgodnie z art. 7 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej
stanowiącym, że organy władzy publicznej działają w granicach i na podstawie prawa,
każde działanie organów władzy, musi mieć oparcie w obowiązującym prawie,
określającym kompetencje, zadania i tryb postępowania. Brak jest w obowiązującym
systemie prawnym normy ogólnej dającej organom władzy prawodawczej prawo
do wydawania powszechnie obowiązujących aktów prawnych dokonujących wykładni
przepisów obowiązującego prawa. Norma taka nie została także ustanowiona, jako
norma szczególna odnośnie możliwości interpretacji przepisów uchwał w sprawie
miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. W wyroku wskazano,
że zgodnie z art. 10 Konstytucji, ustrój Rzeczypospolitej Polskiej opiera się na podziale
i równowadze władzy ustawodawczej, władzy wykonawczej i władzy sądowniczej.
Zgodnie z tą zasadą, wymiar sprawiedliwości sprawują sądy, co znalazło potwierdzenie
w treści art. 175 Konstytucji. Interpretacja przepisów prawa ustanowionego przez
organy władzy ustawodawczej, bądź jak to ma miejsce w przypadku niniejszej sprawy
władzy stanowiącej przepisy prawa miejscowego, powinna należeć do organów
stosujących prawo, jakimi ostatecznie są organy władzy sądowniczej. Dokonanie
wiążącej wykładni prawa prowadzi do wkroczenia przez organ w sferę działania
organów władzy sądowniczej bez umocowania w tym zakresie.
II SA/Gd 88/14
Termin wydania rozstrzygnięcia nadzorczego przez organ nadzoru.
Organ nadzoru twierdził, że bieg terminu wskazanego w art. 91 ust. 1 ustawy
o samorządzie gminnym, w sprawie oceny zgodności z prawem miejscowego planu
zagospodarowania przestrzennego następuje z dniem doręczenia uchwały wraz
z materiałami planistycznymi, czyli w sposób opisany w art. 20 ust. 2 ustawy
o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, który ma charakter normy
szczególnej wobec przepisów ustawy o samorządzie gminnym. Natomiast skarżąca
62
wskazywała, że doręczenie uchwały następuje z dniem przedłożenia samego aktu,
a kwestia doręczenia organowi nadzoru materiałów planistycznych jest co prawda
związana z obowiązkiem ustawowym wynikającym z art. 20 ust. 2 u.p.z.p., jednak dla
spełnienia przesłanki doręczenia uchwały w rozumieniu art. 91 ust. 1 u.s.g.
i rozpoczęcia biegu terminu na wydanie rozstrzygnięcia przez Wojewodę pozostaje
nieistotna.
Ocena czy rozstrzygnięcie nadzorcze Wojewody Pomorskiego zostało wydane
w terminie wskazanym w art. 91 ust. 1 u.s.g., sprowadzała się do określenia stosunku
tego przepisu do normy art. 20 ust. 2 u.p.z.p. W wyroku wskazano na istniejące w tym
zakresie rozbieżne orzecznictwo sądów administracyjnych i przychylono się
do stanowiska, zgodnie z którym art. 20 ust. 2 u.p.z.p. ma charakter normy szczególnej
nie wobec art. 91 ust. 1 u.s.g., lecz wobec art. 90 ust. 1, rozszerzając obowiązek
przedłożenia wojewodzie uchwały o materiały planistyczne, w przypadku gdy uchwała
dotyczy miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, a termin wydania
rozstrzygnięcia nadzorczego winien być liczony od daty doręczenia uchwały bez
materiałów planistycznych. Szczegółowa argumentacja w tym zakresie znajduje się
w uzasadnieniu.
II SA/Gd 395/14
Regulaminy świetlic wiejskich.
W wyroku zajęto stanowisko, że z art. 30 ust. 2 pkt 3 ustawy o samorządzie
gminnym oraz art. 18 ust. 2 pkt 9 lit. a tej ustawy nie wynika uprawnienia wójta
do określenia zasad korzystania ze świetlic wiejskich oraz ich wynajmowania, w tym
zasad odpłatności za korzystanie z tych obiektów, z uwagi na fakt, iż obiekty te mają
charakter obiektów użyteczności publicznej.
Z art. 4 ust. 1 pkt 2 ustawy o gospodarce komunalnej wynika, że jeżeli przepisy
szczególne nie stanowią inaczej, organy stanowiące jednostek samorządu
terytorialnego postanawiają o wysokości cen i opłat albo o sposobie ustalania cen
i opłat za korzystanie z obiektów i urządzeń użyteczności publicznej jednostek
samorządu terytorialnego. Przepis art. 40 ust. 2 pkt 4 u.s.g. daje radzie gminy
legitymację do ogólnego sformułowania zasad i trybu korzystania z gminnych obiektów
użyteczności publicznej. Natomiast przepis art. 4 ust. 1 pkt 2 u.g.k. stanowi
kompetencję do ustalenia wysokości lub zasad ustalenia tej wysokości odpłatności
za gminne obiekty użyteczności publicznej.
W wyroku wskazano, że unormowanie art. 40 ust. 2 pkt 4 u.s.g. przewidując
określenie zasad korzystania z obiektów użyteczności publicznej zakłada uprawnienie
rady gminy do określenia w ramach tych zasad jednej z najistotniejszych zasad
korzystania z takich obiektów t.j. zasady korzystania odpłatnego lub korzystania
nieodpłatnego. Niewątpliwie kwestia ta stanowi z punktu widzenia interesów członków
społeczności lokalnej jedną z najistotniejszych regulacji dotyczących zasad
skorzystania z obiektu użyteczności publicznej, decyduje bowiem o materialnej
dostępności danego obiektu użyteczności publicznej dla poszczególnych osób
i celowym jest unormowanie jej aktem mającym rangę przepisu prawa miejscowego.
O ile w zakresie ustalania zasad i trybu korzystania z gminnych obiektów i urządzeń
użyteczności publicznej nie mieści się określanie wysokości opłat za korzystanie z nich,
63
o tyle kompetencja do określenia wysokości opłat za korzystanie z obiektów
użyteczności publicznej została radzie gmin przyznana w art. 4 ust. 1 pkt 2 u.g.k.
W sprawie II SA/Gd 167/14 Sąd uznał, że dzierżawca nieruchomości nie jest
legitymowany do zaskarżenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego,
albowiem plan ten nie narusza jego interesu prawnego, o którym mowa w art. 101 ust. 1
ustawy o samorządzie gminnym. Wprawdzie ustalenia planu mogą mieć pośrednio
wpływ na sytuację prawną dzierżawcy, jednakże kwestia ta może mieć znaczenie
wyłącznie dla zawieranej z właścicielem nieruchomości umowy. Prawa obligacyjne
są bowiem skuteczne jedynie pomiędzy stronami danego stosunku prawnego
w przeciwieństwie do praw bezwzględnych. Z tych względów, zdaniem Sądu, brak jest
podstaw do przyjęcia, że sądową kontrolę ustaleń planu mogłyby uruchamiać interesy
osób, którym prawa do nieruchomości przysługują w ograniczonym zakresie
i w określonym czasie (na podstawie umowy i w czasie jej obowiązywania). Dzierżawca
ma jedynie interes faktyczny, który nie może stanowić podstawy do zaskarżenia
uchwały. Zdaniem Sądu legitymacji skargowej nie można w niniejszej sprawie
dopatrzyć się we wskazanych przez skarżącą przepisach rozporządzenia z dnia
19 sierpnia 2004 r. Ministra Gospodarki i Pracy w sprawie obiektów hotelarskich
i innych obiektów, w których świadczone są usługi hotelarskie. W szczególności nie
wynika ona w żadnym razie ani z faktu, że skarżąca prowadzi na objętym regulacją
planu terenie działalność gospodarczą, ani też z faktu, że we wskazanym
rozporządzeniu uregulowano obowiązki dotyczące sposobu prowadzenia usług
hotelarskich. Nadto nie mogą zostać uwzględnione argumenty odnoszące się skutków
zaskarżonej uchwały, która zdaniem skarżącej stanowi nieuprawnioną modyfikację
treści tegoż rozporządzenia, a także konieczności zapewnienia prawidłowego poziomu
legislacji w zakresie planu miejscowego.
Reasumując, dzierżawca nieruchomości nie jest legitymowany do zaskarżenia
miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, albowiem plan ten nie narusza
jego interesu prawnego. Wprawdzie ustalenia planu mogą mieć pośrednio wpływ
na sytuację prawną dzierżawcy, jednakże kwestia ta może mieć znaczenie wyłącznie
dla zawieranej z właścicielem nieruchomości umowy. Prawa obligacyjne są bowiem
skuteczne jedynie pomiędzy stronami danego stosunku prawnego w przeciwieństwie
do praw bezwzględnych. Z tych względów, zdaniem Sądu, brak jest podstaw
do przyjęcia, że sądową kontrolę ustaleń planu mogłyby uruchamiać interesy osób,
którym prawa do nieruchomości przysługują w ograniczonym zakresie i w określonym
czasie (na podstawie umowy i w czasie jej obowiązywania). Dzierżawca ma jedynie
interes faktyczny, który nie może stanowić podstawy do zaskarżenia uchwały.
64
WYDZIAŁ III
1. Ustawa z dnia 19 marca 2004 r. – Prawo celne (t.j. Dz. U. z 2012 r., poz.
727)
III SA/Gd 802/13
Sąd stwierdził nieważność postanowienia organu drugiej instancji, wydanego
na podstawie art. 228 § 1 pkt. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja
podatkowa (j .t. Dz. U. z 2012 r., poz. 749) i art. 73 ust.1 ustawy z dnia 19 marca 2004 r.
– Prawo celne (j.t. Dz. U. z 2012 r., poz. 727) w sprawie niedopuszczalności odwołania
wniesionego przez spółkę cywilną od skierowanej do tej spółki decyzji organu pierwszej
instancji w przedmiocie wartości celnej towarów.
Sąd wskazał, że stwierdzenie przez organ odwoławczy, że decyzję pierwszej
instancji skierowano do adresata, który nie ma zdolności celnoprawnej nie uzasadnia
twierdzenia o braku zdolności do wniesienia odwołania przez adresatów decyzji.
Legitymowanym do wniesienia odwołania w tej sytuacji jest także adresat decyzji
który nie ma zdolności celnoprawnej, gdyż ma on interes prawny w uchyleniu decyzji
określającej jego obowiązki
2. Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej
(t.j. Dz. U. z 2013 r., poz. 182 z zm.)
III SA/Gd 996/13
Sąd uchylił decyzje organów obu instancji w przedmiocie skierowania do domu
opieki społecznej podnosząc, że w kontrolowanej sprawie podstawę materialnoprawną
decyzji stanowił przepis art. 54 ust.1 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy
społecznej (tekst jednolity: Dz. U. z 2013 r., poz. 182 z zm. dalej jako „ustawa”), zgodnie
z którym osobie wymagającej całodobowej opieki z powodu wieku, choroby lub
niepełnosprawności, niemogącej samodzielnie funkcjonować w codziennym życiu,
której nie można zapewnić niezbędnej pomocy w formie usług opiekuńczych,
przysługuje prawo do umieszczenia w domu pomocy społecznej. Stosownie zaś
do art. 59 ust.1 w/w ustawy decyzję o skierowaniu do domu pomocy społecznej
i decyzję ustalającą opłatę za pobyt w domu pomocy społecznej wydaje organ gminy
właściwej dla tej osoby w dniu jej kierowania do domu pomocy społecznej. Natomiast
zgodnie z ust.2 art. 59 tej ustawy decyzję o umieszczeniu w domu pomocy społecznej
wydaje organ gminy prowadzącej dom pomocy społecznej lub starosta powiatu
prowadzącego dom pomocy społecznej.
Sąd odróżnił decyzję o umieszczeniu w DPS na podstawie art. 54 ust. 1 ustawy
od decyzji o skierowaniu do DPS wydanej na podstawie art. 59 ust. 1 ustawy.
W kontrolowanej sprawie podstawę materialnoprawną decyzji stanowił przepis
art. 54 ust.1 ustawy, tj. przedmiotem badania organów było prawo do umieszczenia
w domu pomocy społecznej. Tymczasem organy obu instancji nie dostrzegły różnicy
w powyższym przepisach w tym zakresie i zarówno zaskarżona decyzja jak
i poprzedzająca ją decyzja organu pierwszej instancji rozstrzygają w przedmiocie
skierowania skarżącej do domu pomocy społecznej.
65
Wydanie decyzji w przedmiocie prawa do umieszczenia w domu pomocy
społecznej poprzedzać powinno decyzję o skierowaniu do domu pomocy społecznej.
3. Ustawa z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji (t.j.: Dz. U. z 2011 r. Nr 287,
poz. 1687 ze zm.)
III SA/Gd 971/13
Stwierdzając nieważność decyzji organów obu instancji w przedmiocie zwrotu
kwoty wypłaconej tytułem równoważnika pieniężnego za brak lokalu mieszkalnego
wydanych na podstawie art. 92 ust. 1 i art. 91 ust. 5 ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r.
o Policji (t.j.: Dz. U. z 2011 r. Nr 287, poz. 1687 ze zm.) oraz § 1 pkt 1 rozporządzenia
Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 28 czerwca 2002 r. w sprawie
wysokości i szczegółowych zasad przyznawania, odmowy przyznania, cofania
i zwracania przez policjantów równoważnika pieniężnego za brak lokalu mieszkalnego
Sąd wskazał, że z akt sprawy wynika, że równoważnik został przyznany skarżącemu
decyzją Komendanta Powiatowego Policji z dnia 16 czerwca 2003 r. i był mu wypłacany
za okres, w którym pozostawał policjantem w służbie stałej, jednakże decyzje w sprawie
jego zwrotu zostały wydane już po zwolnieniu skarżącego ze służby, a więc gdy
posiadał status funkcjonariusza objętego zaopatrzeniem emerytalnym. Nadto powołane
w podstawie prawnej decyzji przepisy nie odnoszą się do zwrotu pobranego
równoważnika, a nade wszystko dotyczą one policjantów w służbie stałe, a nie
emerytów i rencistów policyjnych.
Konsekwencją braku przepisu, który z jednej strony dawałby uprawnienie
organom policji do żądania od rencisty (emeryta) policyjnego zwrotu nienależnie
pobranego świadczenia (równoważnika) a z drugiej strony nakładałby na byłego
policjanta obowiązek zwrotu tego świadczenia, musi być uznanie, że sprawa ta nie ma
charakteru sprawy administracyjnej. Skoro zwrot przez rencistę (emeryta) policyjnego
nienależnie pobranego równoważnika pieniężnego za brak lokalu mieszkalnego nie jest
uregulowany przepisami (materialnego) prawa administracyjnego, to niezależnie
od tego, czy świadczenie to zostało wypłacone byłemu funkcjonariuszowi w czasie
(za okres) pełnienia służby czy po zwolnieniu, sprawa zwrotu tego świadczenia nie jest
sprawą administracyjną.
W istniejącej sytuacji faktyczno-prawnej należało uznać, że sprawa zwrotu
nienależnie pobranego równoważnika ma charakter sprawy cywilnej, o której mowa
w art. 1 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego
(t.j.: z 2014 r., poz. 101). Materialnoprawną podstawę żądania zwrotu świadczenia
mogą stanowić bowiem przepisy art. 405 i nast. ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. -
Kodeks cywilny (t.j.: Dz. U. z 2014 r., poz. 121), dalej zwanej „k.c.”. Ponadto, sprawa
dotyczy osoby, która nie jest już związana stosunkiem służbowym z organem, lecz
stanowi podmiot równorzędny wobec podmiotu (Komendanta Powiatowego Policji),
który domaga się od niej określonego zachowania. Wszystko to powoduje, że jest
to „sprawa ze stosunków z zakresu prawa cywilnego” a zatem należy przyjąć,
iż dochodzenie zwrotu nienależnego świadczenia może nastąpić na drodze sądowej
przed sądem powszechnym.
66
4. Ustawa z dnia 7 lipca 2005 r. o państwowej kompensacie
przysługującej ofiarom niektórych przestępstw (t.j. Dz. U. 2005,
Nr 169., poz. 1415 ze zm.)
III SA/Gd 872/13
Sąd uchylając decyzje w przedmiocie zmiany decyzji w sprawie zasiłku stałego
wyjaśnił, że skoro wypłacone świadczenie wyłącznie pokrywało koszty związane
z leczeniem i rehabilitacją chorej (art. 3 pkt. 2 ustawy z dnia 7 lipca 2005 r.
o państwowej kompensacie przysługującej ofiarom niektórych przestępstw (t.j. Dz. U.
2005, nr 169., poz. 1415 ze zm.) , nie mogło stanowić dochodu skarżącej w rozumieniu
art. 8 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (j.t. Dz. U. z 2009 r. Nr 175,
poz. 1362 ze zm.), dalej u.p.s, bowiem samo pojęcie dochodu jak i jego składniki
wymieniane w art. 8 u.p.s. świadczą o tym, że winien on mieć charakter przysparzający.
Wprawdzie ustawa o pomocy społecznej w art. 8 ust. 4 określa, jakich świadczeń
nie wlicza się do dochodu ustalonego zgodnie z ust. 3 tego przepisu prawa i wśród nich
nie wymienia odszkodowania majątkowego wypłaconego osobie ubiegającej się
o przyznanie świadczeń z pomocy społecznej, to jednak z uwagi na regulacje zawarte
w wyżej powołanych przepisach ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych
oraz wykładnię językową, systemową i funkcjonalną powyższych przepisów prawa,
w tym także art. 8 ust. 3 u.p.s., kwota odszkodowania majątkowego wypłaconego
poszkodowanemu będącemu beneficjentem pomocy społecznej nie podlega wliczeniu
do dochodu, od którego zależy prawo do świadczeń z pomocy społecznej. Trudno
zakładać, że ustawodawca chciał nadać funkcję dochodu świadczeniom
wyrównawczym (kompensacyjnym).
5. Ustawa z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów,
mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego
(t.j. Dz.U. z 2014 r., poz. 150)
III SA/Gd 38/14
Sąd stwierdził nieważność postanowienia uchwały Rady Miejskiej, które
spowodowało usunięcie z dotychczasowego uregulowania zapisu mówiącego o tym,
że przydział lokalu socjalnego, w ramach realizacji wyroków orzekających eksmisję,
dokonywany będzie przez skierowanie według kolejności – daty złożenia wniosku –
do zawarcia umowy na lokal wchodzący w skład mieszkaniowego zasobu gminy.
Sąd wskazał, że z uwagi na fakt, iż gminy nie posiadają w swych zasobach
mieszkaniowych lokali socjalnych w ilości wystarczającej na zaspokojenie potrzeb
wszystkich osób oczekujących konieczne jest, na podstawie art. 21 ust. 3 pkt 3 ustawy
z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy
i o zmianie Kodeksu cywilnego (t.j. Dz. U. z 2005 r., Nr 31, poz. 266 ze zm.), dalej jako
„ustawa” kształtowanie przesłanek zawierania umów najmu lokali socjalnych w wyniku
realizacji ciążącego na gminie obowiązku zapewnienia takiego lokalu na skutek wyroku
sądu, z uwzględnieniem specyfiki przepisu art. 14 ust. 1 ustawy, zgodnie z którym
w wyroku nakazującym opróżnienie lokalu sąd orzeka o uprawnieniu do otrzymania
lokalu socjalnego bądź o braku takiego uprawnienia wobec osób, których nakaz
67
dotyczy. Obowiązek zapewnienia lokalu socjalnego ciąży na gminie właściwej
ze względu na miejsce położenia lokalu podlegającego opróżnieniu.
Tak więc podjęcie uchwały, której konsekwencją jest brak regulacji dotyczących
kryteriów wyboru osób, którym przysługuje pierwszeństwo zawarcia umowy najmu
lokalu socjalnego w związku z orzeczeniem przez sąd o uprawnieniu do otrzymania
takiego lokalu, sprzeczne jest tak z art. 21 ust. 3 pkt 3 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r.
o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu
cywilnego, jak i art. 2 Konstytucji RP.
III SA/Gd 435/14
Po rozpoznaniu skargi Rzecznika Praw Obywatelskich Sąd stwierdził nieważność
§ 2 ust.1, § 4 ust.1 pkt 2, 4 i 5 załącznika nr 1 do zaskarżonej uchwały Rady Miasta
w przedmiocie zasad wynajmowania lokali wchodzących w skład mieszkaniowego
zasobu Gminy Miejskiej wskazując, że niedopuszczalne jest wyłączenie z kręgu
uprawnionych do ubiegania się o wynajem lokalu z gminnego zasobu mieszkaniowego
osób określonych w § 4 ust. 1 pkt. 2 skarżonej uchwały. Podstawowym dopuszczalnym
w świetle treści ustawy kryterium decydującym o istnieniu uprawnienia do zawarcia
umowy najmu lokalu z mieszkaniowego zasobu gminy jest istnienie po stronie danej
osoby niezaspokojonych potrzeb mieszkaniowych (przy czym nie chodzi tu o każdą
subiektywną potrzebę mieszkaniową, lecz potrzebę zobiektywizowaną warunkami
zamieszkiwania uznanymi za kwalifikujące je do poprawy według zgodnych z ustawą
kryteriów przyjętych przez radę gminy), nie zaś posiadanie bądź nie tytułu prawnego
do innego lokalu lub nieruchomości czy też niespełnianie innych warunków,
na wprowadzenie których ustawa nie zezwala.
Przepis art. 21 ust. 3 ustawy o ochronie praw lokatorów, wśród zasad
wynajmowania lokali wchodzących w skład mieszkaniowego zasobu gminy, do których
określania upoważniona jest rada gminy, wymienia m.in. w pkt 1 wysokość dochodu
gospodarstwa domowego uzasadniającą oddanie w najem lub w podnajem lokalu
na czas nieoznaczony i lokalu socjalnego, oraz wysokość dochodu gospodarstwa
domowego uzasadniającą zastosowanie obniżek czynszu.
W kwestii określenia przez Radę Miasta w § 2 ust. 1 dodatkowego kryterium,
tj. „nie posiadania tytułu prawnego do innego lokalu lub nieruchomości”, oprócz
wysokości dochodu rodziny ubiegającej się o lokal Sąd stwierdził, iż art. 21 ust. 3
ustawy, poprzez użyte w nim wyrażenie "w szczególności" zezwala co prawda
na przyjmowanie przez organ stanowiący gminy także innych, nie wymienionych w tym
przepisie kryteriów, nie uprawnia jednakże rady gminy do nierespektowania przy
ustalaniu zasad wynajmu lokali ogólnych zasad płynących z ustawy o ochronie praw
lokatorów oraz konstytucyjnej zasady równości obywateli względem prawa (art. 32
Konstytucji). Przepis art. 21 ust. 3 pkt 1 ustawy istotnie upoważnia wprawdzie radę
gminy do określenia wysokości dochodu gospodarstwa domowego uzasadniającą
oddanie w najem lokalu na czas nieoznaczony i lokalu socjalnego, ale nie oznacza
to, że w grę wchodzi także określenie dodatkowego kryterium, bez którego spełnienia
zawarcie umowy najmu byłoby niedopuszczalne.
Tymczasem w omówionym już § 2 ust. 1 oraz w § 4 ust. 1 pkt. 2, 4 i 5 uchwały,
Rada Miasta wprowadziła dodatkowe kryteria podmiotowe, wykluczające spośród osób
68
mogących ubiegać się o wynajęcie lokalu gminnego te, którym: nie przysługuje tytuł
prawny do lokalu lub nieruchomości (a dotyczy to również małżonków tych osób oraz
osób pozostających we wspólnym pożyciu z wnioskodawcą) (pkt.2 ustępu 1 § 4),
a ponadto – nie dokonały one dobrowolnie zbycia lub zdania lokalu, budynku
mieszkalnego lub innej nieruchomości przeznaczonej lub wykorzystywanej na cele
mieszkaniowe w okresie 5 lat przed dniem złożenia wniosku o przydział lokalu
mieszkalnego (pkt.4 ustępu 1 § 4) i ponadto – nie zostały pozbawione lokalu, budynku
mieszkalnego lub innej nieruchomości przeznaczonej lub wykorzystywanej na cele
mieszkalne w wyniku egzekucji sądowej w okresie 5 lat przed dniem złożenia wniosku
o przydział lokalu mieszkalnego (pkt.5 ustępu 1 § 4 uchwały).
Przyjęte przez Radę Miasta w/w kryteria muszą budzić zastrzeżenia z punktu
widzenia wskazanej i omówionej w skardze konstytucyjnej zasady równości obywateli
względem prawa, co nie może być akceptowane w obowiązującym porządku prawnym
zakładającym konieczność zapewnienia przez wspólnotę gminną określonych potrzeb
o charakterze socjalnym. Założenie, że osoby o niskich dochodach, którym wcześniej
przysługiwało jakieś prawo do lokalu lub nieruchomości, a które zbyły to prawo albo
którego zostały pozbawione, nie mogą ubiegać się o wynajem lokalu gminnego,
pozostaje w sprzeczności z rozwiązaniami przyjmowanymi w omawianej i w innych
ustawach, regulujących zasady i tryb udzielania pomocy społecznej osobom
o najniższych dochodach oraz regulujących zasady przyznawania dodatków
mieszkaniowych.
III SA/Gd 664/14
Sąd stwierdził nieważność kilku przepisów uchwały Rady Miasta z dnia 26
września 2008 r. w przedmiocie zasad wynajmowania lokali wchodzących w skład
mieszkaniowego zasobu Gminy Miasta podjętej na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 15,
art.40 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2001 r.
nr 142, poz. 1591 ze zm.) oraz art. 21 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r.
o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu
cywilnego (Dz. U. z 2005 nr 31, poz. 266 ze zm. dalej jako „ustawa”).
Przepis art. 21 ust. 3 pkt 1 ustawy upoważnia radę gminy do określenia
wysokości dochodu gospodarstwa domowego uzasadniającą oddanie w najem lokalu
na czas nieoznaczony i lokalu socjalnego, ale nie oznacza to, że w grę wchodzi także
określenie dochodu minimalnego, bez którego uzyskiwania zawarcie umowy najmu
byłoby niedopuszczalne. Z art. 20 ust. 1 ustawy wynika w sposób jednoznaczny,
że mieszkaniowy zasób gminy jest tworzony w celu realizacji zadań wynikających
z art. 4 ustawy, czyli m.in. w celu zaspokajania potrzeb mieszkaniowych gospodarstw
domowych o niskich dochodach. Przyjęte przez stronę skarżącą kryteria oraz
wprowadzenie nowej kategorii prawnej w postaci - najogólniej rzecz ujmując - zdolności
czynszowej osób ubiegających się o najem powoduje, że z prawa uzyskania najmu
lokali gminnych będą mogły skorzystać osoby nie najuboższe, kosztem osób
o najniższym dochodzie w rodzinie, z natury rzeczy nieposiadających zdolności
zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych we własnym zakresie. Rozwiązanie takie musi
budzić zastrzeżenia z punktu widzenia konstytucyjnej zasady równości obywateli
względem prawa (zasady wynajmowania lokali mają rangę przepisu prawa
69
miejscowego) i nie może być akceptowane w obowiązującym porządku prawnym,
zakładającym konieczność zapewnienia przez wspólnotę gminną określonych potrzeb
o charakterze socjalnym. Założenie strony skarżącej, że osoby o niskich dochodach nie
będą w stanie płacić czynszu nawet w minimalnej wysokości, pozostaje przy tym
w sprzeczności z rozwiązaniami przyjmowanymi w innych ustawach, regulujących
zasady i tryb udzielania pomocy społecznej osobom o najniższych dochodach oraz
regulujących zasady przyznawania dodatków mieszkaniowych.
Stosownie do art. 23 ust. 2 ustawy umowa najmu lokalu socjalnego,
z zastrzeżeniem art.14 ust. 1, może być zawarta z osobą, która nie ma tytułu prawnego
do lokalu i której dochody gospodarstwa domowego nie przekraczają wysokości
określonej w uchwale rady gminy podjętej na podstawie art. 21 ust. 3 pkt 1 ustawy.
Zatem stosownie do tego unormowania osoba, która legitymuje się tytułem prawnym
do lokalu mieszkalnego, nie może wynająć lokalu socjalnego. Jednakże ustawa nie
uzależnia wynajęcia lokalu socjalnego, od nielegitymowania się w przeszłości tytułem
prawnym do lokalu. Tym samym pozbawienie możliwości ubiegania się o zawarcie
umowy najmu lokalu socjalnego przez podmioty, które posiadały tytuł prawny do lokalu
mieszkalnego wynikające z uchwały jest sprzeczne z art. 23 ust. 2 ustawy.
Tym samym wszyscy członkowie wspólnoty samorządowej, którzy posiadają
niezaspokojone potrzeby mieszkaniowe i którzy spełniają jednocześnie kryterium
dochodowe, są uprawnieni do ubiegania się o pomoc mieszkaniową gminy. Dlatego
ograniczenie możliwości wynajmu lokalu z mieszkaniowego zasobu gminy poprzez
wymóg nieposiadania tytułu prawnego do innego lokalu, jak też brak takiego tytułu
w przeszłości przewidziany w uchwale należy uznać za kryteria pozaprawne.
Nadto Sąd wskazał, że przewidziana w uchwale sankcja dla osoby, której
przysługuje lokal socjalny, w postaci usunięcia z listy osób oczekujących w przypadku
dwukrotnej odmowy przyjęcia proponowanych lokali, jest uregulowaniem sprzecznym
z celem ustawy i obowiązkiem gminy określonymi w art. 4 ust. 1 i 2 w związku z art. 20
ust. 1 ustawy. Stanowi także stworzenie negatywnej przesłanki materialnoprawnej,
wykraczającej poza delegację ustawową.
Zgodnie z art. 4 ust. 1 ustawy mieszkańcem gminy jest każda osoba fizyczna
mająca miejsce zamieszkania na terenie gminy. Prawo do ubiegania się o zawarcie
umowy najmu lokalu mieszkalnego z gminnego zasobu ma każdy mieszkaniec gminy
nie mający zaspokojonych potrzeb mieszkaniowych, mający niskie dochody (art.4 ust. 2
i 3 ustawy). Uprawnieni do pomocy mieszkaniowej są zatem wszyscy członkowie
wspólnoty samorządowej, którzy mają niezaspokojone potrzeby mieszkaniowe
i spełniają kryterium dochodowe. W ocenie Sądu jest prawnie niedopuszczalnym
tworzenie w uchwale odmiennych kryteriów od kryteriów przewidzianych w ustawie
o ochronie praw lokatorów. Wprowadzenie do uchwały dodatkowych warunków
powoduje, że mieszkańcy wspólnoty spełniający przesłanki ustawowe do ubiegania się
o pomoc mieszkaniową zostają pozbawieni możliwości jej uzyskania. W zaskarżonych
postanowieniach doszło do bezprawnego pozbawienia określonej grupy mieszkańców
wspólnoty samorządowej jaką jest Gmina Miasta uprawnienia do ubiegania się o lokal
z mieszkaniowego zasobu gminy.
70
6. Ustawa z dnia 7 grudnia 2012 r. o zmianie ustawy o świadczeniach
rodzinnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2012 r., poz. 1548)
III SA/Gd 1026/13
Sąd, uchylając decyzje w przedmiocie świadczenia pielęgnacyjnego wskazał,
że istotnym elementem rekonstrukcji świadczeń opiekuńczych, związanym
z możliwością utraty prawa do zasiłku pielęgnacyjnego i uzyskania możliwości
ubiegania się o specjalny zasiłek opiekuńczy jest art. 11 ust. 4 ustawy z dnia 7 grudnia
2012 r. o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych oraz niektórych innych ustaw
(Dz. U. z 2012 r., poz. 1548) , zgodnie z którym organ właściwy w rozumieniu ustawy,
o której mowa w art. 1, w terminie 2 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy (czyli
do końca lutego 2013r.), informuje osoby otrzymujące świadczenie pielęgnacyjne
na podstawie przepisów dotychczasowych o wygaśnięciu z mocy prawa decyzji
o przyznaniu prawa do świadczenia pielęgnacyjnego i warunkach nabywania prawa
do specjalnego zasiłku opiekuńczego i świadczenia pielęgnacyjnego obowiązujących
od dnia wejścia w życie ustawy.
A zatem rozpoznanie wniosku o ustalenie prawa do zasiłku pielęgnacyjnego
w związku z opieką nad niepełnosprawnym członkiem rodziny bez wcześniejszego
udzielenia jej informacji wymaganej przez art. 11 ust. 4 ustawy nowelizującej było
przedwczesne. Dopiero wniosek złożony przez osobę ubiegającą się o świadczenie,
po jej wymaganym prawem pouczeniu o zmianie konstrukcji świadczeń rodzinnych,
dotychczas przez tę osobę pobieranych mógł stać się podstawą do wydania
rozstrzygnięcia merytorycznego co do przysługiwania mu uprawnień do świadczeń
związanych z opieką nad niepełnosprawnym członkiem rodziny.
7. Ustawa z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami
(Dz. U. nr 30, poz.151 ze zm.),
III SA/Gd 42/14
Sąd stwierdził bezskuteczność czynności Starosty Powiatu w przedmiocie
odmowy wydania prawa jazdy wskazując, że prawomocnym wyrokiem Sąd Rejonowy
orzekł wobec skarżącego środek karny w postaci zakazu prowadzenia przez okres 2 lat
wszelkich pojazdów mechanicznych za wyjątkiem pojazdów ciężarowych, co których
kierowania uprawniają kategorie C, C1E, CE prawa jazdy na okres dwóch lat.
W konsekwencji tego wyroku, organ pierwszej instancji zatrzymał prawo jazdy
skarżącego i orzekł o cofnięciu jego uprawnień do kierowania pojazdami w kategorii
B i BE. Skarżący natomiast wystąpił do organu z wnioskiem o wydanie prawa jazdy
w kategorii C i CE.
Zgodnie z art. 12 ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierujących
pojazdami (Dz. U. nr 30, poz.151 ze zm., dalej jako – „ustawa”), prawo jazdy nie może
być wydane osobie ubiegającej się o wydanie prawa jazdy kategorii AM, A1, A2, A, C1,
C, D1 lub D - w okresie obowiązywania zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych
obejmującego uprawnienie w zakresie prawa jazdy kategorii B. Stosownie zaś
do art. 12 ust. 2 pkt 3 ustawy, prawo jazdy nie może być wydane osobie ubiegającej się
o wydanie prawa jazdy kategorii B+E, C1+E, C+E, D1+E lub D+E - w okresie
71
obowiązywania zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych obejmującego
uprawnienie w zakresie prawa jazdy kategorii B lub odpowiednio kategorii C1,C, D1 lub
D.
Sąd stwierdził, że sformułowanie „osoba ubiegająca się o wydanie prawa jazdy”
w rozumieniu art. 12 ust 2 ustawy odnosi się do podmiotu, który ubiega się o nowe
uprawnienie, którego nie posiadał w chwili prawomocnego orzeczenia kończącego
postępowanie karne. W tym znaczeniu przepis ten przewiduje negatywne skutki
skazania, ale nie ingerujące w zakres orzeczenia sądu i nie naruszające proporcji
między sankcją orzeczoną przez sąd, a jej dalszymi konsekwencjami przewidzianymi
ex lege przez ustawodawcę.
Orzeczony zakaz prowadzenia pojazdów określonych w prawie jazdy kategorii
B oznaczałby niemożność nabycia prawa do prowadzenia pojazdów wymienionych
w prawie jazdy kategorii C w czasie obowiązywania zakazu. Jeżeli jednak skarżący
takie uprawnienie posiadał w chwili wydawania prawomocnego wyroku karnego,
to art. 12 ust. 2 ustawy nie może mieć zastosowania w sprawie.
III SA/Gd 344/14
Sąd uchylił decyzję organów obu instancji w przedmiocie skierowania na badania
lekarskie wskazując, że wydane zostały z naruszeniem art. 99 ust. 1 pkt 2 lit. B ustawy
o kierujących pojazdami (Dz. U z 2011 r., Nr 30, poz. 151 ze zm.) zgodnie z którym
starosta wydaje decyzję administracyjną o skierowaniu kierowcy na badanie lekarskie,
jeżeli istnieją uzasadnione zastrzeżenia co do stanu zdrowia kierowcy.
Przesłanka uzasadnionych zastrzeżeń co do stanu zdrowia musi być, zdaniem
Sądu interpretowana zgodnie z celem ustawy, którym jest zapobieganie zagrożeniom
w ruchu drogowym spowodowanym przez osoby, których stan zdrowia uniemożliwia
sprawne prowadzenie pojazdów. Zatem uzasadnione zastrzeżenia co do stanu zdrowia,
o których mowa w omawianym przepisie dotyczyć powinny tego rodzaju aspektów
stanu zdrowia osoby, które mogłyby mieć wpływ na zdolność do bezpiecznego
prowadzenia pojazdu.
W ocenie Sądu zebrany w sprawie materiał dowodowy tj. opinia sądowo-
psychiatryczna z dnia 20 lutego 2012 r. wydana na potrzeby prowadzonego przez
prokuratora postępowania karnego, zawierająca ocenę stanu zdrowia psychicznego
i cech osobowości skarżącego nie daje podstaw do skierowania skarżącego na badania
lekarskie w oparciu o powołany wyżej przepis, albowiem z opisu osobowości
skarżącego zawartej w powyższej opinii nie wynika, by jego cechy, związane głównie
z wyrażaniem uczuć powodowały zagrożenie bezpieczeństwa w ruchu drogowym.
Skierowanie na badanie lekarskie nie może być dodatkową represją lub szykaną
stosowaną wobec osoby poddanej badaniom sądowo – psychiatrycznym, zwłaszcza
wówczas, gdy sprawa, w której badania takie przeprowadzono nie dotyczy
przestępstwa związanego z naruszeniem bezpieczeństwa w ruchu drogowym.
Cechy osobowości takie jak podejrzliwość, obniżenie zaufania do otoczenia czy
problemy z wyrażaniem uczuć agresji w dojrzały sposób można dostrzec u wielu
uczestników życia społecznego i trudno uznać, że cechy te samoistnie uzasadniają
wątpliwości co do zdrowotnych predyspozycji do kierowania pojazdami.
72
III SA/Gd 354/14
Oddalając skargę w przedmiocie skierowania na badania psychologiczne Sąd
wskazał, że skierowanie to zostało wydane na podstawie art. 99 ust.1 pkt 3 lit. b ustawy
z dnia 5 stycznia 2011 roku o kierujących pojazdami (Dz. U. z 2011r., Nr 30, poz. 151
ze zm.) w myśl, którego starosta wydaje decyzję administracyjną o skierowaniu
kierowcy lub osoby posiadającej pozwolenie na kierowanie tramwajem na: badanie
psychologiczne w zakresie psychologii transportu, jeżeli: przekroczyła liczbę 24
punktów otrzymanych za naruszenia przepisów ruchu drogowego.
Sąd wskazał, że organ właściwy w sprawie skierowania na badania
psychologiczne, w przypadku stwierdzenia przekroczenia przez kierowcę liczby 24
punktów otrzymanych na podstawie art. 130 ust. 1 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. -
Prawo o ruchu drogowym (tekst jednolity: Dz. U. z 2012, poz. 1137 ze zm. – dalej:
"u.p.r.d.") jest zobowiązany do wydania decyzji o skierowaniu na badanie
psychologiczne. Obowiązek ten nie może zostać w żaden sposób uchylony poprzez
późniejsze zachowanie kierowcy, a w szczególności poprzez przystąpienie
do szkolenia, o którym mowa w art. 130 ust. 3 u.p.r.d. i dokonaną w tym trybie redukcję
punktów, co znajduje potwierdzenie w przepisach wykonawczych do ustawy – Prawo
o ruchu drogowym.
W § 8 ust. 6 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 25 kwietnia
2012 r. w sprawie postępowania z kierowcami naruszającymi przepisy ruchu
drogowego, które weszło w życie w dniu 9 czerwca 2012 r. prawodawca stwierdził,
że odbycie szkolenia nie powoduje zmniejszenia liczby punktów otrzymanych
za naruszenia przepisów ruchu drogowego wobec osoby, która przed jego
rozpoczęciem dopuściła się naruszeń, za które suma punktów ostatecznych
i podlegających wpisowi tymczasowemu przekroczyła lub przekroczyłaby 24.
Skarżącemu ostatecznie przypisano 26 punktów za naruszenie przepisów ruchu
drogowego zanim ten przystąpił do szkolenia. W tej sytuacji organy obu instancji
słusznie przyjęły, że skarżący przekroczył dopuszczalny limit punktów (24) i tym samym
musiał zostać poddany obowiązkowi badań psychologicznych. Jednocześnie organy
te działając zgodnie z prawem wykluczyły możliwość odjęcia punktów z uwagi
na odbyte szkolenie, gdyż w chwili jego rozpoczęcia skarżący miał przekroczone 24
punkty, tak więc nie mógł skorzystać z dobrodziejstwa art. 130 ust. 3 u.p.r.d.
Jakkolwiek w przypadkach kierowania na kontrolne badanie kwalifikacji można
by rozważać zasadność zmniejszenia punktów karnych w oparciu o odbyte szkolenie,
to na pewno trudno doszukać się związku pomiędzy odbytym w trybie art. 130 ust. 3
u.p.r.d. szkoleniem a weryfikacją psychologicznych predyspozycji do prowadzenia
pojazdów (badanie psychologiczne obejmuje w szczególności ocenę: cech osobowości,
sprawności intelektualnej oraz sprawności psychofizycznej. W ocenie Sądu
kwestionowany przepis § 8 ust. 6 rozporządzenia z 2012 r. niewątpliwie realizuje
wytyczne ustawodawcy, co do treści aktu oraz kierunku regulacji i mieści się
w granicach upoważnienia ustawowego. Należy przyjąć bowiem, że regulacja zawarta
w § 8 ust. 6 rozporządzenia z 2012 r. mieści się w zakresie delegacji określonej
w art. 130 ust. 4 pkt 2 u.p.r.d. (warunki i tryb prowadzenia ewidencji), niewątpliwie
bowiem kwestia dokonywania wpisów i ich usuwania mieści się w pojęciu sposobu
prowadzenia ewidencji. Nie można też zaprzeczyć, że ograniczenie możliwości
73
zmniejszenia ilości punktów karnych po przekroczeniu przez kierowcę wyznaczonego
przez ustawodawcę limitu punktów ma na celu dyscyplinowanie i wdrażanie kierowców
do przestrzegania przepisów ustawy a także zapobieganie naruszeniu przez nich
przepisów ruchu drogowego. Pierwszy cel osiągany jest poprzez samo nałożenie
obowiązku poddania kierowcy wielokrotnie naruszającego przepisy ruchu drogowego
określonym procedurom weryfikacyjnym (tak w zakresie praktycznych umiejętności
prowadzenia pojazdów, jak też posiadanych ku temu predyspozycji psychologicznych),
drugi natomiast poprzez eliminację z grona uprawnionych do kierowania pojazdami tych
kierowców, którzy przeszli ww. procedury weryfikacyjne ze skutkiem negatywnym.
8. Ustawa z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym
do alimentów (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 1228 ze zm.)
III SA/Gd 123/14
Uchylając decyzje organów obu instancji w przedmiocie zatrzymania prawa jazdy
Sąd wskazał, że skoro decyzja organu pierwszej instancji w podstawie prawnej
wskazywała art. 5 ust. 3 i art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 7 września 2007 r. o pomocy
osobom uprawnionym do alimentów, które to przepisy, dotknięte
są niekonstytucyjnością, to uznać należało, że w sprawie doszło do naruszenia
przepisów prawa materialnego - norm Konstytucji RP - art. 2, który stanowi,
że Rzeczpospolita jest demokratycznym państwem prawnym, urzeczywistniającym
zasady sprawiedliwości społecznej oraz art. 31 ust. 3 Konstytucji, który stanowi,
że ograniczenia w zakresie korzystania z konstytucyjnych wolności i praw mogą być
ustanawiane tylko w ustawie i tylko wtedy, gdy są konieczne w demokratycznym
państwie dla jego bezpieczeństwa lub porządku publicznego, bądź dla ochrony
środowiska, zdrowia i moralności publicznej, albo wolności i praw innych osób.
Ograniczenia te nie mogą naruszać istoty wolności i praw.
Sąd podniósł, iż Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 12 lutego 2014 r. nie
wypowiedział się merytorycznie o konstytucyjności art. 5 ust. 3 i art. 5 ust. 5 ustawy
z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów, na podstawie
których wydano kwestionowane skargą decyzje. Trybunał ten natomiast wyrokiem
z dnia 22 września 2009 r. uznał za niezgodne z Konstytucją unormowania zawarte
w innej ustawie (ustawie z dnia 22 kwietnia 2005 r. o postępowaniu wobec dłużników
alimentacyjnych oraz zaliczce alimentacyjnej). Podkreślenia wymaga, że unormowania
ustawy z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów
(w brzmieniu na dzień wydania zaskarżonych decyzji) dotyczące zatrzymania prawa
jazdy dłużnika alimentacyjnego, były analogiczne do tych, o których niezgodności
z Konstytucją orzekł Trybunał wyrokiem z dnia 22 września 2009 r.
W takim wypadku istnieje powinność zastosowania bezpośrednio normy
konstytucyjnej na wypadek konfliktu między treścią normy konstytucyjnej i ustawowej.
Decyduje o tym zasada zobowiązująca sąd do podległości normie hierarchicznie
wyższej.
74
9. Ustawa z dnia 21 marca 1985 roku o drogach publicznych
(Dz. U. z 2007 r., Nr 19 poz. 115 ze zm.)
III SA/Gd 107/14
Sąd uchylając decyzje organów obu instancji w przedmiocie kary pieniężnej
za zajęcie pasa drogowego dokonując wykładni językowej art. 40 ust.1 ustawy z dnia 21
marca 1985 roku o drogach publicznych (Dz. U. z 2007 r., Nr 19 poz. 115 ze zm.,
zwanej dalej „ustawą”) wskazał, że zezwolenia zarządcy drogi wymaga zajęcie pasa
drogowego na cele niezwiązane z budową, przebudową, remontem, utrzymaniem
i ochroną dróg wymaga zezwolenia zarządcy drogi, w drodze decyzji administracyjnej.
Zatem zamiar działania w obrębie drogi publicznej wiąże się z uprzednio
skonkretyzowanym celem. Sformułowanie przepisu wskazuje bowiem, że zajęcie
polega na zmierzającym do osiągnięcia określonego celu, akcie woli podmiotu
mającego zamiar zająć pas drogowy. Z tego względu aby cel swój osiągnąć, podmiot
ten powinien wystąpić o zezwolenie lub jeśli nie chce działać zgodnie z prawem
zajmując pas drogowy, o zezwolenie nie występuje. W rozpoznawanej sprawie
do zajęcia pasa drogowego doszło na skutek awarii naczepy samochodu wysypanie jej
ładunku podczas przeprowadzania ważenia pojazdu, w trakcie kontroli dokonywanej
przez Wojewódzki Inspektorat Transportu Drogowego. Jest to zatem sytuacja, która
ze swej natury nie może być zaplanowana. Inaczej mówiąc nie poprzedzał jej żaden akt
woli podmiotu, który do „zajęcia pasa” doprowadził, gdyż jego zamiarem nie było
działanie w obrębie drogi publicznej. A w konsekwencji nie mogło być przedmiotem
dokonanego przez niego wyboru - czy działaniu temu nadać formę prawną przez
uzyskanie zezwolenia czy też działać bezprawnie i nie występować o zezwolenie.
Te rozważania prowadzą do wniosku, że sytuacja losowa - „nieszczęśliwego
przypadku” za jaką z pewnością można uznać awarię sprzętu mechanicznego nie
podpada pod dyspozycję omawianej regulacji prawnej.
10. Ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ograniczeniu prowadzenia
działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne
(Dz. U. z 1997 r., Nr 106, poz. 679 ze zm.)
III SA/Gd 393/14
Sąd stwierdził nieważność uchwały Rady Miejskiej z dnia 30 kwietnia 2014 r.
wydanej na podstawie art. 26 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 20 czerwca 2002 r.
o bezpośrednim wyborze wójta, burmistrza i prezydenta miasta (Dz. U. z 2002 r.,
Nr 113, poz. 984 ze zm.) w zw. z art. 4 pkt 6 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r.
o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje
publiczne (Dz. U. z 1997 r., Nr 106, poz. 679 ze zm.) w przedmiocie wygaśnięcia
mandatu Burmistrza Miasta z uwagi na naruszenie nakazu określonego w art. 4 pkt 6
ustawy o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące
funkcje publiczne.
W uchwale wskazano, że Burmistrz Miasta wbrew zapisom zawartym w art. 2
i art. 4 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ograniczeniu prowadzenia działalności
75
gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne (Dz. U. z 1997 r., Nr 106,
poz. 679 ze zm.) zajmuje stanowisko członka zarządu Spółki Wodnej.
Stosownie do treści art. 164 ust.1 ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne
(Dz. U z 2012r. poz.145) spółki wodne są jednostkami organizacyjnymi o szczególnym
charakterze. Nie można traktować ich analogicznie jak spółek prawa handlowego.
To sprawia, że nie można uznać prowadzonej przez nie działalności gospodarczej jako
przeszkody prawnej do łączenia pracy w jej organach z wykonywaniem funkcji
burmistrza.
Celem wprowadzenia zakazów jest przeciwdziałanie zjawiskom korupcyjnym
oraz wykorzystywaniu funkcji we własnym interesie. Zarzut naruszenia zakazu oceniany
być winien z uwzględnieniem tego, czy w okolicznościach konkretnej sprawy mogło
dojść do zagrożenia celu, któremu zakaz ten służy. Sąd wskazał, że Burmistrz został
skierowany do Zarządu Spółki Wodnej przez Radę Miasta.
Jak wskazał Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 13 marca 2007 r., sygn. akt
K 8/07 (OTK-A 2007/3/26) wygaśnięcie mandatu dotyka zarówno czynnego, jak
i biernego prawa wyborczego. Ulega w ten sposób przekreśleniu zasada trwałości
mandatu pochodzącego z wyborów bezpośrednich. Bierne prawo wyborcze obejmuje
uprawnienie do bycia wybranym, a także sprawowania mandatu uzyskanego w wyniku
niewadliwie przeprowadzonych wyborów. Istnieje możliwość pozbawienia mandatu
na zasadach przewidzianych w ustawie i z przyczyn koniecznych w demokratycznym
państwie prawa, jednakże przyczyny te podlegają kontroli konstytucyjności z punktu
widzenia proporcjonalności przyczyn decydujących o przekreśleniu wyniku wyborów.
Nakaz zachowania proporcjonalności normowania powoduje, że przyczyna decydująca
o wygaśnięciu mandatu musi być na tyle poważna, aby zniweczenie wyników wyborów
było usprawiedliwione w świetle tego właśnie standardu konstytucyjnego.
Specyfika spółki wodnej powoduje, że zajmowanie stanowiska w jej zarządzie nie
stanowi naruszenia zakazu o którym mowa w art. 4 pkt 6 ustawy o ograniczeniu
prowadzenia działalności gospodarczej.
11. Ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy
zastępczej (t.j. Dz. U z 2013 r., poz. 135)
III SA/Gd 195/14
Sąd uchylił decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w przedmiocie
zwrotu świadczenia pieniężnego pobranego przez skarżących z tytułu pomocy
pieniężnej na częściowe pokrycie kosztów utrzymania dziecka w rodzinie zastępczej
podnosząc, że obowiązek zwrotu pobranych świadczeń wynikał z przesłanki objętej
dyspozycją art. 92 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny
i systemie pieczy zastępczej (t.j. Dz. U z 2013 r., poz. 135), a mianowicie uzyskanie
przez matkę dziecka pełnoletności i w związku z tym utratę przez rodzinę zastępczą
„bytu prawnego”.
Zdaniem Sądu aby można było nakazywać zwrot określonych świadczeń,
najpierw należy przesądzić, że były to świadczenia pobrane nienależnie. Dopiero
po uprawomocnieniu się decyzji uznającej świadczenie pieniężne za nienależnie
pobrane możliwe jest orzekanie o jego zwrocie przez osobę, która je pobrała. Przy
76
czym podkreślić należy, że inny jest zakres obu tych postępowań. W postępowaniu
o ustalenie nienależnie pobranych świadczeń należy zbadać, czy zachodzą przesłanki
określone w art. 92 ust. 2 pkt 1- 3 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy
zastępczej, natomiast w postępowaniu o zwrot nienależnie pobranych świadczeń bada
się między innymi przesłanki z art. 92 ust. 3 i 6 (kwestie terminów). Tym samym
stwierdzić należy, że zakres pojęciowy decyzji ustalającej, że świadczenie zostało
pobrane nienależnie, a decyzji nakazującej zwrot nienależnie pobranego świadczenia
nie jest tożsamy i o czym innym rozstrzygają takie decyzje.
W konsekwencji też organ administracyjny zanim wydał zaskarżoną decyzję,
powinien najpierw bezsprzecznie ustalić, czy zachodzą przesłanki określone w art. 92
ust. 2 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, a więc, czy wystąpiły
okoliczności wystarczające do uznania świadczenia za nienależne, a następnie
dochodzić jego zwrotu. Innymi słowy, dopiero po uprawomocnieniu się decyzji uznającej
świadczenie pieniężne za nienależnie pobrane, dopuszczalne jest orzekanie
w przedmiocie jego zwrotu.
12. Ustawa z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym
do alimentów (t.j. Dz. U. z 2009 r., Nr 1, poz. 7 ze zm.)
III SA/Gd 624/14
Sąd oddalił skargę na decyzję odmawiającą zmiany decyzji w sprawie
świadczenia z funduszu alimentacyjnego wskazując, że nie można uznać
za niekonstytucyjne braku w ustawie z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom
uprawnionym do alimentów (t.j. Dz.U. z 2009r., Nr 1, poz. 7 ze zm.) przepisów
umożliwiających przyznanie świadczeniobiorcy odsetek od nieterminowo wypłaconych
świadczeń, pomimo równoczesnego istnienia regulacji nakładających obowiązek
uiszczenia odsetek przez osobę, która pobrała świadczenia nienależnie.
W ocenie Sądu żądanie wypłaty odsetek ustawowych od orzeczonych decyzją
zaległych świadczeń należy bowiem postrzegać jako żądanie naprawienia szkody, która
została wyrządzona przez niezgodne z prawem działanie organu władzy publicznej
(vide: art. 4171 § 2 ustawy – Kodeks cywilny). Jeżeli zaś rzeczywista intencja
skarżącego zawiera się w żądaniu odszkodowania, którego wysokość odpowiada
wysokości odsetek ustawowych liczonych od konkretnej kwoty i za wskazany okres,
skarżący winien rozważyć wystąpienie na drogę postępowania cywilnego przed sądem
powszechnym.
13. Ustawa z dnia 25 października 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu
działalności kulturalnej (Dz. U z 2001 r., Nr 13, poz. 123 ze zm.).
III SA/Gd 355/14
Sąd stwierdził nieważność uchwały Rady Miejskiej w przedmiocie likwidacji
instytucji kultury: Miejsko-Gminnego Ośrodka Kultury wskazując, że zaskarżona
uchwała była podejmowana w związku z zamiarem efektywnego połączenia Miejsko-
Gminnego Ośrodka Kultury z Biblioteką Publiczną Miasta i Gminy, a nie rzeczywistą
likwidacją ośrodka. Okoliczność, że Ośrodek i Biblioteka mieściły się w tym samym
77
budynku i z praktycznego punktu widzenia łatwiej było prowadzić w tym miejscu tylko
jedną, a nie dwie odrębne instytucje kulturalne, nie zmienia faktu, że w razie
konieczności ich połączenia, w sferze faktycznej i prawnej, konieczne było
zastosowanie przepisów regulujących zasady i dopuszczalność łączenia instytucji
kultury.
Sąd podniósł, iż zaskarżona uchwała narusza art. 13 ust. 2, 7 i 8 ustawy
o bibliotekach (Dz. U z 2012 r., poz. 642 ze zm.) oraz przepisy ustawy z dnia
25 października 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej (Dz.U
z 2001 r., Nr 13, poz. 123 ze zm.).
Skoro bowiem w zaskarżonej uchwale podano, że podjęto ją na podstawie art. 22
ust. 1 ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej, to należało mieć
na względzie, że likwidacja instytucji kultury na tej podstawie odbywa się w ramach
ściśle określonej procedury, której zasad w sprawie nie dochowano.
Zgodnie z art. 22 ust. 2 ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności
kulturalnej organizator jest obowiązany na 6 miesięcy przed wydaniem aktu o likwidacji
instytucji kultury podać do publicznej wiadomości informację o zamiarze i przyczynach
likwidacji. W przypadku likwidacji instytucji kultury, odpowiednio wczesne i publiczne
poinformowanie o zamiarze i przyczynach likwidacji ma służyć stworzeniu możliwości
podjęcia działań do zgromadzenia środków finansowych, które umożliwią dalsze
funkcjonowanie danej instytucji kulturalnej (art. 22 ust. 3 cyt. ustawy). Likwidacja
instytucji kultury nie powinna być bowiem nadużywana i wykorzystywana jako
instrument umożliwiający zaoszczędzenie przez gminę środków które może i powinna
przeznaczać na działalność instytucji kultury.
14. Ustawa z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych
(Dz.U. z 2013 r. poz. 1456 ze zm.)
III SA/Gd 650/14
Sąd uchylił decyzję organów obu instancji w przedmiocie specjalnego zasiłku
opiekuńczego wskazując, iż nie sposób jest przyjąć za zgodne z art. 32 Konstytucji
Rzeczypospolitej Polskiej, że w przypadku dwóch osób, tak samo sprawujących stałą
opiekę nad niepełnosprawnym członkiem rodziny, jednej z nich przysługiwać będzie
prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego, gdyż w celu tej opieki osoba ta dokonała
rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, natomiast drugiej prawo to nie
będzie przysługiwać, gdyż osoba ta - pomimo sprawowania faktycznej opieki
i spowodowanej tym obiektywnej niemożności podjęcia zatrudnienia - nie wypełnia
przesłanki „rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej”.
Zgodnie z art. 17 pkt 2 nowelizacji ustawy o świadczeniach rodzinnych
dokonanej ustawą z dnia 4 kwietnia 2014 r. o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla
opiekunów (Dz. U. z 2014 r. poz. 567), art. 16a ust. 1 ustawy o świadczeniach
rodzinnych przybiera od 1 stycznia 2015 r. następujące brzmienie: „specjalny zasiłek
opiekuńczy przysługuje osobom, na których zgodnie z przepisami ustawy z dnia 25
lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. z 2012 r. poz. 788 i 1529 oraz
z 2013 r. poz. 1439) ciąży obowiązek alimentacyjny, a także małżonkom, jeżeli:
1) nie podejmują zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej lub
78
2) rezygnują z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej
- w celu sprawowania stałej opieki nad osobą legitymującą się orzeczeniem
o znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczeniem o niepełnosprawności
łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej
osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz
konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego
leczenia, rehabilitacji i edukacji.". Przywraca się zatem uszczegółowienie przesłanek
nabycia prawa do zasiłku znajdujące się uprzednio wśród przesłanek prawa
do świadczenia pielęgnacyjnego (art. 17 ust. 1 ustawy o świadczeniach rodzinnych
w brzmieniu obowiązującym do końca 2012r.). Zdaniem Sądu zmianę tę uznać należy
za zabieg ustawodawczy mający na celu usunięcie rozbieżności w orzecznictwie,
do których doprowadziła ustawa nowelizująca z dnia 7 grudnia 2012 r. przez
ograniczenie określenia przesłanki nabycia specjalnego zasiłku opiekuńczego
do sformułowania: „rezygnacja z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej”. W istocie
zmiana ta precyzuje jedynie treść przesłanki nabycia prawa do specjalnego zasiłku
opiekuńczego w zgodzie z normami konstytucyjnymi. Na niekonstytucyjne skutki
możliwej wykładni art. 16a ust. 1 ustawy o świadczeniach rodzinnych, prowadzącej
do utraty praw słusznie nabytych, zwrócił uwagę Trybunał Konstytucyjny
w uzasadnieniu wyroku z 5 grudnia 2013 r.
Z uwagi na wejście w życie ustawy z dnia 4 kwietnia 2014 r. o ustaleniu
i wypłacie zasiłków dla opiekunów (Dz. U. poz. 567), która realizując wyrok Trybunału
Konstytucyjnego z dnia 5 grudnia 2013r. w sprawie K 27/13 wprowadziła dla osób,
którym wygasły z dniem 30 czerwca 2013 r. decyzje przyznające świadczenia
pielęgnacyjne, nowy rodzaj świadczenia rodzinnego - zasiłek dla opiekuna – wypłacany
wstecz od 1 lipca 2013r. wraz z odsetkami, należy zwrócić uwagę na konieczność
sprawdzenia, czy zasiłek taki nie został skarżącemu na jego wniosek przyznany.
Zasiłek dla opiekuna i specjalny zasiłek opiekuńczy są świadczeniami, które wykluczają
się bowiem wzajemnie. Gdyby zatem zasiłek dla opiekuna skarżącemu w istocie
przyznano za okres od 1 lipca 2013r. to rzeczą organu administracji byłoby umorzenie
postępowania w przedmiocie specjalnego zasiłku opiekuńczego.
15. Ustawa z dnia 9 stycznia 2009 r. o koncesji na roboty budowlane lub
usługi (Dz. U. Nr 19, poz. 101 ze zm.)
III SA/Gd 621/14
Sąd oddalił skargę na czynność Gminy w przedmiocie zawarcia umowy koncesji
wskazując, że nie dopatrzył się w sprawie naruszenia przez koncesjodawcę przepisów
ustawy o koncesji na roboty budowlane lub usługi, dających podstawę do uchylenia
czynności koncesjodawcy - Gminy związanych z zawarciem umowy koncesji ze Spółką
czy też unieważnienia ww. umowy.
Stosownie do przepisu art. 27 ustawy z dnia 9 stycznia 2009 r. o koncesji
na roboty budowlane lub usługi (Dz. U. Nr 19, poz. 101 ze zm. dalej jako „ustawa",
zainteresowanemu podmiotowi, który ma lub miał interes prawny w zawarciu umowy
koncesji i który poniósł lub może ponieść szkodę w wyniku czynności podjętych przez
koncesjodawcę z naruszeniem przepisów prawa, przysługuje prawo wniesienia skargi
79
do sądu administracyjnego (ust. 1). Skarżąca - jako oferent, którego oferta została
przyjęta do oceny, ale nie została uznana za najkorzystniejszą – ma status
„zainteresowanego podmiotu”, o którym mowa w art. 27 ust. 1 ustawy, gdyż w sposób
oczywisty posiadała interes prawny w zawarciu umowy koncesji a w sytuacji nie
zawarcia z nią tej umowy mogła potencjalnie ponieść szkodę.
W złożonej skardze oferent, którego oferta została przyjęta do oceny, ale nie
została uznana za najkorzystniejszą (skarżący), kwestionował zawarcie przez Gminę
umowy koncesji z „kontroferentem”, wnosząc o uchylenie tej czynności Gminy
i zawarcie, na zasadzie art. 21 ust 3 ustawy, umowy koncesji ze skarżącą. W skardze
zarzucono naruszenie art. 21 ust. 3 oraz art. 18 ust. 1 ustawy w związku treścią
ogłoszonego przez Gminę Opisu Warunków Koncesji. Naruszenie prawa polegało
na zawarciu umowy pomimo braku złożenia przez „kontroferenta” (koncesjonariusza)
wymaganych dokumentów potwierdzających spełnienie warunku udziału
w postępowaniu koncesyjnym, wskazujących na posiadaną niezbędną wiedzę
i doświadczenie do wykonywania przedmiotu koncesji, a ściślej mówiąc, dokumentów
świadczących o prowadzeniu działalności w branży zbiorowego zaopatrzenia w wodę
i zbiorowego zaopatrzenia ścieków na terenie co najmniej jednej Gminy zamieszkałej
przez co najmniej 4.000 mieszkańców.
Zgodnie z art. 18 ust. 1 ustawy z zastrzeżeniem ust. 2, oferent, którego oferta
została uznana za najkorzystniejszą, jest obowiązany w terminie wskazanym przez
koncesjodawcę złożyć wskazane w opisie warunków koncesji dokumenty
potwierdzające spełnianie warunków udziału w postępowaniu. W myśl art. 18 ust. 2
ustawy jeżeli z jakiejkolwiek uzasadnionej przyczyny oferent, którego oferta została
uznana za najkorzystniejszą, nie może przedstawić dokumentów wymaganych przez
koncesjodawcę, może udowodnić swą sytuację ekonomiczną i finansową za pomocą
każdego innego dokumentu, który koncesjodawca uzna za odpowiedni. Stosownie
natomiast do art. 21 ust. 3 ustawy jeżeli oferent, którego oferta została uznana
za najkorzystniejszą, uchyla się od zawarcia umowy, w szczególności przez niezłożenie
wymaganych dokumentów potwierdzających spełnianie warunków udziału
w postępowaniu, koncesjodawca może zawrzeć umowę z oferentem, który złożył
najkorzystniejszą ofertę spośród pozostałych ofert spełniających wymagania określone
w opisie warunków koncesji.
W ocenie Sądu w przedmiotowej sprawie oferent, którego oferta została uznana
za najkorzystniejszą (koncesjonariusz) wypełnił dyspozycję wynikającą z art. 18 ust. 1
ustawy, gdyż złożył – na warunkach określonych w art. 18 ust. 3 ustawy - wskazane
w Opisie Warunków Koncesji dokumenty potwierdzające spełnianie warunków udziału
w postępowaniu.
Zgodnie z treścią art. 18 ust. 3 ustawy, oferent w zakresie spełniania warunków
określonych w art. 15 ust. 2 pkt 7 (tj. w zakresie warunków udziału w postępowaniu
wynikających z Opisu Warunków Koncesji), może polegać na zdolności innych
podmiotów, niezależnie od charakteru prawnego łączących go z nimi powiązań. Musi
on w takiej sytuacji wykazać koncesjodawcy, że będzie spełniał warunki, o których
mowa w art. 13 ust. 1 pkt 1-3, niezbędne do wykonania koncesji. Oferent przedstawia
w tym celu stosowne zobowiązania tych podmiotów w zakresie realizacji koncesji.
Warunki, o których mowa w art. 13 ust. 1 pkt 1-3 ustawy, to warunki dotyczące m.in.
80
kwalifikacji technicznych lub zawodowych, w tym: a) posiadania niezbędnej wiedzy
i doświadczenia, b) dysponowania potencjałem technicznym, c) dysponowania osobami
zdolnymi do wykonania przedmiotu koncesji (art. 13 ust. 1 pkt 2 ustawy). Wynika z tego,
że art. 18 ust. 3 ustawy daje podstawę do tego, by w zakresie spełnienia warunków
udziału w postępowaniu oferent mógł polegać na zdolności innych podmiotów
(np. podwykonawców), niezależnie od charakteru prawnego łączących go z nimi
powiązań.
W przedmiotowej sprawie oferent, którego oferta została uznana
za najkorzystniejszą (koncesjonariusz) wykazał Gminie (koncesjodawcy), że wypełni
warunki niezbędne do wykonania koncesji, dotyczące w szczególności kwalifikacji
technicznych i zawodowych, przedstawiając wydane w tym zakresie oświadczenie
innego podmiotu, z którego wynikało, że podmiot ten: 1/ dysponuje wiedzą
i doświadczeniem w zakresie prowadzenia działalności w branży zbiorowego
zaopatrzenia w wodę i zbiorowego odprowadzania ścieków, którą prowadzi na terenie
Gminy zamieszkiwanej przez więcej niż 4000 mieszkańców; 2/ udostępni
koncesjonariuszowi przy wykonywaniu koncesji swoje zasoby w zakresie wiedzy
i doświadczenia w prowadzonej działalności w branży zbiorowego zaopatrzenia w wodę
i zbiorowego odprowadzania ścieków, a także potencjał techniczny oraz doświadczenia
i uprawnienia podległych mu pracowników.
W tej sytuacji Sąd uznał, że warunek określony w art. 18 ust. 1 ustawy został
przez koncesjonariusza wypełniony, co w konsekwencji czyniło bezzasadnym
możliwość stosowania w sprawie art. 21 ust. 3 ustawy. Na marginesie jedynie Sąd
wskazał, że wyrażone przez skarżącego żądanie nakazania zawarcia przez Gminę
na zasadzie art. 21 ust 3 ustawy, umowy ze skarżącą (nawet gdyby Sąd stwierdził,
że zawarcie umowy z koncesjonariuszem było nieprawidłowe), jest bezpodstawne, gdyż
z żadnego przepisu ustawy nie wynika, by sąd administracyjny miał władzę nakazania
stronom zawarcia umowy koncesji – wręcz przeciwnie, kompetencja taka została
przyznana jedynie koncesjodawcy i stanowi to jego uprawnienie a nie obowiązek.
16. Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym
(Dz. U. z 2013 r., poz. 594 ze zm.)
III SA/Gd 729/14
Sąd stwierdził, że zaskarżone zarządzenie Wójta Gminy z dnia 2 grudnia 2011 r.
w przedmiocie odwołania sołtysa i rady sołeckiej oraz przeprowadzenia nowych
wyborów zostało wydane z naruszeniem art. 35 ust. 1 i 3 pkt 2 ustawy z dnia 8 marca
1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2013 r., poz. 594 ze zm. dalej jako „u.s.g.”).
Wyrok wydano po wcześniejszym stwierdzeniu prawomocnym wyrokiem Sądu
nieważności uchwały określającej statuty sołectw Gminy. Statuty te określają
w szczególności zasady i tryb wyborów organów sołectw – sołtysów. Skoro statuty
sołectw Gminy, zostały uchylone prawomocnym wyrokiem Sądu ze skutkiem ex tunc
tj. z mocą od chwili ich nadania, to nie mogły one stanowić skutecznej podstawy
prawnej do wydania zaskarżonego zarządzenia.
81
17. Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r.,
Nr 256, poz. 2572 ze zm.)
III SA/Gd 674/14
Sąd stwierdził nieważność zarządzenia Wójta Gminy w przedmiocie odwołania
skarżącego z funkcji Dyrektora Zespołu Szkół Publicznych wskazując, że zaskarżone
zarządzenie jest sprzeczne z art. 38 ust. 1 pkt 1 lit. b ustawy z dnia 7 września 1991 r.
o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r., Nr 256, poz. 2572 ze zm. dalej jako „ustawa”).
Zaskarżone zarządzenie oparto o przepis stanowiący, że organ, który powierzył
nauczycielowi stanowisko kierownicze w szkole lub placówce odwołuje nauczyciela
ze stanowiska kierowniczego w razie ustalenia negatywnej oceny pracy lub negatywnej
oceny wykonywania zadań wymienionych w art. 34a ust. 2 w trybie określonym
przepisami w sprawie oceny pracy nauczycieli - bez wypowiedzenia. Aby możliwe było -
w myśl art. 38 ust. 1 pkt 1 lit. b ustawy - uznanie odwołania dyrektora ze stanowiska
za zgodne z prawem, konieczne jest wcześniejsze dokonanie negatywnej oceny jego
pracy lub negatywnej oceny wykonywania przez niego zadań, tj. prawidłowości
dysponowania przyznanymi szkole lub placówce środkami budżetowymi oraz
pozyskanymi przez szkołę lub placówkę środkami pochodzącymi z innych źródeł,
a także gospodarowania mieniem, przestrzegania obowiązujących przepisów
dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy pracowników i uczniów; przestrzegania
przepisów dotyczących organizacji pracy szkoły i placówki ( art. 34a ust. 2).
Dokonanie negatywnej oceny pracy czy negatywnej oceny wykonywania zadań
musi nastąpić nie w jakikolwiek sposób, lecz w trybie określonym szczegółowo
przepisami w sprawie oceny pracy nauczycieli. Tryb ten określa art. 6a ustawy z dnia
26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (tj. Dz.U. z 2014 r. poz.191 ze zm.). Trybu tego
w rozpatrywanej sprawie nie dochowano.
Sąd podniósł, iż nawet w przypadku złożenia przez radę pedagogiczną wniosku
o odwołanie dyrektora szkoły, o czym mowa w art. 42 ust. 2 ustawy (przy czym wniosek
rady nie jest tożsamy z pismem podpisanym przez poszczególnych nauczycieli), organ
uprawniony do odwołania dyrektora może uczynić to w oparciu o art. 38 ustawy,
a wniosek rady pedagogicznej nie może stanowić jedynej podstawy odwołania.
Odwołanie dyrektora w takim przypadku musi bowiem poprzedzić postępowanie
wyjaśniające, o którego wyniku zawiadamia się radę pedagogiczną.
Top Related