1. TERMINY PRZYJĘTE I ODRZUCONE
terminy przyjęte — druk wytłuszczony
terminy odrzucone — kursywa
U — używaj
NU — nie używaj
TK — termin skojarzony
TS — termin szerszy
TW — termin węższy
aborcjaNU poronienie sztuczne
przerywanie ciążyskrobankaspędzenie płodu
TK antykoncepcjaciążadziecko poczęteembrionkobietamentalność antynatalistycznapłódprawo do życiaprokreacja sztucznapro lifeżycie
TS planowanie rodziny
TW środki poronnezespoły zaburzeń po aborcji
abstynencjaU wstrzemięźliwość
adopcjaTK bezdzietność
macierzyństwo zastępczeprokreacja sztucznarodzina
afirmacja wartości osoby ja-ko osoby
TK miłośćobiektywizacjarelacjarozum
3
akt małżeński
wartość seksualnawolawychowanie
TS norma personalistyczna
aktU czyn
akt małżeńskiNU kopulacja
pożycie seksualneseksstosunek seksualnywspółżycie seksualne
TK antykoncepcjacnota czystościmałżeństwopoczęcie dzieckasakrament małżeństwa
TS rodzicielstwo
alteri incommunicabilisTS autodeterminacja
antykoncepcjaNU środki antykoncepcyjneTK aborcja
akt małżeńskimentalność antynatalistycznapłodnośćzapłodnienie
TS planowanie rodziny
TW stosunek przerywanyśrodki chemiczneśrodki hormonalneśrodki mechaniczneobezpłodnienie trwałe
rodzina rozbitaTS rodzicielstwo samotneTW rozwód
separacja
autodeterminacjaNU wybórTK dobro
prawdaTS wolaTW alteri incommunicabilis
samopanowaniesamoposiadaniesamostanowieniesui iuris
autonomia moralnaTK wolność
B.MillTK krytyka utylitaryzmu
bezdzietnośćTK adopcja
celibatpłodnośćprokreacja sztuczna
TS rodzicielstwo
bezinteresownośćTS miłość życzliwości
bigamiaNU bigamiczność
dwużeństwoTS małżeństwo (socjologia)
bigamicznośćU bigamia
4
cnoty moralne
bilateralnośćU dziedziczenie bilateralne
bioetykaTK genetyka
geny
biologiaTW genetyka
bliskośćU czułość
celibatTK bezdzietność
chęćU wola
choroby genetyczneTK genetyka
chromosomyTK genetyka
chrześcijaństwoTK przykazanie miłości
ciałoTK czułość
ciążaTK aborcja
macierzyństwo
cnotaNU dziewictwo
zaleta
TK obiektywnośćsprawiedliwośćtworzenie
TS etyka personalistycznaTW cnota miłości
cnotaTS sprawność
cnota czystościNU czystośćTK cnota umiarkowania
czułośćakt małżeńskiużywanie osoby
TS cnota miłościTW obiektywizacja
sublimacjawstrzemięźliwość
cnota miłościTK miłość
norma personalistycznaTS cnotaTW cnota czystości
cnota roztropnościTK rozum
cnota umiarkowaniaTK cnota czystości
cnoty ludzkieTK sprawności naturalne
cnoty moralneTK sprawności naturalne
5
cnoty nabyte
cnoty nabyteTK sprawności naturalne
cnoty naturalneTK sprawności naturalne
cnoty wlaneTS sprawności działaniowe
coitus interruptusU stosunek płciowy przerywany
cytogenetykaTS genetyka
cytogenetykaTS genetyka
człowiek chory w rodzinieTK rodzina
czułośćNU bliskośćTK ciało
cnota czystościsympatiauczuciowośćzmysłowość
TS relacja
czynNU akt
dążeniedziałanie
TS wolaTW czyn wewnętrzny
czyn zewnętrznydobro
odpowiedzialnośćwolność
czyn wewnętrznyTS czyn
czyn zewnętrznyTS czyn
czystośćU cnota czystości
dar z siebieTK wolnośćTS miłość oblubieńczaTW komunia osób
dar życiaTK rodzina
dary Ducha ŚwiętgoTS sprawności działaniowe
dążenieU czyn
demografiaNU nauka o ludności
nauka o zjawiskach ludnościo-wych
TK neomaltuzjanizmmaltuzjanizmpolityka ludościowa
TS nauki społeczneTW demografia ekonomiczna
demografia historycznademografia ogólnademografia opisowademografia potencjalna
6
dobro użyteczne
demografia społecznadoktryny demograficzneprognozy demograficzne
demografia ekonomicznaTS demografia
demografia historycznaTS demografia
demografia matematycznaNU demometriaTS demografia
demografia ogólnaTS demografia
demografia opisowaTS demografia
demografia potencjalnaTS demografia
demografia społecznaTS demografia
demometriaU demografia matematyczna
depresja po aborcjiU rozpacz postaborcyjna
diagnostyka prenatalnaTK rodzina
DNANU kwas dezoxyrybonukleinowyTK genetyka
dobroNU zło
TK autodeterminacjadobro wspólnemiłośćmiłość upodobaniamiłość życzliwościobiektywnośćprawdaresentymentsubiektywizmsubiektywnośćsumienietworzeniewartość moralna
TS czyn
TW dobro godziwedobro użyteczne
dobro godziweNU dobro prawdziwe
TK dobro wspólnemiłość wzajemnanorma personalistycznawartość moralna
TS dobro
dobro prawdziweU dobro godziwe
dobro użyteczneNU korzyść
TK krytyka utylitaryzmuutylitaryzmzasada użyteczności
TS dobro
7
dobro wspólne
dobro wspólneNU dobro wzajemne
TK dobrodobro godziweegoizmkoleżeństwomiłość wzajemnanorma personalistyczna
TS relacja
dobro wzajemneU dobro wspólne
doktryny demograficzneTS demografia
dominium altumTK wolność
druga natura człowiekaTK sprawności działaniowe
duszpasterstwo rodzinTK rodzina
duża rodzinaU rodzina duża
dwużeństwoU bigamia
dynamizm działaniowyU sprawność
dyspozycja (osobista)TW sprawność
dyspozycje pożądliwe (pas-siones)
TK sprawność
dyspozycje sprawnościowe(habitus)
TK sprawność
działanieU czyn
dzieckoTK macierzyństwo
ojcostworodzicielstwo odpowiedzialnerodzina
dziecko nienarodzoneU dziecko poczęte
dziecko poczęteNU dziecko nienarodzoneTK aborcja
macierzyństwoojcostwozapłodnienie
TS rodzicielstwo
dziedzictwoU dziedziczenie patrylinearne
dziedziczenie bilateralneNU bilateralnośćTK dziedziczenie matrylinearne
dziedziczenie patrylinearneTS rodzina matriarchalna
rodzina patriarchalna
8
etyka
dziedziczenie matrylinearneNU matrylinearnośćTK dziedziczenie bilateralneTS rodzina matriarchalna
dziedziczenie patrylinearneNU dziedzictwo
patrylinearnośćTK dziedziczenie bilateralneTS rodzina patriarchalna
dziedzicznośćTK genetyka
geny
dzietnośćTK planowanie rodziny
wielodzietność
dziewictwoU cnota
dziewictwo konsekrowaneTK macierzyństwo duchowe
egoizmNU miłość własnaTK dobro wspólne
miłośćseparacja
TS krytyka utylitaryzmuTW egoizm uczuć
egoizm zmysłówzharmonizowanie egoizmów
egoizm uczućTK uczucie
uczuciowośćTS egoizm
egoizm zmysłówTK przyjemność
uczucie zmysłowe
zmysłowość
TS egoizm
egzogamiaNU związek egzogamiczny
związki egzogamiczne
TS małżeństwo (socjologia)
ekonomia w rodzinieU rodzina (funkcja materialno-eko-
nomiczna)
ekonomika rodzinnaU rodzina (funkcja materialno-eko-
nomiczna)
embriologiaTK geny
embrionTK aborcja
endogamiaNU związek endogamiczny
związki endogamiczne
TS małżeństwo (socjologia)
etykaTW etyka personalistyczna
9
etyka personalistyczna
etyka personalistycznaTK etyka
personalizmTS osobaTW cnota
krytyka sytuacjonizmukrytyka utylitaryzmunorma personalistycznawartość moralna
eugenikaTK genetyka
EwangeliaTK przykazanie miłości
fałszU prawda
familiaU rodzina
FIVETU prokreacja sztuczna
FIVET heterologicznyTK FIVET homologiczny
inseminacja sztuczna heterolo-gicznainseminacja sztuczna homolo-giczna
TS prokreacja sztuczna
FIVET homologicznyTK FIVET heterologiczny
inseminacja sztuczna heterolo-gicznainseminacja sztuczna homolo-giczna
TS prokreacja sztuczna
funkcje rodzinyU rodzina (funkcje)
genealogiaTK rodzina
genetykaNU nauka o dziedziczności
nauka o genachTK bioetyka
choroby genetycznechromosomyDNAdziedzicznośćeugenikagenyinżynieria genetycznamanipulacje genetyczne
TS biologiaTW genetyka molekularna
cytogenetyka
genetyka molekularnaTS genetyka
genotypTK geny
genyTK bioetyka
dziedzicznośćembriologiagenetykagenotyp
grupa społecznaTW rodzina (socjologia)
10
konsumpcjonizm
habitusU sprawność
humanistykaU nauki społeczne
inseminacja sztuczna hete-rologiczna
TK FIVET heterologicznyFIVET homologicznyinseminacja sztuczna homolo-giczna
TS prokreacja sztuczna
inseminacja sztuczna homo-logiczna
TK FIVET heterologicznyFIVET homologicznyinseminacja sztuczna heterolo-giczna
TS prokreacja sztuczna
instytucjaTW rodzina (socjologia)
instytucja prawa naturalne-go
TW małżeństworodzina
intelektU rozum
inżynieria genetycznaTK genetyka
istotaTK natura osoby
kalendarzyk małżeńskiU metody naturalnego planowania
rodziny
karmienie naturalneTK macierzyństwo
kobietaTK aborcja
małżeństwo
koleżeństwoTK dobro wspólne
przyjaźńsympatia
TS relacja
komunia mężczyzny i kobie-ty
TK małżeństwo
komunia osóbTS dar z siebie
konsumizmU konsumpcjonizm
konsumpcjonizmNU konsumizmTK miłość cielesna
subiektywizm wartościtworzeniewartości seksualnezmysłowość
TS używanie osoby
kontrola populacjiU rodzicielstwo odpowiedzialne
11
Kościół domowy
kontrola urodzeńU rodzicielstwo odpowiedzialne
kontrola w rodzinieU rodzina (funkcja kontrolna)
kopulacjaU akt małżeński
korzyśćU dobro użyteczne
Kościół domowyTK rodzina
krytyka sytuacjonizmuTK przeżycie miłości
sytuacjonizm
TS etyka personalistyczna
TW subiektywizm
krytyka utylitaryzmuTK B.Mill
dobro użyteczne
utylitaryzm
TS etyka personalistyczna
TW egoizm
używanie osoby
zasada użyteczności
kwas dezoxyrybonukleinowyU DNA
lenistwoTK resentyment
macierzyństwoTK ciąża
dzieckodziecko poczętekarmienie naturalneojcostwoporódrodzicielstwo odpowiedzialnerodzinawychowanie w rodziniezespoły zaburzeń po aborcji
TS rodzicielstwoTW macierzyństwo duchowe
macierzyństwo zastępcze
macierzyństwo duchoweTK dziewictwo konsekrowane
Maryjaojcostwo duchoweżycie nadprzyrodzone
TS macierzyństwo
macierzyństwo świadomeU planowanie rodziny
macierzyństwo zastępczeTK adopcja
ojcostwo zastępczerodzinne domy dzieckasieroctwo
TS macierzyństwo
maltuzjanizmTK demografia
małżeństwoNU matrimonium
zamążpójściezwiązek partnerski
12
metoda owulacyjna
TK akt małżeńskikobietakomunia mężczyzny i kobietymałżeństwo niesakramentalnemężczyznamiłość małżeńskanierozerwalność małżeństwaoblubieńczość małżeńskaplanowanie rodzinypowołanie małżeńskieprzymierze małżeńskierodzicielstwo odpowiedzialnerozwódsakrament małżeństwaseparacjauczciwość małżeńskawdowieństwowierność małżeńskazgoda małżeńska
TS instytucja prawa naturalnegorodzina
małżeństwo niesakramental-ne
TK małżeństwo
małżeństwo (socjologia)NU związek małżeńskiTK rodzina (socjologia)
TW bigamiaegzogamiaendogamiamonogamiapoligamia
manipulacje genetyczneTK genetyka
MaryjaTK macierzyństwo duchowe
matka samotnaU rodzicielstwo samotne
matriarchatU rodzina matriarchalna
matrimoniumU małżeństwo
matrylinearnośćU dziedziczenie matrylinearne
mądrośćTK rozum
mentalność antynatalistycz-na
TK aborcjaantykoncepcja
metoda BillingsaU metoda owulacyjna
metoda owulacjiU metoda owulacyjna
metoda owulacyjnaNU metoda Billingsa
metoda owulacji
TK metoda ścisła termicznametody objawowo-termiczne
TS metody naturalnego planowaniarodziny
13
metoda ścisła termiczna
metoda ścisła termicznaTK metoda owulacyjna
metody objawowo-termiczneTS metody naturalnego planowania
rodziny
metody naturalneU metody naturalnego planowania
rodziny
metody naturalnego plano-wania rodziny
NU kalendarzyk małżeńskimetody naturalnenaturalna regulacja poczęć
TK płodnośćporadnia rodzinnarodzicielstwo odpowiedzialnewielodzietnośćzapłodnienie
TS planowanie rodzinyTW metoda owulacyjna
metoda ścisła termicznametody objawowo-termiczne
metody objawowo-termicz-ne
TK metoda owulacyjnametoda ścisła termiczna
TS metody naturalnego planowaniarodziny
mężczyznaTK małżeństwo
miłośćTK afirmacja wartości osoby jako
osoby
cnota miłościdobroegoizmpodmiotprzedmiotprzykazanie miłościsprawiedliwośćtworzeniewolność
TS relacjaTW miłość jednostronna
miłość dwustronnamiłość pożądaniamiłość upodobaniamiłość wzajemnamiłość życzliwościwychowanie miłości
miłość cielesnaTK konsumpcjonizm
zharmonizowanie egoizmów
miłość dwustronnaTS miłość
miłość jednostronnaNU miłość nieodwzajemnionaTS miłość
miłość małżeńskaTK małżeństwo
miłość nieodwzajemnionaU miłość jednostronna
miłość oblubieńczaTS miłość wzajemnaTW dar z siebie
14
naturalne dyspozycje osoby
miłość płodnaTK rodzina
miłość pożądaniaNU pożądanieTK popęd seksualny
używanie osobyzmysłowość
TS miłość
miłość upodobaniaNU upodobanieTK dobro
subiektywnośćsympatiawartość osobyuczuciowość
TS miłośćTW piękno
miłość własnaU egoizm
miłość wzajemnaTK dobro godziwe
dobro wspólnezharmonizowanie egoizmów
TS miłośćTW miłość oblubieńcza
przyjaźńsympatia
miłość życzliwościNU życzliwośćTK dobro
tworzenieTS miłośćTW bezinteresowność
modele rodzinU rodzina (typy)
modele rodzinyU rodzina (typy)
monogamiaNU monogamicznośćTS małżeństwo (socjologia)
monogamicznośćU monogamia
mózgU rozum
narzędzieU środek do celu
naturaTK natura osoby
natura osobyTK istota
naturaTS osobaTW relacja
rozumwola
naturalna regulacja poczęćU metody naturalnego planowania
rodziny
naturalne dyspozycje osobyTK sprawności naturalne
nauka o dziedzicznościU genetyka
15
nauki społeczne
nauka o genachU genetyka
nauka o ludnościU demografia
nauka o zjawiskach ludnościo-wych
U demografia
nauki humanistyczneU nauki społeczne
nauki społeczneNU humanistyka
nauki humanistyczneTW demografia
nawykU sprawność
neomaltuzjanizmTK demografia
nierozerwalność małżeństwaTK małżeństwo
norma moralnaTK norma personalistyczna
norma personalistycznaNU zasada miłowania osobyTK cnota miłości
dobro godziwedobro wspólnenorma moralnapersonalizmpodmiotprzedmiot
sublimacjaśrodek do celuużywanie osoby
TS etyka personalistycznaTW afirmacja wartości osoby jako
osobyprzykazanie miłościsprawiedliwość
obezpłodnienie trwałeNU sterylizacjaTS antykoncepcja
obiektywizacjaTK afirmacja wartości osoby jako
osobyobiektywność
TS cnota czystości
obiektywnośćTK cnota
dobroobiektywizacjaprawdawartość moralna
TS przedmiot
oblubieńczość małżeńskaTK małżeństwo
ocena moralnaU wartość moralna
odniesienieU relacja
odpowiedzialne rodzicielstwoU rodzicielstwo odpowiedzialne
16
płodność
odpowiedzialnośćTK wartość moralnaTS czyn
ojciecU ojcostwo
ojciec samotnyU rodzicielstwo samotne
ojcostwoNU ojciecTK dziecko
dziecko poczętemacierzyństworodzicielstwo odpowiedzialnerodzinawychowanie w rodzinie
TS rodzicielstwo
ojcostwo duchoweTK macierzyństwo duchowe
ojcostwo zastępczeTK macierzyństwo zastępcze
opanowanieU wstrzemięźliwość
opieka w rodzinieU rodzina (funkcja usługowo-opie-
kuńcza)
osobaTW etyka personalistyczna
natura osoby
osoba BoskaTK przykazanie miłości
PADU rozpacz postaborcyjna
PASU syndrom postaborcyjny
patriarchatU rodzina patriarchalna
patrylinearnośćU dziedziczenie patrylinearne
personalizmTK etyka personalistyczna
norma personalistyczna
pięknoTS miłość upodobania
planowanie rodzinyNU regulacja poczęć
regulacja urodzeńmacierzyństwo świadome
TK dzietnośćmałżeństworodzicielstwo
TS rodzicielstwo odpowiedzialnerodzina
TW aborcjaantykoncepcjametody naturalnego planowaniarodzinyprokreacja sztuczna
płodnośćTK bezdzietność
17
płodność
płodnośćTK antykoncepcja
metody naturalnego planowaniarodzinyprokreacja sztucznarodzicielstwo odpowiedzialnerodzina
płódTK aborcja
poczęcie dzieckaTK akt małżeński
podmiotTK norma personalistyczna
miłośćsubiektywizmużywanie osoby
TS relacjaTW subiektywność
podstawowa komórka społecz-na
U rodzina
pokrewieństwoTK rodzina
poliandriaTS poligamia
poligamiaNU poligamiczność
wielożeństwoTS małżeństwo (socjologia)TW poliandria
poligynia
poligamicznośćU poligamia
poligyniaTS poligamia
polityka ludnościowaNU polityka populacyjnaTK demografia
polityka populacyjnaU polityka ludnościowa
popęd seksualnyTK miłość pożądania
poradnia rodzinnaTK metody naturalnego planowania
rodziny
poradnictwo małżeńskie irodzinne
TK rodzina
poronienie sztuczneU aborcja
poródTK macierzyństwo
rodzina
post abortion distressU rozpacz postaborcyjna
post abortion syndromU syndrom postaborcyjny
poszerzona rodzinaU rodzina poszerzona
18
prokreacja sztuczna
powinowactwoTK rodzina
powołanie małżeńskieTK małżeństwoTW rodzicielstwo odpowiedzialne
powołanie rodzicielskieTK rodzina
poznanieNU wiedza
znajomośćTK wartość moralnaTS rozumTW prawda
pożądanieU miłość pożądania
pożądliwość ciałaTK przyjemność
pożycie seksualneU akt małżeński
pragnienieU wola
prawdaNU fałszTK autodeterminacja
dobroobiektywnośćresentymentsubiektywizmsubiektywnośćtworzenie
TS poznanie
prawo do życiaTK aborcja
pro lifeTK aborcja
produkcja w rodzinieU rodzina (funkcja produkcyjna)
produkcyjność rodzinyU rodzina (funkcja produkcyjna)
prognozowanie demograficzneU prognozy demograficzne
prognozy demograficzneNU prognozowanie demograficzneTS demografia
prokreacjaTK rodzina
prokreacja sztucznaNU FIVET
zapłodnienie in vitrozapłodnienie pozaustrojowezapłodnienie ”w probówce”
TK aborcjaadopcjabezdzietnośćpłodnośćrodzicielstwowielodzietność
TS planowanie rodzinyTW FIVET heterologiczny
FIVET homologicznyinseminacja sztuczna heterolo-gicznainseminacja sztuczna homolo-giczna
19
prokreacja sztuczna
prokreacja sztucznaTK rodzina
prokreacja w rodzinieU rodzina (funkcja prokreacyjna)
przedmiotTK miłość
norma personalistycznaużywanie osoby
TS relacja
TW obiektywność
przerywanie ciążyU aborcja
przeżycie miłościTK krytyka sytuacjonizmu
przyjemnośćsubiektywność
TS wychowanie miłości
przyjaźńTK koleżeństwo
TS miłość wzajemna
przyjemnośćNU przykrość
TK egoizm zmysłówpożądliwość ciałaprzeżycie miłościsubiektywizm wartościśrodek do celuuczucie
TS zasada użyteczności
przykazanie miłościTK chrześcijaństwo
Ewangeliamiłośćosoba Boska
TS norma personalistyczna
przykrośćU przyjemność
przymierze małżeńskieTK małżeństwo
regulacja poczęćU planowanie rodziny
regulacja urodzeńU rodzicielstwo odpowiedzialne
regulacja urodzeńU planowanie rodziny
relacjaNU odniesienie
związekTK afirmacja wartości osoby jako
osobyTS natura osobyTW czułość
dobro wspólnekoleżeństwomiłośćpodmiotprzedmiot
resentymentTK dobro
lenistwo
20
rodzina
prawdawola
TS wartość moralna
rodzeństwoTK rodzina
rodzicielstwoTK planowanie rodziny
prokreacja sztucznawstrzemięźliwość
TW akt małżeńskibezdzietnośćdziecko poczętemacierzyństwoojcostworodzicielstwo odpowiedzialnerodzicielstwo samotnewielodzietność
rodzicielstwo odpowiedzial-ne
NU kontrola urodzeńkontrola populacjiodpowiedzialne rodzicielstworodzicielstwo planowaneregulacja urodzeń
TK dzieckometody naturalnego planowaniarodzinymacierzyństwomałżeństwoojcostwopłodnośćrodzinażycie nadprzyrodzone
TS powołanie małżeńskierodzicielstwo
TW planowanie rodziny
rodzicielstwo planowaneU rodzicielstwo odpowiedzialne
rodzicielstwo samotneNU matka samotna
ojciec samotnyTK rozwód
separacjasieroctwo
TS rodzicielstwoTW rodzina rozbita
śmierć w rodzinie
rodzinaNU familia
podstawowa komórka społecznaród
TK adopcjaczłowiek chory w rodziniedar życiadiagnostyka prenatalnaduszpasterstwo rodzindzieckogenealogiaKościół domowymacierzyństwomiłość płodnaojcostwopłodnośćpokrewieństwoporadnictwo małżeńskie i ro-dzinneporódpowinowactwopowołanie rodzicielskieprokreacjaprokreacja sztucznarodzeństworodzicielstwo odpowiedzialne
21
rodzina duża
sakrament małżeństwawychowanie w rodzinieżycie
TS instytucja prawa naturalnegoTW małżeństwo
planowanie rodziny
rodzina całaU rodzina pełna
rodzina dużaNU duża rodzinaTK rodzina preindustrialna
rodzina wielopokoleniowaTS rodzina (struktura)TW rodzina duża zredukowana
rodzina duża rozproszona
rodzina duża rozproszonaTS rodzina duża
rodzina duża zredukowanaNU rodzina pomniejszonaTS rodzina duża
rodzina dwupokoleniowaU rodzina mała
rodzina (funkcja emocjonal-no-ekspresyjna)
TK rodzina (funkcja psycho-higie-niczna)
TS rodzina (funkcje)
rodzina (funkcja kontrolna)NU kontrola w rodzinieTK rodzina (funkcja socjalizacyjno-
-wychowawcza)rodzina (funkcja socjalizująca)
TS rodzina (funkcje)
rodzina (funkcja material-no-ekonomiczna)
NU ekonomia w rodzinieekonomika rodzinna
TS rodzina (funkcje)
rodzina (funkcja produkcyj-na)
NU produkcja w rodzinieprodukcyjność rodziny
TS rodzina (funkcje)
rodzina (funkcja prokreacyj-na)
NU prokreacja w rodzinieTK rodzina (funkcja seksualna)TS rodzina (funkcje)
rodzina (funkcja psycho-hi-gieniczna)
TK rodzina (funkcja emocjonalno--ekspresyjna)
TS rodzina (funkcje)
rodzina (funkcja seksualna)NU seksualność w rodzinieTK rodzina (funkcja prokreacyjna)TS rodzina (funkcje)
rodzina (funkcja socjaliza-cyjno-wychowawcza)
NU wychowanie w rodzinieTK rodzina (funkcja socjalizująca)
rodzina (funkcja kontrolna)TS rodzina (funkcje)
22
rodzina pełna
rodzina (funkcja socjalizują-ca)
NU socjalizacjasocjalizacja w rodzinie
TK rodzina (funkcja kontrolna)rodzina (funkcja socjalizacyjno--wychowawcza)
TS rodzina (funkcje)
rodzina (funkcja usługowo--opiekuńcza)
NU opieka w rodzinieTS rodzina (funkcje)
rodzina (funkcje)NU funkcje rodzinyTS rodzina (socjologia)TW rodzina (funkcja emocjonalno-
-ekspresyjna)rodzina (funkcja kontrolna)rodzina (funkcja materialno-eko-nomiczna)rodzina (funkcja produkcyjna)rodzina (funkcja prokreacyjna)rodzina (funkcja psycho-higie-niczna)rodzina (funkcja seksualna)rodzina (funkcja socjalizująca)rodzina (funkcja socjalizacyjno--wychowawcza)rodzina (funkcja usługowo-opie-kuńcza)
rodzina industrialnaTK rodzina mała
rodzina nuklearnaTS rodzina (typy)
rodzina małaNU rodzina dwupokoleniowaTK rodzina industrialna
rodzina nuklearnaTS rodzina (struktura)TW rodzina niepełna
rodzina pełna
rodzina matriarchalnaNU matriarchatTS rodzina (struktura)TW dziedziczenie bilateralne
dziedziczenie matrylinearne
rodzina niepełnaTS rodzina mała
rodzina nuklearnaNU rodzina podstawowaTK rodzina industrialna
rodzina małaTS rodzina (struktura)
rodzina patriarchalnaNU patriarchatTK rodzina preindustrialnaTS rodzina (struktura)TW dziedziczenie bilateralne
dziedziczenie patrylinearne
rodzina pełnaNU rodzina całaTS rodzina mała
rodzina podstawowaU rodzina nuklearna
rodzina pomniejszonaU rodzina duża zredukowana
23
rodzina poszerzona
rodzina poszerzonaNU rodzina powiększona
poszerzona rodzinarodzina rozszerzona
TS rodzina (struktura)
rodzina poszerzonaTS rodzina (struktura)
rodzina powiększonaU rodzina poszerzona
rodzina preindustrialnaNU rodzina tradycyjna
TK rodzina dużarodzina patriarchalnarodzina wielopokoleniowa
TS rodzina (typy)
rodzina rozbita (socjologia)NU rodziny rozbite
TS rodzina (struktura)
rodzina rozszerzonaU rodzina poszerzona
rodzina (socjologia)NU rodzina w socjologii
socjologia rodziny
TK małżeństwo (socjologia)
TS grupa społecznainstytucja
TW rodzina (funkcje)rodzina (struktura)rodzina (typy)
rodzina (struktura)NU struktura rodzinyTK rodzina (typy)
TS rodzina (socjologia)
TW rodzina dużarodzina małarodzina matriarchalnarodzina niepełnarodzina nuklearnarodzina patriarchalnarodzina pełnarodzina poszerzonarodzina rozbita (socjologia)rodzina wielodzietnarodzina wielopokoleniowarodzina zastępczarodzina zrekonstruowana
rodzina tradycyjnaU rodzina preindustrialna
rodzina (typy)NU modele rodzin
modele rodzinytypologia rodzintypy rodziny
TK rodzina (struktura)
TS rodzina (socjologia)
TW rodzina industrialnarodzina preindustrialna
rodzina w socjologiiU rodzina (socjologia)
rodzina wielodzietnaNU wielodzietnośćTS rodzina (struktura)
24
separacja
rodzina wielopokoleniowaTK rodzina duża
rodzina preindustrialna
TS rodzina (struktura)
rodzina zastępczaTS rodzina (struktura)
rodzina zrekonstruowanaTS rodzina (struktura)
rodzinne domy dzieckaTK macierzyństwo zastępcze
rodziny rozbiteU rodzina rozbita (socjologia)
rozpacz postaborcyjnaNU depresja po aborcji
PADpost abortion distress
TS zespoły zaburzeń po aborcji
rozumNU intelekt
mózgrozumnośćumysł
TK afirmacja wartości osoby jakoosobycnota roztropnościmądrośćwładza duchowawychowanie miłości
TS natura osoby
TW poznanie
rozumnośćU rozum
rozwódTK małżeństwo
rodzicielstwo samotnewładza rodzicielska
TS rodzina rozbita
ródU rodzina
sakrament małżeństwaTK akt małżeński
małżeństworodzinaseparacja
samopanowanieTS autodeterminacja
samoposiadanieTS autodeterminacja
samostanowienieTS autodeterminacja
seksU akt małżeński
seksualność w rodzinieU rodzina (funkcja seksualna)
separacjaTK egoizm
małżeństworodzicielstwo samotnesakrament małżeństwawęzeł małżeński
25
sieroctwo
TS rodzina rozbita
sieroctwoTK macierzyństwo zastępcze
rodzicielstwo samotne
skłonność (naturalna)TW sprawność
skrobankaU aborcja
socjalizacjaU rodzina (funkcja socjalizująca)
socjalizacja w rodzinieU rodzina (funkcja socjalizująca)
socjologia rodzinyU rodzina (socjologia)
spędzenie płoduU aborcja
spiralaU wkładka wewnątrzmaciczna
sprawiedliwośćTK cnota
miłośćwychowanie
TS norma personalistyczna
sprawnościTW sprawności działaniowe
sprawności bytoweTK sprawność
sprawności działanioweNU zdolności działanioweTK druga natura człowieka
sprawnośćstała jakość bytu
TS sprawnościTW cnoty wlane
dary Ducha Świętegosprawności naturalnewady
sprawności intelektualneTS sprawności naturalne
sprawności ludzkieU sprawności naturalne
sprawności moralneTS sprawności naturalne
sprawności nabyteU sprawności naturalne
sprawności nadprzyrodzoneTK sprawność
sprawności naturalneNU sprawności nabyte
sprawności ludzkieTK cnoty ludzkie
cnoty moralnecnoty nabytecnoty naturalnenaturalne dyspozycje osobysprawnośćsprawność pierwszych zasad (spe-kulatywnych i praktycznych)
TS sprawności działaniowe
26
subiektywność
TW sprawności intelektualnesprawności moralne
sprawnośćNU dynamizm działaniowy
habitusnawyk
TK dyspozycje pożądliwe (passio-nes)dyspozycje sprawnościowe (ha-bitus)sprawności bytowesprawności działaniowesprawności nadprzyrodzonesprawności naturalne
TS dyspozycja (osobista)skłonność (naturalna)
TW cnotawada
sprawność pierwszych zasad(spekulatywnych i prak-tycznych)
TK sprawności naturalne
stała jakość bytuTK sprawności działaniowe
sterylizacjaU obezpłodnienie trwałe
stosunek płciowy przerywa-ny
NU coitus interruptusstosunek spaczony
TS antykoncepcja
stosunek seksualnyU akt małżeński
stosunek spaczonyU stosunek płciowy przerywany
struktura rodzinyU rodzina (struktura)
subiektywizmTK dobro
podmiotprawdasubiektywnośćużywanie osoby
TS krytyka sytuacjonizmuTW subiektywizm uczuć
subiektywizm wartości
subiektywizm uczućTK uczucie
uczuciowośćzmysłowość
TS subiektywizm
subiektywizm wartościTK konsumpcjonizm
przyjemnośćwartość seksualna
TS subiektywizm
subiektywnośćTK dobro
miłość upodobaniaprawdaprzeżycie miłościsubiektywnośćsympatia
27
sublimacja
uczucieuczuciowośćzmysłowość
TS podmiot
sublimacjaTK norma personalistyczna
uczucieuczuciowość
TS cnota czystości
sui iurisTS autodeterminacja
sui iurisTS autodeterminacja
sumienieTK dobro
sympatiaTK czułość
koleżeństwomiłość upodobaniasubiektywność
TS miłość wzajemna
syndrom poaborcyjnyU syndrom postaborcyjny
syndrom postaborcyjnyNU PAS
post abortion syndromsyndrom poaborcyjny
TS zespoły zaburzeń po aborcji
sytuacjonizmTK krytyka sytuacjonizmu
śmierć w rodzinieTS rodzicielstwo samotne
środek do celuNU narzędzieTK norma personalistyczna
przyjemnośćTS używanie osoby
środki antyimplantacyjneU środki wczesnoporonne
środki antykoncepcyjneU antykoncepcja
środki antynidacyjneU środki wczesnoporonne
środki barieroweU środki mechaniczne
środki chemiczneTS antykoncepcja
środki hormonalneNU tabletki hormonalneTS antykoncepcja
środki hormonalne wcze-snoporonne
TS środki wczesnoporonne
środki mechaniczneNU środki barieroweTS antykoncepcja
środki poronneTS aborcjaTW środki wczesnoporonne
28
wada
środki wczesnoporonneNU środki antyimplantacyjne
środki antynidacyjneTS środki poronneTW środki hormonalne wczesnopo-
ronnewkładka wewnątrzmaciczna
tabletki hormonalneU środki hormonalne
tworzenieTK cnota
dobrokonsumpcjonizmmiłośćmiłość życzliwościprawdauczuciowośćzmysłowość
TS wola
typologia rodzinU rodzina (typy)
typy rodzinyU rodzina (typy)
uczciwość małżeńskaTK małżeństwo
uczucieTK egoizm uczuć
przyjemnośćsubiektywizm uczućsubiektywnośćsublimacja
uczucie zmysłoweTK egoizm uczuć
uczuciowośćTK egoizm uczuć
miłość upodobaniasubiektywizm uczućsubiektywnośćsublimacjatworzenie
uczuciowośćTK czułość
umiarkowanieU wstrzemięźliwość
umysłU rozum
upodobanieU miłość upodobania
utylitaryzmTK dobro użyteczne
krytyka utylitaryzmu
używanie osobyNU wykorzystywanie osobyTK cnota czystości
miłość pożądanianorma personalistycznapodmiotprzedmiotsubiektywizm
TS krytyka utylitaryzmuTW konsumpcjonizm
środek do celu
wadaTS sprawność
29
wady
wadyTS sprawności działaniowe
wartości seksualneTK konsumpcjonizm
wartość moralnaNU ocena moralnaTK dobro
dobro godziweobiektywnośćodpowiedzilnośćpoznaniewartość ontyczna
TS etyka personalistycznaTW resentyment
wartość ontycznaTK wartość moralna
wartość osobyTK miłość upodobania
wartość seksualnaTK afirmacja wartości osoby jako
osobysubiektywizm wartości
wdowieństwoTK małżeństwo
węzeł małżeńskiTK separacja
wiedzaU poznanie
wielodzietnośćU rodzina wielodzietna
wielodzietnośćTK dzietność
metody naturalnego planowaniarodzinyprokreacja sztuczna
TS rodzicielstwo
wielożeństwoU poligamia
wierność małżeńskaTK małżeństwo
więź rodzinnaTK zespoły zaburzeń po aborcji
wkładka domacicznaU wkładka wewnątrzmaciczna
wkładka wewnątrzmacicznaNU spirala
wkładka domacicznaTS środki wczesnoporonne
władza duchowaTK rozum
wola
władza rodzicielskaTK rozwód
wolaNU chęć
pragnienieTK afirmacja wartości osoby jako
osobyresentymentwładza duchowawychowanie miłości
30
zapłodnienie
TS natura osobyTW autodeterminacja
czyntworzenie
wolnośćTK autonomia moralna
dar z siebiedominium altummiłość
TS czyn
współżycie seksualneU akt małżeński
wstrzemięźliwośćNU abstynencja
opanowanieumiarkowanie
TK rodzicielstwowstrzemięźliwość okresowa
TS cnota czystości
wstrzemięźliwość okresowaTK wstrzemięźliwość
wybórU autodeterminacja
wychowanieTK afirmacja wartości osoby jako
osobysprawiedliwośćwychowanie miłości
wychowanie miłościTK cnota miłości
rozum
wolawychowanie
TS miłośćTW przeżycie miłości
wychowanie w rodzinieU rodzina (funkcja socjalizacyjno-
-wychowawcza)
wychowanie w rodzinieTK macierzyństwo
ojcostworodzina
wykorzystywanie osobyU używanie osoby
zaletaU cnota
zamążpójścieU małżeństwo
zapłodnienieTK antykoncepcja
dziecko poczętemetody naturalnego planowaniarodziny
zapłodnienie in vitroU prokreacja sztuczna
zapłodnienie pozaustrojoweU prokreacja sztuczna
zapłodnienie ”w probówce”U prokreacja sztuczna
zasada miłowania osobyU norma personalistyczna
31
życie nadprzyrodzone
zasada użytecznościTK dobro użyteczneTS krytyka utylitaryzmuTW przyjemność
zdolności działanioweU sprawności działaniowe
zespoły zaburzeń po aborcjiTK macierzyństwo
więź rodzinnaTS aborcjaTW rozpacz postaborcyjna
syndrom postaborcyjny
zgoda małżeńskaTK małżeństwo
zharmonizowanie egoizmówTK miłość cielesna
miłość wzajemnaTS egoizm
złoU dobro
zmysłowośćTK czułość
egoizm uczućmiłość pożądaniasubiektywizm uczućsubiektywnośćtworzeniezmysłowość
znajomośćU poznanie
związekU relacja
związek egzogamicznyU egzogamia
związek endogamicznyU endogamia
związek małżeńskiU małżeństwo (socjologia)
związek partnerskiU małżeństwo
związki egzogamiczneU egzogamia
związki endogamiczneU endogamia
życieTK aborcja
rodzina
życie nadprzyrodzoneTK macierzyństwo duchowe
rodzicielstwo odpowiedzialne
życzliwośćU miłość życzliwości
32
afirmacja wartości osoby jako osoby
2. DEFINICJE I UWAGI
krytyka utylitaryzmubrak (Wojtyła K. Miłość i odpowiedzialność. Lublin 1986, s.)
rodzina rozbitaw sensie ścisłym pojęcie ”rodzina rozbita” odnosi się do rodziny, która formalnienie została rozwiązana, chociaż przestała funkcjonować jako rodzina. W szerszymi bardziej powszechnym znaczeniu przez rodzinę rozbitą rozumie się taką rodzinę,która nie odniosła sukcesu w wymiarze trwałości (Słownik małżeństwa i rodziny.Red. E. Ozorowski. Łomianki-Warszawa 1999, s. 400 (Hasło: Rodzina rozbita))
aborcjapolega na spowodowaniu śmierci dziecka poczętego i zakończeniu ciąży u jego mat-ki, w następstwie podjętych z premedytacją działań. Najczęściej jest wykonywanachirurgicznie, metodą wyłyżeczkowania lub wyssania zawartości macicy ciężarnej(dziecko poczęte + łożysko i błony płodowe) (Słownik małżeństwa i rodziny. Red.E. Ozorowski. Łomianki-Warszawa 1999, s.345-345 (Hasło: Poronienie sztuczne(nauki świeckie), I. Pojęcie))
adopcja
afirmacja wartości osoby jako osobywartość samej osoby należy wyraźnie odróżnić od różnych wartości, które tkwią wosobie. Afirmacja wartości osoby, w której znajduje odzwierciedlenie pełna praw-da o przedmiocie miłości, wyznacza główne tereny moralności seksualnej. Z jednejstrony idzie ona w kierunku pewnego opanowania tych przeżyć, których bezpośred-nim źródłem jest zmysłowość i uczuciowość człowieka. Drugi kierunek, w którym
33
akt małżeński
rozwija swą działalność afirmacja wartości osoby, jest kierunkiem wyboru zasad-niczego życiowego powołania. Powołanie życiowe osoby związane jest bowiem naogół z udziałem innej osoby czy też innych osób w jej życiu (Wojtyła K. Miłość iodpowiedzialność. Lublin 1986, s. 109-112)
akt małżeńskizjednoczenie cielesne, do którego małżonkowie nabyli prawo mocą sakramentu mał-żeństwa. Akt ten z natury swojej służy poczęciu nowego człowieka i oznacza udziałw działaniu Boga-Stwórcy (Słownik małżeństwa i rodziny. Red. E. Ozorowski. Ło-mianki-Warszawa 1999, s. 15 (Hasło: Akt małżeński, V. Cele))
alteri incommunicabilisoddanie siebie, swojej własnej osoby , może być pełnowartościowe tylko wówczas,gdy jest udziałem i dziełem woli. Dzięki swej wolnej woli osoba jest panią siebiesamej (sui iuris), jest kimś nieodstępnym i nieprzekazywalnym (alteri incommuni-cabilis) (Wojtyła K. Miłość i odpowiedzialność. Lublin 1986, s. 113)
antykoncepcjaświadome zniszczenie możliwej płodności jednego lub więcej aktów seksualnych.Celem antykoncepcji jest niedopuszczenie do powstania nowego życia, co może do-konywać się przy pomocy środków technicznych lub bez nich (Słownik małżeństwai rodziny. Red. E. Ozorowski. Łomianki-Warszawa 1999, s. 18 (Hasło: Antykoncep-cja, I. Ogólna charakterystyka))
autodeterminacjabrak (Wojtyła K. Miłość i odpowiedzialność. Lublin 1986, s.)
autonomia moralna
B.Mill
bezdzietnośćbezdzietność to nieposiadanie dzieci. Mówimy o bezdzietnym małżeństwie, bez-dzietnej kobiecie, bezdzietnym mężczyźnie. W tym znaczeniu bezdzietność oznaczastwierdzenie pewnego faktu innego niż zgodne z naturą oczekiwania pod adresemdojrzałego fizycznie człowieka, że będzie uczestniczył w przedłużaniu życia gatun-ku ludzkiego (Wychowanie do życia w rodzinie. Słownik pojęć. Red. K. Ostrowska.Kraków 2004, s.64 (Hasło: Bezdzietność))
34
cnota czystości
bezinteresownośćbrak (Wojtyła K. Miłość i odpowiedzialność. Lublin 1986, s.)
bigamiapozostawanie jednej osoby w prawnym związku małżeńskim z dwoma partnerami(http://pl.wikipedia.org/wiki/Bigamia [online; dostęp 2008-08-28])
bioetyka
biologia
celibat
choroby genetyczne
chromosomy
chrześcijaństwo
ciało
ciąża
cnota
cnotabrak (Wojtyła K. Miłość i odpowiedzialność. Lublin 1986, s.)
cnota czystościbrak (Wojtyła K. Miłość i odpowiedzialność. Lublin 1986, s.)
35
cnota miłości
cnota miłościbrak (Wojtyła K. Miłośc i odpowiedzialność. Lublin 1986, s.)
cnota roztropności
cnota umiarkowania
cnoty ludzkie
cnoty moralne
cnoty nabyte
cnoty naturalne
cnoty wlane
cytogenetyka
cytogenetyka
człowiek chory w rodzinie
czułośćwyrasta z odczucia sytuacji wewnętrznej drugiej osoby i zmierza do czynnego za-komunikowania własnej bliskości względem tej osoby oraz jej sytuacji. Wyraża sięona w pewnych uczynkach zewnętrznych, które przez sam swój charakter odzwier-ciedlają owo wewnętrzne przybliżenie do drugiego ”ja” (Wojtyła K. Miłość i odpo-wiedzialność. Lublin 1986, s.180)
czynbrak (Wojtyła K. Miłość i odpowiedzialność. Lublin 1986, s.)
36
demografia matematyczna
czyn wewnętrznybrak (Wojtyła K. Miłość i odpowiedzialność. Lublin 1986, s.)
czyn zewnętrznybrak (Wojtyła K. Miłość i odpowiedzialność. Lublin 1986, s.)
dar z siebiebrak (Wojtyła K. Miłość i odpowiedzialność. Lublin 1986, s.)
dar życia
dary Ducha Świętgo
demografianauka o prawidłowościach rozwoju ludności w konkretnych warunkach gospodar-czych i społecznych badanego terytorium, zajmuje się statystyczno-analitycznymopisem stanu i struktury ludności oraz badaniem i oceną zmian wynikających zdotychczasowego i przewidywanego ruchu naturalnego i wędrówkowego. Jej nazwapochodzi od greckich słów: demos - lud, grapheia - opis (Holzer J. Z. Demografia.Wyd. 6 zmienione. Warszawa 2003, s. 13)
demografia ekonomicznasubdyscyplina demografii - kierunek zajmujący się ekonomicznym uwarunkowaniemi konsekwencjami procesów demograficznych (Holzer J. Z. Demografia. Wyd. 6zmienione. Warszawa 2003, s. 13)
demografia historycznazajmuje się opracowywaniem metod pomiaru oraz opisu struktur i procesów demo-graficznych w minionych okresach, których świadectwem są często tylko niekom-pletne dane statystczne (Holzer J. Z. Demografia. Wyd. 6 zmienione. Warszawa2003, s. 13)
demografia matematycznanauka o metodach pomiaru i predykcji procesów demograficznych za pomocą wy-specjalizowanego aparatu matematyczno-statystycznego (Holzer J. Z. Demografia.Wyd. 6 zmienione. Warszawa 2003, s. 13)
37
demografia ogólna
demografia ogólnasubdyscyplina demografii, której tradycyjnym przedmiotem jest zarówno rozwią-zywanie problemów teoretycznych dotyczących pomiaru, jak i opis struktur orazprocesów demograficznych. (Holzer J. Z. Demografia. Wyd. 6 zmienione. Warsza-wa 2003, s. 13)
demografia opisowazajmuje się naukowym opisem struktur i procesów demograficznych (Holzer J. Z.Demografia. Wyd. 6 zmienione. Warszawa 2003, s. 13)
demografia potencjalnaposługuje się własnym systemem pomiaru i oceny procesów demograficznych, na-dając każdemu człowiekowi wagę zależną od jego płci, wieku i ewentualnie innychcech. Wagą jest tu długość dalszego przeciętnego trwania życia (Holzer J. Z. De-mografia. Wyd. 6 zmienione. Warszawa 2003, s. 13)
demografia społecznasubdyscyplina demografii - kierunek zajmujący się społecznym uwarunkowaniemi konsekwencjami procesów demograficznych (Holzer J. Z. Demografia. Wyd. 6zmienione. Warszawa 2003, s. 13)
diagnostyka prenatalna
DNA
dobrobrak (Wojtyła K. Miłość i odpowiedzialność. Lublin 1986, s.)
dobro godziwebrak (Wojtyła K. Miłość i odpowiedzialność. Lublin 1986, s.)
dobro użytecznebrak (Wojtyła K. Miłość i odpowiedzialność. Lublin 1986, s.)
38
dziedziczenie bilateralne
dobro wspólnebrak (Wojtyła K. Miłość i odpowiedzialność. Lublin 1986, s.)
doktryny demograficznesubdyscyplina demografii - kierunek zajmujący się formułowaniem teorii rozwojuludności (Holzer J. Z. Demografia. Wyd. 6 zmienione. Warszawa 2003, s.13)
dominium altum
druga natura człowieka
duszpasterstwo rodzin
dyspozycja (osobista)
dyspozycje pożądliwe (passiones)
dyspozycje sprawnościowe (habitus)
dziecko
dziecko poczętejest potomkiem ludzkich rodziców, od momentu poczęcia. Termin ten stosowanyjest do okresu życia od poczęcia istoty ludzkiej do narodzin dziecka. Jednakże poję-cie ”dziecko poczęte” podkreśla moment rozpoczęcia życia osobniczego (Słownikmałżeństwa i rodziny. Red. E. Ozorowski. Łomianki-Warszawa 1999, s. 110-111(Hasło: Dziecko poczęte (pojęcie)))
dziedziczenie bilateralnedziedziczeniem bilateralnym nazywa się dziedziczenie dwustronne, po linii oj-ca i matki (http://wikipedia.org/wiki/Dziedziczenie bilateralne [online; dostęp2008-08-28])
39
dziedziczenie matrylinearne
dziedziczenie matrylinearnedziedziczenie dokonujące się po linii matki. Dziecko dziedziczy nazwisko, majątek,prestiż czy też pozycję społeczną po matce (http://pl.wikipedia.org/wiki/Dziedziczenie matrylinearne[online; dostęp 2008-08-28])
dziedziczenie patrylinearnedziedziczenie dokonujące się po linii ojca. Dziecko dziedziczy nazwisko, majątek,prestiż czy też pozycję społeczną po ojcu (http://pl.wikipedia.org/wiki/Dziedziczenie patrylinearne[online; dostęp 2008-08-28])
dziedziczność
dzietność
dziewictwo konsekrowane
egoizmbrak (Wojtyła K. Miłość i odpowiedzialność. Lublin 1986, s.)
egoizm uczućbrak (Wojtyła K. Miłość i odpowiedzialność. Lublin 1986, s.)
egoizm zmysłówbrak (Wojtyła K. Miłość i odpowiedzialność. Lublin 1986, s.)
egzogamiareguła nakazująca jednostce wybierać sobie małżonka poza grupą, do której na-leży. Pewne formy egzogamii mogą czasem powstawać wewnątrz społeczności en-dogamicznych, jako np. egzogamia rodowa. Egzogamię tłumaczy się względamibiologicznymi (skutki związków między krewnymi) i społecznymi (chęć wymianymiędzy grupami rodzinnymi) (http://pl.wikipedia.org/wiki/Egzogamia [online; do-stęp 2008-08-28])
embriologia
40
genetyka
embrion
endogamiareguła nakazująca jednostce zawieranie małżeństw (dobieranie sobie partnera) we-wnątrz grupy, do której należy. Endogamia występuje zazwyczaj w społeczeństwachuwarstwionych, służy względom prestiżowym i utrwala zróżnicowanie etniczne (ka-stowość) (http://pl.wikipedia.org/wiki/Endogamia [online; dostęp 2008-08-28])
etyka
etyka personalistycznabrak (Wojtyła K. Miłość i odpowiedzialność. Lublin 1986, s.)
eugenika
Ewangelia
FIVET heterologicznytechnika podjęta dla uzyskania poczęcia ludzkiego poprzez połączenie w probówcegamet pobranych przynajmniej od jednego dawcy różnego niż małżonek (Słownikmałżeństwa i rodziny. Red. E. Ozorowski. Łomianki-Warszawa 1999, s.493-495(Hasło: Zapłodnienie pozaustrojowe))
FIVET homologicznytechnika podjęta dla uzyskania poczęcia ludzkiego poprzez połączenie w probówcegamet małżonków związanych węzłem małżeńskim (Słownik małżeństwa i rodziny.Red. E. Ozorowski. Łomianki-Warszawa 1999, s. 493-495 (Hasło: Zapłodnieniepozaustrojowe))
genealogia
genetykanauka o przekazywaniu cech dziedzicznych organizmom potomnym wraz z nauką ogenach, które stanowią materialne podłoże warunkujące ujawnianie się cech (Skow-ron S. Dziedziczność Warszawa 1960, s.25)
41
genetyka molekularna
genetyka molekularna
genotyp
genymaterialne nośniki cech dziedzicznych, które determinują ich ujawnianie się. Roz-strzygają one nie tylko o różnicowaniu się cech dziedzicznych w okresie rozwojuzarodkowego i płodowego, ale także o ich ekspresji w ciągu całego życia (Słow-nik małżeństwa i rodziny. Red. E. Ozorowski. Łomianki-Warszawa 1999, s.151-152(Hasło: Geny))
grupa społecznazbiór co najmniej trzech osób (w niektórych ujęciach teoretycznych dwóch), któregoczłonkowie współdziałają ze sobą na zasadzie odrębności od innych, w celu zaspoka-jania własnych potrzeb i osiągania celów. Charakteryzuje się ona trwałą strukturą iwzględnie jenolitym systemem norm i wartości (http://pl.wikipedia.org/wiki/Grupaspołeczna [online; dostęp 2008-08-28])
inseminacja sztuczna heterologicznatechnika podjęta dla uzyskania poczęcia ludzkiego poprzez przeniesienie do na-rządów rodnych kobiety spermy wcześniej pobranej od dawcy różnego niż małżo-nek (Słownik małżeństwa i rodziny. Red. E. Ozorowski. Łomianki-Warszawa 1999,s.493-495 (Hasło: Zapłodnienie pozaustrojowe))
inseminacja sztuczna homologicznatechnika podjęta dla uzyskania poczęcia ludzkiego poprzez przeniesienie spermymałżonka wcześniej pobranej do narządów rodnych żony (Słownik małżeństwa irodziny. Red. E. Ozorowsk. Łomianki-Warszawa 1999, s. 493-495 (Hasło: Zapłod-nienie pozaustrojowe))
instytucjatermin ten odnosi się do bardzo trwałych elementów ładu społecznego (np. rodzi-na, własność, prawo), uregulowanych i usankcjonowanych form działalności (np.nauka, szkolnictwo, sądownictwo), uznanych sposobów rozwiązywania problemówwspółpracy i współżycia (np. małżeństwo, rozwód, kredyt, arbitraż), niektórychorganizacji formalnych pełniących w społeczeństwie określone funkcje (np. szpital,
42
lenistwo
więzienie, fabryka, urząd) (http://pl.wikipedia.org/wiki/Instytucja [online; dostęp2008-08-28])
instytucja prawa naturalnego
inżynieria genetyczna
istota
karmienie naturalne
kobieta
koleżeństwobrak (Wojtyła K. Miłość i odpowiedzialność. Lublin 1986, s.)
komunia mężczyzny i kobiety
komunia osóbbrak (Wojtyła K. Miłość i odpowiedzialność. Lublin 1986, s.)
konsumpcjonizmbrak (Wojtyła K. Miłość i odpowiedzialność. Lublin 1986, s.)
Kościół domowy
krytyka sytuacjonizmubrak (Wojtyła K. Miłość i odpowiedzialność. Lublin 1986, s.)
lenistwo
43
macierzyństwo
macierzyństwow znaczeniu cielesnym, biologicznym, polega na posiadaniu dziecka, któremu prze-kazało się życie. Macierzyństwo nie ogranicza się jednak tylko do funkcji biologicz-nej, ale sięga głębiej. Polega ono także na ”rodzeniu” w sensie duchowym (Słownikmałżeństwa i rodziny. Red. E. Ozorowski. Łomianki-Warszawa 1999, s. 220 (Hasło:Macierzyństwo (aspekt antropologiczny)))
macierzyństwo duchoweobraca się w sferze ducha w porządku przyrodzonym i nadprzyrodzonym. Teologiarozprawiając o macierzyństwie duchowym, rozpatruje je w porządku nadprzyrodzo-nym i rozumie je jako przekazywanie życia Bożego (Słownik małżeństwa i rodziny.Red. E. Ozorowski. Łomianki-Warszawa 1999. s. 221 (Hasło: Macierzyństwo du-chowe))
macierzyństwo zastępczeto wypełnienie roli matki wobec dziecka (dzieci), urodzonego przez inną kobietę. Maono miejsce wówczas, gdy mamy do czynienia z dziećmi osieroconymi na skutekśmierci rodziców (sieroctwo naturalne) lub w przypadku, gdy rodzice żyją, leczz różnych powodów nie mogą, lub nie chcą wypełniać swojej misji rodzicielskiej(sieroctwo społeczne) (Słownik małżeństwa i rodziny. Red. E. Ozorowski. Łomianki--Warszawa 1999, s.222 (Hasło: Macierzyństwo zastępcze))
maltuzjanizmw demografii określenie koncepcji a także ideologii i ruchów społecznych nawią-zujących do teorii ludnościowej sformułowanej w 1798 r. przez T. R. Malthusa.Maltuzjanizm opowiada się za osłabieniem tempa przyrostu ludności za pomocąśrodków ”moralnej wstrzemięźliwości” czyli środków regulujących liczbę lub pro-porcję osób zdolnych do utworzenia rodziny i tym samym - do prokreacji (OkólskiM. Demografia. Podstawowe pojęcia, procesy i teorie w encyklopedycznym zarysie.Warszawa 2005, s. 207)
małżeństwotrwała, zobiektywizowana, otwarta na przekazywanie życia wspólnota mężczyznyi kobiety związanych relacjami wolnego, całkowitego, wzajemnego daru z siebie.Inaczej monogamiczny i nierozerwalny związek mężczyzny i kobiety, będący insty-tucją prawa naturalnego, dający im moralne uprawnienia i obowiązki do integral-nego rozwoju osobowego oraz zmierzający do zrodzenia i wychowania potomstwa,będącego owocem wzajemnej miłości. Przymierze małżeńskie, zawarte pomiędzyosobami ochrzczonymi, zostało przez Jezusa Chrystusa podniesione do godności
44
metody naturalnego planowania rodziny
sakramentu. Stąd też małżeństwo jest związkiem sakramentalnym [por. KKK 1601](Katechizm Kościoła Katolickiego. Poznań 1994, s.379; Nauki o rodzinie w służbieewangelizacji. Red. K. Majdański. Warszawa-Łomianki 1995, s.71)
małżeństwo niesakramentalne
małżeństwo (socjologia)związek mężczyzny i kobiety stanowiący uniwersalną instytucję społeczną i praw-ną, stanowiącą podstawę rodziny (http://pl.wikipedia.org/wiki/Małżeństwo [onli-ne; dostęp 2008-08-28])
manipulacje genetyczne
Maryja
mądrość
mentalność antynatalistyczna
metoda owulacyjnarozpoznawanie fazy płodności opiera się tu na obserwacji objawu śluzu, który towa-rzyszy dojrzewaniu pęcherzyka jajnikowego i poprzedza wystąpienie jajeczkowania(Słownik małżeństwa i rodziny. Red. E. Ozorowski. Łomianki-Warszawa 1999, s.293 (Hasło: Naturalne planowanie rodzin, I. Metoda owulacyjna))
metoda ścisła termicznametoda jednowskaźnikowa, podczas stosowania której wykorzystywane są pomiarytzw. podstawowej temperatury ciała (p.t.c.). Metoda ta pozwala jedynie na roz-poznanie niepłodności poowulacyjnej niezależnie od długości cyklu (Słownik mał-żeństwa i rodziny. Red. E. Ozorowski. Łomianki-Warszawa 1999, s.294-295 (Hasło:Naturalne planowanie rodziny, III. Metoda termiczna))
metody naturalnego planowania rodzinyobserwacja naturalnych czyli fizjologicznych objawów i symptomów wyznaczają-cych okresy niepłodności i okres płodności w cyklu miesiączkowym. Metody teokreślają początek i koniec fazy płodności, co pozwala na zaplanowanie, odłożenie
45
metody objawowo-termiczne
czy rezygnację z poczęcia dziecka (Wychowanie do życia w rodzinie. Słownik pojęć.Red. K. Ostrowska. Kraków 2004, s. 148 (Hasło:Metody naturalne))
metody objawowo-termiczneistnieje cały szereg metod (odmian) naturalnego planowania rodziny, które wyko-rzystują pomiary podstawowej temperatury ciała (p.t.c), obserwację objawu śluzui kalkulację, a niektóre z nich samoobserwację szyjki macicy. Poszczególne odmia-ny tej metody, w zależności do autora i kraju, różnią się sposobem prowadzeniakart obserwacji cyklu, innymi liniami pomocniczymi i stosunkowo mało istotnymiróżnicami w sformułowaniach kryteriów rozpoznawania faz płodności i niepłod-ności cyklu. Wielość metod stwarza pewne trudności ich użytkownikom i nie jestmożliwe ich całościowe omówienie (Słownik małżeństwa i rodziny. Red. E. Ozorow-ski. Łomianki-Warszawa 1999, s.293-294 (Hasło: Naturalne planowanie rodziny, II.Metody objawowo-termiczne))
mężczyzna
miłośćbrak (Wojtyła K. Miłość i odpowiedzialność. Lublin 1986, s.)
miłość cielesna
miłość dwustronnabrak (Wojtyła K. Miłość i odpowiedzialność. Lublin 1986, s.)
miłość jednostronnabrak (Wojtyła K. Miłość i odpowiedzialność. Lublin 1986, s.)
miłość małżeńska
miłość oblubieńczapolega z jednej strony na oddaniu osoby, z drugiej zaś na przyjęciu tego odda-nia. Potrzeba ta krystalizuje się pomiędzy kobietą a mężczyzną również w oddaniucielesnym i w pełnym współżyciu seksualnym - tu posiada swoją naturalną wiel-kość. Miarą tej wielkości jest wartość osoby, która daje siebie, a nie tylko skalarozkoszy zmysłowo-seksualnej, która z tym oddaniem się łączy (Wojtyła K. Miłośći odpowiedzialność. Lublin 1986, s. 115)
46
naturalne dyspozycje osoby
miłość płodna
miłość pożądaniabrak (Wojtyła K. Miłość i odpowiedzialność. Lublin 1986, s.)
miłość upodobaniabrak (Wojtyła K. Miłość i odpowiedzialność. Lublin 1986, s.)
miłość wzajemnamiłość jest z natury swej wzajemna: ten, kto umie przyjmować, umie też dawać;chodzi oczywiście o taką umiejętność, która jest symptomatyczna dla miłości. Umie-jętność dawania i przyjmowania posiada taki mężczyzna, którego stosunek do ko-biety przeniknięty jest gruntowną afirmacją wartości osoby tej kobiety; posiada tęumiejętność również taka kobieta, której stosunek do mężczyzny przeniknięty jestafirmacją wartości tego mężczyzny (Wojtyła K. Miłość i odpowiedzialność. Lublin1986, s. 115)
miłość życzliwościbrak (Wojtyła K. Miłość i odpowiedzialność. Lublin 1986, s.)
monogamiamałżeństwo jednego mężczyzny i jednej kobiety. Współcześnie najpopularniejszy typmałżeństwa rozpowszechniony wraz z ekspansją cywilizacji zachodnioeuropejskiej(http://pl.wikipedia.org/wiki/Monogamia [online; dostęp 2008-08-28])
natura
natura osobybrak (Wotyła K. Miłość i odpowiedzialność. Lublin 1986, s.)
naturalne dyspozycje osoby
47
nauki społeczne
nauki społeczneogólna nazwa grupy dyscyplin naukowych, których przedmiotem jest społeczeństwoi stosunki międzyludzkie. Granice dyscyplin nie zawsze są jasno określone. (Słowniksocjologii i nauk społecznych. Red. G. Marshall, red. wyd. pol. M. Tabin. Warszawa2005, s.206 (Hasło: Nauki społeczne))
neomaltuzjanizmw demografii oznacza zbiór koncepcji wyrosłych z teorii ludnościowej T. R. Mal-thusa i maltuzjanizmu uzupełnionych w świetle stanu wiedzy w końcu XIX w. i wXX w. Opowiada się za ograniczeniem przyrostu ludności poprzez kontrolę urodzeń.(Okólski M. Demografia. Podstawowe pojęcia, procesy i teorie w encyklopedycznymzarysie. Warszawa 2005, s. 207-208)
nierozerwalność małżeństwa
norma moralna
norma personalistycznabrak (Wojtyła K. Miłość i odpowiedzialność. Lublin 1986, s.)
obezpłodnienie trwałedziałanie pozbawiające kobietę lub mężczyznę zdolności prokreacyjnej. W przypad-ku kobiety dokonuje się podwiązania jajowodów, niekiedy ich przecięcia i podwią-zania lub wycięcia. U mężczyzny ma miejsce wycięcie nasieniowodów lub ich pod-wiązanie. Przywrócenie płodnośći, zależnie od sposobu sterylizacji wynosi u kobietok. 50%, a u mężczyzn 20 -30%. Zabieg ten jest zabiegiem chirurgicznym wyma-gającym odpowiedniego znieczulenia i - jak każdy poważny zabieg - niesie w sobiepewne ryzyko powikłań (http://www.opoka.org.pl/biblioteka/I/ID/9810V 05.html[online, dostęp 2008-08-28])
obiektywizacjabrak (Wojtyła K. Miłość i odpowiedzialność. Lublin 1986, s.)
obiektywnośćbrak (Wojtyła K. Miłość i odpowiedzialność. Lublin 1986, s.)
48
planowanie rodziny
oblubieńczość małżeńska
odpowiedzialnośćbrak (Wojtyła K. Miłość i odpowiedzialność. Lublin 1986, s.)
ojcostwojest specyficzną rolą (powołaniem) mężczyzny i oznacza: zajęcie właściwego sobiemiejsca w małżeństwie i rodzinie; poczęcie dziecka (dzieci); otoczenie tych dziecii ich matki miłością; utrzymanie i wyżywienie członków rodziny; dzieło wychowa-nia dzieci (Słownik małżeństwa i rodziny. Red. E. Ozorowski. Łomianki-Warszawa1999, s. 318-321 (Hasło: Ojciec, III. Ojcostwo (ogólna charakterystyka))
ojcostwo duchowe
ojcostwo zastępcze
osobabrak (Wojtyła K. Miłość i odpowiedzialność. Lublin 1986, s.)
osoba Boska
personalizmbrak (Wojtyła K. Miłość i odpowiedzialność. Lublin 1986, s.)
pięknobrak (Wojtyła K. Miłość i odpowiedzialność. Lublin 1986, s.)
planowanie rodzinyproces projektowania wielkości rodziny przez osoby wchodzące w związek małżeń-ski. Planowanie rodziny to przewidywanie pożądanej przez rodziców liczby dzieci,czasu ich narodzin, okresu dzielącego urodzenie kolejnych dzieci (Wychowanie dożycia w rodzinie. Słownik pojęć. Red. K. Ostrowska. Kraków 2004, s. 89 (Hasło:Planowanie rodziny))
49
płodność
płodność
płodność
płód
poczęcie dziecka
podmiotbrak (Wojtyła K. Miłość i odpowiedzialność. Lublin 1986, s.)
pokrewieństwo
poliandriazwiązek jednej kobiety z wieloma mężczyznami (http://pl.wikipedia.org/wiki/Poligamia[online; dostęp 2008-08-28])
poligamiaw odróżnieniu od monogamii, jest to forma małżeństwa, w której osób jed-nej płci może być więcej (http://pl.wikipedia.org/wiki/Poligamia [online; dostęp2008-08-28])
poligyniazwiązek jednego mężczyzny z wieloma kobietami (http://pl.wikipedia.org/wiki/Poligamia[online; dostęp 2008-08-28])
polityka ludnościowafragment polityki społecznej wyodrębniony ze względu na kryteria przedmiotowe,wyrażający i urzeczywistniający solidarną troskę wszystkich podmiotów życia zbio-rowego o zabezpieczenie biologicznej egzystencji społeczeństwa. Do polityki tejzalicza się zespół wewnętrznie spójnych przedsięwcięć, które zmierzają do wywo-łania pożądanych zmian w stanie, strukturze i rozmieszczeniu ludności oraz dowspomagania małżonków w podejmowaniu i realizacji ich wolnych decyzji rodzi-cielskich. Celem polityki ludnościowej jest stwarzanie warunków dla zabezpieczeniatrwałej zastępowalności pokoleń (Słownik małżeństwa i rodziny. Red. E. Ozorowski.Łomianki-Warszawa 1999, s.339 (Hasło: Polityka populacyjna))
50
prognozy demograficzne
popęd seksualny
poradnia rodzinna
poradnictwo małżeńskie i rodzinne
poród
powinowactwo
powołanie małżeńskie
powołanie rodzicielskie
poznaniebrak (Wojtyła K. Miłość i odpowiedzialność. Lublin 1986, s.)
pożądliwość ciała
prawdabrak (Wojtyła K. Miłość i odpowiedzialność. Lublin 1986, s.)
prawo do życia
pro life
prognozy demograficzneanalizy przebiegu zjawiska w przyszłości, zgodne z regułami badania naukowego.Obejmują one konstrukcję modelu badanego zjawiska ludnościowego, a także hipo-tezy dotyczące zmian tego machanizmu i reguły weryfikacji poprawności (trafności)tych założeń (Okólski M. Demografia. Podstawowe pojęcia, procesy i teorie w en-cyklopedycznym zarysie. Warszawa 2005, s. 51-52)
51
prokreacja
prokreacja
prokreacja sztucznazastosowanie metod technicznych dla uzyskania poczęcia ludzkiego. Polega onona operacyjnym pobraniu komórki jajowej z organizmu kobiety i połączeniu jej zplemnikiem męskim. Jeśli nastąpi zapłodnienie i dojdzie do podziałów komórki, towówczas tak powstałą zygotę przenosi się do macicy matki (tzn. kobiety, którejkomórka jajowa została użyta do zapłodnienia) (Słownik małżeństwa i rodziny.Red. E. Ozorowski. Łomianki-Warszawa 1999, s. 493-494 (Hasło: Zapłodnieniepozaustrojowe))
prokreacja sztuczna
przedmiotbrak (Wojtyła K. Miłość i odpowiedzialność. Lublin 1986, s.)
przeżycie miłościbrak (Wojtyła K. Miłość i odpowiedzialność. Lublin 1986, s.)
przyjaźńbrak (Wojtyła K. Miłość i odpowiedzialność. Lublin 1986, s.)
przyjemnośćłączy się zawsze z konkretnym czynem, z samej swej istoty jest dobrem tylko aktu-alnym i tylko danego podmiotu, nie jest dobrem ponad-podmiotowym, transsubiek-tywnym. Występuje w różnych postaciach czy odcieniach - w zależności od tego,z jakimi przeżyciami emocjonalno-afektywnymi się wiąże - bądź więc jako zmysło-we nasycenie, bądź też jako uczuciowe zadowolenie lub jako głęboka, gruntownaradość. (Wojtyła K. Miłość i odpowiedzialność. Lublin 1986, s.34-39)
przykazanie miłościbrak (Wojtyła K. Miłość i odpowiedzialność. Lublin 1986, s.)
przymierze małżeńskie
52
rodzicielstwo samotne
relacjabrak (Wojtyła K. Miłość i odpowiedzialność. Lublin 1986, s.)
resentymentpolega na błędnym, wypaczonym stosunku do wartości. Jest to brak obiektywizmuw ocenie i wartościowaniu, a źródła jego leżą w słabej woli. Wyższa wartość domagasię większego wysiłku woli, jeśli chcemy ją osiągnąć. Aby subiektywnie zwolnić sięz tego wysiłku, pomniejszamy znaczenie danej wartości, widzimy w niej wręczjakieś zło, choć obiektywizm zobowiązuje do uznania dobra (Wojtyła K. Miłość iodpowiedzialność. Lublin 1986, s. 129)
rodzeństwo
rodzicielstwo
rodzicielstwo odpowiedzialneBiorąc najpierw pod uwagę procesy biologiczne, odpowiedzialne rodzicielstwo ozna-cza znajomość i poszanowanie właściwych im funkcji, rozum ludzki bowiem odkry-wa w zdolności dawania życia prawa biologiczne, które są częścią osoby ludzkiej.Uwzględniając warunki fizyczne, ekonomiczne, psychologiczne i społeczne, należyuznać, że ci małżonkowie realizują odpowiedzialne rodzicielstwo, którzy kierując sięroztropnym namysłem i wielkodusznością, decydują się na przyjęcie liczniejszegopotomstwa, albo też, dla ważnych przyczyn i przy poszanowaniu nakazów moral-nych, postanawiają okresowo lub nawet na czas nieograniczony, unikać zrodzeniadalszego dziecka. Do zadań odpowiedzialnego rodzicielstwa należy, aby małżonko-wie uznali swe obowiązki wobec Boga, wobec siebie samych, rodziny i społeczeń-stwa, przy należytym zachowaniu porządku rzeczy i hierarchii wartości. Oznaczarozpoznanie i podjęcie przez małżonków swojego powołania do przekazywania ży-cia i wychowania dzieci ze świadomością odpowiedzialności przed Bogiem-Stwórcą,w którego stwórczych i zbawczych planach mężczyzna i kobieta uczestniczą przezzawarcie małżeństwa (Paweł VI. Encyklika o zasadach moralnych w dziedzinie prze-kazywania życia ludzkiego Humanae vitae; Jan Paweł II. Encyklopedia nauczaniamoralnego. Red. J. Nagórny i K. Jeżyna. Radom 200, s. 370 Hasło: (Odpowiedzial-ne rodzicielstwo))
rodzicielstwo samotnełączy się z brakiem udziału w wychowaniu i opiece nad dzieckiem jednego z ro-dziców. Mogą to być rodziny z matką lub z ojcem. Najczęściej występującą formą
53
rodzina
jest samotne rodzicielstwo matki (Wychowanie do życia w rodzinie. Słownik pojęć.Red. K. Ostrowska. Kraków 2004, s.112 (Hasło: Samotne rodzicielstwo))
rodzinaw ujęciu węższym: zespół osób powiązanych ze sobą relacjami małżeństwa, ro-dzicielstwa czy adopcji, tworzących określoną strukturę władzy, posiadania orazautorytetu; w ujęciu szerszym: zespół osób związanych relacjami małżeństwa, po-krewieństwa (także adopcji) i powinowactwa, jednak bez skonkretyzowanych formstrukturalnych. Ujęcie teologiczne:”Głęboka wspólnota życia i miłości małżeńskiejustanowiona przez Stwórcę i unormowana Jego prawami, zawiązuje się przez przy-mierze małżeńskie, czyli przez nieodwołalną zgodę osobową” [KDK 48a]; jest praw-dziwym sanktuarium życia (...), miejscem, w ktorym życie - dar Boga - może wsposób właściwy być przyjęte i chronione (...), może też rozwijać się zgodnie zwymogami prawdziwego ludzkiego wzrostu” [CA 39]; ”(...) jest prowadzona orazubogacana przez odkupieńczą moc Chrystusa i zbawcze działanie Kościoła, tak,aby skutecznie prowadzić małżonków do Boga” [KDK 48b] (Nauki o rodzinie wsłużbie ewangelizacji. Red. K. Majdański. Warszawa-Łomianki 1995, s. 72)
rodzina dużatradycyjna, patriarchalna, o ściśle instytucjonalnym charakterze, skupiająca przy-najmniej kilka rodzin małych oraz samotnych ludzi; wszyscy członkowie są bez-względnie podporządkowani głowie rodziny (Z. Tyszka, Z metodologii badań so-cjologicznych nad rodziną, Poznań 1991, w: W. Pomykało (red.), EncyklopediaPedagogiczn, Warszawa 1997)
rodzina duża rozproszonarozproszona rodzina duża - kategoria, krąg lub grupa rozproszonych krewnych (wzależności od stopnia ich wspólnoty i zażyłości); małżeństwo oraz rodziny ich bliż-szych i dalszych krewnych (a także ewentualnie krewni stanu wolnego) mieszkająoddzielnie i prowadzą osobne gospodarstwa domowe; często, zwłaszcza bliżsi krew-ni (mimo przestrzennego rozproszenia), tworzą dość spójny krąg rodzinny, opartyna więzi pokrewieństwa i powinowactwa (Z. Tyszka, Z metodologii badań socjolo-gicznych nad rodziną, Poznań 1991, w: W. Pomykało (red.), Encyklopedia Peda-gogiczna, Warszawa 1997)
rodzina duża zredukowanazredukowana rodzina duża (poszerzona rodzina mała) - najczęściej jest to mąż,żona, ich dzieci i rodzice, niekiedy niedorosłe i nie usamodzielnione rodzeństwoktóregoś ze współmałżonków; w rodzinie tej władza nie zawsze spoczywa w rękach
54
rodzina (funkcja psycho-higieniczna)
najstarszego mężczyzny w rodzinie (Z. Tyszka, Z metodologii badań socjologicz-nych nad rodziną, Poznań 1991, w: W. Pomykało (red.), Encyklopedia Pedago-giczna, Warszawa 1997)
rodzina (funkcja emocjonalno-ekspresyjna)funkcja emocjonalno-ekspresyjna - analizie w rodzinie podlega wzrost rangi uczućwyższych (miłość), jakość dostarczanego wsparcia emocjonalnego człowieka zestrony pozarodzinnych grup wspólnotowych; zapewnienie przez rodzinę poczuciabezpieczeństwa, higieny psychicznej, równowagi emocjonalnej jednostki, umożli-wienie ekspresji osobowości (niepowtarzalnych cech jednostki) i aprobowanie jej(Tyszka Z. Socjologia rodziny. Warszawa 1976)
rodzina (funkcja kontrolna)funkcja kontrolna - analizie podlega formalna i nieformalna kontrola rodziny nadjej członkami (autonomizacja członków, czas przebywania poza domem, normy isposoby właściwego postępowania (Tyszka Z. Socjologia rodziny. Warszawa 1976)
rodzina (funkcja materialno-ekonomiczna)funkcja materialno-ekonomiczna - analizie w rodzinie podlegają możliwości zarob-kowania i partykularyzacja dochodów członków rodziny (zarobkowanie obojga lubjednego małżonka, włączenie dorastających dzieci w utrzymanie rodziny) (TyszkaZ. Socjologia rodziny. Warszawa 1976)
rodzina (funkcja produkcyjna)rodzina realizując funkcję produkcyjną dostarcza społeczeństwu pracowników, przy-czynia się do zwiększenia twórczych i wytwórczych sił (Rodzina i dziecko. Red. M.Ziemska. Warszawa 1986)
rodzina (funkcja prokreacyjna)funkcja ta oznacza, że jest to jedyna grupa społeczna rozszerzająca się dzięki pro-cesom biologicznym, dostarczając nowych członków dla swojej grupy i całego spo-łeczeństwa (Rodzina i dzie i dziecko. Red. M. Ziemska. Warszawa 1986)
rodzina (funkcja psycho-higieniczna)rodzina realizując funkcję psycho-higieniczną zapewnia jej członkom poczucie sta-bilizacji, bezpieczeństwa, możliwość wymiany emocjonalnej, stwarza warunki dlarozwoju osobowości, dojrzałości emocjonalnej i równowagi psychicznej (Rodzina idziecko. Red. M. Ziemska. Warszawa 1986)
55
rodzina (funkcja seksualna)
rodzina (funkcja seksualna)funkcja seksualna - analizie w rodzinie podlega ilość przedmałżeńskich i pozamał-żeńskich kontaktów seksualnych, małżeńskie współżycie seksualne pod kątem jako-ści przeżyć i pełnej satysfakcji małżonków (Tyszka Z. Socjologia rodziny. Warszawa1976)
rodzina (funkcja socjalizacyjno-wychowawcza)funkcja socjalizacyjno-wychowawcza - analizie w rodzinie podlega zakres oddziały-wania w zakresie przekazywania norm i sposobów właściwego postępowania (zawę-żony lub poszerzony na skutek działania innych instytucji); rola rodziny w dostar-czaniu odpowiedniego systemu wartości i zainteresowań, umożliwiających dokona-nie przez młodych ludzi, odpowiedniej selekcji, emancypacja dzieci, a zwłaszczamłodzieży, różnicowanie się postaw życiowych i działań wychowawczych matek iojców (indywidualizacja oddziaływań) (Tyszka Z. Socjologia rodziny. Warszawa1976)
rodzina (funkcja socjalizująca)funkcja socjalizująca rodziny polega na wprowadzaniu w społeczeństwo najmłod-szych obywateli, przekazywaniu im języka, podstawowych zasad dobrego zacho-wania obowiązujących w danym społeczeństwie, zwyczajów, obyczajów, przygoto-wywaniu do pełnienia późniejszych ról społecznych, kształtowaniu świata wartościmoralnych i wartości kultury oraz kontrolowaniu postępowania członków (Rodzinai dziecko. Red. M. Ziemska. Warszawa 1986)
rodzina (funkcja usługowo-opiekuńcza)rodzina relizując funkcję usługowo-opiekuńczą zapewnia jej członkom codzienneusługi (mieszkanie, wyżywienie, odzież) oraz opiekę ludziom starszym lub chorym(Rodzina i dziecko. Red. M. Ziemska. Warszawa 1986)
rodzina (funkcje)wyspecjalizowane oraz permanentne działania i współdziałania członków rodziny,wynikające z bardziej lub mniej uświadamianych sobie przez nich zadań, podejmo-wanych w ramach wyznaczonych przez obowiązujące normy i wzory, a prowadzącedo określonych efektów głównych i pobocznych (Z. Tyszka, Rodziny współczesne wPolsce, Warszawa 1982 , w: W. Pomykało, Encyklopedia Pedagogiczna, Warszawa1997)
56
rodzina pełna
rodzina industrialnapojawienie się modelu rodziny industrialnej było ściśle związane z przeobrażeniamisfery i sposobów produkcji (a także ze skutkami tych procesów, a więc takimi zjawi-skami jak: migracje o podłożu ekonomicznym i procesy urbanizacyjne) (KorczyńskiM. Przeobrażenia statusu i roli ojca we współczesnej rodzinie)
rodzina małarodzina dwupokoleniowa, preferowana we współczesnej Europie i Ameryce Północ-nej, w skład której wchodzą jedynie małżonkowie (oboje lub jedno z nich) i dzieci(Z. Tyszka, Z metodologii badań socjologicznych nad rodziną, Poznań 1991, w:W. Pomykało (red.), Encyklopedia Pedagogiczna, Warszawa 1997)
rodzina matriarchalnaautorytet rodziny jest zlokalizowany po stronie matki rodziny (Adamski F. Rodzinamiędzy sacrum a profanum. Poznań 1987)
rodzina niepełnamałżeństwo przeddzietne, bezdzietne lub postparentalne; matka z dzieckiem lubdziećmi; ojciec z dzieckiem lub z dziećmi; same dzieci pozostające pod opiekąpełnoletniego brata lub siostry (Z. Tyszka, Z metodologii badań socjologicznychnad rodziną, Poznań 1991, w: W. Pomykało (red.), Encyklopedia Pedagogiczna,Warszawa 1997)
rodzina nuklearnarodzina składająca się z pary małżeńskiej i ich potomstwa, charakterystyczna dlarozwiniętego społeczeństwa nowoczesnego (http://pl.wikipedia.org/wiki/Rodzina nuklearna[online; dostęp 2008-08-30])
rodzina patriarchalnaautorytet rodziny jest zlokalizowany po stronie ojca rodziny (Adamski F. Rodzinamiędzy sacrum a profanum. Poznań 1987)
rodzina pełnarodzinę pełną tworzą oboje małżonkowie i ich dzieci (Z. Tyszka, Z metodologiibadań socjologicznych nad rodziną, Poznań 1991, w: W. Pomykało (red.), Ency-klopedia Pedagogiczna, Warszawa 1997)
57
rodzina poszerzona
rodzina poszerzonarodzina poszerzona jest to rodzina biologiczna z osobą (lub z większą liczbą osób)spokrewnioną (w linii prostej lub bocznej) przynajmniej z jednym członkiem rodzinybiologicznej, np. małżeństwo i brat żony; mąż, żona, dzieci i ojciec żony; dziadkowiez wnuczką (”Gospodarstwa domowe i rodziny” - raport GUS)
rodzina poszerzonarodzina biologiczna z osobą (lub z większą liczbą osób) spokrewnioną (w linii prostejlub bocznej) przynajmniej z jednym członkiem rodziny biologicznej, np. małżeństwoi brat żony; mąż, żona, dzieci i ojciec żony; dziadkowie z wnuczką (”Gospodarstwadomowe i rodziny” - raport GUS)
rodzina preindustrialnamodel rodziny preindustrialnej dominował na przestrzeni historii przed rozpoczę-ciem procesów urbanizacji. Rodzina preindustrialna to rodzina wielopokoleniowa,poszerzona, wielodzietna i patriarchalna. Rodzina ta oprócz funkcji prokreacyjneji socjalizującej spełnia funkcję ekonomiczną, funkcję zabezpieczenia społecznegooraz funkcję społecznej kontroli (Adamski F. Rodzina między sacrum a profanum.Poznań 1987)
rodzina rozbita (socjologia)rodzina, która nie odniosła sukcesu w wymiarze trwałości. Rodzina taka kończyswe istnienie nie w sposób naturalny, to jest przez śmierć jednego czy obydwu mał-żonków, a przez rozwód (Laskowski J. Trwałość wspólnoty małżeńskiej. Warszawa1987)
rodzina (socjologia)za C. Kirkpatrickiem ”instytucja zawierająca właściwe danej kulturze normy regulu-jące zachowania seksualne, reprodukcję gatunku, wychowanie dzieci i wzajemne sto-sunki różnych grup wyróżnionych według wieku, płci i stosunków pokrewieństwa”;za R. Konigiem ”grupa łącząca swoich członków w związek intymnego uczucia,współdziałania i wzajemnej pomocy”. Obie definicje kładą nacisk na różne aspektyfunkcjonowania rodziny, razem dają jednak możliwie pełny jej obraz (Adamski F.Socjologia małżeństwa i rodziny. Wprowadzenie. Warszawa 1984, s. 20)
rodzina (struktura)strukturę rodziny określa: 1) liczba i rodzaj pokrewieństwa członków rodziny (licz-ba dzieci i innych krewnych), 2) układ ich pozycji i ról społecznych, przestrzenne
58
rozpacz postaborcyjna
ich usytuowanie, 3) siła więzi instytucjonalnych i psychicznych łączących poszcze-gólnych członków rodziny, świadcząca o większej lub mniejszej spójności (kohezji)rodziny, 4) podział czynności oraz struktura wewnątrzrodzinnej władzy i autoryte-tów, łącząca się dość ściśle z układem pozycji społecznych, 5) wewnątrzrodzinnyrozkład miłości i względów (Z. Tyszka, Z metodologii badań socjologicznych nadrodziną, Poznań 1991, w: W. Pomykało (red.), Encyklopedia Pedagogiczna, War-szawa 1997)
rodzina (typy)klasyfikacja rodzin ze względu na model przyjęty w określonych warunkach spo-łeczno-gospodarczych i historycznych
rodzina wielodzietnarodzina posiadająca dużo dzieci; często liczba dzieci jest wyznaczana naturalnąpłodnością kobiety (Adamski F. Rodzina między sacrum a profanum. Poznań 1987)
rodzina wielopokoleniowaskupiająca pod jednym dachem więcej niż dwa pokolenia (Adamski F. Rodzinamiędzy sacrum a profanum. Poznań 1987)
rodzina zastępczagrupa ludzi, którzy połączeni są bliskimi więzami. Pełni ona rolę rodziny natu-ralnej wobec wychowanka. Mogą ją tworzyć ludzie obcy, nie spokrewnieni z wy-chowankiem, mogą to być również dziadkowie, starsze rodzeństwo, dalsi krewniwychowanka (Szymborska A. Sieroctwo społeczne. Warszawa 1969)
rodzina zrekonstruowanaskłada się z małżeństwa lub związku partnerskiego z jednym lub większą liczbądzieci, z których jedno nie jest wspólnym dzieckiem małżonków (partnerów), tzn.jest naturalnym lub adoptowanym dzieckiem tylko jednego z nich (”Gospodarstwadomowe i rodziny” - raport GUS)
rodzinne domy dziecka
rozpacz postaborcyjnama charakter ostrych reakcji, pojawia się w pierwszych trzech miesiącach po abor-cji i trwa najczęściej do szóstego miesiąca po tzw. zabiegu. Występuje u kobiet
59
rozum
wrażliwych moralnie, które zostały przez kogoś przymuszone do zabiegu. Objawiasię poczuciem wielkiej straty: kobieta przeżywa wielką rozpacz, poczucie krzywdy,ogromny żal do tych, którzy nakłonili ją do podjęcia aborcji. Kobieta doświadczapoczucia osamotnienia, życiowej pustki, oszukania. Pojawia się niechęć do męża,często także i do dzieci. (Słownik małżeństwa i rodziny. Red. E. Ozorowski. Ło-mianki-Warszawa 1999. s.503 (Hasło: Zespoły zaburzeń po przerwaniu ciąży))
rozumbrak (Wojtyła K. Miłość i odpowiedzialność. Lublin 1986, s.)
rozwódwedług prawa cywilnego rozwód oznacza rozwiązanie ważnie zawartego związkumałżeńskiego przez sąd na żądanie jednego lub obojga małżonków, za ich życia.Według prawa polskiego o rozwodzie orzeka sąd wojewódzki. Orzeczenie jest do-puszczalne wtedy, gdy nastąpił zupełny i trwały rozkład pożycia. Człowiek wierzącypo katolicku rozumie, że prawo cywilne, udzielające rozwodów nie może małżonkówusankcjonować przed Bogiem (Słownik małżeństwa i rodziny. Red. E. Ozorowski.Łomianki-Warszawa 1999, s.408 (Hasło: Rozwód, I. Aspekt teologiczny))
sakrament małżeństwa
samopanowaniebrak (Wojtyła K. Miłość i odpowiedzialność. Lublin 1986, s.)
samoposiadaniebrak (Wojtyła K. Miłość i odpowiedzialność. Lublin 1986, s.)
samostanowieniebrak (Wojtyła K. Miłość i odpowiedzialność. Lublin 1986, s.)
separacjaseparacja nie stanowi o rozwiązaniu węzła małżeńskiego. Daje ona stronom moż-liwość uzyskania zwolnienia z obowiązku i prawa zachowania współżycia małżeń-skiego i upoważnia ich do rozejścia się. Strony nie mogą jednak zawrzeć nowegozwiązku małżeńskiego. Takie rozłączenie może być dozgonne lub czasowe (Słow-nik małżeństwa i rodziny. Red. E. Ozorowski. Łomianki-Warszawa 1999, s. 421-422(Hasło: Separacja))
60
sprawność
sieroctwo
skłonność (naturalna)
sprawiedliwośćbrak (Wojtyła K. Miłość i odpowiedzialność. Lublin 1986, s.)
sprawności
sprawności bytowe
sprawności działaniowestała jakość władz człowieka, która je predysponuje i skłania do tego, by funk-cjonowały w określony sposób (E. Cofreces Merino, R. Garcia de Haro, Teologiamoralna fundamentalna, s. 391)
sprawności intelektualne
sprawności moralne
sprawności nadprzyrodzone
sprawności naturalnepodstawowe skłonności władz, prowadzące je ku dobru i aktualizujące się w obec-ności ich własnego przedmiotu, której nie zakłóciła dyspozycja przeciwna wolności(E. Cofreces Merino, Garcia de Haro, Teologia moralna fundamentalna, s. 393n.)
sprawnośćstała zdolność woli człowieka do spełniania określonych aktów. Sprawność jest”gatunkiem” jakości, powiązanym z własnym działaniem danego bytu, dyspozy-cją działaniową zmierzającą ku doskonałości, a jednocześnie implikującą tę dosko-nałość w podmiocie. (E. Cofreces Merino, R. Garcia de Haro, Teologia moralnafundamentalna, s. 391 n.; Ślipko T. Zarys etyki ogólnej Kraków 1974, s.364-366)
61
sprawność pierwszych zasad (spekulatywnych i praktycznych)
sprawność pierwszych zasad (spekulatywnych i praktycz-nych)
stała jakość bytu
stosunek płciowy przerywanypolega na zaplanowanym przerywaniu współżycia płciowego przed wystąpieniemwytrysku nasienia (dokonuje się on poza narządem rodnym kobiety). Jest to jedenze sposobów antykoncepcji (Słownik małżeństwa i rodziny. Red. E. Ozorowski.Łomianki-Warszawa 1999, s. 430 (Hasło: Stosunek płciowy przerywany))
subiektywizmbrak (Wojtyła K. Miłość i odpowiedzialność. Lublin 1986, s.)
subiektywizm uczućbrak (Wojtyła K. Miłość i odpowiedzialność. Lublin 1986, s.)
subiektywizm wartościbrak (Wojtyła K. Miłość i odpowiedzialność. Lublin 1986, s.)
subiektywnośćbrak (Wotyła K. Miłość i odpowiedzialność. Lublin 1986, s.)
sublimacjabrak (Wojtyła K. Miłość i odpowiedzialność. Lublin 1986, s.)
sui iuris
sui iuriswartość osoby pozostaje w najściślejszym związku z bytem osoby. Z natury, czyli zracji tego, jakim jest bytem, osoba jest panem siebie samej (sui iuris) i nie możebyć odstąpiona innej ani też zastąpiona przez inną w tym, co domaga się udziałujej własnej woli i zaangażowania jej osobowej wolności (alter incommunicabilis)(Wojtyła K. Miłość i odpowiedzialność. Lublin 1986, s. 112)
62
środki hormonalne
sumienie
sympatiabrak (Wojtyła K. Miłość i odpowiedzialność. Lublin 1986, s.)
syndrom postaborcyjnyjest typem zaburzenia chronicznego, u podłoża którego leżą brutalnie przerwanezmiany hormonalne, jakie w wyniku ciąży rozpoczęły się w organiźmie kobiety, atakże wyparte reakcje emocjonalne oraz ból fizyczny i psychiczny, poddane działa-niu silnych mechanizmów obronnych racjonalizacji (fałszowania motywów działań).Na tego typu zaburzenia cierpią kobiety, niezależnie od światopoglądu, wyznania,kondycji fizycznej czy psychicznej. Syndrom postaborcyjny ujawnia się kilka lat potzw. zabiegu, najczęściej w okresie klimakterium. Może go jednak wywołać uro-dzenie następnego dziecka lub też (częściej) niemożność jego urodzenia. (Słownikmałżeństwa i rodziny. Red. E. Ozorowski. Łomianki-Warszawa 1999, s.503 (Hasło:Zespoły zaburzeń po przerwaniu ciąży))
sytuacjonizm
śmierć w rodzinie
środek do celubrak (Wojtyła K. Miłość i odpowiedzialność. Lublin 1986, s.)
środki chemicznezaliczamy do nich globulki dopochwowe, pianki, kremy, galaretki i pasty zawierająceśrodki chemiczne plemnikobójcze - spermicydy. Działanie ich polega na zniszcze-niu lub uszkodzeniu plemników w pochwie. Ponieważ skuteczność ich jest nie-wielka, zalecane są wraz z innymi mechanicznymi środkami antykoncepcyjnymi(http://pl.wikipedia.org/wiki/Antykoncepcja [online, dostęp 2008-08-28])
środki hormonalnenależą do nich blokujące jajeczkowanie tabletki estro-progestagenne oraz progesta-geny o przedłużonym działaniu (stosowane w postaci długo działających zastrzykówdomięśniowych lub implantów). Hamują one dojrzewanie dominującego pęcherzy-ka jajnikowego oraz blokują wystąpienie podwzgórzowo-przysadkowego impulsu do
63
środki hormonalne wczesnoporonne
jajeczkowania. W konsekwencji występuje przejściowa bezpłodność (Słownik mał-żeństwa i rodziny. Red. E. Ozorowski. Łomianki-Warszawa 1999, s. 20-22 (Hasło:Antykoncepcyjne środki hormonalne (aspekt medyczny)))
środki hormonalne wczesnoporonnezalicza się do nich: 1) tzw. mini tabletki (ang. minipills) oraz 2) ”tabletki dnianastępnego”. Mini tabletki zawierają progestageny, w dawce zbyt małej, aby zablo-kować jajeczkowanie, ale wystarczającej, aby spowodować takie zmiany w błonieśluzowej macicy, które uniemożliwiają zagnieżdżenie się zarodka. Powodują oneśmierć dziecka poczętego, w stadium blastocysty, w związku z niemożnością jegozagnieżdżenia się. Tabletki ”dnia następnego” (ang. morning after pill), podawanejednorazowo po współżyciu płciowym - najpóźniej następnego dnia rano, zawiera-ją bardzo dużą (wysoce szkodliwą dla zdrowia) dawkę progestagenu (np. Postinor)(Słownik małżeństwa i rodziny. E. Ozorowski. Łomianki-Warszawa 1999, s.441-442(Hasło: Środki poronne, III. Wczesnoporonne środki hormonalne))
środki mechanicznecelem ich stosowania jest stworzenie szczelnej przegrody, uniemożliwiającej dotarcieplemników mężczyzny do szyjki macicy kobiety. Mogą być przeznaczone do stoso-wania przez mężczyzn (kondom, czyli prezerwatywa) lub kobiety (błona pochwowa,kapturki naszyjkowe, i in.) i są zbudowane z cienkiej gumy. Używanie mechanicz-nych środków antykoncepcyjnych negatywnie wpływ na międzyosobowe więzi uczu-ciowe, sprzyja rozwojowi nerwic seksualnych, a także zmniejsza odczucie satysfakcjiseksualnej (Słownik małżeństwa i rodziny. Red. E. Ozorowski. Łomianki-Warszawa1999, s. 22 (Hasło: Antykoncepcyjne środki mechaniczne (aspekt medyczny)))
środki poronnenależą do nich m.in. preparat RU-486, czyli mifepriston, stosowany zwykle łącz-nie z prostaglandynami oraz szczepionka anty-hCG (tzn. przeciw gonadotropiniekosmówkowej). Czasem są podejmowane próby wywołania poronienia za pomo-cą środków powodujących skurcze macicy, np. chininy w bardzo dużych dawkach(jest to mało skuteczny sposób powodujący ciężkie zatrucie u kobiety) lub środ-ków powodujących rozszerzenie kanału szyjki macicy lub też za pomocą środkówchemicznych powodujących śmierć płodu (Słownik małżeństwa i rodziny. Red. E.Ozorowski. Łomianki-Warszawa 1999, s.441 (Hasło: Środki poronne, I. Ogólna cha-rakterystyka))
64
wartość moralna
środki wczesnoporonneuniemożliwiają one zagnieżdżenie się zarodka w błonie śluzowej macicy (łac. nida-tio,implantatio - zagnieżdżenie), które występuje w 7-8. dniu po zapłodnieniu, czylipoczęciu dziecka. Mechanizm ich działania polega na powodowaniu takich zmianw błonie śluzowej macicy, które uniemożliwiają zagnieżdżenie się zarodka i przez topowodują jego śmierć (Słownik małżeństwa i rodziny. Red. E. Ozorowski. Łomian-ki-Warszawa 1999, s.441 (Hasło: Środki poronne, II. Środki wczesnoporonne))
tworzeniebrak (Wojtyła K. Miłość i odpowiedzialność. Lublin 1986, s.)
uczciwość małżeńska
uczucie
uczucie zmysłowe
uczuciowość
uczuciowość
utylitaryzm
używanie osobybrak (Wojtyła K. Miłość i odpowiedzialność. Lublin 1986, s.)
wada
wady
wartości seksualne
wartość moralnabrak (Wojtyła K. Miłość i odpowiedzialność. Lublin 1986, s.)
65
wartość ontyczna
wartość ontyczna
wartość osoby
wartość seksualnawiąże się bądź z ”całym człowiekiem drugiej płci”, bądź też w szczególnej mierzezwraca się do jego ”ciała”, jako do ”możliwego przedmiotu użycia” (Wojtyła K.Miłość i odpowiedzialność. Lublin 1986, s.109)
wdowieństwo
węzeł małżeński
wielodzietnośćrodziny wielodzietne w Polsce liczone są jako rodziny, które mają troje i wię-cej dzieci (http://ks.sejm.gov.pl:8009/kad3/083/30831064.htm [online; dostęp2008-08-28])
wierność małżeńska
więź rodzinna
wkładka wewnątrzmacicznaw swoim założeniu jest środkiem wczesnoporonnym. Wprowadzona do ma-cicy, uciska delikatną błonę śluzową, powodując reaktywne zapalenie en-dometrium a często uszkadzając ją. Efektem działania wkładki jest unie-możliwienie implantacji embrionu w macicy, jest więc przyczyną wczesnejaborcji (http://www.opoka.org.pl/biblioteka/I/ID/9810V 05.html [online; dostęp2008-08-28])
władza duchowa
66
zespoły zaburzeń po aborcji
władza rodzicielskaas
wolabrak (Wojtyła K. Miłość i odpowiedzialność. Lublin 1986, s.)
wolnośćbrak (Wojtyła K. Miłość i odpowiedzialność. Lublin 1986, s.)
wstrzemięźliwośćbrak (Wojtyła K. Miłość i odpowiedzialność. Lublin 1986, s.)
wstrzemięźliwość okresowa
wychowanie
wychowanie miłościbrak (Wojtyła K. Miłość i odpowiedialność. Lublin 1986, s.)
wychowanie w rodzinie
zapłodnienie
zasada użytecznościgłosi maksimum przyjemności dla jak największej liczby ludności, oczywiście, przyrównoczesnym minimum przykrości dla tejże liczby (Wojtyła K. Miłość i odpowie-dzialność. Lublin 1986, s.38)
zespoły zaburzeń po aborcjiaborcja jest brutalną ingerencją w naturę kobiety. Zabicie własnego dziecka nisz-czy najpiękniejszy wymiar kobiecości, jakim jest macierzyństwo. Aborcja brutalniezrywa więź, jaka od momentu poczęcia zaistniała pomiędzy nią a dzieckiem. Ztego też powodu matka dziecka z wielkim trudem może odzyskać nie tylko rów-nowagę biologiczną, ale także psychiczną i duchową. Nieuchronnie niszczy wraz
67
zgoda małżeńska
z życiem poczętym samą siebie (Słownik małżeństwa i rodziny. Red. E. Ozorow-ski. Łomianki-Warszawa 1999, s. 347-348 (Hasło: Poronienie sztuczne, IV. Aspektwychowawczy))
zgoda małżeńska
zharmonizowanie egoizmówbrak (Wojtyła K. Miłość i odpowiedzialność. Lublin 1986, s.)
zmysłowość
życie
życie nadprzyrodzone
68
Antropologia filozoficzna
3. INDEKS DZIEDZINOWY
ANTROPOLOGIA FILOZO-FICZNA
ANTROPOLOGIA PERSONALI-STYCZNA
alteri incommunicabilisautodeterminacjabezinteresownośćcnotacnota czystościcnota miłościczułośćczynczyn wewnętrznyczyn zewnętrznydar z siebiedobrodobro godziwedobro użytecznedobro wspólneegoizmegoizm uczućegoizm zmysłówetyka personalistycznakoleżeństwokomunia osóbkonsumpcjonizmkrytyka sytuacjonizmu
krytyka utylitaryzmumałżeństwomiłośćmiłość cielesnamiłość dwustronnamiłość jednostronnamiłość oblubieńczamiłość pożądaniamiłość upodobaniamiłość wzajemnamiłość życzliwościnatura osobynorma personalistycznaobiektywizacjaobiektywnośćodpowiedzialnośćosobapersonalizmpięknopodmiotpoznanieprawdaprzedmiotprzeżycie miłościprzyjaźńprzyjemnośćprzykazanie miłościrelacja
69
Antropologia personalistyczna
resentymentrodzinarozumsamopanowaniesamoposiadaniesamostanowieniesprawiedliwośćsubiektywizmsubiektywizm uczućsubiektywizm wartościsubiektywnośćsublimacjasui iurissympatiaśrodek do celutworzenieużywanie osobywartość moralnawartość seksualnawolawolnośćwstrzemięźliwośćwychowanie miłościzasada użytecznościzharmonizowanie egoizmów
ANTROPOLOGIA PERSO-NALISTYCZNA
afirmacja wartości osoby jakoosoby
NAUKAnauki społeczne
NAUKI PRAWNE
PRAWO KANONICZNE
małżeństworodzina
NAUKI SPOŁECZNEdemografiademografia ekonomicznademografia historycznademografia matematycznademografia ogólnademografia opisowademografia potencjalnademografia społecznadoktryny demograficznemaltuzjanizmneomaltuzjanizmpolityka ludnościowaprognozy demograficzne
PRAWO RODZINNEbigamia
SOCJOLOGIA RODZINYbigamiadziedziczenie bilateralnedziedziczenie matrylinearnedziedziczenie patrylinearnegrupa społecznainstytucjamałżeństwo (socjologia)rodzina dużarodzina duża rozproszonarodzina duża zredukowanarodzina (funkcja emocjonalno-
-ekspresyjna)rodzina (funkcja kontrolna)rodzina (funkcja materialno-
-ekonomiczna)rodzina (funkcja produkcyjna)rodzina (funkcja prokreacyjna)rodzina (funkcja psycho-higie-
niczna)rodzina (funkcja seksualna)
70
Teologia moralna
rodzina (funkcja socjalizacyjno--wychowawcza)rodzina (funkcja socjalizująca)rodzina (funkcja usługowo-opie-
kuńcza)rodzina (funkcje)rodzina industrialnarodzina małarodzina matriarchalnarodzina niepełnarodzina nuklearnarodzina patriarchalnarodzina pełnarodzina poszerzonarodzina poszerzonarodzina preindustrialnarodzina rozbita (socjologia)rodzina (socjologia)rodzina (struktura)rodzina (typy)rodzina wielodzietnarodzina wielopokoleniowarodzina zastępczarodzina zrekonstruowana
ANTROPOLOGIA KULTUROWA
egzogamiaendogamiamonogamiapoliandriapoligamiapoligynia
TEOLOGIA
TEOLOGIA MAŁŻEŃSTWA IRODZINY
małżeństworodzina
TEOLOGIA MORALNA
TEOLOGIA MORALNA FUNDA-MENTALNA
sprawności naturalnesprawność
TEOLOGIA MORALNA MAŁ-ŻEŃSTWA I RODZINY
rodzicielstwo odpowiedzialne
71
Top Related