Znaczenie podejścia terytorialnego...Znaczenie podejścia terytorialnego w kształtowaniu jakości...

77
Znaczenie podejścia terytorialnego w kształtowaniu jakości życia mieszkańców miejskich obszarów funkcjonalnych Dorota Wyszkowska Dorota Perło Urząd Statystyczny w Białymstoku Biuro Zarządu Stowarzyszenia Uniwersytet w Białymstoku Białostockiego Obszaru Funkcjonalnego Uniwersytet w Białymstoku

Transcript of Znaczenie podejścia terytorialnego...Znaczenie podejścia terytorialnego w kształtowaniu jakości...

Page 1: Znaczenie podejścia terytorialnego...Znaczenie podejścia terytorialnego w kształtowaniu jakości życia mieszkańców miejskich obszarów funkcjonalnych Dorota Wyszkowska Dorota

Znaczenie podejścia terytorialnego

w kształtowaniu jakości życia mieszkańców

miejskich obszarów funkcjonalnych

Dorota Wyszkowska Dorota Perło

Urząd Statystyczny w Białymstoku Biuro Zarządu Stowarzyszenia Uniwersytet w Białymstoku Białostockiego Obszaru Funkcjonalnego

Uniwersytet w Białymstoku

Page 2: Znaczenie podejścia terytorialnego...Znaczenie podejścia terytorialnego w kształtowaniu jakości życia mieszkańców miejskich obszarów funkcjonalnych Dorota Wyszkowska Dorota

5

Plan prezentacji

Jakości życia w ujęciu teoretycznym

Wybrane podejścia do pomiaru jakości życia

Istota podejścia terytorialnego w kształtowaniu jakości życia

Miejskie obszary funkcjonalne jako przedmiot badań

Wskaźniki jakości życia w miejskich obszarach funkcjonalnych – problemy metodyczne

Kluczowe obszary jakości życia w miejskich obszarach funkcjonalnych a ich działalność inwestycyjna – dobre praktyki

Page 3: Znaczenie podejścia terytorialnego...Znaczenie podejścia terytorialnego w kształtowaniu jakości życia mieszkańców miejskich obszarów funkcjonalnych Dorota Wyszkowska Dorota

Czym jest jakość życia – ujęcie definicyjne

3

według definicja

Światowa

Organizacja

Zdrowia

subiektywna ocena przez jednostkę jej sytuacji życiowej w odniesieniu do

kultury, w której żyje, jej systemu wartości, celów, oczekiwań, zainteresowań;

R. Kolman stopień zaspokojenia potrzeb duchowych i materialnych człowieka, stopień

zaspokojenia wymagań określający poziom materialnego i duchowego bytu

jednostek i całego społeczeństwa, stopień spełnienia oczekiwań umownej

normalności w działaniach i sytuacji codziennego życia jednostek

i społeczeństwa;

S. Otoka wyraża dobrobyt, stopień satysfakcji, potrzeb i pragnień danej społeczności,

kładąc nacisk na liczbę i podział m.in. takich dóbr publicznych jak: ochrona

zdrowia, kształcenie, usługi bytowe, bezpieczeństwo, kontrola

zanieczyszczeń, ochrona krajobrazu naturalnego i zabytków;

Jakością życia można nazwać „zespół czynników przestrzenno-

środowiskowych, produkcyjnych i kulturowych, składających się na

rzeczywistość, w której człowiek żyje”.

Page 4: Znaczenie podejścia terytorialnego...Znaczenie podejścia terytorialnego w kształtowaniu jakości życia mieszkańców miejskich obszarów funkcjonalnych Dorota Wyszkowska Dorota

Czym jest jakość życia – ujęcie definicyjne

3

według definicja

T. Słaby stopień zaspokojenia potrzeb materialnych, odnoszący się do

podstawowych w hierarchii potrzeb życia człowieka (potrzeb

fizjologicznych). To stopień satysfakcji (zadowolenia) człowieka

(społeczeństwa) z całokształtu swojej egzystencji. Jest, więc swoistą

sumą indywidualnego lub zbiorowego odczucia istniejących warunków

życia i zarazem ich oceną;

R. Gillingham,

W.S. Reece

wypadkowa obiektywnych uwarunkowań i subiektywnych odczuć, które

towarzyszą człowiekowi przez całe życie człowieka. Każda osoba

może oceniać jakość swojego życia odmiennie, bowiem rozumie ją

w inny sposób i bierze pod uwagę różne wartości;

Może być rozumiana jako poziom satysfakcji, jaki odczuwa jednostka

w wyniku użycia dóbr i usług nabywanych na rynku, form spędzania

wolnego czasu i pozostałych charakterystyk środowiska, w którym się

znajduje.

Page 5: Znaczenie podejścia terytorialnego...Znaczenie podejścia terytorialnego w kształtowaniu jakości życia mieszkańców miejskich obszarów funkcjonalnych Dorota Wyszkowska Dorota

Jakość życia – obiektywna i subiektywna

3

Obiektywna jakość życia dotyczy najczęściej takich

zagadnień, jak:• aktywność ekonomiczna (funkcjonowanie na rynku pracy),

• sytuacja dochodowa i sposób gospodarowania dochodami,

• wyżywienie,

• zasobność materialna,

• warunki mieszkaniowe,

• korzystanie z pomocy społecznej,

• kształcenie dzieci,

• uczestnictwo w kulturze i wypoczynku,

• korzystanie z usług systemu ochrony zdrowia,

• ubezpieczenia i zabezpieczenia emerytalne,

• postawy proekologiczne itp.

Page 6: Znaczenie podejścia terytorialnego...Znaczenie podejścia terytorialnego w kształtowaniu jakości życia mieszkańców miejskich obszarów funkcjonalnych Dorota Wyszkowska Dorota

Subiektywna jakość życia to ocena stopnia zaspokojenia

potrzeb (zadowolenia) w zakresie:• życia fizycznego, w tym stanu zdrowia fizycznego,

• dobrobytu (w tym oceny materialnego poziomu życia, stanu finansów

osobistych − dochodów osobistych, ubezpieczeń i zabezpieczeń

emerytalnych itp.),

• dobrostanu psychicznego, (w tym oceny stanu zdrowia psychicznego,

różnych rodzajów stresu życiowego, radzenia sobie ze stresem).

• dobrostanu duchowego (błogostanu; uczuciowości, poczucia szczęścia,

miłości bezwarunkowej, poczucia empatii wobec siebie i innych itp.),

• podstaw i zachowań społecznych, w tym kapitału społecznego,

• wsparcia społecznego,

• swojej sytuacji na rynku pracy i kariery zawodowej,

• stylu życia oraz indywidualnych zachowań i nawyków,

• skłonności do ryzyka itp.

Jakość życia – obiektywna i subiektywna (cd.)

Page 7: Znaczenie podejścia terytorialnego...Znaczenie podejścia terytorialnego w kształtowaniu jakości życia mieszkańców miejskich obszarów funkcjonalnych Dorota Wyszkowska Dorota

Podejścia do pomiaru jakości życia

2

Ocena jakości życia jest prosta:

„Każdy wie, kiedy jest lepiej, a kiedy gorzej”.

Jednakże, gdy stykamy się z ocenami, odnoszącymi się do

konkretnych jednostek przestrzennych, krajów, czy poszczególnych

osób, zaczynamy mieć wątpliwości.

Page 8: Znaczenie podejścia terytorialnego...Znaczenie podejścia terytorialnego w kształtowaniu jakości życia mieszkańców miejskich obszarów funkcjonalnych Dorota Wyszkowska Dorota

Podejścia do pomiaru jakości życia – przegląd podejść

W literaturze oraz praktyce stosowane są następujące

podejścia do pomiaru jakości życia:

- zestawy wskaźników obrazujących różne obszary jakości życia,

- wskaźniki syntetyczne (Human Development Index, Human Poverty

Index, Quality of Life Index, Living Conditions Index, Well-Being Index,

Better Life Index),

- badania jakościowe (ankietowe badania społeczne).

Poziom pomiaru:1. Kraj

2. Województwa

3. Miasta

4. Miejskie obszary funkcjonalne – nasza propozycja

2

Page 9: Znaczenie podejścia terytorialnego...Znaczenie podejścia terytorialnego w kształtowaniu jakości życia mieszkańców miejskich obszarów funkcjonalnych Dorota Wyszkowska Dorota

2

Podejścia do pomiaru jakości życia – przegląd podejść (cd.)

OECD

dobrostanThe OECD well-being framework

Page 10: Znaczenie podejścia terytorialnego...Znaczenie podejścia terytorialnego w kształtowaniu jakości życia mieszkańców miejskich obszarów funkcjonalnych Dorota Wyszkowska Dorota

2

Podejścia do pomiaru jakości życia – przegląd podejść (cd.)

Current well-being outcomesOECD

dobrostan

Page 11: Znaczenie podejścia terytorialnego...Znaczenie podejścia terytorialnego w kształtowaniu jakości życia mieszkańców miejskich obszarów funkcjonalnych Dorota Wyszkowska Dorota

2

Podejścia do pomiaru jakości życia – przegląd podejść (cd.)

Resources for future well-being indicatorsOECD

dobrostan

Page 12: Znaczenie podejścia terytorialnego...Znaczenie podejścia terytorialnego w kształtowaniu jakości życia mieszkańców miejskich obszarów funkcjonalnych Dorota Wyszkowska Dorota

2

Podejścia do pomiaru jakości życia – przegląd podejść (cd.)

A simple model of subjective well-being

OECD

subiektywny dobrostan

Page 13: Znaczenie podejścia terytorialnego...Znaczenie podejścia terytorialnego w kształtowaniu jakości życia mieszkańców miejskich obszarów funkcjonalnych Dorota Wyszkowska Dorota

2

Podejścia do pomiaru jakości życia – przegląd podejść (cd.)

A comparison of life domains

SSF − Commission on the Measurement of Economic Performance and Social Progress – Sen, Stiglitz, Fitoussi

BLI − Your Better Life Index – OECD

ONS − Office for National Statistics

NZGSS − New Zealand General Social Survey

PWI − Personal Wellbeing Index

OECD

subiektywny dobrostan

Page 14: Znaczenie podejścia terytorialnego...Znaczenie podejścia terytorialnego w kształtowaniu jakości życia mieszkańców miejskich obszarów funkcjonalnych Dorota Wyszkowska Dorota

2

Podejścia do pomiaru jakości życia – przegląd podejść (cd.)

UNICEF

dobrostan dzieci

How child well-being is measured

Page 15: Znaczenie podejścia terytorialnego...Znaczenie podejścia terytorialnego w kształtowaniu jakości życia mieszkańców miejskich obszarów funkcjonalnych Dorota Wyszkowska Dorota

2

Podejścia do pomiaru jakości życia – przegląd podejść (cd.)

UNICEF,

Columbia University,

The University of Melbourne

dobrostan młodzieży

Examples of indicators for adolescent

health, well-being and development

Page 16: Znaczenie podejścia terytorialnego...Znaczenie podejścia terytorialnego w kształtowaniu jakości życia mieszkańców miejskich obszarów funkcjonalnych Dorota Wyszkowska Dorota

2

Podejścia do pomiaru jakości życia – przegląd podejść (cd.)

UNICEF,

Columbia University,

The University of Melbourne

dobrostan młodzieży

Examples of indicators for adolescent

health, well-being and development (cd.)

Page 17: Znaczenie podejścia terytorialnego...Znaczenie podejścia terytorialnego w kształtowaniu jakości życia mieszkańców miejskich obszarów funkcjonalnych Dorota Wyszkowska Dorota

2

Podejścia do pomiaru jakości życia – przegląd podejść (cd.)

UNICEF,

Columbia University,

The University of Melbourne

dobrostan młodzieży

Examples of indicators for adolescent

health, well-being and development (cd.)

Page 18: Znaczenie podejścia terytorialnego...Znaczenie podejścia terytorialnego w kształtowaniu jakości życia mieszkańców miejskich obszarów funkcjonalnych Dorota Wyszkowska Dorota

2

Podejścia do pomiaru jakości życia – przegląd podejść (cd.)

OECD

dobrostan migrantówDimensions and indicators

of migrants’ well-being

Page 19: Znaczenie podejścia terytorialnego...Znaczenie podejścia terytorialnego w kształtowaniu jakości życia mieszkańców miejskich obszarów funkcjonalnych Dorota Wyszkowska Dorota

Podejścia do pomiaru jakości życia – przegląd podejść (cd.)

2

Eurostat

jakość życiaMeasuring quality of life

Page 20: Znaczenie podejścia terytorialnego...Znaczenie podejścia terytorialnego w kształtowaniu jakości życia mieszkańców miejskich obszarów funkcjonalnych Dorota Wyszkowska Dorota

Podejścia do pomiaru jakości życia – przegląd podejść (cd.)

2

GUS

jakość życiaJakość życia – obszary tematyczne

(domeny)

Page 21: Znaczenie podejścia terytorialnego...Znaczenie podejścia terytorialnego w kształtowaniu jakości życia mieszkańców miejskich obszarów funkcjonalnych Dorota Wyszkowska Dorota

Podejścia do pomiaru jakości życia – przegląd podejść (cd.)

2

GUS

jakość życia

Realizowane cyklicznie jakościowe

badania ankietowe

Badanie odnosi się do subiektywnego

dobrobytu (subiektywnej jakości życia), który

jest zjawiskiem złożonym.

Opis dobrobytu subiektywnego mieszkańców

Polski opisany jest za pomocą trzech

podstawowych wskaźników:

- zadowolenia z życia ogólnie rzecz biorąc,

- dobrego samopoczucia,

- poczucia sensu życia.

Page 22: Znaczenie podejścia terytorialnego...Znaczenie podejścia terytorialnego w kształtowaniu jakości życia mieszkańców miejskich obszarów funkcjonalnych Dorota Wyszkowska Dorota

Podejścia do pomiarujakości życia – przeglądpodejść (cd.)

3

Źródło: J.W. Owsiński, T. Tarchalski, Pomiar jakości życia. Uwagi na

marginesie pewnego rankingu, Zeszyty Naukowe Wydziału

Informatycznych Technik Zarządzania Wyższej Szkoły Informatyki

Stosowanej i Zarządzania „Współczesne Problemy Zarządzania”Nr 1/2008.

Dziedzina Charakter

Standard życia (ekonomiczny):

- dochód

- stan posiadania i oszczędności

- konsumpcja

- warunki życia

Obiektywny

Zabezpieczenie społeczne:

- stosunki społeczne

- kontakty międzyludzkie

- opieka społeczna

- opieka medyczna

- system emerytalno-rentowy

Obiektywno-

subiektywny

Poczucie bezpieczeństwa:

- indywidualne bezpieczeństwo ekonomiczne i fizyczne

- poziom stresu

- zagrożenia katastrofami naturalnymi

- bezpieczeństwo wspólnoty lokalnej, narodowe i międzynarodowe

Obiektywno-

subiektywny

Poczucie zadowolenia:

- z osiągnięć

- ze stanu zdrowia, sposobu życia, klimatu i pogody

- z wolności politycznej i obywatelskiej z pracy

- z rodziny, przyjaciół, wspólnoty lokalnej i sytuacji w kraju

Subiektywny

Warunki życia i środowisko człowieka:

- stan środowiska przyrodniczego

- czystość i utrzymanie porządku

- ład przestrzenny

- stan infrastruktury technicznej

Obiektywny

Warunki społeczne:

- stan infrastruktury społecznej

- przeciętne dalsze trwanie życia

- wskaźniki wykształcenia

- czytelnictwo

- organizacje pozarządowe

Obiektywny

Page 23: Znaczenie podejścia terytorialnego...Znaczenie podejścia terytorialnego w kształtowaniu jakości życia mieszkańców miejskich obszarów funkcjonalnych Dorota Wyszkowska Dorota

Podejścia do pomiaru jakości życia – przegląd podejść (cd.)

The Economist Intelligence Unit – wskaźnik Quality of Life Index

Obszary uwzględniane przy wyliczeniu wskaźnika:

1. Koszty życia – 15%

2. Kultura i wypoczynek – 10%

3. Gospodarka – 15%

4. Środowisko – 10%

5. Wolność – 10%

6. Zdrowie – 10%

7. Infrastruktura – 10%

8. Bezpieczeństwo – 10%

9. Klimat – 10%

Poziom pomiaru - kraj

2

Page 24: Znaczenie podejścia terytorialnego...Znaczenie podejścia terytorialnego w kształtowaniu jakości życia mieszkańców miejskich obszarów funkcjonalnych Dorota Wyszkowska Dorota

Podejścia do pomiaru jakości życia – przegląd podejść (cd.)

2

1. Koszty życia – podstawowym źródłem w tej kategorii jest Index of Overseas Living

Costs („wskaźnik kosztów życia za granicą”), używany do wyliczania wysokości diet

wg zachodniego stylu życia w różnych krajach oraz wskaźnik podatku dochodowego,

2. Kultura i wypoczynek - wskaźnik wykształcenia podstawowego („alfabetyzacji”),

nakład gazet na 1000 mieszkańców, proporcje dzieci uczęszczających do szkół

podstawowych i średnich, liczba osób przypadającą na muzeum oraz subiektywna

ocena różnorodności oferty kulturalnej i wypoczynkowej,

3. Gospodarka - stopy procentowe, PKB, tempo wzrostu PKB, PKB na mieszkańca,

wskaźnik inflacji oraz Produkt Narodowy Brutto na mieszkańca,

4. Środowisko - gęstość zaludnienia na kilometr kwadratowy, wzrost liczby ludności,

emisje gazów cieplarnianych na mieszkańca i udział obszarów chronionych w

całkowitej powierzchni,

5. Wolność - badanie obywatelskich praw politycznych i wolności,

Page 25: Znaczenie podejścia terytorialnego...Znaczenie podejścia terytorialnego w kształtowaniu jakości życia mieszkańców miejskich obszarów funkcjonalnych Dorota Wyszkowska Dorota

Podejścia do pomiaru jakości życia – przegląd podejść (cd.)

2

6. Zdrowie - spożycie kalorii w procentach dziennego zapotrzebowania, liczba osób na

jednego lekarza, liczba łóżek szpitalnych na 1000 mieszkańców, procent ludności z

dostępem do bezpiecznej wody, wskaźnik umieralności niemowląt, długość życia oraz

wydatki na publiczną służbę zdrowia jako procent wartości PKB danego kraju,

7. Infrastruktura - długość tras kolejowych, dróg o odpowiednim standardzie i tras

żeglugi lądowej w porównaniu z liczbą ludności i powierzchnią krajów, jak też liczba

lotnisk, pojazdów mechanicznych, telefonów, dostawców usług internetowych i

telefonów komórkowych na mieszkańca,

8. Bezpieczeństwo – dane dotyczące specjalnych dodatków do diet i pensji za pracę

w warunkach trudnych i niebezpiecznych, opartych na szczególnie trudnych, a

zwłaszcza niezdrowych lub niebezpiecznych warunkach życia,

9. Klimat - średnie roczne opady deszczu i przeciętną temperaturę oraz ryzyko klęsk naturalnych.

Page 26: Znaczenie podejścia terytorialnego...Znaczenie podejścia terytorialnego w kształtowaniu jakości życia mieszkańców miejskich obszarów funkcjonalnych Dorota Wyszkowska Dorota

4

Podejścia do pomiaru jakości życia – przegląd podejść (cd.)

Dane wykorzystane do przygotowanie raportu:

• dane z Diagnozy Społeczna realizowanego w latach 2000-2015,

• dane statystyczne pochodzące z różnych badań statystyki publicznej,

• dane panelowego badania gospodarstw domowych Uwarunkowania decyzji edukacyjnych realizowanego przez Instytut Badań Edukacyjnych,

• dane z badania CBOS.

Page 27: Znaczenie podejścia terytorialnego...Znaczenie podejścia terytorialnego w kształtowaniu jakości życia mieszkańców miejskich obszarów funkcjonalnych Dorota Wyszkowska Dorota

5

Podejścia do pomiaru jakości życia – przegląd podejść (cd.)

Wzorcowy System Regionalny Monitoringu Jakości

Usług Publicznych i Jakości Życia

Mieszane podejście:

- zestaw wskaźników w różnych obszarach,

- badanie jakościowe satysfakcji mieszkańców

województwa

Page 28: Znaczenie podejścia terytorialnego...Znaczenie podejścia terytorialnego w kształtowaniu jakości życia mieszkańców miejskich obszarów funkcjonalnych Dorota Wyszkowska Dorota

4

Układ obszarów jakości życia w Atlasie jakości życia

Źródło: IBnGR, Atlas jakości życia w województwie pomorskim, II edycja, Gdańsk, 2012.

Page 29: Znaczenie podejścia terytorialnego...Znaczenie podejścia terytorialnego w kształtowaniu jakości życia mieszkańców miejskich obszarów funkcjonalnych Dorota Wyszkowska Dorota

4

Podejścia do pomiaru jakości życia – przegląd podejść (cd.)

Page 30: Znaczenie podejścia terytorialnego...Znaczenie podejścia terytorialnego w kształtowaniu jakości życia mieszkańców miejskich obszarów funkcjonalnych Dorota Wyszkowska Dorota

4

Podejścia do pomiaru jakości życia – przegląd podejść (cd.)

Page 31: Znaczenie podejścia terytorialnego...Znaczenie podejścia terytorialnego w kształtowaniu jakości życia mieszkańców miejskich obszarów funkcjonalnych Dorota Wyszkowska Dorota

Jakość i warunki życia w Siechnicach

Wyniki badań ankietowych w

Siechnicach pt. „Jakość i warunki życia w

mieście” przeprowadzone latem 2016 roku przez Milenę

Stettner

Kwestionariusz ankietowy został opracowany z

podziałem na 3 elementy: charakterystykę

respondentów, ocenę miasta i poziom ich

zadowolenia z życia oraz ocenę/klasyfikację potrzeb

i problemów występujących w mieście.

Page 32: Znaczenie podejścia terytorialnego...Znaczenie podejścia terytorialnego w kształtowaniu jakości życia mieszkańców miejskich obszarów funkcjonalnych Dorota Wyszkowska Dorota

5

Dlaczego miejskie obszary funkcjonalne jako przedmiot badania

Ewolucja w myśleniu nt. prowadzenia polityki rozwoju w sposób ukierunkowany

terytorialnie, tj.:

• uwzględniający specyfikę poszczególnych terytoriów,

• programujący pakiet zintegrowanych inwestycji,

• wydobywający jednocześnie potencjały określonego terytorium niesie ze sobą

zmiany w jego postrzeganiu jako obszaru funkcjonalnego, czyli wykraczają-

cego poza administracyjnie wyznaczone granice.

To promowanie i budowanie sieci współpracy pomiędzy różnymi podmiotami

prowadzi do większego, niż do tej pory, zaangażowania partnerów na różnych

poziomach zarządzania w kształtowanie polityki rozwoju na ich terytorium oraz

tym samym prowadzi do osiągnięcia efektów skali.

Page 33: Znaczenie podejścia terytorialnego...Znaczenie podejścia terytorialnego w kształtowaniu jakości życia mieszkańców miejskich obszarów funkcjonalnych Dorota Wyszkowska Dorota

5

Podejście terytorialne do rozwoju – zmiana paradygmatu polityki rozwoju regionalnego

Stary paradygmat Nowy paradygmat

Zdiagnozowany

problem

Regionalne zróżnicowanie w dochodach,

infrastrukturze i zatrudnieniu

Brak regionalnej konkurencyjności,

niewykorzystany potencjał regionów

CeleWyrównywanie (redukcja dysproporcji)

poprzez zrównoważony rozwój regionalnyKonkurencyjność i równość

Ogólne ramy

polityki

Kompensacja czasowa dla niedogodności

związanych z położeniem regionów słabiej

rozwiniętych, reagowanie na wstrząsy (np.

upadek przemysłu) (Reagowanie na

problemy)

Uruchomienie niedostatecznie

wykorzystywanego potencjału

przez programowanie regionalne

(Proaktywna postawa wobec

pobudzania potencjałów)

Zakres

tematyczny

Podejście sektorowe z ograniczoną liczbą

sektorów

Zintegrowane i kompleksowe

projekty rozwojowe z szerszym

obszarem pokrycia polityki

Orientacja

przestrzennaKoncentracja na regionach zapóźnionych Ukierunkowanie na wszystkie regiony

Źródło: Strategie ponadregionalne – wymiar terytorialny polityki rozwoju, Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju, Warszawa 2015, s. 6; Regional

Development Policies in OECD Countries (2010), s. 13.

Page 34: Znaczenie podejścia terytorialnego...Znaczenie podejścia terytorialnego w kształtowaniu jakości życia mieszkańców miejskich obszarów funkcjonalnych Dorota Wyszkowska Dorota

5

Podejście terytorialne do rozwoju – zmiana paradygmatu polityki rozwoju regionalnego (cd.)

Źródło: Strategie ponadregionalne – wymiar terytorialny polityki rozwoju, Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju, Warszawa 2015, s. 6; Regional Development

Policies in OECD Countries (2010), s. 13.

Stary paradygmat Nowy paradygmat

Jednostka

interwencji politykiRegiony administracyjne Regiony funkcjonalne

Wymiar czasowy Krótkookresowy Długookresowy

Podejście

Podejście „jedno rozwiązanie

pasujące do wszystkich” (ang. one

size fits all)

Podejście zależne od kontekstu

(podejście ukierunkowane terytorialnie,

ang. place-based approach)

UkierunkowanieInwestycje z „zewnątrz” oraz

transfery

Endogeniczne lokalne potencjały i

wiedza

Narzędzia Dotacje i pomoc publiczna

Zróżnicowane inwestycje w miękki i

twardy kapitał (otoczenie biznesu,

rynek pracy, infrastruktura)

Podmioty Rząd centralnyRóżne szczeble władz, różni partnerzy

(publiczni, prywatni, NGOs)

Page 35: Znaczenie podejścia terytorialnego...Znaczenie podejścia terytorialnego w kształtowaniu jakości życia mieszkańców miejskich obszarów funkcjonalnych Dorota Wyszkowska Dorota

5

Projekty dotyczące programowania perspektywy finansowej 2021-2027 – „Rozporządzenie ogólne”

Artykuł 22

Zintegrowany rozwój terytorialny

Państwo członkowskie wspiera zintegrowany rozwój terytorialny w oparciu o strategie

rozwoju lokalnego lub terytorialnego poprzez:

a) zintegrowane inwestycje terytorialne;

b) rozwój lokalny kierowany przez społeczność; lub

c) inne narzędzia terytorialne wspierające inicjatywy opracowane przez państwo

członkowskie na rzecz inwestycji zaprogramowanych z myślą o EFRR w ramach

celu polityki, o którym mowa w art. 4 ust. 1 lit. e).

ROZPORZĄDZENIE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY… (Ogólne),

Strasburg, dnia 29.5.2018

Page 36: Znaczenie podejścia terytorialnego...Znaczenie podejścia terytorialnego w kształtowaniu jakości życia mieszkańców miejskich obszarów funkcjonalnych Dorota Wyszkowska Dorota

5

Projekty dotyczące programowania perspektywy finansowej 2021-2027 – „Rozporządzenie EFRR”

ROZPORZĄDZENIE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY w sprawie

Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i Funduszu Spójności, Strasburg,

dnia 29.5.2018

(25) W ramach zrównoważonego rozwoju obszarów miejskich za konieczne

uznaje się wspieranie zintegrowanego rozwoju terytorialnego służącego

skuteczniejszemu rozwiązywaniu problemów gospodarczych, środowiskowych,

klimatycznych, demograficznych i społecznych, przed jakimi stoją obszary miejskie,

w tym miejskie obszary funkcjonalne, oraz wspieranie powiązań między obszarami

miejskimi i wiejskimi. Zasady wyboru obszarów miejskich, na których mają być

realizowane zintegrowane działania na rzecz zrównoważonego rozwoju obszarów

miejskich, oraz szacunkowe kwoty przeznaczone na te działania należy określić w

programach w ramach celu „Inwestycje na rzecz zatrudnienia i wzrostu”,

przeznaczając na ten cel na szczeblu krajowym co najmniej 6% środków z EFRR...

Page 37: Znaczenie podejścia terytorialnego...Znaczenie podejścia terytorialnego w kształtowaniu jakości życia mieszkańców miejskich obszarów funkcjonalnych Dorota Wyszkowska Dorota

Zintegrowane Inwestycje Terytorialne (ZIT) – przykładpodejścia terytorialnego

Źródło: opracowanie własne na podstawie Strategii ZIT

W Polsce przy pomocy instrumentu ZIT

realizowane są w szczególności zintegrowane

działania służące zrównoważonemu rozwojowi

miejskich obszarów funkcjonalnych miast

wojewódzkich i subregionów.

ZINTEGROWANE INWESTYCJE TERYTORIALNE

narzędzie służące realizacji strategii

terytorialnych.

Page 38: Znaczenie podejścia terytorialnego...Znaczenie podejścia terytorialnego w kształtowaniu jakości życia mieszkańców miejskich obszarów funkcjonalnych Dorota Wyszkowska Dorota

Miejskie Obszary Funkcjonalne (MOF)

Ponad 18 mln mieszkańców, co stanowi 46,8%

ludności Polski.

Zajmują ponad 54 tysiące km2, co stanowi 17%

powierzchni kraju.

17 miejskich obszarów funkcjonalnych ośrodków

wojewódzkich i 7 subregionów; łącznie 521 gmin,

w tym 126 gmin miejskich, 274 gminy wiejskie i

121 gmin miejsko-wiejskich.

Źródło: opracowanie własne na podstawie Strategii ZIT.

Page 39: Znaczenie podejścia terytorialnego...Znaczenie podejścia terytorialnego w kształtowaniu jakości życia mieszkańców miejskich obszarów funkcjonalnych Dorota Wyszkowska Dorota

Miejskie Obszary Funkcjonalne Ośrodków Wojewódzkich

Miejski Obszar FunkcjonalnySkrót

MOF

Ludność

31.12.2016Liczba JST

Procent

ludności

MOF OW

Aglomeracja Opolska AO 334 874 20 2

Białostocki Obszar Funkcjonalny BOF 416 185 10 3

Bydgosko-Toruński Obszar Funkcjonalny BTOF 853 569 25 6

Kielecki Obszar Funkcjonalny KOF 339 529 12 2

Krakowski Obszar Funkcjonalny KrOF 1 050 481 15 7

Lubelski Obszar Funkcjonalny LOF 545 007 16 4

Łódzki Obszar Metropolitalny ŁOM 1 082 716 23 7

Miejski Obszar Funkcjonalny Gorzowa Wielkopolskiego MOF GW 157 303 5 1

Miejski Obszar Funkcjonalny Olsztyna MOF O 232 855 7 2

Miejski Obszar Funkcjonalny Poznania MOF P 1 029 021 23 7

Miejski Obszar Funkcjonalny Zielonej Góry MOF ZG 186 391 5 1

Obszar Metropolitalny Gdańsk-Gdynia-Sopot OM GGS 1 285 374 30 9

Rzeszowski Obszar Funkcjonalny ROF 363 680 13 2

Subregion Centralny Województwa Śląskiego SCWS 2 738 614 73 18

Szczeciński Obszar Metropolitalny SOM 686 703 15 5

Warszawski Obszar Funkcjonalny WOF 2 753 151 40 18

Wrocławski Obszar Funkcjonalny WrOF 910 887 15 6

Razem: 14 966 340 347 100

Źródło: opracowanie własne na podstawie Strategii ZIT oraz publikacji Białostocki Obszar Funkcjonalny w latach 2014-2016, Urząd Statystyczny w Białymstoku, Białystok 2018, s. 68-69.

Page 40: Znaczenie podejścia terytorialnego...Znaczenie podejścia terytorialnego w kształtowaniu jakości życia mieszkańców miejskich obszarów funkcjonalnych Dorota Wyszkowska Dorota

4

Białostocki Obszar Funkcjonalny (BOF) – przykład MOF

Źródło: opracowanie własne na podstawie Strategii ZIT BOF 2014-2020, Białystok 2016.

Uchwała Nr 29/250/2015 Zarządu Województwa Podlaskiego z dnia 17 marca 2015 r.

w sprawie wyznaczenia obszaru realizacji Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych

dla Białostockiego Obszaru Funkcjonalnego w ramach Regionalnego Programu

Operacyjnego Województwa Podlaskiego na lata 2014-2020

Page 41: Znaczenie podejścia terytorialnego...Znaczenie podejścia terytorialnego w kształtowaniu jakości życia mieszkańców miejskich obszarów funkcjonalnych Dorota Wyszkowska Dorota

5

Cele badania, zakres czasowy i metody badawcze

Wskazanie najistotniejszych determinant jakości życia w obszarachfunkcjonalnych, a także określenie wskaźników szczegółowych, które jecharakteryzują.

Analiza zróżnicowania miejskich obszarów funkcjonalnych w Polsce podwzględem jakości życia oraz prezentacja dobrych praktyk.

Zakres czasowy

Dane dostępne w statystyce publicznej dotyczące gmin MOF według stanu na

2016 r.

Metody badawcze

Metoda TOPSIS pozwalająca na konstrukcję wskaźnika syntetycznego.

Modelowanie miękkie pozwalające na wskazanie zależności pomiędzy jakością

życia a zdefiniowanymi obszarami tejże jakości (zmiennymi ukrytymi).

Cele badania

Page 42: Znaczenie podejścia terytorialnego...Znaczenie podejścia terytorialnego w kształtowaniu jakości życia mieszkańców miejskich obszarów funkcjonalnych Dorota Wyszkowska Dorota

Metoda oparta na wzorcu i antywzorcu rozwoju.

Etapy:

I. Konstrukcja macierzy wskaźników.

II. Normalizacja wartości wskaźników w celu uzyskania ich porównywalności.

III. Obliczenie odległości euklidesowej obiektów od wzorca oraz antywzorca

rozwoju.

IV. Wyznaczenie wartości syntetycznego miernika oceny dla i-tego MOF.

V. Uporządkowanie liniowe obiektów ze względu na wartość syntetycznego

miernika rozwoju oraz dokonanie podziału MOF na klasy.

Metoda TOPSIS

Page 43: Znaczenie podejścia terytorialnego...Znaczenie podejścia terytorialnego w kształtowaniu jakości życia mieszkańców miejskich obszarów funkcjonalnych Dorota Wyszkowska Dorota

Model miękki składa się z dwóch części: modelu wewnętrznego (teoretycznego) i

modelu zewnętrznego (miary).

Etapy:

I. Specyfikacja modelu (zastosowanie podejścia dedukcyjnego lub indukcyjnego

do definicji zmiennych ukrytych, zmienne odbijające i tworzące, ładunki

czynnikowe i wagi).

II. Estymacja parametrów za pomocą częściowej metody najmniejszych

kwadratów PLS (partial least squares).

III. Weryfikacja merytoryczna i statystyczna modelu (kwadrat współczynnika

korelacji wielorakiej (R2) – ocena stopnia dopasowania modelu wewnętrznego

do oszacowanych zmiennych nieobserwowalnych; metoda tzw. cięcia Tuckey’a

– badanie istotności parametrów na podstawie reguły „2s”; Test Stone’a-

Geisser’a S-G).

Metoda modelowania miękkiego

Page 44: Znaczenie podejścia terytorialnego...Znaczenie podejścia terytorialnego w kształtowaniu jakości życia mieszkańców miejskich obszarów funkcjonalnych Dorota Wyszkowska Dorota

Model wewnętrzny jakości życia

2

Źródło: opracowanie własne.

0 1 2 3 4 5 6t t t t t t t tJAKZ GOSP RELS EDUK ZDRO ZANP SRLK

JAKZ – jakość życia;

GOSP – gospodarka

RELS – relacje społeczne;

EDUK – edukacja;

ZDRO – zdrowie;

ZANP – zanieczyszczenie

powietrza;

SRLK – środowisko lokalne;

αi – parametry modelu,

i = 0, 1,…, 6

t – składnik losowy;

t – rok.

JAKZ

GOSP

RELS

EDUK

ZDROSRLK

ZANP

Page 45: Znaczenie podejścia terytorialnego...Znaczenie podejścia terytorialnego w kształtowaniu jakości życia mieszkańców miejskich obszarów funkcjonalnych Dorota Wyszkowska Dorota

Model wewnętrzny i zewnętrzny jakości życia

2

Źródło: opracowanie własne.

JAKZ

GOSP

RELS

EDUK

ZDROSRLK

ZANP

RELS1…

RELS11

GOSP1

GOSP15

SRLK1

SRLK16

ZDRO1

ZDRO6

EDUK1

EDUK16

ZANP11

ZANP1

Page 46: Znaczenie podejścia terytorialnego...Znaczenie podejścia terytorialnego w kształtowaniu jakości życia mieszkańców miejskich obszarów funkcjonalnych Dorota Wyszkowska Dorota

Wyniki modelowania miękkiego – GOSP

2

Źródło: opracowanie własne na podstawie wyników modelowania miękkiego.

GOSP3 GOSP1 GOSP2

GOSP 0,9772 0,9278 0,8500

0,0000

0,1000

0,2000

0,3000

0,4000

0,5000

0,6000

0,7000

0,8000

0,9000

1,0000

Moduł ładunków czynnikowych tworzących zmienną ukrytą GOSP

GOSP1

Udziały w podatkach stanowiących dochody

budżetu państwa – podatek dochodowy od osób

fizycznych na 1 mieszkańca w gminach łącznie z

miastami na prawach powiatu [w zł]

GOSP2Liczba bezrobotnych w wieku do 25. roku życia na

100 osób w wieku 15–24 lata

GOSP3Podmioty gospodarki narodowej ogółem na 10 tys.

mieszkańców

MOF GOSP MOF GOSP

WOF 1 ŁOM 10

MOF P 2 SCWS 11

WrOF 3 BTOF 12

KrOF 4 AO 13

SOM 5 LOF 14

OMGGS 6 BOF 15

MOF ZG 7 KOF 16

MOF GW 8 ROF 17

MOF O 9

Page 47: Znaczenie podejścia terytorialnego...Znaczenie podejścia terytorialnego w kształtowaniu jakości życia mieszkańców miejskich obszarów funkcjonalnych Dorota Wyszkowska Dorota

WOF MOF P WrOF KrOF SOM OM GGS MOF ZG MOF GW MOF O ŁOM KOF AO BTOF LOF ROF BOF SCWS

GOSP1 186 118 121 120 90 102 104 81 100 94 79 77 86 86 77 84 95

GOSP2 58 43 45 70 70 82 89 64 106 117 162 130 113 143 169 133 107

GOSP3 152 129 120 117 112 107 101 100 93 89 88 86 84 84 81 81 77

0

20

40

60

80

100

120

140

160

180

200

GOSP1Udziały w podatkach stanowiących dochody budżetu państwa – podatek dochodowy od osób

fizycznych na 1 mieszkańca w gminach łącznie z miastami na prawach powiatu [w zł]

GOSP2 Liczba bezrobotnych w wieku do 25. roku życia na 100 osób w wieku 15–24 lata

GOSP3 Podmioty gospodarki narodowej ogółem na 10 tys. mieszkańców

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS, stat.gov.pl, listopad 2018 r.

Relacja wskaźników szczegółowych do średniej MOF (MOF= 100%) – GOSP

Page 48: Znaczenie podejścia terytorialnego...Znaczenie podejścia terytorialnego w kształtowaniu jakości życia mieszkańców miejskich obszarów funkcjonalnych Dorota Wyszkowska Dorota

E-COOL – podstawowe informacjeOkres realizacji: do 31.05.2023.Cele:Promocja przedsiębiorczości i kreatywności wśród młodych ludzi,Kompleksowe podejście (istotna rola szkół, przyjaciół, rodziny i otoczenia społecznego),Dobre praktyki i wyciągnięte wnioski zostaną przeniesione do planów działania, które zostaną włączone do polityki regionalnej.Partner Wiodący: Izba Handlu, Przemysłu i Żeglugi w Sewilli (ES) +9 PP:- Kraj Południowomorawski (CZ),- Regionalny Fundusz na rzecz Regionu Attyka (GR), - Ministerstwo Gospodarki, Przedsiębiorczości i Rzemiosła Republiki Chorwacji,- Region Puglia (IT),- Uniwersytet Nauk Stosowanych w Groningen (NL),- Region Zemgale (LV),- Rada Powiatu Harghita (RO),- Rada Hrabstwa Devon (GB),- Stowarzyszenie Aglomeracja Opolska.Język komunikacji: angielski.

Page 49: Znaczenie podejścia terytorialnego...Znaczenie podejścia terytorialnego w kształtowaniu jakości życia mieszkańców miejskich obszarów funkcjonalnych Dorota Wyszkowska Dorota

Supraśl

Dobrzyniewo

Duże

Czarna

Białostocka

Zabłudów

Wasilków

Choroszcz

Turośń

Kościelna

Juchnowiec

Kościelny

Łapy

Białystok

Inwestycje BOF w rozwój kompetencji do pracy

2

Źródło: opracowanie własne na podstawie wyników monitorowania Strategii ZIT BOF.

Centrum Kompetencji BOF;

Centrum Nauki BOF;

Projekty zintegrowane w szkołach

zawodowych.

Wartość projektów: 81,1 mln zł

Dofinansowanie: 61,2 mln zł

Page 50: Znaczenie podejścia terytorialnego...Znaczenie podejścia terytorialnego w kształtowaniu jakości życia mieszkańców miejskich obszarów funkcjonalnych Dorota Wyszkowska Dorota

Identyfikacja luk kompetencyjnych

Doradztwo popytowe

Dodatkowe szkolenia

specjalistyczne i staże dla uczniów

Certyfikacja kompetencji

System jakości

Strategie edukacji i programy rozwojowe

Centrum Kompetencji BOF

Współpraca z uczelniami

Nowoczesne pakiety edukacyjne

LABORATORIUM KOMPETENCJI

Wartość projektu: 16 009 100,89 zł

Dofinansowanie ZIT: 13 607 735,75 zł

Page 51: Znaczenie podejścia terytorialnego...Znaczenie podejścia terytorialnego w kształtowaniu jakości życia mieszkańców miejskich obszarów funkcjonalnych Dorota Wyszkowska Dorota

Wyniki modelowania miękkiego – RELS

2

Źródło: opracowanie własne na podstawie wyników modelowania miękkiego.

RELS1 RELS3 RELS2

RELS 0,8802 0,8635 0,4715

0,0000

0,1000

0,2000

0,3000

0,4000

0,5000

0,6000

0,7000

0,8000

0,9000

1,0000

Moduł ładunków czynnikowych tworzących zmienną ukrytą RELS

RELS1Liczba fundacji, stowarzyszeń i organizacji

społecznych na 10 tys. mieszkańców

RELS2 Liczba uczestników imprez na 1000 mieszkańców

RELS3 Liczba widzów w teatrach na 10 tys. mieszkańców

MOF RELS MOF RELS

WOF 1 KOF 10

KrOF 2 SOM 11

MOF O 3 ROF 12

WrOF 4 MOF GW 13

BOF 5 ŁOM 14

MOF P 6 AO 15

LOF 7 BTOF 16

MOF ZG 8 SCWS 17

OMGGS 9

Page 52: Znaczenie podejścia terytorialnego...Znaczenie podejścia terytorialnego w kształtowaniu jakości życia mieszkańców miejskich obszarów funkcjonalnych Dorota Wyszkowska Dorota

RELS1 Liczba fundacji, stowarzyszeń i organizacji społecznych na 10 tys. mieszkańców

RELS2 Liczba uczestników imprez na 1000 mieszkańców

RELS3 Liczba widzów w teatrach na 10 tys. mieszkańców

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS, stat.gov.pl, listopad 2018 r.

Relacja wskaźników szczegółowych do średniej MOF (MOF= 100%) – RELS

WOF MOF O WrOF KrOF MOF ZG MOF P LOF ROF KOF AO OM GGS BOF SOM MOF GW BTOF ŁOM SCWS

RELS1 141 132 115 113 112 112 107 93 92 92 90 90 90 88 87 85 60

RELS2 89 123 68 188 90 97 114 127 111 60 104 152 91 70 76 49 91

RELS3 226 111 111 185 53 83 64 59 77 81 102 126 92 107 68 107 48

0

50

100

150

200

250

Page 53: Znaczenie podejścia terytorialnego...Znaczenie podejścia terytorialnego w kształtowaniu jakości życia mieszkańców miejskich obszarów funkcjonalnych Dorota Wyszkowska Dorota

Beneficjent Tytuł projektuWartość całkowita

projektuDofinansowanie

Miasto ŁódźSzlakiem Architektury Włókienniczej.

Rewitalizacja Księżego Młyna60 998 077,86 39 222 969,09

Miasto Zgierz

Szlakiem architektury włókienniczej –

Rewitalizacja Miasta Zgierza w celu

rozwoju produktu turystycznego oraz

rewitalizacji zdegradowanych terenów na

obszarze ŁOM

37 700 516,33 24 477 704,44

Miasto Ozorków

Szlakiem architektury włókienniczej -

Rewitalizacja kompleksu parkowo-

pałacowego Schlösserów

w Ozorkowie

11 372 156,02 7 650 000,00

Razem: 110 070 750,21 71 350 673,53

Projekty realizują wspólny cel, jakim jest rewitalizacja obszarów zdegradowanych na rzecz budowy przyjaznych i

bezpiecznych przestrzeni, sprzyjających włączeniu społecznemu i podniesieniu aktywności gospodarczej.

Projekty ponadto mają na celu wzmocnienie tożsamości kulturowej mieszkańców, poprawę jakości życia w mieście i

wizerunku miasta oraz stworzenie warunków do rozwoju przedsiębiorczości. Działania mają charakter kompleksowy,

uwzględniający zarówno aspekt infrastrukturalny, gospodarczy społeczny oraz środowiskowy i tworzą zintegrowaną

całość poprzez odwołanie do idei szlaku architektury włókienniczej.

Dzięki realizacji projektów zrewitalizowane zostaną obszary o powierzchni ponad 16 ha.

Page 54: Znaczenie podejścia terytorialnego...Znaczenie podejścia terytorialnego w kształtowaniu jakości życia mieszkańców miejskich obszarów funkcjonalnych Dorota Wyszkowska Dorota

Wyniki modelowania miękkiego – EDUK

2

Źródło: opracowanie własne na podstawie wyników modelowania miękkiego.

EDUK1Udział dzieci w wieku 3-5 lat objęte wychowaniem

przedszkolnym w ogólnej liczbie dzieci w wieku 3-5

lat [w %]

EDUK2Studenci (łącznie z cudzoziemcami) na 10 tys.

ludności

EDUK1 EDUK2

EDUK 0,9007 0,8766

0,0000

0,1000

0,2000

0,3000

0,4000

0,5000

0,6000

0,7000

0,8000

0,9000

1,0000

Moduł ładunków czynnikowych tworzących zmienną ukrytą EDUK

MOF EDUK MOF EDUK

KrOF 1 MOFZG 10

WOF 2 ŁOM 11

WrOF 3 KOF 12

ROF 4 SOM 13

MOFP 5 OMGGS 14

LOF 6 BTOF 15

MOFO 7 SCWS 16

BOF 8 MOFGW 17

AO 9

Page 55: Znaczenie podejścia terytorialnego...Znaczenie podejścia terytorialnego w kształtowaniu jakości życia mieszkańców miejskich obszarów funkcjonalnych Dorota Wyszkowska Dorota

EDUK1Udział dzieci w wieku 3-5 lat objęte wychowaniem przedszkolnym w ogólnej liczbie dzieci w

wieku 3-5 lat [w %]

EDUK2 Studenci (łącznie z cudzoziemcami) na 10 tys. ludności

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS, stat.gov.pl, listopad 2018 r.

WOF KrOF MOF P ROF AO BOF MOF O WrOF MOF ZG LOF ŁOM SOM KOF MOF GW SCWS BTOF OM GGS

EDUK1 112 105 104 103 103 103 102 102 102 101 99 98 97 94 93 91 91

EDUK2 109 181 134 142 75 86 124 162 76 146 84 68 83 23 42 81 84

0

20

40

60

80

100

120

140

160

180

200

Relacja wskaźników szczegółowych do średniej MOF (MOF= 100%) – EDUK

Page 56: Znaczenie podejścia terytorialnego...Znaczenie podejścia terytorialnego w kształtowaniu jakości życia mieszkańców miejskich obszarów funkcjonalnych Dorota Wyszkowska Dorota

Inwestycje BOF w rozwój wychowania przedszkolnego

2

Źródło: opracowanie własne na podstawie wyników monitorowania Strategii ZIT BOF.

Projekty zintegrowane w zakresie

wychowania przedszkolnego

realizowane w ramach ZIT

Supraśl

Dobrzyniewo

Duże

Czarna

Białostocka

Zabłudów

Wasilków

Choroszcz

Turośń

Kościelna

Juchnowiec

Kościelny

Łapy

Białystok

Wartość projektów: 30,4 mln zł

Dofinansowanie: 18,4 mln zł

Page 57: Znaczenie podejścia terytorialnego...Znaczenie podejścia terytorialnego w kształtowaniu jakości życia mieszkańców miejskich obszarów funkcjonalnych Dorota Wyszkowska Dorota

Zintegrowane Inwestycje Terytorialne

Kieleckiego Obszaru Funkcjonalnego

Tytuł: Budowa Kieleckiego Centrum Kształcenia

Praktycznego na rzecz wzrostu gospodarczego regionu

świętokrzyskiego

Beneficjent: Gmina Kielce

Wartość całkowita: 44 280 000 PLN

Dofinansowanie: 30 600 000 PLN

Zakres zadań w projekcie obejmuje:

utworzenie kompleksu budynków dydaktycznych o różnej funkcji wraz

z zagospodarowaniem oraz zakup, instalację i uruchomienie

wyposażenia pracowni do praktycznej nauki zawodu.

Głównym celem jest: zwiększenie dostępności do kształcenia

zawodowego oraz rozwój potencjału edukacyjnego Miasta Kielce i

Kieleckiego Obszaru Funkcjonalnego poprzez utworzenie

nowoczesnej infrastruktury szkolnictwa zawodowego i edukacji

ustawicznej dla grupy 500 uczniów i słuchaczy do 2023 roku.

Celami szczegółowymi są:

• Poprawa atrakcyjności i jakości kształcenia zawodowego poprzez

dostęp uczniów i słuchaczy do nowoczesnej placówki wyposażonej

w najnowsze pomoce dydaktyczne zgodne z potrzebami lokalnego

rynku pracy;

• Poprawa sytuacji na świętokrzyskim rynku pracy w zakresie

dostępności wykwalifikowanych kadr w zawodach deficytowych

poprzez współpracę z przedsiębiorstwami skupionymi wokół

inteligentnych specjalizacji regionalnych.

Efekt projektu: udostępnienie nowej infrastruktury dla 512 osób.

Page 58: Znaczenie podejścia terytorialnego...Znaczenie podejścia terytorialnego w kształtowaniu jakości życia mieszkańców miejskich obszarów funkcjonalnych Dorota Wyszkowska Dorota

Wyniki modelowania miękkiego – ZDRO

2

Źródło: opracowanie własne na podstawie wyników modelowania miękkiego.

ZDRO1 Zgony ogółem na 1000 mieszkańców

ZDRO2 Urodzenia żywe na 1000 mieszkańców

ZDRO2 ZDRO1

ZDRO 0,9434 0,6961

0,0000

0,1000

0,2000

0,3000

0,4000

0,5000

0,6000

0,7000

0,8000

0,9000

1,0000

Moduł ładunków czynnikowych tworzących zmienną ukrytą ZDRO

MOF ZDRO MOF ZDRO

MOF P 1 LOF 10

ROF 2 BTOF 11

WOF 3 MOF GW 12

OMGGS 4 KOF 13

KrOF 5 SOM 14

WrOF 6 AO 15

BOF 7 SCWS 16

MOF O 8 ŁOM 17

MOF ZG 9

Page 59: Znaczenie podejścia terytorialnego...Znaczenie podejścia terytorialnego w kształtowaniu jakości życia mieszkańców miejskich obszarów funkcjonalnych Dorota Wyszkowska Dorota

ZDRO1 Zgony ogółem na 1000 mieszkańców

ZDRO2 Urodzenia żywe na 1000 mieszkańców

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS, stat.gov.pl, listopad 2018 r.

MOF P WOF OM GGS KrOF ROF WrOF BOF MOF O LOF MOF ZG BTOFMOFGW

KOF SOM SCWS AO ŁOM

ZDRO1 94 105 97 96 85 100 91 92 99 95 99 98 100 103 116 95 137

ZDRO2 118 116 113 110 109 109 102 97 96 96 96 93 92 91 90 87 86

0

20

40

60

80

100

120

140

160

Relacja wskaźników szczegółowych do średniej MOF (MOF= 100%) – ZDRO

Page 60: Znaczenie podejścia terytorialnego...Znaczenie podejścia terytorialnego w kształtowaniu jakości życia mieszkańców miejskich obszarów funkcjonalnych Dorota Wyszkowska Dorota

Patenty, wynalazki

2

2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017

Patenty 11 11 21 32 31 34 52 27

0

10

20

30

40

50

60

Sztuki

PATENTY UDZIELONE PRZEZ UPRPW LATACH 2010-2017

Źródło: https://bdl.stat.gov.pl/BDL; 11.09.2018 r.

Patent na wynalazek „Substytut śliny naturalnej” otrzymała Politechnika Białostocka,

Uniwersytet Medyczny w Białymstoku oraz spółka Nantes Systemy Nanotechnologii,

2018 r.

Pierwszy amerykański patent na UwB – dla fizyków

Metoda ultraszybkiego zapisu fotomagnetycznego,

opracowana przez fizyków z Uniwersytetu w Białymstoku

otrzymała ochronę Amerykańskiego Urzędu Patentowego.

Page 61: Znaczenie podejścia terytorialnego...Znaczenie podejścia terytorialnego w kształtowaniu jakości życia mieszkańców miejskich obszarów funkcjonalnych Dorota Wyszkowska Dorota

Wyniki modelowania miękkiego – ZANP

2

Źródło: opracowanie własne na podstawie wyników modelowania miękkiego.

ZANP1Emisja zanieczyszczeń pyłowych z zakładów

szczególnie uciążliwych dla czystości powietrza na

1 km2 [w t]

ZANP2Emisja zanieczyszczeń gazowych z zakładów

szczególnie uciążliwych dla czystości powietrza na

1 km2, bez dwutlenku węgla [w t]

ZANP3Wskaźnik średniego narażenia na pył PM2,5 dla

poszczególnych aglomeracji [w µg/m3]

ZANP2 ZANP1 ZANP3

ZANP 0,9852 0,9744 0,6621

0,0000

0,1000

0,2000

0,3000

0,4000

0,5000

0,6000

0,7000

0,8000

0,9000

1,0000

Moduł ładunków czynnikowych tworzących zmienną ukrytą ZANP

MOF ZANP MOF ZANP

SCWS 1 ŁOM 10

KrOF 2 OMGGS 11

KOF 3 MOFP 12

AO 4 BTOF 13

SOM 5 LOF 14

WOF 6 BOF 15

ROF 7 MOFGW 16

MOFZG 8 MOFO 17

WrOF 9

Page 62: Znaczenie podejścia terytorialnego...Znaczenie podejścia terytorialnego w kształtowaniu jakości życia mieszkańców miejskich obszarów funkcjonalnych Dorota Wyszkowska Dorota

ZANP1Emisja zanieczyszczeń pyłowych z zakładów szczególnie uciążliwych dla czystości powietrza

na 1 km2 [w t]

ZANP2Emisja zanieczyszczeń gazowych z zakładów szczególnie uciążliwych dla czystości powietrza

na 1 km2, bez dwutlenku węgla [w t]

ZANP3 Wskaźnik średniego narażenia na pył PM2,5 dla poszczególnych aglomeracji [w µg/m3]

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS, stat.gov.pl, listopad 2018 r.

SCWS KOF KrOF AO WOF SOM ŁOM OM GGSMOFGW

MOF P BTOF WrOF ROF MOF O MOF ZG LOF BOF

ZANP1 471 136 235 110 109 176 40 51 15 31 43 52 77 20 64 36 35

ZANP2 894 166 147 135 66 60 31 30 26 26 21 21 18 17 14 13 12

ZANP3 144 111 148 102 102 74 102 69 79 116 83 107 107 74 93 97 93

0

100

200

300

400

500

600

700

800

900

1000

Relacja wskaźników szczegółowych do średniej MOF (MOF= 100%) – ZANP

Page 63: Znaczenie podejścia terytorialnego...Znaczenie podejścia terytorialnego w kształtowaniu jakości życia mieszkańców miejskich obszarów funkcjonalnych Dorota Wyszkowska Dorota

Emisje pyłu do powietrza z gospodarstw domowych (%)

2

2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

Inne 1,3 1,1 1,1 1,2 1,2 1,1 1,0 1,2

Ogrzewanie/chłodzenie 96,3 96,4 96,6 96,2 96,4 96,5 96,5 96,2

Transport 2,4 2,5 2,3 2,5 2,4 2,4 2,4 2,6

0,0

10,0

20,0

30,0

40,0

50,0

60,0

70,0

80,0

90,0

100,0

Źródło: Załącznik nr 1 Rachunki emisji do powietrza, https://stat.gov.pl/files/gfx/portalinformacyjny/pl/defaultaktualnosci/5484/1/17/1/ochrona_srodowiska_2016.pdf, data dostępu:

lipiec 2018 r.

Page 64: Znaczenie podejścia terytorialnego...Znaczenie podejścia terytorialnego w kształtowaniu jakości życia mieszkańców miejskich obszarów funkcjonalnych Dorota Wyszkowska Dorota

PROJEKTY PARASOLOWE (SKIEROWANE DO MIESZKAŃCÓW) REALIZOWANE PRZEZ STOWARZYSZENIE RZESZOWSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO

2796 mikroinstalacji fotowoltaicznych o średniej

mocy 3kW, z czego każda wyprodukuje ok. 2850

kWh w warunkach województwa podkarpackiego.

Wyprodukowana energia - 7 968,6 MWhe/rocznie

Zmniejszenie emisji dwutlenku węgla do atmosfery -

6 358,943 tony ekwiwalentu CO2/rok

Projekt dedykowany dla ZIT - „Wymiana źródeł ciepła na terenie ROF” oraz projekt

w ramach trybu konkursowego „Instalacja kotłów na paliwa stałe w gospodarstwach

domowych – projekt parasolowy” - wymiana starych kotłów na nowoczesne systemy

grzewcze

1 889 szt. kotłów

kondensacyjnych

gazowych

614 szt.

kotłów dla

biomasę

57 szt. przyłączy

ciepła sieciowego

1793 szt. zlikwidowanych piecyków

gazowych, poprzez wykorzystanie

centralnego podgrzewania ciepłem

systemowym

272 szt. nowoczesnych

kotłów na ekogroszek

z automatycznym

zasypem paliwa

Page 65: Znaczenie podejścia terytorialnego...Znaczenie podejścia terytorialnego w kształtowaniu jakości życia mieszkańców miejskich obszarów funkcjonalnych Dorota Wyszkowska Dorota

Wyniki modelowania miękkiego – SRLK

2

Źródło: opracowanie własne na podstawie wyników modelowania miękkiego.

SRLK1Mieszkania oddane do użytkowania na 1000

ludności

SRLK2Długość linii komunikacyjnych (autobusowych,

łącznie z trolejbusowymi i tramwajowymi) na 100

km2 powierzchni ogólnej [w km]

SRLK3Długość ścieżek rowerowych na 10 tys. km2

powierzchni ogólnej [w km]

SRLK3 SRLK1 SRLK2

SRLK 0,9116 0,8758 0,6985

0,0000

0,1000

0,2000

0,3000

0,4000

0,5000

0,6000

0,7000

0,8000

0,9000

1,0000

Moduł ładunków czynnikowych tworzących zmienną ukrytą SRLK

MOF SRLK MOF SRLK

WOF 1 MOFZG 10

KrOF 2 BOF 11

WrOF 3 SCWS 12

ROF 4 ŁOM 13

OMGGS 5 MOFGW 14

MOFP 6 MOFO 15

LOF 7 KOF 16

SOM 8 AO 17

BTOF 9

Page 66: Znaczenie podejścia terytorialnego...Znaczenie podejścia terytorialnego w kształtowaniu jakości życia mieszkańców miejskich obszarów funkcjonalnych Dorota Wyszkowska Dorota

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS, stat.gov.pl, listopad 2018 r.

WOF OM GGS KrOF ROF BTOF WrOF MOF P LOF SOM BOF SCWS MOF GW ŁOM MOF ZG MOF O AO KOF

SRLK1 152 119 163 161 64 197 115 94 88 97 35 68 50 111 83 40 62

SRLK2 206 110 196 105 71 117 120 74 104 38 169 62 115 28 35 57 94

SRLK3 238 147 135 131 115 113 112 106 94 77 76 73 72 69 49 48 44

0

50

100

150

200

250

300

SRLK1 Mieszkania oddane do użytkowania na 1000 ludności

SRLK2Długość linii komunikacyjnych (autobusowych, łącznie z trolejbusowymi i tramwajowymi) na 100

km2 powierzchni ogólnej [w km]

SRLK3 Długość ścieżek rowerowych na 10 tys. km2 powierzchni ogólnej [w km]

Relacja wskaźników szczegółowych do średniej MOF (MOF= 100%) – SRLK

Page 67: Znaczenie podejścia terytorialnego...Znaczenie podejścia terytorialnego w kształtowaniu jakości życia mieszkańców miejskich obszarów funkcjonalnych Dorota Wyszkowska Dorota

Warszawski Obszar Funkcjonalny – WOF

2

Page 68: Znaczenie podejścia terytorialnego...Znaczenie podejścia terytorialnego w kształtowaniu jakości życia mieszkańców miejskich obszarów funkcjonalnych Dorota Wyszkowska Dorota
Page 69: Znaczenie podejścia terytorialnego...Znaczenie podejścia terytorialnego w kształtowaniu jakości życia mieszkańców miejskich obszarów funkcjonalnych Dorota Wyszkowska Dorota

Projekty transportowe ZIT w Krakowskim Obszarze Funkcjonalnym

Zakup niskoemisyjnych autobusów dla potrzeb komunikacji miejskieji aglomeracyjnej (3 projekty – MPK S.A. w Krakowie i Gmina Wieliczka)

kwota dofinansowania UE: 202,57 mln zł

łącznie 197 zakupionych nowych autobusów (185 MPK S.A. w Krakowie, 12 Gmina Wieliczka)

tabor niskoemisyjny (standardowy spełniający normy emisji spalin Euro 6, hybrydowy, elektryczny)

elementy uzupełniające: budowa zaplecza technicznego, przebudowa wiat przystankowych, zakupautomatów biletowych

Efekty:

poprawa jakości usług transportu zbiorowego na terenie Metropolii Krakowskiej

korzyści środowiskowe w postaci ograniczenia emisji zanieczyszczeń powietrza ze źródeł transportowych (pyłyzawieszone PM 2,5 i PM 10, tlenki azotu, CO2)

Page 70: Znaczenie podejścia terytorialnego...Znaczenie podejścia terytorialnego w kształtowaniu jakości życia mieszkańców miejskich obszarów funkcjonalnych Dorota Wyszkowska Dorota

Łączna wartość projektów: ok. 65,5 mln PLN, wartość dofinansowania: ok. 54,5 mln PLN

Rozwój sieci dróg rowerowych na terenie ZIT WrOF

W wyniku realizacji projektów powstanie ok. 36 kilometrów nowych/zmodernizowanych dróg

rowerowych na terenie 5 gmin, 3 obiekty P&R oraz 7 obiektów B&R

Partnerzy: Wrocław, Kobierzyce, Oleśnica, Oborniki Śląskie, Wisznia Mała

Przedsięwzięcie realizowane jest poprzez dwa oddzielne projekty

partnerskie. Jego celem jest przede wszystkim budowa/modernizacja dróg

rowerowych umożliwiająca połączenie Wrocławia z ościennymi gminami

wraz z towarzyszącą infrastrukturą (P&R, B&R)

Page 71: Znaczenie podejścia terytorialnego...Znaczenie podejścia terytorialnego w kształtowaniu jakości życia mieszkańców miejskich obszarów funkcjonalnych Dorota Wyszkowska Dorota

Rewitalizacja linii kolejowej nr 292 na odcinku

Jelcz Miłoszyce - Wrocław Sołtysowice w celu

przywrócenia przewozów pasażerskich we WrOF

Wartość projektu: ok. 72 mln PLN, wartość dofinansowania: ok. 67 mln PLN

Lider: PKP PLK Partnerzy: Gmina Wrocław, Gmina Czernica, Gmina Jelcz-Laskowice

Celem projektu jest przywrócenie ruchu pasażerskiego na linii kolejowej

łączącej Wrocław z Jelczem-Miłoszycami. W ramach projektu

przewidziano modernizację linii kolejowej wraz z budową nowych

przystanków (część PKP) oraz budowę infrastruktury towarzyszącej,

w tym dróg dojazdowych, P&R itp. (część gminna)

Page 72: Znaczenie podejścia terytorialnego...Znaczenie podejścia terytorialnego w kształtowaniu jakości życia mieszkańców miejskich obszarów funkcjonalnych Dorota Wyszkowska Dorota

Szczecińska Kolej Metropolitalna

Liczba przystanków SKM: 40 szt. w tym 5 w ramach ZIT

Długość linii kolejowych objętych SKM: 118 km

Wartość dofinansowania UE 512 mln zł.

Węzeł przesiadkowy

w Policach

Siećzintegrowanych

węzłów przesiadkowych

powiązanych z SKM

Zintegrowanywęzeł

komunikacyjnySzczecinŁękno

Dworzec kolejowo-

autobusowyw

Goleniowie

Zintegrowane centrum

przesiadkowe w

Stargardzie

Zintegrowany system transportowy SOM jako przykładkluczowych inwestycji ZIT w obszarze metropolitalnym

Zintegrowane centrum

przesiadkowe w

GryfinieMultimodalne węzły przesiadkowe realizowane w ramachinstrumentu ZIT Szczecińskiego Obszaru Metropolitalnegobezpośrednio powiązane z SKM.

Wartość dofinansowania UE ponad 125 mln zł

Page 73: Znaczenie podejścia terytorialnego...Znaczenie podejścia terytorialnego w kształtowaniu jakości życia mieszkańców miejskich obszarów funkcjonalnych Dorota Wyszkowska Dorota

Budowa parkingu "Park and Ride" przy dworcu

PKP w Nakle nad Notecią wraz z połączeniem

z istniejącą infrastrukturą komunikacyjną

– 176 miejsc postojowych

Wartość całkowita projektu: 9 724 952,00 zł

Dofinansowanie UE: 6 827 063,58 zł

Budowa parkingu "Park & Ride" w Szubinie

– 125 miejsc postojowych

Wartość całkowita projektu: 5 197 075,53 zł

Dofinansowanie UE: 3 442 607,40 zł

Budowa parkingów Park&Ride w ramach

realizacji planu gospodarki niskoemisyjnej w

Toruniu - BiT-City II

– 4 lokalizacje

– łącznie 446 miejsc postojowych

Wartość całkowita projektu: 24 800 000,00 zł

Dofinansowanie UE: 15 567 628,41 zł

Budowa systemu Park and Ride wraz z realizacją

infrastruktury technicznej w Bydgoszczy:

– 5 lokalizacji

– 580 miejsc postojowych

Wartość całkowita projektu: 48 120 704,50 zł

Dofinansowanie UE: 29 088 271,78 zł

4 miasta: Bydgoszcz, Toruń, Nakło nad Notecią, Szubin,

11 lokalizacji parkingów służących obszarowi funkcjonalnemu,

1327 miejsc parkingowych, w tym 62 miejsca parkingowe dla osób

niepełnosprawnych,

808,86 ton równoważnika CO2 – szacowany roczny spadek emisji gazów

cieplarnianych,

87,8 mln zł – wartość projektów,

54, 9 mln zł – dofinansowania UE.

Inwestycje Park&RideBydgosko-Toruński Obszar Funkcjonalny

Page 74: Znaczenie podejścia terytorialnego...Znaczenie podejścia terytorialnego w kształtowaniu jakości życia mieszkańców miejskich obszarów funkcjonalnych Dorota Wyszkowska Dorota

Supraśl

Dobrzyniewo

Duże

Czarna

Białostocka

Zabłudów

Wasilków

Choroszcz

Turośń

Kościelna

Juchnowiec

Kościelny

Łapy

Białystok

Inwestycje BOF w gospodarkę niskoemisyjną

2

Modernizacja

indywidualnych źródeł

energii;

Modernizacja oświetlenia

ulicznego;

Rozwój niskoemisyjnego

transportu zbiorowego i

rowerowego ;

Centrum przesiadkowe.

Źródło: opracowanie własne na podstawie wyników monitorowania Strategii ZIT BOF.

Wartość projektów: 196 mln zł

Dofinansowanie ZIT: 119 mln zł

Page 75: Znaczenie podejścia terytorialnego...Znaczenie podejścia terytorialnego w kształtowaniu jakości życia mieszkańców miejskich obszarów funkcjonalnych Dorota Wyszkowska Dorota

Wyniki modelowania miękkiego – JAKZ

2

Źródło: opracowanie własne na podstawie wyników modelowania miękkiego.

2

ˆ 0,2442 0,3669 0,1257 0,2257 0,2357 0,1085 0,3877

(0,0652) (0,0936) (0,0618) (0,0676) (0,0935) (0,0074) (0,0551)

0,9944

JAKZ GOSP RELS EDUK ZDRO ZANP SRLK

R

MOF JAKZ

WOF 1

KrOF 2

MOF P 3

WrOF 4

MOF O 5

OMGGS 6

ROF 7

BOF 8

MOF ZG 9

LOF 10

SOM 11

MOF GW 12

KOF 13

BTOF 14

AO 15

ŁOM 16

SCWS 17

Page 76: Znaczenie podejścia terytorialnego...Znaczenie podejścia terytorialnego w kształtowaniu jakości życia mieszkańców miejskich obszarów funkcjonalnych Dorota Wyszkowska Dorota

2

Wnioski

Kompleksowa ocena jakości życia wymaga podejścia dychotomicznego: w

zakresie analizy obiektywnej i subiektywnej, ponieważ wiele aspektów jakości

życia jest niemierzalnych.

Podejście terytorialne do kształtowania jakości życia, a także zaangażowanie

potencjału wewnętrznego to klucz do dynamicznego i zrównoważonego rozwoju

konkretnego obszaru.

Kapitał społeczny jest spoiwem rozwoju.

Problematyczny w badaniu jakości życia jest również dostęp do odpowiednio

długich szeregów czasowych danych statystycznych dostępnych na poziomie

gminy, które umożliwiłyby ich predykcję, a także brak dostępnych danych

agregowanych na poziomie MOF.

„Ludzie pracujący razem jako jedna grupa potrafią dokonać rzeczy,

których osiągnięcie nie śniło się nikomu z osobna”.

Franklin Delano Roosevelt

Page 77: Znaczenie podejścia terytorialnego...Znaczenie podejścia terytorialnego w kształtowaniu jakości życia mieszkańców miejskich obszarów funkcjonalnych Dorota Wyszkowska Dorota

Dorota Wyszkowska Dorota Perło

Urząd Statystyczny w Białymstoku Biuro Zarządu Stowarzyszenia Uniwersytet w Białymstoku Białostockiego Obszaru Funkcjonalnego

Uniwersytet w Białymstoku

[email protected] [email protected]

[email protected] [email protected]

29.11.2018 Warszawa