Download - ABSTRAKTY WYSTĄPIEŃ I WARSZTATÓW Imię i … · Andrzej Czerny (Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej) Problematyka polskich egzonimów Referat omawia następujące zagadnienia:

ABSTRAKTYWYSTĄPIEŃIWARSZTATÓWImięinazwisko Tytułwystąpienia Abstrakt

REFERENCI

MariaBiolik(UniwersytetWarmińsko-Mazurski)

PolonizacjanazwmiejscowychnaWarmiiiMazurachpo1945roku

PozakończeniudrugiejwojnyświatowejnaziemieWarmiiiMazurzaczęłanapływaćludnośćz dawnych polskich ziemwschodnich, sąsiedniegoMazowsza i Polski południowo-wschodniej.Napływająca ludność niosła swoje zwyczaje nazwotwórcze, nadając wsiom i miasteczkomwłasnenazwy.Nowenazwytworzyliwładzeadministracjipaństwowej,urzędnicykoleiipoczty.Ta samamiejscowość nosiła często dwie albo trzy różne nazwy. Uporządkowanie tego chaosunazewniczego powierzono powołanejwiosną 1946 rokuKomisji UstalaniaNazwMiejscowych,którejprzewodniczyłprofesorStanisławSrokowski.Nowenazwyurzędowetworzono:1. nadając obiektom polskie nazwy potoczne używane przez mieszkańców jako obocznedo urzędowych nazw niemieckich, 2. tworzono nowe nazwy jako substytucje fonetycznei fonetyczno- słowotwórcze nazw niemieckich i zniemczonych nazw staropruskich,3. tłumaczono nazwy niemieckie na język polski, 4. nadawano miejscowościom nowe nazwy,np.nazwęSrokowoodnazwiskaprzewodniczącegoKomisjiStanisławaSrokowskiego.Nazwy miejscowe nadane przez KUNM, upowszechnione przez szkołę i administracjępaństwowąnatrwaleweszłydoużytkuihistoriiWarmiiiMazur.

AndrzejCzerny(UniwersytetMariiCurie-Skłodowskiej)

Problematykapolskichegzonimów

Referatomawianastępującezagadnienia:1) Znaczenie terminu egzonim – w standaryzacji nazw geograficznych stosowane są różnedefinicje,niemajednejuniwersalnejdefinicjiegzonimu.2)Zasadypolonizacji–jestszeregmożliwościadaptacjiobcychnazwgeograficznych:polonizacjawymowyiodmianabezzmianyzapisu,polonizacjapisowni,tłumaczenieznaczenialeksykalnegonazwy.Nieznacznezmianypisowni,np.opuszczanieznakówdiakrytycznych,nietworząjeszczeegzonimu.3) Zagadnienia związane ze standaryzacją – polskie nazewnictwo geograficzne świata jeststandaryzowane od połowy XX wieku (właściwym organem jest Komisja Standaryzacji NazwGeograficznychpozaGranicamiRzeczypospolitejPolskiej).4)..Tworzeniewyrazówpochodnych:przymiotnikówinazwmieszkańców.

AgataHącia(InstytutBadańEdukacyjnych/FundacjaPRO.PL)

Problemynormatywnezwiązanezfunkcjonowaniemnazwwłasnychwsferzepublicznej

Na funkcjonowanie nazw własnych w sferze publicznej wpływają procesy rządząceprzekształceniami zwyczajów językowychoraznormy językowejwogóle.W referacie zostanieprzedstawiona próba rekonstrukcji tych procesów. Analizie zostanie poddany materiałwyekscerpowanyzróżnorodnychźródełpodkątemsposobówfunkcjonowanianazwwłasnych.Materiał ten zostanie zestawiony z wynikami badania świadomości i postaw użytkownikówjęzykawzwiązkuzużywaniemprzeznichnazwwłasnychiobcowaniemznimi.

AndrzejMarkowski(UniwersytetWarszawski)

Imionanadawanewspółcześniedzieciom:odtypowościdooryginalności(napodstawiekorespondencjidoRJP)

Ze spisów USC można odtworzyć zestaw imion najczęściej nadawanych współcześniei przeanalizować typy tych imion (tradycyjne, nowo zapożyczone). Korespondencja nadsyłanado RJP przez urzędy stanu cywilnego i przez przyszłych rodziców dotyczy z kolei imionnietypowych, które miałyby zostać nadane dzieciom. Można wskazać typy takich imion(np.odnazwpospolitych,odnazwgeograficznych,imionazdrobniałe,imionawwersjizjęzykówobcych)orazmotywacje,którepodająrodzice,przywyborzetakichimion.Analiza materiału pozwoli, jak się należy spodziewać, pokazać tendencje nazewniczewzakresienadawaniaimioniokreślićichprzyczyny.

AlinaNaruszewicz-Duchlińska(UniwersytetWarmińsko-Mazurski)

Nazwyblogów

W referacie na podstawie wybranej grupy onimów przedstawione zostaną tendencjenazwotwórcze występujące w internecie. Przedmiot analizy będą stanowić nazwy blogówtekstowych(wtymmikroblogów)imultimedialnych(audioblogi,wideoblogi,fotoblogi).Wskażesięnaużywanestrategiekreowanianazwwprzestrzenimedialnejorazokreśli ichwłaściwościstrukturalne i stylistyczne, z uwzględnieniem m.in. ludyczności, zamierzonego brakupoprawnościjęzykowejorazpolisemiotyczności.

WaleryPisarek(UniwersytetPapieskiJanaPawłaII) Teorianazwywłasnej

Nazwywłasne?Acotowłaściwiejest?Podstawą teorii czegokolwiek jest tegoż definicja, delimitacja i kategoryzacja,awięc odpowiedź na trzy pytania: 1) co to jest x? 2) jak to odróżnić od nie-x? i 3) jak te x-yuporządkować(jeśliniesązbioremidentycznychelementów)?Długalistapolskichiniepolskichdefinicjinazwwłasnychświadczy,żeichstatusjestodwiekówprzedmiotemwątpliwościwśródfilozofów, logików i językoznawców. Onomaści, zainteresowani zwykle poszczególnymikategoriami nazw własnych, jak nazwy miejscowe i osobowe, hydronimy, oronimy itd.poświęcająkategoriiwszystkichnazwwłasnychniewieleuwagi.Nazwywłasneoznaczają „indywidualnebyty takie, jakHomer iSokrates” (Dionizos), czyli „klasyjednegoindywiduum”(Kuryłowicz);„służądooznaczaniaokreślonychindywiduów”(Ingarden),„wartością imienia własnego jest tylko jedno indywiduum” (Milewski); choć wiadomo,żeniejednemupsuBurek,aJanówKowalskichmamywPolsceparętysięcy.Nazwy własne w językach rodzajnikowych obywają się bez rodzajników (Long); nie zawsze,bojednakmówisięipiszeLaSeine,derRhein,theAlpsitd.Nazwywłasnepisze sięwielkimi literami; gdyby tobyłaprawda,nazwypórroku idni tygodniabyłybywjęzykuangielskimnazwamiwłasnymi,awpolskimnie.Nazwy własne odróżniają się od pospolitych tym, że się ich nie tłumaczy (Mańczak); jednakpofrancuskuWarszawaiKrakównazywająsięVarsovieiCracovie.Nazwy własne nie mają znaczenia (Mill); jednak nazwę instytucji czy przedsiębiorstwadostosowujesiędozakresuichdziałalności,podobniejaktytułksiążkinaukowejdojejtreści.Nazwywłasnedenotująswójdesygnat,alegoniekonotują;chybatylkowtedy,gdyformanazwyniepozwalasięnawetdomyślić,czyoznaczaonamiasto,człowiekaczyplanetę.Tomożenazwwłasnychwogóleniema?Możeobiektywnieistniejetylkofunkcjanazwywłasnej,którą to funkcjęmożepełnić każda forma językowa. Choćby zaimek się jako tytuł, czyli nazwawłasnawiersza.

RenataPrzybylska(UniwersytetJagielloński)

StrategiemarketingowewnazewnictwienowychinwestycjideweloperskichwPolsce

Referat będzie poświęcony głównym tendencjom obserwowanymwnazewnictwienowychinwestycjideweloperskichwPolsce,zwłaszczaosiedlimieszkaniowychi biurowców. Na podstawie zbioru ponad tysiąca nazw z ostatniej dekady, pochodzącychm.in. zWarszawy, Krakowa, Poznania, Gdańska,Wrocławia, Lublina zostaną ukazane główneczynnikiwpływającedziśnakształtjęzykowytychnazw:komercyjno-reklamowe,informacyjno--topograficzne, snobistyczno-prestiżowe, estetyczne i marketingowe. Analiza semantycznawartości asocjacyjnej nazw ujawniamarzenia Polaków o kształciewłasnego lokum: żeby byłoprestiżowe, nowoczesne, ciche, w otoczeniu zieleni, pięknej przyrody, słoneczne i tchnąceeuropejskim polorem, zaspokajające potrzebę wygody i pewnego snobizmu. Pod względemstrukturalnym analizowane nazwy reprezentują pewne powtarzalne, modne dziś wzorce.Na kształt nazwoddziałuje teżmodananazewnictwo zapożyczone z obcych języków, głównieangielskiego,aleteżnp.językawłoskiego.Nowenazwyczęstozrywająztradycyjnymimodelamiurbanonimów, przekształcając wyraźnie przestrzeń miejską, uczestniczą w jej kreowaniuidopasowaniudowspółczesnychtendencjiwkulturze.

WiesławPrzyczyna(UniwersytetPapieskiJanaPawłaII)KalinaWojciechowska(ChrześcijańskaAkademiaTeologiczna)

Nazwywłasnewjęzykureligijnym

Celem wystąpienia będzie przedstawienie sposobów funkcjonowania nazw w językureligijnym. Pokażemy to na dwóch przykładach nazw: szatan / Szatan i Święty / święty.W pierwszej części naszego wystąpienia zapytamy, jak to się dzieje, że nazwa gatunkowaszatanprzekształcasięwnazwęwłasnąSzatan.Wdrugiejczęści,naprzykładzienazwyŚwięty/święty,ukażemyprocesodwrotny–odnazwywłasnejosobowejŚwiętydonazwygatunkowejświęty.Nakoniecprzypatrzymysiępołączeniunazwygatunkowejświętyzimieniemizapytamy,jakatojestnazwaijakjązapisać.

EwaRudnicka(UniwersytetWarszawski)

Mitologicznenazwywłasnejakoźródłodawnychinowychjednostekeponimicznych

Kultura antyczna, a klasyczne mitologie w szczególności, to integralny element tożsamościkulturowej nie tylko Europy, lecz także świata. Dlatego też mitologizmy eponimicznenawiązujące do mitologii klasycznych (greckiej bądź rzymskiej) mają w języku dość stabilnąi wysoko ocenianą pozycję. Dotyczy to również polszczyzny, choć udział słownictwamotywowanegomitologicznymi nazwami własnymi jest w zasobach leksykalnych polszczyznyniewielki.Wydajesięwięc istotnezwracanieszczególnejuwaginatęsferę leksyki iobserwacjazmiandokonującychsięwtejdziedzinie.Celem wystąpienia będzie omówienie wpływu mitologii klasycznych na polską leksykęw zakresie tworzenia słownictwa apelatywnego motywowanego nazwami własnymi istotżywych (np. adonizacja, cerber, chimera, gigantomania, proteuszowy) lub miejsc (np. arkadia,itaka,parnas).Istotnekwestie,którezostanąporuszonewwystąpieniu,będądotyczyćtego,1.wjakichodmianachjęzykowychijakichsferachtematycznychpojawiałosięnajwięcejapelatywówmotywowanych mitologicznymi nazwami własnymi, 2. które sfery tematyczne wciąż czerpiąmotywacjęnazewniczą(nominatywną)zzasobumitologicznychnazwwłasnych,3.jakieprocesywfunkcjonowaniumitologizmóweponimicznych(zarównowyrazowych,jakifrazeologicznych)można obserwować we współczesnej polszczyźnie (np. pojawianie się nowych jednostek,modyfikacje frazeologizmów, zmiany semantyczne leksemów) i 4. jakie prawidłowości możnaobserwowaćwprocesachapelatywizacjieponimówmitologicznych.Kwestietebędąrozważanewkontekścieprocesówkulturowychmającychwpływnarecepcjędziedzictwamitologicznego.

MariuszRutkowski(UniwersytetWarmińsko-Mazurski)KatarzynaSkowronek(AkademiaGórniczo-Hutnicza)

Nazwywłasnewsferzepublicznej

Celem wystąpienia jest opis i interpretacja sposobów funkcjonowania onimówwe współczesnej, polskiej sferze publicznej. Odwołujemy się przy tym do kilku modelów(m.in.J.Habermasa,Z.Baumana,M.Waltzera),wktórymsferapublicznapośredniczypomiędzysystemamipolitycznymia„światemżycia”,wypełnionymtradycją,wartościamiibezpośrednimirelacjami osobowymi. W sferze publicznej dokonuje się na ogół ocena i krytyka aktualnegosystemu politycznego. Pełni ona funkcję opiniotwórczą i jest oparta na racjonalnościkomunikacyjnej, na dochodzeniu do porozumienia. Wytwarza pewne reguły komunikacyjne,zapomocąktórychmożnakrytykowaćioceniaćsystemypolityczne.Wreferaciepragniemypodjąćrefleksję,wjakisposóbten„idealny”modelsferypublicznejjestrealizowany proprialnie. W jakich warunkach i dlaczego nazwy własne współuczestnicząw publicznym dialogu a nawet go współtworzą?; kiedy mogą stać się nośnikami społecznychopinii, poglądów i przekonań? Chcemy pokazać takie zastosowania onimów,w których są oneistotną językową bazą negocjacji idei pomiędzy społeczeństwem (np. grupami społecznymi,wszelkiego typu „oddolnymi” ruchami obywatelskimi) a najogólniej pojmowaną władząpolityczną.

AdamSiwiec(UniwersytetMariiCurie-Skłodowskiej)

Nazwywprzestrzenimiastawaspekciekulturowym(sferahandluiusług)

Przedmiotem wystąpienia są nazwy występujące w sferze wymiany handlowej oraz usługw przestrzeni miasta, rozpatrywane w powiązaniu z wybranymi cechami i tendencjamiwspółczesnej kultury masowej. Jest to kultura, którą charakteryzuje komercyjne nastawienieiidentyfikacjazkonsumpcjąjakogłównąnarracjącodziennościimediumreprodukcjiporządkuspołecznego, rzutującą na rozmaite praktyki komunikacyjne i dyskursy. Nazwy związanez procesami konsumpcji funkcjonują w układzie komunikacyjnym w ramach rzeczywistościmiejskiej, w której silniej niż gdzie indziej zaznaczają się czynniki kształtujące zawartośćinformacyjną i motywację kulturową tych nazw, np. różne aspiracje i dążenia społeczne.Informacja łączy się w tym wypadku z reklamą, nazwy pojawiają się w zastosowaniachdyskursywnychwykraczającychpozanienacechowanenazywanieiopisobiektu.Funkcjareklamowarealizowanajestnietylkowwymiarzewerbalnym,aletakżewerbalno--wizualnym(nazwyjakozjawiskasemiofizycznemogąbyćzapisanenamaterialnychnośnikach:szyldach, frontonach wystawowych, tablicach, w tym sensie stanowią one część krajobrazujęzykowego miasta, postrzeganego przez jego użytkowników jako gestalt złożony z obiektówi identyfikujących je znaków: słów i tekstów w formie napisów). Odwołując się do ujęćsemiotycznych i kulturoznawczych można mówić o mieście jako przestrzeni, której znacząceelementy tworzą tekst (lub intertekst czy nawet hipertekst) kultury, w który wpisane sąokreślonedziałaniakomunikacyjnezwiązanezużyciemnazw,dającewyobrażenieozjawiskachi procesach zachodzącychw kulturze, o hierarchiachwartości. Jest to tekst skupiający istotnekulturowo dyskursy, np. odnoszący się do globalizacji (z procesami globalizacyjnymi możnałączyć różnojęzyczny charakter przestrzenimiasta,wpływy obcew nazewnictwie), i związanyz lokalnością, eksponujący to, co rodzime, swojskie, takżeszczegółowenarracjeodwołującesiędoróżnychzasobówkultury.

RochSulima(UniwersytetSWPS)

Imionajakosystemyaksjologiczne

Imiona własne/nazwy własne stanowią, także w kulturze współczesnej, jeden z najbardziej „czułych” w planieaksjologicznym system semiotyczny. Warto przypomnieć, że w kulturach magiczno-mitycznych, kulturachtradycyjnych, system imion własnych był rdzeniem wszelkich mitologii, ustanawiał świat wartości, uzasadniałkulturowehierarchie.Imiępoprzedzałoosobę.Kiedy patrzymy „stąd” – „tam”, czyli z wnętrza kultury współczesnej na kulturową historię imion własnych,to można zaryzykować tezę, że imiona/nazwywłasnemają „przetrwalnikowy” charakter, są żywotnym refleksemświadomości mitologicznej (mitopodobnej), stanowią coś w rodzaju residuów kulturowych, a użycie imion możnanazwaćwspółczesną„aksjologiąpraktykowaną”(potoczną),wprzeciwieństwiedoaksjologiirefleksyjnej,która,jaksię wydaje, ugrzęzła w próbach współczesnych traktatów aksjologicznych, czy aksjologicznych „słowników”.Sadzę, że w użyciu imionwłasnychwciąż widać jakiś przebłysk zobowiązania wobec „drugiego” człowieka, wobectradycjikultury,azatempotwierdzasiężywotnośćpotrzebaksjologicznych,cowidzimywnajróżniejszychprzejawachkulturyponowoczesnej,oskarżanejowyjałowionyzpotrzebduchowych–konsumpcjonizm.W swoim tekście, który pomyślany jest jako zaledwiekomunikat, pragnę zwrócić uwagę na, daleką od sytuacjikultur tradycyjnych, a nawet nowoczesnych, różnorodność, a nawet hybrydyczność sposobów posługiwania sięimionami/nazwamiwłasnymi.a) Najbardziej rzucający się w oczy jest dziś proces „przemianowywania” rożnych tradycji, co znamy w formie

modelowej z czasówarbitralnychmodernizacji (RosjaPiotra I), albowielkichprzesileń społecznych (rewolucjafrancuska i sowiecka), a dziś, na naszych oczach, dokonujących się procesów „dekomunizacji”, trwającychodczasubuntuSolidarnościwroku1980.

b) Próba rewaloryzacji polskiej tradycji obfitujew swoistą eksplozję nazwwłasnych, trwa otwieranie dyskursów„założycielskich”, gdzie imiona własne, a także nazwy miejscowe stają się generatorami znaczeń, tworząośrodkowe znaczenia, tzw. „tradycji wynalezionych” (najbardziej jaskrawym przykładem mogą byćtzw.„żołnierzewyklęci”).Imionawynalezioneznaczą„upadek”dotychczasowych„patronów”uliciplaców,znacząpomnikoburstwo iportretoburstwo (portret toekwiwalent imienia)orazwynoszenienowych imionoraznazwmiejscowychizdarzeńnatabliceipomniki.

c) Obserwujemy też, nigdy w tej skali nieuwidoczniony, proces wizualizacji imion/nazw, co można powiązaćzgłówną–jaksięwydaje–ideąepokiponowoczesnej,czylidoświadczeniem„obecności”wzmediatyzowanychprzestrzeniach społecznych. Następuje gwałtowna inwazja imion (prywatności) do sfery publicznej. Nazwiskacelebrytówjakimionadawnychherosów.Każdychcebyćdziśimienny,„obecny”,możewziąćudziałwcastingu,aleprzedewszystkimmożesięimiennieuobecnićwinternecie,nafacebooku.Twarzewmediachzastępujądziśherbarze, spisyodznaczonych, ale teżdawnestroniceLiber chamorum. Jeszcze jedenskrajnyprzykładpowrotuimion, przejaw imienności naszej epoki: imiona trafiają na tablice rejestracyjne samochodów, drzwi „szoferki”ciężarówek, na szyldy barów, zakładów usługowych itp. Sytuację imion własnych dobrze diagnozują modneod jakiegoś czasu tzw. „alfabety” (Kisiela, Słonimskiego, czy najnowszy: Bralczyka i Ogórka pt. Na drugieStanisław.Nowaksięgaimion(2015).

d) Nadrugimbiegunieswoistejeksplozji„imienności”(„obecności”)jestpostępującygwałtownieprocescyfryzacjiimioninazwwłasnych,czyliredukcjaimienia,całejjegokulturowejmitologii,donumeru,którylokalizujenasprecyzyjnie strukturach formalno-organizacyjnych współczesnego świata. Proces ten nie jest nowy, wystarczyprzypomniećrangiurzędnikówwmonarchiachabsolutnych,alborangidamnadworzepetersburskim,awreszcienajbardziej dramatyczną sytuację – ludzi-numeróww Auschwitz. Imiona, ale też nazwymiejscowe, unicestwiadziś wszechogarniająca parametryzacja. Osoba sparametryzowana traci osobowość, stąd też coraz chętniejprzystajedowszelkich„kulturoporu”,szukawłasnegomiejsca.

e) Niemożna jednakzapominać,żewspółczesneoperacjena imionach inazwachwłasnychstanowiąpodstawowątreśćwspółczesnychdyskursówtożsamościowych.Towramachtychdyskursównp.nazwymiejscowestająsięswoistymi kondensatorami pamięci (koncepcja „miejsc pamięci). Dyskurs memoratywny jako jednaz podstawowych odmian dyskursu tożsamościowego (zasadniczego dla naszej epoki) obudził „pamięćmiejsc”,czegośwciążnieredukowalnegowżyciu„społeczeństwasieci”,pamięćmiejscatojakobietnicapowrotudoItaki.

Wskazałem kilka przykładów aksjologicznego wymiaru funkcjonowania systemu imion/nazwwłasnych w kulturzenaszegoczasu.

AndrzejSzmyt(UniwersytetWarmińsko-Mazurski)

Polonizacjanazwmiejscowychnatzw.ZiemiachOdzyskanychpo1945r.jakoproceswspomagającyintegracjętychterenówzPolską–naprzykładzieWarmiiiMazur.

W konsekwencji zmiany granic Polski po IIwojnie światowej, tysiącemieszkańcówKresówWschodnich II Rzeczypospolitej musiało opuścić ojczyste tereny, udając się na tzw. ZiemieOdzyskane. Jednym z kierunków tej „repatriacji” był obszar Warmii i Mazur. Ów toponimfunkcjonujący w języku polskim po 1945 r. odnosił się do południowej części dawnych PrusWschodnich, która na mocy ustaleń jałtańsko-poczdamskich została przyłączona do Polski.Warmia i Mazury stanowiły jeden z czterech okręgów administracyjnych Ziem Odzyskanych,powołany namocy Uchwały RadyMinistrów z dnia 14marca 1945 roku. Początkowo był onokreślanymianemOkręguMazurskiego.ZasiedlenietychterenówludnościąpolskąpochodzącągłówniezWileńszczyzny,wiązałosięm.in.zpolonizacjądawnychnazwmiejscowości.Dotyczyłoto zresztą wszystkich ziem przyłączonych do Polski po 1945 r. Nowe nazewnictwo, z jednejstronymiałonaceluzerwaniezniemieckąprzeszłościątychziem,zdrugiejzaśwspomagałoichintegracjęwnowychgranicachPolskiiwnowejrzeczywistościustrojowej.Zmiananazewnictwadotyczyłazarównozniemczonychdawnychnazwpolskich,jakinazwczystoniemieckich.Nowenazwy częstonawiązywałydo terenówskądpochodziliprzesiedleńcy,a takżepodkreślały ichwielokulturowość.Wielemiejscowościotrzymałonazwynawiązującedopostaci,którezwiązanebyły z tym terenem w okresie zaborów, np. Pieniężno, Kętrzyn, Giżycko, Mrągowo. Nowenazewnictwo kształtowało się zarówno pod wpływem ludności autochtonicznej, jakipochodzącejzKresówWschodnichorazzPolskiCentralnej.

EwaWolnicz-Pawłowska(UniwersytetWarszawski)

Współczesnepolskieegzonimywprocesiestandaryzacjiiwfunkcjonowaniupublicznym

W referacie autorka przedstawia pojęcia egzonimu i endonimu oraz omawia dyskusjęterminologiczną, toczoną na forum UNGEGN (Grupy Ekspertów ONZ do spraw NazwGeograficznych) wokół znaczenia egzonimu. Zaznaczając polskie stanowisko w tej kwestiiwskazuje zakres współczesnych egzonimów w języku polskim, liczebność i rodzaje tychjednostekjęzykowych.StandaryzacjanazwgeograficznychpozagranicamikrajumawPolsceokreśloneramyprawnei organizacyjne. Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami RzeczypospolitejPolskiej (KSNG) działa na podstawie tych rozwiązań prawnych, wypracowując ogólne zasadyprocedowania i ustalania nazw. Pojawiają się przy tym teoretyczne problemy językowe, którew referacie pokrótce przedstawiono. Ważnym etapem prac standaryzacyjnych jestupowszechnianie ustaleń KSNG poprzez publikacje i współpracę z urzędami i organizacjamispołecznymi.W referacie podano także przykładową korespondencjęw sprawie rozstrzygnięćKomisjizezwykłymiużytkownikamijęzykapolskiego.

PANELIŚCI

MarekKochan(UniwersytetSWPS)

Nazwywłasnejakoelementkształtowaniapamięcizbiorowej–paneldyskusyjny

Abstraktzostanieudostępnionynastronachinternetowychwww.forumkulturyslowa.pl,www.rjp.pan.plorazhttp://fundacja.propl.plwnajbliższymczasie.

EwaKołodziejek(UniwersytetSzczeciński)


Przedmiotemdyskusjipanelowejbędąnazwywłasnewszczególnejroli:jakojednostkijęzykaprzechowujące społecznąpamięć zbiorową i jakoelementbudowania tożsamości–narodowej,środowiskowej, zawodowej. W dyskusji wezmą udział przedstawiciele różnych dyscyplinnaukowych:językoznawstwa,kulturoznawstwa,socjologii,copozwolispojrzećnanazwywłasnejakonaelementdawnej iwspółczesnejkulturyduchowej ikulturymaterialnej,a takżeokreślićichwagęwbudowaniuświadomościaksjologicznejPolaków.

KrzysztofKoseła(UniwersytetWarszawski)


Pytaniebrzmi,czymieszkańcynaszegokrajuwyrażająto,kimsąprzypomocynazwwłasnych,czyli sięgając do rzeczowników będących imionami własnymi. Imiona własne pojawiają sięwśródspołecznychsamookreśleń,aleniesątonazwywłasnesłużącedonazywania,wyróżnianialub wskazywania jakiegoś indywiduum lub obiektu, lecz do wskazywania szczególnychzbiorowości;przykład-pokolenieJanaPawłaII(jestemczłonkiempokoleniaJPII).Pokażę, jakie nazwy własne pojawiają się na liście utożsamień wybieranych współcześnieprzez respondentów w naszym kraju. Proces społeczny prowadzi do pojawienia się nazwwłasnych jako narzędzi fundowania tożsamości osób. Niewielka liczba nazw własnych w tejfunkcjiwielemówioprocesiespołecznymiopolskimspołeczeństwie.

BogdanWalczak(Uniwersytetim.AdamaMickiewicza)


Mojawypowiedźpanelowa(nazaproszenieprof.EwyKołodziejek)będziedotyczyćdwuspraw:wartości symbolicznej (jako przejawu wartości konotacyjnej) nazw własnych oraz ich roliwkształtowaniutożsamościnarodowej.

PROWADZĄCYWARSZTATY

IzaMatusiak-Kempa(UniwersytetWarmińsko-Mazurski)

Jakbadaćpochodzenienazwwłasnych?

W pierwszej części warsztatów Uczestnicy zostaną zapoznani zmetodami rekonstruowaniapodstaw motywacyjnych nazw własnych. Zostaną podane typy podstaw motywacyjnychz uwzględnieniem danych statystycznych opracowanych przez Katarzynę SkowroneknapodstawieSłownikanazwiskwspółcześniewPolsceużywanychpodred.K.Rymuta.W dalszej części przedstawiona zostanie analiza etymologiczna kilku nazw własnychnotowanych na Warmii. Wybór propriów z tego terenu ma naświetlić rolę kontekstówpozajęzykowych (zwłaszcza historii osadnictwa i oddziaływania na siebie kilku substratówjęzykowych)napostaćjęzykowąnazw,utrwalającychdotejporyinterferencjejęzykowe.Wdrugiej częściwarsztatówprzypomocysłownikównazwmiejscowych inazwosobowychUczestnicy ustalą najbardziej prawdopodobne etymologie kilku historycznych antroponimówikilkutoponimów.

KazimierzSikora(UniwersytetJagielloński)AgataKwaśnicka-Janowicz(UniwersytetJagielloński)

Obliczaregionalnościwjęzyku(słownictwoinazwywłasnewregionie)

Przedmiotem warsztatów będzie próba uchwycenia relacji językai kultury poprzez odpowiedź na pytanie, jak współcześnie język w swej warstwie leksykalnej(apelatywach i onimach)wpływana tożsamość regionalną, tworzenie sięwięzi lokalnych orazbudowanie poczucia własnej odrębności. Pytania te stają się szczególnie istotne w obliczunasilających się tendencji dyferencjacyjnych w języku, pozostających w paradoksalnejsprzecznościzunifikującymwpływemglobalizacjiiamerykanizacjikulturyeuropejskiej.Z tego powodu kluczowewydają się pytania o to, w jakim stopniuw języku – apelatywachiwarstwieonimów–przechowanazostałapamięćhistorycznaikulturowaregionuorazjakijeststopieńdeszyfracji tychtreści?W jakisposóbzmieniasięmapakulturyregionu, jakproces tenodzwierciedlasięwwarstwiejęzykowejiczytezmianymiałyimająznaczeniedlaidentyfikacjitożsamościowych? Czy tendencje globalizacyjne prowadzą do zerwania ciągłości kulturowej,mitologizacji lub demitologizacji dziedzictwa kulturowego odzwierciedlonego w nazwach?Opisywanyprocesujętywrejestrowanych faktach językowychchcemypotraktować jako jedenzprzykładówprocesównaturybardziejuniwersalnej,dokonującychsięwwieluwspółczesnychośrodkach regionalnych i miejskich, które bogate w swą tradycję lokalną poszukują swejkulturowo-językowej tożsamości i odrębnościw dobie postępujących procesówunifikacyjnychkulturymasowej.Jako językoznawcy zdajemy sobie sprawę, że dokonujące się w polszczyźnie procesyregionalizacji związane są w jakiejś mierze także z osłabieniem pozycji skodyfikowanegostandardu i języka literackiego. Zapewne są one immanentną własnością każdego językaetnicznego. Dlatego dobrze jest spojrzeć na nie z perspektywy historycznej i współczesnej.Zamierzamy w proponowanej formule warsztatów wykorzystać doświadczenia z badańzespołowych (Wydział Polonistyki UJ) nad regionalną polszczyzną Krakowa, zaprosićuczestnikówdowspólnejanalizyfragmentówtekstów(takżemówionych),nazwiinnychźródeł.Oczywiście liczymy także na dyskusję, do której proponowana tematyka dostarcza licznychzachęt.

GrzegorzZarzeczny(UniwersytetWrocławski)EwelinaMoroń(UniwersytetWrocławski)

Doludziidorzeczy–prostapolszczyzna

Podczaswarsztatówskupimysięnapraktycedostosowywaniatekstudostandarduprostegojęzyka (plain language), czylitakiego sposobuorganizacji tekstu, który zapewniaprzeciętnemuobywatelowiszybkidostępdozawartychwniminformacji.Chcemy by uczestnicy na podstawie istniejących zasad prostego języka wypracowali jegowłasnymodelorazzaproponowalidlaniegoodpowiednie transformacje tekstowe.Działania tezestawimyzproponowanymprzeznasząpracowniętzw.modelemwrocławskim.Teksty, z którym będziemy pracować, pochodzą z trzech domen komunikacji publicznej:biznesowej,instytucjonalnejiedukacyjnej.

AlinaNaruszewicz--Duchlińska(UniwersytetWarmińsko-Mazurski)

KulturazachowańjęzykowychwInternecie

Punktem wyjścia zajęć będzie analiza wybranych tekstów internetowych z różnych źródeł(ogólnodostępnefora,serwisyspecjalistyczne,portalespołecznościowe),będącychprzykładaminiezgodnych z zasadami etykiety i netykiety celowych zakłóceń komunikacyjnych: trollingui hejtu. Na podstawie wybranych wypowiedzi określi się stosowane przez internetowych„przestępców komunikacyjnych” strategie manipulacji oraz ustali właściwe sposoby reakcjinasiecioweprowokacje.Uczestnicywarsztatówskonstruująprzytymindywidualneodpowiedzinaprzykładoweataki.

MirosławOczkoś(SzkołaGłównaHandlowa)

Sztukamówieniabezbełkotaniaifaflunienia

Warsztaty poświęcone poprawnej artykulacji. Podczas warsztatów uczestnicy poznająćwiczenia spółgłoskowe i samogłoskowe, łamańce językowe oraz podstawy wygłaszaniaprzemówień. Sprawdzą też swoje możliwości oddechowe i dostaną gotowe porady, jak sięodprężyćprzedmówieniem, a także: co robić i czegonie robić tużprzed swoimwystępem (topodczas prezentacji, rozmowy kwalifikacyjnej, przemówienia w Sejmie, czy też podczasoświadczyn).Podstawowymcelemwarsztatów jestdobrazabawa ipoprawa jakościmówienia,takby„Słówkształtyniekrztusiłykrtani,czytowPrzasnyszuczyteżwStrzegomiu”.

MarcinOleksy(PolitechnikaWrocławska)JanWieczorek(PolitechnikaWrocławska)

Wykorzystanienarzędzidoautomatycznegoprzetwarzaniajęzykawbadaniachonomastycznych

Podczas warsztatów zaprezentujemy narzędzia służące do automatycznego przetwarzaniajęzyka naturalnego, które mogą być przydatne w badaniach lingwistycznych prowadzonychwdziedzinieonomastyki(inietylkotejdziedzinie).Chcielibyśmyskupićsięprzedewszystkimnamożliwościach wykorzystania repozytorium DSpace (https://clarin-pl.eu/dspace/), systemuedycjianotowanychkorpusówInforex(https://inforex.clarin-pl.eu),narzędzidorozpoznawaniajednostek identyfikacyjnych – Liner2 (https://inforex.clarin-pl.eu/index.php?page=ner) – orazodniesieńdonazwgeograficznychimiejscowych–MapaLiteracka(http://litmap.clarin-pl.eu).Uczestnicy warsztatów zostaną zaznajomieni z podstawowymi funkcjami narzędzi,korzyściamipłynącymizichwykorzystania,sposobemobsługiorazpunktamidostępudonich

MichałRusinek(UniwersytetJagielloński) Retorykaobrazu Warsztaty będą polegały na analizie wybranych grafik E.C.Eschera z wykorzystaniem

terminologiiretorycznej:topiki,tropówiperswazji. AnetaZałazińska

(UniwersytetJagielloński)Kulturakomunikacjiniewerbalnej

Abstraktzostanieudostępnionynastronachinternetowychwww.forumkulturyslowa.pl,www.rjp.pan.plorazhttp://fundacja.propl.plwnajbliższymczasie.