ZE ŚWIATA Wapień - skarb Chorwacji - RynekKamienia.pl · dług Natural Stone Denomination...

ZE ŚWIATA

Maj/Czerwiec | NR 26 | 3/2007

nowy Kamieniarz52www.nowykamieniarz.pl

ZE ŚWIATAZE ŚWIATA

Bezzaprawowe ściany kamienne i gro-by przykryte kamiennymi płytami na terytorium obecnej Chorwacji można

przypisać Iliryjczykom z czasów prehisto-rycznych. Z czasem na ziemie chorwackie dotarli Grecy, wprowadzając około 600 roku p.n.e. rzeźbiarstwo. Rzymianie zaczęli wydobywać kamień w Chorwacji jeszcze przed narodzinami Chrystusa. Amfiteatr w Puli w Istrii został zbudowany za życia Je-zusa Chrystusa. Pozostałości wspaniałego przykładu użycia kamienia w okresie rzym-skim możemy nadal podziwiać w pałacu Dioklecjana niedaleko Splitu, wybudowa-nym między 300 a 400 r. n.e. z białych wa-pieni z wyspy Brac i okolic Seget niedaleko Trogiru na Wybrzeżu Dalmatyńskim. Kamie-niołom wapienia Vinkuaran (Cava Romana) na południu Puli dostarczał kamienia do budowy rzymskiego amfiteatru. Kamienio-łom innego wapienia Kirmenjak w Orserze w Istrii był czynny w 568 roku n.e., gdy po-wstawały budynki w Wenecji. Ten twardy kamień był używany przez wieki do budowy fundamentów dla prawie wszystkich we-neckich zabytków. Wszystko to dzięki jego bardzo dobrym właściwościom fizycznym i mechanicznym, a szczególnie - odporności na słoną wodę. Do dnia dzisiejszego jest on stosowany w pracach renowacyjnych w Wenecji. Wspaniałą katedrę w Trogirze zbu-dowano w XIII wieku, używając kamienia z kamieniołomów Seget. W gotyckiej archi-tekturze w kontynentalnej części Chorwa-cji, na przykład katedrze Świętego Stefana w Zagrzebiu, głównie stosowano wapienie litotamniowe (powstałe z krasnorostów), wydobywane w południowo-zachodnich zboczach górskiego masywu Medvednicy. Słynne mury obronne Dubrownika były

Kamieniarstwo na Bałkanach

budowane od XIV do XVI wieku przy uży-ciu białych wapieni z kamieniołomów Kar-cula. Pomimo trwającego kilka miesięcy bombardowania miasta na przełomie 1991 i 1992 roku mury były uszkodzone tylko w niewielkim stopniu i od tamtego czasu zo-stały już odrestaurowane. Podejrzewa się, że kolumny Białego Domu w Waszyngtonie wzniesiono w 1824 roku z wapienia Veselje Unito z wyspy Brac. Ogromnych ilości wa-pieni Seget użyto do budowy memoriału Vimy Ridge (pamięci Kanadyjczyków zabi-tych podczas I wojny światowej) w Arras w północnej Francji, powstałego między 1925 a 1936 rokiem. W dzisiejszych czasach mie-szane miejscowe wapienie są coraz częściej zastępowane importowanymi marmurami i granitami z całego świata.

PrZEmysł obEcnIEObecnie w Chorwacji jest dopuszczonych

do eksploatacji 99 złóż, na których zazwy-

czaj znajduje się jeden lub dwa kamienioło-my. Wydobyciem zajmuje się około 50 firm, zarejestrowanych jako zakłady górnicze albo indywidualni rzemieślnicy. Według da-nych Ministerstwa Ekonomii, Pracy i Przed-siębiorczości, zasoby kamienia naturalnego w Chorwacji szacowane są na 20 milionów m sześc. W 1997 złoża oszacowano na 3,5 miliona m sześc. Trudno oszacować udzia-ły w rynku obecnej w branży szarej strefy. Bieżące wydobycie surowych bloków ka-miennych w Chorwacji to około 220 000 ton (85 000 m sześc. rocznie). Krajowa pro-dukcja płyt i paneli to około 1-1,2 miliona m sześc. Eksport skał węglanowych stopniowo wzrasta i wkrótce osiągnie wartość 15 mln dolarów rocznie. Eksport skał krzemionko-wych jest szacowany na ok. 250 tys. dolarów . Tymczasem warość importu np. granitu wynosi ok. 5 milionów dolarów, a marmuru – ok. 750 tys. dolarów.

Wapień - skarb Chorwacji

Widok ogólny kamieniołomu firmy Jadrankamen na wyspie Brac

ZE ŚWIATA




PrZysZłoŚćWiększość chorwackich firm branży ka-

mieniarskiej wykazuje wielkie zaintereso-wanie wzrostem produkcji i obróbki kamie-nia na potrzeby budownictwa krajowego i eksportu.

Obecnie w Chorwacji wydano ponad 70 pozwoleń na eksploatację nowych złóż. Spośród 50 firm, które otrzymały koncesje, ponad 30 interesuje się wydobyciem kamie-nia z nowych złóż w nieokreślonej przyszło-ści. Szacuje się, że małych firm zajmujących się obróbką kamienia, w szczególności na-grobkarstwem, jest ponad 600. Zazwyczaj znajdują się one w pobliżu miast, w niektó-rych pracuje nawet 40 osób.

Biorąc pod uwagę geologię, zapasy, po-tencjał sprzedaży na rynku krajowym i za-granicznych slabów, bloków i gotowych produktów, kamień naturalny reprezentuje bardzo ważne źródło kopalin niemetalur-gicznych teraz i dla przyszłych pokoleń. Obecnie to 22 proc. całkowitej wartości rynku surowców mineralnych w Chorwacji. Liczne kamieniołomy powinny być gotowe dostarczyć surowiec na naprawę, odnowie-nie i prace konserwcyjne niesamowitego dziedzictwa narodowego, które ma zna-

czącą wartość kulturalną i ekonomiczną. Określanie i odkrywanie pierwotnego typu kamienia jest istotną częścią renowacji.

LokALIZAcjA źródEłHandlowe złoża dekoracyjnych wapieni

znajdują się głównie na wybrzeżach Chor-wacji, w środkowej i południowej Dalmacji, szczególnie na wyspach Brac, Hvar i Korcula, a także na obszarach Lika i Velebit. Na pół-nocy poważne zasoby znajdują się w Istrii. Jest to charakterystyczny wapień jurajski, kredowy i z okresu paleogenu. W środkowej części Chorwacji, od Gorskiego Kotaru aż po Zagorje, wzgórza Moslaviny i góry Slawonii, złoża wapienia naturalnego są znikome, co jest geologicznie niezrozumiałe. Występują tam węglany są z różnych okresów - triasu, dolnej jury, górnej kredy, miocenu i innych. Obecnie wydobycie prowadzi się spora-dycznie, a uzyskany kamień wykorzystuje się do restauracji zabytków i prac konser-wacyjnych. Częściej zamiast cegieł stosuje się kamień budowlany, wykorzystywany w budowie domów, ogrodzeń oraz dróg.

Złoża skał magmowych w Chorwacji są znikome, a eksploatacji nie prowadzi się z powodów ekonomicznych. Próby wzno-wienia wydobycia zakończono na początku wojny domowej w 1991 roku. Dotyczy to lokalnych granitów, gnejsów i łupków ila-stych. Na potrzeby prac konserwatorskich prowadzi się w niewielkim zakresie wydoby-

cie diabazów, szczególnie gruboziarnistych (dolerytów), dawniej używanych w budow-nictwie. Obecnie ich rolę przejęły importo-wane granity.

EdukAcjA I TrEnIngW Chorwacji kamieniarze kształceni są

na różnych poziomach. Na poziomie akade-mickim wydobycia i inżynierii geologicznej kształci się na Uniwersytecie w Zagrzebiu, na Wydziale Górnictwa, Geologii i Inżynierii Naftowej. Bardzo istotna w procesie kształ-cenia jest sieć placówek na poziomie szkoły średniej w Varazdinie, Zagrzebiu, i Pusisce na wyspie Brac. W renomowanej na skalę europejską szkole w Pusisce umiejętności rzeźbiarskich i procesów przetwarzania ka-mienia uczy się w sposób tradycyjny.

głóWnI ProducEncI

W Chorwacji ponad 90 proc. produkcji su-rowych bloków znajduje się w czterech fir-mach - Kamen, Jadrankamen, PGM Ragusa i Gric 3 Ltd.

Kamen Trg Slobode 2, 52000 Pazin www.kamen-pazin.hre-mail: [email protected].: +385 52 624 242fax: +385 52 624 441Kamen wydobywa 10 różnych rodzajów

Kolumny z Rosso Dalmatia w kościele Gospa Sinjska

Podziemne wydobycie w kamieniołomie Kanfanar należącym do Kamen Pazin

ZE ŚWIATA




nAZWA kAmIEnIA(TrAdycyjnA nAZWA)

rodZInA PETroLogIcZnA TyPoWy koLor mIEjscE PochodZEnIA

AdrIA grIgIo mAchIATo WAPIEń doLomITycZny sZAry nAkrAPIAny sIvAc (PucIscA, WysPA brAc)

AdrIA grIgIo unITo WAPIEń doLomITycZny sZAry mILovIcA (sPLITskA, WysPA brAc)

AdrIA grIgIo vEnATo WAPIEń doLomITycZnysZAry Z cIEmnosZAry-

mI żyłkAmIsIvAc (PucIscA, WysPA brAc)

ALkAsIn WAPIEń żółTAWocZEWonAWy rAdosIcI (sInj, dALmAcjA)

doLIT WAPIEń żółTAWosZAry doLIT (donjI doLAc, dALmAcjA)

drAcEvIcA WAPIEń doLomITycZny żółTAWy drAcEvIcA (nErEZIscA, WysPA brAc)

FAnTAZIjA WAPIEń brEkcjoWy sZAry FAnTAZIjA (donjI doLAc, dALmAcjA)

groZnjAn WAPIEń żółTAWy groZnjAn (bujE, IsTrIA)

IsTrAnkA WAPIEń brąZoWAWy IsTrAnkA (LuPogLAv, IsTrIA)

jAdrAn ZELEnI WAPIEń ZIELonkAWosZAry PuTIsIcI (donjI doLAc, dALmAcjA)

kAnFAnAr WAPIEń żółTy kAnFAnAr (kAnFAnAr, IsTrIA)

kIrmEnjAk WAPIEńod koŚcI słonIoWEj do

sZArEgokIrmEnjAk (vrsAr, IsTrIA)

LucIjA WAPIEń sZAry, cIEmnosZAry LucIjA (bujE, IsTrIA)

mArIcI ZLEPIEnIEc WAPIEnny różoWAWosZArAWy mArIcI (obrovAc, dALmAcjA)

muLTIkoLor ZLEPIEnIEc WAPIEnny sZAry, mIEsZAny rAdosIcI (sInj, dALmAcjA)

nEgrIs FIorITA WAPIEńcZArny Z bIAłymI

musZLAmITrILj (sInj, dALmAcjA)

okLAd doLomIT brEkcyjny sZAry okLAd (sELcE, WysPA brAc)

PLAnIk WAPIEń żółTAWosZAry PLAnIk (LuPogLAv, IsTrIA)

PLAno WAPIEń żółTAWy PLAno (TrogIr, dALmAcjA)

rAsoTIcA WAPIEń brąZoWy ZAgAnj doLAc (sumArTIn, WysPA brAc)

rAsoTIcA-c WAPIEń brąZoWy ZAgAnj doLAc (sumArTIn, WysPA brAc)

romAnovAc WAPIEń brEkcjoWy cZErWony, sZArAWy romAnovAc (obrovAc, dALmAcjA)

rosALIT ZLEPIEnIEc WAPIEnny ZAróżoWIony, różoWy PAkovo sELo (drnIs, dALmAcjA)

sAn AnTonIo WAPIEń żółTAWy humAc (LumbArdA, WysPA korcuLA)

sAn gIorgIo-E WAPIEń doLomITycZny sZArAWy gLAvE (sELcA, WysPA brAc)

sAn gIorgIo-W WAPIEń doLomITycZny sZArAWy gLAvE (sELcA, WysPA brAc)

sEgET WAPIEń bIAły sEgET (TrogIr, dALmAcjA)

sELInA WAPIEń żółTy sELInA (LovrEc, IsTrIA)

vALTurA FIorITo WAPIEń żółTAWy vALTurA (PuLA, IsTrIA)

vALTurA unITo WAPIEń żółTAWy vALTurA (PuLA, IsTrIA)

vEsELjE FIorITo WAPIEń bIAłAWy PunTA (PucIscA, WysPA brAc)

vEsELjE unITo WAPIEń bIAłAWy PunTA (PucIscA, WysPA brAc)

vEsELjE unITo A WAPIEń bIAłAWy kuPInovA (PucIscA, WysPA brAc)

vInIcIT WAPIEń sZAry vInIcA (vArAZdIn, ZAgorjE)

vInkurAn FIorITo WAPIEń bIAły vInkurAn (PuLA, IsTrIA)

vInkurAn sTATuArIo WAPIEń bIAły vInkurAn (PuLA, IsTrIA)

vIsocAnI WAPIEń bIAłAWożółTAWy vIsocAnI (dubroWnIk, dALmAcjA)

vrnIk WAPIEń bIAłAWożółTAWy vrnIk (WysPA vrnIk)

vrsInE WAPIEń żółTAWy vrsInE (TrogIr, dALmAcjA)

ZEcEvo WAPIEń doLomITycZny sZArAWy ZEcEvo (sELcA, WysPA brAc)

kamienia naturalnego, głównie w Istrii i częściowo na południu Dalmacji. Produkty, przede wszystkim płyty i panele, są sprze-dawane na obszarze całego kraju i za grani-cą. Roczna produkcja firmy to około 60 tys. ton (dane za 2006).

Jadrankamen21412 Puciscawww.jadrankamen.hr e-mail : [email protected] tel.: +385 21 633 304, +385 21 344 500 fax: +385 21 633 188 Podobnie jak Kamen Jadrankamen wydoby-wa 10 rodzajów kamienia. W produkcji do-minują slaby i panele sprzedawane zarówno w kraju, jak i za granicą.

PGM RagusaObala Stjepana Radica 25, 20000 Dubrovnik www.pgm-ragusa.hre-mail: [email protected] tel.: +385 20 356 534 fax: +385 20 356 516. PGM wydobywa surowe bryły, produkuje płyty i płytki oraz kostki brukowe.

Gric 3Karinska cesta 20, 23420 Benkovac www.gric-3.hre-mail [email protected].: +395 23 681 373fax +385 23 684 405Firma znana również jako Kamen Benko-vac, wydobywa bryły, przetwarza i pro-dukuje płytki z kamienia naturalnego, na które wzrasta zapotrzebowanie na rynku zagranicznym. Niedaleko firmy znajduje się również 10 mniejszych przedsiębiorstw pro-dukujących i przetwarzających wapienie z okresu paleogenu.

SpregaSmiljanićeva 2, 21000 Splitwww.sprega-split.come-mail: [email protected].: +385 21 460 011fax: +385 21 461 016To konsorcjum czterech mniejszych firm prywatnych - Kavadur, Pasarin, Adriakamen i Silit. Roczna sprzedaż kamienia to około 6250- 7500 ton. Szczegóły można znaleźć na stronie internetowej.

Wykaz kamieni wydobywanych na terenie Chorwacji

ZE ŚWIATA




Ostatnio opublikowano nowy atlas gór-niczy, który zawiera listę wszystkich firm kraju posiadających kamieniołomy i wydo-bywających bloki kamienia naturalnego. W atlasie można znaleźć nazwy firm, adresy, kody pocztowe, numery telefonów i faksów, nazwiska dyrektorów, nazwy rejonów i ob-szarów wydobywania. Wydawcą jest Sprin-ger Business Media Croatia Inc., Bosutska 9, Zagreb, Croatia, tel.: +385 1 63 11 800, fax: +385 1 63 11 810. Najważniejsze chorwackie kamienie naturalne są zarejestrowane we-dług Natural Stone Denomination Criteria HRN EN 12440 2001. Ten standard to jedna z europejskich norm dotyczących produktów z kamienia naturalnego, zawierająca termi-nologię, metody testowania i określająca standardy produktów.

Oprócz kamieni umieszczonych w po-wyższej tabelce jest jeszcze 25 rodzajów naturalnego kamienia, które nie zostały tu wymienione. Większość z nich jest podob-na do tych na liście. Niektóre z nich, bardzo atrakcyjne wizualnie, są wydobywane w małych ilościach. Jednym z tej różnorod-ności jest Rosso Dalmatia z okolic Drnis,

na północy Siberniku. Jest to czerwonawy, stylowy wapień zawierający skamieniałości jednokomórkowych otwornic (foraminife-ra), przypominający wyglądem i właściwoś-ciami wapień brekcyjny. Niektóre spękania przecinające jednorodne bryły wymagają żywicowania, po czym znajdują zastoso-wanie w wystroju wnętrz. Po zakończeniu

procesu koncesyjnego ruszają tam trzy ka-mieniołomy. #

Raport prof. dr hab. Ivana Tomasica z Wy-działu Górnictwa, Geologii i Inżynierii Naf-towej Uniwersytetu w Zagrzebiu; opraco-wanie: Paul Daniel; tłumaczenie Alicja Komorowska

Budynek Banca Lombarda we włoskiej Bresci, którego fasada wykonana została z wapienia Kanfanar

ZE ŚWIATA Wapień - skarb Chorwacji - RynekKamienia.pl · dług Natural Stone Denomination...

Documents

Transcript of ZE ŚWIATA Wapień - skarb Chorwacji - RynekKamienia.pl · dług Natural Stone Denomination...