Zastosowanie studium przypadku w pracy...

36
Zastosowanie studium przypadku w pracy doktorskiej Dr Piotr Zaborek

Transcript of Zastosowanie studium przypadku w pracy...

Zastosowanie studium przypadku w pracy

doktorskiej

Dr Piotr Zaborek

Plan prezentacji:

1. Prezentacja rzeczywistych problemów metodologicznych związanych z przygotowaniem pracy doktorskiej

2. Dylemat związany z wyborem metody badawczej: analiza dostępnych alternatyw i charakterystyka podjętych decyzji

3. Opis metody studium przypadku zastosowanej w pracy doktorskiej

4. Prezentacja technik wykorzystanych w celu podniesienia wiarygodności uzyskanych wyników badań

5. Zwięzła charakterystyka przebiegu procesu badawczego i jego najistotniejszych rezultatów

2

Problem badawczy pracy doktorskiej

• Czy wykorzystanie technologii internetowych zwiększa efektywność przedsiębiorstw produkcyjnych? został podzielony na trzy komponenty:

– Czy technologie internetowe wywołują zauważalny wzrost

efektywności mierzony za pomocą zysku operacyjnego, czy

też skutek ten ujawnia się jedynie na poziomie

szczegółowych mierników kosztów i przychodów?

– Na jakie źródła przychodów i kosztów oddziałują różne

rodzaje technologii internetowych?

– Jakie wewnętrzne i zewnętrzne czynniki wpływają na siłę i

kierunek związku pomiędzy stosowanymi technologiami

internetowymi a efektwynością przedsiębiorstw

produkcyjnych? 3

Sposób zoperacjonalizowania podstawowych pojęć

• 25 zastosowań technologii internetowych w trzech podkategoriach: publicznie dostępnych stronach WWW (9); intranecie (7) oraz ekstranecie (9)

Technologie internetowe

• Relacja uzyskanych wyników do zastosowanych nakładów mierzona współczynnikiem rentowności operacyjnej sprzedaży

Efektywność

4

Studium przypadku to metoda badawcza charakteryzująca się następującymi cechami:

- ma charakter badania jakościowego

- zazwyczaj obejmuje od jednego do kilkunastu przypadków

- badanymi przypadkami mogą być organizacje, programy, wydarzenia, ludzie itp.

- wykorzystuje jednocześnie wiele źródeł informacji

- dotyczy stosunkowo złożonych problemów badawczych, gdzie przedmiotem analizy jest znaczna liczba zmiennych

5

Rozważane alternatywne podejścia badawcze

Problem badawczy

Metoda ilościowa

(badanie sondażowe

menedżerów polskich firm

produkcyjnych)

Metoda jakościowa

(wielokrotne studium

przypadku)

Metoda ilościowa

uzupełniona technikami

jakościowymi (sondaż oraz

wywiady pogłębione i fokusowe)

6

Podstawowe różnice pomiędzy badaniami jakościowymi i ilościowymi

Badania jakościowe

Badania ilościowe

Cel Zazwyczaj tworzenie teorii zgodnie z zasadą indukcji

Zazwyczaj weryfikacja teorii zgodnie z zasadą dedukcji

Liczba badanych przypadków

Od jednego do kilkunastu Kilkaset

Metoda doboru jednostek do próby

Dobór celowy Dobór losowy

Sposób gromadzenia danych

Elastyczny, zazwyczaj z wielu źródeł

Silnie ustrukturyzowany, zwykle jedno źródło

Analiza danych Rzadko stosuje się techniki statystyczne

Techniki statystyczne stanowią podstawowy sposób analizy

Generalizacja Analityczna Statystyczna 7

Najważniejsze zalety metody studium przypadku i sondażu:

Jest szczególnie użyteczne przy

analizie współczesnych badaczowi zjawisk występujących w ich

naturalnym otoczeniu, szczególnie gdy granice między

badanym zjawiskiem a otoczeniem nie są ostre

Jest użytecznym podejściem badawczym gdy duża złożoność problemu badawczego utrudnia stworzenie ustandaryzowanego narzędzia badawczego oraz gdy dane niezbędne do analizy poszczególnych jednostek badawczych zawarte są w wielu źródłach

Jest odpowiednie dla projektów badawczych, w których próbuje się wyjaśnić mechanizmy i skutki pewnych zjawisk.

Studium przypadku

Jest preferowany w stosunku do innych metod gdy celem badawczym jest opisanie częstości występowania danego zjawiska lub formułowanie prognoz

Jest powszechnie akceptowany przez naukowców w naukach o zarządzaniu i ekonomii jako podejście dające trafne i rzetelne wyniki

Podstawowym sposobem analizy pozyskanych danych są ściśle ustandaryzowane techniki statystyczne, co czyni analizę relatywnie prostą i szybką.

Sondaż

8

Przesłanki przemawiające za użytecznością wielokrotnego studium przypadku:

• Zgodnie z opinią części autorów wykorzystanie metod ilościowych w

badaniu technologii internetowych może sprzyjać wystąpieniu

paradoksu produktywności

• W angielskojęzycznej literaturze naukowej studium przypadku jest

nierzadko wykorzystywane jako podstawowa metoda w badaniu

problematyki wdrażania i stosowania systemów informatycznych w

przedsiębiorstwach

• Najbardziej zaawansowane technologie internetowe (extranet) były

wykorzystywane przez bardzo mały odsetek przedsiębiorstw

produkcyjnych (3-4%), co znacząco utrudnia stosowanie technik

doboru losowego

• Badanie pilotażowe kwestionariusza przewidzianego do wykorzystania

w badaniach sondażowych wykazało odmienne rezultaty w stosunku

do tych uzyskanych poprzez analizę innych źródeł danych w tych

samych przedsiębiorstwach 9

• W oparciu o cechy problemu badawczego oraz

czynniki sytuacyjne, jako podstawowa metoda

badawcza wybrane zostało wielokrotne

studium przypadku

• Decyzja o wyborze pomiędzy pojedynczym a

wielokrotnym studium przypadku jest

najważniejszą determinantą określającą

wszystkie istotne aspekty podejścia

badawczego

10

Pojedyncze czy wielokrotne studium przypadku? • Pojedyncze przypadki bywają badane gdy:

1) stanowią krytyczny test pewnej ściśle zdefiniowanej teorii,

2) opisują tak rzadkie zjawisko, że każdy jego przypadek jest godny opisania i udokumentowania ,

3) reprezentują zjawisko, które jest trudno dostępne dla badania naukowego

4) ten sam przypadek jest studiowany w wielu momentach czasu,

5) Pojedynczy przypadek pełni rolę badania pilotażowego przez realizacją bardziej złożonych badań

We wszystkich pozostałych sytuacjach lepszym rozwiązaniem jest zazwyczaj wielokrotne studium przypadku

11

Kompletny plan badań metodą studium przypadku powinien obejmować 5 elementów:

5. Kryteria interpretacji wyników

Powinny precyzyjnie określać kiedy hipotezę można przyjąć a kiedy należy ją odrzucić..

4. Techniki analityczne

Zawierają szczegółowe wskazówki określające w jaki sposób dane empiryczne powinny być wykorzystywane w weryfikacji hipotez. Mogą obejmować: dopasowanie wzorców, budowanie wyjaśnień oraz analizę szeregów czasowych.

3. Jednostki analizy

Definicja podstawowych obiektów badania obejmująca zakres przedmiotowy, przestrzenny i czasowy. Mogą to być osoby, grupy, organizacje, polityki i programy. Wyznacza granice dla procesu gromadzenia i analizy danych.

2. Hipotezy studium przypadku

Ukierunkowują uwagę na najważniejsze elementy badania, które powinny być przedmiotem empirycznej weryfikacji, wskazują również jakie informacje są potrzebne i gdzie ich szukać.

1. Problem badawczy

Określa zakres badań. Pomaga zdecydować czy studium przypadku jest najlepszym podejściem badawczym.

12

Projekt badań na potrzeby pracy doktorskiej: hipotezy studium przypadku

H.1 Zastosowanie technologii internetowych w informacyjnym wymiarze obsługi klienta wpływa na obniżenie kosztów obsługi klientów.

H.2 Zastosowania technologii internetowych w transakcyjnym wymiarze obsługi klienta wpływa na obniżenie kosztów transakcji sprzedaży.

H.3 Zastosowanie technologii internetowych w informacyjnym i transakcyjnym wymiarze obsługi klienta wpływa na zwiększenie przychodów ze sprzedaży

H.4 Zastosowanie technologii internetowych w informacyjnym wymiarze współpracy z partnerami handlowymi wpływa na obniżenie kosztów obsługi dostawców.

H.5 Zastosowane technologii internetowych w transakcyjnym wymiarze współpracy z partnerami handlowymi wpływa na obniżenie kosztów realizacji transakcji zakupu.

H.6 Zastosowane technologii internetowych na wewnętrzne potrzeby zarządzania przedsiębiorstwem wpływa na obniżenie kosztów wewnętrznej komunikacji w firmie.

H.7 Zastosowanie technologii internetowych w przedsiębiorstwie wpływa na wzrost kosztów związanych z amortyzacją infrastruktury informatycznej oraz wykorzystaniem usług obcych.

H.8 Zastosowanie technologii internetowych w przedsiębiorstwie wpływa na spadek kosztów związanych z wielkością funduszu płac pracowników.

H.9: Siła wpływu technologii internetowych na efektywność przedsiębiorstwa zależy od grupy czynników związanych z wewnętrzną specyfiką danego przedsiębiorstwa oraz charakterystyką mikro-otoczenia, w którym funkcjonuje.

P

r

z

y

c

h

o

d

y

U

w

a

r

u

n

k

o

w

a

n

i

a

K

o

s

z

t

y

13

Projekt badań na potrzeby pracy doktorskiej: hipotezy studium przypadku

H.1 Zastosowanie technologii internetowych w informacyjnym wymiarze obsługi klienta wpływa na obniżenie kosztów obsługi klientów.

H.2 Zastosowania technologii internetowych w transakcyjnym wymiarze obsługi klienta wpływa na obniżenie kosztów transakcji sprzedaży.

H.3 Zastosowanie technologii internetowych w informacyjnym i transakcyjnym wymiarze obsługi klienta wpływa na zwiększenie przychodów ze sprzedaży

H.4 Zastosowanie technologii internetowych w informacyjnym wymiarze współpracy z partnerami handlowymi wpływa na obniżenie kosztów obsługi dostawców.

H.5 Zastosowane technologii internetowych w transakcyjnym wymiarze współpracy z partnerami handlowymi wpływa na obniżenie kosztów realizacji transakcji zakupu.

H.6 Zastosowane technologii internetowych na wewnętrzne potrzeby zarządzania przedsiębiorstwem wpływa na obniżenie kosztów wewnętrznej komunikacji w firmie.

H.7 Zastosowanie technologii internetowych w przedsiębiorstwie wpływa na wzrost kosztów związanych z amortyzacją infrastruktury informatycznej oraz wykorzystaniem usług obcych.

H.8 Zastosowanie technologii internetowych w przedsiębiorstwie wpływa na spadek kosztów związanych z wielkością funduszu płac pracowników.

H.9: Siła wpływu technologii internetowych na efektywność przedsiębiorstwa zależy od grupy czynników związanych z wewnętrzną specyfiką danego przedsiębiorstwa oraz charakterystyką mikro-otoczenia, w którym funkcjonuje.

W

n

ę

t

r

z

e

K

l

i

e

n

c

i

D

o

s

t

a

w

c

y

Wszystkie obszary

14

Projekt badań na potrzeby pracy doktorskiej: jednostki badawcze

•Przedsiębiorstwa produkcyjne średnich i dużych rozmiarów (zatrudniające ponad 50 pracowników), działające w obszarze B2B, zróżnicowane pod względem wykorzystywanych technologii internetowych

Definicja jednostek

badawczych

•6 przedsiębiorstw, wśród nich 2 wykorzystujące wyłącznie publicznie dostępne strony internetowe, 2 z wdrożonym intranetem oraz 2 wykorzystujące elementy extranetu

Liczba jednostek badawczych

•Spełniające określone powyżej kryteria dotyczące wielkości, obszaru działania i wykorzystywanych rozwiązań internetowych

•Zapewniające szeroki dostęp do wewnętrznych źródeł danych

Kryteria doboru

15

Przedsiębiorstwa przebadano przy wykorzystaniu danych pochodzących od wielu wewnętrznych źródeł informacji,

co zobrazowano na rysunku:

Obserwacja i analiza systemu informatycznego przedsiębiorstwa

Seria wywiadów pogłębionych z pracownikami

Badanie dokumentów wewnętrznych

przedsiębiorstwa

Dodatkowe pytania wysyłane

wybranym rozmówcom

pocztą elektroniczną

Proces gromadzenia danych w

każdym z przedsiębiorstw

16

Projekt badań na potrzeby pracy doktorskiej: techniki analizy

•Metoda dedukcyjna silnie oparta na istniejącej teorii (wykorzystanej do stworzenia zespołu hipotez) ze szczególnym uwzględnieniem alternatywnych wyjaśnień ujawnionych związków

Podejście analityczne

•Metoda dopasowania wzorców dla zmiennych zależnych

•Zmienne zależne zawarte były w hipotezach badawczych, które zakładały istnienie określonych efektów stosowania poszczególnych technologii internetowych.

•Uzyskane rezultaty badań empirycznych zostały porównane do hipotez

Techniki analityczne

17

Projekt badań na potrzeby pracy doktorskiej: kryteria interpretacji wyników

Każda hipoteza została

zweryfikowana w odniesieniu do poszczególnych

przedsiębiorstw w oparciu o zmienne

ilościowe

Sprawdzono czy doszło do replikacji

wiernych

Sprawdzono czy doszło do replikacji

teoretycznych

Wykorzystano proste mierniki

statystyczne, aby obiektywnie

potwierdzić istnienie zaobserwowanych

związków

18

Weryfikacja hipotez w oparciu o zmienne ilościowe

• Decyzja o przyjęciu bądź odrzuceniu każdej z hipotez w odniesieniu do

poszczególnych firm oparta została o rezultaty finansowe

stosowanych technologii internetowych.

• Kwantyfikacja efektów została wykonana poprzez porównanie

aktualnych wartości miar sprawności przedsiębiorstwa do

wartości historycznych sprzed wdrożenia danych rodzajów

technologii internetowych

• Tam gdzie dane historyczne były niedostępne aktualne wartości

mierników zostały porównane do wartości hipotetycznych, które

prawdopodobnie zostałyby stwierdzone gdyby dane zastosowanie

Internetu nie było wdrożone (metoda scenariuszowa)

• Hipotetyczne scenariusze były konstruowane w oparciu o

informacje udzielone przez pracowników przedsiębiorstwa oraz

dokumenty finansowe. Wnioski płynące z zastosowania metody

scenariuszowej zostały poddane ocenie przez pracownika firmy, który 19

Fragment tabeli przedstawiającej korzyści finansowe z zastosowania technologii internetowych w jednym z

badanych przedsiębiorstw (w oryginalnej formie)

20

Fragment tabeli przedstawiającej koszty zastosowania technologii internetowych w jednym z badanych

przedsiębiorstw (w oryginalnej formie)

21

Logika replikacji w wielokrotnym studium przypadku

• Każdy przypadek musi być starannie dobrany tak, aby przewidywane wyniki były podobne do tych stwierdzonych w odniesieniu do innych przypadków lub różne, ale z uzasadnionych przez teorię przyczyn

• Gdy analiza empiryczna wskazuje, że wyniki badania dwóch przypadków są podobne, istnieją powody aby stwierdzić, że doszło do wiernej replikacji.

• Jeśli dwa przypadki dają odmienne wyniki, jednak z wyjaśnianych przez teorię przyczyn, wskazuje to na wystąpienie replikacji teoretycznej

22

Etapy w procesie analizy danych w badaniu wykonanym na potrzeby pracy doktorskiej

Analiza

przypadku

1.

Analiza

przypadku

2.

Analiza

przypadku

3.

Analiza

przypadku

6.

.

Analiza

przypadku

4.

Analiza

przypadku

5.

.

Strony WWW Intranet Ekstranet

Porównanie wyników dla

przypadku 1. i 2.

Sprawdzenie czy doszło do

replikacji wiernej

Porównanie wyników dla

przypadku 3. i 4.

Sprawdzenie czy doszło do

replikacji wiernej

Porównanie wyników dla

przypadku 5. i 6.

Sprawdzenie czy doszło do

replikacji wiernej

Porównanie trzech poziomów wykorzystania technologii internetowych.

Sprawdzenie czy miały miejsce replikacje teoretyczne

Określenie stopnia potwierdzenia hipotezy głównej i hipotez szczegółowych dla wszystkich

przedsiębiorstw

23

Jakość projektu badania wykorzystującego studium przypadku jest determinowana

przez cztery czynniki:

• Określenie właściwych i szczegółowych definicji operacyjnych zmiennych i procedur pomiaru – osiągnięcie silnego związku pomiędzy faktycznie mierzoną zmienną a teoretycznym konstruktem

Trafność teoretyczna

• Określenie związków przyczynowo skutkowych, poprzez jednoznaczne wykazanie, że jedne zmienne pełnią rolę przyczyn a inne skutków i wykluczenie alternatywnych wyjaśnień.

Trafność wewnętrzna

• Określenie zakresu uprawnionych uogólnień wyników badań.

Trafność zewnętrzna

• Wykazanie, że poszczególne pomiary wykonane w ramach badania mogą być powtórzone dając podobne wyniki.

Rzetelność

24

Sposoby na podniesienie jakości studium przypadku według Roberta Yin’a:

Kryterium jakości

Sposób na podniesienie jakości Faza w procesie badawczym

Trafność teoretyczna •Korzystaj z wielu źródeł informacji •Zaprezentuj łańcuch dowodowy •Poproś kluczowych rozmówców o weryfikację gotowego raportu

Gromadzenie danych Gromadzenie danych Tworzenie raportu

Trafność wewnętrzna •Wykorzystaj porównanie wzorców •Wykorzystaj budowanie wyjaśnień •Odnieś się do alternatywnych wyjaśnień •Wykorzystaj modele logiczne

Analiza danych

Trafność zewnętrzna •Oprzyj się na teorii w pojedynczym studium przypadku •Wykorzystaj logikę replikacji w wielokrotnym studium przypadku

Projektowanie badań

Rzetelność •Stosuj protokół studium przypadku •Stwórz bazę danych studium przypadku

Gromadzenie danych 25

Zastosowane w dysertacji sposoby podniesienia trafności teoretycznej:

Triangulacja

• Wykorzystano wiele źródeł danych, aby doprowadzić do osiągnięcia zbieżnych linii wnioskowania zgodnie z zasadami triangulacji.

• Triangulacja źródeł informacji ma miejsce wtedy gdy przynajmniej dwa niezależne źródła informacji potwierdzają ten sam wniosek

• W pracy doktorskiej wniosek uznawano za uprawniony jeśli potwierdzany był niezależnie przez przynajmniej dwa źródła i żadne z pozostałych źródeł nie wskazywało na zasadność alternatywnego wyjaśnienia

26

Informacje na temat stwierdzonych triangulacji zaprezentowano w formie tabelarycznej w załączniku do doktoratu

27

Zastosowane w dysertacji sposoby podniesienia trafności teoretycznej:

Zaprezentuj łańcuch dowodowy

• Zaprezentowanie łańcucha dowodowego polega na umożliwieniu czytelnikowi raportu z badań prześledzenie sposobu rozumowania od postawienia pytań badawczych do sformułowania ostatecznych wniosków.

• W pracy doktorskiej każdy krok prowadzonych badań został szczegółowo udokumentowany. Cały, 271 stronicowy załącznik został poświęcony szczegółowej prezentacji rezultatów badań w poszczególnych przedsiębiorstwach. Załącznik został przygotowany z założeniem, że każdy istotny wniosek powinien być poparty tak dużą ilością materiałów źródłowych, aby czytelnik był w stanie samodzielnie sformułować własne konkluzje i sprawdzić czy różnią się one od tych, do których doszedł autor.

28

Zastosowane w dysertacji sposoby podniesienia trafności teoretycznej:

Poproś kluczowych rozmówców o weryfikację gotowego raportu

• Po zakończeniu pisania raportu z badań w indywidualnych firmach autor poprosił prezesa lub innego członka zarządu o opinię na temat sformułowanych wniosków.

• W wypadku zgłoszenia uzasadnionych obiekcji określone fragmenty raportu zostały poddane korekcie.

29

Zastosowane w dysertacji sposoby zwiększenia trafności wewnętrznej

• Dane pochodzące z każdego studium przypadku były

analizowane w oparciu o technikę dopasowania wzorców dla

zmiennych zależnych – każda hipoteza szczegółowa zawierała

pojedynczą, mierzalną zmienną zależną.

• Aby zwiększyć kontrast między testowanymi wyjaśnieniami

porównywane były tylko dwie sytuacje – gdy dane wskazywały

na prawdziwość hipotezy lub jej brak.

• Autor poświęcił dużo uwagi, aby wykluczyć te korzyści w

zakresie efektywności, które mogły zostać spowodowane przez

inne czynniki niż zastosowanie technologii internetowych.

• Każdy bardziej złożony łańcuch przyczynowo-skutkowy został

zilustrowany za pomocą wykresu zgadnie z zaleceniami

sformułowanymi przez M. Milesa i A. Hubermana

30

Przykład wykresu ilustrującego związki przyczynowo-skutkowe dotyczące jednej z hipotez na podstawie danych z

pojedynczego przedsiębiorstwa

31

Zastosowane w dysertacji sposoby zwiększenia trafności zewnętrznej

• Sposobem na zwiększenie trafności zewnętrznej był plan badań z replikacjami wiernymi i teoretycznymi

• Obejmował trzy replikacje wierne oraz trzy pary replikacji teoretycznych opartych o odmiennych oczekiwaniach odnośnie wpływu na efektywność technologii internetowych o trzech różnych poziomach zaawansowania.

• Uzyskane rezultaty pozwoliły na stwierdzenie, że zaszły oba rodzaje replikacji co pozwoliło na wzmocnienie siły teoretycznych wniosków z badań.

32

Zastosowane w dysertacji sposoby zwiększenia: rzetelność

• Protokół studium przypadku to dokument zawierający zastosowane narzędzia badawcze oraz opisy procedur gromadzenia i technik analizy danych zastosowane w danym projekcie badawczym.

• Z tego punktu widzenia cały trzeci rozdział pracy pełnił rolę protokołu studium przypadku, zawierając pytania ogólne i sondujące, charakterystykę procedur gromadzenia danych, opis technik analizy danych oraz prezentację wzorców wykorzystanych tablic i wykresów.

• Zdaniem autora informacje zawarte w rozdziale trzecim pracy były wystarczające, aby odtworzyć przeprowadzone badaniem, co wpłynęło na podniesienie rzetelności wykonanego wielokrotnego studium przypadku. 33

Wykres podsumowujący wyniki wielokrotnego studium przypadku

Firm A0,003%

Firm B0,900%

Firm C0,388%

Firm D1,006%

Firm E1,789%

Firm F2,176%

Firm D2,197%

Firm E4,278%

Firm F5,396%

0,0%

1,0%

2,0%

3,0%

4,0%

5,0%

6,0%

0 2 4 6 8 10 12 14

Ch

ange

s in

op

era

tin

g in

com

e m

argi

ns

in s

tud

ied

co

mp

anie

s at

trib

ute

d t

o

the

Inte

rne

t te

chn

olo

gie

s

Number of Internet technology applications

Relationship between the number of Internet technolgy applications and changes in operating income margins in studied companies

only permanent cost and income benefits

including one-time cost and income benefits

34

Dwa najważniejsze wnioski z badań (zilustrowane na wykresie)

1. Istnieje pozytywny związek pomiędzy liczbą zastosowań technologii internetowych a wzrostem efektywności przedsiębiorstw. W pięciu z sześciu badanych przedsiębiorstw wzrost efektywności przełożył się na wyraźne poprawienie sytuacji finansowej.

2. Zidentyfikowany związek wydaje się mieć naturę liniową, gdyż im więcej zastosowań technologii internetowych stwierdzono w danej firmie tym większy był obserwowany wzrost efektywności.

35

Dziękuję za uwagę i życzę powodzenia w badaniach!

36