ZDROWIE PUBLICZNE… o czym mówimy - ipnz.ur.edu.plipnz.ur.edu.pl/files/Materialy_wyklady/zp co to...

30
Prof. dr med. Paweł Januszewicz ZDROWIE PUBLICZNE… o czym mówimy ?

Transcript of ZDROWIE PUBLICZNE… o czym mówimy - ipnz.ur.edu.plipnz.ur.edu.pl/files/Materialy_wyklady/zp co to...

Prof. dr med. Paweł Januszewicz

ZDROWIE PUBLICZNE… o czym mówimy ?

PLAN PRACY

• Kto wykłada ?

• Najważniejsze elementy edukacji

• Praca własna – o pożytkach z nauki języków…

• Sprawdzian wiadomości

Prof. dr med. Paweł Januszewicz

• Specjalista zdrowia publicznego, pediatrii, medycyny farmaceutycznej

• Wieloletni dyrektor CZD i konsultant krajowy w dziedzinie pediatrii

• aktualnie Dyrektor ds. Nauki w Narodowym Instytucie Leków w Wa-wie, specjalistyczna praktyka prywatna, autor audycji TV w Polsat News

• Autor ponad 120 publikacji naukowych

• Pasje: kino, auta, żagle i parę innych

NAJWAŻNIEJSZE ELEMENTY EDUKACJI

• Wykłady autorskie• Wykłady wg szczegółowego programu• Ćwiczenia praktyczne• Case studies • Praca własna• „Dlaczego studiuję zdrowie publiczne ?”

– anonimowo i szczerze !!!(dotyczy kierunku ZP)

Zdrowie publiczne vs medycyna

• Dotyczy populacji

• Etyka pracy jest pochodną troski o człowieka

• Nacisk na zapobieganie chorobom i promocję zdrowia w populacji

• Dotyczy pojedynczego człowieka

• Etyka „osobowa” – ale też w kontekście socjalnym

• Diagnoza, leczenie i opieka nad pojedynczym pacjentem

≠ 1

Zdrowie publiczne vs medycyna

• Paradygmat: interwencje nakierowane na środowisko, ludzkie zachowania i styl życia oraz na opiekę medyczną

• Różne wykształcenie i specjalizacje

• Specjalizacja: metody analityczne (epidemiologia); populacje (zdrowie w miejscu pracy); problemy niezależne (zdrowie środowiska, żywienie)

• Paradygmat: prawie wyłącznie opieka medyczna

• Wykształcenie medyczne +ścisła specjalizacja

• Specjalizacja: wg organów (kardiologia), wg grup pacjentów (pediatria), wg technologii (radiologia)

Zdrowie publiczne vs medycyna

• Oś główna: nauki o życiu, zagrożenia dla zdrowia populacji, badania rozciągnięte pomiędzy laboratorium i terenem

• Oś główna: nauki biologiczne, stymulowane potrzebami pacjentów, badania rozciągnięte pomiędzy laboratorium a łóżkiem pacjenta

/

Zdrowie publiczne vs medycyna

• Metody ilościowe i nauka o populacji głównym narzędziami analizy i kształcenia

• Nauki socjalne i problematyka nauk politycznych jako integralna część edukacji

• Metody ilościowe: rosnące znaczenie, ale aktualnie udział niewielki

• Nauki socjalne: wyłącznie jako dodatkowa edukacja

Zdrowie publiczne: główne wartości

• Zdrowie jest fundamentalnym prawem każdego człowieka

• Odpowiedzialność za polepszenie i ochronę zdrowia wszystkich populacji (zwłaszcza dzieci, starszych, biednych i porzuconych)

• Nacisk na prewencję + działanie wielopłaszczyznowe w odpowiedzi na pojawiające się nowe wyzwania stojące przed praktykami i badaczami (determinanty chorób, ryzyko, jakość i funkcjonowanie ochrony zdrowia, wpływ na politykę)

Zdrowie publiczne: główne wartości

• Dostarczanie informacji promujących zdrowie i uposażających osobę w zdolność podejmowania decyzji istotnych dla dobrego zdrowia

• Badania naukowe i edukacja powinny przekraczać lokalne granice - zdrowie jest problemem globalnym

• Instytucje zdrowia publicznego są po to, aby służyć zaś ich badacze i pracownicy powinni podążać za najlepszymi standardami

Uniwersytet i zdrowie publiczne

• Rozwój dyscypliny poprzez: odkrycia, nauczanie i komunikację

Odkrycia: poszerzenie wiedzy poprzez badania naukowe;

Nauczanie uniwersyteckie: reprodukowanie wyników badań własnych i innych;

Komunikacja: zamiana wiedzy w komunikat zrozumiały i „poruszający” dla społeczeństwa, polityków i lekarzy

Uniwersytet i zdrowie publiczne

• Pole pracy: wiele dyscyplin (biologia, socjologia, psychologia, prawo, matematyka, media, antropologia)

• Ciągła konfrontacja najbardziej palących problemów (choroby układu krążenia, nowotwory, otyłość, etc.) nie tylko pod kątem wiedzy biologicznej, genetyki ale również ocena wpływu stosunków społecznych, polityki, etc.

• Lepsze zrozumienie – lepsza informacja !

Teorie zachowańHealth Belief Model Hochbaum, Becker, Green

OPIS

Wyjaśnia zachowania związane ze zdrowiem, dlaczego ludzie mogą akceptować działania zapobiegawcze lub adoptować „zdrowe zachowania”

DZIAŁANIE

Służy do badania zachowań, może być stosowana w edukacji

Teorie zachowańSelf – Efficacy Bandura, Adams, Beyer

OPIS

Ludzie o wiele chętniej akceptują zachowania pro-zdrowotne, jeśli są przekonani, iż mogą to zrobić

DZIAŁANIE

Nowe działanie powinno dać ludziom pewność budowania nowych przyzwyczajeń małymi etapami – krok po kroku. Trzeba im dać wiele „małych sukcesów” w procesie wywoływania zmiany zachowań

Teorie zachowańLocus of Control Theory Wollston

OPIS

Ludzie, którzy wierzą, iż są w stanie kontrolować własny stan zdrowia są bardziej chętni do zmiany zachowań w obliczu nowych faktów naukowych; odwrotność też jest prawdopodobna

DZIAŁANIE

Ludziom, którzy nie wierzą we własną zdolność kontroli stanu własnego zdrowia potrzebne jest wsparcie – np. programami edukacji zdrowotnej

Teorie zachowańCognitive Dissonance Theory Festinger, Lewin

OPIS

Wysoki poziom poczucia własnego nieszczęścia (dysonansu) może w większym stopniu prowadzić do zmiany zachowań; teoria podkreśla gotowość do zmian i pokazuje, w jaki sposób obniżyć szansę „nawrotu”

DZIAŁANIE

Zaprojektuj działanie, które „sprzyja” poczuciu własnego nieszczęścia; aby zapobiec „nawrotom” spróbuj jednak utrzymywać niski poziom dysonansu

Teorie zachowańDiffusion Theory Rogers, Shoemaker, Preston

OPIS

Niektórzy ludzie wcześniej przyjmują nowe zachowania, inni później. Ci, którzy robią to wcześniej wpływają na pozostałych –dotyczy zbiorowisk i populacji

DZIAŁANIE

Sprzyjaj ludziom wcześniej adoptującym nowe zachowania, interwencje powinny być zgodne z ich przekonaniami, wartościami oraz z układem sił społecznych

Teorie zachowańStages of Readiness Prochaska

OPIS

Każdy przechodzi przez kolejne etapy gotowości do zaakceptowania i utrzymania nowego zachowania pro-zdrowotnego. Interwencja działa najlepiej wtedy, gdy „trafia” we właściwy etap.

DZIAŁANIE

Zaprojektuj działania „wpisujące się” w dany etap gotowości w populacji; jeśli są obecne różne etapy -poziomy, interwencja musi składać się z wielu różnych przekazów.

Teorie zachowańAdult Education Theories Bruner, Bradford, Coleman

OPIS

Główne działanie dorosłych to rozwiązywanie i zarządzanie własnymi problemami –interesują się wyłącznie „samo-spełnieniem”. Dorośli potrzebują aktywnego uczestnictwa, są mniej zainteresowani w faktach dotyczących zdrowia, traktowanego jako podmiot działania

DZIAŁANIE

Zaprojektuj edukację, która zawiera rozwiązanie problemu związanego ze zdrowiem, mniej mów o innych zagadnieniach. Pomnażaj doświadczenie praktyczne. Nauczaj poprzez demonstrację, dyskusję i przykłady

INNE PRZYKŁADOWE ROZWAŻANIA

• Czy sposób odżywiania ma związek z nierównościami w zdrowiu?

• Globalne zdrowie publiczne w erze super szybkich technologii informatycznych

• Co napędza priorytety w wydatkach na zdrowie?

• „Healthy-user bias” – co to jest ?

• Czy „zero” jest idealnym wskaźnikiem zgonów ?

• Oraz wiele innych….

TEMATY

• Media a zdrowie publiczne

• EBPH czyli zdrowie publiczne oparte na faktach

• Zdrowie populacji

• Otyłość – epidemia XXI wieku

• Jak się zdrowo starzeć ?

• Zdrowie kobiety

• Leki a zdrowie publiczne

JAK SZUKAĆ RZETELNEJ INFORMACJI ?

• jeden z najpoważniejszych problemów….• studia, praca, samokształcenie ustawiczne• media - błędy, zniekształcenia: 10 – 50% !• Internet : tylko gdy jasne kryteria oceny – a

więc strony towarzystw naukowych, czasopism medycznych, uznanych organizacji rządowych i pozarządowych

NIEZBĘDNA ZNAJOMOŚĆ !

• „Zdrowie - UE”: unijny portal ZDROWIE ; adres:

http://ec.europa.eu/health-eu/index_pl.htm

• Problemy szczegółowe: lista szczegółowa z w/wportalu

• Jeden wybrany podręcznik polski

• Dla entuzjastów: risk communication strategies, optimistic bias, socjologia i zdrowie publiczne, etc.

Lista szczegółowa z portalu UE

• Moje Zdrowie – całość

• Mój Tryb Życia – sposób odżywiania, alkohol, pożycie seksualne

• Moje Środowisko – wpływ środowiska na zdrowie, zdrowie w pracy

• Problemy ze Zdrowiem - rak, choroby krążenia, grypa, zdrowie psychiczne

• Zdrowie w UE – wskaźniki zdrowotne

DETERMINANTY ZDROWIA

Prof. dr med. Paweł Januszewicz