Żywność GMO

Co to jest GMO?

GMO - Skrót od organizmów genetycznie modyfikowanych. W biologii termin odnosi się do roślin i zwierząt poddanych sztucznej, trwałej zmianie genetycznej poprzez manipulację genami, która stała się możliwa do wykonania dzięki odkryciu w 1969 r. enzymów restrykcyjnych pozwalających na przecięcie w dowolnym punkcie nici DNA.

Argumenty za GMO

• Przepisy unijne: mówiące między innymi, że państwa członkowskie UE nie mogą zakazywać, ograniczać i utrudniać wprowadzania do obrotu GMO, jeśli zostały one dopuszczone na szczeblu unijnym (chyba że dany kraj udowodni, że GMO stwarza ryzyko dla zdrowia i środowiska-jeszcze tego nie uczyniono)

• Z punktu widzenia producenta mogą być bardziej konkurencyjne, ze względu na niższe koszty zabiegów ochronnych (choroby ,szkodniki), paszy.

• Optują przedstawiciele sektora paszowego, duże firmy i koncerny światowe, jest silne lobowanie tych firm,za nimi stoi nowoczesny przemysł.

• Jest szansa na rozwój, eksportu żywności GMO na potężny rynek np. Azji a w niej do Chin (wiele setek milionów nowych konsumentów)

• Jest szansa na tańszą produkcję np. biopaliw na bazie GMO• Uprawy i żywność GMO mogą być tańsze (ekologiczne droższe).

Argumenty przeciw GMO• Nie znamy wyników badań na temat wpływu GMO na stan zdrowia ludzi,

zwierząt, podczas gdy uprawy ekologiczne, tradycyjne (żywność) są zdrowe. W przeszłości w starej UE były przypadki z zatrucia łańcucha żywnościowego toksynami ,dioxynami, DDT.

• Przejście na GMO grozi bioróżnorodności, jej zubożeniu w środowisku. Ochrona bioróżnorodności, rodzimych ras i odmian jest obecnie priorytetem UE i w PROW 2007-2013

• Ekolodzy, producenci zdrowej, ekologicznej żywności. Przeciwnicy uważają produkcję ekologiczną za niszową, a czasem obraźliwie za "skansen".

• Jest szansa na wzrost sprzedaży żywności ekologicznej, tradycyjnej do UE przy dobrej promocji tych produktów (jest wzrost sprzedaży o 20%).

• Rośnie coraz większy sprzeciw społeczeństw przeciwko uprawom i żywności genetycznie modyfikowanej (wg. Eurobarometru, sondaży)

• Staramy się dbać o środowisko: glebę, wodę, powietrze (gazy cieplarniane), powinniśmy dbać o organizmy żywe, które od milionów lat żyją w różnych środowiskach, ich zmienność , bogactwo jest wynikiem adaptacji do skrajnych środowisk.

Podsumowanie plusów i minusów

Informacje o GMO GMO są to organizmy, które w swoim genomie

zawierają obce dla nich geny, pochodzące z innego gatunku. „Nowy” gen nazywany jest transgenem, stąd stosuje się czasem termin „organizmy transgeniczne”, tożsamy z „GMO”. Obcy fragment DNA jest włączany do genomu organizmu modyfikowanego, co oznacza, że występować będzie również u osobników potomnych. Zmiany genetyczne roślin mają na celu ułatwienie ich uprawy poprzez dodanie odporności na herbicydy, szkodniki, choroby czy niekorzystne warunki środowiska. Zwierzęta modyfikuje się, by szybciej rosły oraz były odporne na choroby.

Wątpliwości żywieniowe

Za najbardziej niepokojącą uznaje się potencjalną możliwość wywołania alergii przez organizmy zmodyfikowane genetyczne – reakcji układu immunologicznego na obce białko. 90% alergii to odpowiedź na proteiny mleka, jaj, pszenicy, ryb, orzechów, soi i owoców morza. Problem pojawia się gdy np. alergenne białko z orzeszków ziemnych zostanie wprowadzone do innego rodzaju pokarmu. Będzie wtedy powodowało reakcję uczuleniową u osoby z alergią na orzeszki ziemne po spożyciu produktu wcześniej dla niego niegroźnego. By uniknąć tego typu scenariusza, przed wprowadzeniem produktu GM na rynek wymagane jest potwierdzenie, że inkorporowane białko nie ma uczulających właściwości. W tym celu porównuje się je ze znanymi alergenami. Należy sprawdzić czy nie posiada ono podobnej sekwencji aminokwasowej specyficznych regionów powodujących pobudzenie układu odpornościowego, a także czy pobrane z immunizowanych organizmów przeciwciała nie wiążą się specyficznie z analizowanym białkiem. Przeprowadza się także testy na zwierzętach. Jeśli producent nie potrafi udowodnić braku alergennych właściwości produktu GM, zobowiązany jest umieścić na etykiecie informację informującą konsumenta o potencjalnej możliwości wywołania uczulenia.

Ochrona przed chorobami

Do roślin uprawnych wprowadza się nie tylko geny odporności na herbicydy czy poprawiające ich wygląd bądź smak. Można równie dobrze modyfikować je w kierunku zwiększenia wartości żywieniowej. Próbuje się uzyskać na przykład rośliny oleiste ze zwiększoną ilością deficytowych wielonienasyconych kwasów tłuszczowych. Możliwe jest również usuwanie niepożądanych genów kodujących alergeny, substancje antyodżywcze (np. fityniany w nasionach strączkowych) lub toksyczne.

Badania kliniczne

Organizmy zmodyfikowane genetycznie są dopuszczane do obrotu handlowego bez przeprowadzania badań klinicznych. Wynika to z faktu, iż poprzez dodanie nowego genu doprowadzamy to syntezy dodatkowego białka, które po spożyciu jest przez nasz układ pokarmowy trawiony w identyczny sposób jak wszystkie pozostałe. Organizm korzysta z produktów ich rozkładu, czyli aminokwasów, nie rozróżniając które z nich pochodzą z białek wprowadzonych do rośliny metodami inżynierii genetycznej.

GMO farmaceutyki

Ponieważ w transgenicznych roślinach dochodzi do ekspresji heterologicznych białek, których wybór zależy od nas. Można ulepszać rośliny jadalne poprzez wprowadzanie genów kodujących substancje wpływające pozytywnie na nasze zdrowie (tzw. nutraceutyki do których należą m. in. witaminy, probiotyki, prebiotyki, błonnik pokarmowy, fitozwiązki, ustrukturyzowane lipidy, zamienniki tłuszczów, soli kuchennej czy sacharozy) a nawet szczepionek. Tu pojawia się jednak problem z ustaleniem właściwej dawki, gdyż nie jest łatwo określić ile np. bananów należy spożyć by uzyskać pożądany efekt farmakologiczny.

Prezentacje wykonały: Joanna Dudzik

iKatarzyna Łuszczek