Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

302
Zastosowanie metody Delphi w Narodowym Programie Foresight Polska 2020 Warszawa, 2009

Transcript of Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

Page 1: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

Zastosowanie metody Delphiw Narodowym Programie Foresight Polska 2020

Warszawa, 2009

Page 2: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

Publikację przygotował Zespół Pentor Research International S.A. w składzie:Jerzy Głuszyński – Zastępca Kierownika Przedsięwzięcia Narodowy Program Foresight Polska 2020;

wiceprezes Pentor Research International S.A.

Anna Kowalewska – Kierownik badań eksperckich w Narodowym Programie Foresight Polska 2020;

Associate Director

Jacek Szut – Koordynator ds. promocji Narodowego Programu Foresight Polska 2020; Senior Rese-

arch Executive

Monika Wojtkiewicz – Junior Research Executive

Przy współpracy z ekspertami Narodowego Programu Foresight Polska 2020:

Panel Pola Badawczego Bezpieczeństwo

Witold Orłowski, Ewa Okoń-Horodyńska

Panel Pola Badawczego Technologie Informacyjne i Telekomunikacyjne

Jacek Koronacki

Panel Pola Badawczego Zrównoważony Rozwój Polski

Adam Mazurkiewicz Beata Poteralska

Grupa Wsparcia przy Komitecie Sterującym Narodowego Programu Foresight Polska 2020

Krzysztof Borodako

Narodowy Program Foresight Polska 2020 realizowany był na zamówienie Ministerstwa Nauki i Szkol-

nictwa Wyższego przez konsorcjum złożone z Instytutu Podstawowych Problemów Techniki PAN, Pen-

tor Research International oraz Instytutu Nauk Ekonomicznych PAN. Pracami merytorycznymi kierował

Panel Główny, któremu przewodniczył prof. Michał Kleiber, prezes Polskiej Akademii Nauk. Minister-

stwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego reprezentował Komitet Sterujący, pod kierownictwem prof. Danuty

Koradeckiej, i Wydział ds. Foresight, kierowany przez Iwonę Nowicką. Realizacja Programu miała miej-

sce w okresie od grudnia 2006 r. do października 2008 r.

Projekt okładki, skład i łamanie: Pracownia Grafi czna Soma

Page 3: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

SPIS TREŚCI

Od redakcji

CZĘŚĆ I. PODSTAWOWE INFORMACJE O PROGRAMIE I METODZIE

EWA OKOŃ-HORODYŃSKA

1. Wprowadzenie

2. Idea i cele Narodowego Programu Foresight Polska 2020

3. Idea metody Delphi i rys historyczny

4. Delphi w Narodowym Programie Foresight Polska 2020 – założenia i cele

5. Realizacja badania Delphi w Narodowym Programie Foresight Polska 2020

5.1. Koncepcja Zespołu Ekspertów Zewnętrznych

5.2. Narzędzie badawcze

5.3. Technika badawcza

5.4. Uczestnicy badania

5.5. Czas realizacji

CZĘŚĆ II. GŁÓWNE WYNIKI BADANIA

6. Główne wyniki badania

6.1. Opis procedur analitycznych

6.2. Pole badawcze Bezpieczeństwo

WITOLD ORŁOWSKI

6.2.1. Komentarz do wyników w polu badawczym Bezpieczeństwo

6.2.2. Prezentacja wyników w polu badawczym Bezpieczeństwo

6.3. Pole badawcze Technologie Informacyjne i Telekomunikacyjne

JACEK KORONACKI

6.3.1. Komentarz do wyników w polu badawczym Technologie

Informacyjne i Telekomunikacyjne

6.3.2. Prezentacja wyników w polu badawczym Technologie

Informacyjne i Telekomunikacyjne

6.4. Pole badawcze Zrównoważony Rozwój Polski

ADAM MAZURKIEWICZ, BEATA POTERALSKA

6.4.1. Komentarz do wyników w polu badawczym Zrównoważony Rozwój Polski

6.4.2. Prezentacja wyników w polu badawczym Zrównoważony Rozwój Polski

6.4.2.1. Obszar społeczno-ekonomiczny

6.4.2.2. Obszar ekologiczny

6.4.2.3. Obszar technologiczny

6.4.2.4. Pole badawcze Zrównoważony Rozwój Polski

CZĘŚĆ III. OCENA METODY

7. Ocena metody Delphi z punktu widzenia uczestników badania

8. Wnioski dla przyszłych badań Delphi – próba autoewaluacji

KRZYSZTOF BORODAKO

9. Badania delfi ckie w Narodowym Programie Foresight Polska 2020

– okiem zewnętrznego obserwatora

ANEKS

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .101

.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .117

.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .137

.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .152

.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .163

.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .169

.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .175

Page 4: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

4

Od redakcji

Decyzja o publikacji najważniejszych wniosków z badania Delphi, zrealizowanego na potrzeby Na-

rodowego Programu Foresight Polska 2020, zapadła dość niespodziewanie, dopiero w końcowym

okresie realizacji Programu. Na decyzję tę wpłynęły zachęty wielu jego uczestników i obserwatorów,

m.in. pozytywne reakcje na relację z badania przedstawioną podczas konferencji Komitetu Prognoz

„Polska 2000 Plus” Polskiej Akademii Nauk w dniu 29 października 2008 roku. Obserwatorów zacie-

kawił przede wszystkim sposób organizacji badania, jego rezultaty i sposób ich wykorzystania przy

budowie scenariuszy rozwoju Polski do 2020, co stanowiło zasadnicze zadanie pierwszego w Polsce

narodowego foresightu.

Czynnikiem motywującym do zebrania w jednej publikacji wniosków dotyczących realizacji badania

było przekonanie o jego pionierskim na polskim gruncie charakterze. Metodę Delphi zastosowaliśmy

bowiem po raz pierwszy w Polsce na tak szeroką skalę, biorąc pod uwagę zarówno zakres tematyczny

badania, jak i liczny, zaskakujący nawet jego realizatorów, udział ekspertów (ponad 2500 osób).

Przede wszystkim jednak przeważyła opinia, że sposób realizacji badania i jego wyniki zasługują na

udokumentowanie, aby mogły stanowić w przyszłości „punkt odniesienia” dla kolejnych zastosowań

metody Delphi. Z tego punktu widzenia niemniej ważne od opisu doświadczeń pozytywnych są relacje

na temat wszelkich odnotowanych niedoskonałości metody. Ewentualne rekomendacje dla przyszłych

realizatorów kompleksowych badań Delphi powinny zatem uwzględniać zarówno pozytywne, jak i ne-

gatywne doświadczenia, wskazując na to, co warto kontynuować i to, czego należy się starać unikać.

Przygoda z realizacją badania eksperckiego Delphi na potrzeby Narodowego Programu Foresight

Polska 2020 uświadomiła nam możliwości innych zastosowań metody. Skoro metoda ta sprawdza

się przy konstruowaniu społecznie uzgodnionych dalekosiężnych wizji rozwoju branż, regionów czy

wspólnot narodowo-państwowych, prawdopodobnie ma ona potencjał możliwy do wykorzystania tak-

że na innych obszarach aktywności poznawczej. Uderzająca jest na przykład rażąca nieefektywność

tzw. konsultacji społecznych (zarówno tych organizowanych ad hoc, jak i obligatoryjnych, np. w tzw.

Komisji Trójstronnej rządu, pracodawców i związków zawodowych). Stanowią one na ogół arenę rywa-

lizacji różnego rodzaju grup lobbingowych, a nie skodyfi kowaną płaszczyznę konfrontacji opinii i argu-

mentów. Odwoływanie się w takich sytuacjach do opinii publicznej (vox populi) jest obarczone pew-

nym ryzykiem. Jest ona bowiem coraz bardziej zniekształcana – w dobie postępującej tabloidyzacji

– przez media i stojące za nimi struktury biznesowe i polityczne. Wartość reprezentatywnych badań

społecznych i politycznych poddawana jest także w wątpliwość z powodu nikłej partycypacji obywateli

w najważniejszych nawet sprawach publicznych. Gdy reprezentatywne badania ogółu obywateli mogą

dawać mocno niemiarodajne wyniki, sięgnięcie do opinii ekspertów – specjalnych respondentów,

w wymiarze nie tylko stricte zawodowym, ale i społecznym – mogłoby być racjonalnym rozwiązaniem.

W niniejszej publikacji skupimy się na prezentacji naszym zdaniem najważniejszych ilustracji

z zastosowania metody Delphi w Narodowym Programie Foresight Polska 2020. Dlatego też zawarto

w niej teksty autorstwa wykonawców badania i jego bezpośrednich „konsumentów”, wykorzystują-

cych uzyskane wyniki do konstrukcji scenariuszy rozwoju Polski do 2020 roku.

Publikację otwiera „Wprowadzenie” prof. Ewy Okoń-Horodyńskiej (eksperta Panelu Pola Bada-

wczego Bezpieczeństwo w Narodowym Programie Foresight Polska 2020), które sytuuje pro-

blematykę foresight w szerszym kontekście badania przyszłości. Następnie przypominamy ideę

i cele Narodowego Programu Foresight, ideę metody Delphi oraz założenia związane z jej zastosowa-

niem w Programie. Kolejna część publikacji poświęcona jest opisowi realizacji badania Delphi. Zapre-

zentowano w niej koncepcję Zespołu Ekspertów Zewnętrznych Narodowego Programu Foresight

Page 5: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

5

Polska 2020, opis wykorzystanych narzędzi i technik badawczych oraz charakterystykę uczestniczą-

cych w badaniu ekspertów. W następnej części opracowania przedstawiamy najważniejsze wyniki

badania Delphi (szczegółowe wyniki znajdują się w aneksie), wraz z autorskimi komentarzami ich bez-

pośrednich odbiorców - przewodniczących Paneli Pól Badawczych: prof. Witolda Orłowskiego (Panel

Pola Badawczego Bezpieczeństwo), prof. Jacka Koronackiego (Panel Pola Badawczego Technologie

Informacyjne i Telekomunikacyjne) oraz prof. Adama Mazurkiewicza i dr Beaty Poteralskiej (Panel Pola

Badawczego Zrównoważony Rozwój Polski).

Jako wartość dodaną (zaoferowaną przez Pentor Research International) prezentujemy także wy-

niki odrębnego badania ekspertów zewnętrznych, przeprowadzonego kilka miesięcy po zakończeniu

Programu. Badanie to posłużyło nam jako rodzaj (mini) ewaluacji ex post zrealizowanego projektu i do-

starczyło informacji o ocenie Programu, metody Delphi, a także poziomu naszej skuteczności organi-

zacyjnej.

W ostatniej części opracowania zamieszczone zostały wnioski realizujących badanie specjalistów

z Pentor Research International, stanowiące próbę autoewaluacji całego procesu. Opracowanie zamy-

ka tekst dr. Krzysztofa Borodako, który swoje refl eksje „zewnętrznego obserwatora” formułuje z per-

spektywy przewodniczącego tzw. Grupy Wsparcia, powołanej przez Komitet Sterujący Narodowego

Programu Foresight Polska 2020.

Jerzy Głuszyński, Anna Kowalewska

Page 6: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

6

Page 7: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

7

Część I. PODSTAWOWE INFORMACJE

O PROGRAMIE I METODZIE

Page 8: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

8

Ewa Okoń-Horodyńska

1. Wprowadzenie

Wysoka dynamika zmian w życiu społeczno-gospodarczym wymuszana wyzwaniami globalizacji

- z jednej strony, zaś niepewność i rosnące ryzyko im pomyślnego sprostania - z drugiej - zmusza

ludzkość do stawiania sobie coraz częściej pytania, w jakim kierunku podąża świat. Rosnące zróżni-

cowanie w poziomie życia między regionami i krajami świata powoduje, że zamiast stwarzania szans

dla inicjowania szybszego rozwoju krajów ciągnących się w „ogonie” cywilizacji pogłębia się ich bieda,

zacofanie oraz degradacja środowiska. Następujące po sobie w ciągu kilkunastu lat spotkania przy-

wódców najbogatszych gospodarek świata wyznaczają co prawda cele podkreślające wagę poszano-

wania praw natury i jej dobrego zachowania dla kolejnych pokoleń, a także sugerują zintensyfi kowane

działania zmierzające do osiągania szeroko rozumianego zrównoważonego rozwoju, jednak w prakty-

ce podejmowanie tego rodzaju zadań wiąże się z koniecznością dokonania wyboru adekwatnego do

indywidualnych możliwości paradygmatu rozwoju gospodarczego danego kraju czy regionu, a nawet

świata (np. problem pakietu klimatycznego). Ponadto, o czym się zapomina, decyzje o wyborze prio-

rytetów rozwoju w różnej skali wymagają akceptacji społecznej i społecznego przyzwolenia, bez któ-

rego wywoływane są konfl ikty społeczne, a potem polityczne przewartościowania, co w ostatecznym

rozrachunku zawsze oznacza straty ekonomiczne. Dlatego priorytety rozwoju nie tylko regionu, ale

również jednostek od niego mniejszych lub większych, tj. zarówno powiatów i gmin, jak również ma-

kroregionów, państw, czy wspólnot państw, aby mogły być traktowane jako płaszczyzna znajdowania

kompromisów w zróżnicowanych przecież środowiskach instytucjonalnych, wymagają oparcia się na

poprawności stawianych oczekiwań i zamierzeń społecznych. W ten sposób podmioty na różnych

szczeblach, reprezentujące różne formy funkcjonowania, zmuszone są niejako do wypracowania krok

po kroku efektów zapewniających zwiększenie szans harmonijnego rozwoju, możliwych do osiągnięcia

na każdym poziomie zarządzania, jako że w tym kierunku zmierzają dominujące gospodarki świata.

Zagadnienia z tym związane zostały po raz pierwszy przedstawione w raporcie Komisji Światowej

ds. Środowiska i Rozwoju w 1987 roku, nazwanym Raportem Brundtlanda, od którego rozpoczyna się

niejako promowanie defi nicji rozwoju zrównoważonego. Zakłada ona, że rozwój zrównoważony to taki,

który zaspokaja potrzeby obecnego pokolenia (teraźniejszości), bez naruszenia możliwości zaspokoje-

nia potrzeb przyszłych pokoleń1.

Ze złożonością zjawisk społecznych, politycznych oraz ekonomicznych występujących w procesie

rozwoju nierozerwalnie związana jest zdolność do ich antycypowania. Dlatego powinna być ona kluczo-

wą aktywnością zarówno na poziomie narodowym, jak również regionalnym, lokalnym czy branżowym.

Doświadczenie wykazuje jednak poważne słabości w tej dziedzinie. I tak, w kontekście narodowym

słabości te ujawnił szczególnie kryzys naftowy lat 70. XX wieku, a w konsekwencji zachwiała się wiara

w zasadność prognoz zarówno rządowych, jak i niezależnych. Aż trudno nie wskazać, iż aktualnie

doświadczamy podobnych dylematów w świecie fi nansów. Potrzeba poszukiwania innego rozwiąza-

nia umożliwiającego określanie potencjalnych przebiegów przyszłości doprowadziła do wykorzystania

nowej metodyki, wtedy jeszcze sprowadzającej się tylko do dwóch popularnych metod, tj. metody sce-

nariuszy i metody delfi ckiej. Umocnienie tych poszukiwań, idące w kierunku opracowania uniwersalnej

metody badania przyszłości, „odpornej” w dużym stopniu na nieprzewidywalne zakłócenia, nastąpiło po

opublikowaniu katastrofi cznych Raportów dla Rady Klubu Rzymskiego („Granice wzrostu”, „Pierwsza

rewolucja globalna”, „Przekraczanie granic”).2 W obliczu zachwianego podejścia do prognozowania,

1 World Commission on Environment and Development (the “Brundtland Commission”), 1987.2 Meadows D.H., Meadows D.L., Behrens W.W., Granice wzrostu, PWE, Warszawa 1973.; Meadows D.H., Meadows D.L., Randers J., Przekra-

czanie granic. Globalne załamanie czy bezpieczna przyszłość, Centrum Uniwersalizmu przy Uniwersytecie Warszawskim, Polskie Towarzystwo

Współpracy z Klubem Rzymskim, Warszawa 1995; King A., Schneider B., Pierwsza rewolucja globalna. Jak przetrwać, Raport Rady Klubu Rzym-

skiego, Polskie Towarzystwo Współpracy z Klubem Rzymskim, Warszawa 1992.

Page 9: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

9

opartego przede wszystkim na metodach statystycznych, znaczenia nabiera sukcesywnie ulepszane

elastyczne podejście do badania i tworzenia społecznej wizji przyszłości, nazywane w literaturze pro-

cesem foresight. Współcześnie potrzeba budowania długookresowych strategii rozwoju kraju, regionu

czy korporacji zmusza do poszukiwania i wykorzystania narzędzi adekwatnych do coraz bardziej skom-

plikowanego otoczenia cechującego się wzrastającą liczbą współzależnie oddziałujących czynników

ilościowych i jakościowych. Proces foresight w swych początkach odnosił się tylko do kreowania wizji

przyszłości kraju jako całości, nazywany był więc narodowym. Aktualnie jednak znajduje coraz częściej

uzasadnienie w zastosowaniu zarówno na niższym poziomie – regionu, miasta, branży, szczegółowych

zjawisk tematycznych, a także na wyższym poziomie w postaci foresightu np. europejskiego.

Termin foresight został zapożyczony z języka angielskiego i upowszechnił się - w wersji oryginalnej

oraz opisowej. Z uwagi na brak polskiego słowa dokładnie odpowiadającego temu pojęciu, a także

brak w języku polskim właściwego terminu, który oddawałby defi nicję samego procesu, spotyka się

w polskich opracowaniach pojęcie foresight użyte zarówno w wersji oryginalnej, jak i spolszczonej.

Taką też zasadę przyjęto w niniejszym opracowaniu.

W kontekście rozważań nad problemami antycypowania przyszłego rozwoju można zadać pyta-

nie, czy sam foresight może być nauką o przyszłości? Termin „badanie” przyjęło się bowiem odnosić

w literaturze do działań związanych z przeszłością oraz teraźniejszością. A więc badanie przyszłości

można by potraktować jako pewnego rodzaju logiczny paradoks, który ma jednak miejsce.3 W bada-

niach przyszłości należy zwrócić uwagę na to, że w istocie żadna pojedyncza metoda nie jest wystar-

czająca dla osiągnięcia celu badawczego. Metody ilościowe, takie na przykład jak prognozowanie,

ekstrapolacja czy szeregi czasowe, mają zastosowanie w przypadku surowych danych liczbowych,

nad którymi się pracuje. Natomiast hipotezy nie mogą być testowane ani sprawdzane w przypadku

studiów ilościowych. Aby oddać naturę przyszłości, konieczne jest, aby surowe analizy ilościowe zo-

stały umieszczone w odpowiednim kontekście, otoczeniu, zgodnie z założeniami przyszłych konstruk-

cji logicznych, a same założenia wymagają sprawdzenia zarówno pod względem trendów, jak i zna-

czących wahań w odniesieniu do badanego przedmiotu. Z jednej strony badania przyszłości opisują

obszar aktywności, który dotyczy wielu nauk, a z drugiej strony są one dyscypliną rządzącą się swoimi

własnymi prawami. Badanie przyszłości, według Bella4, to nowe pole zainteresowań, które angażuje

systematyczne i jasno określone myślenie dotyczące alternatywnych wersji wizji przyszłości. Mimo że

badanie przyszłości w sensie naukowym zostało rozpoznane jako specyfi czny obszar studiów dość

niedawno, to doszukuje się jego korzeni już w szesnastym wieku. Zaś z początkiem XX wieku przyjęły

się dwie formy podejścia do badań dotyczących przyszłości. Pierwszą były badania odnoszące się do

tych samych ram czasowych, przy traktowaniu miejsca jako odległego w przyszłości. Natomiast we-

dług drugiego podejścia - miejsce uważane było za stałe, podczas gdy czas był odległy w przyszłości5.

Ponieważ badania przyszłości różnią się od prac z dziedziny fi kcji, dlatego opowiadania – efekt prze-

myśleń – muszą opierać się na metodyce „przyszłości”. Wykorzystanie opowiadań oraz symulacji dla

wizualizacji przyszłych doświadczeń odgrywa ogromną rolę w metodyce badań przyszłości. Markley

przedstawił czteroetapowy proces sterowanych wyobrażeń poznawczych w nauczaniu i uczeniu się

o przyszłości. W pierwszej kolejności należy skoncentrować się na bieżącym zagadnieniu, zanim spoj-

rzy się na niego jako zestaw możliwości (drugi etap). Trzecim etapem jest tworzenie różnorodnych wa-

riantów tego, co będzie, poprzez wirtualne doświadczenie przyszłości. W końcowym etapie następuje

dalsza eksploracja wizji, już w odniesieniu do alternatywnych światów6.

Prowadzenie badań w ramach nauk o przyszłości wygenerowało liczne założenia, których celem

było uczynienie ich bardziej obiektywnymi i naukowymi. Założenia te odzwierciedlały ograniczenia,

jakim zostały poddane studia o przyszłości, stając się dla wielu podstawą wątpliwości co do ich na-

ukowego charakteru.7

3 Blass E., Researching the future: method or madness?, Futures, Vol. 35, 2003, s.1041–1054.4 Zob. Bell W., Making People Responsible: the Possible, the Probable and the Preferable. American Behavioral Scientist, Vol. 42, No. 3, 1998.5 Blass E., op.cit.6 Markley O.W., Visionary Futures: Guided Cognitive Imagery in Teaching and Learning About the Future, American Behavioural Scientist, Vol. 42,

No. 3, 1998.7 Bell W., op.cit.

Page 10: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

10

Pierwsze nieformalne próby zdobycia wiedzy o przyszłości opierały się na wykorzystaniu konwen-

cjonalnej matematyki i statystyki. Do tego celu wykorzystano różnorodne techniki ilościowe, takie

jak: serie danych, regresja, analiza (jednej i wielu zmiennych), modele ekonometryczne oraz modele

symulacji stochastycznej. Są one technikami przewidywania, prognozowania, wykorzystywanymi do

określenia „zachowania się” zmiennej lub systemów (pewnego zbioru zmiennych) w stałym horyzon-

cie czasowym. Mając świadomość wysokiego stopnia użyteczności technik związanych z progno-

zowaniem, w czym doskonałością wręcz wykazują się polscy badacze, szczególnie skupieni wokół

Komitetu Prognoz „Polska 2000 Plus” PAN, nie można zapominać, iż techniki te cechują ograniczenia

w zastosowaniu, polegające głównie na konieczności dostępu do historycznych danych ilościowych.

W tym przypadku zastosowanie jest ograniczone do opisów przyszłości, która jest w szczególnym

przypadku niejako przedłużeniem przeszłości. Jest to istotą problemu w świecie, w którym zmiany

zachodzą nieustannie i dynamicznie. Wiele z nich ma charakter gwałtowny i radykalny, dlatego mogą

być interpretowane raczej jako istotne przeobrażenia jakościowe w społeczeństwie8.

Badania dotyczące przewidywania przyszłości zyskały w ostatnim czasie na znaczeniu, choć jesz-

cze w latach 70. XX wieku nie dowierzano, że przyszłość może być badana w procesie systematycz-

nych działań naukowych. Z czasem w badaniach dostrzeżono duży udział zmiennych jakościowych

w generowaniu impulsów dla zmian zachodzących w przyszłości. Z tego też względu coraz większym

zainteresowaniem cieszyły się techniki jakościowe, które pozwalały przewidzieć zmiany zachodzące

w przyszłości na pewnym szczeblu wiarygodności i dokładności. Jedną z takich technik jest proces

foresight, zaliczany do nauk o przyszłości wykorzystujących dane jakościowe. Kwintesencja foresi-

ghtu zamyka się twierdzeniem, że badania przyszłości nie powinny się zajmować przewidywaniem.

Zamiast tego, poprzez proponowanie różnych wizji możliwych przyszłości, badania te powinny pre-

zentować horyzont czasowy dla rozwoju nauki i technologii, ich strategii i polityki jako podstawy

zmian jakościowych oraz stawiać wyzwania aktorom uczestniczącym w rozwijaniu, kształtowaniu

i realizowaniu wypracowanej wspólnie wizji przyszłości. W efekcie takiego działania badacze zapo-

znają się z procesem poszukiwania możliwych wersji przyszłości, nie odpowiadają natomiast na pyta-

nie, jaka ta przyszłość ma być i konkretnie będzie9. Tym bardziej że foresight nie jest tylko procesem

budowania społecznej wizji lub obrazów przyszłości, lecz jego wyniki mogą stanowić narzędzie dla

prowadzenia polityki (naukowej, technologicznej, ekonomicznej), podejmowania strategicznych de-

cyzji oraz narzędzie ułatwiające zrozumienie procesów społecznych.10 Można zatem powiedzieć, że

chodzi o rozpoznanie możliwych wersji reagowania społeczeństwa i gospodarki na zmiany, zgodnie

z maksymą, iż jeśli nie możemy (nie potrafi my) rozpoznać dobrze przyszłości, nauczmy się dostosowy-

wać do zmian, bądźmy adaptacyjni.

W tym celu foresight zastosowany był po raz pierwszy przez Japonię w latach 70. jako standar-

dowy instrument polityki naukowej, technologicznej i innowacyjnej, zaś w sferze wyłącznie dywa-

gacji pojęcie „foresight” zostało po raz pierwszy wykreowane przez Coates’a jako proces, w któ-

rym dochodzi się do pełnego zrozumienia sił kształtujących długoterminową przyszłość oraz który

powinien być brany pod uwagę w formułowaniu polityki, planowaniu oraz podejmowaniu decyzji11.

Z kolei Europejska Grupa Badawcza pracująca nad zagadnieniami foresightu w kontekście rozwo-

ju regionalnego rozumie go w sposób następujący: foresight jest procesem systemowym, partycy-

pacyjnym, kumulującym doświadczenia i wiedzę, budującym wizję w średnim okresie czasu, który

zmierza do decyzji teraźniejszych, oraz mobilizującym do wspólnych działań12. Tak więc foresight jest

to proces charakteryzujący się systematycznością, aktywnym udziałem jego uczestników, groma-

dzeniem wiedzy dotyczącej przyszłości oraz budowaniem społecznych wizji średnio- i długookreso-

wych. Skierowany jest na decyzje teraźniejsze oraz z założenia wymusza wspólne działania związane

8 Summary Report: Regional Conference on Technology Foresight, Regional Conference on Technology Foresight for Central and Eastern Europe

and the Newly Independent States. Organized by UNIDO in Cooperation with the Government of Hungary, Vienna, Austria 4-5 April 2001. 9 Ibid.10 Op.cit.11 Coates J.F, Foresight in Federal Government Policy Making, Futures Research Quarterly, 1985.12 Gavigan J.P., Scapolo F., Keenan M., Miles I., Farhi F., Lecoq D., Capriati M., Di Bartolomeo T., Foresight for Regional Development Network,

A Practical Guide to Regional Foresight, 2001.

Page 11: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

11

z przyszłością osiągane w wyniku społecznej debaty i consensusu. Według Joe Anderson’a fore-

sight działa dzięki systematycznej identyfi kacji i promocji obszarów badań – silnych naukowo i po-

żądanych ekonomicznie – umożliwiających osiągnięcie największych korzyści ekonomicznych i społecz-

nych13. Śledząc wiele innych jeszcze defi nicji foresightu, staje się widoczne jego ewoluowanie w kie-

runku wiedzy, nauki, technologii, innowacji jako wyznaczników tzw. gospodarki opartej na wiedzy14.

W dynamicznych badaniach przyszłości termin „foresight” uległ już pewnym „specjalizacjom”, bądź

to zawężając się często do obszarów ściśle związanych z technologią, innowacjami bądź polityką

regionalną, bądź też wchodząc w inne przestrzenie. Pojawiły się więc i od razu upowszechniły ter-

miny: „foresight technologiczny”, „foresight innowacji”, „foresight regionalny”, „foresight zdrowia

w miejscu pracy”, „foresight branżowy”, „foresight kadr”, „foresight przedsiębiorczości”, itp. Można

też przypuszczać, że w niedalekiej przyszłości pojawią się kolejne określenia, takie jak: foresight kor-

poracyjny, foresight fi rmowy, czy może foresight biznesowy, które obejmować będą badania kierun-

ków i priorytetów rozwoju fi rm, ich strategii, a nawet podejmowania decyzji. Trzeba jednak patrzeć

ostrożnie na rozwijającą się aktywność foresightową, aby metodyka ta nie stała się wyłącznie modą,

ale racjonalnym instrumentem służącym do podejmowania decyzji na różnych szczeblach gospodarki

i społeczeństwa.

Ze względu na to, iż w procesie ewolucji foresightu i jego wykorzystania metodykę wzorcową

zapoczątkowano foresightem technologicznym, warto poświęcić mu nieco więcej uwagi. Foresight

technologiczny zapoczątkowany został w Stanach Zjednoczonych, tam też dynamicznie się rozwinął.

Sukcesywnie i w sposób trwały przez ostatnie trzydzieści lat wykorzystywany był w Japonii, zarówno

w sektorze publicznym, jak i prywatnym. Jego szerokie zastosowanie w innych krajach datuje się na

początek lat 90. XX wieku. Co ważne, foresight ten jest w pełni respektowanym narzędziem służącym

do projektowania strategii rozwoju międzynarodowych korporacji, w szczególności do określania ska-

li popytu na tzw. „przyszłym” rynku.15

„Foresight technologiczny jest to próba rozważenia wzajemnych przyszłych relacji między nauką

a technologią oraz potrzebami społeczeństwa i przemysłu”– twierdzi Dai Rees, dyrektor wykonawczy

MRC (Medical Research Center), a także członek Komitetu Sterującego odpowiedzialnego za wpro-

wadzenie foresightu w Wielkiej Brytanii16. Silną stroną foresightu (technologicznego) jest jego zdolność

do łączenia formalnych analiz z procesami komunikacji, ponieważ stanowi on proces, w którym jest

podejmowana próba spojrzenia w przyszłość nauki, technologii, gospodarki oraz społeczeństwa, łą-

cząc w sobie cel identyfi kacji dziedzin badań strategicznych oraz wskazania ogólnych technologii,

które mogą zapewnić największe ekonomiczne i społeczne korzyści17. Dla wyjaśnienia istoty procesu

foresightu technologicznego używano w języku angielskim bardzo wielu terminów, które długo zastę-

powały właściwą nazwę. Wśród nich można wymienić m. in.: „technology monitoring”, „monitoring of

new technologies”, „early signal monitoring”, „technology forecasting”, „technological forecasting”,

„technology road mapping”, „technology watch”, „technology scouting”, „technology evaluation”, „fu-

tures research” oraz „futures studies”. Foresight technologiczny w przypadku zastosowania w fi rmach

można nazwać też foresightem biznesowym, a defi niuje się go jako systematyczne rozpoznawanie

i obserwacja nowych technologii (tzw. „słabe sygnały”) oraz już istniejących technologii, oszacowanie

ich potencjału i znaczenia dla konkurencyjności własnej fi rmy, a także dla przechowywania i rozpo-

wszechniania informacji18.

Foresight technologiczny jest zarówno procesem, jak i narzędziem, za pomocą którego uzyskuje

się konsensus wśród ludzi, wśród specjalistów z różnych dziedzin życia co do priorytetów i ich ran-

gowania. Uzyskując społeczną aprobatę jest możliwe podjęcie takich decyzji i działań, aby wytworzyć

i realizować konkretną wizję przyszłości. Foresight technologiczny, odnoszący się do priorytetów i dzia-

13 Anderson J., Head of Policy Research at the Welcome Trust, Shaping Things to Come. Report, UK, 1994.14 Stout D., Technology Foresight – a View from the Front, Business Strategy Review Winter, 1995.15 Summary Report, op.cit.16 Smith R., Developing Foresight – an Interview with Sir Dai Rees, British Medical Journal, London, Vol. 309, 1994.17 Eerola A., Jørgensen B.H., Technology Foresight in the Nordic Countries, Risø National Laboratory, Roskilde, Denmark, 2002.18 Reger G., Technology Foresight in Companies: From an Indicator to a Network and Process Perspective, Technology Analysis & Strategic Ma-

nagement, Vol. 13, No. 4, 2001.

Page 12: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

12

łań specjalnych, jest procesem skupionym na identyfi kacji technologii (krytycznych i ogólnych), które

będą mieć prawdopodobnie znaczący wpływ na rozwój ekonomiczny, ekologiczny oraz społeczny

w przyszłości19, przy czym wykorzystuje się w tej analizie zarówno specyfi czną zasadę 3C,20 jak i znaną

w teorii zarządzania zasadę 5C21.

Proces foresightu z uwagi na swoją elastyczność jest stosowany w różnych okolicznościach oraz

w różnych celach. Te są precyzowane w trakcie podejmowania decyzji o przeprowadzeniu działania

oraz określenia oczekiwań społecznych, ekonomicznych, biznesowych, technologicznych, itp. Celem

nadrzędnym foresightu jest systematyczna eksploracja alternatywnych modeli przyszłości, które mogą

zaistnieć. To implikuje przyjęcie przez wszystkie zainteresowane strony aktywnej postawy wobec przy-

szłości, a także uświadomienie sobie, że decyzje dziś podjęte mogą kształtować, a nawet tworzyć

przyszłość22. Foresight może mieć również inne cele, w zależności od sytuacji i potrzeb. I tak dla przy-

kładu celami tymi mogą być23:

• umocnienie podejścia zorientowanego na przyszłość w fi rmach lub organizacjach;

• identyfi kacja obszarów badań z potencjałem do wzrostu i odnowienia;

• kompilacja informacji oraz zaprojektowanie procesów identyfi kujących obszary priorytetowe,

na których dany kraj, region, przedsiębiorstwo powinny koncentrować siły i środki;

• ułatwienie komunikacji między grupami interesów;

• podniesienie podstawowej wiedzy u decydentów oraz kluczowych osób;

• wsparcie pożądanego rozwoju technologicznego poprzez odpowiednie strategie, decyzje

oraz działania;

• podwyższenie gotowości do zmian, jakie mogą zajść w przyszłości;

• zapewnienie konkurencyjności w przyszłości;

• identyfi kacja nowych technologii oraz obszarów wiedzy;

• przeciwdziałanie zlekceważeniu lub przeoczeniu nowych trendów lub „słabych sygnałów”;

• stworzenie nowych branż, dziedzin gospodarki lub nowej wiedzy technologicznej;

• antycypacja zmian o charakterze światowym;

• identyfi kacja przez fi rmy zagrożeń oraz konkurencji.

Wielość celów determinuje też możliwości klasyfi kacyjne, stąd foresight można klasyfi kować na

podstawie wielu kryteriów, a próbę takiej prezentacji zaprezentowano na rys. 1.

Nie można jednak pomijać i takich okoliczności, iż foresight nie jest odbierany jednoznacznie.

W dyskusjach pojawiają się zarówno doświadczenia wykazujące sukcesy, jakie można dzięki niemu

osiągać, ale też zgłasza się wiele zastrzeżeń. Podkreślenia wymagają dwa rodzaje zastrzeżeń: po

pierwsze, proces ten wpaja zasady, wartości i formy zbliżone do koncepcji sieci w systemie badań

narodowych, nie dając jednak jakichkolwiek wskazówek co do kierunku, w jakim dany system ma

zmierzać. Można tu argumentować, że jest tak, bowiem foresight dąży do elastyczności i otwartej

celowości, a badania oferują jedynie wnioski i być może środki odzwierciedlające nieobliczalność przy-

szłości w rozwoju naukowym, technicznym oraz rynkowym. Po drugie, skoro przyszłość jest nieznana

oraz nieobliczalna, decyzje muszą być podejmowane zgodnie z przyjętymi priorytetami. Wpływają one

na kierunki rozwoju nauki i technologii poprzez preferowanie jednych, a marginalizację innych dzie-

dzin. Pierwsze zastrzeżenie do foresightu odnosi się do niego jako procesu, a drugie jako produktu24.

19 Meulen B., The impact of Foresight on Environmental Science and Technology Policy in the Netherlands, Futures 31, 1999.20 Stout D., op.cit.21 Elliott D., Technology Foresight: an Interim Review of the UK Exercise, Technology Analysis & Strategic Management, Vol. 8, No. 2, 1996; Martin

B., Foresight in Science and Technology, Technology Analysis & Strategic Management, Vol. 7, No. 2, 1995.22 Ibid.23 Summary Report, op.cit.24 Rappert B., Rationalising the Future?: Foresight in Science and Technology Policy Co-ordination, Futures, Vol. 31, No. 6, 1999.

Page 13: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

13

Proponowane opracowanie pt. Zastosowanie metody Delphi w Narodowym Programie Fore-sight Polska 2020. Główne wyniki, doświadczenia i wnioski stanowi pierwszą znaczącą próbę po-

dzielenia się aktorów społecznych uczestniczących w projekcie spostrzeżeniami co do możliwych wizji

przyszłości społeczno-gospodarczej Polski. W projekcie podjęto budowanie, nie bez poważnych ogra-

niczeń, forum dyskusji o przyszłości, tworzenie języka i kultury debaty o przyszłości według wizji, ocze-

kiwań poszczególnych grup społecznych, wykazano trudności takiej debaty, szczególnie w osiąganiu

consensusu. Dlatego tak liczne są zdefi niowane priorytety w poszczególnych polach badawczych pro-

jektu. Autorzy w tytule sugerują wykorzystanie jednej z możliwych do zastosowania metod foresightu,

mianowicie Delphi, co wydaje się przesadną skromnością, bo samo doprowadzenie do możliwości jej

użycia wymagało zastosowania wielu innych technik, pociągających za sobą poniesienie ogromnych

nakładów pracy i zaangażowania, niezbędnego do motywowania ludzi i włączania ich w proces spo-

łecznej debaty o przyszłości. Czy wybrano właściwych, czy metody doboru i badań były poprawne,

czy Autorzy są przygotowani do dalszej pracy, bo przecież istotą foresightu jest systematyczność?

O tym wszystkim jest mowa w opracowaniu.

Trzeba też nie tracić z pola widzenia faktu, iż proces narodowego foresightu podjęto w Polsce po

raz pierwszy, podczas gdy inne kraje od dawna korzystają już z jego rezultatów i rozwijają skalę jego

wykorzystania. Pozostaje więc i w Polsce kształtować zbiorową odpowiedzialność za proces antycy-

powania rozwoju, zwłaszcza że metodyka jest ogólnie znana i dostępna.

Page 14: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

14

Fore

sigh

tja

ko z

alec

enia

dla

polit

yki r

ozw

oju

Kry

teri

um

ten

den

cji

wew

nęt

rzn

ych

Kry

teri

um

pod

mio

tow

e

Kry

teri

um

prz

edm

ioto

we

Kry

teri

um

tery

tori

aln

e

Kry

teri

um

fun

kcji

Kry

teri

um

zakr

esu

Kry

teri

um

hor

yzon

tu

czas

u

Kry

teri

um

pos

trze

gan

ia

fore

sig

htu

Kry

teri

um

met

odyc

zne

Kry

teri

um

pod

ejśc

ia

Kry

teri

um

ud

ział

u s

tron

trze

cich

Kry

teri

um

org

aniz

acji

pro

wad

zące

j

Fore

sigh

tni

ezal

eżne

goor

ganu

dora

dcze

go

Fore

sigh

trz

ądow

y

Fore

sigh

tag

encj

ifin

ansu

jące

j

Fore

sigh

tde

parta

men

tów

orga

nów

pańs

twow

ych

Fore

sigh

tst

owar

zysz

eńpr

zem

ysło

wyc

h

Fore

sigh

tfir

mba

daw

czyc

h

Fore

sigh

tko

rpor

acyj

ny

Fore

sigh

tm

łodz

ieżo

wy

Fore

sigh

t“i

ndyw

idua

lny”

Fore

sigh

tte

ryto

rialn

y

Fore

sigh

tsp

ołec

zny

Fore

sigh

tdy

nam

iki

prze

dsię

bior

czoś

ci

Fore

sigh

t wiz

jite

ryto

rialn

ych

Fore

sigh

tte

chno

logi

czny

Fore

sigh

tsu

b-na

rodo

wy

Fore

sigh

tna

rodo

wy

Fore

sigh

tre

gion

alny

Fore

sigh

tm

etro

polit

arny

Fore

sigh

tm

iejs

ki

Fore

sigh

tlo

kaln

y

Fore

sigh

tja

ko w

yzna

czen

iepr

iory

tetó

w

Fore

sigh

tja

ko in

telig

encj

aan

tycy

pacy

jna

Fore

sigh

tja

ko b

udow

ako

nsen

susu

Fore

sigh

t jak

oor

ędow

nict

wo

Fore

sigh

tja

ko k

omun

ikac

jai e

duka

cja

Fore

sigh

t na

pozi

omie

mak

ro

Fore

sigh

tho

listy

czny

Fore

sigh

t na

pozi

omie

mez

o

Fore

sigh

t na

pozi

omie

mik

ro

Fore

sigh

tśr

edni

oter

min

owy

Fore

sigh

tkr

ótko

term

inow

y

Fore

sigh

tdł

ugot

erm

inow

y

Fore

sigh

tja

ko p

rodu

kt

Fore

sigh

tja

ko p

roce

s

Fore

sigh

tja

ko p

oten

cjał

Fore

sigh

t opa

rtyna

met

odac

hja

kośc

iow

ych

Fore

sigh

t opa

rtyna

met

odac

hilo

ścio

wyc

h

Fore

sigh

t opa

rtyna

met

odac

hek

splo

raty

wny

ch

Fore

sigh

t opa

rtyna

met

odac

hno

rmat

ywny

ch

Fore

sigh

t“c

iągn

iony

”pr

zez

popy

t

Fore

sigh

t“p

chan

y”pr

zez

nauk

ę

Fore

sigh

to

char

akte

rze

otw

arty

m

Fore

sigh

to

char

akte

rze

zam

knię

tym

Fore

sigh

tdó

ł-gór

a

Fore

sigh

tgó

ra-d

ół

KLA

SY

FIK

AC

JA F

OR

ES

IGH

TU

Rys

unek

1. K

lasy

fi ka

cja

fore

sig

htu

Źró

dło

: O

pra

co

wanie

wła

sne n

a p

od

sta

wie

: A

Pra

ctical G

uid

e..

.; o

raz M

art

in B

.R.,

Irv

ine J

., R

esearc

h F

ore

sig

ht.

Prio

rity

-Sett

ing

in

Scie

nce, P

inte

r P

ub

lish

ers

, L

on

do

n a

nd

New

Yo

rk 1

98

9.

Page 15: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

15

2. Idea i cele Narodowego Programu Foresight Polska 2020

Cele Narodowego Programu Foresight Polska 2020

Narodowy Program Foresight Polska 2020 uruchomiono w grudniu 2006 r. w Ministerstwie Nauki

i Szkolnictwa Wyższego.

Zgodnie z defi nicją Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego Foresight to systematyczny spo-

sób budowania średnio- lub długookresowej wizji rozwoju polityki naukowo-technicznej, jej kierunków

i priorytetów, służący jako narzędzie podejmowania bieżących decyzji i mobilizowania wspólnych dzia-

łań. Jest on procesem systematycznego i wszechstronnego rozpoznawania dalekosiężnych trendów

rozwojowych w nauce i technologii oraz identyfi kacji obszarów o kluczowym znaczeniu dla maksy-

malizacji korzyści społecznych i gospodarczych. Istotą projektów foresight jest włączanie do dyskusji

nad przyszłością ekspertów i przedstawicieli innych środowisk: biznesu, mediów, rządu, ugrupowań

politycznych i wreszcie szeroko rozumianego społeczeństwa. Zaangażowanie tych środowisk pozwala

poprawić efektywność i trafność procesów decyzyjnych i osiągnąć szerokie porozumienie na temat

bieżących i przyszłych problemów oraz sposobów ich rozwiązywania.

Narodowy Program Foresight Polska 2020 był próbą racjonalnego wskazania priorytetów w sferze

badań i rozwoju w Polsce do roku 2020. Głównymi jego celami były:

• określenie wizji rozwojowej Polski do 2020 roku;

• określenie, poprzez konsensus z głównymi interesariuszami, priorytetowych kierunków badań

naukowych i prac rozwojowych, które w perspektywie wieloletniej wpłyną na przyspieszenie tempa

rozwoju społeczno-gospodarczego;

• wykorzystanie wyników badań w praktyce oraz stworzenie dla nich preferencji w przydziale środ-

ków budżetowych;

• określenie obszarów i badań, w których możliwa jest komercjalizacja rezultatów i sformułowanie

niezbędnych do tego warunków;

• dostosowanie polskiej polityki naukowej do wymogów Unii Europejskiej;

• kształtowanie polityki naukowej i innowacyjnej w kierunku Gospodarki Opartej na Wiedzy.

Zakres tematyczny Programu

Zakres realizacji Narodowego Programu Foresight Polska 2020 obejmował trzy pola badawcze oraz

dwadzieścia tematów szczegółowych wchodzących w zakres tych pól:

Pole badawcze ZRÓWNOWAŻONY ROZWÓJ POLSKI

• Jakość życia

• Źródła i wykorzystywanie zasobów energetycznych

• Kluczowe problemy ekologiczne

• Technologie na rzecz ochrony środowiska

• Zasoby naturalne

• Nowe materiały i technologie

• Transport

• Integracja polityki ekologicznej z politykami sektorowymi

Page 16: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

16

• Polityka produktowa

• Zrównoważony rozwój regionów i obszarów

Pole badawcze TECHNOLOGIE INFORMACYJNE I TELEKOMUNIKACYJNE

• Dostęp do informacji

• ICT a społeczeństwo

• ICT a edukacja

• eBiznes

• Nowe media

Pole badawcze BEZPIECZEŃSTWO

• Bezpieczeństwo ekonomiczne (zewnętrzne i wewnętrzne)

• Bezpieczeństwo intelektualne

• Bezpieczeństwo socjalne

• Bezpieczeństwo techniczno-technologiczne

• Rozwój społeczeństwa obywatelskiego

Struktura organizacyjna Programu

NPF Polska 2020 realizowało konsorcjum złożone z Instytutu Podstawowych Problemów Techniki

PAN, Pentor Research International oraz Instytutu Nauk Ekonomicznych PAN. Pracami merytorycz-

nymi kierował Panel Główny pod przewodnictwem prof. Michała Kleibera, prezesa Polskiej Akademii

Nauk. Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego reprezentował Komitet Sterujący kierowany przez

prof. Danutę Koradecką i Wydział ds. Foresight, kierowany przez Iwonę Nowicką.

Prace badawcze zorganizowane były w trzech Panelach Pól Badawczych, a każdy z nich dzielił się

na Panele Tematyczne:

Rysunek 2. Struktura organizacyjna Programu

Łącznie w pracach Paneli Pól Badawczych i Paneli Tematycznych uczestniczyło 335 ekspertów.

- Jakość życia

- Źródła i wykorzystywanie zasobów

energetycznych

- Kluczowe problemy ekologiczne

- Technologie na rzecz ochrony środowiska

- Zasoby naturalne

- Nowe materiały i technologie

- Transport

- Integracja polityki ekologicznej

z sektorowymi

- Polityka produktowa

- Zrównoważony rozwój regionów i obszarów

Zrównoważony Rozwój Polski

- Ekonomiczne (zewnętrzne i wewnętrzne)

- Intelektualne

- Socjalne

- Techniczno-technologiczne

- Rozwój społeczeństwa obywatelskiego

Bezpieczeństwo

- Dostęp do informacji

- ICT a społeczeństwo

- ICT a edukacja

- eBiznes

- Nowe media

Technologie Informacyjne

i Telekomunikacyjne

Page 17: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

17

Etapy realizacji

Realizacja Programu przebiegała według następujących etapów:

Rysunek 3. Etapy realizacji Programu

Ponadto przez cały czas realizacji przedsięwzięcia prowadzono serwis internetowy Narodowego Pro-

gramu Foresight Polska 2020 oraz działania informacyjno-promocyjne.

Prace paneli eksperckich: analiza stanu wiedzy, SWOT, burza mózgów, analiza wzajemnych wpływów, pierwsza lista priorytetów

badawczych, pierwsza wersja scenariuszy, ustalenie tez do ankiety Delphi, wybór grup targetowych

Prace paneli eksperckich: analiza wyników Delphi, analiza PEST, krzyżowa analiza wpływów, powtórne ustalenie priorytetów

badawczych, opracowanie wstępnej wersji scenariuszy

KONFERENCJA OTWIERAJĄCA REALIZACJĘ PROGRAMU

Utworzenie bazy danych i uruchomienie

portalu Programu

Ustalenie składu Panelu Głównego, Paneli Pól

Badawczych i Paneli Tematycznych oraz

przyjęcie ogólnych założeń realizacji Programu

Warsztaty szkoleniowe w zakresie metodyki

foresight oraz studium narodowych projektów

foresight i Delphi

PIERWSZA RUNDA BADANIA DELPHI I OPRACOWANIE JEJ WYNIKÓW

DEBATA I KONSULTACJE SPOŁECZNE - PREZENTACJA

WYNIKÓW BADAŃ DELPHI

KONFERENCJA PODSUMOWUJĄCA REALIZACJĘ PROGRAMU

Prace paneli: opracowywanie mapy klasterów, ostatecznej wersji scenariuszy oraz Raportu Końcowego, rekomendacji dla MNiSW

DRUGA RUNDA BADANIA DELPHI I OPRACOWANIE JEJ WYNIKÓW

Prace paneli eksperckich: analiza wyników Delphi, opracowanie wstępnej wersji Raportu Końcowego

Page 18: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

18

3. Idea metody Delphi i rys historyczny

Metoda Delphi została opracowana w latach 50. w amerykańskim ośrodku studiów strategicznych

RAND Corporation. W roku 1964 RAND po raz pierwszy opublikował wyniki studium Delphi w rapor-

cie „Report on a Long-Range Forecasting Study”, zawierającym przewidywania dotyczące odkryć

naukowych i wynalazków technologicznych w perspektywie roku 2000.25 Od tamtej pory metoda była

stosowana wielokrotnie na potrzeby m.in. ochrony zdrowia, obronności, biznesu, edukacji, techno-

logii informacyjnych i transportu.26 Trwałe miejsce znalazła także w programach typu foresight, m. in.

w Japonii27, Korei Południowej, Niemczech, Francji, Wielkiej Brytanii, na Węgrzech i w Czechach.

Metoda wykorzystywana jest do przewidywania długoterminowych procesów lub zjawisk, o któ-

rych wiedza jest niewystarczająca lub niepewna: gdy nie istnieją na ich temat żadne wiarygodne dane

lub gdy determinujący wpływ mają na nie czynniki zewnętrzne. Problemy te nie poddają się precyzyj-

nym technikom analitycznym (właściwym na przykład dla prognozowania). W ich analizie przydatne

mogą być natomiast metody oparte na wiedzy, doświadczeniu i intuicji, odwołujące się do zbiorowej

inteligencji. Jedną z takich metod jest metoda delfi cka. Opiera się ona na założeniu, że w wydawa-

niu subiektywnych sądów na temat przyszłości kilka głów jest lepszych niż jedna..., oraz że eksperci

będą wydawać te sądy na podstawie racjonalnych ocen, a nie zwykłego zgadywania.28 Delphi jest

zatem rodzajem badania eksperckiego, które ludzkie sądy traktuje jako uprawniony i użyteczny wkład

w formułowanie prognoz na temat przyszłości i rozwiązywanie złożonych problemów w sytuacji nie-

pewności.

Metoda polega na co najmniej dwukrotnym ankietowaniu tej samej grupy ekspertów. Eksperci

wypełniają kwestionariusz, w którym formułują prognozy na temat rozwoju wydarzeń w danej dziedzi-

nie w dłuższej perspektywie czasowej. W kolejnej rundzie ankietowania respondenci wypełniają ten

sam kwestionariusz, przy czym prezentowane są im w postaci opisu statystycznego zbiorcze wyniki

z pierwszej rundy badania.

Respondenci mogą zatem pod wpływem opinii ogółu ankietowanych zmienić swoją opinię na dany

temat lub ją podtrzymać. Taka procedura pozwala na uzyskanie bardziej jednoznacznych sądów.

Przezwycięża także wady tradycyjnych sposobów komunikowania się ekspertów (np. dyskusji grupo-

wych): dominację liderów, niechęć do podważania wcześniej wyrażonych opinii w obecności innych

osób (konformizm), komunikację nie na temat. W odróżnieniu od typowych badań, których celem jest

zbieranie informacji, Delphi zawiera więc elementy dyskusji eksperckiej (wolnej od wpływu autorytetów

i osobowości), której efektem jest budowa konsensusu na temat kształtu przyszłości.

Dostarczanie informacji zwrotnej (wyników poprzedniej rundy) jest kluczową cechą metody, od-

różniającą ją od innych metod ankietowania. Drugą istotną cechą Delphi jest anonimowość - wyniki

pierwszej/poprzedniej rundy prezentowane są w ujęciu zbiorczym, dzięki czemu opinie jednostko-

wych osób nie mają szansy na ujawnienie. Za wyróżniki metody uznaje się także wieloetapowość

procedury, która pozwala uczestnikom badania na przemyślenie własnych poglądów w trakcie całego

procesu, oraz statystyczną prezentację danych. I chociaż autorzy metody uważali, że tylko badania

spełniające wymienione wyżej kryteria mogą być uznane za badania Delphi, to obecnie panuje prze-

konanie, że metoda może podlegać modyfi kacjom w zależności od potrzeb badawczych.

25 Gordon T.J., Helmer O., Report on a Long-Range Forecasting Study, Rand Corporation, 1964 [dok. elektroniczny, dostęp z dnia 24.11.2008

z http://stat.haifa.ac.il/~gweiss/courses/OR-logistics/Rand.pdf].26 Skulmoski G.J., Hartman F.T., The Delphi Method for Graduate Research, Journal of Information Technology Education, vol. 6, 2007, s. 2.27 Japonia jest krajem o największych doświadczeniach w zakresie badań Delphi – zrealizowano tam już 8 cykli foresight z wykorzystaniem tej

metody.28 Weaver W.T., za: Yim H., Delphi Analysis in Life Science and Biotechnology [dok. elektroniczny, dostęp z dnia 24.11.2008 z www.foresight.

polska2020.pl/export/sites/foresight/pl/publications/fi les/STPI-Delphi-HyunYim_071023_.pdf].

Page 19: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

19

Oparcie się na potencjale intelektualnym ekspertów ma swoje konsekwencje. Otóż metoda jest tak

samo trafna jak eksperci, którzy biorą udział w badaniu Delphi. Jakość przewidywań jest więc uzależ-

niona od jakości ekspertów - nie każdy bowiem, kto uważa siebie za eksperta, jest nim w rzeczywisto-

ści. Co więcej, nie każdy ekspert jest dobrym prognostą, a jeśli już nawet tak jest, to nadzieje na jego

obiektywizm są złudne – zgodnie z potocznym powiedzeniem „punkt widzenia zależy od punktu sie-

dzenia”. Dlatego właściwy dobór ekspertów i minimalizacja zagrożenia iluzoryczną wiedzą ekspercką

to główne wyzwania związane z prowadzeniem badań Delphi.

Niezależnie jednak od poziomu kompetencji ekspertów w naturę przewidywania z defi nicji wpisany

jest pewien obszar błędu. Wynika on głównie z niedoceniania przyszłości (zainteresowanie perspek-

tywą krótkoterminową jest dość naturalne, a przyszłość zbyt odległa, aby zasługiwała na tak szcze-

gółowy namysł jak teraźniejszość) i upraszczania obrazu przyszłości (tendencji do analizy przyszłych

zjawisk jako niezależnych od siebie).

Page 20: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

20

4. Delphi w Narodowym Programie Foresight Polska 2020 -

założenia i cele

Wstępne decyzje na temat sposobu realizacji badania Delphi w Narodowym Programie Foresight

Polska 2020 podjęto już na etapie przygotowywania aplikacji konkursowej. Ustalono wówczas, że

badanie będzie składało się z dwóch rund29, realizowanych za pomocą techniki ankiety internetowej.

Przyjęto także ambitne założenia dotyczące satysfakcjonujących wielkości prób badawczych: 2500

ekspertów w I rundzie (po około 800 – 900 na każde z trzech pól badawczych) i 900 ekspertów w II

rundzie (ok. 300 respondentów w każdym polu).30

Delphi jako wkład do budowy scenariuszy

Założono, że ostatecznym efektem Narodowego Programu Foresight Polska 2020 będą scenariu-

sze przyszłego rozwoju Polski, uwzględniające zarówno perspektywę społeczną, jak i technologiczną.

Wskazywać one miały zatem nie tylko na obecne i przyszłe potrzeby gospodarki i społeczeństwa, ale

także na priorytety technologiczne służące jak najlepszemu ich zaspokojeniu. Wyniki badania Delphi

miały być podstawą budowania tych scenariuszy. Celem badania była więc nie tylko identyfi kacja

ważnych trendów społeczno-gospodarczych i technologii zwiększających konkurencyjność polskiej

gospodarki i poziom jakości życia, ale także prognoza prawdopodobnego horyzontu czasowego ich

realizacji, ocena ich skutków społeczno-gospodarczych, analiza potencjału niezbędnego do ich re-

alizacji oraz identyfi kacja związanych z nimi problemów i wyzwań. W tym sensie badanie Delphi było

więc niczym innym jak społecznym budowaniem wizji przyszłości. W mniejszym stopniu budowie tej

wizji służyły także wyniki innych analiz przeprowadzonych przez panele eksperckie działające w Pro-

gramie (np. SWOT, PEST, krzyżowa analiza wpływów).

Delphi jako sposób zwiększenia społecznej partycypacji

Istotną cechą foresightu – jako procesu zbiorowej refl eksji na temat długoterminowej przyszłości

- jest więc jego społeczny charakter. Polega on na aktywnym udziale w w procesie potencjalnych

jego benefi cjentów. Udział interesariuszy jest czynnikiem determinującym ostateczny efekt foresightu.

Im szersza i bardziej aktywna partycypacja społeczna w procesie foresight, tym większe szanse na

stworzenie poczucia współwłasności jego rezultatów i wykorzystanie ich w praktyce. Delphi, jako re-

alizowane na dużą skalę badanie eksperckie, stwarzało największe możliwości realnego uczestnictwa

w projekcie wielu osób. Dlatego też, oprócz celu poznawczego, badaniu Delphi przypisywano także

rolę społeczną, traktując je jako sposób skupienia wokół Programu ludzi i wykorzystania ich potencjału

intelektualnego w zbiorowej dyskusji nad przyszłością.

Dzięki udziałowi ekspertów i interesariuszy z różnych środowisk, badanie miało być zatem także

formą społecznej debaty, realizującej następujące cele:

• konsultacja ze środowiskami eksperckimi - zasięgnięcie opinii na temat oceny określonych

kierunków przyszłego rozwoju, w tym rozwoju nowych technologii, i potencjału do ich realizacji;

• poinformowanie głównych interesariuszy o najważniejszych kwestiach podejmowanych przez

Narodowy Program Foresight Polska 2020 i pozyskanie ich zaangażowania;

• osiągnięcie konsensusu co do obrazu przyszłości i kształtu polityki naukowo-badawczej (lub

przynajmniej sprawdzenie, czy taki konsensus istnieje).

29 Doświadczenia pokazują, że w trzeciej i kolejnych rundach Delphi wyniki badania nie zmieniają się zasadniczo w stosunku do rundy drugiej. 30 W innych projektach foresight wielkości prób Delphi wahają się od 400 do 2000.

Page 21: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

21

5. Realizacja badania Delphi w Narodowym Programie

Foresight Polska 2020

5.1. Koncepcja Zespołu Ekspertów Zewnętrznych

Rekrutacja kandydatów do badania eksperckiego Delphi prowadzona była w ramach szerszej ini-

cjatywy związanej z tworzeniem Zespołu Ekspertów Zewnętrznych Narodowego Programu Foresight

Polska 2020. Oprócz udziału w badaniu Delphi członkom Zespołu oferowano także: dostęp do wy-

branych materiałów powstałych w wyniku prac paneli eksperckich, możliwość uczestnictwa w ankie-

tach internetowych redagowanych na potrzeby Programu i niektórych wydarzeniach publicznych z nim

związanych. W zamian za udział w obydwu rundach badania Delphi eksperci mieli otrzymać certyfi kat

potwierdzający ich przynależność do Zespołu Ekspertów Zewnętrznych Programu.

W programach foresight obserwuje się coraz większą tendencję do angażowania do badań delfi c-

kich wielu różnych interesariuszy - w przeświadczeniu, że wielość opinii i perspektyw jest cenną warto-

ścią projektu. Dlatego też defi nicja eksperta jest stale rozszerzana.31 Do badania zapraszane są osoby,

które posiadają wiedzę na temat przedmiotu badania, choć niekoniecznie musi być ona udokumento-

wana formalnym wykształceniem i osiągnięciami w danej dziedzinie. Postulat możliwie największego

zróżnicowania dotyczy także innych zmiennych, np. płci i wieku.

Założono, że ekspertami kwalifi kującymi się do Zespołu Ekspertów Zewnętrznych Narodowego

Programu Foresight Polska 2020 będą osoby, które:

• reprezentują naukę, biznes (innowacyjne przedsiębiorstwa działające w branżach odpowiada-

jących tematyce pól badawczych), administrację rządową i samorządową, ugrupowania politycz-

ne, organizacje pozarządowe, media lub studiują kierunki związane z tematyką Programu;

• deklarują posiadanie wiedzy w którejś z dziedzin objętych Programem.

Uznano także, że priorytetem w rekrutacji będzie zachowanie następujących zasad:

• dążenie do maksymalnej różnorodności ekspertów (różne dziedziny, różne doświadczenia

zawodowe);

• zapewnienie możliwie największego udziału w próbie przedstawicieli biznesu;

• zapewnienie możliwie licznej reprezentacji osób młodych, do 35 roku życia;

• uspołecznienie procesu – stworzenie poczucia współuczestnictwa i zaangażowania.

Zdając sobie sprawę z tego, że dobór ekspertów to bodaj najważniejszy warunek sukcesu i wy-

sokiej wartości merytorycznej wyników Delphi, zależało nam na pozyskaniu jednostek jak najbardziej

kompetentnych (w odróżnieniu od reprezentatywnych prób sondażowych chodziło więc z defi nicji

o próbę celową osób spełniających określone kryteria). W tym celu wykorzystuje się zazwyczaj me-

todę rekomendacji (nominacji) udzielanych przez osoby lub instytucje (w socjologii nazywa się ją

metodą kuli śniegowej). Często przeprowadza się także analizę bibliografi i (pod kątem poszukiwania

osób publikujących na danych temat). Każdy z tych sposobów rekrutacji ma jednak swoje ograni-

czenia. W poszukiwaniach bibliografi cznych łatwo pominąć tych, którzy na dany temat mają coś

do powiedzenia, ale z różnych powodów nie posiadają publikacji (np. przedstawiciele biznesu). Re-

komendacje z kolei ograniczone są tylko do osób znanych w środowisku. Stosowane jako metoda

jedyna grożą więc zdominowaniem projektu przez grupy nacisku i pominięciem innych, potencjalnie

31 Unido Technology Foresight Manual, Volume 1, Organization and Methods, 2005, s. 153.

Page 22: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

22

wartościowych środowisk. Obydwie powyższe metody skutkują też rekrutacją wysokiej klasy specjali-

stów (należy założyć, że gruntowna wiedza na dany temat idzie w parze z posiadaniem publikacji i silną

pozycją w środowisku). Zjawisko takie, wydawałoby się jednoznacznie pozytywne, w projektach foresi-

ght może mieć jednak negatywne konsekwencje. W wielu badaniach Delphi odnotowano bowiem efekt

polegający na przypisywaniu większego znaczenia swojej dziedzinie badań przez „top-ekspertów”

niż przez pozostałych ekspertów. Z reguły „top-eksperci” wykazują się także większym optymizmem

w ocenie szans własnej dziedziny i nie doceniają znaczenia barier technicznych dla przyszłych jej lo-

sów. Ponadto cechuje ich niewielka skłonność do zmiany opinii w kolejnych rundach badania.32 Dlate-

go też zaleca się, aby poziom wiedzy eksperckiej uczestników badania był zróżnicowany.

Z opisanych wyżej powodów w rekrutacji do Zespołu Ekspertów Zewnętrznych oprócz zamknię-

tego modelu rekrutacji, opartego na nominacji kandydatów33, zastosowano także model rekrutacji

„otwartej”. Rekrutację tę pobudzano odpowiednimi działaniami komunikacyjnymi. Informacja o nabo-

rze kandydatów do badania została rozesłana do kilkudziesięciu tysięcy instytucji (uczelnie, instytuty

PAN, jednostki badawczo-rozwojowe, przedsiębiorstwa, w tym fi rmy innowacyjne, izby gospodarcze,

instytucje wspierające innowacyjność, organizacje pozarządowe, portale regionalne i branżowe) i osób

(głównie pracowników nauki i przedsiębiorstw). Chęć udziału w Zespole zgłaszano wypełniając kwe-

stionariusz rekrutacyjny na stronie internetowej Programu.34

W efekcie podjętych działań informacyjnych i rekrutacyjnych zainteresowanie udziałem w Zespole

wyraziły 5413 osoby. Zdecydowaną większość wśród nich stanowili przedstawiciele nauki (87%). Dru-

gą grupą pod względem udziału procentowego były osoby związane ze światem biznesu (14%). Liczba

zrekrutowanych przedstawicieli biznesu, mimo relatywnie niskiego udziału procentowego, nie była jed-

nak niska – wynosiła ona bowiem około 800 osób. Warto jednak nadmienić, że zaproszenie przedsta-

wicieli biznesu do udziału w Programie było szczególnie trudne. W grę wchodzić tu mogły negatywny

stereotyp naukowców i wyobrażenie foresightu jako projektu prowadzonego przez naukowców dla

naukowców, nie przynoszącego szybkich i wyraźnych rezultatów (na które to przedstawiciele biznesu

zorientowani są w swojej codziennej praktyce). Czynnikiem utrudniającym pozyskanie ekspertów ze

świata biznesu był także deklarowany brak czasu i w niektórych przypadkach oczekiwanie gratyfi kacji

fi nansowej.

Rysunek 4. Struktura Zespołu Ekspertów Zewnętrznych NPF Polska 2020

2%

2%

4%

8%

14%

87%

przedstawiciele mediów

studenci

przedstawiciele ugrupowańpolitycznych i administracji

przedstawiciele NGO

przedstawiciele biznesu

pracownicy nauki

32 Unido Technology Foresight Manual, Volume 1, Organization and Methods, 2005, s. 153.33 Prawo nominacji mieli eksperci wewnętrzni, skupieni w panelach eksperckich Programu, przedstawiciele Instytucji Partnerskich i kierownicy

innych projektów foresight. 34 Warto dodać, że model rekrutacji otwartej stosowano także - oprócz nominacji - w rekrutacji ekspertów wewnętrznych do Paneli Tematycznych

Programu.

Page 23: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

23

Wśród członków Zespołu przeważali mężczyźni (66%) i osoby w wieku powyżej 45 lat (41%). Do

Zespołu zrekrutowano jednak także znaczną grupę osób młodych, w wieku do 34 lat (31%).

Rysunek 5. Struktura Zespołu Ekspertów Zewnętrznych NPF Polska 2020 ze względu na płeć

Osoby wyrażające chęć wzięcia udziału w badaniu eksperckim były zróżnicowane pod względem

zainteresowań tematyką poszczególnych pól badawczych, przy czym najczęściej wskazywane było

pole Zrównoważony Rozwój Polski, zainteresowanie którym wyraziło 84% osób. Co drugi ekspert

deklarował zainteresowanie polem badawczym Bezpieczeństwo, a 42% za najbardziej dopasowany

kompetencyjnie wskazało pole Technologie Informatyczne i Telekomunikacyjne.

Rysunek 6. Zainteresowanie tematyką Paneli Tematycznych w ramach pól badawczych

mężczyzna

kobieta

34%

66%

7%

10%

10%

12%

12%

13%

15%

17%

18%

19%

19%

20%

22%

23%

25%

26%

26%

28%

32%

39%

ZRP polityka produktowa

ZRP integracja polityki ekologicznej z sektorowymi

ZRP transport

Bezpieczeństwo ekonomiczne wewnętrzne i zewnętrzne

Bezpieczeństwo socjalne

ZRP zasoby naturalne

ICT e-biznes

ICT nowe media

Bezpieczeństwo techniczno technologiczne

Bezpieczeństwo intelektulane

ZRP żródła i wykorzystanie zasobów energetycznych

ICT a społeczeństwo

ICT dostęp do informacji

Bezpieczeństwo rozwój społeczeństwa obywatelskiego

ZRP kluczowe problemy ekologiczne

ZRP rozwój regionów i obszarów

ZRP technologie na rzecz ochrony środowiska

ICT a edukacja

ZRP nowe materiały i technologie

ZRP jakość życia

Page 24: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

24

5.2. Narzędzie badawcze

Kwestionariusz Delphi opracowany został przez Panele Tematyczne działające w poszczególnych

polach badawczych, pod kierownictwem Paneli Pól Badawczych. Składał się on z tez opisujących przy-

szłe trendy rozwojowe i przyszłościowe technologie oraz z pytań dodatkowych do każdej z tych tez.

Obejmował on w sumie 113 tez, z czego 20 przypadało na pole Bezpieczeństwo, 15 – na pole Tech-

nologie Informacyjne i Telekomunikacyjne, 78 – na pole Zrównoważony Rozwój Polski. Na potrzeby

badania Delphi pole Zrównoważony Rozwój Polski zostało podzielone na trzy obszary tematyczne:

społeczno-ekonomiczny (25 tez), ekologiczny (26 tez) i technologiczny (27 tez).

Tezy uporządkowane były według grup zagadnień (makropriorytetów). Respondenci mieli możli-

wość wyboru do oceny tych grup zagadnień, które znajdowały się w obszarze ich zainteresowań. Po-

dejście to, przy zastosowaniu jednego kwestionariusza łączącego tematykę wszystkich trzech pól ba-

dawczych, pozwoliło na maksymalne wykorzystanie potencjału ekspertów. Częstym zjawiskiem wśród

ekspertów było bowiem zainteresowanie tematami wchodzącymi w skład kilku pól badawczych, np. ja-

kością życia (pole Zrównoważony Rozwój Polski) i bezpieczeństwem socjalnym (pole Bezpieczeństwo).

Dzięki przyjętemu rozwiązaniu mieli oni możliwość oceny wszystkich tez znajdujących się w obsza-

rze ich zainteresowań, nawet gdy reprezentowały one kilka pól badawczych.

Tabela 1. Tezy do badania Delphi w polu Bezpieczeństwo [1/2]

Grupa zagadnień Tezy Skrócone brzmienie tez

M1. Bezpieczeństwo ekono-

miczne (zewnętrzne

i wewnętrzne)

T1. Tempo wzrostu gospodarczego zostanie istotnie ograniczone z powo-

du starzenia się społeczeństwa, wzrostu emigracji oraz nieadekwatnego

z punktu widzenia potrzeb rynku pracy systemu kształcenia

T1. Ograniczenie tempa wzrostu

gospodarczego

T2. Absorpcja funduszy strukturalnych przez polskie podmioty ulegnie

silnemu ograniczeniu z powodu niewłaściwego wykorzystania tych

funduszy w bieżącym okresie fi nansowym i zmiany zasad rozdzielania

funduszy UE

T2. Ograniczenie absorpcji funduszy

strukturalnych

T3. Polska zapewni sobie bezpieczeństwo energetyczne poprzez włącze-

nie się do sprawnego wspólnego rynku energetycznego UE i efektywne

wykorzystanie własnych zasobów

T3. Bezpieczeństwo energetyczne

T4. Luka technologiczna Polski zmniejszy się dzięki wzmocnieniu eduka-

cji w zakresie nauk przyrodniczo-technicznych i większej internacjonali-

zacji nauki polskiej

T4. Zmniejszenie luki technolo-

gicznej

T5. W gospodarce wystąpią zjawiska kryzysowe, spowodowane brakiem

zasadniczych reform w systemie fi nansów publicznych oraz pojawie-

niem się nowych kategorii wydatków w budżecie państwa (np. zwią-

zanych z niekorzystnymi trendami demografi cznymi) i ich lawinowym

narastaniem

T5. Zjawiska kryzysowe w gospo-

darce

M2. Bezpieczeństwo intelek-

tualne

T6. Upowszechni się świadomość znaczenia ochrony własności intelek-

tualnej

T6. Ochrona własności intelektu-

alnej

T7. Środowisko pracy przedsiębiorstwa będzie sprzyjać kreowaniu

kapitału intelektualnego

T7. Kreowanie kapitału intelektual-

nego w środowisku pracy

T8. Znaczenie kapitału intelektualnego wzrośnie z powodu wprowadze-

nia nowych organizacji

T8. Wzrost znaczenia kapitału

intelektualnego

T9. Wzrośnie jakość kapitału intelektualnego w Polsce i poziom innowa-

cyjności z powodu zmiany systemu edukacji

T9. Wzrost jakości kapitału intelek-

tualnego

T10. Rozwój i modernizacja kraju ulegną przyspieszeniu dzięki swobod-

nemu przepływowi zasobów ludzkich

T10. Swobodny przepływ zasobów

ludzkich

Page 25: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

25

Tabela 1. Tezy do badania Delphi w polu Bezpieczeństwo [2/2]

Grupa zagadnień Tezy Skrócone brzmienie tez

M3. Bezpieczeństwo socjalne T11. Możliwości oraz potrzeba aktywnego uczestnictwa jednostek

w społeczeństwie, w tym na rynku pracy, wzrosną dzięki zwiększeniu

dostępności usług edukacyjnych o wysokiej jakości, dostosowanych

do różnych faz życia ludzkiego oraz zróżnicowanych potrzeb i poziomu

wiedzy/ umiejętności

T11. Uczestnictwo jednostek

w społeczeństwie dzięki usługom

edukacyjnym

T12. Nastąpi trwały wzrost zatrudnienia w następstwie lepszego dosto-

sowania kształcenia do wymagań rynku pracy, lepszego funkcjonowania

instytucji rynku pracy, rozwoju usług na rzecz jednostki i rodziny oraz

zmiany postaw pracodawców i pracowników

T12. Wzrost zatrudnienia

M4. Bezpieczeństwo technicz-

no-technologiczne

T13. Skuteczność przeciwdziałania biedzie zwiększy się w wyniku roz-

woju profesjonalnych służb socjalnych i koordynacji działań na różnych

szczeblach władz samorządowych, wzmocnienia poczucia solidarności

społecznej i wzrostu indywidualnej odpowiedzialności za własne losy

T13. Wzrost skuteczności przeciw-

działania biedzie

T14. Pogłębi się zapaść innowacyjna w obszarze technosfery (sferze

badań i rozwoju dla potrzeb gospodarki)

T14. Zapaść innowacyjna w tech-

nosferze

T15. Nastąpi ograniczenie zakresu nieprzewidywalnego wpływu środo-

wiska na technosferę i technosfery na środowisko dzięki skoordyno-

wanym i sukcesywnie wdrażanym działaniom na poziomie krajowym

(lokalnym i centralnym) i międzynarodowym

T15. Ograniczenie wpływu środowi-

ska na technosferę i odwrotnie

T16. Polska stanie się dogodnym miejscem do składowania lub/i wyko-

rzystywania starych maszyn, urządzeń, instalacji, pojazdów, technologii

T16. Polska miejscem składowania

starych maszyn

T17. W polskim prawie wprowadzone zostaną standardy ryzyka tolero-

wanego dotyczące człowieka oraz jego środowiska naturalnego

i technicznego

T17. Standardy ryzyka tolerowa-

nego

M5. Rozwój społeczeństwa

obywatelskiego

T18. Obywatelskie nieuczestnictwo stanie się głównym zagrożeniem dla

rozwoju w Polsce społeczeństwa obywatelskiego

T18. Obywatelskie nieuczestnictwo

– zagrożenie dla rozwoju społeczeń-

stwa obywatelskiego

T19. Aktywność obywatelska w Polsce wyraźnie wzrośnie T19. Wzrost aktywności obywa-

telskiej

T20. Krótkookresowe interesy grup rządzących w znaczącym stopniu

zredukują poparcie ze strony instytucji państwa dla rozwoju społeczeń-

stwa obywatelskiego

T20. Brak poparcia instytucji

państwa dla rozwoju społeczeństwa

obywatelskiego

Page 26: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

26

Tabela 2. Tezy do badania Delphi w polu Technologie Informacyjne i Telekomunikacyjne

Grupa zagadnień Tezy Skrócone brzmienie tez

M1. Bezpieczeństwo informacji

i infrastruktury informatycznej

T1. Niezawodna infrastruktura teleinformatyczna umożliwi społeczeń-

stwu i podmiotom gospodarczym nieskrępowany dostęp do wiarygodnej

i budzącej powszechne zaufanie informacji

T1. Dostęp do informacji dzięki

niezawodnej infrastrukturze telein-

formatycznej

M2. Systemy informacyjne T2. Systemy informacyjne, którymi będzie się można posługiwać

w sposób intuicyjny, znajdą powszechne zastosowanie w gospodarce,

administracji, edukacji i innych sektorach

T2. Powszechne zastosowanie

systemów informacyjnych

T3. Metody automatycznego rozumienia informacji obrazowych oraz

innych zapisów multimedialnych przyczynią się do przyspieszenia

i pogłębienia trendu odchodzenia od informacji tekstowych na rzecz

informacji obrazowych i multimedialnych

T3. Metody automatycznego rozu-

mienia informacji obrazowych

M3. Systemy rozproszone

i sieciowe

T4. Dostęp do globalnej informacji stanie się powszechny dzięki roz-

proszonym systemom gromadzenia, przechowywania, przekazywania,

przetwarzania i prezentacji informacji, połączonym szybkimi systemami

łączności

T4. Dostęp do informacji dzięki

systemom rozproszonym

T5. Przyszłość przyniesie szybki rozwój wszechobecnej inteligencji,

zwłaszcza dzięki rozwojowi systemów wbudowanych

T5. Rozwój wszechobecnej inteli-

gencji

M4. Kształcenie ustawiczne

w społeczeństwie informacyj-

nym (wiedzy)

T6. Szybko zmieniająca się i zwiększająca wiedza wymaga ciągłego

kształcenia się obywateli, w różnych formach edukacyjnych. Technologie

teleinformatyczne już obecnie, i w jeszcze większym stopniu w przyszło-

ści, będą nośnikiem nowych form kształcenia

T6. Technologie ICT jako nośniki

nowych form kształcenia

M5. Nowe metody i formy

kształcenia w społeczeństwie

informacyjnym (wiedzy)

T7. Rozwój technologii teleinformatycznych przyniesie nowe metody

kształcenia, tym samym powiększając obszar oddziaływań edukacyjnych

i zwiększając szanse wszystkich obywateli na dostęp do edukacji

T7. Nowe metody kształcenia dzięki

rozwojowi technologii ICT

M6. Model fi nansowania

kształcenia (się) obywateli

w społeczeństwie informacyj-

nym (opartym na wiedzy)

T8. Rozwój kształcenia ustawicznego wszystkich obywateli oraz rozwój

nowych metod i form kształcenia, powodowany rozwojem technologii

teleinformatycznych, zmusi do rewizji metod fi nansowania systemów

edukacji, jak i fi nansowania indywidualnego rozwoju obywateli w społe-

czeństwie informacyjnym (społeczeństwie wiedzy)

T8. Rewizja metod fi nansowania

edukacji

M7. E-Biznes T9. Normy prawne dla sfery e-biznesu i ich sprawne wdrażanie przez

instytucje państwa i samorządu terytorialnego będą wspierały samore-

gulację e-biznesu

T9. Samoregulacja e-biznesu

T10. Inicjatywy podejmowane przez społeczeństwo zastąpią dotychcza-

sowe formy organizacji życia gospodarczego i społecznego w dziedzinie

e-biznesu

T10. Inicjatywy podejmowane

przez społeczeństwo w dziedzinie

e-biznesu

T11. Zintegrowana i wiarygodna informacja udostępniana z wykorzy-

staniem technologii semantycznych stanie się podstawą podejmowania

decyzji przez podmioty e-biznesu w warunkach ciągłego redefi niowania

ról uczestników wymiany rynkowej

T11. Informacja udostępniana

z wykorzystaniem technologii

semantycznych podstawą podej-

mowania decyzji przez podmioty

e-biznesu

M8. Nowe Media T12. Nowe Media odegrają istotną rolę w edukacji ustawicznej T12. Nowe Media w edukacji

ustawicznej

T13. Nowe Media staną się polem szerokiej partycypacji społecznej

w tworzeniu nowych treści

T13. Nowe Media polem partycypa-

cji społecznej

M9. Techniki informacyjne

w życiu społeczeństwa

T14. Powszechne wykorzystanie systemów informatycznych podniesie

komfort życia i pracy

T14. Wzrost komfortu życia dzięki

systemom informatycznym

T15. Rozwój technologii społeczeństwa informacyjnego w myśl zasady

„zawsze, wszędzie i dla każdego” zostanie wsparty przez organizacje

polityczne i gospodarcze wszystkich szczebli

T15. Powszechne poparcie dla

rozwoju technologii ICT

Page 27: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

27

Tabela 3. Tezy do badania Delphi w polu Zrównoważony Rozwój Polski

– zagadnienia społeczno-ekonomiczne [1/3]

Blok tematyczny Grupa zagadnień Tezy Skrócone brzmienie tez

Zagadnienia społeczno

– ekonomiczne

M1. Zapewnienie równomierne-

go dostępu do usług edukacyj-

nych na wszystkich szczeblach

dla wszystkich środowisk

społecznych wyróżnionych ze

względu na główne kryteria

stratyfi kacyjne (miejscowość

zamieszkania, region, typ

gospodarstwa domowego, wiek,

płeć itd.)

TS1. Rozwój wirtualnych usług edukacyjnych

zwiększy równomierny do nich dostęp, pozwoli

na ich indywidualizację i upowszechni umiejęt-

ności cywilizacyjne umożliwiające osiągnięcie

struktury wykształcenia społeczeństwa takiej,

jak w przodujących krajach UE

TS1. Równomierny dostęp do

usług edukacyjnych

M2. Budowa podstaw nowego

modelu solidarności między-

pokoleniowej w warunkach

starzejącego się społeczeństwa

TS2a. Wzrośnie świadomość indywidualnej odpo-

wiedzialności za zabezpieczenie własnej starości

TS2a. Odpowiedzialność za

własną starość

TS2b. W efekcie starzenia się ludności wzrośnie

solidarność międzypokoleniowa w wymiarze

rodzinnym, ekonomicznym i społecznym

TS2b. Wzrost solidarności

międzypokoleniowej

M3. Ograniczenie zakresu wy-

kluczenia z rynku dóbr i usług

oraz z rynku pracy

TS3. Ograniczenie dyskryminacji w zakresie do-

stępu do systemu edukacji oraz dostosowanie

struktury kształcenia do potrzeb gospodarki do-

prowadzi do zwiększenia dostępu do rynku pracy

i zwiększy tym samym wskaźnik zatrudnienia

TS3. Większy dostęp do rynku

pracy

TS4. Zwiększenie instytucjonalnej opieki nad

dziećmi zwiększy wskaźnik zatrudnienia kobiet

do poziomu rozwiniętych krajów UE

TS4. Większy wskaźnik zatrud-

nienia kobiet

TS5. Zwiększenie i bardziej równomierny rozkład

dochodów gospodarstw domowych zmniejszy wy-

kluczenie społeczne i zwiększy zapotrzebowanie

na dobra i usługi (w tym zwłaszcza usług wyższe-

go rzędu – edukacja, zdrowie, kultura, rozrywka)

TS5. Mniejsze wykluczenie

społeczne

M4. Upowszechnienie zachowań

prozdrowotnych (zwiększenie

indywidualnej odpowiedzialno-

ści za zdrowie i szeroki dostęp

do badań profi laktycznych)

TS6. Rozwój programów prewencji populacyjnej

w zakresie badań profi laktycznych i zmiany stylu

życia poprawi stan zdrowia fi zycznego

i psychicznego społeczeństwa i zwiększy prze-

widywaną długość życia

TS6. Poprawa stanu zdrowia

społeczeństwa

M5. Zwiększenie uczestnictwa

w kulturze i szeroko rozumianej

rozrywce

TS7. Nastąpi zmiana stylu życia w kierunku

wzrostu udziału wydatków na kulturę i rozrywkę

w budżetach gospodarstw domowych do pozio-

mu przodujących krajów UE

TS7. Wzrost uczestnictwa

w kulturze

M6. Dążenie do zrównoważone-

go rozwoju rolnictwa i obszarów

wiejskich, z uwzględnieniem

kosztów i korzyści środowisko-

wych (związanych z ekologi-

zacją rolnictwa konwencjonal-

nego oraz rozwojem rolnictwa

ekologicznego i rynku żywności

ekologicznej)

TS8. Wsparcie prośrodowiskowych metod pro-

dukcji oraz świadczenia usług na rzecz ochrony

środowiska przyrodniczego poprawi stan środo-

wiska i dobrobyt ludności obszarów wiejskich

TS8. Poprawa stanu środowi-

ska i dobrobytu na obszarach

wiejskich

TS9. Instytucjonalne i fi nansowe wspomaganie

produkcji, promocji, dystrybucji i przetwórstwa

ekologicznych produktów rolniczych w skali

krajowej i międzynarodowej wzmocni rozwój

rynku konkurencyjnych ekonomicznie produktów

rolniczych korzystnie oddziałujących na stan

zdrowia ludności

TS9. Rozwój rynku żywności

ekologicznej

Page 28: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

28

Blok tematyczny Grupa zagadnień Tezy Skrócone brzmienie tez

Zagadnienia społeczno – ekonomiczne

M7. Tworzenie zintegrowanych systemów zarządzania gospo-darką wodną

TS10. Doskonalenie zlewniowego systemu za-rządzania wodami powierzchniowymi z uwzglę-dnieniem współpracy między jednostkami admi-nistracyjnymi w układzie regionalnym i trans-granicznym zwiększy ochronę zasobów wod-nych oraz obniży ryzyko suszy i powodzi

TS10. Wzrost ochrony zasobów wodnych

TS11. Ilość dyspozycyjnych zasobów wód dobrej jakości zwiększy się poprzez rozwój mechani-zmów ekonomicznych dla wspierania wodo-osz-czędnych i przyjaznych środowisku technologii korzystania z wód w przemyśle, rolnictwiei sektorze komunalnym

TS11. Wzrost ilości zasobów wód

M8. Tworzenie systemu reduku-jącego powstawanie odpadów komunalnych, przemysłowychi niebezpiecznych poprzez ogra-niczenie wytwarzania, odzyski unieszkodliwianie

TS12. Ilość odpadów zanieczyszczających środowisko zdecydowanie zmniejszy się dzięki zintegrowanemu systemowi ograniczania, wykorzystywania i unieszkodliwiania odpadów komunalnych i przemysłowych z wykorzysta-niem najnowocześniejszych technologii

TS12. Zmniejszenie się ilości odpadów zanieczyszczających środowisko

TS13. Rozwój narzędzi systemowych (fi skalnych, prawnych, organizacyjnych, administracyjnych) stymulujących wykorzystywanie odpadóww procesach produkcji energii i odzysku surowców będzie miało istotne znaczenie dla ograniczenia ilości odpadów składowanychw środowisku

TS13. Ograniczenie ilościodpadów składowanych w środowisku

M9. Promowanie gospodarki zrównoważonej poprzez zasto-sowanie metody oceny życia produktu

TS14. Rozwój środowiskowej oceny cyklu życia produktu przyczyni się do ograniczania produkcji towarów o wysokiej szkodliwości dla środowiska naturalnego oraz odzysku surowców i utylizacji odpadów

TS14. Ograniczenie produkcji towarów o wysokiej szkodliwo-ści dla środowiska

M10. Promowanie gospodar-ki zrównoważonej poprzez wzmacnianie społecznej i ekologicznej odpowiedzialności biznesu

TS15. Wzrost społecznej i ekologicznej odpo-wiedzialności biznesu przyczyni się do poprawy zdolności konkurencyjnej regionów i zwiększy ich atrakcyjność jako miejsca lokaty kapitału

TS15. Poprawa konkurencyjno-ści regionów

M11. Promowanie gospodar-ki zrównoważonej poprzez kształtowanie świadomości społecznej na rzecz zrównowa-żonej produkcji i konsumpcji

TS16. Rozwój nowych technologii sprzyjających produkcji towarów i usług proekologicznych (technologii redukcji zanieczyszczeń oraz utyli-zacji odpadów) upowszechni się w świadomości społecznej w Polsce

TS16. Wzrost świadomości spo-łecznej na rzecz zrównoważonej produkcji i konsumpcji

M12. Promowanie gospodar-ki zrównoważonej poprzez instrumenty polityki produkto-wej - rozwiązania systemowe (rachunkowość środowiskowa, ekologiczna reforma podatkowa, „zielone” zamówienia publiczne, analiza kosztów zewnętrznych)

TS17. Rozwój nowych technologii w zakresie rachunkowości środowiskowej (pozwalającej na analizę i ocenę skutków podejmowanych decyzji inwestycyjnych i produkcyjnych dla środowiska naturalnego) przyczyni się w polskiej gospodarce do bardziej ekonomicznego zużywania zasobówi wdrażania metod „czystszej” produkcji

TS17. Bardziej ekonomiczne zużywanie zasobów

TS18. Przeprowadzenie ekologicznej reformy podatkowej (polegającej na zmniejszeniu podat-kowego obciążenia kapitału i pracy przy jedno-czesnym zwiększeniu opodatkowania zużywania zasobów naturalnych i degradacji środowiska) przyczyni się do poprawy stanu środowiska

TS18. Poprawa stanu środowi-ska dzięki ekologicznej reformie podatkowej

Tabela 3. Tezy do badania Delphi w polu Zrównoważony Rozwój Polski

– zagadnienia społeczno-ekonomiczne [2/3]

Page 29: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

29

Tabela 3. Tezy do badania Delphi w polu Zrównoważony Rozwój Polski

– zagadnienia społeczno-ekonomiczne [3/3]

Blok tematyczny Grupa zagadnień Tezy Skrócone brzmienie tez

Zagadnienia społeczno

– ekonomiczne

M12. Promowanie gospodar-

ki zrównoważonej poprzez

instrumenty polityki produkto-

wej - rozwiązania systemowe

(rachunkowość środowiskowa,

ekologiczna reforma podatkowa,

„zielone” zamówienia publiczne,

analiza kosztów zewnętrznych)

TS19. Bezwzględne stosowanie kryteriów eko-

logicznych do oceny projektów inwestycyjnych

realizowanych ze środków publicznych przyczyni

się do zmniejszenia ich szkodliwego wpływu na

środowisko

TS19. Zmniejszenie szkodliwego

wpływu projektów inwestycyj-

nych na środowisko

M13. Usprawnianie terytorialnej

organizacji kraju oraz decen-

tralizacja systemu instytucjo-

nalnego (w celu zwiększenia

korzystnego oddziaływania na

efektywność gospodarki i rozwój

społeczeństwa obywatelskiego)

TS20. Usprawnienie terytorialnej organizacji

kraju oraz decentralizacja systemu instytucjonal-

nego korzystnie wpłynie na efektywność gospo-

darki i rozwój społeczeństwa obywatelskiego

w poszczególnych regionach i w skali kraju

TS20. Usprawnienie terytorialnej

organizacji kraju

M14. Wyrównywanie dostępu do

usług społecznych oraz racjona-

lizowanie przestrzennych relacji

miejsc pracy i zamieszkania

przez rozwój policentrycznej

sieci osadniczej

TS21. Rozwój policentrycznej sieci osadniczej

zracjonalizuje przestrzenne relacje miejsc pracy

i zamieszkania, wyrówna dostęp do podstawo-

wych usług społecznych i podniesie jakość życia

TS21. Rozwój policentrycznej

sieci osadniczej

M15. Zwiększanie spójności

społecznej, gospodarczej i

terytorialnej przez usprawnianie

ekologicznie uwarunkowanej,

infrastruktury transportowej i

telekomunikacyjnej

TS22. Rozwój ekologicznie uwarunkowanej

infrastruktury transportowej i komunikacyjnej

przyczyni się do poprawy spójności ekonomicz-

nej, społecznej i terytorialnej kraju

TS22. Rozwój infrastruktury

transportowej i komunikacyjnej

M16. Optymalizacja i integracja

miejskich oraz regionalnych

systemów transportu osób

TS23. Opracowanie systemów oraz instru-

mentów służących analizowaniu, planowaniu,

sterowaniu, integracji i optymalizacji wykorzy-

stania wszystkich form pasażerskiego transportu

miejskiego oraz podmiejskiego zwiększy spraw-

ność i efektywność systemów transportu osób

na obszarach zurbanizowanych

TS23. Zwiększenie sprawno-

ści i efektywności systemów

transportu osób

TS24. Zaprojektowanie zintegrowanych form

i systemów infrastruktury transportowej nowej

generacji na obszarach zurbanizowanych

pozwoli zwiększyć jej przepustowość i lepiej

rozłożyć w ich przestrzeni ruch osobowy

TS24. Infrastruktura transporto-

wa nowej generacji

Page 30: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

30

Tabela 4. Tezy do badania Delphi w polu Zrównoważony Rozwój Polski

– zagadnienia ekologiczne (ochrona środowiska i zasoby naturalne) [1/3]

Blok tematyczny Grupa zagadnień Tezy Skrócone brzmienie tez

Zagadnienia ekologicz-

ne (ochrona środowiska

i zasoby naturalne)

M1. Rozpoznawanie złóż

surowców mineralnych (w tym

wody) i nowe technologie ich

pozyskiwania

TE1. Stosowanie i rozwój technologii oraz metod

poszukiwania i rozpoznawania warunków

występowania złóż surowców mineralnych

(w tym wody), szczególnie metod geofi zycznych,

umożliwi efektywne wykorzystanie zasobów

TE1. Efektywne wykorzystanie

zasobów dzięki technologiom

rozpoznawania złóż surowców

mineralnych

TE2. Niekonwencjonalne technologie eksploata-

cji złóż, w tym podziemne zgazowywanie złóż

węgla oraz zautomatyzowane procesy produk-

cyjne ograniczą obecność człowieka w procesie

wydobywania surowców

TE2. Niekonwencjonalne tech-

nologie eksploatacji złóż

TE3. Zastosowanie nowych technologii z

wykorzystaniem gazów inertnych do stymulacji

zaniechanych złóż, w tym szczególnie ropy

i gazu powiększy ich zasoby możliwe do gospo-

darczego wykorzystania

TE3. Zastosowanie technolo-

gii z wykorzystaniem gazów

inertnych

M2. Rozwój czystych oraz

wysokosprawnych technologii

węglowych nowej generacji

zapewniających dotrzymanie

wymagań ochrony środowiska,

w tym ograniczenie emisji CO2

TE4. Klasyczna energetyka węglowa wykorzy-

stująca technologię pyłową i fl uidalną

o zwiększonej efektywności i dyspozycyjności

jednostek wytwórczych będzie się rozwijać

głównie poprzez podnoszenie parametrów pary

oraz poprawę wykorzystania ciepła odpadowego

TE4. Rozwój klasycznej energe-

tyki węglowej

TE5. Technologie węglowe nowej generacji

oparte o spalanie i zgazowanie węgla zapewnią

znaczące obniżenie emisji substancji szkodli-

wych, w tym także CO2

TE5. Obniżenie emisji substancji

szkodliwych dzięki techno-

logiom węglowym nowej

generacji

TE6. Technologie poligeneracyjne wykazujące

wysoką efektywność energetyczną oraz bliską

zeru emisję substancji szkodliwych, w tym

CO2, dzięki między innymi równoczesnemu

wytwarzaniu kilku produktów energetycznych

(elektryczność, ciepło, chłód) i technologicz-

nych (chemikalia) będą atrakcyjną alternatywą

wykorzystania węgla

TE6. Technologie poligeneracyj-

ne jako alternatywa wykorzysta-

nia węgla

M3. Rozwój technologii

użytkowania, magazynowania,

przesyłu i dystrybucji energii

w przemyśle, w sektorze go-

spodarstw domowych, usług i

handlu oraz w rolnictwie

TE7. Techniki „inteligentnego” zarządzania

energią optymalizujące rozdział obciążeń, wy-

korzystanie sprzyjających warunków otoczenia

(środowiska naturalnego), integrację procesów

technologicznych, przesył i dystrybucję przyczy-

nią się do istotnego zmniejszenia zużycia energii

TE7. Zmniejszenie zużycia ener-

gii dzięki technikom inteligent-

nego zarządzania energią

TE8. Układy rozproszonego wytwarzania i wyko-

rzystania elektryczności, ciepła i chłodu

w budynkach i niewielkich zintegrowanych

instalacjach przyczynią się do istotnego zmniej-

szenia energochłonności w sektorze gospo-

darstw domowych, usług i handlu

TE8. Zmniejszenie energochłon-

ności

M4. Rozwój technologii odna-

wialnych, alternatywnych źródeł

energii

TE9. Technologie wykorzystujące biomasę (np.

zgazowanie, procesy fermentacyjne) będą domi-

nujące dla rozproszonego wytwarzania energii

elektrycznej i ciepła

TE9. Technologie wykorzystują-

ce biomasę

Page 31: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

31

Tabela 4. Tezy do badania Delphi w polu Zrównoważony Rozwój Polski

– zagadnienia ekologiczne (ochrona środowiska i zasoby naturalne) [2/3]

Blok tematyczny Grupa zagadnień Tezy Skrócone brzmienie tez

Zagadnienia ekologicz-

ne (ochrona środowiska

i zasoby naturalne)

M4. Rozwój technologii odna-

wialnych, alternatywnych źródeł

energii

TE10. Biopaliwa (estry kwasów tłuszczowych

roślin oleistych i etanol) będą stanowić nie mniej

niż 10% w produkcji paliw silnikowych

TE10. Biopaliwa w produkcji

paliw silnikowych

TE11. Odpady będą stanowić istotne uzupełnia-

jące źródło wytwarzania energii elektrycznej

i paliw

TE11. Odpady – źródło wytwa-

rzania energii i paliw

M5. Rozwój technologii energe-

tyki jądrowej, w tym połączenie

z technologiami węglowymi

TE12. Jądrowe bloki energetyczne znajdą

zastosowanie w krajowym systemie elektroener-

getycznym

TE12. Jądrowe bloki energe-

tyczne

TE13. Rozwój technologii wysokotemperaturo-

wych reaktorów jądrowych chłodzonych helem

umożliwi ich wykorzystanie do zgazowywania

węgla i taniej produkcji wodoru

TE13. Technologie wysoko-

temperaturowych reaktorów

jądrowych

TE14. Nastąpi hybrydyzacja tradycyjnych tech-

nologii węglowych wykorzystywanych

w energetyce z technologiami alternatywnymi

i jądrowymi

TE14. Hybrydyzacja technologii

węglowych z alternatywnymi i

jądrowymi

M6. Tworzenie metod oceny ja-

kości środowiska oraz doskona-

lenie instrumentów zarządzania

środowiskiem wspierających

zrównoważony rozwój

TE15. Zaawansowane instrumenty zarządzania

jakością środowiska (ekonomiczne, prawne,

edukacyjne i środowiskowe, np. metody oceny

jakości środowiska) umożliwią kompleksową

diagnozę i ocenę stanu, prognozę zmian oraz

wskazanie działań na rzecz ochrony środowiska

TE15. Instrumenty zarządzania

jakością środowiska

M7. Rozwój metod oceny

stanu klimatu i modeli zmian

klimatycznych oraz analizy

interakcji klimatu z działalnością

człowieka z uwzględnieniem

zjawisk ekstremalnych

TE16. Wyniki badań w zakresie prognozowania

zmian warunków klimatycznych w Europie,

w tym w Polsce umożliwią wypracowanie

metod dostosowania społeczeństwa, gospodarki

i środowiska do tych zmian

TE16. Metody oceny stanu

klimatu

M8. Rozwój technologii podtrzy-

mujących bioróżnorodność

TE17. Rozwój technologii ochrony i rewitali-

zacji ekosystemów lądowych i wodnych (w

tym morskich) przyczyni się do podtrzymania

bioróżnorodności

TE17. Technologie podtrzymują-

ce bioróżnorodność

M9. Rozwój technologii ochrony

środowiska

TE18. Wzrastające wymagania dotyczące tech-

nologii ochrony i odnowy środowiska spowodują

zastosowanie najnowszych osiągnięć techniki do

rozwoju systemów pomiarowych nowych gene-

racji dla celów monitoringu stanu środowiska

i kontroli procesów technologicznych

TE18. Nowe systemy pomiaro-

we dla celów monitoringu stanu

środowiska

TE19. W ochronie środowiska coraz większą

rolę odgrywać będą technologie kontrolowanego

(stały monitoring stanu środowiska, ingerencja

techniczna w razie zagrożenia któregoś

z komponentów środowiska) samooczyszczania

(natural attenuation)

TE19. Technologie kontrolowa-

nego samooczyszczania

TE20. Organizmy genetycznie zmodyfi kowane

(GMO) w wysokim stopniu będą wykorzystywane

w technologiach ochrony środowiska

TE20. GMO w technologiach

ochrony środowiska

Page 32: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

32

Tabela 4. Tezy do badania Delphi w polu Zrównoważony Rozwój Polski

– zagadnienia ekologiczne (ochrona środowiska i zasoby naturalne) [3/3]

Blok tematyczny Grupa zagadnień Tezy Skrócone brzmienie tez

Zagadnienia ekologicz-

ne (ochrona środowiska

i zasoby naturalne)

M9. Rozwój technologii ochrony

środowiska

TE21. Metody abiotyczne (fi zyczne, chemicz-

ne) stosowane do poprawy stanu środowiska

zostaną zastąpione w znacznym stopniu przez

metody biologiczne (np. fi toremediacja, bioreme-

diacja, biofi ltry, biobariery)

TE21.

Metody biologiczne dla poprawy

stanu środowiska

TE22. Zagrożenie dla zdrowia ludzi i ekosyste-

mów zmniejszy się istotnie w wyniku rozwoju

technologii kontroli rozprzestrzeniania i ograni-

czania występowania w środowisku substancji

uznanych za szczególnie niebezpieczne

TE22. Technologie kontroli w

środowisku substancji niebez-

piecznych

TE23. Redukcja emisji zanieczyszczeń do powie-

trza nastąpi głównie dzięki innowacjom

w dwóch sektorach: energii i transportu

TE23. Redukcja emisji zanie-

czyszczeń powietrza

TE24. Sekwestracja (wychwyt, transport i maga-

zynowanie) CO2 stanowić będzie istotny sposób

zapobiegania globalnym zmianom klimatycznym

TE24. Sekwestracja CO2

M10. Rozwój technologii mało-

i bezodpadowych oraz wykorzy-

stania odpadów

TE25. Redukcja poziomu wytwarzanych odpa-

dów przemysłowych nastąpi dzięki rozwojowi

alternatywnych technologii niskoodpadowych,

ukierunkowanych na sektor małych i średnich

przedsiębiorstw

TE25. Technologie niskoodpa-

dowe

TE26. Rozwój nowoczesnych technologii sorto-

wania odpadów komunalnych, w szczególności

oddzielania frakcji odpadów niebezpiecznych,

zdecydowanie ograniczy straty środowiskowe

TE26. Technologie sortowania

odpadów komunalnych

Page 33: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

33

Tabela 5. Tezy do badania Delphi w polu Zrównoważony Rozwój Polski

– zagadnienia technologiczne [1/3]

Blok tematyczny Grupa zagadnień Tezy Skrócone brzmienie tez

Zagadnienia

technologiczne

M1. Rozwój nowej generacji

materiałów konstrukcyjnych,

funkcjonalnych oraz procesów

inżynierii powierzchni dla urzą-

dzeń mechatronicznych oraz

mikro- i nanorobotyki nowej

generacji

TT1. Nanomateriały oraz nanotechnologie

stworzą bazę technologiczną wytwarzania

mechatronicznych podzespołów wykonawczych

nowej generacji w skali przemysłowej

TT1. Nanomateriały i nano-

technologie dla wytwarzania

mechatronicznych podzespołów

wykonawczych

TT2. Cienkie warstwy funkcjonalne oraz tech-

nologie ich depozycji (metodami plazmowymi,

elektronowiązkowymi, laserowymi itp.) stworzą

bazę technologiczną dla wytwarzania czujników

oraz niskotarciowych skojarzeń ciernych

w wymiarze mikro- i nanometrycznym

TT2. Cienkie warstwy funk-

cjonalne oraz technologie ich

depozycji

TT3. Rozwój urządzeń oraz narzędzi badawczych

i procesowych dla nanotechnologii oraz mikro-

i nanorobotyki umożliwi uruchomienie ich

produkcji w skali przemysłowej

TT3. Urządzenia dla nanotech-

nologii oraz mikro- i nanoro-

botyki

M2. Rozwój nowych materiałów

i technologii ich wytwarzania

dla inżynierii biomedycznej,

zwiększających bezpieczeństwo

pacjenta

TT4. Nowe biomateriały oraz powierzchniowa

modyfi kacja istniejących, zapewnią wzrost

biokompatybilności i tolerancję układu immuno-

logicznego pacjenta, poprawiając jego komfort

życia

TT4. Nowe biomateriały

zwiększające bezpieczeństwo

pacjenta

M3. Zaawansowane urządzenia

i procesy dla bez- i niskoemisyj-

nych technologii materiałowych

nowej generacji

TT5. Rozwój technologii oraz urządzeń próżnio-

wych do rafi nacji metali lekkich i ziem rzadkich

oraz do obróbki cieplnej i cieplnochemicznej

stopów metali umożliwi wytwarzanie materiałów

konstrukcyjnych i funkcjonalnych nowej genera-

cji oraz komponentów dla przemysłu motory-

zacyjnego i maszynowego z wykorzystaniem

metod czystych technologii

TT5. Rozwój technologii i urzą-

dzeń próżniowych

TT6. Rozwój urządzeń plazmochemicznych

i czystych technologii w inżynierii powierzchni

umożliwi uszlachetnianie produktów pozwalają-

ce na osiągnięcie wysokiej trwałości, niezawod-

ności i walorów estetycznych maszyn i urządzeń

technicznych

TT6. Rozwój urządzeń pla-

zmochemicznych i czystych

technologii

M4. Rozwój zaawansowanych

materiałów funkcjonalnych i

technologii ich wytwarzania dla

elektroniki, fotoniki

TT7. Rozwój mikro- i nanotechnologii materiałów

amorfi cznych, polimerowych, ceramicz-

nych i kompozytowych zapewni osiągnięcie

standardów światowych przez polski przemysł

elektroniczny i narzędziowy

TT7. Rozwój zaawansowanych

materiałów dla przemysłu

elektronicznego i narzędziowego

M5. Zaawansowane materiały

inżynierskie i technologie

dla transportu i energetyki o

zamkniętym „cyklu życia”

TT8. Nowe materiały o wysokim ilorazie wytrzy-

małości do gęstości (np. monokryształy, kompo-

zyty) oraz warstwy niskotarciowe i żaroodporne

nowej generacji pozwolą obniżyć zużycie paliwa

i emisję spalin w transporcie i przemyśle

TT8. Nowe materiały o wysokim

ilorazie wytrzymałości do

gęstości

TT9. Opracowanie nowych materiałów dla

technologii ogniw paliwowych i energetyki

wodorowej przyczyni się do rozwoju alternatyw-

nych źródeł energii, zwłaszcza przeznaczonych

dla transportu, poprawiając bezpieczeństwo

energetyczne i ochronę środowiska

TT9. Nowe materiały dla rozwo-

ju alternatywnych źródeł energii

Page 34: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

34

Tabela 5. Tezy do badania Delphi w polu Zrównoważony Rozwój Polski

– zagadnienia technologiczne [2/3]

Blok tematyczny Grupa zagadnień Tezy Skrócone brzmienie tez

Zagadnienia

technologiczne

M5. Zaawansowane materiały

inżynierskie i technologie dla

transportu i energetyki

o zamkniętym „cyklu życia”

TT10. Rozwój biodegradowalnych, podlegają-

cych recyklingowi materiałów konstrukcyjnych

przyczyni się do oszczędności zużycia surowców

oraz zracjonalizowania gospodarki odpadami

TT10. Rozwój biodegradowal-

nych materiałów

M6. Zaawansowane rozwiązania

techniczne i systemy zarządza-

nia transportem w miastach

i przyległych regionach

TT11. Zaawansowane rozwiązania techniczne

i systemy zarządzania transportem pasażerskim

na obszarach zurbanizowanych zapewnią racjo-

nalizację korzystania z różnych jego form

TT11. Zaawansowane rozwią-

zania techniczne w transporcie

pasażerskim

M7. Pojazdy energooszczędne

i niekonwencjonalne

TT12. Pojazdy energooszczędne i niekonwen-

cjonalne przyczynią się do zmniejszenia zużycia

nieodnawialnych źródeł energii oraz ogranicze-

nia uciążliwości dla środowiska

TT12. Pojazdy energooszczędne

i niekonwencjonalne

M8. Systemy zwiększające

konkurencyjność i atrakcyjność

zbiorowego transportu pasażer-

skiego – lokalnego, międzyre-

gionalnego i krajowego

TT13. System pociągów pasażerskich dużej

prędkości zapewni trwałą jakościową zmianę

w dostępie społeczeństwa do masowych usług

przewozowych w krajowym i międzynarodowym

ruchu na duże odległości

TT13. Pociągi pasażerskie dużej

prędkości

TT14. Zintegrowany system komunikacji

lotniczej z rozwiniętą siecią lotnisk regionalnych

i nowoczesnymi rozwiązaniami w zakresie

dojazdów do lotnisk zapewni większą spójność

przestrzenną i społeczną Polski

TT14. Zintegrowany system

komunikacji lotniczej

TT15. Infrastruktura transportowa nowej genera-

cji i nowoczesne środki zarządzania transportem

osób zapewnią zrównoważony rozwój systemów

transportu pasażerskiego

TT15. Infrastruktura transporto-

wa nowej generacji

M9. Nowoczesne systemy orga-

nizacji, zarządzania i fi nansowa-

nia infrastruktury transportowej

TT16. Inteligentne systemy zarządzania

krajową infrastrukturą transportową zapewnią

zwiększenie jej przepustowości, spójności oraz

interoperacyjności z infrastrukturą międzyna-

rodową, a także podniesienie jej efektywności

ekonomicznej i usprawnienie pobierania opłat

TT16. Inteligentne systemy za-

rządzania krajową infrastrukturą

transportową

TT17. Inteligentne instrumenty obserwacji

i sterowania ruchem pozwolą na integrację

różnych podsystemów transportowych oraz

poprawę bezpieczeństwa ruchu i przewozów,

zmniejszenie kongestii (zatłoczenie na szlakach

komunikacyjnych) i uciążliwości ekologicznej

TT17. Inteligentne instrumenty

obserwacji i sterowania ruchem

M10. Bezodpadowe i małood-

padowe, energooszczędne oraz

materiałooszczędne, przyjazne

dla środowiska, zrównoważone

technologie chemiczne prze-

twarzania ropy naftowej, gazu

ziemnego, węgla, biomasy oraz

odpadów w wysoko przetwo-

rzone chemikalia masowego

stosowania i paliwa

TT18. Integracja technologii wykorzystujących

węgiel, surowce ropopochodne, biomasę oraz

odpady komunalne i inne surowce alternatywne

w technologie hybrydowe stworzy podstawy

wytwórcze dla produkcji wysoko przetworzonych

produktów chemicznych i paliw nowej generacji

TT18. Integracja technologii wy-

korzystujących węgiel, surowce

ropopochodne, biomasę…

Page 35: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

35

Tabela 5. Tezy do badania Delphi w polu Zrównoważony Rozwój Polski

– zagadnienia technologiczne [3/3]

Blok tematyczny Grupa zagadnień TezySkrócone brzmienie

tez

Zagadnienia

technologiczne

M11. Rozwój produkcji wyso-

koprzetworzonych związków

chemicznych przedłużających

łańcuch produktów Wielkiej

Syntezy Chemicznej

TT19. Rozwój technologii produkcji wysokoprzetwo-

rzonych związków chemicznych pozwoli zwiększyć

konkurencyjność polskiego przemysłu technologii

procesowych

TT19. Technologie produk-

cji wysokoprzetworzonych

związków chemicznych

M12. Rozwój przemysłowej

biotechnologii dla produkcji

chemikaliów, leków, biokataliza-

torów i innych, zwłaszcza

z surowców odnawialnych

TT20. Biotechnologiczne wykorzystanie mikroorga-

nizmów do syntezy i transformacji związków orga-

nicznych przeznaczonych dla farmacji, przetwórstwa

żywności i ochrony zdrowia będzie stanowić jeden

z wiodących kierunków gospodarki narodowej

TT20. Rozwój przemysło-

wej biotechnologii

M13. Rozwój nowoczesnych

systemów oszczędnych

energetycznie i monitorujących

dla inteligentnych budynków

mieszkalnych, infrastruktury

użyteczności publicznej, budowli

przemysłowych

TT21. Inteligentne systemy monitoringu w budownic-

twie z uwzględnieniem czynników klimatycznych

i eksploatacyjnych przyczynią się do efektywnego

i bezpiecznego użytkowania obiektów budowlanych

TT21. Inteligentne syste-

my monitoringu

w budownictwie

TT22. Integracja zaawansowanych rozwiązań z zakre-

su technologii materiałów budowlanych, systemów

pomiarowo-regulacyjnych i komputerowych syste-

mów sterowania spowoduje obniżenie zużycia energii

i mediów w obiektach budowlanych przy jednocze-

snym podwyższeniu komfortu użytkowania

TT22. Integracja zaawan-

sowanych rozwiązań

z zakresu technologii

materiałów budowlanych

M14. Zaawansowane techniki

wytwarzania, aparatura kontro-

lno-pomiarowa oraz systemy

sztucznej inteligencji w proce-

sach technologicznych inżynierii

mechanicznej i mechatronice

TT23. Rozwój wysokospecjalizowanych urządzeń

i narzędzi dla automatycznej i precyzyjnej obróbki

elementów i podzespołów umożliwi automatyzację

procesów technologicznych, podwyższy ich jakość

i efektywność

TT23. Wysokospecjalizo-

wane urządzenia

i narzędzia dla obróbki

elementów i podzespołów

TT24. Rozwój urządzeń i technik pomiarowych, wyko-

rzystujących zintegrowane technologie laserowo-wi-

zyjne, sensorykę, sztuczną inteligencję i automatyza-

cję procesów technologicznych umożliwią precyzyjne

i zdalne monitorowanie produkcji, zarówno w skali

jednostkowej jak i produkcji masowej

TT24. Rozwój urządzeń

i technik pomiarowych

M15. Zaawansowane metody

i technologie kształtujące kon-

kurencyjność gospodarki

TT25. Rozwój systemów ekspertowych do sterowania

urządzeń i procesów przemysłowych nowej generacji

stworzy przewagę konkurencyjną polskiego przemysłu

środków produkcji na światowym rynku technologii

TT25. Rozwój systemów

ekspertowych

TT26. Zintegrowane nano- i biotechnologie oraz tech-

nologie inspirowane osiągnięciami bioniki będą miały

kluczowe znaczenie dla rozwoju wysoko zaawan-

sowanych produktów i technologii przemysłowych,

rolniczych, w zakresie ochrony zdrowia i ochrony

środowiska

TT26. Zintegrowane nano-

i biotechnologie

TT27. Nowe metody transformacji wiedzy, transferu

technologii i komercjalizacji rozwiązań naukowo-

badawczych będą miały kluczowe znaczenie dla

podniesienia efektywności gospodarki

TT27. Nowe metody

transformacji wiedzy,

transferu i komercjalizacji

technologii

Page 36: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

36

W odniesieniu do każdej tezy zadawanych było kilka pytań dodatkowych, zaprezentowanych

w poniższej tabeli.

Tabela 6. Pytania dodatkowe do tez

Przed uruchomieniem pierwszej rundy badania kwestionariusz poddany został pilotażowi na wy-

branej grupie ekspertów zewnętrznych. Celem pilotażu była przede wszystkim weryfi kacja tez pod

kątem ich jednoznaczności i zrozumiałości.

5.3. Technika badawcza

Badanie Delphi było realizowane za pomocą techniki CAWI (Computer Assisted Web Intervie-

wing). CAWI należy do technik stosowanych w badaniach ilościowych i wraz z popularyzacją Interne-

tu staje się coraz bardziej powszechna w różnego typu badaniach – zarówno społecznych, jak i mar-

ketingowych.

Do każdego eksperta zewnętrznego Narodowego Programu Foresight Polska 2020 została prze-

słana za pośrednictwem poczty elektronicznej wiadomość zawierająca przypomnienie celów bada-

nia, instrukcję wypełniania ankiety oraz odsyłający do niej hiperlink. Każde hiperłącze było indywidu-

alizowane (unikalny numer identyfi kacyjny dla każdego eksperta), co z jednej strony uniemożliwiało

korzystanie z kwestionariusza przez osoby nieuprawnione, z drugiej zaś umożliwiało respondentom

przerwanie wypełniania kwestionariusza i powrócenie do niego w dogodnym dla nich czasie. Re-

spondenci mieli także możliwość wydrukowania kwestionariusza, wypełnienia go w sposób tradycyj-

ny i przesłania do Pentor Research International.

Do udziału w drugiej rundzie badania Delphi zapraszani byli tylko ci eksperci, którzy wzięli udział

w rundzie pierwszej. Na potrzeby drugiej rundy badania został opracowany specjalny skrypt (kwe-

stionariusz internetowy) umożliwiający zaznajomienie się z wynikami uzyskanymi w pierwszej run-

dzie. Zgodnie z metodologią badania Delphi, eksperci biorący udział w badaniu mogli podtrzymać

swoje stanowisko lub też dokonać jego zmiany w oparciu o wyniki wcześniejszego pomiaru.

Zrównoważony Rozwój Polski,

Bezpieczeństwo (tylko oceny na skalach)

Technologie Informacyjne i Telekomunikacyjne

(zazwyczaj wybór spośród kilku czynników

każdorazowo dostosowanych do specyfi ki tezy)

- ocena poziomu wiedzy eksperta

- efekty realizacji tezy (stały zestaw kilku efektów społeczno-go-

spodarczych)

- wpływ różnych czynników na realizację tezy (stały zestaw stymu-

latorów i barier)

- realizacja tezy będzie wymagała (stały zestaw czynników)

- czas realizacji tezy

- ocena pozycji Polski w porównaniu z wiodącymi gospodarkami w

skali globalnej

- ocena poziomu wiedzy eksperta

- teza zostanie zrealizowana dzięki…

- realizacja tezy będzie wymagała…

- realizacja tezy spowoduje…

- znaczenie tezy dla perspektyw społeczno-ekonomicznego

rozwoju Polski

- czas realizacji tezy

- inne oczekiwane efekty realizacji tezy

- bariery związane z realizacją tezy

Page 37: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

37

Rysunek 7. Kwestionariusz II rundy Delphi

W obydwu rundach badania respondentom, którzy nie wypełnili ankiety w wyznaczonym terminie,

wysyłano wiadomość z przypomnieniem o badaniu. Ponadto przeszkoleni ankieterzy telefoniczni Pen-

tor Research International dzwonili do respondentów przypominając o przesłanej wcześniej ankiecie

oraz prosząc o jej wypełnienie.

5.4. Uczestnicy badania eksperckiego Delphi

Kwestionariusz pierwszej rundy badania Delphi został rozesłany do 9281 osób. Wśród nich było

5413 osób zrekrutowanych do Zespołu Ekspertów Zewnętrznych NPF Polska 2020. Pozostałą grupę

stanowiły osoby, które w procesie rekrutacji zidentyfi kowano jako potencjalnych uczestników badania,

a które nie zgłosiły akcesu do Zespołu lub których kompetencje były powszechnie uznane, w związ-

ku z czym przechodzenie przez standardową procedurę rekrutacyjną nie było w ich przypadku ko-

nieczne.

W pierwszej rundzie badania udział wzięło 2833 respondentów, co daje 31%-owy współczynnik

realizowalności próby. Wśród uczestników pierwszej rundy badania najliczniej, jak można było ocze-

kiwać, reprezentowani byli członkowie Zespołu Ekspertów Zewnętrznych – stanowili oni 91% ogółu

badanych. Tym samym właśnie w przypadku tej grupy zanotowano najwyższą wartość współczynni-

ka realizowalności próby (48%; analogiczny wskaźnik dla drugiej grupy wyniósł 6%). Kwestionariusz

drugiej rundy badania został ukończony przez 2554 respondentów (90%-owy współczynnik realizo-

walności próby, 92% wśród ekspertów zewnętrznych i 73% wśród pozostałych respondentów).

Możliwość zapoznania sięz rozkładem odpowiedzi

wszystkich respondentów...

...oraz z odpowiedziamiudzielonymi przez

danego respondenta

Page 38: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

38

Struktura próby w obydwu rundach badania odzwierciedlała strukturę Zespołu Ekspertów Ze-

wnętrznych NPF Polska 2020. Największy udział w próbie mieli przedstawiciele świata nauki, na

drugim miejscu znalazły się osoby reprezentujące sferę biznesu, na trzecim przedstawiciele admini-

stracji oraz ugrupowań politycznych.

Rysunek 8. Struktura uczestników badania eksperckiego Delphi ze względu na

reprezentowaną grupę zawodową

Badani mogli wskazać więcej niż jedną kategorię, dlatego odpowiedzi nie sumują się do 100.

Dwie trzecie uczestników badania stanowili mężczyźni. Struktura wieku respondentów była zróżni-

cowana – największy udział w próbie mieli eksperci powyżej 45 roku życia, ale dość licznie reprezen-

towane były także osoby młode, w wieku do 35 lat (31%).

Rysunek 9. Struktura wieku uczestników obydwu rund badania eksperckiego Delphi

83%

84%

17%

5%

1%

9%

3%

6%

16%

6%

1%

9%

3%

6%

Pracownicy nauki

Przedstawiciele biznesu

Przedstawiciele ugrupowań politycznychi administracji

Przedstawiciele mediów

Przedstawiciele organizacji pozarządowych

Studenci

InneI runda

II runda

I runda

II runda

31% 30%

39%

31% 30%

39%

Do 35 lat 36-45 lat Powyżej 45 lat

Page 39: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

39

5.5. Czas realizacji

Pierwszą rundę badania Delphi przeprowadzono w dniach od 24 kwietnia do 13 maja 2008 r., drugą

– od 10 czerwca do 1 lipca 2008 r. Analiza danych i przygotowanie raportu z wyników badania przypa-

dły na lipiec – sierpień 2008 r.

Page 40: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

40

Page 41: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

41

Część II. GŁÓWNE WYNIKI BADANIA

Page 42: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

42

6. Główne wyniki badania

6.1. Opis procedur analitycznych

OCENY TEZ W POSTACI INDEKSÓW

W celu uproszczenia analizy dużej ilości danych zebranych w wyniku badania niektóre zmienne

kwestionariusza zostały przedstawione w raporcie w postaci indeksów, tj. złożonych mierników, które

syntetyzują i porządkują wyniki większej liczby szczegółowych obserwacji. W polu Technologie Infor-

macyjne i Telekomunikacyjne - ze względu na różnorodne cafeterie odpowiedzi w pytaniach do tez -

obliczenie indeksów nie było możliwe.

Wpływ realizacji tezy na różne aspekty rozwoju społeczno-gospodarczego(pola Bezpieczeństwo i Zrównoważony Rozwój Polski)

Dla każdego z efektów uwzględnionych w pytaniu (korzystny wpływ na środowisko przyrodnicze,

wzrost zatrudnienia, poprawa stanu zdrowia, wzrost dobrobytu, poprawa jakości życia obywateli, wzrost

spójności społecznej, wzrost uczestnictwa w kulturze, wzrost konkurencyjności krajowej gospodarki,

wzrost znaczenia pozycji gospodarczej Polski na arenie międzynarodowej, rozwój nauki w Polsce,

wzrost spójności przestrzennej i społecznej, zwiększenie zakresu komercjalizacji wyników), ocenia-

nych za pomocą skali „nie”, „raczej nie”, „raczej tak”, „tak”, obliczono indeks według wzoru:

(Liczba odpowiedzi “tak” *100

+ liczba odpowiedzi „raczej tak” *75

+ liczba odpowiedzi „raczej nie” *25

+ liczba odpowiedzi „nie” *0)

/ liczba odpowiedzi dla danego czynnika (z wyłączeniem „trudno powiedzieć”.)

Interpretacja indeksu:

Indeks przyjmuje wartości z zakresu od 0 do 100; im wartość indeksu bliższa 100, tym dany efekt

przypisywany jest tezie w większym stopniu. Poniżej znajdują się przykłady rozkładów procentowych,

odpowiadających indeksom o wartościach 99, 75, 50 i 24.

98% 2%Indeks 99

37% 1%56%Indeks 75

22% 39% 20% 7% 12%Indeks 50

[4] Tak [3] Raczej tak [2] Raczej nie [1] Nie Nie wiem / trudno powiedzieć

14% 30%5% 23% 27%

98% 2%

37% 1%56%

22% 39% 20% 7% 12%

14% 30%5% 23% 27%Indeks 24

Page 43: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

43

Globalne oddziaływanie tez

Dla każdej z tez obliczono także indeks globalnego wpływu, informujący o sile całkowitego od-

działywania tezy (na wszystkie uwzględnione aspekty rozwoju społeczno-gospodarczego). Obliczono

go na podstawie indeksów szczegółowych dla poszczególnych aspektów, przy założeniu różnego ich

wkładu w globalne pozytywne oddziaływanie tezy. Wkład ten ilustrują wagi przedstawione w poniż-

szej tabeli.

Tabela 7. Wkład aspektów rozwoju społeczno-gospodarczego

w globalne pozytywne oddziaływanie tezy (wagi)

Interpretacja indeksu:

Indeks przyjmuje wartości z zakresu od 0 do 100; im wartość indeksu bliższa 100, tym globalne pozy-

tywne oddziaływanie tezy większe.

Wpływ czynników sprzyjających i barier na realizację tezy(pola Bezpieczeństwo i Zrównoważony Rozwój Polski)

Dla każdego czynnika uwzględnionego w pytaniu (kompetencje ludzi, potencjał naukowy, moż-

liwości techniczne, koszty realizacji, obowiązujące regulacje prawne, akceptacja społeczna, przy-

zwyczajenia i tradycja, interesy grupowe, bariera surowcowa, bariera etyczna i ograniczony popyt),

ocenianego za pomocą skali „negatywny wpływ”, „niewielki negatywny wpływ”, „brak wpływu”, „nie-

wielki pozytywny wpływ”, „pozytywny wpływ” obliczono indeks według wzoru:

Wagi

Obszar społeczno-

ekonomiczny

w polu Zrównoważony

Rozwój Polski, Pole

Bezpieczeństwo

Obszar ekologiczny

w polu Zrównoważony

Rozwój Polski

Obszar technologiczny

w polu Zrównoważony

Rozwój Polski

Korzystny wpływ na środowisko

przyrodnicze10 15 10

Wzrost zatrudnienia 10 10 10

Poprawa stanu zdrowia 10 15 10

Wzrost dobrobytu 5 n.d. n.d.

Poprawa jakości życia obywateli 20 20 20

Wzrost spójności społecznej 5 n.d. n.d.

Wzrost spójności przestrzennej

i społecznej krajun.d. n.d. 5

Wzrost uczestnictwa w kulturze 5 n.d. n.d.

Wzrost konkurencyjności krajowej

gospodarki20 20 20

Wzrost znaczenia pozycji gospodar-

czej Polski na arenie międzynarodowej5 10 15

Rozwój nauki w Polsce 10 10 n.d.

Zwiększenie zakresu komercjalizacji

wynikówn.d. n.d. n.d.

Suma wag 100 100 100

Page 44: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

44

(Liczba odpowiedzi “pozytywny wpływ” *100

+ liczba odpowiedzi „niewielki pozytywny wpływ” *75

+ liczba odpowiedzi „brak wpływu” *50

+ liczba odpowiedzi „niewielki negatywny wpływ” *25

+ liczba odpowiedzi „negatywny wpływ” *0)

/ liczba odpowiedzi dla danego czynnika (z wyłączeniem „trudno powiedzieć”).

Interpretacja indeksu:

Indeks przyjmuje wartości od 0 do 100. Wartości wyższe niż 50 świadczą o tym, że danemu czyn-

nikowi przypisywany jest wpływ pozytywny (im wartość bliższa 100, tym sprzyjające działanie czynnika

jest większe). Wartości poniżej 50 wskazują na negatywne działanie czynnika (im wartość bliższa 0, tym

negatywny wpływ większy). Wartości oscylujące wokół 50 świadczą o tym, że opinie na temat wpływu

danego czynnika są podzielone lub też dominują opinie o braku jego wpływu na realizację tezy. Poniżej

znajdują się przykłady rozkładów procentowych, odpowiadających indeksom o wartościach 95, 76,

51, 49 i 27.

Działania niezbędne dla realizacji tezy(pola Bezpieczeństwo i Zrównoważony Rozwój Polski)

Dla każdego z działań uwzględnionych w pytaniu (badań podstawowych, prac badawczo-rozwojo-

wych, wprowadzenia nowych regulacji prawnych, reform systemowych, zastosowania instrumentów

ekonomicznych, zintegrowanych systemów informacyjno-komunikacyjnych, rozwoju technologii przy-

jaznych użytkownikowi, zmiany systemu wartości, edukacji społecznej), ocenianych za pomocą skali

„nie”, „raczej nie”, „raczej tak”, „tak”, obliczono indeks według wzoru:

(Liczba odpowiedzi “tak” *100

+ liczba odpowiedzi „raczej tak” *75

+ liczba odpowiedzi „raczej nie” *25

+ liczba odpowiedzi „nie” *0)

/ liczba odpowiedzi dla danego czynnika (z wyłączeniem „trudno powiedzieć”).

Interpretacja indeksu:

Analogiczna jak w przypadku indeksu – wpływ realizacji tezy.

88%88% 3%3%2%2%

8%8% 1%1%

64%64% 9%9% 12%12% 12%12% 3%3%

6%6% 5%5% 71%71% 6%6%1%1% 13%13%

11%11% 15%15% 23%23% 20%20% 9%9% 22%22%

12%12% 5%5% 3%3% 35%35% 40%40% 6%6%

Indeks 95

Indeks 76

Indeks 51

Indeks 49

Indeks 27

[5] Pozytywny wpływ [4] Niewielki pozytywny wpływ [3] Brak wpływu

[2] Niewielki negatywny wpływ [1] Negatywny wpływ Trudno powiedzieć

Page 45: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

45

Pozycja Polski w zakresie tematyki tezy w porównaniuz wiodącymi gospodarkami w skali globalnej

Dla każdej tezy obliczono indeks według wzoru:

(Liczba odpowiedzi “wysoka” *100

+ liczba odpowiedzi „przeciętna” *50

+ liczba odpowiedzi „niska” *0)

/ liczba wszystkich odpowiedzi (z wyłączeniem „trudno powiedzieć”).

PORÓWNYWANIE OCEN TEZ Z WARTOŚCIAMI PRZECIĘTNYMI

Oceny tez, wyrażone w postaci indeksów, w raporcie odnoszone są do przeciętnego poziomu tych

indeksów, tj. mediany (czasem również do wartości odpowiadających 1-szemu i 3-ciemu kwartylowi).

W obliczaniu kwartyli wzięto pod uwagę wszystkie tezy należące do pól badawczych Zrównoważony

Rozwój Polski i Bezpieczeństwo (dla przykładu: wynik uzyskany przez tezę X pod względem kryterium

y, wyrażony w postaci konkretnej wartości liczbowej indeksu, odnoszony będzie do przeciętnej war-

tości tego indeksu, obliczonej na podstawie wyników wszystkich tez reprezentujących obydwa pola

badawcze).

Page 46: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

46

CZAS REALIZACJI TEZ

W obliczeniu czasu realizacji tez – we wszystkich polach badawczych - wykorzystano następujące

miary: dolny (pierwszy) kwartyl, medianę (drugi kwartyl), górny (trzeci) kwartyl.

Ich interpretacja jest następująca:

1-szy kwartyl zdaniem 25% respondentów teza zostanie zrealizowana przed datą odpowiadającą temu kwartylowi;

75% stwierdziło, że teza zostanie zrealizowana po tej dacie

Mediana zdaniem 50% respondentów teza zostanie zrealizowana przed datą odpowiadającą medianie;

50% stwierdziło, że teza zostanie zrealizowana po tej dacie

3-ci kwartylzdaniem 75% respondentów teza zostanie zrealizowana przed datą odpowiadającą temu kwartylowi;

25% stwierdziło, że teza zostanie zrealizowana po tej dacie.

W analizach dotyczących czasu realizacji mediana traktowana jest jako miara podstawowa, wska-

zująca na przewidywaną datę realizacji tezy. Odległość między 1-szym a 3-cim kwartylem informuje

natomiast o stopniu konsensusu w opiniach na temat czasu realizacji.

W niniejszym rozdziale przedstawiono opinie ogółu respondentów na temat czasu realizacji tez.

W aneksie zaprezentowano ponadto opinie osób, które swoją wiedzę na temat zagadnień opisanych

w tezach uznawały za wysoką (grupę tę nazwano umownie „ekspertami”).

Do obliczeń wykorzystano następującą skalę czasu (górny przedział domknięto umownie):

do 2013 roku [2008 – 2013]

2014 – 2020

po roku 2020 [2021 – 2040]

Analizę statystyczną danych i opracowanie grafi czne wyników przedstawionych w kolejnych roz-

działach publikacji przeprowadził Pentor Research International.

M1 T1. Ograniczenie tempa

wzrostu gospodarczego

Nigdy20352008 2010 2015 2020 2025 2030

8,24%

mediana1-szy kwartyl 3-ci kwartyl

Page 47: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

47

6.2. Pole badawcze Bezpieczeństwo

Witold Orłowski

6.2.1. Komentarz do wyników w polu badawczym Bezpieczeństwo

Pole badawcze Bezpieczeństwo stanowiło jedno z trzech pól wchodzących w skład badania Fo-

resight. W odróżnieniu od dwóch pozostałych najważniejsze problemy rozważane w tym polu nie

miały charakteru technologicznego, a raczej wiązały się z tworzeniem warunków dla skutecznej ab-

sorpcji technologii oraz tworzeniem dobrych warunków dla modernizacji gospodarki i społeczeń-

stwa polskiego. Nazwa może być nieco myląca: nie chodziło tu wcale o zakup samolotów bojowych

ani działania przeciwdziałające terroryzmowi, ale o rozwój kapitału ludzkiego, system edukacyjny,

funkcjonowanie rynków fi nansowych czy warunki dla wdrażania postępu technicznego i organiza-

cyjnego.

Badanie Foresight w polu Bezpieczeństwo podzielone zostało na 5 obszarów: bezpieczeństwo

ekonomiczne, intelektualne, socjalne, techniczno-technologiczne oraz rozwój społeczeństwa obywa-

telskiego. Przez pojęcie „bezpieczeństwo” rozumiano generalnie zapewnienie dobrych warunków dla

zrównoważonego rozwoju społeczno-ekonomicznego i podnoszenia poziomu technologicznego. Jest

to defi nicja bardzo szeroka, nie ograniczona do poszukiwania bezpośrednich zagrożeń, ale również

szans rozwojowych. Nie obejmuje ona za to problemów wąsko rozumianego bezpieczeństwa zewnę-

trznego i wewnętrznego państwa. Z tego punktu widzenia pojęcie bezpieczeństwa ekonomicznego

wiązało się przede wszystkim z możliwością osiągnięcia przez Polskę dobrych wyników w zakresie

wzrostu i modernizacji gospodarki, przy jednoczesnym uniknięciu narastania zjawisk kryzysowych

związanych z nierównowagą. Pojęcie bezpieczeństwa intelektualnego zdefi niowano jako stworzenie

warunków dla rozwoju kapitału intelektualnego Polski, zarówno w wyniku reform systemu eduka-

cyjnego, jak i ukształtowania się środowiska pracy sprzyjającego akumulacji tego kapitału. Pojęcie

bezpieczeństwa socjalnego zdefi niowano w kategoriach uzyskania większej spójności społecznej,

a w szczególności skutecznego wspierania walki z ubóstwem i wykluczeniem społecznym, promo-

wania równości szans i aktywności ekonomicznej. Pojęcie bezpieczeństwa techniczno-technologicz-

nego rozumiano przede wszystkim jako zharmonizowanie rozwoju technologicznego kraju z potrze-

bami społecznymi, w tym również uniknięcie niepożądanego wpływu technologii na społeczeństwo.

Wreszcie pojęcie bezpieczeństwa w odniesieniu do rozwoju społeczeństwa obywatelskiego zdefi nio-

wano jako dążenie do wzrostu ogólnej aktywności społecznej, a w szczególności przeciwdziałanie

społecznej apatii i pasywności.

Użycie kluczowego słowa „bezpieczeństwo” ukierunkowało badania w tym polu przede wszystkim

w stronę poszukiwania takich trendów rozwoju społecznego i gospodarczego, które albo mogą utrud-

nić modernizację i rozwój Polski w ciągu najbliższych kilkunastu lat, albo – odwrotnie – mogą ułatwiać

dostosowanie do zmieniającego się świata i postęp. Takich właśnie trendów dotyczyła większość tez,

które sformułowano na potrzeby badania. W zakresie bezpieczeństwa ekonomicznego uczestników

badania Delphi pytano o prawdopodobny wpływ na gospodarkę niekorzystnych zjawisk demografi cz-

nych, niedostatecznych wysiłków na rzecz rozwoju kapitału intelektualnego, wyboru strategii zapew-

niającej bezpieczeństwo energetyczne kraju, wystąpienia poważnego kryzysu fi nansowego i ścieżki

redukcji luki technologicznej w stosunku do wiodących gospodarek Europy i świata. W odniesie-

niu do bezpieczeństwa intelektualnego stawiane pytania dotyczyły zmian jakości kapitału ludzkiego

w wyniku reform edukacyjnych, efektów swobodnego przepływu zasobów ludzkich (migracji), zmian

świadomości znaczenia ochrony własności intelektualnej i atmosfery sprzyjającej kreowaniu kapitału

intelektualnego w przedsiębiorstwach. W zakresie bezpieczeństwa socjalnego tezy badania Delphi

dotyczyły skuteczności polityki przeciwdziałania biedzie, poprawy kształcenia i wzrostu zatrudnie-

nia. W odniesieniu do bezpieczeństwa techniczno-technologicznego respondentów pytano o ryzyko

pogłębienia się zapaści innowacyjnej w obszarze technosfery, wpływu środowiska na technosferę

i technosfery na środowisko, a także ryzyka, że Polska stanie się dogodnym miejscem do składo-

Page 48: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

48

wania i wykorzystywania przestarzałych maszyn i technologii. Wreszcie w odniesieniu do rozwoju spo-

łeczeństwa obywatelskiego tezy Delphi dotyczyły znaczenia zjawisk obywatelskiego nieuczestnictwa,

aktywności obywatelskiej i postawy grup rządzących w stosunku do rozwoju społeczeństwa obywa-

telskiego.

Udzielone odpowiedzi generalnie można uznać za umiarkowanie optymistyczne. O ile zdecydowa-

na większość respondentów oczekiwała, że do roku 2013 przeważać będą we wszystkich obszarach,

których dotyczyło badanie Delphi zjawiska i trendy negatywne, w odniesieniu do okresu 2014-2020

formułowano już raczej oczekiwania znacznej poprawy sytuacji, a więc realizacji względnie optymi-

stycznego scenariusza rozwoju społecznego i ekonomicznego, służącego modernizacji i rozwojowi

kraju. Warto jednak zauważyć na marginesie niepokojącą niespójność, która występowała w odpo-

wiedziach: w latach 2014-2020 respondenci w większości oczekiwali kumulowania się dobrych rezul-

tatów, choć jednocześnie zakładali, że w najbliższym pięcioleciu nie zostaną podjęte na szerszą skalę

działania, które mogłyby przynieść takie efekty. Mamy więc generalnie do czynienia z ocenami pesy-

mistycznymi krótkookresowo, a optymistycznymi na dłuższą metę – ale jednocześnie zawierającymi

elementy „chciejstwa”, a więc przekonania, że choć dzisiaj z różnych przyczyn trudno zaobserwować

pożądane trendy i działania, to na dłuższą metę muszą się one pojawić. Kiedy jednak – i w jaki sposób

– ma nastąpić ów przełom, który skieruje Polskę na właściwą ścieżkę rozwoju, respondenci nie byli

w stanie wskazać.

Na podstawie analizy najważniejszych problemów występujących w polu badawczym Bezpieczeń-

stwo oraz wyników badania Delphi w ramach programu Foresight sformułowano scenariusze rozwo-

ju Polski w tym obszarze. Przede wszystkim stwierdzono, że scenariusze rozwoju gospodarczego

i społecznego Polski w najbliższych 20-25 latach uzależnione są od zmian w wielu obszarach, m.in.

zmian zachodzących w polskim społeczeństwie, w gospodarce światowej, w Unii Europejskiej,

w dostępnej technologii. Część trendów zmian jest dość oczywista i pewna (co nie znaczy, że wiemy

dobrze, jak się do nich odnieść i w jaki sposób na nie reagować); część jest niepewna, a ich kierunek

niejasny. Pewne zmiany zachodzące w polskim społeczeństwie to m.in. starzenie się społeczeństwa,

wypieranie tradycjonalizmu przez większy liberalizm, wzrastające zdolności adaptacyjne społeczeń-

stwa. Zmiany niejasne to skala społecznej i ekonomicznej aktywności, innowacyjności i przedsiębior-

czości, jakość edukacji i nauki, wpływ migracji, jakość polityki i instytucji demokratycznych, aktyw-

ność społeczeństwa obywatelskiego, granice społecznego przyzwolenia dla działania sił rynkowych.

Pewne zmiany zachodzące w gospodarce światowej to przesuwanie się centrum gospodarki do re-

gionu Pacyfi ku, większa konkurencja o wykwalifi kowanych pracowników (zastępująca konkurencję

o kapitał), a także stopniowo drożejące zasoby rzadkie. Zmiany niejasne to kierunki rozwoju rynków

fi nansowych, przyzwolenie dla procesów globalizacji, skala interwencji i regulacji, relacje w czworoką-

cie: „rząd światowy” - państwa narodowe - korporacje - społeczeństwo obywatelskie. W odniesieniu

do Unii Europejskiej pewne zmiany to malejące zrozumienie dla „solidarności”, problemy z konkuren-

cyjnością i utrzymaniem miejsca na świecie, trudności z wypracowaniem mechanizmu decyzyjnego,

problemy fi nansowe wynikające z procesów demografi cznych, a zmiany niejasne to kierunek i zasięg

integracji politycznej, zasięg liberalizacji i skala wzrostu innowacyjności.

Na zmiany społeczne oraz zmiany otoczenia zewnętrznego Polski nakładają się zmiany wynikające

z prowadzonej przez nasz kraj polityki naukowej i technologicznej. W zależności od skuteczności

tej polityki, prowadzonej zarówno na poziomie państwa jak przedsiębiorstw, ukształtować się może

różna pozycja Polski na mapie intelektualnego rozwoju świata (od pesymistycznej wizji „skansenu”,

poprzez „trwale zapóźnionego”, „zdolnego imitatora”, aż do najbardziej optymistycznej roli „współ-

twórcy”). Towarzyszyć temu będzie naturalny proces słabnięcia dotychczasowych przewag konku-

rencyjnych kraju, które pozwoliły na dość szybki rozwój w ostatnich kilkunastu latach (zwłaszcza

dostępności stosunkowo niedrogich zasobów wykwalifi kowanej pracy). Po nałożeniu na siebie zmian

w różnych obszarach możliwe jest skonstruowanie scenariuszy. Kluczowym rozróżnieniem będzie to,

w jaki sposób Polska dostosuje się do problemu słabnięcia dotychczasowych przewag konkurencyj-

nych: poprzez akceptację spadającej dynamiki rozwoju (i ponowne nasilenie procesów peryferalizacji),

Page 49: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

49

czy też znalezienie nowej ścieżki bardziej lub mniej intensywnego rozwoju w oparciu o nowe przewagi

konkurencyjne.

Dla potrzeb badania uznaliśmy, że dwoma czynnikami kluczowymi dla zrównoważonego rozwoju

Polski do roku 2020 w analizowanym polu są:

• Modernizacja polskich instytucji publicznych (reformy wewnętrzne);

• Trendy w rozwoju świata i Europy (otoczenie zewnętrzne).

Postęp w modernizacji polskich instytucji publicznych może być obecnie uznany za najistotniejszy

element reform wewnętrznych. Właściwie przeprowadzone reformy, a w szczególności: (a) znalezienie

właściwej równowagi pomiędzy funkcją regulacyjną państwa i funkcjonowaniem rynku; (b) uzyskanie

wysokiej sprawności działania instytucji publicznych i mechanizmów rynkowych; są warunkiem poja-

wienia się również odpowiednich trendów zmian w sektorze instytucji prywatnych (np. wzrostu kon-

kurencyjności i innowacyjności przedsiębiorstw, wzrostu kapitału intelektualnego, wzrostu aktywności

obywatelskiej), niezbędnych dla uzyskania zrównoważonego rozwoju Polski.

Z kolei otoczenie zewnętrzne, a w szczególności: (a) kierunki procesów globalizacyjnych; (b) kie-

runki rozwoju procesów integracji europejskiej; stanowić mogą istotne ograniczenie dla tempa mo-

dernizacji polskiej gospodarki oraz będą wywierać istotny wpływ na kierunek zmian instytucjonalnych

w Polsce.

W obu przypadkach chodzi o czynniki zmian, które w ogromnym stopniu wpłyną na perspektywy

rozwoju gospodarczego i społecznego kraju oraz zapewnienie bezpieczeństwa we wszystkich pod-

obszarach wchodzących w skład pola badawczego. W przypadku reform wewnętrznych o tempie

i jakości zmian zadecydują zarówno zasoby intelektualne kraju, jak i sprawność działania instytucji

demokratycznych i umiejętność komunikowania się ze społeczeństwem. W przypadku otoczenia ze-

wnętrznego należy liczyć się z długotrwałym okresem napięć i nieprzewidywalnego rozwoju sytuacji,

wynikającym m.in. z prawdopodobnej serii zjawisk kryzysowych.

W rezultacie nałożenia na siebie różnych wariantów reform wewnętrznych i otoczenia zewnętrz-

nego, sformułowaliśmy 4 hipotetyczne scenariusze rozwoju Polski w polu Bezpieczeństwo. Są to:

• Scenariusz permanentnego kryzysu: połączenie braku zasadniczych reform instytucji pu-

blicznych w kraju z kryzysem globalizacji i integracji na świecie. Rezultatem jest powolny rozwój

świata i niesprzyjające otoczenie zewnętrzne, któremu towarzyszy rosnąca niesprawność polskich

instytucji publicznych, a w ślad za tym również niesprawne działanie mechanizmów rynkowych.

Efekty: słabe tempo rozwoju, niestabilność gospodarcza i polityczna, brak zdolności do dostoso-

wania się do trudnej sytuacji, rosnąca frustracja obywateli, odczucie pogarszającej się jakości życia

i braku perspektyw, wzrost postrzeganej luki technologicznej w porównaniu z wiodącymi krajami,

złe oceny efektów integracji europejskiej.

• Scenariusz trudnych dostosowań: połączenie radykalnych reform dokonywanych w kraju

z kryzysem globalizacji i integracji na świecie. Rezultatem są bolesne dostosowania, wymagające

wielu wyrzeczeń, niepopularne w społeczeństwie (wymuszone groźbą załamania się gospodarki).

Efekty: umiarkowane tempo rozwoju przy utrzymującej się frustracji obywateli, odczucie nieznacz-

nej poprawy jakości życia połączonej z pewną nadzieją na poprawę perspektyw rozwojowych

w przyszłości, stopniowe zmniejszanie się luki technologicznej w porównaniu z wiodącymi krajami,

złe oceny efektów integracji europejskiej.

• Scenariusz słabnącego wzrostu: połączenie braku zasadniczych reform instytucji publicz-

nych w kraju, a w ślad za tym rosnącego anachronizmu polskich instytucji publicznych ze zrówno-

ważonym (dobrze przebiegającym) rozwojem gospodarczym świata. Rezultatem jest początkowo

korzystanie przez Polskę ze sprzyjającej koniunktury, któremu jednak towarzyszy stopniowa utra-

ta atrakcyjności inwestycyjnej, spowalniający rozwój i narastające problemy. Efekty: wzrost go-

spodarczy początkowo szybki, potem stopniowo słabnący, początkowe zadowolenie zmieniające

się stopniowo we frustrację obywateli, zahamowanie – po okresie wyraźnego postępu – procesu

Page 50: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

50

zmniejszania się luki technologicznej, oceny efektów integracji europejskiej ewoluujące od począt-

kowej euforii do rosnącego rozczarowania.

• Scenariusz doganiania i modernizacji: połączenie radykalnych reform dokonywanych w kraju

ze zrównoważonym (dobrze przebiegającym) rozwojem gospodarczym świata. Rezultatem jest

szybki proces modernizacji polskiej gospodarki, któremu towarzyszy rosnąca akceptacja dla

mechanizmów wolnego rynku. Efekty: szybki wzrost gospodarczy i wzrost poziomu życia, rosną-

cy optymizm i dobre postrzeganie perspektyw kraju, stopniowe zmniejszanie się luki technolo-

gicznej w porównaniu z wiodącymi krajami, dobre oceny efektów integracji europejskiej.

To, który z powyższych scenariuszy będzie miał większą szansę realizacji, zależy zarówno od ukształ-

towania się sytuacji zewnętrznej (niezależnych od Polski zmian gospodarki światowej i w ograniczonym

stopniu zależnych zmian funkcjonowania Unii Europejskiej), jak od determinacji i umiejętności przepro-

wadzenia ważnych reform w kraju.

Wnioski z analizy przeprowadzonej w polu badawczym Bezpieczeństwo są jasne: sam rozwój tech-

nologiczny nie stanowi gwarancji pomyślnego rozwoju kraju w nadchodzących dekadach. Tylko połą-

czenie odwagi i mądrości w zakresie reform wewnętrznych z możliwie jak najlepszym ukształtowaniem

się sytuacji w gospodarce światowej może doprowadzić do prawdziwego sukcesu. Im gorsze otocze-

nie zewnętrzne, tym skala sukcesu będzie skromniejsza. A jeśli do tego doszłoby zaniechanie reform

wewnętrznych, zamiast sukcesu musimy się liczyć ze stanem permanentnego kryzysu i frustracji.

Page 51: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

51

6.2.2. Prezentacja wyników w polu badawczym Bezpieczeństwo

CZAS REALIZACJI TEZ

Przewidywany czas realizacji tez reprezentujących pole badawcze Bezpieczeństwo to lata 2012 –

2021 (według wartości przeciętnych – median). W przypadku większości tez (15 z 20) przypada on na

lata 2014 – 2020. Cztery tezy zostaną zrealizowane przed rokiem 2013, a tylko jedna – po roku 2020.

Poniższe tabele prezentują listę tez o najszybszym i najpóźniejszym przewidywanym terminie reali-

zacji. Wśród tez o najbliższym horyzoncie czasowym znalazły się wszystkie tezy mówiące o zjawiskach

negatywnych. Warto jednak dodać, że spełnienie się tych negatywnych scenariuszy stosunkowo czę-

sto poddawano w wątpliwość – od 14% do 28% badanych w zależności od tezy uznało, że nigdy nie

zostaną one zrealizowane.

Tabela 8. Pole badawcze Bezpieczeństwo – tezy o najszybszym terminie realizacji

Tabela 9. Pole badawcze Bezpieczeństwo – tezy o najpóźniejszym terminie realizacji

Pole badawcze Bezpieczeństwo – tezy o najszybszym terminie realizacjiCzas realizacji

(mediana)

T14. Pogłębi się zapaść innowacyjna w obszarze technosfery (sferze badań i rozwoju dla potrzeb

gospodarki) 2012

T20. Krótkookresowe interesy grup rządzących w znaczącym stopniu zredukują poparcie ze strony

instytucji państwa dla rozwoju społeczeństwa obywatelskiego2012

T18. Obywatelskie nieuczestnictwo stanie się głównym zagrożeniem dla rozwoju w Polsce społeczeń-

stwa obywatelskiego2012

T16. Polska stanie się dogodnym miejscem do składowania lub/i wykorzystywania starych maszyn,

urządzeń, instalacji, pojazdów, technologii2012

T2. Absorpcja funduszy strukturalnych przez polskie podmioty ulegnie silnemu ograniczeniu z powodu

niewłaściwego wykorzystania tych funduszy w bieżącym okresie fi nansowym i zmiany zasad rozdziela-

nia funduszy UE

2014

Pole badawcze Bezpieczeństwo – tezy o najpóźniejszym terminie realizacjiCzas realizacji

(mediana)

T15. Nastąpi ograniczenie zakresu nieprzewidywalnego wpływu środowiska na technosferę

i technosfery na środowisko dzięki skoordynowanym i sukcesywnie wdrażanym działaniom

na poziomie krajowym (lokalnym i centralnym) i międzynarodowym

2021

T13. Skuteczność przeciwdziałania biedzie zwiększy się w wyniku rozwoju profesjonal-

nych służb socjalnych i koordynacji działań na różnych szczeblach władz samorządowych,

wzmocnienia poczucia solidarności społecznej i wzrostu indywidualnej odpowiedzialności

za własne losy

2020

T4. Luka technologiczna Polski zmniejszy się dzięki wzmocnieniu edukacji w zakresie nauk

przyrodniczo-technicznych i większej internacjonalizacji nauki polskiej 2019

T12. Nastąpi trwały wzrost zatrudnienia w następstwie lepszego dostosowania kształcenia

do wymagań rynku pracy, lepszego funkcjonowania instytucji rynku pracy, rozwoju usług na

rzecz jednostki i rodziny oraz zmiany postaw pracodawców i pracowników

2019

T9. Wzrośnie jakość kapitału intelektualnego w Polsce i poziom innowacyjności z powodu

zmiany systemu edukacji2019

Page 52: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

52

Nigdy

M1 T1. Ograniczenie tempa

wzrostu gospodarczego

20352008 2010 2015 2020 2025 2030

M1 T2. Ograniczenie

absorpcji funduszy strukturalnych

M1 T3. Bezpieczeństwo

energetyczne

M1 T4. Zmniejszenie luki

technologicznej

M1 T5. Zjawiska

kryzysowe w gospodarce

M2 T6. Ochrona własności

intelektualnej

M2 T7. Kreowanie kapitału

intelektualnego w środowisku pracy

M2 T8. Wzrost znaczenia

kapitału intelektualnego

M2 T9. Wzrost jakości

kapitału intelektualnego

M2 T10. Swobodny przepływ

zasobów ludzkich

M3 T11. Uczestnictwo jednostek

w społeczeństwie dzięki usługom edukacyjnym

M3 T12. Wzrost

zatrudnienia

M3 T13. Wzrost skuteczności

przeciwdziałania biedzie

M4 T14. Zapaść

innowacyjna w technosferze

M4 T15. Ograniczenie wpływu

środowiska na technosferę i odwrotnie

M4 T16. Polska

miejscem składowania starych maszyn

M4 T17. Standardy

ryzyka tolerowanego

M5 T18. Obywatelskie nieuczestnictwo - zagro-

żenie dla rozwoju społeczeństwa obywatelskiego

M5 T19. Wzrost

aktywności obywatelskiej

M5 T20. Brak poparcia instytucji państwa

dla rozwoju społeczeństwa obywatelskiego

8,24%

13,51%

2,77%

1,92%

5,92%

2,36%

1,47%

1,77%

2,89%

1,51%

2,53%

3,25%

6,03%

28,13%

5,96%

26,15%

3,60%

14,79%

5,88%

12,73%

I kwartyl mediana III kwartyl

Rysunek 10. Pole badawcze Bezpieczeństwo - czas realizacji tez

Page 53: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

53

W opiniach na temat czasu realizacji tez osiągano różny stopień konsensusu. Uczestnicy badania

byli najbardziej zgodni co do czasu realizacji tez w poniższej tabeli.

Tabela 10. Pole badawcze Bezpieczeństwo – tezy o najmniejszym

zróżnicowaniu opinii dotyczących czasu realizacji

Największe kontrowersje budził natomiast czas realizacji następujących tez:

Tabela 11. Pole badawcze Bezpieczeństwo – tezy o największym

zróżnicowaniu opinii dotyczących czasu realizacji

Pole badawcze Bezpieczeństwo – tezy o najmniejszym

zróżnicowaniu opinii dotyczących czasu realizacji

T3. Polska zapewni sobie bezpieczeństwo energetyczne poprzez włączenie się do sprawnego wspólnego rynku energe-

tycznego UE i efektywne wykorzystanie własnych zasobów

T6. Upowszechni się świadomość znaczenia ochrony własności intelektualnej

T7. Środowisko pracy przedsiębiorstwa będzie sprzyjać kreowaniu kapitału intelektualnego

T8. Znaczenie kapitału intelektualnego wzrośnie z powodu wprowadzenia nowych organizacji

T11. Możliwości oraz potrzeba aktywnego uczestnictwa jednostek w społeczeństwie, w tym na rynku pracy, wzrosną dzięki

zwiększeniu dostępności usług edukacyjnych o wysokiej jakości, dostosowanych do różnych faz życia ludzkiego oraz zróż-

nicowanych potrzeb i poziomu wiedzy/ umiejętności

T16. Polska stanie się dogodnym miejscem do składowania lub/i wykorzystywania starych maszyn, urządzeń, instalacji,

pojazdów, technologii

Pole badawcze Bezpieczeństwo – tezy o największym zróżnicowaniu opinii dotyczących czasu realizacji

T13. Skuteczność przeciwdziałania biedzie zwiększy się w wyniku rozwoju profesjonalnych służb socjalnych i koordynacji

działań na różnych szczeblach władz samorządowych, wzmocnienia poczucia solidarności społecznej i wzrostu indywidual-

nej odpowiedzialności za własne losy

T15. Nastąpi ograniczenie zakresu nieprzewidywalnego wpływu środowiska na technosferę i technosfery na środowisko

dzięki skoordynowanym i sukcesywnie wdrażanym działaniom na poziomie krajowym (lokalnym i centralnym) i międzynaro-

dowym

Page 54: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

54

POZYCJA POLSKI

Pozycja Polski w zakresie tematyki tez reprezentujących pole Bezpieczeństwo z reguły oceniana była

jako przeciętna lub niska. Wysokie noty przyznawano bardzo rzadko – najwyższy ich odsetek to 6%.

Po przeliczeniu wyników dotyczących pozycji Polski na skalę 100-stopniową możliwe było przed-

stawienie ich w postaci listy rankingowej. Poniższe tabele prezentują wykaz tez, w przypadku których

pozycja Polski została oceniona najwyżej w polu Bezpieczeństwo, oraz tych, które oceniono pod tym

względem najniżej.35 Analizując wyniki należy pamiętać, że nawet w przypadku tezy, która w rankingu

uzyskała najwyższe miejsce, pozycja Polski jest obiektywnie niezbyt wysoka – 66% określa ją jako

przeciętną, 29% - jako niską, a jedynie 6% jako wysoką. W sumie 6 spośród 12 podlegających analizie

tez uzyskało ponadprzeciętne wartości indeksów, wskazujące na szczególnie wysokie, wyróżniające

się na tle innych tez, oceny pozycji Polski.

Tabela 12. Pole badawcze Bezpieczeństwo – 3 tezy, pod względem których

pozycja Polski jest najwyższa

Tabela 13. Pole badawcze Bezpieczeństwo – 3 tezy, pod względem których

pozycja Polski jest najniższa

35 W opracowaniu rankingu pod uwagę wzięto 12 tez, w odniesieniu do których pytanie o pozycję Polski zadawane było w sposób typowy: Jak

ocenia Pan(i) pozycję Polski w zakresie tematyki tezy w porównaniu z wiodącymi gospodarkami w skali globalnej? (z analizy wyłączono zatem tezy

negatywne oraz tezy związane z rozwojem społeczeństwa obywatelskiego, które oceniano za pomocą innych kryteriów).

Pole badawcze Bezpieczeństwo – 3 tezy, pod względem których

pozycja Polski jest najwyższa

Wartość

indeksu

T17. W polskim prawie wprowadzone zostaną standardy ryzyka tolerowanego dotyczące człowieka

oraz jego środowiska naturalnego i technicznego39

T10. Rozwój i modernizacja kraju ulegną przyspieszeniu dzięki swobodnemu przepływowi zasobów

ludzkich35

T9. Wzrośnie jakość kapitału intelektualnego w Polsce i poziom innowacyjności z powodu zmiany

systemu edukacji34

Pole badawcze Bezpieczeństwo – 3 tezy, pod względem których

pozycja Polski jest najniższa

Wartość

indeksu

T6. Upowszechni się świadomość znaczenia ochrony własności intelektualnej 21

T13. Skuteczność przeciwdziałania biedzie zwiększy się w wyniku rozwoju profesjonalnych służb

socjalnych i koordynacji działań na różnych szczeblach władz samorządowych, wzmocnienia poczucia

solidarności społecznej i wzrostu indywidualnej odpowiedzialności za własne losy

22

T3. Polska zapewni sobie bezpieczeństwo energetyczne poprzez włączenie się do sprawnego wspólne-

go rynku energetycznego UE i efektywne wykorzystanie własnych zasobów24

Page 55: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

55

ODDZIAŁYWANIE NA ROZWÓJ SPOŁECZNO-GOSPODARCZY

Wpływ realizacji tez na różne aspekty rozwoju społeczno-gospodarczego

Tezy należące do pola Bezpieczeństwo w największym stopniu będą oddziaływać na:

• wzrost znaczenia pozycji gospodarczej Polski na arenie międzynarodowej,

• wzrost konkurencyjności gospodarki,

• wzrost zatrudnienia,

• wzrost dobrobytu,

• zapewnienie konkurencyjności w przyszłości,

• rozwój nauki w Polsce,

• wzrost uczestnictwa w kulturze.

Ponad połowa tez uzyskała pod względem tych aspektów ponadprzeciętne wyniki. Najmniejsze

pozytywne oddziaływanie tez dotyczy wpływu na stan środowiska przyrodniczego i poprawy stanu

zdrowia.

Ranking tez ze względu na siłę ich oddziaływania

W celu porównania siły pozytywnego oddziaływania poszczególnych tez dla każdej z nich obli-

czono indeks globalnego wpływu. Obliczono go na podstawie indeksów szczegółowych, tj. indeksów

dla uwzględnionych w badaniu aspektów rozwoju społeczno-gospodarczego, przy założeniu różnego

wkładu tych aspektów w globalne pozytywne oddziaływanie tezy. Wkład ten ilustrują wagi przedsta-

wione w poniższej tabeli.

Tabela 14. Pole badawcze Bezpieczeństwo - Wkład aspektów rozwoju społeczno-gospodarczego

w globalne pozytywne oddziaływanie tezy (wagi)

Oddziaływanie tezy – aspekty rozwoju społeczno-gospodarczego

w polu badawczym BezpieczeństwoWaga

Korzystny wpływ na środowisko przyrodnicze 10

Wzrost zatrudnienia 10

Poprawa stanu zdrowia 10

Wzrost dobrobytu 5

Poprawa jakości życia obywateli 20

Wzrost spójności społecznej 5

Wzrost uczestnictwa w kulturze 5

Wzrost konkurencyjności krajowej gospodarki 20

Wzrost znaczenia pozycji gospodarczej Polski na arenie międzynarodowej 5

Rozwój nauki w Polsce 10

Suma wag 100

Page 56: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

56

Wartości obliczonego w ten sposób indeksu globalnego wpływu wahają się dla tez z pola Bezpie-

czeństwo od 65 do 86. Podobny zakres wyników odnotowano w obszarach społeczno-ekonomicznym

i ekologicznym pola Zrównoważony Rozwój Polski (w obszarze technologicznym wyniki były wyższe).

W przypadku 3 spośród 12 tez36 wartość indeksu przekracza poziom przeciętny.

Listę tez o największym i najmniejszym pozytywnym oddziaływaniu przedstawiają poniższe tabele.

Tabela 15. Pole badawcze Bezpieczeństwo – 3 tezy

o największym pozytywnym oddziaływaniu

Tabela 16. Pole badawcze Bezpieczeństwo – 3 tezy

o najmniejszym pozytywnym oddziaływaniu

36 W opracowaniu rankingu pod uwagę wzięto 12 tez (z analizy wyłączono tezy negatywne oraz tezy związane z rozwojem społeczeństwa obywa-

telskiego, które oceniano za pomocą innych kryteriów).

Pole badawcze Bezpieczeństwo – 3 tezy

o największym pozytywnym oddziaływaniu

Wartość

indeksu

T9. Wzrośnie jakość kapitału intelektualnego w Polsce i poziom innowacyjności z powodu zmiany sys-

temu edukacji86,88

T11. Możliwości oraz potrzeba aktywnego uczestnictwa jednostek w społeczeństwie, w tym na rynku

pracy, wzrosną dzięki zwiększeniu dostępności usług edukacyjnych o wysokiej jakości, dostosowanych

do różnych faz życia ludzkiego oraz zróżnicowanych potrzeb i poziomu wiedzy/ umiejętności

86,77

T4. Luka technologiczna Polski zmniejszy się dzięki wzmocnieniu edukacji w zakresie nauk przyrodniczo-

technicznych i większej internacjonalizacji nauki polskiej86,30

Pole badawcze Bezpieczeństwo – 3 tezy

o najmniejszym pozytywnym oddziaływaniu

Wartość

indeksu

T6. Upowszechni się świadomość znaczenia ochrony własności intelektualnej 64,79

T17. W polskim prawie wprowadzone zostaną standardy ryzyka tolerowanego dotyczące człowieka oraz

jego środowiska naturalnego i technicznego67,82

T3. Polska zapewni sobie bezpieczeństwo energetyczne poprzez włączenie się do sprawnego wspólne-

go rynku energetycznego UE i efektywne wykorzystanie własnych zasobów72,65

Page 57: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

57

Wpływ na poprawę jakości życia obywateli

Jednym z dwóch najważniejszych wskaźników pozytywnego oddziaływania realizacji tez jest po-

prawa jakości życia obywateli. Poniższe tabele przedstawiają listę tez wywierających największy wpływ

na ten aspekt oraz listę tez o wpływie relatywnie najmniejszym. W sumie 5 spośród 12 tez37 uzyskało

pod względem wpływu na poprawę jakości życia obywateli wyniki wyższe niż przeciętne.

Tabela 17. Pole badawcze Bezpieczeństwo – 3 tezy

o największym wpływie na poprawę jakości życia obywateli

Tabela 18. Pole badawcze Bezpieczeństwo – 3 tezy

o najmniejszym wpływie na poprawę jakości życia obywateli

37 W opracowaniu rankingu pod uwagę wzięto 12 tez (z analizy wyłączono tezy negatywne oraz tezy związane z rozwojem społeczeństwa obywa-

telskiego, które oceniano za pomocą innych kryteriów).

Pole badawcze Bezpieczeństwo – 3 tezy

o największym wpływie na poprawę jakości życia obywateli

Wartość

indeksu

T12. Nastąpi trwały wzrost zatrudnienia w następstwie lepszego dostosowania kształcenia do wymagań

rynku pracy, lepszego funkcjonowania instytucji rynku pracy, rozwoju usług na rzecz jednostki i rodziny

oraz zmiany postaw pracodawców i pracowników

93

T11. Możliwości oraz potrzeba aktywnego uczestnictwa jednostek w społeczeństwie, w tym na rynku

pracy, wzrosną dzięki zwiększeniu dostępności usług edukacyjnych o wysokiej jakości, dostosowanych

do różnych faz życia ludzkiego oraz zróżnicowanych potrzeb i poziomu wiedzy/ umiejętności

92

T4. Luka technologiczna Polski zmniejszy się dzięki wzmocnieniu edukacji w zakresie nauk przyrodniczo-

technicznych i większej internacjonalizacji nauki polskiej89

Pole badawcze Bezpieczeństwo – 3 tezy

o najmniejszym wpływie na poprawę jakości życia obywateli

Wartość

indeksu

T6. Upowszechni się świadomość znaczenia ochrony własności intelektualnej 66

T17. W polskim prawie wprowadzone zostaną standardy ryzyka tolerowanego dotyczące człowieka oraz

jego środowiska naturalnego i technicznego75

T3. Polska zapewni sobie bezpieczeństwo energetyczne poprzez włączenie się do sprawnego wspólne-

go rynku energetycznego UE i efektywne wykorzystanie własnych zasobów81

Page 58: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

58

Wpływ na wzrost konkurencyjności polskiej gospodarki

Wpływ na wzrost konkurencyjności polskiej gospodarki to druga najważniejsza składowa globalne-

go oddziaływania tez. Większość tez w polu Bezpieczeństwo (aż 8 spośród 1238) uzyskała pod wzglę-

dem tego aspektu bardzo wysokie, ponadprzeciętne wyniki. Poniższe tabele przedstawiają wykaz tez

wpływających na wzrost konkurencyjności gospodarki w największym i najmniejszym stopniu. Warto

zauważyć, że ranking otwiera teza 4, wysoko oceniona również pod względem wpływu na poprawę

jakości życia obywateli.

Tabela 19. Pole badawcze Bezpieczeństwo – 3 tezy o największym wpływie

na wzrost konkurencyjności polskiej gospodarki

Tabela 20. Pole badawcze Bezpieczeństwo – 3 tezy o najmniejszym wpływie

na wzrost konkurencyjności polskiej gospodarki

38 W opracowaniu rankingu pod uwagę wzięto 12 tez (z analizy wyłączono tezy negatywne oraz tezy związane z rozwojem społeczeństwa obywa-

telskiego, które oceniano za pomocą innych kryteriów).

Pole badawcze Bezpieczeństwo – 3 tezy o największym wpływie

na wzrost konkurencyjności polskiej gospodarki

Wartość

indeksu

T4. Luka technologiczna Polski zmniejszy się dzięki wzmocnieniu edukacji w zakresie nauk przyrodniczo-

technicznych i większej internacjonalizacji nauki polskiej94

T7. Środowisko pracy przedsiębiorstwa będzie sprzyjać kreowaniu kapitału intelektualnego 93

T9. Wzrośnie jakość kapitału intelektualnego w Polsce i poziom innowacyjności z powodu zmiany sys-

temu edukacji93

Pole badawcze Bezpieczeństwo – 3 tezy o najmniejszym wpływie

na wzrost konkurencyjności polskiej gospodarki

Wartość

indeksu

T13. Skuteczność przeciwdziałania biedzie zwiększy się w wyniku rozwoju profesjonalnych służb socjal-

nych i koordynacji działań na różnych szczeblach władz samorządowych, wzmocnienia poczucia solidar-

ności społecznej i wzrostu indywidualnej odpowiedzialności za własne losy

66

T17. W polskim prawie wprowadzone zostaną standardy ryzyka tolerowanego dotyczące człowieka oraz

jego środowiska naturalnego i technicznego70

T15. Nastąpi ograniczenie zakresu nieprzewidywalnego wpływu środowiska na technosferę i technosfery

na środowisko dzięki skoordynowanym i sukcesywnie wdrażanym działaniom na poziomie krajowym

(lokalnym i centralnym) i międzynarodowym

73

Page 59: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

59

Rysunek 11. Pole badawcze Bezpieczeństwo – oddziaływanie tez na wzrost konkurencyjności

krajowej gospodarki vs. poprawę jakości życia obywateli

* objaśnienia skrótów tez znajdują się w tabeli 1.

Wzr

ost k

onku

renc

yjno

ści k

rajo

wej

gos

poda

rki

Poprawa jakości życia obywateli

T3

T8

T6

T17

T15

T10

T7 T9

T4

T11

T12

T13

65

70

75

80

85

90

95

100

65 70 75 80 85 90 95 100

I Ćwiartka - ponadprzeciętny pozytywny wpływ na wzrost konkurencyjności krajowej gospodarki i słabszy relatywnie wpływ na poprawę jakości życia obywateli

IV Ćwiartka - ponadprzeciętny wpływ na wzrost konkurencyjności krajowej gospodarki i poprawę jakości życia obywateli

II Ćwiartka - relatywnie słabszy wpływ na wzrost konkurencyjności krajowej gospodarki i poprawę jakości życia obywateli

III Ćwiartka - relatywnie słabszy wpływ na wzrost konkurencyjności krajowej gospodarki i ponadprzeciętny wpływ na poprawę jakości życia obywateli

Page 60: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

60

CZYNNIKI SPRZYJAJĄCE I BARIERY REALIZACJI TEZ

Realizacji tez reprezentujących pole badawcze Bezpieczeństwo (ponownie pod uwagę wzięto 12

tez) w dużym stopniu sprzyjać będą kompetencje ludzi, potencjał naukowy oraz możliwości technicz-

ne. Nadzieje wiązane ze sprzyjającym wpływem tych czynników dotyczą również pola Zrównoważony

Rozwój Polski.

Pozytywny wpływ, choć nieco mniejszy niż w przypadku trzech wyżej wymienionych czynników,

wywierać będzie również akceptacja społeczna.

Barierami będą interesy grupowe, przyzwyczajenia i tradycja oraz koszty realizacji (te dwa pierwsze

działać będą negatywnie z reguły w większym stopniu niż przeciętny). W przypadku większości tez

negatywny wpływ będą miały również obowiązujące regulacje prawne. Wyjątkiem jest teza 6, doty-

cząca wzrostu świadomości znaczenia ochrony intelektualnej, gdzie czynnik ten oceniany jest częściej

pozytywnie niż negatywnie, oraz oceniana ambiwalentnie teza 17, dotycząca standardów ryzyka to-

lerowanego. Chociaż jednakże opinie o negatywnym wpływie obowiązujących regulacji prawnych są

dominujące, to pojawiają się również dosyć często poglądy odmienne.

Tabela 21. Pole badawcze Bezpieczeństwo – Siła i kierunek wpływu

poszczególnych czynników na realizację tez

DZIAŁANIA NIEZBĘDNE DLA REALIZACJI TEZ

Podstawowym warunkiem realizacji tez należących do pola badawczego Bezpieczeństwo będą

reformy systemowe. Wszystkie tezy wymagają ich w bardzo wysokim, ponadprzeciętnym stopniu

(tym razem pod uwagę wzięto 17 tez – wszystkie z wyjątkiem tez związanych z tematyką społeczeń-

stwa obywatelskiego, ocenianych za pomocą innych kryteriów).

W przypadku większości tez konieczne będą także nowe regulacje prawne oraz edukacja społecz-

na. Dla wielu tez istotne będą także zintegrowane systemy informacyjno-komunikacyjne oraz zmiana

systemu wartości.

Znaczenie tych trzech pierwszych czynników – reform systemowych, nowych regulacji prawnych

i edukacji społecznej – jest w polu badawczym Bezpieczeństwo szczególnie wysokie, wyższe niż

w obszarze społeczno-ekonomicznym pola Zrównoważony Rozwój Polski i pozostałych obszarach

tego pola.

Jedynie kilka tez wymaga w stopniu większym niż przeciętny zastosowania instrumentów ekono-

micznych i rozwoju technologii przyjaznych użytkownikowi.

CzynnikiSiła i kierunek

wpływu

Akceptacja społeczna +

Interesy grupowe -

Kompetencje ludzi + +

Koszty realizacji -

Możliwości techniczne + +

Obowiązujące regulacje prawne -

Potencjał naukowy + +

Przyzwyczajenia i tradycja -

Page 61: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

61

Najrzadziej natomiast niezbędne dla realizacji tez w polu badawczym Bezpieczeństwo okazywały

się badania podstawowe i prace badawczo-rozwojowe – ich prowadzenia w stopniu większym niż

przeciętny wymagały trzy tezy (zmniejszenie luki technologicznej, niedopuszczenie do zapaści inno-

wacyjnej w technosferze oraz ograniczenie wpływu środowiska na technosferę).

ZESTAWIENIE OCEN TEZ

Tabele w dalszej części raportu prezentują zestawienie wszystkich ocen dla tez z analizowanego

obszaru:

• Czas realizacji tezy – wartość średnia (mediana) i różnica między 1-szym a 3-cim kwartylem;

• Wpływ realizacji tezy [indeksy dla poszczególnych aspektów];

• Czynniki sprzyjające i bariery realizacji tezy [indeksy dla poszczególnych czynników];

• Działania niezbędne dla realizacji tezy [indeksy dla poszczególnych działań];

• Pozycja Polski w zakresie tematyki tezy [w postaci indeksu].

Oceny wyrażone w postaci indeksów odniesiono do przeciętnego poziomu tych indeksów (media-

ny) oraz 1-szego i 3-ciego kwartyla (obliczonych wśród wszystkich tez z pól Zrównoważony Rozwój

Polski i Bezpieczeństwo). W efekcie każdą ocenę wyrażoną w postaci indeksów uznano za niską, ra-

czej niską, raczej wysoką lub wysoką, co w tabelach zaznaczono następującymi kolorami:

Tezy związane z rozwojem społeczeństwa obywatelskiego oceniane były za pomocą innych kry-

teriów, w związku z czym ich porównanie z innymi tezami jest możliwe jedynie ze względu na czas

realizacji.

W przypadku tez negatywnych do przeciętnego poziomu indeksów odnoszone są jedynie oceny

dotyczące działań niezbędnych do podjęcia dla realizacji tezy. W przypadku efektów realizacji tezy

i czynników sprzyjających i barier – z uwagi na inne itemy w cafeterii lub inny kierunek skal – nie było

to możliwe.

Raczej wysoka WysokaRaczej niskaNiska

2-gi kwartylmediana

Wartośćmin.

Wartośćmax.3-ci kwartyl1-szy kwartyl

Page 62: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

62

Skrócona treść tezy

Czas

realizacji

tezy

Oddziaływanie tezy [indeksy]

War

tość

śre

dnia

(med

iana

)

Odle

głoś

ć m

iędz

y 1-

szym

a 3

-cim

kw

arty

lem

Glob

alny

wpł

yw

Rozw

ój n

auki

w P

olsc

e*

Wzr

ost z

nacz

enia

poz

ycji

gosp

odar

czej

Po

lski

na

aren

ie m

iędz

ynar

odow

ej*

Wzr

ost k

onku

renc

yjno

ści k

rajo

wej

go

spod

arki

*

Wzr

ost u

czes

tnic

twa

w k

ultu

rze*

Wzr

ost s

pójn

ości

spo

łecz

nej*

Popr

awa

jako

ści ż

ycia

oby

wat

eli*

Wzr

ost d

obro

bytu

*

Popr

awa

stan

u zd

row

ia*

Wzr

ost z

atru

dnie

nia*

Korz

ystn

y w

pływ

na

środ

owis

ko

przy

rodn

icze

*

T1. Ograniczenie tempa

wzrostu gospodarczego*2018 7 74,34 80,35 82,35 87,72 66,75 76,85 78,93 80,46 67,24 75,1 34,16

T2. Ograniczenie absorpcji

funduszy strukturalnych*2014 7 78,49 83,26 87,79 90,9 58,78 69,96 79,48 81,18 57,11 78,69 76,18

T3. Bezpieczeństwo ener-

getyczne2018 5 72,65 69,69 84,64 86,32 24,57 51,74 80,51 73,89 61,46 60,51 83,79

T4. Zmniejszenie luki

technologicznej2019 10 86,30 95,97 93,01 93,89 52,11 65,96 88,86 88,1 78,75 83,67 89,51

T5. Zjawiska kryzysowe

w gospodarce*2016 9 84,66 86,61 90,48 92,87 77,92 83,78 90,4 90,29 78,15 83,48 60,63

T6. Ochrona własności

intelektualnej2017 5 64,79 91,55 83,93 81,8 64,98 61,12 66,24 67,4 34,03 54,45 33,07

T7. Kreowanie kapitału in-

telektualnego w środowisku

pracy

2018 5 80,77 93,05 92,39 93,49 68,13 72,05 85,75 85,23 64,3 73,64 59,34

T8. Wzrost znaczenia kapi-

tału intelektualnego2018 5 76,01 89,56 87,47 87,5 66,69 69,62 80,56 78,32 56,71 69,8 56,84

T9. Wzrost jakości kapitału

intelektualnego2019 9 86,88 96,47 92,82 93,36 77,58 74,8 88,47 88,54 77,94 82,82 81,04

T10. Swobodny przepływ

zasobów ludzkich2017 6 78,71 87,5 90,15 91,8 61,09 52,75 85,18 87,28 60,24 84,07 55,7

T11. Uczestnictwo jed-

nostek w społeczeństwie

dzięki usługom eduka-

cyjnym

2018 5 86,77 92,25 89,02 89,69 82,97 80,99 91,67 89,29 78,65 88,62 74,31

T12. Wzrost zatrudnienia2019 9 76,79 86,73 90,4 92,04 76,1 82,23 92,94 91,49 74,5 n.d. 66,55

T13. Wzrost skuteczności

przeciwdziałania biedzie2020 12 73,26 55,92 64,5 66,35 68,83 83,82 87,57 82,49 83,48 79,09 56,44

T14. Zapaść innowacyjna

w technosferze*2012 7 84,41 94,12 95,09 95,58 59,34 68,81 84,91 86,09 72,74 77,28 84,36

T15. Ograniczenie wpływu

środowiska na technosferę

i odwrotnie

2021 14 73,33 80,71 75,59 72,85 39,45 55,39 80,78 65,49 82,81 56,03 88,56

T16. Polska miejscem skła-

dowania starych maszyn*2012 4 74,22 71,71 86,73 81,37 39,2 53,66 80,19 62,47 86,69 41,43 98,24

T17. Standardy ryzyka

tolerowanego2018 6 67,82 75,49 72,58 70,29 33,97 54,3 74,6 62,28 73,03 50,28 78,02

Tabela 22. Pole badawcze Bezpieczeństwo – zestawienie ocen tez pod względem

ich oddziaływania na rozwój społeczno-gospodarczy [1/2]

Page 63: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

63

Skrócona treść tezy

Czas

realizacji

tezy

Oddziaływanie tezy [indeksy]

War

tość

śre

dnia

(med

iana

)

Odle

głoś

ć m

iędz

y 1-

szym

a 3

-cim

kw

arty

lem

Glob

alny

wpł

yw

Rozw

ój n

auki

w P

olsc

e*

Wzr

ost z

nacz

enia

poz

ycji

gosp

odar

czej

Po

lski

na

aren

ie m

iędz

ynar

odow

ej*

Wzr

ost k

onku

renc

yjno

ści k

rajo

wej

go

spod

arki

*

Wzr

ost u

czes

tnic

twa

w k

ultu

rze*

Wzr

ost s

pójn

ości

spo

łecz

nej*

Popr

awa

jako

ści ż

ycia

oby

wat

eli*

Wzr

ost d

obro

bytu

*

Popr

awa

stan

u zd

row

ia*

Wzr

ost z

atru

dnie

nia*

Korz

ystn

y w

pływ

na

środ

owis

ko p

rzy-

rodn

icze

*

T18. Obywatelskie nie-

uczestnictwo – zagrożenie

dla rozwoju społeczeństwa

obywatelskiego

2018 7 n.d. n.d. n.d. n.d. n.d. n.d. n.d. n.d. n.d. n.d. n.d.

T19. Wzrost aktywności

obywatelskiej 2014 7 n.d. n.d. n.d. n.d. n.d. n.d. n.d. n.d. n.d. n.d. n.d.

T20. Brak poparcia insty-

tucji państwa dla rozwoju

społeczeństwa obywatel-

skiego

2018 5 n.d. n.d. n.d. n.d. n.d. n.d. n.d. n.d. n.d. n.d. n.d.

Oddziaływanie tezy [indeksy]

*Tezy: 1,2,5,14 i 16 mają charakter negatywny. Itemy dla "oddziaływania tezy" również przybierają taki charakter - z tego powodu

porównywanie indeksów do wartości kwartyli, obliczonych dla tez mówiących o zjawiskach pozytywnych, jest nieuzasadnione.

Stagnacja nauki w Polsce

Spadek znaczenia pozycji gospodarczej Polski na arenie międzynarodowej

Zmniejszenie konkurencyjności krajowej gospodarki

Spadek uczestnictwa w kulturze

Zmniejszenie spójności społecznej

Pogorszenie jakości życia obywateli

Spadek dobrobytu

Pogorszenie stanu zdrowia

Spadek zatrudnienia

Niekorzystny wpływ na środowisko przyrodnicze

Tabela 22. Pole badawcze Bezpieczeństwo – zestawienie ocen tez pod względem

ich oddziaływania na rozwój społeczno-gospodarczy [2/2]

Page 64: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

64

Tabela 23. Pole badawcze Bezpieczeństwo – zestawienie ocen tez pod względem

czynników sprzyjających i barier

* Oceny tez negatywnych nie są odnoszone do przeciętnego poziomu indeksów z uwagi na inny kierunek skal.

Skrócona treść tezy

Czynniki sprzyjające i bariery realizacji tezy [indeksy]

Inte

resy

gru

pow

e

Przy

zwyc

zaje

nia

i tra

dycj

a

Akce

ptac

ja s

połe

czna

Obow

iązu

jące

regu

lacj

e pr

awne

Kosz

ty re

aliz

acji

Moż

liwoś

ci te

chni

czne

Pote

ncja

ł nau

kow

y

Kom

pete

ncje

ludz

i

T1. Ograniczenie tempa wzrostu gospodarczego*73,09 62,85 53,55 73,14 65,98 42,58 35,9 36,93

T2. Ograniczenie absorpcji funduszy strukturalnych*68,33 60,73 45 76,18 64,57 51,1 38,43 44,52

T3. Bezpieczeństwo energetyczne25 40,16 68,58 37,9 35,38 86,24 91,43 91,51

T4. Zmniejszenie luki technologicznej31,6 40,05 70,82 32,9 30,24 82,35 93,64 92,06

T5. Zjawiska kryzysowe w gospodarce*81,08 68 56,37 79,19 73,71 44,08 34,1 40,68

T6. Ochrona własności intelektualnej40,66 29,4 71,77 60,9 42,05 81,23 94,32 94,62

T7. Kreowanie kapitału intelektualnego w środowisku pracy35,04 34,83 75,44 46,21 40,53 87 95,76 95,54

T8. Wzrost znaczenia kapitału intelektualnego35,13 37,23 71,35 42,32 39,92 84,51 93,9 93,92

T9. Wzrost jakości kapitału intelektualnego30,45 34,75 73,86 35,35 33,16 83,9 95 92,67

T10. Swobodny przepływ zasobów ludzkich35,17 27,77 64,84 39,84 35,38 83,4 91,75 92,67

T11. Uczestnictwo jednostek w społeczeństwie dzięki usługom edukacyjnym 39,4 38,82 79,03 38,2 33,4 80,99 94,07 93,71

T12. Wzrost zatrudnienia35,17 39,22 77,27 35,76 33,85 79,96 91,19 92,58

T13. Wzrost skuteczności przeciwdziałania biedzie31,8 37,72 76,6 34,8 28,88 73,13 79,71 88,89

T14. Zapaść innowacyjna w technosferze*73,37 66,91 46,3 73,85 75,61 43,03 28,39 33,73

T15. Ograniczenie wpływu środowiska na technosferę i odwrotnie27,46 36,73 72,05 46,96 29,05 85,28 93,41 90,55

T16. Polska miejscem składowania starych maszyn*77,6 61,56 46,92 66,32 72,89 47,22 20,68 29,14

T17. Standardy ryzyka tolerowanego31,16 36,6 62,82 50,41 37,62 76,71 87,19 85,19

Page 65: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

65

Tabela 24. Pole badawcze Bezpieczeństwo – zestawienie ocen tez pod względem

działań niezbędnych dla ich realizacji

* Oceny tez negatywnych pod względem pozycji Polski nie są odnoszone do przeciętnego poziomu indeksów.

Skrócona treść tezy

Działania niezbędne dla realizacji tezy [indeksy]

Pozycja Polski*

[indeks]

(w T.1, T.2, T.5,

T.14, T.16 Zagroże-

nie dla Polski)

Eduk

acja

spo

łecz

na

Zmia

na s

yste

mu

war

tośc

i

Rozw

ój te

chno

logi

i prz

yjaz

nych

użyt

kow

niko

wi

Zint

egro

wan

ie s

yste

mów

info

rma-

cyjn

o-ko

mun

ikac

yjny

ch

Zast

osow

anie

inst

rum

entó

w

ekon

omic

znyc

h

Refo

rmy

syst

emow

e

Wpr

owad

zeni

e no

wyc

h re

gula

cji

praw

nych

Prac

e ba

daw

czo-

rozw

ojow

e

Bada

ia p

odst

awow

e

T1. Ograniczenie tempa

wzrostu gospodarczego*94,65 80,07 84,51 84,77 93,55 95,45 93,69 87,42 64,01 72,25

T2. Ograniczenie absorpcji

funduszy strukturalnych*92,56 70,48 77,96 87,25 88,97 89,47 93,75 71,46 45,17 81,6

T3. Bezpieczeństwo ener-

getyczne84,07 64,49 85,57 81,71 89,89 85,5 92,53 91,34 60,77 24,02

T4. Zmniejszenie luki

technologicznej92,96 74,03 88,16 89,47 89,85 87,33 88,8 95,3 79,76 25,21

T5. Zjawiska kryzysowe

w gospodarce*92,89 83,85 68,46 80,5 95,99 96,87 96,04 72,61 51,4 82,79

T6. Ochrona własności

intelektualnej97,5 91,64 68,41 82,01 78,82 77,65 90,56 52,03 37,78 20,99

T7. Kreowanie kapitału in-

telektualnego w środowisku

pracy

95,48 87,59 80,03 83,3 86,19 78,92 81,42 72,24 49,95 26,74

T8. Wzrost znaczenia kapi-

tału intelektualnego91,65 82,04 78,32 84,31 82,92 78,02 83,45 66,99 49,84 30,65

T9. Wzrost jakości kapitału

intelektualnego96,79 86,21 82,01 86,97 88,87 91,83 90,41 80,35 65,72 34,18

T10. Swobodny przepływ

zasobów ludzkich91,44 81,73 78,49 85,71 87,91 78,84 82,76 63,69 46,04 34,56

T11. Uczestnictwo jed-

nostek w społeczeństwie

dzięki usługom eduka-

cyjnym

95,74 79,98 86,32 89,68 88,94 87,65 83,82 77,3 61,12 32,07

T12. Wzrost zatrudnienia94,13 80,87 84,45 87,74 91,81 86,22 86,75 77,26 61,41 29,58

T13. Wzrost skuteczności

przeciwdziałania biedzie95,45 85,48 70,91 82,76 93 90,27 91,36 64,13 53,21 21,78

T14. Zapaść innowacyjna

w technosferze*93,28 80,6 86,6 86,78 93,1 90,38 89,46 93,74 76,74 87,27

T15. Ograniczenie wpływu

środowiska na technosferę

i odwrotnie

95,34 82,28 88,8 84,48 91,67 85,21 90,56 93,72 78,21 33,75

T16. Polska miejscem skła-

dowania starych maszyn*95,85 87,81 82,35 78,44 91,26 84,07 93,37 70,63 44,1 93,08

T17. Standardy ryzyka

tolerowanego92,48 83,75 81,8 79,75 85,69 83,85 92,98 79,47 61,88 38,59

Page 66: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

66

6.3. Pole badawcze Technologie Informacyjne i Telekomunikacyjne

Jacek Koronacki

6.3.1. Komentarz do wyników w polu badawczym Technologie Informacyjne i Tele-

komunikacyjne Na podstawie wprowadzenia do dokumentu końcowego Panelu Pola Badawczego ICT – zespół redakcyjny

Wstęp

Techniki informacyjne i telekomunikacyjne są niezbędnym czynnikiem zrównoważonego rozwoju.

Ściślej, są fundamentem odbywającej się obecnie w rozwiniętych gospodarkach rewolucji informa-

cyjnej i poprzez nią tworzenia społeczeństwa informacyjnego i gospodarki opartej na wiedzy. (Przez

społeczeństwo informacyjne rozumie się społeczeństwo, w którym przetwarzanie informacji z wyko-

rzystaniem technik informacyjnych i telekomunikacyjnych stanowi znaczącą wartość ekonomiczną,

społeczną i kulturową.)

Aby jednak korzystny wpływ technik informacyjnych i telekomunikacyjnych rzeczywiście odczuł

każdy z nas: podatników, konsumentów czy przedsiębiorców, należy najpierw prawidłowo określić

czynniki wewnętrzne oraz zewnętrzne, a także stworzyć odpowiednie warunki wykorzystania tech-

nologii informacyjnych po to, by wybierając odpowiednie kierunki badań naukowych oraz projektując

i wprowadzając zmiany organizacyjne i prawne w strukturach państwa, można było wytyczyć taką

ścieżkę rozwoju, aby spełniła się wizja Polski jako państwa i gospodarki opartej na wiedzy.

Przeprowadzone w ramach Narodowego Programu Foresight Polska 2020 badanie Delphi potwier-

dziło, że realizacji sformułowanych przez Panele Tematyczne tez należy z największym prawdopo-

dobieństwem oczekiwać w latach 2014-2020. Oznaczało to, iż mającym powstać scenariuszom roz-

woju nie grozi okazanie się kopiami opracowań strategicznych na lata 2007-2013 (np. opracowania

MSWiA) lub prognoz dalekosiężnych, wybiegających poza rok 2020, prezentowanych przez Komitet

Prognoz „Polska 2000 Plus”. Ponadto, dzięki pytaniom szczegółowym, uzupełniającym tezy Paneli

Tematycznych, uzyskaliśmy zobiektywizowany obraz zasadniczych czynników wewnętrznych i zewnę-

trznych, jak też bogaty materiał do ich podzielenia zgodnie z metodą SWOT na – odpowiednio – silne

i słabe strony oraz szanse i zagrożenia. Wreszcie, odpowiedzi na wspomniane pytania szczegółowe

oraz dyskusje w gronie ekspertów pozwoliły na wskazanie tych kierunków/obszarów badawczych,

których rozwój jest szczególnie pożądany w świetle przedstawionych scenariuszy.

Podsumowując wyniki prac Paneli Tematycznych Pola Badawczego Technologie Informacyjne

i Telekomunikacyjne Narodowego Programu Foresight Polska 2020 zespół redakcyjny – na podsta-

wie wytycznych Panelu Głównego oraz wyników badania Delphi – przygotował scenariusze rozwoju

w pięciu dziedzinach:

1. Kapitał ludzki, społeczny i kulturowy;

2. Systemy informacyjne;

3. Sprawne państwo – zarządzanie usługami publicznymi;

4. Technologie informacyjne w gospodarce - gospodarka oparta na wiedzy;

5. Infrastruktura teleinformatyczna.

Dla powyższych pięciu dziedzin określono czynniki wewnętrzne, na które możemy mieć wpływ,

oraz czynniki zewnętrzne, na które możemy wpływu nie mieć, ale na których wystąpienie oraz silne

oddziaływanie musimy być przygotowani. Dla każdej z dziedzin naszkicowano też scenariusz pozy-tywny i negatywny – przy czym określenia „pozytywny” i „negatywny” odnoszą się do skutków dane-

go scenariusza dla rozwoju kraju.

Scenariusz pozytywny ma charakter scenariusza optymistycznego, odpowiadającego ziszczeniu

się pożądanych przemian i zdarzeń z szeroko pojętego otoczenia świata technologii. Scenariusz nega-

Page 67: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

67

tywny ma charakter pesymistyczny. W każdym przypadku obydwa scenariusze są tak skonstruowane,

by łatwo można z nich było wysnuć scenariusz realistyczny, czyli scenariusz trudnych dostosowań

do rzeczywistej sytuacji, zazwyczaj pośredniej między optymistyczną i pesymistyczną. Dlatego nie

prezentujemy oddzielnych scenariuszy realistycznych, chociaż szkicujemy je w wnioskach do opisu

każdej z pięciu dziedzin.

Zastosowany przez zespół podział na pięć dziedzin odzwierciedla rolę technologii informacyjnych

w życiu społeczeństwa, kulturze i edukacji oraz w gospodarce. W niniejszym opracowaniu wykorzysta-

no wyniki prac Paneli Tematycznych, które działały w ramach Pola Badawczego Technologie Informa-

cyjne i Telekomunikacyjne. Były to panele:

1. Dostęp do informacji,

2. ICT a społeczeństwo,

3. ICT a edukacja,

4. E-biznes,

5. Nowe media.

Prace paneli tematycznych zostały wykorzystane przez zespół redakcyjny w następującym układzie

mapowania:

Kierunki rozwoju zastosowań technologii informacyjnych w poszczególnych dziedzinach

Kapitał ludzki, społeczny i kulturowy oraz edukacja

• Prawdopodobieństwo wystąpienia scenariusza pozytywnego i negatywnego jest porówny-

walne. Korzystnym tendencjom naszkicowanym w scenariuszu pozytywnym towarzyszą w roz-

patrywanym horyzoncie czasowym zjawiska niekorzystne, których nie da się uniknąć. Korzyścią

„netto” jest jednak to, że zasoby ludzkie, intelektualne, kapitał społeczny i kulturowy, edukacja

i spójność wsparte technologiami informacyjnymi będą rozstrzygające dla optymalizacji rozwoju

kraju w perspektywie 2020 r. Wymusi to pokolenie, które już dziś nie wyobraża sobie aktywności

życiowej bez komputera sieciowego i ono przejmie władzę, z niego też rekrutować się będą liderzy

we wszystkich środowiskach społecznych.

• Wsparcie technologii informacyjnych w wariancie optymalnym doprowadzi do stanu, w którym

Polska jawić się będzie jako kraj dyskontujący swe zasoby, zdolny do konkurowania i kooperowania

ze światem, stwarzający obywatelom bezpieczny komfort życia oraz możliwość rozwoju indywidu-

alnego i zbiorowego na miarę wyzwań cywilizacyjnych. Ważnym czynnikiem przemawiającym za

opowiedzeniem się za tym scenariuszem będzie presja Unii Europejskiej, która traktuje dostęp do

technologii informacyjnych jako prawa człowieka nowej generacji.

• Rewolucja w telekomunikacji i w mediach, która ok. 2020 r. doprowadzi do całkowitego nasy-

cenia społeczeństwa w tej dziedzinie, przyniesie jakościową zmianę cywilizacyjną. Infrastruktural-

nie Polska staje się społeczeństwem sieciowym wymuszającym mobilność.

Dziedzina Panel tematyczny

1 Kapitał ludzki, społeczny i kulturowy oraz edukacja

ICT a społeczeństwo

ICT a edukacja

Nowe media

2 Systemy informacyjne Dostęp do informacji

3 Sprawne państwoDostęp do informacji

ICT a społeczeństwo

4 Technologie informacyjne w gospodarce

Dostęp do informacji

e-biznes

Nowe media

5 Infrastruktura teleinformatyczna Dostęp do informacji

Page 68: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

68

Systemy informacyjne

Systemy informacyjne stanowią dzisiaj niezbędny składnik podstawowej infrastruktury cywilizacyj-

nej, koniecznej do podejmowania efektywnych działań w sferze gospodarki, usług publicznych czy

kontaktów międzyludzkich. Na równi z innymi elementami infrastruktury niezbędnej dla osiągnięcia

wysokiego poziomu rozwoju cywilizacyjnego, takimi jak sieć dróg, połączeń kolejowych i lotniczych,

szkół, uczelni, instytucji obsługi mieszkańców itp., wpływają one w decydujący sposób na możliwości

osiągnięcia rynkowej przewagi konkurencyjnej przez przedsiębiorców i zapewnienia wysokiego kom-

fortu życia mieszkańcom. Jednocześnie, same w sobie w coraz większym zakresie zaczynają stano-

wić podstawowy element przewagi konkurencyjnej i wyznacznik jakości życia, szczególnie w krajach

o osiągniętym już wysokim poziomie rozwoju tradycyjnej infrastruktury technicznej i społecznej. Dzisiaj

bowiem sprawne funkcjonowanie niemalże wszystkich obszarów życia społecznego czy gospodarcze-

go, w tym składników tzw. twardej infrastruktury (na przykład sieci dróg czy lotnisk), zależy w coraz

większym stopniu od ich sprawnej obsługi informacyjnej.

Korzystanie z systemów informacyjnych przynosi korzyści wszystkim (pozwala fi rmom łatwiej do-

trzeć do dostawców czy klientów, ale też i łatwiej załatwić wiele zwykłych, prostych spraw w życiu co-

dziennym). Z tego powodu dynamiczny rozwój systemów informacyjnych i sposobów łatwego dostępu

do informacji należy, z punktu widzenia interesów naszego kraju i społeczeństwa, uznać za pozytyw-

ny scenariusz rozwoju. Rozwinięta infrastruktura informacyjna będzie bowiem zwiększała możliwości

i szanse rozwoju cywilizacyjnego, społecznego, gospodarczego, decydowała o możliwości zajęcia

miejsca wśród państw wysoko rozwiniętych i zapewnienia mieszkańcom wysokiej jakości życia. Brak

takiej infrastruktury lub słaby jej stan może prowadzić wręcz do degradacji społecznej, gospodarczej,

cywilizacyjnej, a przynajmniej w znaczącym stopniu utrudniać prowadzenie aktywności społecznej czy

gospodarczej na odpowiednio wysokim, konkurencyjnym poziomie. Dlatego też taką sytuację należy

traktować jako negatywny scenariusz rozwoju.

Sprawne państwo – zarządzanie usługami publicznymi

Przykładem niewłaściwego podejścia do zastosowań technologii informacyjnych jest kwestia tzw.

informatyzacji administracji publicznej: zamiast mówić o zarządzaniu państwem z wykorzystaniem sys-

temowych i technicznych narzędzi teleinformatyki – a więc wskazywać na nadrzędny charakter zmian

ustrojowych, prawnych i organizacyjnych – mówi się o informatyzacji administracji publicznej (pod któ-

rym to hasłem rozumiany jest tylko zakup komputerów) oraz zamianie dokumentów papierowych na ich

elektroniczne kopie z uzasadnieniem w postaci megaprojektów informatycznych, które mają „przypu-

drować” wszelkie problemy administracji. Tymczasem politycy i parlamentarzyści – albo lekceważąc

znaczenie teleinformatyki w usprawnianiu organizacji i zarządzania państwem, albo tego znaczenia nie

rozumiejąc – stanowią prawo, które często wręcz utrudnia wykorzystanie teleinformatyki do wsparcia

administracji publicznej. Wszystkie koncepcje rozwoju muszą zakładać wolę zmian ustrojowych, praw-

nych i organizacyjnych przez elity polityczne i gospodarcze Polski. Inaczej bowiem sfera publiczna stanie

się jednym z głównych hamulców rozwoju gospodarki opartej na wiedzy. Jej dziewiętnastowieczny cha-

rakter musi pilnie zostać zmieniony na metody zarządzania zwane Nowymi Usługami Publicznymi (New

Public Services), w których jest miejsce zarówno na usługi publiczne świadczone przez administrację, jak

i zlecane przez nią fi rmom prywatnym oraz organizacjom pozarządowym. W danej sferze pojęcie interesu

publicznego kształtuje się w dialogu między tymi sektorami, założywszy wspólne wartości, zwłaszcza że

odbiorcą usług jest obywatel. Wobec tego usługodawca musi przestrzegać prawa, wspólnych wartości,

norm politycznych, profesjonalnych standardów i interesu obywatela. Dopiero spełniwszy te warunki,

można dobierać metody świadczenia usług publicznych. Można się tu wzorować na modelu działania

usług bankowych. Liczy się w nich skuteczność obsługi klienta, któremu oferuje się różne sposoby kon-

taktu z bankiem i zarządzania swoim pieniędzmi – od okienka bankowego w hipermarkecie poprzez ban-

komat na rogu ulicy aż po internetowy serwis WWW. Ten sposób myślenia znajduje coraz częściej uzna-

nie wśród przedstawicieli administracji i należy mieć nadzieję, że w 2020 r. stanie się wreszcie normą.

Page 69: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

69

Tym samym sprawne państwo objawi się orientacją strategiczną w rządzeniu, deregulacją (wolno-

ściowa fi lozofi a prawa), szacunkiem dla przedsiębiorczości i kreatywności. Sprawne państwo oprze się

także na demokracji, partycypacji, reprezentacji interesów, dialogu i kooperacji tworzącym społeczeń-

stwo obywatelskie.

Technologie informacyjne w gospodarce – gospodarka oparta na wiedzy

Technologie informacyjne znajdują szerokie zastosowanie w „tradycyjnej” sferze gospodar-

ki – wytwarzaniu produktów materialnych oraz dostarczaniu usług związanych z tymi produktami.

W sferze „tradycyjnej” gospodarki technologie informacyjne (informatyka, usługi telekomunikacyjne/

komunikacji elektronicznej) wspierają organizację produkcji, zarządzanie zasobami materialnymi, ka-

drowymi i fi nansowymi, umożliwiają optymalizację wykorzystania środków, usprawniają dystrybu-

cję i sprzedaż produktów, umożliwiają elektronizację obrotu gospodarczego produktami material-

nymi (organizacja zamówień, realizacja płatności). Technologie informacyjne stanowią też oddzielne

pole gospodarki, do którego zaliczamy produkcję sprzętu informatycznego i telekomunikacyjnego

i oprogramowania oraz tworzenie i dostarczanie usług informacyjnych (usługi telekomunikacyjne/komu-

nikacji elektronicznej, serwisy WWW, multimedia informacyjne i edukacyjne).

Technologie informacyjne są także nośnikami nowych mediów (media elektroniczne, Internet/ser-

wisy informacyjne i rozrywkowe), udostępniając informację, usługi i treści cyfrowe, w tym zdigitali-

zowane lub cyfrowe dobra kultury. Dzięki zdecydowanemu obniżeniu bariery wejścia umożliwiają też

masowym użytkownikom technologii informacyjnych aktywną partycypację w tworzeniu własnych

treści i upowszechnianiu własnych opinii oraz wymianę tych treści z innymi użytkownikami. W dobie

ekonomizacji kultury i „kulturalizacji” gospodarki istotnie rośnie przy tym rola i udział nowych mediów

w gospodarce.

W scenariuszu pozytywnym szerokie i innowacyjne zastosowania technologii informacyjnych w go-

spodarce, a także szybki wzrost zasięgu i roli nowych mediów, zapoczątkują w rozważanym horyzoncie

czasowym tworzenie się „cyfrowego ekosystemu” gospodarki opartej na wiedzy – choć bardziej praw-

dopodobny wydaje się scenariusz, w którym ekosystem taki powstaje nie w wyniku świadomego wybo-

ru polityczno-strategicznego, ale raczej w wyniku naturalnej adaptacji przedsiębiorców i aktywniejszych

obywateli do zmieniających się warunków, a także konieczności dostosowania się do zewnętrznych

wymagań międzynarodowych, w tym regulacji Unii Europejskiej.

Infrastruktura teleinformatyczna

Stan rozwoju infrastruktury teleinformatycznej w Polsce należy do krytycznych uwarunkowań roz-

woju usług i zastosowań technik gromadzenia, przetwarzania, przesyłania i udostępniania zasobów

informacyjnych. Większość wskaźników pokazuje, że Polska należała i nadal należy do państw o najgo-

rzej rozwiniętej infrastrukturze telekomunikacyjnej w Europie, co przekłada się na sposób i zakres wy-

korzystania nowoczesnych usług i zastosowań. Wpływa to na jakość życia obywateli, konkurencyjność

polskiej gospodarki, w tym atrakcyjność Polski dla potencjalnych inwestorów. Różnice te mogą się po-

głębiać, biorąc pod uwagę, że wiele wysokorozwiniętych państw, o bardziej konkurencyjnych rynkach

niż Polska, programuje duże inwestycje w usługi szerokopasmowe, w tym rozbudowę infrastruktury

sieci nowych generacji.

Należy zakładać, że w perspektywie roku 2020 normą w Unii Europejskiej będzie powszechny do-

stęp do łączy dostępowych o przepustowościach nawet do kilku gigabitów na sekundę, umożliwiają-

cych transmisję multimedialnych platform wielousługowych wysokiej rozdzielczości. Dzisiejszy problem

oddalenia miejscowości wiejskich przestanie być istotny. Większość usług i aplikacji będzie wykorzy-

stywana również w rozwiązaniach mobilnych, które będą podstawowym środkiem komunikacji osobi-

stej oraz techniką wsparcia wielu nowych systemów informatycznych. Niezależnie od postępu, jakiego

należy oczekiwać, technologie pozwalające planować sieci następnych generacji są już dostępne lub

pojawią się na rynku w ciągu kilku najbliższych lat.

Page 70: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

70

Siłą napędową obecnie planowanych inwestycji będą zastosowania masowe lub rozrywkowe –

oferowane w przyszłych platformach usługowych interaktywnej telewizji IP wysokiej rozdzielczości

lub telewizji mobilnej. W tym obszarze można rozważać ewolucyjne zmiany o znaczeniu kulturowym,

w tym ich wpływ na edukację lub możliwość uczestniczenia w procesach demokratycznych. Rozwój

wysokowydajnej infrastruktury będzie miał jednak jeszcze większe znaczenie w usieciowieniu i auto-

matyzacji procesów w gospodarce, w zastosowaniach dla przemysłu, handlu, usług, transportu, sek-

tora bankowego i fi nansowego.

Page 71: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

71

6.3.2. Prezentacja wyników w polu badawczym Technologie Informacyjne i Teleko-munikacyjne

CZAS REALIZACJI TEZ

To, że dojdzie do realizacji poszczególnych tez, na ogół nie budziło kontrowersji. W nielicznych

przypadkach można było się spotkać z opiniami, że teza nigdy nie zostanie zrealizowana, ale odsetek

wyrażających taką opinię w przypadku żadnej z tez nie przekroczył 10%.

Spodziewany czas realizacji większości tez mieścił się w przedziale lat 2017 – 2018, przy czym

zdarzały się wyjątki. I tak w przypadku tezy 5 oczekiwano, że jej realizacja nastąpi około 2025 roku, zaś

w przypadku tezy 9, iż będzie to miało miejsce w 2015 r.

Tabela 25. Pole badawcze Technologie Informacyjne i Telekomunikacyjne

– tezy o najszybszym terminie realizacji

Tabela 26. Pole badawcze Technologie Informacyjne i Telekomunikacyjne

– tezy o najpóźniejszym terminie realizacji

Pole badawcze Technologie Informacyjne i Telekomunikacyjne

– tezy o najszybszym terminie realizacji

Czas realizacji

(mediana)

T9. Normy prawne dla sfery e-biznesu i ich sprawne wdrażanie przez instytucje państwa i samorządu

terytorialnego będą wspierały samoregulację e-biznesu2015

T1. Niezawodna infrastruktura teleinformatyczna umożliwi społeczeństwu i podmiotom gospodarczym

nieskrępowany dostęp do wiarygodnej i budzącej powszechne zaufanie informacji2017

T4. Dostęp do globalnej informacji stanie się powszechny dzięki rozproszonym systemom gromadzenia,

przechowywania, przekazywania, przetwarzania i prezentacji informacji, połączonym szybkimi systema-

mi łączności

2017

T7. Rozwój technologii teleinformatycznych przyniesie nowe metody kształcenia, tym samym powięk-

szając obszar oddziaływań edukacyjnych i zwiększając szanse wszystkich obywateli na dostęp do

edukacji

2017

T14. Powszechne wykorzystanie systemów informatycznych podniesie komfort życia i pracy 2017

T6. Szybko zmieniająca się i zwiększająca wiedza wymaga ciągłego kształcenia się obywateli

w różnych formach edukacyjnych. Technologie teleinformatyczne już obecnie, i w jeszcze większym

stopniu w przyszłości, będą nośnikiem nowych form kształcenia

2017

T2. Systemy informacyjne, którymi będzie się można posługiwać w sposób intuicyjny, znajdą po-

wszechne zastosowanie w gospodarce, administracji, edukacji i innych sektorach2017

T13. Nowe Media staną się polem szerokiej partycypacji społecznej w tworzeniu nowych treści 2017

T15. Rozwój technologii społeczeństwa informacyjnego w myśl zasady „zawsze, wszędzie i dla każde-

go” zostanie wsparty przez organizacje polityczne i gospodarcze wszystkich szczebli2018

Pole badawcze Technologie Informacyjne i Telekomunikacyjne

– tezy o najpóźniejszym terminie realizacji

Czas realizacji

(mediana)

T5. Przyszłość przyniesie szybki rozwój wszechobecnej inteligencji, zwłaszcza dzięki rozwojowi syste-

mów wbudowanych2025

T3. Metody automatycznego rozumienia informacji obrazowych oraz innych zapisów multimedialnych

przyczynią się do przyspieszenia i pogłębienia trendu odchodzenia od informacji tekstowych na rzecz

informacji obrazowych i multimedialnych

2020

Page 72: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

72

Badani różnili się w ocenie czasu realizacji poszczególnych tez. Średnia różnica między najbardziej

optymistycznym a pesymistycznym wariantem realizacji tez wyniosła około 8 lat.

Największą różnicę odnotowano w przypadku tezy 5 i wyniosła ona 15 lat, najmniejszą z kolei w przy-

padku tez: 2, 12 i 6 – 5 lat.

Tabela 27. Pole badawcze Technologie Informacyjne i Telekomunikacyjne

– tezy o najmniejszym zróżnicowaniu opinii dotyczących czasu realizacji

Tabela 28. Pole badawcze Technologie Informacyjne i Telekomunikacyjne

– tezy o największym zróżnicowaniu opinii dotyczących czasu realizacji

Pole badawcze Technologie Informacyjne i Telekomunikacyjne

– tezy o najmniejszym zróżnicowaniu opinii dotyczących czasu realizacji

T2. Systemy informacyjne, którymi będzie się można posługiwać w sposób intuicyjny, znajdą powszechne zastosowanie w

gospodarce, administracji, edukacji i innych sektorach

T12. Nowe Media odegrają istotną rolę w edukacji ustawicznej

T6. Szybko zmieniająca się i zwiększająca wiedza wymaga ciągłego kształcenia się obywateli, w różnych formach eduka-

cyjnych. Technologie teleinformatyczne już obecnie, i w jeszcze większym stopniu w przyszłości, będą nośnikiem nowych

form kształcenia

Pole badawcze Technologie Informacyjne i Telekomunikacyjne

– tezy o największym zróżnicowaniu opinii dotyczących czasu realizacji

T5. Przyszłość przyniesie szybki rozwój wszechobecnej inteligencji, zwłaszcza dzięki rozwojowi systemów wbudowanych

T3. Metody automatycznego rozumienia informacji obrazowych oraz innych zapisów multimedialnych przyczynią się do

przyspieszenia i pogłębienia trendu odchodzenia od informacji tekstowych na rzecz informacji obrazowych i multimedial-

nych

T14. Powszechne wykorzystanie systemów informatycznych podniesie komfort życia i pracy

Page 73: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

73

POTRZEBA REALIZACJI TEZ W POLSCE

W przypadku wszystkich tez większość badanych uznała, że istnieje potrzeba ich realizacji w Pol-

sce. Niemniej jednak można było wyodrębnić tezy, gdzie potrzeba realizacji była silnie deklarowa-

na oraz takie, wobec których pojawiały się wątpliwości. Ponadto w nielicznych przypadkach badani

względnie często nie potrafi li zająć jednoznacznego stanowiska. Dotyczyło to zwłaszcza tez: 10, 3 i 13

(odsetek odpowiedzi nie wiem/trudno powiedzieć wyniósł odpowiednio 25%, 18% i 16%).

Na podstawie bilansu ocen (różnicy ocen pozytywnych – realizacja tezy jest w Polsce potrzebna

i negatywnych – realizacja tezy nie jest w Polsce potrzebna) stworzyliśmy ranking tez. Największe war-

tości bilansu ocen oznaczają, że istniał konsensus co do potrzeby realizacji tezy, natomiast im wartość

jest mniejsza, tym częściej pojawiały się oceny negatywne.

Tabela 29. Pole badawcze Technologie Informacyjne i Telekomunikacyjne

– tezy, których realizacja jest najbardziej potrzebna

Tabela 30. Pole badawcze Technologie Informacyjne i Telekomunikacyjne

– tezy, których realizacja jest potrzebna w mniejszym stopniu

Pole badawcze Technologie Informacyjne i Telekomunikacyjne

– tezy, których realizacja jest najbardziej potrzebna

Wartość

bilansu ocen

T4. Dostęp do globalnej informacji stanie się powszechny dzięki rozproszonym systemom gromadzenia,

przechowywania, przekazywania, przetwarzania i prezentacji informacji, połączonym szybkimi systema-

mi łączności

99

T6. Szybko zmieniająca się i zwiększająca wiedza wymaga ciągłego kształcenia się obywateli,

w różnych formach edukacyjnych. Technologie teleinformatyczne już obecnie, i w jeszcze większym

stopniu w przyszłości, będą nośnikiem nowych form kształcenia

98

T1. Niezawodna infrastruktura teleinformatyczna umożliwi społeczeństwu i podmiotom gospodarczym

nieskrępowany dostęp do wiarygodnej i budzącej powszechne zaufanie informacji 97

T7. Rozwój technologii teleinformatycznych przyniesie nowe metody kształcenia, tym samym powięk-

szając obszar oddziaływań edukacyjnych i zwiększając szanse wszystkich obywateli na dostęp do

edukacji

97

T14. Powszechne wykorzystanie systemów informatycznych podniesie komfort życia i pracy 97

Pole badawcze Technologie Informacyjne i Telekomunikacyjne

– tezy, których realizacja jest potrzebna w mniejszym stopniu

Wartość

bilansu ocen

T3. Metody automatycznego rozumienia informacji obrazowych oraz innych zapisów multimedialnych

przyczynią się do przyspieszenia i pogłębienia trendu odchodzenia od informacji tekstowych na rzecz

informacji obrazowych i multimedialnych

40

T10. Inicjatywy podejmowane przez społeczeństwo zastąpią dotychczasowe formy organizacji życia

gospodarczego i społecznego w dziedzinie e-biznesu 43

T13. Nowe Media staną się polem szerokiej partycypacji społecznej w tworzeniu nowych treści 68

Page 74: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

74

WPŁYW REALIZACJI TEZ NA RÓŻNE ASPEKTY ROZWOJU SPOŁECZNO-GOSPODARCZEGO POLSKI

Realizacja poszczególnych tez będzie według badanych oddziaływać na szereg aspektów życia

społeczno – gospodarczego. Tezy z zakresu obszaru ICT były często łączone z pozytywnym wpływem

na polską gospodarkę, zmianami funkcjonowania społeczeństwa, ale też oczekiwano skutków w sfe-

rze polityki, administracji i prawa.

Oddziaływanie na polską gospodarkę, to z jednej strony impuls do rozwoju nowoczesnych tech-

nologii telekomunikacyjno-informacyjnych, z drugiej poprawa konkurencyjności m.in. dzięki obniżeniu

kosztów transakcyjnych, lepszemu przepływowi informacji, etc. Profi ty mają być widoczne również po

stronie konsumenta, który dzięki szybkiej i wiarygodnej informacji będzie dysponował większymi zaso-

bami informacyjnymi, niż ma to miejsce obecnie, co z kolei ma umożliwić podejmowanie racjonalnych

decyzji rynkowych. Ponadto badani często uważali, że rozwój zaawansowanych technologii ICT będzie

prowadził do digitalizacji różnych sfer życia. Należy przez to rozumieć poprawę efektywności (czaso-

wej i kosztowej) m.in. obsługi administracyjnej, zarówno jeżeli chodzi o obszar gospodarki, kultury, czy

też służby zdrowia.

Nie sposób pominąć możliwości stopniowego ograniczenia zasięgu wykluczenia społecznego.

W działaniach w obszarze ICT ankietowani widzieli szansę na zapewnienie powszechności dostępu

do cywilizacji informacyjnej, wzrostu udziału w życiu społecznym grup obecnie marginalizowanych ze

względu na status społeczny, wiek, czy miejsce zamieszkania. Zwracano też uwagę, że dzięki inwesty-

cjom w zaawansowane technologie (ale co ważne upowszechnieniu dostępu do nowych technologii)

można oczekiwać poprawy jakości zasobów ludzkich (możliwość stworzenia nowych form kształcenia

ustawicznego), co wydaje się mieć bardzo duże znaczenie, biorąc pod uwagę silny związek między

wykształceniem a poziomem życia, a ponadto wymogami nowoczesnej gospodarki (polityka wspól-

notowa zakłada, że gospodarka europejska ma w przyszłości rozwijać innowacyjne rozwiązania, co

oznacza wzrost popytu na pracowników nie tylko dysponujących wysokim poziomem wiedzy, ale też

potrafi ących systematycznie podnosić swoje kwalifi kacje).

Warto podkreślić, że ankietowani zwracali uwagę na inkluzyjny charakter proponowanych rozwią-

zań. Realizacja tez ma często prowadzić do tworzenia nowej agory (choć nie oznacza to wprost prze-

niesienia życia społecznego do cyberprzestrzeni). Ważnym aspektem jest tutaj powszechność dostę-

pu, a nie tworzenie „oaz nowoczesności” dostępnych tylko nielicznym.

Pisząc o istotności tez dla perspektyw rozwoju społeczno – ekonomicznego Polski należy podkre-

ślić, że w przypadku każdej tezy zdecydowanie przeważały opinie o jej istotności. Różnice odnotowano

natomiast pod względem poziomu istotności. Niektóre tezy zostały uznane za bardzo istotne, inne po

prostu za istotne, a cześć tylko za za raczej istotne.

Poniżej znajduje się lista tez najbardziej i najmniej istotnych. Ranking tez został stworzony na pod-

stawie indeksu.

Tabela 31. Pole badawcze Technologie Informacyjne i Telekomunikacyjne

– tezy najbardziej istotne dla perspektyw rozwoju społeczno – ekonomicznego Polski

Pole badawcze Technologie Informacyjne i Telekomunikacyjne

– tezy najbardziej istotne dla perspektyw rozwoju społeczno–ekonomicznego Polski

Wartość

indeksu

T1. Niezawodna infrastruktura teleinformatyczna umożliwi społeczeństwu i podmiotom gospodarczym

nieskrępowany dostęp do wiarygodnej i budzącej powszechne zaufanie informacji 93,48

T6. Szybko zmieniająca się i zwiększająca wiedza wymaga ciągłego kształcenia się obywateli,

w różnych formach edukacyjnych. Technologie teleinformatyczne już obecnie,

i w jeszcze większym stopniu w przyszłości, będą nośnikiem nowych form kształcenia

91,51

T14. Powszechne wykorzystanie systemów informatycznych podniesie komfort życia i pracy 90,63

T4. Dostęp do globalnej informacji stanie się powszechny dzięki rozproszonym systemom gromadzenia,

przechowywania, przekazywania, przetwarzania i prezentacji informacji, połączonym szybkimi systema-

mi łączności

89,22

Page 75: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

75

Tabela 32. Pole badawcze Technologie Informacyjne i Telekomunikacyjne

– tezy najmniej istotne dla perspektyw rozwoju społeczno – ekonomicznego Polski

BARIERY DLA REALIZACJI TEZ

Aby doszło do realizacji tez, należy dążyć do skutecznego przełamywania barier, a to - biorąc pod

uwagę opinie respondentów - będzie procesem czasochłonnym, wymagającym często zmian syste-

mowych, nakładów fi nansowych, skutecznego lobbingu, ale też zmian świadomościowych.

Wymieniane przez respondentów bariery obejmowały zespół wzajemnie uzupełniających się ele-

mentów. Wskazywano na problemy natury fi nansowej, przy czym z jednej strony miały one charakter

obiektywny (wysokie koszty technologii), z drugiej natomiast były efektem braku skoordynowanych

działań, czego skutkiem jest rozproszone fi nansowanie. Zwrócono też uwagę na krótkowzroczność

środowiska politycznego. Realizacja tez wymaga długofalowej i spójnej polityki, podczas gdy według

badanych w grupie decydentów częste jest myślenie w krótkim horyzoncie czasowym wyznaczanym

przez (jak można się domyślać) rytm wyborczy.

Badani uważali też, że w przypadku niektórych tez, zwłaszcza mogących w gruntowny sposób

zmienić dotychczasowe status quo na rynku, może wystąpić zjawisko blokowania rozwoju nowocze-

snych rozwiązań przez producentów obecnych technologii, ale też inne grupy nacisku (np. opór cześci

środowisk intelektualnych przeciw przejściu od cywilizacji słowa do cywilizacji obrazu). Niekiedy poja-

wiały się głosy mówiące o niebezpieczeństwie blokowania upowszechniania nowoczesnych techno-

logii przez kompleks militarno – wojskowy (dotyczyło to tylko takich rozwiązań, które mogłyby znaleźć

zastosowanie w wojskowości).

Przeszkodę dla realizacji części tez mogą też stanowić bariery natury cywilizacyjno – świadomo-

ściowej. Z jednej strony upowszechnianie nowoczesnych rozwiązań z zakresu ICT może napotykać na

przeszkodę w postaci nierównomiernego rozłożenia infrastruktury technicznej (sieci przesyłowych), co

może być szczególnie dotkliwe, jeżeli chodzi o włączenie do grupy benefi cjentów środowisk zamiesz-

kujących obszary peryferyjne. Z drugiej zaś przeszkodą mogą być przyzwyczajenia i preferencje; na

przykład klasyczne podejście do edukacji, prowadzenia biznesu. Pisząc o przyzwyczajeniach i prefe-

rencjach trzeba też zwrócić uwagę, iż mogą one stanowić barierę dla upowszechniania się rozwiązań

z zakresu ICT, a tym samym zmniejszać możliwość wystąpienia pozytywnych efektów w postaci obniże-

nia poziomu wykluczenia społecznego (podniesienia poziomu współuczestnictwa w życiu społecznym).

Respondenci zwrócili uwagę na m.in. problem osób w wieku dojrzałym, wśród których posługiwanie

się nowoczesnymi technologiami nie jest zjawiskiem powszechnym. Przy czym niewielka powszech-

ność to efekt przyzwyczajeń i preferencji, ale też niewystarczających kompetencji/edukacji (bariera

kompetencyjno – edukacyjna ma szerszy zasięg i nie ogranicza się tylko do osób w wieku dojrzałym).

Pole badawcze Technologie Informacyjne i Telekomunikacyjne

– tezy najmniej istotne dla perspektyw rozwoju społeczno–ekonomicznego Polski

Wartość

indeksu

T3. Metody automatycznego rozumienia informacji obrazowych oraz innych zapisów multimedialnych

przyczynią się do przyspieszenia i pogłębienia trendu odchodzenia od informacji tekstowych na rzecz

informacji obrazowych i multimedialnych

58,38

T10. Inicjatywy podejmowane przez społeczeństwo zastąpią dotychczasowe formy organizacji życia

gospodarczego i społecznego w dziedzinie e-biznesu 66,45

T11. Zintegrowana i wiarygodna informacja udostępniana z wykorzystaniem technologii semantycznych

stanie się podstawą podejmowania decyzji przez podmioty e-biznesu w warunkach ciągłego redefi nio-

wania ról uczestników wymiany rynkowej

67,86

T5. Przyszłość przyniesie szybki rozwój wszechobecnej inteligencji, zwłaszcza dzięki rozwojowi syste-

mów wbudowanych 68,12

T13. Nowe Media staną się polem szerokiej partycypacji społecznej w tworzeniu nowych treści 71,97

Page 76: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

76

Trzeba też zwrócić uwagę na barierę zaufania. Wśród wymienianych przeszkód dla realizacji po-

szczególnych tez stosunkowo często zwracano uwagę na kwestię wiarygodności informacji rozpo-

wszechnianych dzięki zmianom w obszarze ICT. Jest to szczególnie ważne, jeśli uwzględnić rolę, jaką

potencjalnie mają pełnić nowe rozwiązania technologiczne. Trudno bowiem oczekiwać, aby w przy-

padku problemów z wiarygodnością mogło dojść do upowszechniania się praktyk e-biznesu, e-admi-

nistracji, czy też włączania się w życie społeczne grup zagrożonych wykluczeniem.

Poważnym problemem może być nadużywanie informacji, w tym zwłaszcza danych osobowych, do

chociażby celów komercyjnych (indywidualizacja przekazu marketingowego) oraz nienadążanie prawa

za zmianami technologicznymi (można w tym miejscu przypomnieć problemy z wprowadzeniem

w Polsce podpisu elektronicznego, e-administracji, problem praw autorskich, etc.).

CZYNNIKI SPRZYJAJĄCE REALIZACJI TEZ

Leitmotivem zmian ma być postęp technologiczny, ale sam postęp nie doprowadzi według ba-

danych do realizacji poszczególnych tez z zakresu ICT. Jest on co prawda niezbędny, jednak musi

współgrać z innymi czynnikami, zarówno kształtowanymi poprzez działania na szczeblu państwo-

wym (polityki sprzyjającej ogólnie procesowi informatyzacji, jak i polityce sektorowej, np. w zakresie

edukacji), jak inicjatywami oddolnymi oraz przeobrażeniami (też presją zewnętrzną) w wyniku zmian

cywilizacyjnych.

Badani stosunkowo często podkreślali znaczenie podnoszenia jakości kapitału ludzkiego. Z jednej

strony ułatwi to wdrożenie nowoczesnych rozwiązań, z drugiej będzie też elementem sprzyjającym ich

tworzeniu i zwiększającym świadomość korzyści płynących ze stosowania. Zmiana świadomości jest

ważnym czynnikiem, gdyż może kształtować popyt na nowe technologie, z drugiej zaś strony mieć

pozytywny wpływ na zmniejszanie obaw związanych z ich powszechnym stosowaniem.

Warto też wspomnieć, pomimo że nie były to najczęściej wskazywane czynniki sprzyjające realizacji

tez, o wpływie otoczenia zewnętrznego. Według części ankietowanych realizacja niektórych tez będzie

efektem presji ze strony gospodarki światowej oraz dążenia do dorównania krajom zaawansowanym

technologicznie.

CZYNNIKI NIEZBĘDNE DLA REALIZACJI TEZ

Podobnie jak w przypadku czynników sprzyjających, także wśród czynników niezbędnych często po-

jawiała się kwestia postępu technologicznego – opracowania i rozwoju nowych technologii (związanych

z poszczególnymi tezami). Podkreślano również konieczność edukacji społecznej (zwłaszcza w przy-

padku tez o szerokim oddziaływaniu), wprowadzenia zmian prawnych, a także zwiększenia nakładów

fi nansowych przeznaczanych przez państwo na sferę badawczo – rozwojową.

W przypadku tez dotyczących edukacji wskazywano na konieczność opracowania nowych stan-

dardów edukacyjnych (w tym metodyki e-kształcenia) i zmiany podejścia kadry nauczycielskiej do

kwestii wykorzystywania nowoczesnych technologii w procesie dydaktycznym.

Pojawiały się też opinie o konieczności opracowania metod weryfi kacji wiarygodności informacji

oraz, co zrozumiałe, upowszechnienia dostępu do sieci teleinformatycznych.

Page 77: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

77

6.4. Pole badawcze Zrównoważony Rozwój Polski - obszar społeczno-ekonomiczny

Adam Mazurkiewicz, Beata Poteralska

6.4.1. Komentarz do wyników w polu badawczym Zrównoważony Rozwój Polski

Wprowadzenie

Panel Pola Badawczego Zrównoważony Rozwój Polski to jeden z trzech głównych, obok Tech-

nologii Informacyjno-Telekomunikacyjnych i Bezpieczeństwa, obszarów tematycznych Narodowego

Programu Foresight Polska 202039, pierwszego tego typu przedsięwzięcia w kraju. Ten najbardziej

zróżnicowany i skomplikowany obszar badawczy NPF Polska 2020 obejmował dziesięć tzw. Paneli

Tematycznych.

Ze względu na unikatowy charakter NPF Polska 2020 niezbędne było opracowanie oryginalnej me-

todyki realizacji tego przedsięwzięcia40. W Panelu Pola Badawczego Zrównoważony Rozwój Pol-

ski zaproponowano autorską metodykę zmierzającą do budowy scenariuszy specyfi cznych dla

tego pola badawczego41, które zostały następnie zintegrowane w scenariuszach opracowanych

dla całego Programu NPF Polska 2020.

W metodyce opracowanej dla Panelu Pola Badawczego Zrównoważony Rozwój Polski istotną rolę

przewidziano dla badań Delphi. Można uznać, że pierwszy etap realizacji opracowanej metodyki był

ściśle ukierunkowany na przygotowanie tez do badania Delphi, drugi natomiast polegał na wykorzysta-

niu uzyskanych wyników w budowaniu scenariuszy Panelu Pola Badawczego Zrównoważony Rozwój

Polski.

W artykule przedstawiono realizację obu tych etapów wskazując na zalety i niedociągnięcia opra-

cowanych procedur operacyjnych.

Ogólny algorytm realizacji prac w Panelu Pola Badawczego Zrównoważony Rozwój Polski obejmu-

jący etapy: przygotowanie i przeprowadzenie ankietyzacji Delphi oraz analizę wyników Delphi zapre-

zentowano na rys. 12.

Opracowanie tez do ankietyzacji Delphi

Opracowanie tez do badania Delphi stanowiło wynik prac paneli ekspertów, których zadaniem było

wskazanie, w wyniku przeprowadzenia kilkustopniowego procesu, zrealizowanego zgodnie z autor-

ską metodyką przygotowaną dla projektu, przyszłościowych zagadnień technologicznych najistotniej-

szych w ramach reprezentowanych przez nich paneli. Prace poprzedzające opracowanie tez do Delphi

obejmowały:

• wygenerowanie list tematów, wchodzących w zakres zainteresowań poszczególnych paneli,

wynikających z kluczowych potrzeb gospodarki analizowanych w perspektywie 20 lat,

• wybór z zaproponowanych list makrotematów, czyli tematów o znaczeniu priorytetowym,

• wygenerowanie, metodą ekspercką, na bazie makrotematów, propozycji przyszłościowych tech-

nologii, metod, systemów, nazywanych priorytetami, zapewniających zaspokojenie potencjalnych

potrzeb gospodarki do 2020 roku oraz

• wybór spośród wygenerowanych priorytetów (zaawansowanych technologii przyszłości) najisto-

niejszych – tzw. makropriorytetów.

39 Narodowy Program Foresight „Polska 2020”, broszura informacyjna programu, Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego, Warszawa 2006; Sa-

cio-Szymańska A., Kuciński J., /National Foresight Programme „Poland 2020”/, European Foresight Monitoring Network, Brief No.121, grudzień 2007;

Sprawozdanie z realizacji zadania: Metodyka organizacji i prowadzenia foresightu technologicznego w dziedzinach o znaczeniu strategicznym

dla gospodarki, Program Wieloletni PW-004, Instytut Technologii Eksploatacji – PIB, Radom 2007.

40 Mazurkiewicz A., Poteralska B. Methodology of foresight projects in strategic areas on the basis of the National Foresight Programme “Polska

2020”. Third International Seville Seminar on Future-Oriented Technology Analysis: Impacts and implications for policy and decision-making,

Hiszpania, Sewilla, 16-17.10.2008;

Narodowy Program Foresight „Polska 2020”. Raport z realizacji prac w ramach Panelu Pola Badawczego „Zrównoważony Rozwój Polski”. I etap

realizacji prac – do rozpoczęcia ankietyzacji Delphi, Radom, styczeń 2008; II etap realizacji prac – opracowanie scenariuszy rozwoju, Radom,

listopad 2008.

41 Mazurkiewicz A., Poteralska B., Sacio-Szymańska A. Procedura budowy scenariuszy. Panel Pola Badawczego „Zrównoważony Rozwój Polski”.

Narodowy Program Foresight „Polska 2020”.

Page 78: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

78

Rysunek 12. Algorytm realizacji przedsięwzięcia NPF POLSKA 2020 dla Panelu Pola Badawczego

Zrównoważony Rozwój Polski

Dla tak wyznaczonych makropriorytetów opracowano tezy do badania Delphi wraz z pytaniami

uzupełniającymi dotyczącymi m.in. ważności tezy, oczekiwanych efektów i barier, a także horyzontu

czasowego realizacji tezy. Szczególną uwagę zwrócono na fakt, że w tezach tworzonych w ramach

Narodowego Programu Foresight należy przede wszystkim uwzględnić zagadnienia stanowiące nowe

wyzwania, technologie, które znajdują się w fazie początkowego, dynamicznego rozwoju, ale nie są

Wyznaczenie celów kluczowych dla każdego panelu

Wygenerowanie strategicznych kierunków badawczych

Opracowanie scenariuszy

Opracowanie propozycji tematów przez panele i wybór makrotematów

Opracowanie propozycji priorytetów przez panele (20 – 30 dla każdego panelu)(priorytet – technologia, metoda, sposób rozwiązania, technika, procedura)

Opracowanie listy makropriorytetów w podziale na 3 grupy:ekologiczne, technologiczne i społeczno-ekonomiczne

Ocena priorytetów z wykorzystaniem zestawu kryteriów

Ocena priorytetów z wykorzy-staniem zestawu kryteriów

Ocena priorytetów przezekspertów zewnętrznych

Opracowanie listy makropriorytetów przez panele

Analiza listmakropriorytetów

Opracowanie dodatkowychmakropriorytetów z zakresuzrównoważonego rozwoju

BUDOWA TEZ DO DELPHI

WYBÓR CZYNNIKÓW

KLUCZOWYCH

WYBÓR CZYNNIKÓW

KLUCZOWYCH

ANKIETYZACJA DELPHI (2 RUNDY)

WYTYPOWANIE

TECHNOLOGII

PRIORYTETOWYCH

WYTYPOWANIE

TECHNOLOGII

PRIORYTETOWYCH

Prz

ygo

tow

an

ie t

ez d

o D

elp

hi

Za

stoso

wa

nie

met

od

y D

elp

hi

Op

raco

wa

nie

sce

na

riu

szy

ANALIZA

PEST

KRZYŻOWA

ANALIZA

WPŁYWÓW

Źródło: Opracowanie własne

Page 79: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

79

jeszcze dominujące lub przewiduje się, że powstaną w najbliższej przyszłości ujętej ramami czasowymi

Narodowego Programu Foresight Polska 2020. Model formułowania tez Delphi zaprezentowano na

rys. 13 na przykładzie Panelu Tematycznego „Nowe materiały i technologie”, jednego z dziesięciu ob-

szarów problemowych składających się na Panel Pola Badawczego Zrównoważony Rozwój Polski.

Rysunek 13. Model budowania tez Delphi na przykładzie Panelu Tematycznego

„Nowe materiały i technologie”

Ze względu na duży zasięg i znaczne zróżnicowanie tematyczne zakresów Paneli Tematycznych

wchodzących w skład Panelu Pola Badawczego Zrównoważony Rozwój Polski oraz uwzględniając

ograniczenia wykorzystania metody ankietyzacji Delphi, przyjęto założenie metodologiczne, że liczba

tez w ramach jednej ankiety nie powinna przekraczać 30 i podjęto decyzję o wyodrębnieniu trzech

grup tematycznych oraz przygotowaniu dla nich oddzielnych kwestionariuszy ankiet. Zaproponowano

trzy rozłączne, ale wzajemnie się uzupełniające grupy paneli tematycznych: grupę ochrony środowiska

i zasobów naturalnych (ekologiczną), grupę technologiczną oraz grupę społeczno-ekonomiczną (rys. 14).

Wyniki ankietyzacji Delphi w odniesieniu do Panelu Pola BadawczegoZrównoważony Rozwój Polski

Przeprowadzona analiza wyników ankietyzacji Delphi wskazała na zdecydowanie największe zna-

czenie przypisywane przez respondentów tezom ujętym w technologicznej grupie tematycznej oraz

grupie tematycznej dotyczącej ochrony środowiska i zasobów naturalnych.

Analiza tez w aspekcie poziomu czynników kluczowych (potencjału kadrowego i infrastruktural-

nego, w tym badawczego, oraz korzyści i kosztów środowiskowych, rozumianych jako bilans poten-

cjalnych korzyści i kosztów w aspekcie społecznym, ekonomicznym i ekologicznym) także wskazała

na przypisywanie zdecydowanie największego znaczenia, przez badaną grupę respondentów, tezom

o charakterze technologicznym.

Wysoko przetworzone

materiały funkcjonalne:

izotropowe, gradientowe,

cienkowarstwowe

Nowe koncepcyjnie materiały funkcjo-

nalne (izotropowe, gradientowe,

cienkowarstwowe) oparte na technologii

oraz procesy syntezy warstwy dla

mechaniki i inżynierii biomedycznej

Cienkie warstwy funkcjonalne oraz technologie ich

depozycji (metodami plazmowymi,

elektronowiązkowymi, laserowymi itp.) stworzą bazę

technologiczną dla wytwarzania czujników oraz

niskotarciowych skojarzeń

Rozwój urządzeń oraz narzędzi badawczych

i procesowych dla nanotechnologii oraz mikro-

i nanorobotyki umożliwi uruchomienie ich produkcji

w skali przemysłowej skojarzeń ciernych w

wymiarze mikro- i nanometrycznym

Nanomateriały oraz nanotechnologie stworzą bazę

technologiczną wytwarzania mechatronicznych

podzespołów wykonawczych nowej generacji

w skali przemysłowej

TEZY DELPHI

MAKROTEMATY

MAKROPRIORYTETY PANELU

Panel Tematyczny„Nowe materiały i technologie”

Źródło: Opracowanie własne

Page 80: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

80

Rysunek 14. Algorytm budowy scenariuszy w PPB Zrównoważony Rozwój Polski

Rysunek 15a. Przykładowe wyniki realizacji Delphi dla wybranej tezy

∑ a +b +c ≤ 30

Wytypowanie technologii priorytetowych

Wybór czynników kluczowych

Opracowanie scenariuszy rozwoju

Czynnik kluczowy B

Scenariusz B- technologia d- technologia e- technologia f

Scenariusz A- technologia a- technologia b- technologia c

Scenariusz C- technologia g- technologia h- technologia i

Czyn

nik

kluc

zow

y A

Ankietyzacja Delphi Praca paneli ekspertów

Panel Pola Badawczego Zrównoważony Rozwój Polski

Grupa ekologiczna Grupa społeczno-ekonomiczna Grupa technologiczna

n m p

82% 15% 2%

1%

1%

55% 34% 1%10%

53% 36% 3% 7%

36% 5% 7%51%

15% 2%83%

1%

1%

1%

1%

1%

33% 1%57% 9%

22% 3%69% 4%

25% 3%66% 5%

1%

82% 15% 2%

1%

55% 34% 1%10%

53% 36% 3% 7%

36% 5% 7%51%

15% 2%83%

1%

1%

33% 1%57% 9%

22% 3%69% 4%

25% 3%66% 5%

1%

I Runda (N=269)

II Runda (N=268)

I Runda (N=269)

II Runda (N=268)

I Runda (N=269)

II Runda (N=268)

I Runda (N=269)

II Runda (N=268)

[4] Tak [3] Racze j tak [2] Racze j nie [1] Nie Nie wie m / trudno powie dz ie ć

Jakie efekty przyniesie Pana(i) zdaniem realizacja tej tezy?

Nanomateriały oraz nanotechnologie stworzą bazę technologiczną wytwarzania mechatronicznychpodzespołów wykonawczych nowej generacji w skali przemysłowej

Wzrost konkurencyjności krajowej gospodarki

Znaczenie pozycji gospodarczej Polski na arenie międzynarodowej

Zwiększenie zakresu komercjalizacji wyników

Poprawa jakości życia obywateli

N – liczba respondentów, którzy udzielili odpowiedzi w ramach ankietyzacji Delphi w odniesieniu do danej tezy

Źródło: Opracowanie własne

Page 81: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

81

Wybrane wyniki ankietyzacji Delphi dla przykładowej tezy: „Nanomateriały oraz nanotechnologie

stworzą bazę technologiczną wytwarzania mechatronicznych podzespołów wykonawczych nowej ge-

neracji w skali przemysłowej”, opracowanej w ramach Panelu Tematycznego „Nowe materiały i tech-

nologie”, zaprezentowano na rys. 15.

Rysunek 15b. Przykładowe wyniki realizacji Delphi dla wybranej tezy

Rysunek 15c. Przykładowe wyniki realizacji Delphi dla wybranej tezy

Niska57%

Przeciętna38%

Wysoka5%

N=269

I RUNDA II RUNDA

N=268

Przeciętna37%

Niska60%

Wysoka3%

Jak ocenia Pan(i) pozycję Polski w tematyce objętej tezą w porównaniu

z wiodącymi gospodarkami w skali globalnej?

Nanomateriały oraz nanotechnologie stworzą bazę technologiczną wytwarzaniamechatronicznych podzespołów wykonawczych nowej generacji w skali przemysłowej

[5] Pozytywny wpływ [4] Nie wie lki pozytywny wpływ [3] Brak wpływu [2] Nie wie lki ne gatywny wpływ [1] Ne gatywny wpływ Trudno powie dz ie ć

Jaki wpływ na realizację tezy będą miały następujące czynniki?Nanomateriały oraz nanotechnologie stworzą bazę technologiczną wytwarzania mechatronicznych

podzespołów wykonawczych nowej generacji w skali przemysłowej

Potencjał naukowy

Kompetencje ludzi

Możliwości techniczne

Akceptacja społeczna

Interesy grupowe

75% 9% 10% 6%

78% 7% 8% 6%

19% 25% 32% 9% 4% 11%

17% 25% 36% 7% 4% 10%

12% 17% 15% 21% 15% 20%

13% 15% 14% 24% 15% 20%

83% 9% 2%4%1%

91% 5% 3%1%

81% 11% 2%4%1%

91% 3%6% 1%

75% 9% 10% 6%

78% 7% 8% 6%

19% 25% 32% 9% 4% 11%

17% 25% 36% 7% 4% 10%

12% 17% 15% 21% 15% 20%

13% 15% 14% 24% 15% 20%

83% 9% 2%4%1%

91% 5% 3%1%

81% 11% 2%4%1%

91% 3%6% 1%I Runda (N=269)

II Runda (N=268)

I Runda (N=269)

II Runda (N=268)

I Runda (N=269)

II Runda (N=268)

I Runda (N=269)

II Runda (N=268)

I Runda (N=269)

II Runda (N=268)

4.8

4.8

4.7

4.7

4.4

4.4

3.5

3.5

2.9

2.8

Średnia

Źródło: Wyniki I i II rundy badania Delphi. Zagadnienia Technologiczne. Pole Badawcze Zrównoważony Rozwój Polski.

Narodowy Program Foresight Polska 2020. Research International PENTOR, lipiec 2008.

Page 82: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

82

Zastosowanie wyników ankietyzacji Delphi do budowy scenariuszy

Z uwagi na przyjęcie założenia o budowie scenariuszy zawierających łączne wizje przyszłości

w odniesieniu do wytypowanych grup tematycznych (zasoby naturalne i ochrona środowiska, tech-

nologie przemysłowe, trendy społeczno-ekonomiczne) podjęto decyzję o opracowaniu jednolitych dla

całego PPB wytycznych dotyczących wykorzystania wyników Delphi do budowy scenariuszy.

Wyniki Delphi miały istotne znaczenie w trakcie opracowania scenariuszy w ramach Panelu Pola

Badawczego Zrównoważony Rozwój Polski. Zostały one wykorzystane do priorytetyzacji tez (tech-

nologii kluczowych) wygenerowanych w wyniku przeprowadzonych badań oraz przyporządkowania

wytypowanych technologii priorytetowych do poszczególnych opracowywanych scenariuszy rozwoju.

Priorytetyzacja tez42 (technologii) miała na celu skrócenie listy technologii uwzględnionych w ba-

daniu Delphi do listy technologii priorytetowych, które w największym stopniu spełniają proponowane

kryteria (m.in.: poziom oddziaływania na potencjał kadrowy i infrastrukturalny). Została ona przeprowa-

dzana z wykorzystaniem wyników ankietyzacji Delphi i objęła:

a) wybór tez o największym globalnym poziomie oddziaływania (łącznie na parametry: jakość ży-

cia, konkurencyjność gospodarki, pozycję gospodarczą Polski, zatrudnienie, uczestnictwo w kulturze,

spójność społeczną, dobrobyt, rozwój nauki, stan zdrowia, środowisko przyrodnicze),

b) wybór tez wskazanych przez respondentów Delphi jako najistotniejsze w aspekcie czynników

kluczowych: potencjał kadrowy i infrastrukturalny oraz korzyści i koszty (w aspekcie społecznym, eko-

nomicznym i ekologicznym).

W wyniku realizacji zadania sporządzona została zbiorcza lista technologii priorytetowych wraz

z odpowiadającymi im makropriorytetami. Uwzględnienie makropriorytetów wynika z dużego poziomu

szczegółowości technologii ujętych w poszczególnych tezach oraz wskazania przez makropriorytety

istotnych ogólnych kierunków rozwoju technologicznego, społeczno-gospodarczego oraz w zakresie

ochrony środowiska naturalnego.

W trakcie priorytetyzacji tez skorzystano z indeksu globalnego oddziaływania na rozwój społecz-

no-gospodarczy (rys. 16) oraz w znacznym stopniu z wyników dotyczących czynników sprzyjających

i barier realizacji tezy, umożliwiających wybór tez wskazanych przez respondentów Delphi jako naj-

istotniejszych w aspekcie wybranych czynników kluczowych.

Rysunek 16. Ocena globalnego oddziaływania wybranych technologii priorytetowych na rozwój

społeczno-gospodarczy w szacowanym horyzoncie czasowym (2019 r.)

42 Teza rozumiana jest jako technologia (metoda, sposób) i została sformułowana w postaci zdania twierdzącego w kwestionariuszu ankietyzacji

Delphi

Rok

realizacji

PB ZRP – Zagadnienia technologiczne – Tezy, których globalne

pozytywne oddziaływanie jest:

Duże Raczej duże Raczej małe Małe

2019TT5. Rozwój technologiii urządzeń próżniowych

– 82, 44

2019TT10. Rozwój biodegradow-alnych materiałów – 85, 67

2019

TT1. Nanomateriały i nano-technologii dla wytwarzania

mechatronicznych pod-zespołów wykonawczych –

84, 09

Źródło: Kowalewska A., Szut J., Wojtkiewicz M. Raport z wyników badania Delphi w Narodowym Programie

Foresight Polska 2020. Warszawa 2008.

Page 83: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

83

Wyniki Delphi zostały także wykorzystane w trakcie identyfi kacji technologii sprzyjających realizacji

uszczegółowionych scenariuszy rozwoju. W ramach grup paneli PPB ZRP wskazano tezy (technolo-

gie) w największym stopniu sprzyjające realizacji poszczególnych scenariuszy (rys. 17). Priorytetowe

technologie przyporządkowane zostały do poszczególnych scenariuszy z uwzględnieniem poziomów

czynników kluczowych uzyskanych w badaniu Delphi.

Rysunek 17. Identyfi kacja technologii sprzyjających realizacji scenariuszy rozwoju

Wyniki Delphi wykorzystano ponadto do przeprowadzenia predykcji czasu realizacji poszczegól-

nych scenariuszy w odniesieniu do wyselekcjonowanych technologii kluczowych. Wyniki ankietyzacji

Delphi umożliwiły wskazanie przewidywanych okresów realizacji poszczególnych scenariuszy w Pane-

lu Pola Badawczego Zrównoważony Rozwój Polski w odniesieniu do procesów społeczno-organiza-

cyjnych oraz zaawansowanych przyszłościowych technologii przemysłowych zidentyfi kowanych jako

wiodące. Przykładowy wykres dla scenariusza „Lider” przedstawiono na rys. 18.

Wnioski dla przyszłych zastosowań metody foresightu z wykorzystaniem badań Delphi

Wyniki ankietyzacji Delphi okazały się bardzo przydatne w trakcie tworzenia scenariuszy rozwoju

w PPB Zrównoważony Rozwój Polski. Przydatność badań Delphi jako sformalizowanej metody jest

jednak w decydującym stopniu determinowana jakością przeprowadzenia procesu obejmującego

przygotowanie tez do Delphi, wynikających bezpośrednio z makropriorytetów (grup technologii prio-

rytetowych), stanowiących wynik pracy grup eksperckich. Zatem również prawidłowy dobór grup eks-

perckich decyduje o jakości wyników uzyskanych z wykorzystaniem metody Delphi.

Szczególne znaczenie miało wykorzystanie wyników Delphi w czasie prac dotyczących wskazania

technologii oraz procesów organizacyjno-społecznych, które powinny być realizowane w ramach po-

szczególnych scenariuszy oraz przewidywanego czasu realizacji technologii.

Źródło: opracowanie własne

Potencjał kadrowyi infrastrukturalny Scenariusz A STABILIZACJA

Technologie: TE4 (energetyka węglowa), TE6 (technologie poligenera-cyjne), TT9 (alternatywne źródła energii), TT18 (integracja technologii energetyc-znych), TT20 (przemysłowa biotechnolo-gia), TT26 (nano, biotechnologie, bionika)

Scenariusz C INTEGRACJA

Technologie: TE1 (rozpoznawanie złóż mineralnych), TE4, TE5, TE6 (technologie węglowe, technologie poligeneracyjne), TE23 (redukcja zanieczyszczeń do powietrza), TE26 (odpady komunalne), TT10 (biodegradowalne materiały konstrukcyjne)

Scenariusz B LIDER

Technologie: TE1 (rozpoznawanie złóż mineralnych), TE5, TE6 (technologie poligeneracyjne), TE9 (biomasa), TE13, TE14 (energetyka jądrowa), TE18, TE19, TE21, TE22 (technologie ochrony środowiska), TE25 (odpady), TT1 (nano), TT2 (cienkie warstwy), TT4 (biomateria-ły), TT5 (technologie materiałowe), TT8 (nowe materiały), TT22 (mat. budowlane), TT25 (sterowanie urządzeniami i procesami produkcyjnymi)

Korzyści i koszty

Page 84: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

84

Rysunek 18. Czasy realizacji tez w ramach scenariusza rozwoju „Lider”

w Panelu Pola Badawczego Zrównoważony Rozwój Polski

Jakkolwiek przeprowadzenie ankietyzacji Delphi i wykorzystanie jej wyników w znacznym stopniu

przyczyniło się do efektywnej pracy nad scenariuszami, to wydaje się, że ogrom uzyskanych informacji

mógłby być w jeszcze skuteczniejszy sposób i w szerszym zakresie wykorzystany, pod warunkiem

szczegółowego zaplanowania procesu budowy scenariuszy na początku realizacji NPF Polska 2020.

Należałoby rozważyć między innymi przeprowadzenie krzyżowej analizy wpływów i wyboru czynników

kluczowych przed przygotowaniem tez do ankietyzacji Delphi, tak aby wprowadzić do badania pytania

dodatkowe do tez uwzględniające np. czynniki sprzyjające i bariery realizacji tez, wpływające na czyn-

niki kluczowe, aby możliwe było ich uwzględnienie przy wyliczaniu indeksów wskazujących stopień

korelacji wartości czynników kluczowych z technologiami uwzględnionymi w tezach.

SCENARIUSZ B “LIDER”

2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025 2026 2027 2028 2029 2030

TE14

TE1

TT25

TT

TT

TE22

TE21

TT1

TT16

TE16

TE19

TE

TE

TE

TT

TT

TT

TT22

TE25

TE1

TE18

TT27

TT2

TS1

TS11

TS1TS

TE9

TE1

Tezy (technologie)

technologie przemysłowe działania społeczno-organizacyjne

lata

Źródło: Opracowanie własne

Page 85: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

85

6.4.2. Prezentacja wyników w polu badawczym Zrównoważony Rozwój Polski

6.4.2.1. Obszar społeczno-ekonomiczny

CZAS REALIZACJI TEZ

Podawane czasy realizacji tez z obszaru społeczno-ekonomicznego (wartości przeciętne, czyli me-

diany) obejmują przedział czasowy od 2017 do 2022 roku. W porównaniu z obszarem technologicznym

i ekologicznym pola Zrównoważony Rozwój Polski obszar społeczno-ekonomiczny cechuje się naj-

wyższym odsetkiem tez (22 z 25, co stanowi 88%), których realizacja przewidywana jest stosunkowo

wcześnie – na lata 2014-2020. Pozostałe tezy zostaną zrealizowane po roku 2020. Tabele poniżej

przedstawiają wykaz tez o najszybszym i najpóźniejszym terminie realizacji.

Tabela 33. Obszar społeczno-ekonomiczny w Polu Zrównoważony Rozwój Polski

– tezy o najszybszym terminie realizacji

Tabela 34. Obszar społeczno-ekonomiczny w Polu Zrównoważony Rozwój Polski

– tezy o najpóźniejszym terminie realizacji

Obszar społeczno-ekonomiczny – tezy o najszybszym terminie realizacjiCzas realizacji

(mediana)

TS1. Rozwój wirtualnych usług edukacyjnych zwiększy równomierny do nich dostęp, pozwoli na ich in-

dywidualizację i upowszechni umiejętności cywilizacyjne umożliwiające osiągnięcie struktury wykształ-

cenia społeczeństwa takiej, jak w przodujących krajach UE

2017

TS4. Zwiększenie instytucjonalnej opieki nad dziećmi zwiększy wskaźnik zatrudnienia kobiet do pozio-

mu rozwiniętych krajów UE2017

TS2a. Wzrośnie świadomość indywidualnej odpowiedzialności za zabezpieczenie własnej starości 2018

TS3. Ograniczenie dyskryminacji w zakresie dostępu do systemu edukacji oraz dostosowanie struktury

kształcenia do potrzeb gospodarki doprowadzi do zwiększenia dostępu do rynku pracy i zwiększy tym

samym wskaźnik zatrudnienia

2018

TS20. Usprawnienie terytorialnej organizacji kraju oraz decentralizacja systemu instytucjonalnego ko-

rzystnie wpłynie na efektywność gospodarki i rozwój społeczeństwa obywatelskiego w poszczególnych

regionach i w skali kraju

2018

TS19. Bezwzględne stosowanie kryteriów ekologicznych do oceny projektów inwestycyjnych realizowa-

nych ze środków publicznych przyczyni się do zmniejszenia ich szkodliwego wpływu na środowisko2018

TS9. Instytucjonalne i fi nansowe wspomaganie produkcji, promocji, dystrybucji i przetwórstwa ekolo-

gicznych produktów rolniczych w skali krajowej i międzynarodowej wzmocni rozwój rynku konkurencyj-

nych ekonomicznie produktów rolniczych korzystnie oddziałujących na stan zdrowia ludności

2018

TS15. Wzrost społecznej i ekologicznej odpowiedzialności biznesu przyczyni się do poprawy zdolności

konkurencyjnej regionów i zwiększy ich atrakcyjność jako miejsca lokaty kapitału2018

TS8. Wsparcie prośrodowiskowych metod produkcji oraz świadczenia usług na rzecz ochrony środowi-

ska przyrodniczego poprawi stan środowiska i dobrobyt ludności obszarów wiejskich2018

Obszar społeczno-ekonomiczny – tezy o najpóźniejszym terminie realizacjiCzas realizacji

(mediana)

TS21. Rozwój policentrycznej sieci osadniczej zracjonalizuje przestrzenne relacje miejsc pracy i za-

mieszkania, wyrówna dostęp do podstawowych usług społecznych i podniesie jakość życia2022

TS22. Rozwój ekologicznie uwarunkowanej infrastruktury transportowej i komunikacyjnej przyczyni się

do poprawy spójności ekonomicznej, społecznej i terytorialnej kraju 2022

Page 86: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

86

Nigdy

M1 TS.1 Równomierny dostęp

do usług edukacyjnych

20352008 2010 2015 2020 2025 2030

M2 TS.2a Odpowiedzialność

za własną starość

M2 TS.2b Wzrost solidarności

międzypokoleniowej

M3 TS.3 Większy dostęp

do rynku pracy

M3 TS.4 Większy wskaźnik

zatrudnienia kobiet

M3 TS.5 Mniejsze

wykluczenie społeczne

M4 TS.6 Poprawa stanu

zdrowia społeczeństwa

M5 TS.7 Wzrost uczestnictwa

w kulturze

M6 TS.8 Poprawa stanu środowiska

i dobrobytu na obszarach wiejskich

M6 TS.9 Rozwój rynku

żywności ekologicznej

M7 TS.10 Wzrost ochrony

zasobów wodnych

M7 TS.11 Wzrost ilości

zasobów wód

M8 TS.12 Zmniejszenie się ilości odpadów

zanieczyszczających środowisko

M8 TS.13 Ograniczenie ilości odpadów

składowanych w środowisku

M9 TS.14 Ograniczenie produkcji towarów

o wysokiej szkodliwości dla środowiska

M10 TS.15 Poprawa konkurencyjności

regionów

M11 TS.16 Wzrost świadomości społecznej

na rzecz zrównoważonej produkcji i konsumpcji

M12 TS.17 Bardziej ekonomiczne

zużywanie zasobów

M12 TS.18 Poprawa stanu środowiska

dzięki ekologicznej reformie podatkowej

M12 TS.19 Zmniejszenie szkodliwego

wpływu projektów inwestycyjnych na środowisko

M13 TS.20 Usprawnienie terytorialnej

organizacji kraju

M14 TS.21 Rozwój policentrycznej

sieci osadniczej

M15 TS.22 Rozwój infrastruktury

transportowej i komunikacyjnej

M16 TS.23 Zwiększenie sprawności

i efektywności systemów transportu osób

I kwartyl mediana III kwartyl

0,9%

0,7%

9,3%

3,6%

7,7%

1,3%

2,0%

0,8%

1,3%

1,1%

1,0%

1,5%

2,2%

1,0%

2,8%

0,6%

2,1%

3,8%

6,0%

2,6%

4,1%

3,2%

2,5%

1,5%

3,3%

M16 TS.24 Infrastruktura transportowa

nowej generacji

Rysunek 19. Obszar społeczno-ekonomiczny w polu Zrównoważony Rozwój Polski – czas realizacji tez

Page 87: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

87

Poziom rozbieżności w opiniach na temat czasu realizacji był zróżnicowany. Największy konsensus

zaobserwowano w przewidywaniach dotyczących następujących tez:

Tabela 35. Obszar społeczno-ekonomiczny w Polu Zrównoważony Rozwój Polski

– tezy o najmniejszym zróżnicowaniu opinii dotyczących czasu realizacji

Największe kontrowersje budził natomiast czas realizacji tez w poniższej tabeli:

Tabela 36. Obszar społeczno-ekonomiczny w Polu Zrównoważony Rozwój Polski

– tezy o największym zróżnicowaniu opinii dotyczących czasu realizacji

Obszar społeczno-ekonomiczny – tezy o najmniejszym

zróżnicowaniu opinii dotyczących czasu realizacji

TS1. Rozwój wirtualnych usług edukacyjnych zwiększy równomierny do nich dostęp, pozwoli na ich indywidualizację

i upowszechni umiejętności cywilizacyjne umożliwiające osiągnięcie struktury wykształcenia społeczeństwa takiej, jak

w przodujących krajach UE

TS3. Ograniczenie dyskryminacji w zakresie dostępu do systemu edukacji oraz dostosowanie struktury kształcenia do po-

trzeb gospodarki doprowadzi do zwiększenia dostępu do rynku pracy i zwiększy tym samym wskaźnik zatrudnienia

TS4. Zwiększenie instytucjonalnej opieki nad dziećmi zwiększy wskaźnik zatrudnienia kobiet do poziomu rozwiniętych

krajów UE

TS9. Instytucjonalne i fi nansowe wspomaganie produkcji, promocji, dystrybucji i przetwórstwa ekologicznych produktów

rolniczych w skali krajowej i międzynarodowej wzmocni rozwój rynku konkurencyjnych ekonomicznie produktów rolniczych

korzystnie oddziałujących na stan zdrowia ludności

Obszar społeczno-ekonomiczny – tezy o największym

zróżnicowaniu opinii dotyczących czasu realizacji

TS24. Zaprojektowanie zintegrowanych form i systemów infrastruktury transportowej nowej generacji na obszarach zurba-

nizowanych pozwoli zwiększyć jej przepustowość i lepiej rozłożyć w ich przestrzeni ruch osobowy

TS5. Zwiększenie i bardziej równomierny rozkład dochodów gospodarstw domowych zmniejszy wykluczenie społeczne

i zwiększy zapotrzebowanie na dobra i usługi (w tym zwłaszcza usługi wyższego rzędu – edukacja, zdrowie, kultura,

rozrywka)

TS21. Rozwój policentrycznej sieci osadniczej zracjonalizuje przestrzenne relacje miejsc pracy i zamieszkania, wyrówna

dostęp do podstawowych usług społecznych i podniesie jakość życia

TS22. Rozwój ekologicznie uwarunkowanej infrastruktury transportowej i komunikacyjnej przyczyni się do poprawy spójno-

ści ekonomicznej, społecznej i terytorialnej kraju

Page 88: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

88

POZYCJA POLSKI

Pozycja Polski w zakresie tematyki wszystkich tez z obszaru społeczno-ekonomicznego oceniana

jest zazwyczaj na poziomie przeciętnym lub niskim. Wysokie noty zdarzają się rzadko, a najwyższy

zarejestrowany odsetek takich ocen to 9%.

Po przeliczeniu wyników dotyczących pozycji Polski na skalę 100-stopniową możliwe było przed-

stawienie ich w postaci listy rankingowej. W sumie 9 spośród 25 tez w obszarze społeczno-ekonomicz-

nym uzyskało w tym zakresie ponadprzeciętne noty. Poniższe tabele prezentują wykaz tez, w przy-

padku których pozycja Polski została oceniona najwyżej i najniżej. Warto jednak pamiętać, że nawet

w przypadku otwierającej ranking tezy (TS2b) pozycja Polski jest obiektywnie niezbyt wysoka – 62%

określa ją jako przeciętną, 29% - jako niską, a jedynie 9% jako wysoką.

Tabela 37. Obszar społeczno-ekonomiczny w Polu Zrównoważony Rozwój Polski

– 5 tez, pod względem których pozycja Polski jest najwyższa

Tabela 38. Obszar społeczno-ekonomiczny w Polu Zrównoważony Rozwój Polski

– 5 tez, pod względem których pozycja Polski jest najniższa

Obszar społeczno-ekonomiczny – 5 tez, pod względem których

pozycja Polski jest najwyższa

Wartość

indeksu

TS2b. W efekcie starzenia się ludności wzrośnie solidarność międzypokoleniowa w wymiarze rodzinnym,

ekonomicznym i społecznym40

TS20. Usprawnienie terytorialnej organizacji kraju oraz decentralizacja systemu instytucjonalnego ko-

rzystnie wpłynie na efektywność gospodarki i rozwój społeczeństwa obywatelskiego w poszczególnych

regionach i w skali kraju

33

TS9. Instytucjonalne i fi nansowe wspomaganie produkcji, promocji, dystrybucji i przetwórstwa ekologicz-

nych produktów rolniczych w skali krajowej i międzynarodowej wzmocni rozwój rynku konkurencyjnych

ekonomicznie produktów rolniczych korzystnie oddziałujących na stan zdrowia ludności

33

TS10. Doskonalenie zlewniowego systemu zarządzania wodami powierzchniowymi z uwzględnieniem

współpracy między jednostkami administracyjnymi w układzie regionalnym i transgranicznym zwiększy

ochronę zasobów wodnych oraz obniży ryzyko suszy i powodzi

33

TS3. Ograniczenie dyskryminacji w zakresie dostępu do systemu edukacji oraz dostosowanie struktury

kształcenia do potrzeb gospodarki doprowadzi do zwiększenia dostępu do rynku pracy i zwiększy tym

samym wskaźnik zatrudnienia

31

Obszar społeczno-ekonomiczny – 5 tez, pod względem których

pozycja Polski jest najniższa

Wartość

indeksu

TS22. Rozwój ekologicznie uwarunkowanej infrastruktury transportowej i komunikacyjnej przyczyni się

do poprawy spójności ekonomicznej, społecznej i terytorialnej kraju13

TS24. Zaprojektowanie zintegrowanych form i systemów infrastruktury transportowej nowej generacji

na obszarach zurbanizowanych pozwoli zwiększyć jej przepustowość i lepiej rozłożyć w ich przestrzeni

ruch osobowy

14

TS6. Rozwój programów prewencji populacyjnej w zakresie badań profi laktycznych i zmiany stylu życia

poprawi stan zdrowia fi zycznego i psychicznego społeczeństwa i zwiększy przewidywaną długość życia18

TS13. Rozwój narzędzi systemowych (fi skalnych, prawnych, organizacyjnych, administracyjnych) sty-

mulujących wykorzystywanie odpadów w procesach produkcji energii i odzysku surowców będzie miał

istotne znaczenie dla ograniczenia ilości odpadów składowanych w środowisku

19

Page 89: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

89

ODDZIAŁYWANIE NA ROZWÓJ SPOŁECZNO-GOSPODARCZY

Wpływ realizacji tez na różne aspekty rozwoju społeczno-gospodarczego

Najważniejszym efektem realizacji tez należących do obszaru społeczno-ekonomicznego będzie

poprawa jakości życia obywateli. Zdecydowana większość tez wpływa na ten aspekt w stopniu więk-

szym niż przeciętny. Silne pozytywne oddziaływania większości tez zaobserwowano także w przypad-

ku poprawy stanu zdrowia obywateli, wzrostu zatrudnienia oraz wpływu na stan środowiska przyrod-

niczego.

Tezy reprezentujące obszar społeczno-ekonomiczny w mniejszym stopniu przyczyniać się będą do

wzrostu uczestnictwa w kulturze, większej spójności społecznej oraz wzrostu dobrobytu (około połowa

tez uzyskała ponadprzeciętne wyniki).

Pozytywne efekty najrzadziej będą zaś dotyczyć rozwoju nauki w Polsce.

Ranking tez ze względu na siłę ich oddziaływania

W celu porównania siły pozytywnego oddziaływania poszczególnych tez dla każdej z nich obliczo-

no indeks globalnego wpływu. Obliczono go na podstawie indeksów szczegółowych, tj. indeksów dla

uwzględnionych w badaniu aspektów rozwoju społeczno-gospodarczego, przy założeniu, że wkład

każdego z tych aspektów w globalne pozytywne oddziaływanie tezy jest różny. Ilustrują go wagi przed-

stawione w poniższej tabeli.

Tabela 39. Obszar społeczno-ekonomiczny w Polu Zrównoważony Rozwój Polski

- Wkład aspektów rozwoju społeczno-gospodarczego w globalne pozytywne oddziaływanie tezy (wagi)

Oddziaływanie tezy – aspekty rozwoju społeczno-gospodarczego

w obszarze społeczno-ekonomicznymWaga

Korzystny wpływ na środowisko przyrodnicze 10

Wzrost zatrudnienia 10

Poprawa stanu zdrowia 10

Wzrost dobrobytu 5

Poprawa jakości życia obywateli 20

Wzrost spójności społecznej 5

Wzrost uczestnictwa w kulturze 5

Wzrost konkurencyjności krajowej gospodarki 20

Wzrost znaczenia pozycji gospodarczej Polski na arenie międzynarodowej 5

Rozwój nauki w Polsce 10

Suma wag 100

Page 90: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

90

Wartości obliczonego w ten sposób indeksu globalnego dla tez z obszaru społeczno-ekonomiczne-

go przyjmują wartości od 61 do 86. Zakres tych wyników jest podobny jak w obszarze ekologicznym

pola Zrównoważony Rozwój Polski. W porównaniu z obszarem technologicznym jest zaś niższy. Licz-

ba tez, które uzyskały wyższe niż przeciętne wartości indeksu, jest jednak w obszarze społeczno-eko-

nomicznym mniejsza niż w obydwu pozostałych obszarach pola (jedynie 6 spośród 25 tez osiągnęło

ponadprzeciętne wyniki).

Wykaz tez o największym i najmniejszym pozytywnym oddziaływaniu prezentują poniższe tabele.

Tabela 40. Obszar społeczno-ekonomiczny w Polu Zrównoważony Rozwój Polski

– 5 tez o największym pozytywnym oddziaływaniu

Tabela 41. Obszar społeczno-ekonomiczny w Polu Zrównoważony Rozwój Polski

– 5 tez o najmniejszym pozytywnym oddziaływaniu

Obszar społeczno-ekonomiczny – 5 tez o największym pozytywnym oddziaływaniuWartość

indeksu

TS15. Wzrost społecznej i ekologicznej odpowiedzialności biznesu przyczyni się do poprawy zdolności

konkurencyjnej regionów i zwiększy ich atrakcyjność jako miejsca lokaty kapitału85,67

TS8. Wsparcie prośrodowiskowych metod produkcji oraz świadczenia usług na rzecz ochrony środowi-

ska przyrodniczego poprawi stan środowiska i dobrobyt ludności obszarów wiejskich85,42

TS9. Instytucjonalne i fi nansowe wspomaganie produkcji, promocji, dystrybucji i przetwórstwa ekolo-

gicznych produktów rolniczych w skali krajowej i międzynarodowej wzmocni rozwój rynku konkurencyj-

nych ekonomicznie produktów rolniczych korzystnie oddziałujących na stan zdrowia ludności

84,19

TS22. Rozwój ekologicznie uwarunkowanej infrastruktury transportowej i komunikacyjnej przyczyni się

do poprawy spójności ekonomicznej, społecznej i terytorialnej kraju83,35

TS16. Rozwój nowych technologii sprzyjających produkcji towarów i usług proekologicznych (techno-

logii redukcji zanieczyszczeń oraz utylizacji odpadów) upowszechni się w świadomości społecznej w

Polsce

83,18

Obszar społeczno-ekonomiczny – 5 tez o najmniejszym pozytywnym oddziaływaniuWartość

indeksu

TS2b. W efekcie starzenia się ludności wzrośnie solidarność międzypokoleniowa w wymiarze rodzinnym,

ekonomicznym i społecznym61,04

TS2a. Wzrośnie świadomość indywidualnej odpowiedzialności za zabezpieczenie własnej starości 65,91

TS7. Nastąpi zmiana stylu życia w kierunku wzrostu udziału wydatków na kulturę i rozrywkę w budżetach

gospodarstw domowych do poziomu przodujących krajów UE70,00

TS19. Bezwzględne stosowanie kryteriów ekologicznych do oceny projektów inwestycyjnych realizowa-

nych ze środków publicznych przyczyni się do zmniejszenia ich szkodliwego wpływu na środowisko70,80

TS4. Zwiększenie instytucjonalnej opieki nad dziećmi zwiększy wskaźnik zatrudnienia kobiet do poziomu

rozwiniętych krajów UE74,65

Page 91: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

91

ODDZIAŁYWANIE NA ROZWÓJ SPOŁECZNO-GOSPODARCZY

Wpływ na poprawę jakości życia obywateli

Jednym z dwóch najważniejszych kryteriów w ocenie globalnego wpływu realizacji tez jest po-

prawa jakości życia obywateli. Tabele poniżej prezentują wykaz tez wywierających największy i naj-

mniejszy wpływ na ten aspekt. Jak wspomniano, wzrost jakości życia to istotny efekt realizacji

wszystkich tez z obszaru społeczno-ekonomicznego (większość z nich – 20 spośród 25 - wpływa

na ten aspekt w stopniu większym niż przeciętny). Dlatego też poprawa jakości życia przypisywana

jest nawet zajmującej ostatnie miejsce w rankingu tezie (TS2a), choć ma to miejsce nieco rzadziej niż

w przypadku innych tez.

Tabela 42. Obszar społeczno-ekonomiczny w Polu Zrównoważony Rozwój Polski

– 5 tez o największym wpływie na poprawę jakości życia obywateli

Tabela 43. Obszar społeczno-ekonomiczny w Polu Zrównoważony Rozwój Polski

– 5 tez o najmniejszym wpływie na poprawę jakości życia obywateli

Obszar społeczno-ekonomiczny – 5 tez o największym wpływie

na poprawę jakości życia obywateli

Wartość

indeksu

TS6. Rozwój programów prewencji populacyjnej w zakresie badań profi laktycznych i zmiany

stylu życia poprawi stan zdrowia fi zycznego i psychicznego społeczeństwa i zwiększy prze-

widywaną długość życia

95

TS23. Opracowanie systemów oraz instrumentów służących analizowaniu, planowaniu, ste-

rowaniu, integracji i optymalizacji wykorzystania wszystkich form pasażerskiego transpor-

tu miejskiego oraz podmiejskiego zwiększy sprawność i efektywność systemów transportu

osób na obszarach zurbanizowanych

94

TS12. Ilość odpadów zanieczyszczających środowisko zdecydowanie zmniejszy się dzięki

zintegrowanemu systemowi ograniczania, wykorzystywania i unieszkodliwiania odpadów

komunalnych i przemysłowych z wykorzystaniem najnowocześniejszych technologii

94

TS24. Zaprojektowanie zintegrowanych form i systemów infrastruktury transportowej nowej

generacji na obszarach zurbanizowanych pozwoli zwiększyć jej przepustowość i lepiej rozło-

żyć w ich przestrzeni ruch osobowy

94

TS8. Wsparcie prośrodowiskowych metod produkcji oraz świadczenia usług na rzecz

ochrony środowiska przyrodniczego poprawi stan środowiska i dobrobyt ludności obszarów

wiejskich

94

Obszar społeczno-ekonomiczny – 5 tez o najmniejszym wpływie

na poprawę jakości życia obywateli

Wartość

indeksu

TS2a. Wzrośnie świadomość indywidualnej odpowiedzialności za zabezpieczenie własnej

starości83

TS2b. W efekcie starzenia się ludności wzrośnie solidarność międzypokoleniowa w wymiarze

rodzinnym, ekonomicznym i społecznym83

TS19. Bezwzględne stosowanie kryteriów ekologicznych do oceny projektów inwestycyjnych

realizowanych ze środków publicznych przyczyni się do zmniejszenia ich szkodliwego wpły-

wu na środowisko

85

TS4. Zwiększenie instytucjonalnej opieki nad dziećmi zwiększy wskaźnik zatrudnienia kobiet

do poziomu rozwiniętych krajów UE86

TS1. Rozwój wirtualnych usług edukacyjnych zwiększy równomierny do nich dostęp, pozwoli

na ich indywidualizację i upowszechni umiejętności cywilizacyjne umożliwiające osiągnięcie

struktury wykształcenia społeczeństwa takiej, jak w przodujących krajach UE

86

Page 92: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

92

Wpływ na wzrost konkurencyjności polskiej gospodarki

Wpływ na wzrost konkurencyjności polskiej gospodarki to druga istotna składowa globalnego od-

działywania tez. Poniższe tabele przedstawiają wykaz tez ocenionych pod względem tego kryterium

najwyżej i najniżej w obszarze społeczno-ekonomicznym. Wpływ na wzrost konkurencyjności pol-

skiej gospodarki nie jest jednak mocną stroną tego obszaru - jedynie 6 tez uzyskało wyniki ponad-

przeciętne.

Tabela 44. Obszar społeczno-ekonomiczny w Polu Zrównoważony Rozwój Polski

– 5 tez o największym wpływie na wzrost konkurencyjności polskiej gospodarki

Tabela 45. Obszar społeczno-ekonomiczny w Polu Zrównoważony Rozwój Polski

– 5 tez o najmniejszym wpływie na wzrost konkurencyjności polskiej gospodarki

Obszar społeczno-ekonomiczny – 5 tez o największym wpływie

na wzrost konkurencyjności polskiej gospodarki

Wartość

indeksu

TS3. Ograniczenie dyskryminacji w zakresie dostępu do systemu edukacji oraz dostosowanie struktury

kształcenia do potrzeb gospodarki doprowadzi do zwiększenia dostępu do rynku pracy i zwiększy tym

samym wskaźnik zatrudnienia

90

TS20. Usprawnienie terytorialnej organizacji kraju oraz decentralizacja systemu instytucjonalnego ko-

rzystnie wpłynie na efektywność gospodarki i rozwój społeczeństwa obywatelskiego w poszczególnych

regionach i w skali kraju

89

TS15. Wzrost społecznej i ekologicznej odpowiedzialności biznesu przyczyni się do poprawy zdolności

konkurencyjnej regionów i zwiększy ich atrakcyjność jako miejsca lokaty kapitału87

TS22. Rozwój ekologicznie uwarunkowanej infrastruktury transportowej i komunikacyjnej przyczyni się

do poprawy spójności ekonomicznej, społecznej i terytorialnej kraju86

TS1. Rozwój wirtualnych usług edukacyjnych zwiększy równomierny do nich dostęp, pozwoli na ich in-

dywidualizację i upowszechni umiejętności cywilizacyjne umożliwiające osiągnięcie struktury wykształ-

cenia społeczeństwa takiej, jak w przodujących krajach UE

86

Obszar społeczno-ekonomiczny – 5 tez o najmniejszym wpływie

na wzrost konkurencyjności polskiej gospodarki

Wartość

indeksu

TS2b. W efekcie starzenia się ludności wzrośnie solidarność międzypokoleniowa w wymiarze rodzin-

nym, ekonomicznym i społecznym50

TS7. Nastąpi zmiana stylu życia w kierunku wzrostu udziału wydatków na kulturę i rozrywkę w budże-

tach gospodarstw domowych do poziomu przodujących krajów UE59

TS2a. Wzrośnie świadomość indywidualnej odpowiedzialności za zabezpieczenie własnej starości 64

TS19. Bezwzględne stosowanie kryteriów ekologicznych do oceny projektów inwestycyjnych realizowa-

nych ze środków publicznych przyczyni się do zmniejszenia ich szkodliwego wpływu na środowisko66

TS6. Rozwój programów prewencji populacyjnej w zakresie badań profi laktycznych i zmiany stylu życia

poprawi stan zdrowia fi zycznego i psychicznego społeczeństwa i zwiększy przewidywaną długość życia67

Page 93: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

93

Rysunek 20. Obszar społeczno-ekonomiczny w polu Zrównoważony Rozwój Polski – oddziaływanie tez na

wzrost konkurencyjności krajowej gospodarki vs. poprawę jakości życia obywateli

* objaśnienia skrótów tez znajdują się w tabeli 3.

Wzr

ost k

onku

renc

yjno

ści k

rajo

wej

gos

poda

rki

Poprawa jakości życia obywateli

I Ćwiartka - ponadprzeciętny pozytywny wpływ na wzrost konkurencyjności krajowej gospodarki i słabszy relatywnie wpływ na poprawę jakości życia obywateli

IV Ćwiartka - Ponadprzeciętny wpływ na wzrost konkurencyjności krajowej gospodarki i poprawę jakości życia obywateli

II Ćwiartka - relatywnie słabszy wpływ na wzrost konkurencyjności krajowej gospodarki i poprawę jakości życia obywateli

III Ćwiartka - relatywnie słabszy wpływna wzrost konkurencyjności krajowej gospodarki i ponadprzeciętny wpływna poprawę jakości życia obywateli

TS22

TS9

TS16 TS8

TS24

TS1

TS14

TS21TS5

TS13

TS11

TS10

TS18

TS6

TS7

TS4

TS19

TS2a

TS2b

TS17

TS 23

TS12

TS 15 TS 20

TS 3

45

50

55

60

65

70

75

80

85

90

95

82 84 86 88 90 92 94 96

Page 94: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

94

CZYNNIKI SPRZYJAJĄCE I BARIERY REALIZACJI TEZ

Realizacji tez z obszaru społeczno-ekonomicznego sprzyjać będzie przede wszystkim akceptacja

społeczna (jej pozytywny wpływ dla większości tez będzie większy niż przeciętny). Za czynniki sprzyja-

jące uznawano także kompetencje ludzi i potencjał naukowy – jednak oceny ich wpływu, choć wysokie,

rzadko przekraczały poziom średni.

W roli barier postrzegane były zazwyczaj koszty realizacji, choć bariera ta w przypadku wielu tez

działała negatywnie z mniejszą siłą niż przeciętna.

Pozostałe czynniki – przyzwyczajenia i tradycja, interesy grupowe i obowiązujące regulacje prawne

– oceniono niejednoznacznie. Ich wpływ oceniany był bądź negatywnie bądź ambiwalentnie. Sprzyja-

jące działanie przyzwyczajeń i tradycji odnotowano w przypadku tezy dotyczącej wzrostu solidarności

międzypokoleniowej.

Tabela 46. Obszar społeczno-ekonomiczny w Polu Zrównoważony Rozwój Polski

- Siła i kierunek wpływu poszczególnych czynników na realizację tez

DZIAŁANIA NIEZBĘDNE DLA REALIZACJI TEZ

Tezy z obszaru społeczno-ekonomicznego będą wymagały podjęcia niemal wszystkich analizowa-

nych działań.

Zdecydowanie priorytetowy charakter wśród nich powinny mieć zaś reformy systemowe. Respon-

denci uzależniają od nich – w stopniu większym niż przeciętny – powodzenie realizacji niemal wszyst-

kich tez.

Kluczowe znaczenie dla większości tez będą miały również edukacja społeczna oraz nowe regula-

cje prawne.

Dla więcej niż połowy tez bardzo istotne będą również zmiana systemu wartości, zastosowanie

instrumentów ekonomicznych oraz rozwój zintegrowanych systemów informacyjno-komunikacyjnych.

Najmniej istotne dla realizacji tez z analizowanego obszaru będą badania podstawowe oraz prace

badawczo-rozwojowe – w stopniu ponadprzeciętnym wymagają ich pojedyncze tezy.

CzynnikiSiła i kierunek

wpływu

Akceptacja społeczna + +

Interesy grupowe + -

Kompetencje ludzi +

Koszty realizacji -

Możliwości techniczne +

Obowiązujące regulacje prawne + -

Potencjał naukowy +

Przyzwyczajenia i tradycja + -

Page 95: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

95

ZESTAWIENIE OCEN TEZ

Tabele w dalszej części raportu prezentują zestawienie wszystkich ocen dla tez z analizowanego

obszaru:

• Czas realizacji tezy – wartość średnia (mediana) i różnica między 1-szym a 3-cim kwartylem;

• Wpływ realizacji tezy [indeksy dla poszczególnych aspektów];

• Czynniki sprzyjające i bariery realizacji tezy [indeksy dla poszczególnych czynników];

• Działania niezbędne dla realizacji tezy [indeksy dla poszczególnych działań];

• Pozycja Polski w zakresie tematyki tezy [w postaci indeksu].

Oceny wyrażone w postaci indeksów odniesiono do przeciętnego poziomu tych indeksów (media-

ny) oraz 1-szego i 3-ciego kwartyla (obliczonych wśród wszystkich tez z pól Zrównoważony Rozwój

Polski i Bezpieczeństwo). W efekcie każdą ocenę wyrażoną w postaci indeksów uznano za niską, ra-

czej niską, raczej wysoką lub wysoką, co w tabelach zaznaczono następującymi kolorami:

Raczej wysoka WysokaRaczej niskaNiska

2-gi kwartylmediana

Wartośćmin.

Wartośćmax.3-ci kwartyl1-szy kwartyl

Page 96: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

96

Skrócona treść tezy

Czas

realizacji

tezy

Oddziaływanie tezy [indeksy]

War

tość

śre

dnia

(med

iana

)

Odle

głoś

ć m

iędz

y 1-

szym

a 3

-cim

kwar

tyle

m

Glob

alny

wpł

yw

Wzr

ost z

nacz

enia

poz

ycji

gosp

odar

czej

Pols

ki n

a ar

enie

mię

dzyn

arod

owej

Wzr

ost z

atru

dnie

nia

Wzr

ost u

czes

tnic

twa

w k

ultu

rze

Wzr

ost s

pójn

ości

spo

łecz

nej

Wzr

ost k

onku

renc

yjno

ści k

rajo

wej

gosp

odar

ki

Wzr

ost d

obro

bytu

Rozw

ój n

auki

w P

olsc

e

Popr

awa

stan

u zd

row

ia

Popr

awa

jako

ści ż

ycia

oby

wat

eli

Korz

ystn

y w

pływ

na

środ

owis

ko p

rzy-

rodn

icze

TS1. Równomierny dostęp

do usług edukacyjnych 2017 5 78,05 82,06 78,55 73,66 66,64 85,64 80,56 86,65 57,64 85,65 63,59

TS2a. Odpowiedzialność za

własną starość 2018 7 65,91 57,5 64,68 58,66 66 64,14 77,97 53,95 78,52 82,83 37,93

TS2b. Wzrost solidarności

międzypokoleniowej 2020 12 61,04 46,21 51,3 66,81 88,16 49,63 70,17 44,97 72,03 82,91 41,33

TS3. Większy dostęp do

rynku pracy 2018 6 83,09 85,59 91,82 72,6 82,59 89,59 89,33 84,3 72,82 90,76 56,19

TS4. Większy wskaźnik

zatrudnienia kobiet 2017 5 74,65 73,86 91,67 69,24 75,76 82,02 85,6 68,03 67,29 85,51 32,2

TS5. Mniejsze wykluczenie

społeczne 2021 14 81,00 75 79,16 85,25 86,82 78,65 90,77 74,15 87,19 92,51 58,26

TS6. Poprawa stanu zdro-

wia społeczeństwa 2019 9 77,54 65,14 65,88 64,21 74,84 66,95 84,23 78,01 97,84 95,33 64,86

TS7. Wzrost uczestnictwa

w kulturze 2019 9 70,00 60 68,05 97,53 78,84 58,94 76,8 59,91 66,02 92,86 45,87

TS8. Poprawa stanu

środowiska i dobrobytu na

obszarach wiejskich

2018 6 85,42 80,48 79,47 56,73 75,47 82,83 84,66 81,79 93,39 93,83 97,57

TS9. Rozwój rynku żywno-

ści ekologicznej 2018 6 84,19 82,37 83,52 41,48 68,85 84,47 83,25 78,8 93,53 91,85 95,41

TS10. Wzrost ochrony

zasobów wodnych 2019 8 75,60 73,42 62,66 31,69 63,89 73,78 72,56 76,97 77,38 87,5 95,65

TS11. Wzrost ilości zaso-

bów wód 2019 11 77,37 77,17 59,34 29,93 55,92 77,3 75 80,61 88,78 87,25 96,88

TS12. Zmniejszenie się

ilości odpadów zanieczysz-

czających środowisko

2019 9 81,40 77,3 72,91 30,57 58,18 77,81 74,59 82,16 95,07 94,24 99,39

TS13. Ograniczenie ilości

odpadów składowanych w

środowisku

2019 10 78,46 77,12 68,86 25,69 53,5 74,42 73,04 78,7 91,14 92,23 97,91

TS14. Ograniczenie

produkcji towarów o

wysokiej szkodliwości dla

środowiska

2019 9 80,04 80,61 67,04 27,74 56,01 79,62 73,55 85,62 90,03 91,03 97,5

Tabela 47. Obszar społeczno-ekonomiczny w Polu Zrównoważony Rozwój Polski

- zestawienie ocen tez pod względem ich oddziaływania na rozwój społeczno-gospodarczy [1/2]

Page 97: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

97

Skrócona treść

tezy

Czas

realizacji

tezy

Oddziaływanie tezy [indeksy]

War

tość

śre

dnia

(med

iana

)

Odle

głoś

ć m

iędz

y 1-

szym

a 3

-cim

kwar

tyle

m

Glob

alny

wpł

yw

Wzr

ost z

nacz

enia

poz

ycji

gosp

odar

czej

Pols

ki n

a ar

enie

mię

dzyn

arod

owej

Wzr

ost z

atru

dnie

nia

Wzr

ost u

czes

tnic

twa

w k

ultu

rze

Wzr

ost s

pójn

ości

spo

łecz

nej

Wzr

ost k

onku

renc

yjno

ści k

rajo

wej

gosp

odar

ki

Wzr

ost d

obro

bytu

Rozw

ój n

auki

w P

olsc

e

Popr

awa

stan

u zd

row

ia

Popr

awa

jako

ści ż

ycia

oby

wat

eli

Korz

ystn

y w

pływ

na

środ

owis

ko

przy

rodn

icze

TS15. Poprawa konku-

rencyjności regionów 2018 5 85,67 85,92 81,91 56,8 78,89 87,03 86,18 79,88 86,68 92,66 94,96

TS16. Wzrost świado-

mości społecznej na

rzecz zrównoważonej

produkcji i konsumpcji

2019 6 83,18 80,41 69,95 41,38 69,3 82,88 79,13 84,97 92,01 92,63 98,71

TS17. Bardziej eko-

nomiczne zużywanie

zasobów2019 8 80,81 80 68,85 32,48 61,78 80,42 76,68 86,72 89,29 89,66 97,6

TS18. Poprawa stanu

środowiska dzięki

ekologicznej reformie

podatkowej

2019 11 75,99 74,66 61,57 29,2 60,69 72,07 72,38 76,32 86,93 88,31 95,83

TS19. Zmniejszenie

szkodliwego wpływu

projektów inwestycyj-

nych na środowisko

2018 6 70,80 72,67 44,41 24,42 51,41 66,22 62,5 78,48 83,58 84,55 94,46

TS20. Usprawnienie

terytorialnej organizacji

kraju2018 6 81,83 82,9 80,34 71,39 86,25 88,88 83,81 74,38 68,36 90,55 74,2

TS21. Rozwój

policentrycznej sieci

osadniczej2022 13 80,54 68,9 81,04 74,71 84,94 78,78 84,46 68,52 77,81 91,93 80,11

TS22. Rozwój infra-

struktury transportowej

i komunikacyjnej2022 14 83,35 83,37 74,67 54,68 80,81 85,73 80,87 71,61 86,35 92,45 94,6

TS23. Zwiększenie

sprawności i efek-

tywności systemów

transportu osób

2019 10 79,71 66,91 70,38 66,33 80,54 76,85 75,68 63,29 82,24 94,25 94,22

TS24.Infrastruktura

transportowa nowej

generacji 2020 13 80,90 76,44 69,19 63,01 78,04 81,02 75,27 69,77 80 94,16 93,34

Tabela 47. Obszar społeczno-ekonomiczny w Polu Zrównoważony Rozwój Polski

- zestawienie ocen tez pod względem ich oddziaływania na rozwój społeczno-gospodarczy [2/2]

Page 98: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

98

Tabela 48. Obszar społeczno-ekonomiczny w Polu Zrównoważony Rozwój Polski

- zestawienie ocen tez pod względem czynników sprzyjających i barier

Skrócona treść tezy

Czynniki sprzyjające i bariery realizacji tezy [indeksy]

Przy

zwyc

zaje

nia

i

trady

cja

Pote

ncja

ł nau

kow

y

Obow

iazu

jące

regu

la-

cje

praw

ne

Moż

liwoś

ci te

chni

czne

Kosz

ty re

aliz

acji

Kom

pete

ncje

ludz

i

Inte

resy

gru

pow

e

Akce

ptac

ja s

połe

czna

TS1. Równomierny dostęp do usług edukacyjnych 34,92 93,08 41,61 82,36 38,37 91,8 42,59 77,85

TS2a. Odpowiedzialność za własną starość 32,13 79,54 45,57 67,87 38,85 87,68 38,25 73,88

TS2b. Wzrost solidarności międzypokoleniowej 64,46 72,07 44,29 64,74 40,23 81 47,15 84,42

TS3. Większy dostęp do rynku pracy 40,1 87,66 41,17 76,2 36,86 86,59 39,98 76,78

TS4. Większy wskaźnik zatrudnienia kobiet 38,7 n.d. 35,4 68,26 30,72 84,18 46,15 75,74

TS5. Mniejsze wykluczenie społeczne 51,53 79,6 38,66 70,8 36,11 83,06 37,22 80,13

TS6. Poprawa stanu zdrowia społeczeństwa 38,72 91,19 44,34 77,09 34,13 90,5 48,25 85,4

TS7. Wzrost uczestnictwa w kulturze 56,12 76,47 50,51 74,27 41,64 85,97 58,09 81,64

TS8. Poprawa stanu środowiska i dobrobytu na obszarach

wiejskich34,19 90,41 44,35 79,32 32,33 91,19 29,4 80,48

TS9. Rozwój rynku żywności ekologicznej 45,78 89,58 46,89 78,7 35,98 90,11 37,06 80,38

TS10. Wzrost ochrony zasobów wodnych 39,08 92,11 55,29 83,16 32,5 91,76 35,98 78,85

TS11. Wzrost ilości zasobów wód 35,42 92,23 48,95 83,74 36,86 92,16 36,9 79,9

TS12. Zmniejszenie się ilości odpadów zanieczyszczających

środowisko28,09 91,29 46,54 81,22 22,93 90,35 30,33 77,18

TS13. Ograniczenie ilości odpadów składowanych w środowisku 28,51 90,25 41,41 77,41 26,32 89,89 29,11 69,94

TS14. Ograniczenie produkcji towarów o wysokiej szkodliwości

dla środowiska36,49 93,25 50,14 84,92 30,61 92,13 30,3 77,81

TS15. Poprawa konkurencyjności regionów 35,32 89,48 43,73 79,12 33,01 89,53 31,17 80,98

TS16. Wzrost świadomości społecznej na rzecz zrównoważonej

produkcji i konsumpcji33,74 91,47 45,05 78,44 28,81 91,05 33,93 80,57

TS17. Bardziej ekonomiczne zużywanie zasobów 33,89 91,38 41,27 77,95 30,04 89,48 27,07 71,2

TS18. Poprawa stanu środowiska dzięki ekologicznej reformie

podatkowej27,57 86,6 32 73,99 28,89 84,64 23,62 62,67

TS19. Zmniejszenie szkodliwego wpływu projektów inwestycyj-

nych na środowisko29,33 86,81 40,95 73,48 27,67 86,21 19,93 61,87

TS20. Usprawnienie terytorialnej organizacji kraju 43,23 85,25 36,99 75,85 40,06 89,35 31,42 80

TS21. Rozwój policentrycznej sieci osadniczej 43,21 83,38 37,71 73,11 33,24 85,99 38,1 77,21

TS22. Rozwój infrastruktury transportowej i komunikacyjnej 36,21 86,59 29,77 72,34 22,2 86,33 30 76,28

TS23. Zwiększenie sprawności i efektywności systemów trans-

portu osób43,16 87,06 35,5 76,26 24,74 87,18 39,01 79,15

TS24.Infrastruktura transportowa nowej generacji 43,82 88,89 37,43 76,27 20,88 88,45 40,36 76,55

Page 99: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

99

Skrócona treść tezy

Działania niezbędne dla realizacji tezy [indeksy]

Pozycja Polski

[indeks]

Zmia

na s

yste

mu

war

tośc

i

Zint

egro

wan

e sy

stem

y in

for-

mac

yjno

-kom

unik

acyj

ne

Zast

osow

anie

inst

rum

entó

w

ekon

omic

znyc

h

Wpr

owad

zeni

e no

wyc

h

regu

lacj

i pra

wny

ch

Rozw

ój te

chno

logi

i prz

yja-

znyc

h uż

ytko

wni

kow

i

Refo

rmy

syst

emow

e

Prac

e ba

daw

czo-

rozw

ojow

e

Eduk

acja

spo

łecz

na

Bada

nia

pods

taw

owe

TS1. Równomierny dostęp do

usług edukacyjnych70,06 95,79 83,84 85,96 95,35 80,2 82,39 95,53 59,92 22,58

TS2a. Odpowiedzialność za

własną starość86,86 73,51 90,68 87,38 70,69 88,48 56,56 96,67 46,64 20,09

TS2b. Wzrost solidarności

międzypokoleniowej82,04 65,99 80,99 75,26 64,03 76,79 53,14 93,33 43,73 39,83

TS3. Większy dostęp do rynku

pracy80,96 85,58 88,32 85,58 81,74 84,92 71,57 94,2 56,79 30,9

TS4. Większy wskaźnik zatrud-

nienia kobiet81,56 65,53 91,48 89,66 64,49 84,71 43 90,88 39,09 24,86

TS5. Mniejsze wykluczenie

społeczne79,17 68,26 90,21 78,9 68,86 79,04 52,42 89,3 44,5 24,54

TS6. Poprawa stanu zdrowia

społeczeństwa85,28 82,13 88,97 84,15 78,97 84,79 86,28 97,98 75,89 17,88

TS7. Wzrost uczestnictwa w

kulturze81,82 69,67 70,28 46,56 73,39 47,54 41,42 90,74 34,75 25,88

TS8. Poprawa stanu środowi-

ska i dobrobytu na obszarach

wiejskich

83,54 84,83 94,08 90,64 88,74 82 88,72 96,46 67,53 27,33

TS9. Rozwój rynku żywności

ekologicznej78,21 82,22 93,47 87,28 86,99 77,2 82 94,3 59,7 33,19

TS10. Wzrost ochrony zasobów

wodnych77,33 86,68 91,49 92,39 83,52 81,94 90,53 91,4 66,4 33,16

TS11. Wzrost ilości zasobów

wód77,21 82,29 93,87 88,37 88,25 76,52 87,5 91,83 66,42 27,88

TS12. Zmniejszenie się ilości

odpadów zanieczyszczających

środowisko

87,5 83,51 95,15 90,59 90,15 84,88 91,91 97,17 68,49 19,85

TS13. Ograniczenie ilości

odpadów składowanych w

środowisku

85,51 82,63 93,82 91,71 86,27 87,07 83,19 94,97 57,61 18,72

TS14. Ograniczenie produkcji

towarów o wysokiej szkodliwo-

ści dla środowiska

87,18 81,61 93,33 90,86 90,64 79,69 93,75 95,88 75,89 22,25

TS15. Poprawa konkurencyjno-

ści regionów87,93 80,42 91,17 84,87 85,32 77,78 72,13 95,73 49,42 21,11

TS16. Wzrost świadomości spo-

łecznej na rzecz zrównoważonej

produkcji i konsumpcji

87,83 83,7 91,45 88,09 90,53 78,57 89,4 97,34 68,84 19,86

TS17. Bardziej ekonomiczne

zużywanie zasobów85,36 87,68 94,66 90,91 84,75 80,54 88,62 94,97 64,31 22,95

TS18. Poprawa stanu środowi-

ska dzięki ekologicznej reformie

podatkowej

86,67 83,33 97,58 95,51 81,51 92,1 73,38 94,48 49,32 20,51

Tabela 49. Obszar społeczno-ekonomiczny w Polu Zrównoważony Rozwój Polski

- zestawienie ocen tez pod względem działań niezbędnych dla ich realizacji [1/2]

Page 100: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

100

Skrócona treść tezy

Działania niezbędne dla realizacji tezy [indeksy]

Pozycja Polski

[indeks]

Zmia

na s

yste

mu

war

tośc

i

Zint

egro

wan

e sy

stem

y in

for-

mac

yjno

-kom

unik

acyj

ne

Zast

osow

anie

inst

rum

entó

w

ekon

omic

znyc

h

Wpr

owad

zeni

e no

wyc

h

regu

lacj

i pra

wny

ch

Rozw

ój te

chno

logi

i prz

yja-

znyc

h uż

ytko

wni

kow

i

Refo

rmy

syst

emow

e

Prac

e ba

daw

czo-

rozw

ojow

e

Eduk

acja

spo

łecz

na

Bada

nia

pods

taw

owe

TS19. Zmniejszenie szkodliwego

wpływu projektów inwestycyj-

nych na środowisko

84,41 79,17 89,91 92,77 79,11 82,72 73,46 92,42 47,89 29,64

TS20. Usprawnienie terytorialnej

organizacji kraju74,6 85,96 88,07 93,08 72,69 91,47 62,42 93,71 50,38 33,28

TS21. Rozwój policentrycznej

sieci osadniczej72,3 84,79 87,96 82,67 76,67 77,65 71,2 87,11 53,34 27,18

TS22. Rozwój infrastruktury

transportowej i komunikacyjnej72,21 83,57 91,6 88,62 84,94 79,42 86,48 87,14 61,78 12,55

TS23. Zwiększenie sprawno-

ści i efektywności systemów

transportu osób

65,48 90,78 90,36 78,24 89,1 70,08 85,18 80,08 58,38 22,39

TS24.Infrastruktura transporto-

wa nowej generacji 64,25 90,83 89,67 76,99 88,64 69,58 86,93 77,98 60,51 13,93

Tabela 49. Obszar społeczno-ekonomiczny w Polu Zrównoważony Rozwój Polski

- zestawienie ocen tez pod względem działań niezbędnych dla ich realizacji [2/2]

Page 101: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

101

6.4.2.2. Obszar ekologiczny

CZAS REALIZACJI TEZ

Przewidywany czas realizacji tez należących do obszaru ekologicznego to lata 2017 – 2028 (według

wartości przeciętnych – median). W przypadku dwóch trzecich tez (17 z 26) przypada on na lata 2014 –

2020. Pozostałe tezy (35%) zostaną zrealizowane po roku 2020. W porównaniu z pozostałymi obsza-

rami pola badawczego Zrównoważony Rozwój Polski odsetek tez, których realizacja przewidywana

jest po roku 2020, jest stosunkowo wysoki.

Poniższe tabele prezentują listę tez o najszybszym i najpóźniejszym przewidywanym terminie

realizacji.

Tabela 50. Obszar ekologiczny w Polu Zrównoważony Rozwój Polski

- tezy o najszybszym terminie realizacji

Tabela 51. Obszar ekologiczny w Polu Zrównoważony Rozwój Polski

- tezy o najpóźniejszym terminie realizacji

Obszar ekologiczny – tezy o najszybszym terminie realizacjiCzas realizacji

(mediana)

TE4. Klasyczna energetyka węglowa wykorzystująca technologię pyłową i fl uidalną o zwiększonej efek-

tywności i dyspozycyjności jednostek wytwórczych będzie się rozwijać głównie poprzez podnoszenie

parametrów pary oraz poprawę wykorzystania ciepła odpadowego

2017

TE9. Technologie wykorzystujące biomasę (np. zgazowanie, procesy fermentacyjne) będą dominujące

dla rozproszonego wytwarzania energii elektrycznej i ciepła2017

TE10. Biopaliwa (estry kwasów tłuszczowych roślin oleistych i etanol) będą stanowić nie mniej niż 10%

w produkcji paliw silnikowych2017

TE26. Rozwój nowoczesnych technologii sortowania odpadów komunalnych, w szczególności oddzie-

lania frakcji odpadów niebezpiecznych, zdecydowanie ograniczy straty środowiskowe2017

Obszar ekologiczny – tezy o najpóźniejszym terminie realizacjiCzas realizacji

(mediana)

TE13. Rozwój technologii wysokotemperaturowych reaktorów jądrowych chłodzonych helem umożliwi

ich wykorzystanie do zgazowywania węgla i taniej produkcji wodoru2028

TE14. Nastąpi hybrydyzacja tradycyjnych technologii węglowych wykorzystywanych w energetyce

z technologiami alternatywnymi i jądrowymi 2028

TE20. Organizmy genetycznie zmodyfi kowane GMO w wysokim stopniu będą wykorzystywane w tech-

nologiach ochrony środowiska2025

TE12. Jądrowe bloki energetyczne znajdą zastosowanie w krajowym systemie elektroenergetycznym 2024

TE24. Sekwestracja (wychwyt, transport i magazynowanie) CO2 stanowić będzie istotny sposób zapo-

biegania globalnym zmianom klimatycznym2023

Page 102: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

102

M1 TE1. Efektywne wykorzystanie zasobów dzięki

technologiom rozpoznawania złóż surowców mineralnych

Nigdy20352008 2010 2015 2020 2025 2030

M1 TE2. Niekonwencjonalne

technologie eksploatacji złóż

M1 TE3. Zastosowanie

technologii z wykorzystaniem gazów inertnych

M2 TE4. Rozwój klasycznej

energetyki węglowej

M2 TT5. Obniżenie emisji substancji szkodliwych

dzięki technologiom węglowym nowej generacji

M2 TE6. Technologie poligeneracyjne

jako alternatywa wykorzystania węgla

M3 TE7. Zmniejszenie zużycia energii

dzięki technikom inteligentnego zarządzania energią

M3 TE8. Zmniejszenie

energochłonności

M4 TE9. Technologie

wykorzystujące biomasę

M4 TE10. Biopaliwa

w produkcji paliw silnikowych

M4 TE11. Odpady - źródło

wytwarzania energii i paliw

M5 TE12. Jądrowe bloki

energetyczne

M5 TE13. Technologie

wysokotemperaturowych reaktorów jądrowych

M5 TE14. Hybrydyzacja technologii

węglowych z alternatywnymi i jądrowymi

M6 TE15. Instrumenty

zarządzania jakością środowiska

M7 TE16. Metody oceny

stanu klimatu

M8 TE17. Technologie

podtrzymujące bioróżnorodność

M9 TE18. Nowe systemy

pomiarowe dla celów monitoringu stanu środowiska

M9 TE19. Technologie

kontrolowanego samooczyszczania

M9 TE20. GMO w technologiach

ochrony środowiska

M9 TE21. Metody biologiczne

dla poprawy stanu środowiska

M9 TE22. Technologie kontroli

w środowisku substancji niebezpiecznych

M9 TE23. Redukcja emisji

zanieczyszczeń powietrza

M9 TE24. Sekwestracja CO

M10 TE25. Technologie

niskoodpadowe

M10 TE26. Technologie

sortowania odpadów komunalnych

6,1%

4,9%

3,0%

7,2%

9,9%

4,6%

0,9%

3,7%

3,1%

0,4%

1,2%

6,3%

2,4%

0,7%

0,0%

10,9%

1,4%

0,7%

I kwartyl mediana III kwartyl

1,8%

2,0%

4,0%

1,4%

1,4%

2,0%

2,8%

2,9%

Rysunek 21. Obszar ekologiczny w polu Zrównoważony Rozwój Polski – czas realizacji tez

Page 103: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

103

W opiniach na temat czasu realizacji tez obserwowano różny stopień zgodności. Największy kon-

sensus odnotowano w przypadku następujących tez:

Tabela 52. Obszar ekologiczny w Polu Zrównoważony Rozwój Polski

- tezy o najmniejszym zróżnicowaniu opinii dotyczących czasu realizacji

Największe rozbieżności budził natomiast czas realizacji tez w poniższej tabeli:

Tabela 53. Obszar ekologiczny w Polu Zrównoważony Rozwój Polski

- tezy o największym zróżnicowaniu opinii dotyczących czasu realizacji

Obszar ekologiczny – tezy o najmniejszym

zróżnicowaniu opinii dotyczących czasu realizacji

TE4. Klasyczna energetyka węglowa wykorzystująca technologię pyłową i fl uidalną o zwiększonej efektywności i dys-

pozycyjności jednostek wytwórczych będzie się rozwijać głównie poprzez podnoszenie parametrów pary oraz poprawę

wykorzystania ciepła odpadowego

TE5. Technologie węglowe nowej generacji oparte o spalanie i zgazowanie węgla zapewnią znaczące obniżenie emisji sub-

stancji szkodliwych, w tym także CO2

TE9. Technologie wykorzystujące biomasę (np. zgazowanie, procesy fermentacyjne) będą dominujące dla rozproszonego

wytwarzania energii elektrycznej i ciepła

TE10. Biopaliwa (estry kwasów tłuszczowych roślin oleistych i etanol) będą stanowić nie mniej niż 10% w produkcji paliw

silnikowych

TE15. Zaawansowane instrumenty zarządzania jakością środowiska (ekonomiczne, prawne, edukacyjne i środowiskowe,

np. metod oceny jakości środowiska) umożliwią kompleksową diagnozę i ocenę stanu, prognozę zmian oraz wskazanie

działań na rzecz ochrony środowiska

TE25. Redukcja poziomu wytwarzanych odpadów przemysłowych nastąpi dzięki rozwojowi alternatywnych technologii

niskoodpadowych, ukierunkowanych na sektor małych i średnich przedsiębiorstw

Obszar ekologiczny – tezy o największym

zróżnicowaniu opinii dotyczących czasu realizacji

TE2. Niekonwencjonalne technologie eksploatacji złóż, w tym podziemne zgazowywanie złóż węgla oraz zautomatyzowane

procesy produkcyjne ograniczą obecność człowieka w procesie wydobywania surowców

TE3. Zastosowanie nowych technologii z wykorzystaniem gazów inertnych do stymulacji zaniechanych złóż, w tym szcze-

gólnie ropy i gazu powiększy ich zasoby możliwe do gospodarczego wykorzystania

TE12. Jądrowe bloki energetyczne znajdą zastosowanie w krajowym systemie elektroenergetycznym

TE24. Sekwestracja (wychwyt, transport i magazynowanie) CO2 stanowić będzie istotny sposób zapobiegania globalnym

zmianom klimatycznym

TE20. Organizmy genetycznie zmodyfi kowane (GMO) w wysokim stopniu będą wykorzystywane w technologiach ochrony

środowiska

Page 104: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

104

POZYCJA POLSKI

Pozycja Polski w zakresie tematyki tez obszaru ekologicznego oceniana była najczęściej jako prze-

ciętna lub niska. Wysokie noty przyznawano rzadko – najwyższy ich odsetek to 14%.

Po przeliczeniu wyników dotyczących pozycji Polski na skalę 100-stopniową możliwe było przed-

stawienie ich w postaci listy rankingowej. W sumie ponad połowa tez z obszaru ekologicznego uzyska-

ła pod względem tego aspektu wyniki wyższe niż przeciętne.

Poniższe tabele prezentują wykaz tez, w przypadku których pozycja Polski została oceniona naj-

wyżej i najniżej w obszarze ekologicznym. W przypadku otwierającej ranking tezy TE4 pozycję Polski

oceniono najwyżej w całym polu badawczym Zrównoważony Rozwój Polski (mimo pierwszego miejsca

w rankingu oceny nie są jednak imponujące: 14% - wysoka, 65% - przeciętna, 21% - niska).

Tabela 54. Obszar ekologiczny w Polu Zrównoważony Rozwój Polski

- tezy, pod względem których pozycja Polski jest najwyższa

Tabela 55. Obszar ekologiczny w Polu Zrównoważony Rozwój Polski

- tezy, pod względem których pozycja Polski jest najniższa

Obszar ekologiczny – tezy, pod względem których pozycja Polski jest najwyższaWartość

indeksu

TE4. Klasyczna energetyka węglowa wykorzystująca technologię pyłową i fl uidalną o zwiększonej efek-

tywności i dyspozycyjności jednostek wytwórczych będzie się rozwijać głównie poprzez podnoszenie

parametrów pary oraz poprawę wykorzystania ciepła odpadowego

47

TE5. Technologie węglowe nowej generacji oparte o spalanie i zgazowanie węgla zapewnią znaczące

obniżenie emisji substancji szkodliwych, w tym także CO2

39

TE1. Stosowanie i rozwój technologii oraz metod poszukiwania i rozpoznawania warunków występowa-

nia złóż surowców mineralnych (w tym wody), szczególnie metod geofi zycznych, umożliwi efektywne

wykorzystanie zasobów

38

TE23. Redukcja emisji zanieczyszczeń do powietrza nastąpi głównie dzięki innowacjom w dwóch sekto-

rach: energii i transportu35

Obszar ekologiczny – tezy, pod względem których pozycja Polski jest najniższaWartość

indeksu

TE12. Jądrowe bloki energetyczne znajdą zastosowanie w krajowym systemie elektroenergetycznym 10

TE14. Nastąpi hybrydyzacja tradycyjnych technologii węglowych wykorzystywanych w energetyce

z technologiami alternatywnymi i jądrowymi11

TE13. Rozwój technologii wysokotemperaturowych reaktorów jądrowych chłodzonych helem umożliwi

ich wykorzystanie do zgazowywania węgla i taniej produkcji wodoru12

TE20. Organizmy genetycznie zmodyfi kowane (GMO) w wysokim stopniu będą wykorzystywane w tech-

nologiach ochrony środowiska16

TE11. Odpady będą stanowić istotne uzupełniające źródło wytwarzania energii elektrycznej i paliw 16

Page 105: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

105

ODDZIAŁYWANIE NA ROZWÓJ SPOŁECZNO-GOSPODARCZY

Wpływ realizacji tez na różne aspekty rozwoju społeczno-gospodarczego

Największym benefi cjentem realizacji tez z obszaru ekologicznego będzie polska nauka – niemal

wszystkie tezy będą pobudzać jej rozwój w ponadprzeciętnym stopniu. Realizacja większości tez wy-

jątkowo korzystnie wpływać będzie również na stan środowiska przyrodniczego. Trzecim znaczącym

skutkiem dużej liczby tez z obszaru ekologicznego będzie poprawa stanu zdrowia obywateli.

Silne efekty w postaci wzrostu znaczenia pozycji gospodarczej Polski na arenie międzynarodowej

i poprawy konkurencyjności gospodarki obserwowane są w obszarze ekologicznym rzadziej, w przy-

padku mniej niż połowy tez.

Stosunkowo niewiele tez kojarzono – w ponadprzeciętnym stopniu – ze wzrostem zatrudnienia i po-

prawą jakości życia obywateli.

Ranking tez ze względu na siłę ich oddziaływania

W celu porównania siły pozytywnego oddziaływania poszczególnych tez dla każdej z nich obli-

czono indeks globalnego wpływu. Obliczono go na podstawie indeksów szczegółowych, tj. indeksów

dla uwzględnionych w badaniu aspektów rozwoju społeczno-gospodarczego, przy założeniu różnego

wkładu tych aspektów w globalne pozytywne oddziaływanie tezy. Ilustrują go wagi przedstawione

w poniższej tabeli.

Tabela 56. Obszar ekologiczny w Polu Zrównoważony Rozwój Polski

- Wkład aspektów rozwoju społeczno-gospodarczego w globalne pozytywne oddziaływanie tezy (wagi)

Oddziaływanie tezy – aspekty rozwoju społeczno-gospodarczego

w obszarze ekologicznymWaga

Korzystny wpływ na środowisko przyrodnicze 15

Wzrost zatrudnienia 10

Poprawa stanu zdrowia 15

Poprawa jakości życia obywateli 20

Wzrost konkurencyjności krajowej gospodarki 20

Wzrost znaczenia pozycji gospodarczej Polski na arenie międzynarodowej 10

Rozwój nauki w Polsce 10

Suma wag 100

Page 106: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

106

Wartości obliczonego w ten sposób indeksu globalnego wpływu wahają się dla tez obszaru ekolo-

gicznego od 63 do 88. Zbliżony zakres wyników odnotowano w obszarze społeczno-ekonomicznym

pola Zrównoważony Rozwój Polski, w obszarze technologicznym wyniki były zaś wyższe. Połowa tez

ekologicznych uzyskała wartości globalnego indeksu przekraczające poziom przeciętny.

Listę tez o największym i najmniejszym pozytywnym oddziaływaniu przedstawiają poniższe tabele.

Zajmujące dwa pierwsze miejsca w rankingu tezy TE25 i TE6 należą także do ścisłej czołówki tez o naj-

większym wpływie społeczno-ekonomicznym w całym polu badawczym Zrównoważony Rozwój Polski.

Tabela 57. Obszar ekologiczny w Polu Zrównoważony Rozwój Polski

- 5 tez o największym pozytywnym oddziaływaniu

Tabela 58. Obszar ekologiczny w Polu Zrównoważony Rozwój Polski

- 5 tez o najmniejszym pozytywnym oddziaływaniu

Obszar ekologiczny – 5 tez o największym pozytywnym oddziaływaniuWartość

indeksu

TE25. Redukcja poziomu wytwarzanych odpadów przemysłowych nastąpi dzięki rozwojowi alternatyw-

nych technologii niskoodpadowych, ukierunkowanych na sektor małych i średnich przedsiębiorstw87,88

TE6. Technologie poligeneracyjne wykazujące wysoką efektywność energetyczną oraz bliską zeru emisję

substancji szkodliwych, w tym CO2, dzięki między innymi równoczesnemu wytwarzaniu kilku produktów

energetycznych (elektryczność, ciepło, chłód) i technologicznych (chemikalia) będą atrakcyjną alternaty-

wą wykorzystania węgla

87,26

TE14. Nastąpi hybrydyzacja tradycyjnych technologii węglowych wykorzystywanych w energetyce z

technologiami alternatywnymi i jądrowymi85,71

TE23. Redukcja emisji zanieczyszczeń do powietrza nastąpi głównie dzięki innowacjom w dwóch sekto-

rach: energii i transportu85,05

TE7. Techniki „inteligentnego” zarządzania energią optymalizujące rozdział obciążeń, wykorzystanie

sprzyjających warunków otoczenia (środowiska naturalnego), integrację procesów technologicznych,

przesył i dystrybucję przyczynią się do istotnego zmniejszenia zużycia energii

84,98

Obszar ekologiczny – 5 tez o najmniejszym pozytywnym oddziaływaniuWartość

indeksu

TE20. Organizmy genetycznie zmodyfi kowane (GMO) w wysokim stopniu będą wykorzystywane w tech-

nologiach ochrony środowiska62,55

TE10. Biopaliwa (estry kwasów tłuszczowych roślin oleistych i etanol) będą stanowić nie mniej niż 10%

w produkcji paliw silnikowych69,88

TE3. Zastosowanie nowych technologii z wykorzystaniem gazów inertnych do stymulacji zaniechanych

złóż, w tym szczególnie ropy i gazu powiększy ich zasoby możliwe do gospodarczego wykorzystania70,78

TE4. Klasyczna energetyka węglowa wykorzystująca technologię pyłową i fl uidalną o zwiększonej efek-

tywności i dyspozycyjności jednostek wytwórczych będzie się rozwijać głównie poprzez podnoszenie

parametrów pary oraz poprawę wykorzystania ciepła odpadowego

71,11

TE16. Wyniki badań w zakresie prognozowania zmian warunków klimatycznych w Europie, w tym

w Polsce umożliwią wypracowanie metod dostosowania społeczeństwa, gospodarki i środowiska do

tych zmian

72,45

Page 107: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

107

ODDZIAŁYWANIE NA ROZWÓJ SPOŁECZNO-GOSPODARCZY

Wpływ na poprawę jakości życia obywateli

Poprawa jakości życia to jeden z kluczowych aspektów globalnego oddziaływania tezy. Poniższe ta-

bele przedstawiają listę tez wywierających największy wpływ na ten aspekt oraz listę tez o wpływie rela-

tywnie najmniejszym. Ogólnie rzecz biorąc tezy z obszaru ekologicznego wpływają na ten aspekt dość

słabo – jedynie 6 spośród 26 tez spowoduje wzrost jakości życia w stopniu większym niż przeciętny.

Tabela 59. Obszar ekologiczny w Polu Zrównoważony Rozwój Polski

- 5 tez o największym wpływie na poprawę jakości życia obywateli

Tabela 60. Obszar ekologiczny w Polu Zrównoważony Rozwój Polski

- 5 tez o najmniejszym wpływie na poprawę jakości życia obywateli

Obszar ekologiczny – 5 tez o największym wpływie na poprawę jakości życia obywateliWartość

indeksu

TE23. Redukcja emisji zanieczyszczeń do powietrza nastąpi głównie dzięki innowacjom w dwóch sekto-

rach: energii i transportu93

TE22. Zagrożenie dla zdrowia ludzi i ekosystemów zmniejszy się istotnie w wyniku rozwoju technologii

kontroli rozprzestrzeniania i ograniczania występowania w środowisku substancji uznanych za szczegól-

nie niebezpieczne

92

TE26. Rozwój nowoczesnych technologii sortowania odpadów komunalnych, w szczególności oddzie-

lania frakcji odpadów niebezpiecznych, zdecydowanie ograniczy straty środowiskowe91

TE15. Zaawansowane instrumenty zarządzania jakością środowiska (ekonomiczne, prawne, edukacyj-

ne i środowiskowe, np. metody oceny jakości środowiska) umożliwią kompleksową diagnozę i ocenę

stanu, prognozę zmian oraz wskazanie działań na rzecz ochrony środowiska

89

TE25. Redukcja poziomu wytwarzanych odpadów przemysłowych nastąpi dzięki rozwojowi alternatyw-

nych technologii niskoodpadowych, ukierunkowanych na sektor małych i średnich przedsiębiorstw89

Obszar ekologiczny – 5 tez o najmniejszym wpływie na poprawę jakości życia obywateliWartość

indeksu

TE20. Organizmy genetycznie zmodyfi kowane (GMO) w wysokim stopniu będą wykorzystywane w tech-

nologiach ochrony środowiska61

TE10. Biopaliwa (estry kwasów tłuszczowych roślin oleistych i etanol) będą stanowić nie mniej niż 10%

w produkcji paliw silnikowych62

TE3. Zastosowanie nowych technologii z wykorzystaniem gazów inertnych do stymulacji zaniechanych

złóż, w tym szczególnie ropy i gazu powiększy ich zasoby możliwe do gospodarczego wykorzystania66

TE24. Sekwestracja (wychwyt, transport i magazynowanie) CO2 stanowić będzie istotny sposób zapobie-

gania globalnym zmianom klimatycznym74

TE2. Niekonwencjonalne technologie eksploatacji złóż, w tym podziemne zgazowywanie złóż węgla

oraz zautomatyzowane procesy produkcyjne ograniczą obecność człowieka w procesie wydobywania

surowców

75

Page 108: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

108

Wpływ na wzrost konkurencyjności polskiej gospodarki

Wpływ na wzrost konkurencyjności polskiej gospodarki to drugi istotny aspekt oddziaływania tez. Rów-

nież w tym przypadku w obszarze ekologicznym nie obserwujemy spektakularnych efektów. W ponad-

przeciętnym stopniu na konkurencyjność polskiej gospodarki wpływa bowiem tylko około jednej czwar-

tej tez.

Poniższe tabele przedstawiają wykaz tez ocenionych pod względem wpływu na konkurencyjność

polskiej gospodarki najwyżej i najniżej w analizowanym obszarze. Wśród najwyżej ocenionych tez zna-

lazły się wszystkie tezy związane z rozwojem technologii energetyki jądrowej.

Tabela 61. Obszar ekologiczny w Polu Zrównoważony Rozwój Polski

- 5 tez o największym wpływie na wzrost konkurencyjności polskiej gospodarki

Tabela 62. Obszar ekologiczny w Polu Zrównoważony Rozwój Polski

- 5 tez o najmniejszym wpływie na wzrost konkurencyjności polskiej gospodarki

Obszar ekologiczny – 5 tez o największym wpływie na wzrost konkurencyjności

polskiej gospodarki

Wartość

indeksu

TE12. Jądrowe bloki energetyczne znajdą zastosowanie w krajowym systemie elektroenergetycznym 92

TE13. Rozwój technologii wysokotemperaturowych reaktorów jądrowych chłodzonych helem umożliwi

ich wykorzystanie do zgazowywania węgla i taniej produkcji wodoru91

TE7. Techniki „inteligentnego” zarządzania energią optymalizujące rozdział obciążeń, wykorzystanie

sprzyjających warunków otoczenia (środowiska naturalnego), integrację procesów technologicznych,

przesył i dystrybucję przyczynią się do istotnego zmniejszenia zużycia energii

91

TE14. Nastąpi hybrydyzacja tradycyjnych technologii węglowych wykorzystywanych w energetyce

z technologiami alternatywnymi i jądrowymi91

TE25. Redukcja poziomu wytwarzanych odpadów przemysłowych nastąpi dzięki rozwojowi alternatyw-

nych technologii niskoodpadowych, ukierunkowanych na sektor małych i średnich przedsiębiorstw88

Obszar ekologiczny – 5 tez o najmniejszym wpływie na wzrost konkurencyjności

polskiej gospodarki

Wartość

indeksu

TE17. Rozwój technologii ochrony i rewitalizacji ekosystemów lądowych i wodnych (w tym morskich)

przyczyni się do podtrzymania bioróżnorodności60

TE24. Sekwestracja (wychwyt, transport i magazynowanie) CO2 stanowić będzie istotny sposób zapo-

biegania globalnym zmianom klimatycznym60

TE16. Wyniki badań w zakresie prognozowania zmian warunków klimatycznych w Europie, w tym

w Polsce umożliwią wypracowanie metod dostosowania społeczeństwa, gospodarki i środowiska do

tych zmian

62

TE19. W ochronie środowiska coraz większą rolę odgrywać będą technologie kontrolowanego (stały

monitoring stanu środowiska, ingerencja techniczna w razie zagrożenia któregoś z komponentów środo-

wiska) samooczyszczania (natural attenuation)

70

TE22. Zagrożenie dla zdrowia ludzi i ekosystemów zmniejszy się istotnie w wyniku rozwoju technologii

kontroli rozprzestrzeniania i ograniczania występowania w środowisku substancji uznanych za szczegól-

nie niebezpieczne

70

Page 109: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

109

Rysunek 22. Obszar ekologiczny w polu Zrównoważony Rozwój Polski – oddziaływanie tez na wzrost

konkurencyjności krajowej gospodarki vs. poprawę jakości życia obywateli

* objaśnienia skrótów tez znajdują się w tabeli 4.

Wzr

ost k

onku

renc

yjno

ści k

rajo

wej

gos

poda

rki

Poprawa jakości życia obywateli

I Ćwiartka - ponadprzeciętny pozytywny wpływ na wzrost konkurencyjności krajowej gospodarki i słabszy relatywnie wpływ na poprawę jakości życia obywateli

IV Ćwiartka - ponadprzeciętny wpływ na wzrost konkurencyjności krajowej gospodarki i poprawę jakości życia obywateli

II Ćwiartka - relatywnie słabszy wpływ na wzrost konkurencyjności krajowej gospodarki i poprawę jakości życia obywateli

III Ćwiartka - relatywnie słabszy wpływ na wzrost konkurencyjności krajowej gospodarki

Ponadprzeciętny wpływ na poprawę jakości życia obywateli

TE7

TE12

TE13

TE25

TE6

TE23TE26

TE15

TE8

TE1

TE5

TE22

TE11

TE20

TE14

TE10

TE24

TE3

TE4

TE16

TE17

TE9

TE19

TE21

TE2

TE18

55

60

65

70

75

80

85

90

95

58 63 68 73 78 83 88 93

Page 110: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

110

CZYNNIKI SPRZYJAJĄCE I BARIERY REALIZACJI TEZ

Realizacji tez reprezentujących obszar ekologiczny pola Zrównoważony Rozwój Polski w wysokim

stopniu sprzyjać będą potencjał naukowy, kompetencje ludzi i możliwości techniczne. Duże nadzieje

wiązane ze sprzyjającym wpływem tych czynników dotyczą także pozostałych obszarów pola badaw-

czego.

Akceptacja społeczna będzie odgrywała różną rolę w zależności od tematyki tezy. W przypadku

niektórych tez, na przykład większości tych związanych z rozwojem technologii ochrony środowiska

i technologii mało- i bezodpadowych, będzie działała wyraźnie sprzyjająco. W innych przypadkach na-

leży się liczyć z silnym (największym w całym polu Zrównoważony Rozwój Polski) defi cytem społecz-

nego poparcia – dotyczy to zwłaszcza rozwoju technologii energetyki jądrowej i wykorzystania rozwoju

GMO w technologiach ochrony środowiska.

Barierami w realizacji tez będą interesy grupowe oraz koszty realizacji. Zwykle działać one będą ne-

gatywnie w większym stopniu niż przeciętny. Negatywny wpływ przypisywano także przyzwyczajeniom

i tradycji. Wpływ obowiązujących regulacji prawnych zazwyczaj oceniano ambiwalentnie z tendencją

jednak ku ocenom negatywnym.

Tabela 63. Obszar ekologiczny w Polu Zrównoważony Rozwój Polski

- Siła i kierunek wpływu poszczególnych czynników na realizację tez

DZIAŁANIA NIEZBĘDNE DLA REALIZACJI TEZ

Podstawowym warunkiem realizacji tez reprezentujących obszar ekologiczny będą badania pod-

stawowe i prace badawczo-rozwojowe – niemal wszystkie tezy wymagają ich w ponadprzeciętnym

stopniu. Znaczenie badań podstawowych jest w obszarze ekologicznym szczególnie wysokie, wyższe

niż w pozostałych obszarach pola Zrównoważony Rozwój Polski.

W przypadku ponad połowy tez konieczne – w stopniu ponadprzeciętnym - będą także edukacja

społeczna, nowe regulacje prawne oraz rozwój technologii przyjaznych użytkownikowi.

Najrzadziej dla realizacji tez niezbędne będą zmiana systemu wartości, reformy systemowe i uspra-

wnienie procesu transferu technologii. Działań tych wymagać będzie – w stopniu wyższym niż prze-

ciętny - około jedna czwarta tez.

CzynnikiSiła i kierunek

wpływu

Akceptacja społeczna + -

Interesy grupowe - -

Kompetencje ludzi + +

Koszty realizacji - -

Możliwości techniczne + +

Obowiązujące regulacje prawne + -

Potencjał naukowy + +

Przyzwyczajenia i tradycja -

Page 111: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

111

ZESTAWIENIE OCEN TEZ

Tabele w dalszej części raportu prezentują zestawienie wszystkich ocen dla tez z analizowanego

obszaru:

• Czas realizacji tezy – wartość średnia (mediana) i różnica między 1-szym a 3-cim kwartylem;

• Wpływ realizacji tezy [indeksy dla poszczególnych aspektów];

• Czynniki sprzyjające i bariery realizacji tezy [indeksy dla poszczególnych czynników];

• Działania niezbędne dla realizacji tezy [indeksy dla poszczególnych działań];

• Pozycja Polski w zakresie tematyki tezy [w postaci indeksu].

Oceny wyrażone w postaci indeksów odniesiono do przeciętnego poziomu tych indeksów (media-

ny) oraz 1-szego i 3-ciego kwartyla (obliczonych wśród wszystkich tez z pól Zrównoważony Rozwój

Polski i Bezpieczeństwo). W efekcie każdą ocenę wyrażoną w postaci indeksów uznano za niską, ra-

czej niską, raczej wysoką lub wysoką, co w tabelach zaznaczono następującymi kolorami:

Raczej wysoka WysokaRaczej niskaNiska

2-gi kwartylmediana

Wartośćmin.

Wartośćmax.3-ci kwartyl1-szy kwartyl

Page 112: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

112

Skrócona treść tezy

Czas

realizacji

tezy

Oddziaływanie tezy [indeksy]

War

tość

śre

dnia

(med

iana

)

Odle

głoś

ć m

iędz

y 1-

szym

a 3

-cim

kwar

tyle

m

Glob

alny

wpł

yw

Wzr

ost z

nacz

enia

poz

ycji

gosp

odar

czej

Pols

ki n

a ar

enie

mię

dzyn

arod

owej

Wzr

ost z

atru

dnie

nia

Wzr

ost k

onku

renc

yjno

ści k

rajo

wej

gosp

odar

ki

Rozw

ój n

auki

w P

olsc

e

Popr

awa

stan

u zd

row

ia

Popr

awa

jako

ści ż

ycia

oby

wat

eli

Korz

ystn

y w

pływ

na

środ

owis

ko

przy

rodn

icze

TE1. Efektywne wykorzystanie zasobów

dzięki technologiom rozpoznawania złóż

surowców mineralnych

2018 5 79,85 80,78 62,42 85,24 91,96 68,53 80,19 86,45

TE2. Niekonwencjonalne technologie

eksploatacji złóż 2022 15 76,04 82,46 31,61 84,64 89,89 75,19 74,62 83,39

TE3. Zastosowanie technologii z wykorzy-

staniem gazów inertnych 2021 14 70,78 77,2 56,04 82,63 91,25 50,66 66,38 72,85

TE4. Rozwój klasycznej energetyki

węglowej 2017 6 71,11 65,24 35,54 73,72 76,15 73,83 75 83,99

TE5. Obniżenie emisji substancji szko-

dliwych dzięki technologiom węglowym

nowej generacji

2018 5 80,59 74,41 42,34 80,51 89,63 86,45 83,43 94,66

TE6. Technologie poligeneracyjne jako

alternatywa wykorzystania węgla 2021 14 87,26 85,07 63,87 87,5 93,92 89,72 86,97 97,47

TE7. Zmniejszenie zużycia energii dzięki

technikom inteligentnego zarządzania

energią

2019 10 84,98 82,66 49,07 91,07 88,91 84,73 87,32 96,85

TE8. Zmniejszenie energochłonności

2019 10 80,47 72,98 50,39 80,27 86,3 79,92 85,74 95,39

TE9. Technologie wykorzystujące biomasę

2017 5 77,87 69,02 68,83 77,45 84,34 74,66 77,79 89,38

TE10. Biopaliwa w produkcji paliw

silnikowych 2017 5 69,88 63,86 67,96 72,1 79,76 67,8 62,26 77,84

TE11. Odpady – źródło wytwarzania

energii i paliw 2020 13 81,62 73,76 71,84 80,97 85,67 80,21 81,28 93,38

TE12. Jądrowe bloki energetyczne

2024 14 83,2 89,1 52,33 91,85 92,46 75,6 83,46 89,42

TE13. Technologie wysokotemperaturo-

wych reaktorów jądrowych 2028 13 84,85 87,78 62,35 91,11 95,28 78,31 83,62 90,8

Tabela 64. Obszar ekologiczny w Polu Zrównoważony Rozwój Polski

- zestawienie ocen tez pod względem ich oddziaływania na rozwój społeczno-gospodarczy [1/2]

Page 113: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

113

Skrócona treść tezy

Czas

realizacji

tezy

Oddziaływanie tezy [indeksy]

War

tość

śre

dnia

(med

iana

)

Odle

głoś

ć m

iędz

y 1-

szym

a 3

-cim

kwar

tyle

m

Glob

alny

wpł

yw

Wzr

ost z

nacz

enia

poz

ycji

gosp

odar

czej

Pols

ki n

a ar

enie

mię

dzyn

arod

owej

Wzr

ost z

atru

dnie

nia

Wzr

ost k

onku

renc

yjno

ści k

rajo

wej

gosp

odar

ki

Rozw

ój n

auki

w P

olsc

e

Popr

awa

stan

u zd

row

ia

Popr

awa

jako

ści ż

ycia

oby

wat

eli

Korz

ystn

y w

pływ

na

środ

owis

ko p

rzy-

rodn

icze

TE14. Hybrydyzacja technologii węglo-

wych z alternatywnymi i jądrowymi 2028 13 85,71 87,38 63,27 90,89 94,04 82,75 83,49 92,99

TE15. Instrumenty zarządzania jakością

środowiska 2018 5 83,9 78,68 60,26 77,61 92,47 86,89 88,75 96,35

TE16. Metody oceny stanu klimatu

2020 13 72,45 69,62 46,36 62,42 91,07 71,89 77,41 86,66

TE17. Technologie podtrzymujące bioróż-

norodność 2019 11 79,06 71,44 59,17 59,98 93,16 84,43 86,36 98,34

TE18. Nowe systemy pomiarowe dla

celów monitoringu stanu środowiska 2018 6 82,59 75,3 63,04 74,08 92,83 86,51 85,83 96,73

TE19. Technologie kontrolowanego samo-

oczyszczania 2021 13 80,92 71,66 56,49 69,81 92,98 87,53 86,06 96,68

TE20. GMO w technologiach ochrony

środowiska 2025 15 62,55 63,42 42,86 71,22 91,78 50,35 60,79 58,61

TE21. Metody biologiczne dla poprawy

stanu środowiska 2019 12 80,3 71,5 52,74 73,35 94,21 85,94 83,65 94,44

TE22. Technologie kontroli w środowisku

substancji niebezpiecznych 2019 10 83,09 73,16 48,28 70,44 92,3 95,94 92,08 98,78

TE23. Redukcja emisji zanieczyszczeń

powietrza 2019 10 85,05 78 46,51 77,96 91,76 95,56 93,41 98,79

TE24. Sekwestracja CO2

2023 14 72,47 67,98 52,3 60,08 87,36 78,54 73,87 87,57

TE25. Technologie niskoodpadowe

2018 11 87,88 83,05 70,24 87,59 91,58 89,17 88,55 98,59

TE26. Technologie sortowania odpadów

komunalnych 2017 6 84,68 75,56 68,42 76,77 79,81 92,89 90,94 98,82

Tabela 64. Obszar ekologiczny w Polu Zrównoważony Rozwój Polski

- zestawienie ocen tez pod względem ich oddziaływania na rozwój społeczno-gospodarczy [2/2]

Page 114: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

114

Skrócona treść tezy

Czynniki sprzyjające i bariery realizacji tezy [indeksy]

Przy

zwyc

zaje

nia

i

trady

cja

Pote

ncja

ł nau

kow

y

Obow

iazu

jące

regu

lacj

e pr

awne

Moż

liwoś

ci te

ch-

nicz

ne

Kosz

ty re

aliz

acji

Kom

pete

ncje

ludz

i

Inte

resy

gru

pow

e

Akce

ptac

ja s

po-

łecz

na

TE1. Efektywne wykorzystanie zasobów dzięki technologiom

rozpoznawania złóż surowców mineralnych38,36 95,27 49,82 82,98 34,19 93,9 30,61 64,45

TE2. Niekonwencjonalne technologie eksploatacji złóż 30,08 93,32 44,33 81,9 24,46 91,9 26,49 58,86

TE3. Zastosowanie technologii z wykorzystaniem gazów inertnych 44,58 92,5 50,3 78,87 27,5 91 38,19 62,36

TE4. Rozwój klasycznej energetyki węglowej 47,11 92,86 56,35 82,14 32,65 91,43 41,46 68,22

TE5. Obniżenie emisji substancji szkodliwych dzięki technologiom

węglowym nowej generacji41,92 93,65 52,19 80,69 25,72 91,3 36,56 71,45

TE6. Technologie poligeneracyjne jako alternatywa wykorzystania

węgla39,04 94,22 46,88 77,41 21,3 91,78 34,68 74,63

TE7. Zmniejszenie zużycia energii dzięki technikom inteligentnego

zarządzania energią36,24 93,92 38,51 81,64 27,59 92,08 33,8 74,07

TE8. Zmniejszenie energochłonności 33,07 92,14 35,54 78,99 22,24 89,21 33,05 77,91

TE9. Technologie wykorzystujące biomasę 35,24 91,54 46,15 84,91 34,57 88,89 35,71 74,37

TE10. Biopaliwa w produkcji paliw silnikowych 30,93 90,63 44,86 81,98 35,67 88,25 33,58 65,17

TE11. Odpady – źródło wytwarzania energii i paliw 29,11 91,73 44,82 81,13 32,87 88,51 35,99 66,78

TE12. Jądrowe bloki energetyczne 10,48 90,22 35,74 72,28 18,28 85,77 18,5 25

TE13. Technologie wysokotemperaturowych reaktorów jądrowych 13,79 89,56 35,8 69,44 21,31 85,44 23,19 36,81

TE14. Hybrydyzacja technologii węglowych z alternatywnymi i

jądrowymi20,91 90,05 35,57 75,7 18,16 88,07 26,03 42,14

TE15. Instrumenty zarządzania jakością środowiska 35,98 95,21 49,87 81,97 33,01 92,13 28,59 77,64

TE16. Metody oceny stanu klimatu 42,07 94,15 50,16 79,75 36,11 91,08 38,13 75,99

TE17. Technologie podtrzymujące bioróżnorodność 36,84 95,8 46,55 79,18 26 91,34 24,28 77,26

TE18. Nowe systemy pomiarowe dla celów monitoringu stanu

środowiska38,22 95,31 50,69 82,17 28,29 92,01 31,82 75

TE19. Technologie kontrolowanego samooczyszczania 40,67 95,08 49,44 81,1 30,67 91,69 33,36 73,71

TE20. GMO w technologiach ochrony środowiska 12,67 90,93 29,69 78,25 37,91 85,87 29,66 26,97

TE21. Metody biologiczne dla poprawy stanu środowiska 38,99 94,74 49,57 82,83 38,72 91,18 35,07 71,84

TE22. Technologie kontroli w środowisku substancji niebezpiecz-

nych43,75 94,84 53,52 80,39 29,19 90,69 33,82 82,44

TE23. Redukcja emisji zanieczyszczeń powietrza 40,7 93,95 54,46 80,27 25,92 89,6 30,03 81,34

TE24. Sekwestracja CO2 36,9 90,81 54,71 73,63 24,19 87,72 32,59 73,87

TE25. Technologie niskoodpadowe 35,99 93,95 47,51 81,72 29,58 93,26 33,4 78,17

TE26. Technologie sortowania odpadów komunalnych 29,5 90,05 54,91 81,44 25,36 90,34 37,35 79,36

Tabela 65. Obszar ekologiczny w Polu Zrównoważony Rozwój Polski

- zestawienie ocen tez pod względem czynników sprzyjających i barier

Page 115: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

115

Skrócona treść tezy

Działania niezbędne dla realizacji tezy [indeksy]

Pozycja

Polski

[indeks]

Zmia

na s

yste

mu

war

tośc

i

Zint

egro

wan

e sy

stem

y in

-

form

acyj

no-k

omun

ikac

yjne

Zast

osow

anie

inst

rum

en-

tów

eko

nom

iczn

ych

Wpr

owad

zeni

e no

wyc

h

regu

lacj

i pra

wny

ch

Uspr

awni

enie

pro

cesu

trans

feru

tech

nolo

gii

Rozw

ój te

chno

logi

i prz

yja-

znyc

h uż

ytko

wni

kow

i

Refo

rmy

syst

emow

e

Prac

e ba

daw

czo-

rozw

o-

jow

e

Eduk

acja

spo

łecz

na

Bada

nia

pods

taw

owe

TE1. Efektywne wykorzysta-

nie zasobów dzięki techno-

logiom rozpoznawania złóż

surowców mineralnych

62,17 80,93 87,58 75,31 91,42 81,41 57,99 95,91 79,97 80,8 37,72

TE2. Niekonwencjonalne

technologie eksploatacji złóż 69,89 76,67 87,32 83,63 92,07 85,25 64,81 97,62 82,69 83,62 29,39

TE3. Zastosowanie technolo-

gii z wykorzystaniem gazów

inertnych60,67 74,73 86,44 79,52 89,84 78,68 50,85 96,25 76,6 82,99 25,5

TE4. Rozwój klasycznej

energetyki węglowej 59,72 71,8 86,87 68,94 89,39 81,95 56,88 91,25 73,43 69,11 46,79

TE5. Obniżenie emisji

substancji szkodliwych dzięki

technologiom węglowym

nowej generacji

66,3 72,31 89,66 78,59 90,59 84,91 60,19 94,89 83,72 79,07 38,95

TE6. Technologie polige-

neracyjne jako alternatywa

wykorzystania węgla68,99 77,46 89,73 81,96 93,79 87,23 67,83 98,13 85,96 86,05 24,83

TE7. Zmniejszenie zużycia

energii dzięki technikom

inteligentnego zarządzania

energią

70,04 86,69 90,45 84,89 92,27 88,49 73,32 95,66 84,82 70,25 26,39

TE8. Zmniejszenie energo-

chłonności 72,01 75,19 90,89 84,77 89,96 91,11 66,67 94,6 88,93 67,86 24,47

TE9. Technologie wykorzy-

stujące biomasę 74,03 70,68 91,67 87,44 90,66 88,54 70,48 93,03 91,42 70,33 26,16

TE10. Biopaliwa w produkcji

paliw silnikowych 73,27 62,65 90,59 86,71 87,19 82,02 70,75 90,74 87,74 67,26 32,2

TE11. Odpady – źródło wy-

twarzania energii i paliw 79,99 72,13 90,09 88,62 89,41 87,88 74,8 93,13 92,79 73,13 15,93

TE12. Jądrowe bloki ener-

getyczne 89,66 82,06 87,13 89,89 91,12 76,98 71,95 93,93 97,1 74,27 9,78

TE13. Technologie wysoko-

temperaturowych reaktorów

jądrowych85,63 79,76 92,58 92,33 94,23 81,63 73,77 98,35 96,7 90,83 11,54

Tabela 66. Obszar ekologiczny w Polu Zrównoważony Rozwój Polski

- zestawienie ocen tez pod względem działań niezbędnych dla ich realizacji [1/2]

Page 116: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

116

Skrócona treść tezy

Działania niezbędne dla realizacji tezy [indeksy]

Pozycja

Polski

[indeks]

Zmia

na s

yste

mu

war

tośc

i

Zint

egro

wan

e sy

stem

y in

-

form

acyj

no-k

omun

ikac

yjne

Zast

osow

anie

inst

rum

en-

tów

eko

nom

iczn

ych

Wpr

owad

zeni

e no

wyc

h

regu

lacj

i pra

wny

ch

Uspr

awni

enie

pro

cesu

trans

feru

tech

nolo

gii

Rozw

ój te

chno

logi

i prz

yja-

znyc

h uż

ytko

wni

kow

i

Refo

rmy

syst

emow

e

Prac

e ba

daw

czo-

rozw

o-

jow

e

Eduk

acja

spo

łecz

na

Bada

nia

pods

taw

owe

TE14. Hybrydyzacja techno-

logii węglowych z alterna-

tywnymi i jądrowymi84,07 82,83 93,81 90,29 93,81 87,01 73,72 97,71 96,56 87,27 11,01

TE15. Instrumenty zarządza-

nia jakością środowiska 81,7 89,34 90,01 90,05 88,17 86,44 77,45 94,53 94,34 75,47 32,65

TE16. Metody oceny stanu

klimatu 78,74 87,57 83,05 81,29 85,14 82,28 72,26 95,08 93,65 88,11 28,68

TE17. Technologie podtrzy-

mujące bioróżnorodność 83,86 80,87 91,79 88 85,45 84,05 73,55 96,14 96,33 85,35 31,82

TE18. Nowe systemy pomia-

rowe dla celów monitoringu

stanu środowiska76 89,35 88,73 84,68 91,52 88,22 70,5 95,46 89,08 78,18 32,87

TE19. Technologie kontrolo-

wanego samooczyszczania 74,81 88,37 88,4 85,42 89,94 87,74 73,24 95,72 90,74 82,81 21,82

TE20. GMO w technologiach

ochrony środowiska 90,06 80,88 85,04 93,53 91,4 83,74 79,72 97,3 96,92 91,29 15,75

TE21. Metody biologiczne dla

poprawy stanu środowiska 73,68 79,58 86,65 84,85 91,04 86,43 67,18 97,15 91,14 88,25 31,08

TE22. Technologie kontroli

w środowisku substancji

niebezpiecznych74,88 87,05 89,24 86,89 90,06 88,64 71,71 95,18 90,65 82,31 33,33

TE23. Redukcja emisji zanie-

czyszczeń powietrza 77,75 85,59 93,37 88,68 91,69 89,35 76,32 95,68 90,17 78,61 34,71

TE24. Sekwestracja CO2

77,99 83,63 92,39 90,21 90,5 88,24 78,41 95,25 88,19 83,43 21,01

TE25. Technologie niskood-

padowe 79,32 82,78 91,96 86,81 92,95 91,03 75,1 94,66 92,59 75,9 24,91

TE26. Technologie sortowa-

nia odpadów komunalnych 81,49 79,24 91,41 83,97 88,53 87,63 71,15 86,53 94,61 57,82 22,82

Tabela 66. Obszar ekologiczny w Polu Zrównoważony Rozwój Polski

- zestawienie ocen tez pod względem działań niezbędnych dla ich realizacji [2/2]

Page 117: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

117

6.4.2.3. Obszar technologiczny

CZAS REALIZACJI TEZ

Podawane czasy realizacji tez z obszaru technologicznego (wartości przeciętne, czyli mediany) za-

wierają się w przedziale do 2018 do 2023 roku. W przypadku większości tez (21 z 27) czas realizacji

mieści się w przedziale lat 2014-2020. Realizacja pozostałych tez (6 z 27) przewidywana jest po roku

2020. Tabele poniżej przedstawiają wykaz tez o najszybszym i najpóźniejszym przewidywanym termi-

nie realizacji.

Tabela 67. Obszar technologiczny w Polu Zrównoważony Rozwój Polski

- tezy o najszybszym terminie realizacji

Obszar technologiczny – tezy o najszybszym terminie realizacjiCzas realizacji

(mediana)

TT2. Cienkie warstwy funkcjonalne oraz technologie ich depozycji (metodami plazmowymi, elektrono-

wiązkowymi, laserowymi itp.) stworzą bazę technologiczną dla wytwarzania czujników oraz niskotarcio-

wych skojarzeń ciernych w wymiarze mikro- i nanometrycznym

2018

TT4. Nowe biomateriały oraz powierzchniowa modyfi kacja istniejących, zapewnią wzrost biokompaty-

bilności i tolerancję układu immunologicznego pacjenta, poprawiając jego komfort życia2018

TT6. Rozwój urządzeń plazmochemicznych i czystych technologii w inżynierii powierzchni umożliwi

uszlachetnianie produktów pozwalające na osiągnięcie wysokiej trwałości, niezawodności i walorów

estetycznych maszyn i urządzeń technicznych

2018

TT8. Nowe materiały o wysokim ilorazie wytrzymałości do gęstości (np. monokryształy, kompozyty) oraz

warstwy niskotarciowe i żaroodporne nowej generacji pozwolą obniżyć zużycie paliwa i emisję spalin w

transporcie i przemyśle

2018

TT11. Zaawansowane rozwiązania techniczne i systemy zarządzania transportem pasażerskim na ob-

szarach zurbanizowanych zapewnią racjonalizację korzystania z różnych jego form2018

TT21. Inteligentne systemy monitoringu w budownictwie z uwzględnieniem czynników klimatycznych i

eksploatacyjnych przyczynią się do efektywnego i bezpiecznego użytkowania obiektów budowlanych2018

TT22. Integracja zaawansowanych rozwiązań z zakresu technologii materiałów budowlanych, systemów

pomiarowo-regulacyjnych i komputerowych systemów sterowania spowoduje obniżenie zużycia energii

i mediów w obiektach budowlanych przy jednoczesnym podwyższeniu komfortu użytkowania

2018

TT23. Rozwój wysokospecjalizowanych urządzeń i narzędzi dla automatycznej i precyzyjnej obróbki

elementów i podzespołów umożliwi automatyzację procesów technologicznych, podwyższy ich jakość i

efektywność

2018

TT24. Rozwój urządzeń i technik pomiarowych, wykorzystujących zintegrowane technologie lasero-

wo-wizyjne, sensorykę, sztuczną inteligencję i automatyzację procesów technologicznych umożliwią

precyzyjne i zdalne monitorowanie produkcji, zarówno w skali jednostkowej jak i produkcji masowej

2018

TT27. Nowe metody transformacji wiedzy, transferu technologii i komercjalizacji rozwiązań naukowo-

badawczych będą miały kluczowe znaczenie dla podniesienia efektywności gospodarki2018

Page 118: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

118

Obszar technologiczny – tezy o najpóźniejszym terminie realizacjiCzas realizacji

(mediana)

TT13. System pociągów pasażerskich dużej prędkości zapewni trwałą jakościową zmianę w dostępie

społeczeństwa do masowych usług przewozowych w krajowym i międzynarodowym ruchu na duże od-

ległości

2023

TT12. Pojazdy energiooszczędne i niekonwencjonalne przyczynią się do zmniejszenia zużycia nieodna-

wialnych źródeł energii oraz ograniczenia uciążliwości dla środowiska2022

TT9. Opracowanie nowych materiałów dla technologii ogniw paliwowych i energetyki wodorowej przy-

czyni się do rozwoju alternatywnych źródeł energii, zwłaszcza przeznaczonych dla transportu, poprawia-

jąc bezpieczeństwo energetyczne i ochronę środowiska

2021

TT15. Infrastruktura transportowa nowej generacji i nowoczesne środki zarządzania transportem osób

zapewnią zrównoważony rozwój systemów transportu pasażerskiego2021

TT18. Integracja technologii wykorzystujących węgiel, surowce ropopochodne, biomasę oraz odpady

komunalne i inne surowce alternatywne w technologie hybrydowe stworzy podstawy wytwórcze dla pro-

dukcji wysoko przetworzonych produktów chemicznych i paliw nowej generacji

2021

TT26. Zintegrowane nano- i biotechnologie oraz technologie inspirowane osiągnięciami bioniki będą mia-

ły kluczowe znaczenie dla rozwoju wysoko zaawansowanych produktów i technologii przemysłowych,

rolniczych, w zakresie ochrony zdrowia i ochrony środowiska

2021

Tabela 68. Obszar technologiczny w Polu Zrównoważony Rozwój Polski

- tezy o najpóźniejszym terminie realizacji

Page 119: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

119

Nigdy

M1 TT1. Nanomateriały i nanotechnologie dla wytwarzania

mechatronicznych podzespołów wykonawczych

20352008 2010 2015 2020 2025 2030

M1 TT2. Cienkie warstwy funkcjonalne

oraz technologie ich depozycji

M1 TT3. Urządzenia dla

nanotechnologii oraz mikro- i nanorobotyki

M2 TT4. Nowe biomateriały

zwiększające bezpieczeństwo pacjenta

M3 TT5. Rozwój technologii

i urządzeń próżniowych

M3 TT6. Rozwój urządzeń

plazmochemicznych i czystych technologii

M4 TT7. Rozwój zaawansowanych

materiałów dla przemysłu elektronicznego i narzędziowego

M5 TT8. Nowe materiały o wysokim

ilorazie wytrzymałości do gęstości

M5 TT9. Nowe materiały dla rozwoju

alternatywnych źródeł energii

M5 TT10. Rozwój biodegradowalnych

materiałów

M6 TT11. Zaawansowane rozwiązania

techniczne w transporcie pasażerskim

M7 TT12. Pojazdy energooszczędne

i niekonwencjonalne

M8 TT13. Pociągi pasażerskie

dużej prędkości

M8 TT14. Zintegrowany system

komunikacji lotniczej

M8 TT15. Infrastruktura transportowa

nowej generacji

M9 TT16. Inteligentne systemy

zarządzania krajową infrastrukturą transportową

M9 TT17. Inteligentne instrumenty

obserwacji i sterowania ruchem

M10 TT18. Integracja technologii

wykorzystujących węgiel, surowce ropopochodne, biomasę

M11 TT19. Technologie produkcji

wysokoprzetworzonych związków chemicznych

M12 TT20. Rozwój przemysłowej

biotechnologii

M13 TT21. Inteligentne systemy

monitoringu w budownictwie

M13 TT22. Integracja zaawansowanych

rozwiązań z zakresu technologii materiałów budowlanych

M14 TT23. Wysokospecjalizowane

urządzenia i narzędzia dla obróbki elementów i podzespołów

M14 TT24. Rozwój urządzeń

i technik pomiarowych

M15 TT25. Rozwój systemów

ekspertowych

M15 TT26. Zintegrowane

nano- i biotechnologie

M15 TT27. Nowe metody transformacji

wiedzy, transferu i komercjalizacji technologii

I kwartyl mediana III kwartyl

Rysunek 23. Obszar technologiczny w polu Zrównoważony Rozwój Polski – czas realizacji tez

Page 120: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

120

W opiniach na temat czasu realizacji tez obserwowano dość duże rozbieżności. Największy kon-

sensus odnotowano w przewidywaniach dotyczących następujących tez:

Tabela 69. Obszar technologiczny w Polu Zrównoważony Rozwój Polski

- tezy o najmniejszym zróżnicowaniu opinii dotyczących czasu realizacji

Największe kontrowersje budził natomiast czas realizacji tez w poniższej tabeli:

Tabela 70. Obszar technologiczny w Polu Zrównoważony Rozwój Polski

- tezy o największym zróżnicowaniu opinii dotyczących czasu realizacji

Obszar technologiczny – tezy o najmniejszym zróżnicowaniu opinii dotyczących czasu realizacji

TT8. Nowe materiały o wysokim ilorazie wytrzymałości do gęstości (np. monokryształy, kompozyty) oraz warstwy niskotar-

ciowe i żaroodporne nowej generacji pozwolą obniżyć zużycie paliwa i emisję spalin w transporcie i przemyśle

TT11. Zaawansowane rozwiązania techniczne i systemy zarządzania transportem pasażerskim na obszarach zurbanizowa-

nych zapewnią racjonalizację korzystania z różnych jego form

TT24. Rozwój urządzeń i technik pomiarowych, wykorzystujących zintegrowane technologie laserowo-wizyjne, sensorykę,

sztuczną inteligencję i automatyzację procesów technologicznych umożliwią precyzyjne i zdalne monitorowanie produkcji,

zarówno w skali jednostkowej jak i produkcji masowej

TT27. Nowe metody transformacji wiedzy, transferu technologii i komercjalizacji rozwiązań naukowo-badawczych będą

miały kluczowe znaczenie dla podniesienia efektywności gospodarki

Obszar technologiczny – tezy o największym zróżnicowaniu opinii dotyczących czasu realizacji

TT9. Opracowanie nowych materiałów dla technologii ogniw paliwowych i energetyki wodorowej przyczyni się do rozwoju

alternatywnych źródeł energii, zwłaszcza przeznaczonych dla transportu, poprawiając bezpieczeństwo energetyczne

i ochronę środowiska

TT12. Pojazdy energiooszczędne i niekonwencjonalne przyczynią się do zmniejszenia zużycia nieodnawialnych źródeł ener-

gii oraz ograniczenia uciążliwości dla środowiska

TT13. System pociągów pasażerskich dużej prędkości zapewni trwałą jakościową zmianę w dostępie społeczeństwa do

masowych usług przewozowych w krajowym i międzynarodowym ruchu na duże odległości

TT18. Integracja technologii wykorzystujących węgiel, surowce ropopochodne, biomasę oraz odpady komunalne i inne

surowce alternatywne w technologie hybrydowe stworzy podstawy wytwórcze dla produkcji wysoko przetworzonych pro-

duktów chemicznych i paliw nowej generacji

TT26. Zintegrowane nano- i biotechnologie oraz technologie inspirowane osiągnięciami bioniki będą miały kluczowe

znaczenie dla rozwoju wysoko zaawansowanych produktów i technologii przemysłowych, rolniczych, w zakresie ochrony

zdrowia i ochrony środowiska

Page 121: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

121

POZYCJA POLSKI

Pozycja Polski w zakresie tematyki tez z obszaru technologicznego określana jest zazwyczaj jako

przeciętna lub niska. Wysokie noty przyznawano rzadko (najwyższy zarejestrowany odsetek wysokich

ocen to 9%).

Przeliczenie wyników dotyczących pozycji Polski na skalę 100-stopniową pozwoliło na uszerego-

wanie tez od tych, w przypadku których pozycja Polski oceniana jest najlepiej, do tych, gdzie jest ona

najsłabsza. Ponad połowa tez z obszaru technologicznego uzyskała pod względem oceny pozycji Pol-

ski wartości indeksu przekraczające średnią. Warto jednak pamiętać, że nawet w przypadku otwierają-

cej ranking tezy (TT6) pozycja Polski jest obiektywnie niezbyt wysoka – 62% określa ją jako przeciętną,

29% - jako niską, a jedynie 9% jako wysoką.

Tabela 71. Obszar technologiczny w Polu Zrównoważony Rozwój Polski

- 5 tez, pod względem których pozycja Polski jest najwyższa

Tabela 72. Obszar technologiczny w Polu Zrównoważony Rozwój Polski

- 5 tez, pod względem których pozycja Polski jest najniższa

Obszar technologiczny – 5 tez, pod względem których pozycja Polski jest najwyższaWartość

indeksu

TT6. Rozwój urządzeń plazmochemicznych i czystych technologii w inżynierii powierzchni umożliwi

uszlachetnianie produktów pozwalające na osiągnięcie wysokiej trwałości, niezawodności i walorów

estetycznych maszyn i urządzeń technicznych

40

TT23. Rozwój wysokospecjalizowanych urządzeń i narzędzi dla automatycznej i precyzyjnej obróbki ele-

mentów i podzespołów umożliwi automatyzację procesów technologicznych, podwyższy ich jakość

i efektywność

38

TT5. Rozwój technologii oraz urządzeń próżniowych do rafi nacji metali lekkich i ziem rzadkich oraz do

obróbki cieplnej i cieplnochemicznej stopów metali umożliwi wytwarzanie materiałów konstrukcyjnych

i funkcjonalnych nowej generacji oraz komponentów dla przemysłu motoryzacyjnego i maszynowego

z wykorzystaniem metod czystych technologii

37

TT2. Cienkie warstwy funkcjonalne oraz technologie ich depozycji (metodami plazmowymi, elektrono-

wiązkowymi, laserowymi itp.) stworzą bazę technologiczną dla wytwarzania czujników oraz niskotarcio-

wych skojarzeń ciernych w wymiarze mikro- i nanometrycznym

36

Obszar technologiczny – 5 tez, pod względem których pozycja Polski jest najniższaWartość

indeksu

TT13. System pociągów pasażerskich dużej prędkości zapewni trwałą jakościową zmianę w dostępie

społeczeństwa do masowych usług przewozowych w krajowym i międzynarodowym ruchu na duże

odległości

7

TT15. Infrastruktura transportowa nowej generacji i nowoczesne środki zarządzania transportem osób

zapewnią zrównoważony rozwój systemów transportu pasażerskiego11

TT16. Inteligentne systemy zarządzania krajową infrastrukturą transportową zapewnią zwiększenie jej

przepustowości, spójności oraz interoperacyjności z infrastrukturą międzynarodową, a także podniesie-

nie jej efektywności ekonomicznej i usprawnienie pobierania opłat

15

TT12. Pojazdy energiooszczędne i niekonwencjonalne przyczynią się do zmniejszenia zużycia nieodna-

wialnych źródeł energii oraz ograniczenia uciążliwości dla środowiska16

TT17. Inteligentne instrumenty obserwacji i sterowania ruchem pozwolą na integrację różnych podsys-

temów transportowych oraz poprawę bezpieczeństwa ruchu i przewozów, zmniejszenie kongestii (zatło-

czenie na szlakach komunikacyjnych) i uciążliwości ekologicznej

16

Page 122: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

122

ODDZIAŁYWANIE NA ROZWÓJ SPOŁECZNO-GOSPODARCZY

Wpływ realizacji tez na różne aspekty rozwoju społeczno-gospodarczego

Tezy reprezentujące obszar technologiczny w polu Zrównoważony Rozwój Polski będą wywierać

silny wpływ przede wszystkim na wzrost konkurencyjności polskiej gospodarki. Prawie wszystkie tezy

uzyskały w przypadku tego aspektu bardzo wysokie wyniki, przekraczające poziom średni. Tak silne

pozytywne efekty w postaci poprawy konkurencyjności gospodarki są rzadkością w pozostałych ob-

szarach analizowanego pola badawczego.

Oddziaływanie tez technologicznych na pozostałe aspekty rozwoju społeczno-gospodarczego

różnicuje się w zależności od tezy. Zazwyczaj jednak około połowa tez kojarzona jest z efektami spo-

łeczno-gospodarczymi w stopniu większym niż przeciętny.

Ranking tez ze względu na siłę ich oddziaływania

W celu porównania siły pozytywnego oddziaływania poszczególnych tez dla każdej z nich obliczo-

no indeks globalnego wpływu. Powstał on na podstawie indeksów szczegółowych, tj. indeksów dla

uwzględnionych w badaniu aspektów rozwoju społeczno-gospodarczego, przy założeniu, że wkład

każdego z tych aspektów w globalne pozytywne oddziaływanie tezy jest różny. Ilustrują go wagi przed-

stawione w poniższej tabeli.

Tabela 73. Obszar technologiczny w Polu Zrównoważony Rozwój Polski

- Wkład aspektów rozwoju społeczno-gospodarczego w globalne pozytywne oddziaływanie tezy (wagi)

Oddziaływanie tezy – aspekty rozwoju społeczno-gospodarczego

w obszarze technologicznymWaga

Korzystny wpływ na środowisko przyrodnicze 10

Wzrost zatrudnienia 10

Poprawa stanu zdrowia 10

Poprawa jakości życia obywateli 20

Wzrost konkurencyjności krajowej gospodarki 20

Zwiększenie spójności przestrzennej i społecznej kraju 5

Wzrost znaczenia pozycji gospodarczej Polski na arenie międzynarodowej 15

Zwiększenie zakresu komercjalizacji wyników 10

Suma wag 100

Page 123: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

123

Wartości obliczonego w ten sposób indeksu globalnego wpływu wahają się dla tez technologicz-

nych od 79 do 88. Należą one do najwyższych w całym polu Zrównoważony Rozwój Polski (aż 21

spośród 27 tez uzyskały wartości indeksu przekraczające wartość średnią).

Listę tez, których globalne oddziaływanie należy w obszarze technologicznym do największych,

oraz ranking tez wywierających najmniejszy wpływ na rozwój społeczno-gospodarczy przedstawiają

poniższe tabele.

Tabela 74. Obszar technologiczny w Polu Zrównoważony Rozwój Polski

- 5 tez o największym pozytywnym oddziaływaniu

Tabela 75. Obszar technologiczny w Polu Zrównoważony Rozwój Polski

- 5 tez o najmniejszym pozytywnym oddziaływaniu

Obszar technologiczny – 5 tez o największym pozytywnym oddziaływaniuWartość

indeksu

TT27. Nowe metody transformacji wiedzy, transferu technologii i komercjalizacji rozwiązań naukowo-

badawczych będą miały kluczowe znaczenie dla podniesienia efektywności gospodarki88,41

TT15. Infrastruktura transportowa nowej generacji i nowoczesne środki zarządzania transportem osób

zapewnią zrównoważony rozwój systemów transportu pasażerskiego87,84

TT9. Opracowanie nowych materiałów dla technologii ogniw paliwowych i energetyki wodorowej

przyczyni się do rozwoju alternatywnych źródeł energii, zwłaszcza przeznaczonych dla transportu,

poprawiając bezpieczeństwo energetyczne i ochronę środowiska

87,00

TT20. Biotechnologiczne wykorzystanie mikroorganizmów do syntezy i transformacji związków orga-

nicznych przeznaczonych dla farmacji, przetwórstwa żywności i ochrony zdrowia będzie stanowić jeden

z wiodących kierunków gospodarki narodowej

86,98

TT17. Inteligentne instrumenty obserwacji i sterowania ruchem pozwolą na integrację różnych pod-

systemów transportowych oraz poprawę bezpieczeństwa ruchu i przewozów, zmniejszenie kongestii

(zatłoczenie na szlakach komunikacyjnych) i uciążliwości ekologicznej

86,54

Obszar technologiczny – 5 tez o najmniejszym pozytywnym oddziaływaniuWartość

indeksu

TT14. Zintegrowany system komunikacji lotniczej z rozwiniętą siecią lotnisk regionalnych i nowocze-

snymi rozwiązaniami w zakresie dojazdów do lotnisk zapewni większą spójność przestrzenną i społecz-

ną Polski

79,15

TT6. Rozwój urządzeń plazmochemicznych i czystych technologii w inżynierii powierzchni umożliwi

uszlachetnianie produktów pozwalające na osiągnięcie wysokiej trwałości, niezawodności i walorów

estetycznych maszyn i urządzeń technicznych

79,19

TT21. Inteligentne systemy monitoringu w budownictwie z uwzględnieniem czynników klimatycznych i

eksploatacyjnych przyczynią się do efektywnego i bezpiecznego użytkowania obiektów budowlanych79,46

TT2. Cienkie warstwy funkcjonalne oraz technologie ich depozycji (metodami plazmowymi, elektrono-

wiązkowymi, laserowymi itp.) stworzą bazę technologiczną dla wytwarzania czujników oraz niskotarcio-

wych skojarzeń ciernych w wymiarze mikro- i nanometrycznym

79,80

TT25. Rozwój systemów ekspertowych do sterowania urządzeń i procesów przemysłowych nowej ge-

neracji stworzy przewagę konkurencyjną polskiego przemysłu środków produkcji na światowym rynku

technologii

80,16

Page 124: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

124

ODDZIAŁYWANIE NA ROZWÓJ SPOŁECZNO-GOSPODARCZY

Wpływ na poprawę jakości życia obywateli

Jednym z dwóch najważniejszych kryteriów w ocenie globalnego wpływu realizacji tez jest poprawa

jakości życia obywateli. Poniższe tabele przedstawiają listę tez o największym wpływie na ten aspekt

oraz listę tez o wpływie relatywnie najmniejszym. Należy jednak pamiętać, że podniesienie jakości

życia jest przypisywane wszystkim tezom z obszaru technologicznego (w tym około połowie z nich –

w stopniu większym niż przeciętny). Zatem najniżej oceniona pod tym względem teza (TT6) także przy-

czyni się do wzrostu jakości życia, aczkolwiek opinie takie w odniesieniu do innych tez z analizowane-

go obszaru wyrażane były częściej lub w sposób bardziej zdecydowany.

Tabela 76. Obszar technologiczny w Polu Zrównoważony Rozwój Polski

- 5 tez o największym wpływie na poprawę jakości życia obywateli

Tabela 77. Obszar technologiczny w Polu Zrównoważony Rozwój Polski

- 5 tez o najmniejszym wpływie na poprawę jakości życia obywateli

Obszar technologiczny – 5 tez o największym

wpływie na poprawę jakości życia obywateli

Wartość

indeksu

TT4. Nowe biomateriały oraz powierzchniowa modyfi kacja istniejących, zapewnią wzrost biokompaty-

bilności i tolerancję układu immunologicznego pacjenta, poprawiając jego komfort życia96

TT22. Integracja zaawansowanych rozwiązań z zakresu technologii materiałów budowlanych, systemów

pomiarowo-regulacyjnych i komputerowych systemów sterowania spowoduje obniżenie zużycia energii

i mediów w obiektach budowlanych przy jednoczesnym podwyższeniu komfortu użytkowania

95

TT15. Infrastruktura transportowa nowej generacji i nowoczesne środki zarządzania transportem osób

zapewnią zrównoważony rozwój systemów transportu pasażerskiego95

TT21. Inteligentne systemy monitoringu w budownictwie z uwzględnieniem czynników klimatycznych

i eksploatacyjnych przyczynią się do efektywnego i bezpiecznego użytkowania obiektów budowlanych94

TT13. System pociągów pasażerskich dużej prędkości zapewni trwałą jakościową zmianę w dostępie

społeczeństwa do masowych usług przewozowych w krajowym i międzynarodowym ruchu na duże

odległości

94

Obszar technologiczny – 5 tez o najmniejszym

wpływie na poprawę jakości życia obywateli

Wartość

indeksu

TT6. Rozwój urządzeń plazmochemicznych i czystych technologii w inżynierii powierzchni umożliwi

uszlachetnianie produktów pozwalające na osiągnięcie wysokiej trwałości, niezawodności i walorów

estetycznych maszyn i urządzeń technicznych

75

TT2. Cienkie warstwy funkcjonalne oraz technologie ich depozycji (metodami plazmowymi, elektrono-

wiązkowymi, laserowymi itp.) stworzą bazę technologiczną dla wytwarzania czujników oraz niskotarcio-

wych skojarzeń ciernych w wymiarze mikro- i nanometrycznym

78

TT25. Rozwój systemów ekspertowych do sterowania urządzeń i procesów przemysłowych nowej ge-

neracji stworzy przewagę konkurencyjną polskiego przemysłu środków produkcji na światowym rynku

technologii

79

TT5. Rozwój technologii oraz urządzeń próżniowych do rafi nacji metali lekkich i ziem rzadkich oraz do

obróbki cieplnej i cieplnochemicznej stopów metali umożliwi wytwarzanie materiałów konstrukcyjnych

i funkcjonalnych nowej generacji oraz komponentów dla przemysłu motoryzacyjnego i maszynowego

z wykorzystaniem metod czystych technologii

80

TT3. Rozwój urządzeń oraz narzędzi badawczych i procesowych dla nanotechnologii oraz mikro- i nano-

robotyki umożliwi uruchomienie ich produkcji w skali przemysłowej80

Page 125: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

125

Wpływ na wzrost konkurencyjności polskiej gospodarki

Wpływ na wzrost konkurencyjności polskiej gospodarki to drugi kluczowy aspekt oddziaływania

tez. Poniższe tabele przedstawiają wykaz tez ocenionych pod względem tego kryterium najwyżej i naj-

niżej w analizowanym obszarze. Jak już wspomniano, wpływ na wzrost konkurencyjności gospodarki

to bardzo mocna strona całego obszaru technologicznego, dlatego też najniższy wynik w obszarze

(TT21) należy interpretować relatywnie.

Tabela 78. Obszar technologiczny w Polu Zrównoważony Rozwój Polski

- 5 tez o największym wpływie na wzrost konkurencyjności polskiej gospodarki

Tabela 79. Obszar technologiczny w Polu Zrównoważony Rozwój Polski

- 5 tez o najmniejszym wpływie na wzrost konkurencyjności polskiej gospodarki

Obszar technologiczny – 5 tez o największym wpływie

na wzrost konkurencyjności polskiej gospodarki

Wartość

indeksu

TT23. Rozwój wysokospecjalizowanych urządzeń i narzędzi dla automatycznej i precyzyjnej obróbki

elementów i podzespołów umożliwi automatyzację procesów technologicznych, podwyższy ich jakość i

efektywność

96

TT27. Nowe metody transformacji wiedzy, transferu technologii i komercjalizacji rozwiązań naukowo-ba-

dawczych będą miały kluczowe znaczenie dla podniesienia efektywności gospodarki96

TT2. Cienkie warstwy funkcjonalne oraz technologie ich depozycji (metodami plazmowymi, elektrono-

wiązkowymi, laserowymi itp.) stworzą bazę technologiczną dla wytwarzania czujników oraz niskotarcio-

wych skojarzeń ciernych w wymiarze mikro- i nanometrycznym

96

TT24. Rozwój urządzeń i technik pomiarowych, wykorzystujących zintegrowane technologie lasero-

wo-wizyjne, sensorykę, sztuczną inteligencję i automatyzację procesów technologicznych umożliwią

precyzyjne i zdalne monitorowanie produkcji, zarówno w skali jednostkowej jak i produkcji masowej

95

TT7. Rozwój mikro- i nanotechnologii materiałów amorfi cznych, polimerowych, ceramicznych i kompozy-

towych zapewni osiągnięcie standardów światowych przez polski przemysł elektroniczny i narzędziowy95

Obszar technologiczny – 5 tez o najmniejszym wpływie

na wzrost konkurencyjności polskiej gospodarki

Wartość

indeksu

TT21. Inteligentne systemy monitoringu w budownictwie z uwzględnieniem czynników klimatycznych i

eksploatacyjnych przyczynią się do efektywnego i bezpiecznego użytkowania obiektów budowlanych80

TT11. Zaawansowane rozwiązania techniczne i systemy zarządzania transportem pasażerskim na ob-

szarach zurbanizowanych zapewnią racjonalizację korzystania z różnych jego form80

TT22. Integracja zaawansowanych rozwiązań z zakresu technologii materiałów budowlanych, systemów

pomiarowo-regulacyjnych i komputerowych systemów sterowania spowoduje obniżenie zużycia energii

i mediów w obiektach budowlanych przy jednoczesnym podwyższeniu komfortu użytkowania

83

TT12. Pojazdy energiooszczędne i niekonwencjonalne przyczynią się do zmniejszenia zużycia nieodna-

wialnych źródeł energii oraz ograniczenia uciążliwości dla środowiska84

TT4. Nowe biomateriały oraz powierzchniowa modyfi kacja istniejących, zapewnią wzrost biokompatybil-

ności i tolerancję układu immunologicznego pacjenta, poprawiając jego komfort życia86

Page 126: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

126

Rysunek 24. Obszar technologiczny w polu Zrównoważony Rozwój Polski – oddziaływanie tez na wzrost

konkurencyjności krajowej gospodarki vs. poprawę jakości życia obywateli

* objaśnienia skrótów tez znajdują się w tabeli 5.

Wzr

ost k

onku

renc

yjno

ści k

rajo

wej

gos

poda

rki

Poprawa jakości życia obywateli

TT26

TT14

TT9

TT23

TT22

TT24

TT8

TT18

TT19

TT7

TT10

TT12

TT21

TT2

TT3 TT25

TT6 TT11

TT11

TT 1

TT4

TT20

TT17 2

TT13

TT16 TT15

TT27

75

80

85

90

95

100

70 75 80 85 90 95 100

I Ćwiartka - ponadprzeciętny pozytywny wpływ na wzrost konkurencyjności krajowej gospodarki i słabszy relatywnie wpływ na poprawę jakości życia obywateli

IV Ćwiartka - ponadprzeciętny wpływ na wzrost konkurencyjności krajowej gospodarki i poprawę jakości życia obywateli

II Ćwiartka - relatywnie słabszy wpływ na wzrost konkurencyjności krajowej gospodarki i poprawę jakości życia obywateli

III Ćwiartka - relatywnie słabszy wpływ na wzrost konkurencyjności krajowej gospodarki i ponadprzeciętny wpływ na poprawę jakości życia obywateli

Page 127: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

127

CZYNNIKI SPRZYJAJĄCE I BARIERY REALIZACJI TEZ

W realizacji wszystkich tez z obszaru technologicznego respondenci bardzo duże nadzieje wiążą

z kompetencjami ludzi, potencjałem naukowym i możliwościami technicznymi. Czynniki te zostały oce-

nione jako wyraźnie sprzyjające (zazwyczaj w ponadprzeciętnym stopniu). W pozostałych obszarach

pola Zrównoważony Rozwój Polski wpływ kompetencji ludzi, potencjału naukowego i możliwości tech-

nicznych, choć generalnie oceniany wysoko, jest jednak mniejszy niż w obszarze technologicznym.

Realizacji większości tez sprzyjać będzie również akceptacja społeczna, choć z nieco mniejszą siłą

niż wymienione wyżej czynniki.

Główną barierą w realizacji tez będzie bariera fi nansowa. Jej negatywny wpływ będzie większy niż

w pozostałych obszarach pola badawczego. Drugim czynnikiem hamującym w przypadku większości

tez będzie ograniczony popyt.

Rola pozostałych czynników (bariery surowcowej, bariery etycznej, interesów grupowych i obowią-

zujących regulacji prawnych) oceniana jest niejednoznacznie. Opinie na temat kierunku ich wpływu są

często podzielone, choć zwykle więcej jest ocen negatywnych niż pozytywnych.

Tabela 80. Obszar technologiczny w Polu Zrównoważony Rozwój Polski

- Siła i kierunek wpływu poszczególnych czynników na realizację tez

CzynnikiSiła i kierunek

wpływu

Akceptacja społeczna +

Bariera surowcowa + -

Bariery etyczne + -

Interesy grupowe + -

Kompetencje ludzi + +

Koszty realizacji - -

Możliwości techniczne + +

Obowiązujące regulacje prawne + -

Ograniczony popyt -

Potencjał naukowy + +

Page 128: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

128

DZIAŁANIA NIEZBĘDNE DLA REALIZACJI TEZ

Realizacja tez z obszaru technologicznego będzie wymagała podjęcia wielu różnorodnych działań.

Powodzenie realizacji scenariuszy opisanych w tezach technologicznych będzie uzależnione przede

wszystkim od prowadzenia prac badawczo-rozwojowych i badań podstawowych. W ponadprzecięt-

nym stopniu wymaga ich większość tez, co sprawia, że potrzeba tych działań jest w obszarze techno-

logicznym większa niż w obszarze ekologicznym.

W celu realizacji większości tez konieczne będą również (w stopniu większym niż przeciętny) rozwój

technologii przyjaznych użytkownikowi, usprawnienie procesu transferu technologii oraz zastosowanie

instrumentów ekonomicznych i fi nansowych.

W odróżnieniu od pozostałych obszarów pola Zrównoważony Rozwój Polski realizacja tez techno-

logicznych bardzo rzadko wymagać będzie edukacji społecznej, reform systemowych i nowych regu-

lacji prawnych.

ZESTAWIENIE OCEN TEZ

Tabele w dalszej części raportu prezentują zestawienie wszystkich ocen dla tez z analizowanego

obszaru:

• Czas realizacji tezy – wartość średnia (mediana) i różnica między 1-szym a 3-cim kwartylem;

• Wpływ realizacji tezy [indeksy dla poszczególnych aspektów];

• Czynniki sprzyjające i bariery realizacji tezy [indeksy dla poszczególnych czynników];

• Działania niezbędne dla realizacji tezy [indeksy dla poszczególnych działań];

• Pozycja Polski w zakresie tematyki tezy [w postaci indeksu].

Oceny wyrażone w postaci indeksów odniesiono do przeciętnego poziomu tych indeksów (media-

ny) oraz 1-szego i 3-ciego kwartyla (obliczonych wśród wszystkich tez z pól Zrównoważony Rozwój

Polski i Bezpieczeństwo). W efekcie każdą ocenę wyrażoną w postaci indeksów uznano za niską, ra-

czej niską, raczej wysoką lub wysoką, co w tabelach zaznaczono następującymi kolorami:

Raczej wysoka WysokaRaczej niskaNiska

2-gi kwartylmediana

Wartośćmin.

Wartośćmax.3-ci kwartyl1-szy kwartyl

Page 129: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

129

Skrócona treść tezy

Czas

realizacji

tezy

Oddziaływanie tezy [indeksy]

War

tość

śre

dnia

(med

iana

)

Odle

głoś

ć m

iędz

y 1-

szym

a 3

-cim

kwar

tyle

m

Glob

alny

wpł

yw

Zwię

ksze

nie

zakr

esu

kom

ercj

aliz

acji

wyn

ików

Zwię

ksze

nie

spój

nośc

i prz

estrz

enne

j i

społ

eczn

ej k

raju

Znac

zeni

e po

zycj

i gos

poda

rcze

j Pol

ski

na a

reni

e m

iędz

ynar

odow

ej

Wzr

ost z

atru

dnie

nia

Wzr

ost k

onku

renc

yjno

ści k

rajo

wej

gosp

odar

ki

Popr

awa

stan

u zd

row

ia

Popr

awa

jako

ści ż

ycia

oby

wat

eli

Korz

ystn

y w

pływ

na

środ

owis

ko

przy

rodn

icze

TT1. Nanomateriały

i nanotechnologie dla

wytwarzania mechatro-

nicznych podzespołów

wykonawczych

2019 11 84,09 89,92 54,44 91,02 65,23 94,92 77,05 86,9 81,3

TT2. Cienkie warstwy funk-

cjonalne oraz technologie

ich depozycji2018 6 79,80 90,2 48,63 88,4 59,46 95,7 64,08 77,5 80,93

TT3. Urządzenia dla nano-

technologii oraz mikro-

i nanorobotyki2020 11 81,59 91,52 52,85 91,42 65,1 94,01 69,14 80,48 77,61

TT4. Nowe biomateriały

zwiększające bezpieczeń-

stwo pacjenta2018 6 81,49 88,5 45,04 78,74 61,06 85,85 96,46 96,45 63,68

TT5. Rozwój technologii

i urządzeń próżniowych2019 8 82,44 91,27 56,25 85,78 71,29 92,79 72,14 79,7 87,97

TT6. Rozwój urządzeń pla-

zmochemicznych i czystych

technologii2018 5 79,19 89,9 50,63 86,39 64,78 92,82 64,46 75 82,18

TT7. Rozwój zaawanso-

wanych materiałów dla

przemysłu elektronicznego

i narzędziowego

2019 7 82,76 89,61 52,25 91,45 74,9 95,1 66,12 82,57 78,37

TT8. Nowe materiały

o wysokim ilorazie wytrzy-

małości do gęstości2018 5 83,84 88,67 54,46 87,31 62,7 92,57 77,71 85,79 94,42

TT9. Nowe materiały dla

rozwoju alternatywnych

źródeł energii2021 14 87,00 88,34 64,82 89,03 73,54 92,42 86 87,18 96,96

TT10. Rozwój biodegrado-

walnych materiałów2019 8 85,67 87,84 64,84 82,8 72,93 87,73 87,73 88,98 98,2

Tabela 81. Obszar technologiczny w Polu Zrównoważony Rozwój Polski

- zestawienie ocen tez pod względem ich oddziaływania na rozwój społeczno-gospodarczy [1/3]

Page 130: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

130

Skrócona treść tezy

Czas

realizacji

tezy

Oddziaływanie tezy [indeksy]

War

tość

śre

dnia

(med

iana

)

Odle

głoś

ć m

iędz

y 1-

szym

a 3

-cim

kwar

tyle

m

Glob

alny

wpł

yw

Zwię

ksze

nie

zakr

esu

kom

ercj

aliz

acji

wyn

ików

Zwię

ksze

nie

spój

nośc

i prz

estrz

enne

j i

społ

eczn

ej k

raju

Znac

zeni

e po

zycj

i gos

poda

rcze

j

Pols

ki n

a ar

enie

mię

dzyn

arod

owej

Wzr

ost z

atru

dnie

nia

Wzr

ost k

onku

renc

yjno

ści k

rajo

wej

gosp

odar

ki

Popr

awa

stan

u zd

row

ia

Popr

awa

jako

ści ż

ycia

oby

wat

eli

Korz

ystn

y w

pływ

na

środ

owis

ko

przy

rodn

icze

TT11. Zaawansowane

rozwiązania techniczne

w transporcie pasażerskim 2018 6 80,44 75,48 84,88 71,88 60,08 80 78,6 92,64 94,73

TT12. Pojazdy energoosz-

czędne i niekonwencjo-

nalne 2022 14 82,61 79,12 64,77 77,76 61,17 84,1 90,8 90 97,79

TT13. Pociągi pasażerskie

dużej prędkości2023 15 84,26 76,75 94,4 88,07 61,9 90,84 66,5 93,75 88,93

TT14. Zintegrowany system

komunikacji lotniczej2019 10 79,15 76,86 92,74 91,32 74,39 91,46 46,7 88,22 50,91

TT15. Infrastruktura trans-

portowa nowej generacji2021 14 87,84 82,76 95,6 91,43 68,18 93,46 74,8 95,33 90,2

TT16. Inteligentne systemy

zarządzania krajową infra-

strukturą transportową 2020 12 86,30 85,37 93,3 90,89 66,58 93,3 71,8 91,84 86,05

TT17. Inteligentne instru-

menty obserwacji

i sterowania ruchem 2019 8 86,54 81,09 91,39 89,89 60,71 92,22 80,3 92,03 94,23

TT18. Integracja technologii

wykorzystujących węgiel,

surowce ropopochodne,

biomasę…

2021 14 86,34 89,37 69,17 88,69 76,42 91,35 81,5 86,53 92,78

TT19. Technologie produkcji

wysokoprzetworzonych

związków chemicznych 2019 8 83,48 91,3 61,76 90,28 74,3 94,18 68,3 82,58 81,16

Tabela 81. Obszar technologiczny w Polu Zrównoważony Rozwój Polski

- zestawienie ocen tez pod względem ich oddziaływania na rozwój społeczno-gospodarczy [2/3]

Page 131: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

131

Skrócona treść tezy

Czas

realizacji

tezy

Oddziaływanie tezy [indeksy]

War

tość

śre

dnia

(med

iana

)

Odle

głoś

ć m

iędz

y 1-

szym

a 3

-cim

kwar

tyle

m

Glob

alny

wpł

yw

Zwię

ksze

nie

zakr

esu

kom

ercj

aliz

acji

wyn

ików

Zwię

ksze

nie

spój

nośc

i prz

estrz

enne

j

i spo

łecz

nej k

raju

Znac

zeni

e po

zycj

i gos

poda

rcze

j

Pols

ki n

a ar

enie

mię

dzyn

arod

owej

Wzr

ost z

atru

dnie

nia

Wzr

ost k

onku

renc

yjno

ści k

rajo

wej

gosp

odar

ki

Popr

awa

stan

u zd

row

ia

Popr

awa

jako

ści ż

ycia

oby

wat

eli

Korz

ystn

y w

pływ

na

środ

owis

ko

przy

rodn

icze

TT20. Rozwój przemysłowej

biotechnologii 2020 12 86,98 91,21 57,63 89,42 75,84 93,48 87,4 89,02 87,41

TT21. Inteligentne systemu

monitoringu w budow-

nictwie

2018 7 79,46 78,75 61,8 72,05 56,47 79,59 83,53 93,99 89,75

TT22. Integracja zaawanso-

wanych rozwiązań z zakre-

su technologii materiałów

budowlanych

2018 6 82,24 79,9 63,38 73,97 59,32 83,29 87,64 95,49 95,38

TT23. Wysokospecjalizowa-

ne urządzenia i narzędzia

dla obróbki elementów

i podzespołów

2018 5 81,59 89,47 57,47 92,62 47,51 96,43 69,65 82,39 83,99

TT24. Rozwój urządzeń

i technik pomiarowych 2018 6 81,98 88,79 59,13 93,66 48,76 95,28 71,59 83,21 83,63

TT25. Rozwój systemów

ekspertowych 2019 9 80,16 84,96 63,73 90,73 55,5 93,82 65,63 79,3 81,27

TT26. Zintegrowane nano-

i biotechnologie 2021 14 86,03 89,33 65,69 90,37 64,52 93,32 87,56 87,83 88,17

TT27. Nowe metody trans-

formacji wiedzy, transferu

i komercjalizacji technologii

2018 5 88,41 93,58 80,33 93,88 77,16 96,31 79,26 88,83 82,88

Tabela 81. Obszar technologiczny w Polu Zrównoważony Rozwój Polski

- zestawienie ocen tez pod względem ich oddziaływania na rozwój społeczno-gospodarczy [3/3]

Page 132: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

132

Skrócona treść tezy

Czynniki sprzyjające i bariery realizacji tezy [indeksy]

Pote

ncja

ł nau

kow

y

Ogra

nicz

ony

popy

t

Obow

iązu

jące

regu

lacj

e pr

awne

Moż

liwoś

ci te

ch-

nicz

ne

Kosz

ty re

aliz

acji

Kom

pete

ncje

ludz

i

Inte

resy

gru

pow

e

Barie

ry e

tycz

ne

Barie

ra s

urow

cow

a

Akce

ptac

ja s

po-

łecz

na

TT1. Nanomateriały i nanotechnologie dla

wytwarzania mechatronicznych podzespołów

wykonawczych

95,43 28,66 41,84 85,86 25,1 92,13 46,05 41,63 42,76 62,5

TT2. Cienkie warstwy funkcjonalne oraz

technologie ich depozycji 94,47 30,62 45,44 83,95 26,49 92,33 49,41 47,68 40,35 60,95

TT3. Urządzenia dla nanotechnologii oraz

mikro- i nanorobotyki 94,61 29,9 45,05 81,83 21,04 91,63 44,85 43,75 41,59 57,45

TT4. Nowe biomateriały zwiększające bez-

pieczeństwo pacjenta 97,13 34,91 40,4 86,56 24,73 94,88 43,59 39,72 43,52 76,35

TT5. Rozwój technologii i urządzeń próżnio-

wych 94,95 32,26 46,2 81,59 23,54 91,36 45,7 51,01 35,54 65,78

TT6. Rozwój urządzeń plazmochemicznych

i czystych technologii 95,15 32,1 45,98 80,15 22,66 92,33 46,01 49,18 39,74 58,16

TT7. Rozwój zaawansowanych materiałów

dla przemysłu elektronicznego i narzędzio-

wego

96,67 33,83 39,87 83,55 20,95 94,74 41,28 48,46 39,59 60,81

TT8. Nowe materiały o wysokim ilorazie

wytrzymałości do gęstości 94,15 33,02 46,43 83,45 25,19 93,93 46,43 49,8 40,49 70

TT9. Nowe materiały dla rozwoju alternatyw-

nych źródeł energii 93,13 32,22 40,04 79,43 19,81 92,45 30,43 49,64 37,17 75,83

TT10. Rozwój biodegradowalnych mate-

riałów 92,62 32,02 41,67 81,67 24,69 88,19 41,15 51,71 46,15 77,71

TT11. Zaawansowane rozwiązania technicz-

ne w transporcie pasażerskim 92,31 32,18 41,03 80,19 17,91 88,65 37,28 50,41 40 80

TT12. Pojazdy energooszczędne i niekon-

wencjonalne 93,49 27,66 36,11 77,35 15,24 89,02 29,19 52,02 41,63 70,73

TT13. Pociągi pasażerskie dużej prędkości86,01 36,68 40,18 75,75 13,93 85,56 40,93 51,88 42,71 86,03

TT14. Zintegrowany system komunikacji

lotniczej 85,12 35,75 42,5 78,6 12,7 85,66 48,86 49,78 38,16 76,83

TT15. Infrastruktura transportowa nowej

generacji 89,95 35,29 37,77 82,01 14,42 88,81 46,05 52,37 41,41 78,07

TT16. Inteligentne systemy zarządzania

krajową infrastrukturą transportową 91,84 37,65 36,26 85,05 19,62 91,05 43,26 48,44 38,53 74,19

Tabela 82. Obszar technologiczny w Polu Zrównoważony Rozwój Polski

- zestawienie ocen tez pod względem czynników sprzyjających i barier [1/2]

Page 133: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

133

Skrócona treść tezy

Czynniki sprzyjające i bariery realizacji tezy [indeksy]

Pote

ncja

ł nau

kow

y

Ogra

nicz

ony

popy

t

Obow

iązu

jące

regu

lacj

e pr

awne

Moż

liwoś

ci te

ch-

nicz

ne

Kosz

ty re

aliz

acji

Kom

pete

ncje

ludz

i

Inte

resy

gru

pow

e

Barie

ry e

tycz

ne

Barie

ra s

urow

cow

a

Akce

ptac

ja s

po-

łecz

na

TT17. Inteligentne instrumenty obserwacji

i sterowania ruchem 93,21 32,33 37,65 82,97 17,05 90,76 49,07 49,68 37,34 74,44

TT18. Integracja technologii wykorzystu-

jących węgiel, surowce ropopochodne,

biomasę…95,9 33,82 38,34 83,64 20,58 91,31 35,1 48,73 52,85 72,36

TT19. Technologie produkcji wysokoprzetwo-

rzonych związków chemicznych 93,24 35,94 36,11 78,38 15,94 91,89 41,54 46,27 38,24 58,45

TT20. Rozwój przemysłowej biotechnologii

95,8 35,04 33 80,58 27,1 93,61 38,27 33,97 50,2 48,45

TT21. Inteligentne systemu monitoringu

w budownictwie 95,79 26,81 40,57 83,8 20,26 91,43 43,91 48,57 44,76 74,43

TT22. Integracja zaawansowanych roz-

wiązań z zakresu technologii materiałów

budowlanych94,05 26,73 41,27 84,05 16,15 89,4 40,03 49,7 39,8 74,58

TT23. Wysokospecjalizowane urządzenia

i narzędzia dla obróbki elementów i podze-

społów95,33 30,2 41,83 86,68 21,45 93,43 39,83 47,98 42,3 60,66

TT24. Rozwój urządzeń i technik pomiaro-

wych 95,07 30,85 43,13 85,55 20,67 93,87 41,34 48,34 41,12 58,46

TT25. Rozwój systemów ekspertowych

93,93 32,27 43,91 85,61 24,53 93,84 43,3 48,59 47,46 62,89

TT26. Zintegrowane nano- i biotechnologie

93,59 30,45 38,08 81,12 19,67 91,77 37,82 31,4 44,88 57,8

TT27. Nowe metody transformacji wiedzy,

transferu i komercjalizacji technologii 94,71 32,51 35,57 83,53 25,67 92,39 40,26 46,19 47,82 66,28

Tabela 82. Obszar technologiczny w Polu Zrównoważony Rozwój Polski

- zestawienie ocen tez pod względem czynników sprzyjających i barier [2/2]

Page 134: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

134

Skrócona treść tezy

Działania niezbędne dla realizacji tezy [indeksy]

Pozycja

Polski

[indeks]

Zint

egro

wan

e sy

stem

y in

form

acyj

-

no-k

omun

ikac

yjne

Zast

osow

anie

inst

rum

entó

w e

kono

-

mic

znyc

h i fi

nan

sow

ych

Wpr

owad

zeni

e no

wyc

h re

gula

cji

praw

nych

Uspr

awni

enie

pro

cesu

tran

sfer

u

tech

nolo

gii

Rozw

ój te

chno

logi

i prz

yjaz

nych

użyt

kow

niko

wi

Refo

rmy

syst

emow

e

Prac

e ba

daw

czo-

rozw

ojow

e

Eduk

acja

spo

łecz

na

Bada

nia

pods

taw

owe

TT1. Nanomateriały i nano-

technologie dla wytwarzania

mechatronicznych podzespo-

łów wykonawczych

83,76 89,2 68,02 96,15 86,9 55,86 99,25 85,11 94,29 21,35

TT2. Cienkie warstwy funk-

cjonalne oraz technologie ich

depozycji78,29 86,22 49,87 93,55 80,83 45,57 98,04 79,93 92,13 35,71

TT3. Urządzenia dla nano-

technologii oraz mikro-

i nanorobotyki80,3 84,27 59,57 92,6 81,33 49,42 98,46 79,8 91,05 20,58

TT4. Nowe biomateriały

zwiększające bezpieczeń-

stwo pacjenta69,7 85,51 67,72 92,13 82,85 47,41 98,75 85 93,63 32,66

TT5. Rozwój technologii

i urządzeń próżniowych79,29 90,42 65,21 93,98 87,5 51,53 98,65 77,48 82,88 36,94

TT6. Rozwój urządzeń pla-

zmochemicznych i czystych

technologii75,53 89,85 56,45 94,31 85,94 44,29 98,06 77,11 83,25 39,81

TT7. Rozwój zaawansowa-

nych materiałów dla przemy-

słu elektronicznego

i narzędziowego

75,99 87,57 51,65 93,72 83,52 49,57 98,72 78,82 92,98 28,83

TT8. Nowe materiały o wy-

sokim ilorazie wytrzymałości

do gęstości77,26 85,87 61,63 93,53 85,43 52,88 98,76 80,88 92,91 32,27

TT9. Nowe materiały dla

rozwoju alternatywnych

źródeł energii79,56 92,19 81,12 94,34 89,65 68,84 98,13 86,94 92,66 21,88

Tabela 83. Obszar technologiczny w Polu Zrównoważony Rozwój Polski

- zestawienie ocen tez pod względem działań niezbędnych dla ich realizacji [1/3]

Page 135: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

135

Skrócona treść tezy

Działania niezbędne dla realizacji tezy [indeksy]

Pozycja

Polski

[indeks]

Zint

egro

wan

e sy

stem

y in

form

acyj

no-

kom

unik

acyj

ne

Zast

osow

anie

inst

rum

entó

w e

kono

-

mic

znyc

h i fi

nan

sow

ych

Wpr

owad

zeni

e no

wyc

h re

gula

cji

praw

nych

Uspr

awni

enie

pro

cesu

tran

sfer

u

tech

nolo

gii

Rozw

ój te

chno

logi

i prz

yjaz

nych

użyt

kow

niko

wi

Refo

rmy

syst

emow

e

Prac

e ba

daw

czo-

rozw

ojow

e

Eduk

acja

spo

łecz

na

Bada

nia

pods

taw

owe

TT10. Rozwój biodegrado-

walnych materiałów 75,16 91,67 79,6 93,37 89,42 68,15 97,01 92,73 86,98 26,05

TT11. Zaawansowane

rozwiązania techniczne

w transporcie pasażerskim89,42 90,55 75,99 87,79 89,4 68,35 90,38 84,18 58,46 28,63

TT12. Pojazdy energoosz-

czędne i niekonwencjonalne 73,51 90,61 84,34 91,9 91,78 63,81 97,67 87,38 84,04 16,28

TT13. Pociągi pasażerskie

dużej prędkości 87,69 90,19 70,6 87,69 86,52 62,9 86,03 70,8 55,04 6,93

TT14. Zintegrowany system

komunikacji lotniczej 88,49 87,4 69,08 76,46 83,88 62,17 71,77 67,46 44,26 24,21

TT15. Infrastruktura trans-

portowa nowej generacji 92,06 91,98 79,95 89,02 89,05 72,55 86,11 81,54 56,01 11,47

TT16. Inteligentne systemy

zarządzania krajową infra-

strukturą transportową94,9 92,6 83,07 92,63 89,58 77,66 89,29 86,34 67,45 15,31

TT17. Inteligentne instru-

menty obserwacji i sterowa-

nia ruchem92,58 89,67 81,39 91,67 90,45 72,5 91,3 82,14 67,31 16,3

TT18. Integracja technologii

wykorzystujących węgiel,

surowce ropopochodne,

biomasę…

79,71 94,05 87,57 93,58 89,89 77,47 98,28 89,32 86,11 22,49

TT19. Technologie produkcji

wysokoprzetworzonych

związków chemicznych76,47 90,07 70,22 96,28 84,06 65,81 97,97 75 86,15 33,11

TT20. Rozwój przemysłowej

biotechnologii 75,19 88,87 83,27 94,57 84,63 70,83 98,74 88,77 94,2 28,78

Tabela 83. Obszar technologiczny w Polu Zrównoważony Rozwój Polski

- zestawienie ocen tez pod względem działań niezbędnych dla ich realizacji [2/3]

Page 136: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

136

Skrócona treść tezy

Działania niezbędne dla realizacji tezy [indeksy]

Pozycja

Polski

[indeks]

Zint

egro

wan

e sy

stem

y in

form

acyj

no-

kom

unik

acyj

ne

Zast

osow

anie

inst

rum

entó

w e

kono

-

mic

znyc

h i fi

nan

sow

ych

Wpr

owad

zeni

e no

wyc

h re

gula

cji

praw

nych

Uspr

awni

enie

pro

cesu

tran

sfer

u

tech

nolo

gii

Rozw

ój te

chno

logi

i prz

yjaz

nych

użyt

kow

niko

wi

Refo

rmy

syst

emow

e

Prac

e ba

daw

czo-

rozw

ojow

e

Eduk

acja

spo

łecz

na

Bada

nia

pods

taw

owe

TT21. Inteligentne systemu

monitoringu w budownictwie 84,36 86,8 78,43 89,25 91,62 54,88 91,94 88,42 63,13 28,45

TT22. Integracja zaawanso-

wanych rozwiązań z zakresu

technologii materiałów

budowlanych

86,6 90,08 77,46 92,43 93,24 55,92 94,09 86,89 65,63 27,96

TT23. Wysokospecjalizowane

urządzenia i narzędzia dla

obróbki elementów

i podzespołów

81,78 86,15 54,43 94,26 85,39 48,86 96,72 79,84 71,92 37,63

TT24. Rozwój urządzeń

i technik pomiarowych 87,32 85,52 54,7 93,54 87 46,19 97,07 82,8 80,28 31,92

TT25. Rozwój systemów

ekspertowych 88,72 90,34 66,7 93,7 88,68 58,7 96,38 83,56 78,1 27,84

TT26. Zintegrowane nano-

i biotechnologie 84,72 89,89 82,82 93,45 88,04 69,16 97,77 90,87 94,15 22,55

TT27. Nowe metody transfor-

macji wiedzy, transferu

i komercjalizacji technologii91,56 93,02 83,66 96,44 89,01 79,16 91,94 90,56 73,06 26,08

Tabela 83. Obszar technologiczny w Polu Zrównoważony Rozwój Polski

- zestawienie ocen tez pod względem działań niezbędnych dla ich realizacji [3/3]

Page 137: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

137

6.4.2.4. Pole badawcze Zrównoważony Rozwój Polski – wszystkie obszary

CZAS REALIZACJI TEZ

Przewidywany czas realizacji tez należących do pola badawczego Zrównoważony Rozwój Polski

zawiera się w przedziale czasowym od 2017 do 2028 roku (według wartości przeciętnych – median).

W przypadku większości tez (77%) przypada on na lata 2014 – 2020. Pozostałe tezy zostaną zrealizo-

wane po roku 2020. Realizacji żadnej z tez nie należy się zatem spodziewać w najbliższej perspektywie

czasowej, do roku 2013.

Poniższa tabela przedstawia odsetek tez w polu Zrównoważony Rozwój Polski i jego trzech obsza-

rach przewidywanych do realizacji w poszczególnych przedziałach czasowych. Najwięcej tez o naj-

krótszym horyzoncie czasowym realizacji odnotowano w obszarze społeczno-ekonomicznym, najmniej

zaś – w obszarze ekologicznym.

Tabela 84. Pole badawcze Zrównoważony Rozwój Polski

- odsetek tez przewidywanych do realizacji w różnych przedziałach czasowych

Czas realizacji

Pole badawcze

Zrównoważony

Rozwój Polski

Obszar społeczno-

ekonomiczny

Obszar

ekologiczny

Obszar

technologiczny

Do 2013 0% 0% 0% 0%

2014 – 2020 77% 88% 65% 78%

Po 2020 23% 12% 35% 22%

Page 138: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

138

W tabeli poniżej przedstawiono listę tez o najwcześniejszych przewidywanych datach realizacji (2017

– 2018). Wśród nich obserwujemy najwięcej tez z obszaru społeczno-ekonomicznego i technologicz-

nego.

Tabela 85. Pole badawcze Zrównoważony Rozwój Polski

- tezy o najszybszym terminie realizacji [1/2]

Pole badawcze Zrównoważony Rozwój Polski –

tezy o najszybszym terminie realizacji [1/2]

Czas realizacji

(mediana)

TE4. Klasyczna energetyka węglowa wykorzystująca technologię pyłową i fl uidalną o zwiększonej

efektywności i dyspozycyjności jednostek wytwórczych będzie się rozwijać głównie poprzez podno-

szenie parametrów pary oraz poprawę wykorzystania ciepła odpadowego

2017

TE9. Technologie wykorzystujące biomasę (np. zgazowanie, procesy fermentacyjne) będą dominu-

jące dla rozproszonego wytwarzania energii elektrycznej i ciepła2017

TE10. Biopaliwa (estry kwasów tłuszczowych roślin oleistych i etanol) będą stanowić nie mniej niż

10% w produkcji paliw silnikowych2017

TE26. Rozwój nowoczesnych technologii sortowania odpadów komunalnych, w szczególności

oddzielania frakcji odpadów niebezpiecznych, zdecydowanie ograniczy straty środowiskowe2017

TS1. Rozwój wirtualnych usług edukacyjnych zwiększy równomierny do nich dostęp, pozwoli na

ich indywidualizację i upowszechni umiejętności cywilizacyjne umożliwiające osiągnięcie struktury

wykształcenia społeczeństwa takiej, jak w przodujących krajach UE

2017

TS2a. Wzrośnie świadomość indywidualnej odpowiedzialności za zabezpieczenie własnej starości 2018

TS3. Ograniczenie dyskryminacji w zakresie dostępu do systemu edukacji oraz dostosowanie struk-

tury kształcenia do potrzeb gospodarki doprowadzi do zwiększenia 2018

TS4. Zwiększenie instytucjonalnej opieki nad dziećmi zwiększy wskaźnik zatrudnienia kobiet do

poziomu rozwiniętych krajów UE2017

TS8. Wsparcie prośrodowiskowych metod produkcji oraz świadczenia usług na rzecz ochrony śro-

dowiska przyrodniczego poprawi stan środowiska i dobrobyt ludności obszarów wiejskich2018

TS9. Instytucjonalne i fi nansowe wspomaganie produkcji, promocji, dystrybucji i przetwórstwa

ekologicznych produktów rolniczych w skali krajowej i międzynarodowej wzmocni rozwój rynku

konkurencyjnych ekonomicznie produktów rolniczych korzystnie oddziałujących na stan zdrowia

ludności

2018

TS15. Wzrost społecznej i ekologicznej odpowiedzialności biznesu przyczyni się do poprawy zdol-

ności konkurencyjnej regionów i zwiększy ich atrakcyjność jako miejsca lokaty kapitału2018

TS19. Bezwzględne stosowanie kryteriów ekologicznych do oceny projektów inwestycyjnych

realizowanych ze środków publicznych przyczyni się do zmniejszenia ich szkodliwego wpływu na

środowisko

2018

TS20. Usprawnienie terytorialnej organizacji kraju oraz decentralizacja systemu instytucjonalnego

korzystnie wpłynie na efektywność gospodarki i rozwój społeczeństwa obywatelskiego w poszcze-

gólnych regionach i w skali kraju

2018

TT2. Cienkie warstwy funkcjonalne oraz technologie ich depozycji (metodami plazmowymi, elektro-

nowiązkowymi, laserowymi itp.) stworzą bazę technologiczną dla wytwarzania czujników oraz nisko-

tarciowych skojarzeń ciernych w wymiarze mikro- i nanometrycznym

2018

TT4. Nowe biomateriały oraz powierzchniowa modyfi kacja istniejących, zapewnią wzrost biokompa-

tybilności i tolerancję układu immunologicznego pacjenta, poprawiając jego komfort życia2018

Page 139: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

139

Pole badawcze Zrównoważony Rozwój Polski –

tezy o najszybszym terminie realizacji [2/2]

Czas realizacji

(mediana)

TT6. Rozwój urządzeń plazmochemicznych i czystych technologii w inżynierii powierzchni umożliwi

uszlachetnianie produktów pozwalające na osiągnięcie wysokiej trwałości, niezawodności i walorów

estetycznych maszyn i urządzeń technicznych

2018

TT8. Nowe materiały o wysokim ilorazie wytrzymałości do gęstości (np. monokryształy, kompozyty)

oraz warstwy niskotarciowe i żaroodporne nowej generacji pozwolą obniżyć zużycie paliwa i emisję

spalin w transporcie i przemyśle

2018

TT11. Zaawansowane rozwiązania techniczne i systemy zarządzania transportem pasażerskim na

obszarach zurbanizowanych zapewnią racjonalizację korzystania z różnych jego form2017

TT21. Inteligentne systemy monitoringu w budownictwie z uwzględnieniem czynników klimatycz-

nych i eksploatacyjnych przyczynią się do efektywnego i bezpiecznego użytkowania obiektów

budowlanych

2017

TT22. Integracja zaawansowanych rozwiązań z zakresu technologii materiałów budowlanych,

systemów pomiarowo-regulacyjnych i komputerowych systemów sterowania spowoduje obniżenie

zużycia energii i mediów w obiektach budowlanych przy jednoczesnym podwyższeniu komfortu

użytkowania

2017

TT23. Rozwój wysokospecjalizowanych urządzeń i narzędzi dla automatycznej i precyzyjnej obróbki

elementów i podzespołów umożliwi automatyzację procesów technologicznych, podwyższy ich

jakość i efektywność

2017

TT24. Rozwój urządzeń i technik pomiarowych, wykorzystujących zintegrowane technologie lasero-

wo-wizyjne, sensorykę, sztuczną inteligencję i automatyzację procesów technologicznych umoż-

liwią precyzyjne i zdalne monitorowanie produkcji, zarówno w skali jednostkowej jak i produkcji

masowej

2017

TT27. Nowe metody transformacji wiedzy, transferu technologii i komercjalizacji rozwiązań nauko-

wo-badawczych będą miały kluczowe znaczenie dla podniesienia efektywności gospodarki2018

Tabela 85. Pole badawcze Zrównoważony Rozwój Polski

- tezy o najszybszym terminie realizacji [2/2]

Page 140: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

140

Tezy, których realizacja przewidywana jest stosunkowo późno (lata 2021-2028), zaprezentowano

w poniższej tabeli. W najbardziej odległej przyszłości, zgodnie z prognozami uczestników badania, zre-

alizowane zostaną tezy z obszaru ekologicznego, związane z rozwojem technologii jądrowych i GMO.

Tabela 86. Pole badawcze Zrównoważony Rozwój Polski

- tezy o najpóźniejszym terminie realizacji

Pole badawcze Zrównoważony Rozwój Polski –

tezy o najpóźniejszym terminie realizacji

Czas realizacji

(mediana)

TT9. Opracowanie nowych materiałów dla technologii ogniw paliwowych i energetyki wodorowej

przyczyni się do rozwoju alternatywnych źródeł energii, zwłaszcza przeznaczonych dla transportu,

poprawiając bezpieczeństwo energetyczne i ochronę środowiska

2021

TT15. Infrastruktura transportowa nowej generacji i nowoczesne środki zarządzania transportem osób

zapewnią zrównoważony rozwój systemów transportu pasażerskiego2021

TT18. Integracja technologii wykorzystujących węgiel, surowce ropopochodne, biomasę oraz odpady

komunalne i inne surowce alternatywne w technologie hybrydowe stworzy podstawy wytwórcze dla

produkcji wysoko przetworzonych produktów chemicznych i paliw nowej generacji

2021

TT26. Zintegrowane nano- i biotechnologie oraz technologie inspirowane osiągnięciami bioniki będą mia-

ły kluczowe znaczenie dla rozwoju wysoko zaawansowanych produktów i technologii przemysłowych,

rolniczych, w zakresie ochrony zdrowia i ochrony środowiska

2021

TT12. Pojazdy energiooszczędne i niekonwencjonalne przyczynią się do zmniejszenia zużycia nieodna-

wialnych źródeł energii oraz ograniczenia uciążliwości dla środowiska2022

TS21. Rozwój policentrycznej sieci osadniczej zracjonalizuje przestrzenne relacje miejsc pracy i zamiesz-

kania, wyrówna dostęp do podstawowych usług społecznych i podniesie jakość życia2022

TS22. Rozwój ekologicznie uwarunkowanej infrastruktury transportowej i komunikacyjnej przyczyni się

do poprawy spójności ekonomicznej, społecznej i terytorialnej kraju2022

TT13. System pociągów pasażerskich dużej prędkości zapewni trwałą jakościową zmianę w dostępie

społeczeństwa do masowych usług przewozowych w krajowym i międzynarodowym ruchu na duże od-

ległości

2023

TE24. Sekwestracja (wychwyt, transport i magazynowanie) CO2 stanowić będzie istotny sposób zapo-

biegania globalnym zmianom klimatycznym2023

TE12. Jądrowe bloki energetyczne znajdą zastosowanie w krajowym systemie elektroenergetycznym 2024

TE20. Organizmy genetycznie zmodyfi kowane (GMO) w wysokim stopniu będą wykorzystywane w tech-

nologiach ochrony środowiska2025

TE14. Nastąpi hybrydyzacja tradycyjnych technologii węglowych wykorzystywanych w energetyce z

technologiami alternatywnymi i jądrowymi2028

TE13. Rozwój technologii wysokotemperaturowych reaktorów jądrowych chłodzonych helem umożliwi

ich wykorzystanie do zgazowywania węgla i taniej produkcji wodoru2028

Page 141: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

141

ODDZIAŁYWANIE NA ROZWÓJ SPOŁECZNO-GOSPODARCZY

Ranking tez ze względu na siłę ich oddziaływaniaWartości indeksu dla tez z pola Zrównoważony Rozwój Polski wahają się od 61 do 88. Najwięcej

tez, których globalne oddziaływanie przekracza poziom przeciętny, należy do obszaru technologiczne-

go (21 z 27). Sporo tez o silnym pozytywnym wpływie na rozwój społeczno-gospodarczy odnajdujemy

także w obszarze ekologicznym (13 z 26). Najrzadziej z ponadprzeciętnym pozytywnym wpływem na

rozwój społeczno-gospodarczy mamy do czynienia w obszarze społeczno-ekonomicznym (6 z 25 tez).

Tabele znajdujące się na kolejnych stronach raportu prezentują listę tez, które uzyskały najwyższą

wartość indeksu globalnego wpływu oraz tezy, dla których wartość tego indeksu była najniższa.

Page 142: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

142

Tabela 87. Pole badawcze Zrównoważony Rozwój Polski

- 15 tez o największym pozytywnym oddziaływaniu

Pole badawcze Zrównoważony Rozwój Polski –

15 tez o największym pozytywnym oddziaływaniuWartość indeksu

TT27. Nowe metody transformacji wiedzy, transferu technologii i komercjalizacji rozwiązań naukowo-

badawczych będą miały kluczowe znaczenie dla podniesienia efektywności gospodarki88,41

TE25. Redukcja poziomu wytwarzanych odpadów przemysłowych nastąpi dzięki rozwojowi alter-

natywnych technologii niskoodpadowych, ukierunkowanych na sektor małych i średnich przedsię-

biorstw

87,88

TT15. Infrastruktura transportowa nowej generacji i nowoczesne środki zarządzania transportem

osób zapewnią zrównoważony rozwój systemów transportu pasażerskiego87,84

TE6. Technologie poligeneracyjne wykazujące wysoką efektywność energetyczną oraz bliską zeru

emisję substancji szkodliwych, w tym CO2, dzięki między innymi równoczesnemu wytwarzaniu kilku

produktów energetycznych (elektryczność, ciepło, chłód) i technologicznych (chemikalia) będą atrak-

cyjną alternatywą wykorzystania węgla

87,26

TT9. Opracowanie nowych materiałów dla technologii ogniw paliwowych i energetyki wodorowej

przyczyni się do rozwoju alternatywnych źródeł energii, zwłaszcza przeznaczonych dla transportu,

poprawiając bezpieczeństwo energetyczne i ochronę środowiska

87,00

TT20. Biotechnologiczne wykorzystanie mikroorganizmów do syntezy i transformacji związków or-

ganicznych przeznaczonych dla farmacji, przetwórstwa żywności i ochrony zdrowia będzie stanowić

jeden z wiodących kierunków gospodarki narodowej

86,98

TT17. Inteligentne instrumenty obserwacji i sterowania ruchem pozwolą na integrację różnych pod-

systemów transportowych oraz poprawę bezpieczeństwa ruchu i przewozów, zmniejszenie kongestii

(zatłoczenie na szlakach komunikacyjnych) i uciążliwości ekologicznej

86,54

TT18. Integracja technologii wykorzystujących węgiel, surowce ropopochodne, biomasę oraz odpa-

dy komunalne i inne surowce alternatywne w technologie hybrydowe stworzy podstawy wytwórcze

dla produkcji wysoko przetworzonych produktów chemicznych i paliw nowej generacji

86,34

TT16. Inteligentne systemy zarządzania krajową infrastrukturą transportową zapewnią zwiększenie jej

przepustowości, spójności oraz interoperacyjności z infrastrukturą międzynarodową, a także podnie-

sienie jej efektywności ekonomicznej i usprawnienie pobierania opłat

86,30

TT26. Zintegrowane nano- i biotechnologie oraz technologie inspirowane osiągnięciami bioniki będą

miały kluczowe znaczenie dla rozwoju wysoko zaawansowanych produktów i technologii przemysło-

wych, rolniczych, w zakresie ochrony zdrowia i ochrony środowiska

86,03

TE14. Nastąpi hybrydyzacja tradycyjnych technologii węglowych wykorzystywanych w energetyce z

technologiami alternatywnymi i jądrowymi85,71

TT10. Rozwój biodegradowalnych, podlegających recyklingowi materiałów konstrukcyjnych przyczy-

ni się do oszczędności zużycia surowców oraz zracjonalizowania gospodarki odpadami85,67

TS15. Wzrost społecznej i ekologicznej odpowiedzialności biznesu przyczyni się do poprawy zdolno-

ści konkurencyjnej regionów i zwiększy ich atrakcyjność jako miejsca lokaty kapitału85,67

TS8. Wsparcie prośrodowiskowych metod produkcji oraz świadczenia usług na rzecz ochrony środo-

wiska przyrodniczego poprawi stan środowiska i dobrobyt ludności obszarów wiejskich85,42

TE23. Redukcja emisji zanieczyszczeń do powietrza nastąpi głównie dzięki innowacjom w dwóch

sektorach: energii i transportu85,05

Page 143: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

143

Tabela 88. Pole badawcze Zrównoważony Rozwój Polski

- 15 tez o najmniejszym pozytywnym oddziaływaniu

Pole badawcze Zrównoważony Rozwój Polski –

15 tez o najmniejszym pozytywnym oddziaływaniu

Wartość

indeksu

TS2b. W efekcie starzenia się ludności wzrośnie solidarność międzypokoleniowa w wymiarze rodzin-

nym, ekonomicznym i społecznym61,04

TE20. Organizmy genetycznie zmodyfi kowane (GMO) w wysokim stopniu będą wykorzystywane w tech-

nologiach ochrony środowiska62,55

TS2a. Wzrośnie świadomość indywidualnej odpowiedzialności za zabezpieczenie własnej starości 65,91

TE10. Biopaliwa (estry kwasów tłuszczowych roślin oleistych i etanol) będą stanowić nie mniej niż 10%

w produkcji paliw silnikowych69,88

TS7. Nastąpi zmiana stylu życia w kierunku wzrostu udziału wydatków na kulturę i rozrywkę w budże-

tach gospodarstw domowych do poziomu przodujących krajów UE70,00

TE3. Zastosowanie nowych technologii z wykorzystaniem gazów inertnych do stymulacji zaniechanych

złóż, w tym szczególnie ropy i gazu powiększy ich zasoby możliwe do gospodarczego wykorzystania70,78

TS19. Bezwzględne stosowanie kryteriów ekologicznych do oceny projektów inwestycyjnych realizowa-

nych ze środków publicznych przyczyni się do zmniejszenia ich szkodliwego wpływu na środowisko70,80

TE4. Klasyczna energetyka węglowa wykorzystująca technologię pyłową i fl uidalną o zwiększonej efek-

tywności i dyspozycyjności jednostek wytwórczych będzie się rozwijać głównie poprzez podnoszenie

parametrów pary oraz poprawę wykorzystania ciepła odpadowego

71,11

TE16. Wyniki badań w zakresie prognozowania zmian warunków klimatycznych w Europie, w tym w

Polsce umożliwią wypracowanie metod dostosowania społeczeństwa, gospodarki i środowiska do tych

zmian

72,45

TE24. Sekwestracja (wychwyt, transport i magazynowanie) CO2 stanowić będzie istotny sposób zapo-

biegania globalnym zmianom klimatycznym72,47

TS4. Zwiększenie instytucjonalnej opieki nad dziećmi zwiększy wskaźnik zatrudnienia kobiet do pozio-

mu rozwiniętych krajów UE74,65

TS10. Doskonalenie zlewniowego systemu zarządzania wodami powierzchniowymi z uwzględnieniem

współpracy między jednostkami administracyjnymi w układzie regionalnym i transgranicznym zwiększy

ochronę zasobów wodnych oraz obniży ryzyko suszy i powodzi

75,60

TS18. Przeprowadzenie ekologicznej reformy podatkowej (polegającej na zmniejszeniu podatkowego

obciążenia kapitału i pracy przy jednoczesnym zwiększeniu opodatkowania zużywania zasobów natu-

ralnych i degradacji środowiska) przyczyni się do poprawy stanu środowiska

75,99

TE2. Niekonwencjonalne technologie eksploatacji złóż, w tym podziemne zgazowywanie złóż węgla

oraz zautomatyzowane procesy produkcyjne ograniczą obecność człowieka w procesie wydobywania

surowców

76,04

TS11. Ilość dyspozycyjnych zasobów wód dobrej jakości zwiększy się poprzez rozwój mechanizmów

ekonomicznych dla wspierania wodo-oszczędnych i przyjaznych środowisku technologii korzystania z

wód w przemyśle, rolnictwie i sektorze komunalnym

77,37

Page 144: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

144

Wpływ na poprawę jakości życia obywateli

Największy wpływ na poprawę jakości życia obywateli wywierać będą tezy z obszaru społeczno-

ekonomicznego – w przypadku zdecydowanej większości tez (20 z 25) wpływ ten będzie większy niż

przeciętny. Ponadprzeciętny wpływ na poprawę jakości życia przypisywano także wielu tezom z obsza-

ru technologicznego (14 z 27). Najrzadziej z wyraźnym efektem w postaci wzrostu jakości życia ko-

jarzono tezy z obszaru ekologicznego – jedynie dla 6 tez (spośród 26) wartości indeksu były wyższe

niż średnie. Tabela poniżej przedstawia 15 tez o największym w polu Zrównoważony Rozwój Polski

wpływie na poprawę jakości życia obywateli.

Tabela 89. Pole badawcze Zrównoważony Rozwój Polski

- 15 tez o największym wpływie na poprawę jakości życia obywateliPole badawcze Zrównoważony Rozwój Polski –

15 tez o największym wpływie na poprawę jakości życia obywateliWartość indeksu

TT4. Nowe biomateriały oraz powierzchniowa modyfi kacja istniejących, zapewnią wzrost biokompa-

tybilności i tolerancję układu immunologicznego pacjenta, poprawiając jego komfort życia96

TT15. Infrastruktura transportowa nowej generacji i nowoczesne środki zarządzania transportem

osób zapewnią zrównoważony rozwój systemów transportu pasażerskiego95

TS6. Rozwój programów prewencji populacyjnej w zakresie badań profi laktycznych i zmiany stylu

życia poprawi stan zdrowia fi zycznego i psychicznego społeczeństwa i zwiększy przewidywaną

długość życia

95

TT22. Integracja zaawansowanych rozwiązań z zakresu technologii materiałów budowlanych,

systemów pomiarowo-regulacyjnych i komputerowych systemów sterowania spowoduje obniżenie

zużycia energii i mediów w obiektach budowlanych przy jednoczesnym podwyższeniu komfortu

użytkowania

95

TS8. Wsparcie prośrodowiskowych metod produkcji oraz świadczenia usług na rzecz ochrony śro-

dowiska przyrodniczego poprawi stan środowiska i dobrobyt ludności obszarów wiejskich94

TS12. Ilość odpadów zanieczyszczających środowisko zdecydowanie zmniejszy się dzięki zinte-

growanemu systemowi ograniczania, wykorzystywania i unieszkodliwiania odpadów komunalnych i

przemysłowych z wykorzystaniem najnowocześniejszych technologii

94

TS23. Opracowanie systemów oraz instrumentów służących analizowaniu, planowaniu, sterowa-

niu, integracji i optymalizacji wykorzystania wszystkich form pasażerskiego transportu miejskiego

oraz podmiejskiego zwiększy sprawność i efektywność systemów transportu osób na obszarach

zurbanizowanych

94

TS24. Zaprojektowanie zintegrowanych form i systemów infrastruktury transportowej nowej gene-

racji na obszarach zurbanizowanych pozwoli zwiększyć jej przepustowość i lepiej rozłożyć w ich

przestrzeni ruch osobowy

94

TT21. Inteligentne systemy monitoringu w budownictwie z uwzględnieniem czynników klimatycz-

nych i eksploatacyjnych przyczynią się do efektywnego i bezpiecznego użytkowania obiektów

budowlanych

94

TT13. System pociągów pasażerskich dużej prędkości zapewni trwałą jakościową zmianę w dostę-

pie społeczeństwa do masowych usług przewozowych w krajowym i międzynarodowym ruchu na

duże odległości

94

TE23. Redukcja emisji zanieczyszczeń do powietrza nastąpi głównie dzięki innowacjom w dwóch

sektorach: energii i transportu93

TS5. Zwiększenie i bardziej równomierny rozkład dochodów gospodarstw domowych zmniejszy wy-

kluczenie społeczne i zwiększy zapotrzebowanie na dobra i usługi (w tym zwłaszcza usług wyższe-

go rzędu – edukacja, zdrowie, kultura, rozrywka)

93

TS7. Nastąpi zmiana stylu życia w kierunku wzrostu udziału wydatków na kulturę i rozrywkę

w budżetach gospodarstw domowych do poziomu przodujących krajów UE93

TS15. Wzrost społecznej i ekologicznej odpowiedzialności biznesu przyczyni się do poprawy zdol-

ności konkurencyjnej regionów i zwiększy ich atrakcyjność jako miejsca lokaty kapitału93

TS16. Rozwój nowych technologii sprzyjających produkcji towarów i usług proekologicznych (tech-

nologii redukcji zanieczyszczeń oraz utylizacji odpadów) upowszechni się w świadomości społecz-

nej w Polsce

93

Page 145: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

145

W poniższej tabeli przedstawiono 15 tez, których oddziaływanie na poprawę jakości życia obywa-

teli jest w polu Zrównoważony Rozwój Polski najmniejsze.

Tabela 90. Pole badawcze Zrównoważony Rozwój Polski

- 15 tez o najmniejszym wpływie na poprawę jakości życia obywateli

Pole badawcze Zrównoważony Rozwój Polski –

15 tez o najmniejszym wpływie na poprawę jakości życia obywateli

Wartość

indeksu

TE20. Organizmy genetycznie zmodyfi kowane (GMO) w wysokim stopniu będą wykorzystywane w

technologiach ochrony środowiska61

TE10. Biopaliwa (estry kwasów tłuszczowych roślin oleistych i etanol) będą stanowić nie mniej niż 10%

w produkcji paliw silnikowych62

TE3. Zastosowanie nowych technologii z wykorzystaniem gazów inertnych do stymulacji zaniechanych

złóż, w tym szczególnie ropy i gazu powiększy ich zasoby możliwe do gospodarczego wykorzystania66

TE24. Sekwestracja (wychwyt, transport i magazynowanie) CO2 stanowić będzie istotny sposób zapo-

biegania globalnym zmianom klimatycznym74

TE2. Niekonwencjonalne technologie eksploatacji złóż, w tym podziemne zgazowywanie złóż węgla

oraz zautomatyzowane procesy produkcyjne ograniczą obecność człowieka w procesie wydobywania

surowców

75

TE4. Klasyczna energetyka węglowa wykorzystująca technologię pyłową i fl uidalną o zwiększonej efek-

tywności i dyspozycyjności jednostek wytwórczych będzie się rozwijać głównie poprzez podnoszenie

parametrów pary oraz poprawę wykorzystania ciepła odpadowego

75

TT6. Rozwój urządzeń plazmochemicznych i czystych technologii w inżynierii powierzchni umożliwi

uszlachetnianie produktów pozwalające na osiągnięcie wysokiej trwałości, niezawodności i walorów

estetycznych maszyn i urządzeń technicznych

75

TE16. Wyniki badań w zakresie prognozowania zmian warunków klimatycznych w Europie, w tym w

Polsce umożliwią wypracowanie metod dostosowania społeczeństwa, gospodarki i środowiska do tych

zmian

77

TT2. Cienkie warstwy funkcjonalne oraz technologie ich depozycji (metodami plazmowymi, elektrono-

wiązkowymi, laserowymi itp.) stworzą bazę technologiczną dla wytwarzania czujników oraz niskotarcio-

wych skojarzeń ciernych w wymiarze mikro- i nanometrycznym

78

TE9. Technologie wykorzystujące biomasę (np. zgazowanie, procesy fermentacyjne) będą dominujące

dla rozproszonego wytwarzania energii elektrycznej i ciepła78

TT25. Rozwój systemów ekspertowych do sterowania urządzeń i procesów przemysłowych nowej ge-

neracji stworzy przewagę konkurencyjną polskiego przemysłu środków produkcji na światowym rynku

technologii

79

TT5. Rozwój technologii oraz urządzeń próżniowych do rafi nacji metali lekkich i ziem rzadkich oraz do

obróbki cieplnej i cieplnochemicznej stopów metali umożliwi wytwarzanie materiałów konstrukcyjnych

i funkcjonalnych nowej generacji oraz komponentów dla przemysłu motoryzacyjnego i maszynowego z

wykorzystaniem metod czystych technologii

80

TE1. Stosowanie i rozwój technologii oraz metod poszukiwania i rozpoznawania warunków występowa-

nia złóż surowców mineralnych (w tym wody), szczególnie metod geofi zycznych, umożliwi efektywne

wykorzystanie zasobów

80

TT3. Rozwój urządzeń oraz narzędzi badawczych i procesowych dla nanotechnologii oraz mikro- i na-

norobotyki umożliwi uruchomienie ich produkcji w skali przemysłowej80

TE11. Odpady będą stanowić istotne uzupełniające źródło wytwarzania energii elektrycznej i paliw 81

Page 146: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

146

Wpływ na wzrost konkurencyjności polskiej gospodarki

Pod względem wpływu na wzrost konkurencyjności polskiej gospodarki korzystnie wyróżniają się

przede wszystkim tezy należące do obszaru technologicznego. Prawie wszystkie spośród nich działają

na ten aspekt w stopniu wyższym niż przeciętny. W pozostałych obszarach tez o tak dużym wpływie

na wzrost konkurencyjności gospodarki jest znacznie mniej.

Tabela 91. Pole badawcze Zrównoważony Rozwój Polski

- 15 tez o największym wpływie na wzrost konkurencyjności polskiej gospodarkiPole badawcze Zrównoważony Rozwój Polski –

15 tez o największym wpływie na wzrost konkurencyjności polskiej gospodarkiWartość indeksu

TT23. Rozwój wysokospecjalizowanych urządzeń i narzędzi dla automatycznej i precyzyjnej obrób-

ki elementów i podzespołów umożliwi automatyzację procesów technologicznych, podwyższy ich

jakość i efektywność

96

TT27. Nowe metody transformacji wiedzy, transferu technologii i komercjalizacji rozwiązań nauko-

wo-badawczych będą miały kluczowe znaczenie dla podniesienia efektywności gospodarki96

TT2. Cienkie warstwy funkcjonalne oraz technologie ich depozycji (metodami plazmowymi, elek-

tronowiązkowymi, laserowymi itp.) stworzą bazę technologiczną dla wytwarzania czujników oraz

niskotarciowych skojarzeń ciernych w wymiarze mikro- i nanometrycznym

96

TT24. Rozwój urządzeń i technik pomiarowych, wykorzystujących zintegrowane technologie

laserowo-wizyjne, sensorykę, sztuczną inteligencję i automatyzację procesów technologicznych

umożliwią precyzyjne i zdalne monitorowanie produkcji, zarówno w skali jednostkowej jak i pro-

dukcji masowej

95

TT7. Rozwój mikro- i nanotechnologii materiałów amorfi cznych, polimerowych, ceramicznych i

kompozytowych zapewni osiągnięcie standardów światowych przez polski przemysł elektroniczny

i narzędziowy

95

TT1. Nanomateriały oraz nanotechnologie stworzą bazę technologiczną wytwarzania mechatro-

nicznych podzespołów wykonawczych nowej generacji w skali przemysłowej95

TT19. Rozwój technologii produkcji wysokoprzetworzonych związków chemicznych pozwoli zwięk-

szyć konkurencyjność polskiego przemysłu technologii procesowych94

TT3. Rozwój urządzeń oraz narzędzi badawczych i procesowych dla nanotechnologii oraz mikro- i

nanorobotyki umożliwi uruchomienie ich produkcji w skali przemysłowej94

TT25. Rozwój systemów ekspertowych do sterowania urządzeń i procesów przemysłowych nowej

generacji stworzy przewagę konkurencyjną polskiego przemysłu środków produkcji na światowym

rynku technologii

94

TT20. Biotechnologiczne wykorzystanie mikroorganizmów do syntezy i transformacji związków

organicznych przeznaczonych dla farmacji, przetwórstwa żywności i ochrony zdrowia będzie sta-

nowić jeden z wiodących kierunków gospodarki narodowe

93

TT15. Infrastruktura transportowa nowej generacji i nowoczesne środki zarządzania transportem

osób zapewnią zrównoważony rozwój systemów transportu pasażerskiego93

TT26. Zintegrowane nano- i biotechnologie oraz technologie inspirowane osiągnięciami bioniki

będą miały kluczowe znaczenie dla rozwoju wysoko zaawansowanych produktów i technologii

przemysłowych, rolniczych, w zakresie ochrony zdrowia i ochrony środowiska

93

TT16. Inteligentne systemy zarządzania krajową infrastrukturą transportową zapewnią zwiększenie

jej przepustowości, spójności oraz interoperacyjności z infrastrukturą międzynarodową, a także

podniesienie jej efektywności ekonomicznej i usprawnienie pobierania opłat

93

TT6. Rozwój urządzeń plazmochemicznych i czystych technologii w inżynierii powierzchni umożliwi

uszlachetnianie produktów pozwalające na osiągnięcie wysokiej trwałości, niezawodności i walo-

rów estetycznych maszyn i urządzeń technicznych

93

TT5. Rozwój technologii oraz urządzeń próżniowych do rafi nacji metali lekkich i ziem rzadkich oraz

do obróbki cieplnej i cieplnochemicznej stopów metali umożliwi wytwarzanie materiałów konstruk-

cyjnych i funkcjonalnych nowej generacji oraz komponentów dla przemysłu motoryzacyjnego i

maszynowego z wykorzystaniem metod czystych technologii

93

Page 147: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

147

Tabela 92. Pole badawcze Zrównoważony Rozwój Polski

- 15 tez o najmniejszym wpływie na wzrost konkurencyjności polskiej gospodarki

Pole badawcze Zrównoważony Rozwój Polski –

15 tez o najmniejszym wpływie na wzrost konkurencyjności polskiej gospodarki

Wartość

indeksu

TS2b. W efekcie starzenia się ludności wzrośnie solidarność międzypokoleniowa w wymiarze rodzin-

nym, ekonomicznym i społecznym50

TS7. Nastąpi zmiana stylu życia w kierunku wzrostu udziału wydatków na kulturę i rozrywkę w budże-

tach gospodarstw domowych do poziomu przodujących krajów UE59

TE17. Rozwój technologii ochrony i rewitalizacji ekosystemów lądowych i wodnych (w tym morskich)

przyczyni się do podtrzymania bioróżnorodności60

TE24. Sekwestracja (wychwyt, transport i magazynowanie) CO2 stanowić będzie istotny sposób zapo-

biegania globalnym zmianom klimatycznym60

TE16. Wyniki badań w zakresie prognozowania zmian warunków klimatycznych w Europie, w tym w

Polsce umożliwią wypracowanie metod dostosowania społeczeństwa, gospodarki i środowiska do tych

zmian

62

TS2a. Wzrośnie świadomość indywidualnej odpowiedzialności za zabezpieczenie własnej starości 64

TS19. Bezwzględne stosowanie kryteriów ekologicznych do oceny projektów inwestycyjnych realizowa-

nych ze środków publicznych przyczyni się do zmniejszenia ich szkodliwego wpływu na środowisko66

TS6. Rozwój programów prewencji populacyjnej w zakresie badań profi laktycznych i zmiany stylu ży-

cia poprawi stan zdrowia fi zycznego i psychicznego społeczeństwa i zwiększy przewidywaną długość

życia

67

TE19. W ochronie środowiska coraz większą rolę odgrywać będą technologie kontrolowanego (stały

monitoring stanu środowiska, ingerencja techniczna w razie zagrożenia któregoś z komponentów śro-

dowiska) samooczyszczania (natural attenuation)

70

TE22. Zagrożenie dla zdrowia ludzi i ekosystemów zmniejszy się istotnie w wyniku rozwoju technologii

kontroli rozprzestrzeniania i ograniczania występowania w środowisku substancji uznanych za szcze-

gólnie niebezpieczne

70

TE20. Organizmy genetycznie zmodyfi kowane (GMO) w wysokim stopniu będą wykorzystywane w tech-

nologiach ochrony środowiska71

TS18. Przeprowadzenie ekologicznej reformy podatkowej (polegającej na zmniejszeniu podatkowego

obciążenia kapitału i pracy przy jednoczesnym zwiększeniu opodatkowania zużywania zasobów natu-

ralnych i degradacji środowiska) przyczyni się do poprawy stanu środowiska

72

TE10. Biopaliwa (estry kwasów tłuszczowych roślin oleistych i etanol) będą stanowić nie mniej niż 10%

w produkcji paliw silnikowych72

TE21. Metody abiotyczne (fi zyczne, chemiczne) stosowane do poprawy stanu środowiska zostaną za-

stąpione w znacznym stopniu przez metody biologiczne (np. fi toremediacja, bioremediacja, biofi ltry,

biobariery)

73

TE4. Klasyczna energetyka węglowa wykorzystująca technologię pyłową i fl uidalną o zwiększonej efek-

tywności i dyspozycyjności jednostek wytwórczych będzie się rozwijać głównie poprzez podnoszenie

parametrów pary oraz poprawę wykorzystania ciepła odpadowego

74

Page 148: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

148

Rysunek 25. Pole badawcze Zrównoważony Rozwój Polski – oddziaływanie tez na wzrost

konkurencyjności krajowej gospodarki vs. poprawę jakości życia obywateli

Wzr

ost k

onku

renc

yjno

ści k

rajo

wej

gos

poda

rki

Poprawa jakości życia obywateli

I Ćwiartka - Ponadprzeciętny pozytywny wpływ na wzrost konkurencyjności krajowej gospodarki i słabszy relatywnie wpływ na poprawę jakości życia obywateli

IV Ćwiartka - Ponadprzeciętny wpływ na wzrost konkurencyjności krajowej gospodarki i poprawę jakości życia obywateli

II Ćwiartka - Relatywnie słabszy wpływ na wzrost konkurencyjności krajowej gospodarki i poprawę jakości życia obywateli

III Ćwiartka - Relatywnie słabszy wpływ na wzrost konkurencyjności krajowej gospodarki i ponadprzeciętny wpływ na poprawę jakości życia obywateli

50

55

60

65

70

75

80

85

90

95

100

60 65 70 75 80 85 90 95 100

TEZY SPOŁECZNO-EKONOMICZNE

TEZY EKOLOGICZNE

TEZY TECHNOLOGICZNE

Page 149: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

149

Obszar

badawczyOd

dzia

ływ

anie

glo

baln

e te

z

Oddziaływanie tezy

Rozw

ój n

auki

w P

olsc

e

Wzr

ost z

nacz

enia

poz

ycji

gosp

odar

czej

Pols

ki n

a ar

enie

mię

dzyn

arod

owej

Wzr

ost k

onku

renc

yjno

ści k

rajo

wej

gosp

odar

ki

Wzr

ost u

czes

tnic

twa

w k

ultu

rze

Wzr

ost s

pójn

ości

spo

łecz

nej

Popr

awa

jako

ści ż

ycia

oby

wat

eli

Wzr

ost d

obro

bytu

Popr

awa

stan

u zd

row

ia

Wzr

ost z

atru

dnie

nia

Korz

ystn

y w

pływ

na

srod

owis

ko p

rzy-

rodn

icze

Zwię

ksze

nie

zakr

esu

kom

ercj

aliz

acji

wyn

ików

Zwie

ksze

nie

spój

nośc

i prz

estrz

enne

j i

społ

eczn

ej k

raju

PB Z

rów

now

ażon

y Ro

zwój

Pol

ski:

Obszar Społecz-

no-ekonomiczny38 8 48 24 44 52 80 48 64 76 60 n.d. n.d.

Obszar

Ekologiczny50 85 42 31 n.d. n.d. 23 n.d. 58 19 69 n.d. n.d.

Obszar

Technologiczny78 n.d. n.d. 85 n.d. n.d. 52 n.d. 41 52 41 52 52

Tabela 93. Pole badawcze Zrównoważony Rozwój Polski –

odsetek tez ocenionych ponadprzeciętnie pod względem oddziaływania

Page 150: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

150

Page 151: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

151

Część III. OCENA METODY

Page 152: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

152

7. Ocena metody Delphi z punktu widzenia uczestników badania

W niniejszym rozdziale zaprezentowano ocenę metody Delphi z perspektywy uczestników bada-

nia. Około trzech miesięcy po zakończeniu Narodowego Programu Foresight Polska 2020, w styczniu

2009 r., Pentor Research International poprosił ekspertów zewnętrznych o wypełnienie krótkiej ankiety

poświęconej ocenie projektu i metody Delphi oraz podzielenie się doświadczeniami, uwagami i reko-

mendacjami formułowanymi z pozycji uczestników całego procesu. Badanie przeprowadzono techni-

ką ankiety internetowej. Wzięło w nim udział 1863 ekspertów zewnętrznych, co stanowiło blisko trzy

czwarte ekspertów, którzy uczestniczyli w obydwu rundach Delphi. Odsetek ten, biorąc pod uwagę

fakt, że współpraca z ekspertami była już zakończona i zwieńczona przekazaniem im certyfi katów,

należy uznać za bardzo wysoki. Zaangażowanie ekspertów w projekt, nawet po jego zakończeniu, było

więc duże i prawdopodobnie powodowane głębszymi motywacjami.

Opinie wyrażone przez ekspertów zewnętrznych mogą stanowić cenne źródło informacji pozwa-

lających na zwiększenie poziomu dostosowania metody do oczekiwań uczestników, a w efekcie na

wypracowanie najlepszych praktyk postępowania w tym zakresie. Oczywiście prace nad doskonale-

niem metod postępowania są procesem ciągłym i wypracowywane wskazówki powinny być zawsze

uzupełniane o doświadczenia płynące z każdego kolejnego programu. Dlatego wnioski z Narodowego

Programu Foresight Polska 2020 powinny być traktowane jako wstęp do dalszych prac nad doskona-

leniem metodologii foresight.

Wcześniejsze doświadczenia z projektami typu foresight

Projekty typu foresight pojawiły się w Polsce niedawno. Dlatego poziom świadomości wynoszący

54% (odsetek uczestników deklarujących, że wcześniej słyszeli o tego typu projektach) można uznać

za wysoki.

Świadomość istnienia projektów foresight była zróżnicowana ze względu na wiek badanych eks-

pertów. Najwyższy odsetek znających omawiany typ projektów odnotowano w grupie respondentów

powyżej 45 roku życia (60%). Wśród osób w wieku od 36 do 45 lat odsetek ten wyniósł 47%, zaś

w najmłodszej kategorii wiekowej (poniżej 36 roku życia) – 53%.

Eksperci zewnętrzni z reguły nie posiadali doświadczenia związanego z wcześniejszym, aktywnym

uczestnictwem w projektach typu foresight. Uczestniczyło w nich 19% badanych, którzy słyszeli o pro-

jektach foresight, co stanowi 10% ogółu ekspertów.

Najwyższy poziom uczestnictwa dotyczył osób w najstarszym przedziale wiekowym, powyżej 45

lat (22% uczestniczących), najniższy zaś - najmłodszych ekspertów zewnętrznych (14% uczestniczą-

cych).

Rysunek 26. Doświadczenia z uczestnictwem w projektach foresight

46%

54%

Świadomość projektów foresight

19%81%

Uczestnictwo w projektach foresight przed

przystąpieniem do NPF Polska 2020

tak

nieN=1863 N=1006

Page 153: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

153

Ocena rekrutacji do Zespołu Ekspertów Zewnętrznych

Zdecydowana większość ankietowanych (83%) pozytywnie oceniła otwarty charakter rekrutacji do

Zespołu Ekspertów Zewnętrznych NPF Polska 2020. Odmienną opinię wyraziło 6% badanych, a co

dziesiąty respondent ocenił „otwartość” rekrutacji ambiwalentnie.

Rysunek 27. Ocena otwartego charakteru rekrutacji do Zespołu Ekspertów Zewnętrznych

Pomimo że respondenci na ogół chwalili sobie otwarty charakter rekrutacji, to doświadczenia wy-

niesione z Programu skłaniały ich do rekomendowania wprowadzenia ograniczeń rekrutacyjnych. We-

dług 70% badanych w podobnych projektach powinny brać udział osoby profesjonalnie zajmujące się

określoną problematyką, choć niekoniecznie naukowcy, a 3% ankietowanych uznało, że w przyszłych

programach powinni brać udział tylko naukowcy. Jednocześnie jeden na czterech respondentów opo-

wiadał się za stosowaniem łagodnych barier wejścia - zgłaszając postulat dopuszczenia wszystkich

interesujących się określoną problematyką, także w sposób amatorski.

Rysunek 28. Opinie na temat środowisk, które mogą brać udział w charakterze

ekspertów zewnętrznych w przyszłych projektach typu foresight

Także koncepcja utworzenia Zespołu Ekspertów Zewnętrznych NPF Polska 2020 została oceniona

pozytywnie. Odsetek pozytywnych ocen wyniósł 97%, w tym 38% stanowiły oceny zdecydowanie

pozytywne. Tylko 3% badanych miało ambiwalentny stosunek do koncepcji Zespołu.

40%

43%

11%

6%

0%

Bardzo dobrze

Raczej dobrze

Ani dobrze,ani źle

Raczej źle

Bardzo źle

N=1863

N=1863

1%3%

26%

70%

Osoby profesjonalniezajmujące się określoną

problematyką, aleniekoniecznie naukowcy

Wszyscy interesujący sięokreśloną problematyką,

także w sposób amatorski

Tylko naukowcy Trudno powiedzieć

Page 154: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

154

Rysunek 29. Ocena koncepcji Zespołu Ekspertów Zewnętrznych

Katalizatorem przystąpienia do Programu była najczęściej informacja o naborze do Zespołu Eks-

pertów Zewnętrznych przesyłana bezpośrednio przez organizatorów Programu. Na to źródło wiedzy

o NPF Polska 2020 wskazało 67% badanych. Niemal co piąty ekspert zewnętrzny został rekomen-

dowany i zaproszony do udziału przez osoby trzecie, posiadające wiedzę o Programie (ekspertów

wewnętrznych lub zewnętrznych). Co dziesiąty badany dowiedział się o Programie od innych osób,

a 2% ankietowanych na informacje o Programie natrafi ło na różnych stronach internetowych.

Kanały informacji na temat Programu były zróżnicowane w zależności od kategorii zawodowej

badanych ekspertów i w mniejszym stopniu w zależności od wieku ekspertów, ale w każdej z grup

wiodącym źródłem informacji była informacja przesyłana bezpośrednio przez organizatorów projektu.

Wyjątek stanowili studenci, którzy najczęściej (46%) dowiadywali się o NPF od innych osób, a tylko

nieco ponad jedna piąta otrzymała informację od organizatorów.

Informacja od organizatorów najczęściej była wskazywana przez osoby w przedziale wiekowym od

36 do 45 roku życia oraz pracowników nauki (odpowiednio 75% i 70%).

Rekomendacja połączona z zaproszeniem do Zespołu pojawiała się najczęściej wśród: przedsta-

wicieli NGO (24%), osób powyżej 45 roku życia i przedstawicieli biznesu (po 22%).

Z kolei na informację od innych osób powoływali się najczęściej, oprócz wspomnianych wcześniej

studentów, przedstawiciele ugrupowań politycznych i administracji (21%), przedstawiciele mediów

(20%) i osoby z najmłodszej grupy wiekowej (19%).

Rysunek 30. Źródła wiedzy o rekrutacji do Zespołu Ekspertów Zewnętrznych NPF Polska 2020

N=1863

59%

38%

3% 0% 0%

Bardzo dobrze Raczej dobrze Ani dobrze, ani źle Raczej źle Bardzo źle

Otrzymałe(a)m wiadomość o naborze do Zespołu od organizatorów Programu

Zostałe(a)m zarekomendowany i zaproszony do Zespołu

Dowiedziałe(a)m się o naborze do Zespołu od innych osób

Z innych stron internetowych

N=1863

67%

18%

10%

2%

Page 155: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

155

N=1863

33%

20%

48%

55%

29%

23%

15%

40%

37% 45% 14% 4%37% 45% 14% 4%

3%33% 48% 15% 3%

5%

24%

35%

6% 29% 40% 24%6%

4% 38%23% 35%4% 38%

19%20% 55% 5%19%

Możliwość udziału w tego typu projekcie- rodzaj 'przygody intelektualnej'

Możliwość wpływu na wybór priorytetówrozwoju Polski i kształt przyszłości

Możliwość usystematyzowanejrefleksji nad przyszłością

Uformowanie nowych siecikontaktów społecznych

Uzyskanie certyfikatu ekspertazewnętrznego NPF Polska 2020

[4] W bardzo dużym stopniu [3] W dużym stopniu

[2] W małym stopniu [1] W bardzo małym stopniu

Przesłanki uczestnictwa w Programie

Istotnym czynnikiem powodzenia każdego projektu, który wymaga zapewnienia uczestnictwa sze-

rokiego grona ekspertów, jest uwzględnienie motywacji, jakimi mogą kierować się uczestnicy Progra-

mu. Zaznajomienie się z tymi motywatorami jest szczególnie interesujące, jeśli wziąć pod uwagę fakt,

że organizatorzy Programu nie mogli zastosować bodźców ekonomicznych skłaniających do udziału

w projekcie (np. wynagrodzenia).

Badani najczęściej deklarowali, że motywowała ich możliwość udziału w projekcie, który stanowił

rodzaj „przygody intelektualnej” (82%). Równie często bodźcem do udziału w Programie była świado-

mość, że gwarantuje on możliwość wpływu na wybór priorytetów rozwoju Polski i kształt przyszłości

(81%). Dla 75% badanych ekspertów ważna była możliwość usystematyzowanej refl eksji nad przyszło-

ścią. W porównaniu z wymienionymi motywatorami niewielkie znaczenie miała możliwość poszerzenia

sieci kontaktów społecznych (35%) oraz otrzymanie certyfi katu eksperta zewnętrznego (27%).

Badani mieli również możliwość wymienienia dodatkowych bodźców mających wpływ na decyzję

o przystąpieniu do Programu. W sumie 15% ankietowanych przedstawiło spontanicznie dodatkowe

czynniki towarzyszące akcesowi do NPF Polska 2020. Na pierwszym miejscu znalazła się ciekawość

(30%), przy czym dla 18% wiązała się ona z chęcią poznania metody, a dla 12% z poznaniem wyników

badania. Niemal co siódmy ekspert zewnętrzny przystępując do Programu kierował się poczuciem

obywatelskiego obowiązku, a co dziesiąty możliwością wykorzystania własnej wiedzy w szczytnym

celu. Warto zauważyć, że jeżeli połączyć te dwa motywatory (obywatelski obowiązek oraz szczytny

cel), to motywacje „proobywatelskie” uplasowały się na drugim miejscu z odsetkiem wskazań wyno-

szącym 25%. Ranga tego rodzaju motywacji wydaje się być jednak jeszcze większa - mogły się one

bowiem również kryć za jednym z dwóch głównych czynników skłaniających do udziału w projekcie,

możliwością współdecydowania o przyszłości Polski.

W spontanicznych wypowiedziach eksperci deklarowali również, że kierowała nimi chęć podzielenia

się swoją opinią (15%), możliwość konfrontacji z opiniami innych ekspertów (14%) oraz poszerzenia

wiedzy (13%). Sporadycznie (2%) pojawiała się chęć zdobycia materiałów naukowych.

Rysunek 31. Przesłanki uczestnictwa w Programie

Page 156: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

156

Rysunek 32. Dodatkowe powody uczestnictwa w Programie

Ocena metody foresight

Eksperci Zewnętrzni zostali poproszeni, aby bazując na doświadczeniach wyniesionych z uczest-

nictwa w NPF Polska 2020, dokonali oceny metody foresight.

Eksperci podkreślali, że:

a) jest to użyteczna metoda, ale pod warunkiem przełożenia wypracowanych wniosków na konkret-

ne działania – z takim stwierdzeniem zdecydowanie zgodziło się 54% ankietowanych, a 37% raczej

się z nim zgodziło;

b) to doskonała okazja do odejścia od krótkiej perspektywy myślenia o problemach naszego kraju

na rzecz myślenia długofalowego - zdecydowanie z twierdzeniem zgodziło się 43% badanych, zbli-

żony odsetek respondentów (41%) raczej się zgodził;

c) to dobry sposób na wyznaczanie priorytetów rozwoju kraju/regionu/branży w gronie fachowców

z różnych dziedzin – 38% odpowiedzi „zdecydowanie tak”, 48% odpowiedzi „raczej tak”.

Badani uznali też, że w Polsce powinno się prowadzić więcej tego typu projektów. W sumie zgodziło

się z tym stwierdzeniem 74% ankietowanych, w tym 31% w zdecydowany sposób.

Foresight został oceniony jako naukowa metoda, oparta na racjonalnych przesłankach (72%, w tym

19% odpowiedzi „zdecydowanie tak”), której konsekwentne stosowanie może być szansą dla szybkie-

go i zrównoważonego rozwoju Polski (67%, w tym 20% odpowiedzi „zdecydowanie tak”).

Tak pozytywne opinie mogą też do pewnego stopnia wytłumaczyć odrzucenie przez badanych

zastrzeżenia, że przyszłości nie da się przewidzieć, wobec czego działania typu foresight nie mają

sensu. Z taką opinią zgodziło się tylko 8% ankietowanych, a 80% ją odrzuciło, w tym 29% w sposób

zdecydowany.

Również nie zgodzono się ze stwierdzeniami, że foresight to kolejna, mało użyteczna metoda sko-

piowana z krajów zachodnich (79% odpowiedzi „zdecydowanie nie” i „raczej nie”) oraz z tym, iż jest

to „wyrzucenie pieniędzy w błoto” (82% odpowiedzi „zdecydowanie nie” i „raczej nie”).

Opinie badanych były spolaryzowane pod względem oceny dopasowania metody do obecnego

stanu świadomości społeczeństwa. Według 44% ankietowanych jako społeczeństwo nie dojrzeliśmy

mentalnie do foresightu (refl eksja nad przyszłością jest w Polsce ciągle niedostateczna).

N=279

15%

15%

14%

13%

12%

10%

18%

2%

2%

Ciekawość, chęć poznania tego typu metody

Poczucie obywatelskiego obowiązku

Wyrażenie, podzielenie się swoją opinią

Konfrontacja swojej opiniiz opinią innych ekspertów

Poszerzenie swojej wiedzy

Ciekawość co do wyników badania

Możliwość wykorzystania mojejwiedzy w szczytnym celu

Zdobycie materiałów naukowychna własny użytek

Inne

Page 157: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

157

Rysunek 33. Opinie na temat metody foresight

42%

29%

11%

2%

2%

2%

2%

2%

2%

2%

37%

51%

25%

7%

6%

4%

4%

4%

4%

3%

12%

12%

20%

24%

20%

20%

8%

8%

10%

5%

5%

6%

33%

47%

53%

43%

48%

48%

41%

37%

50% 32% 11% 4% 2%50% 32% 11% 4% 2%

3%

2%

11%

20%

19%

31%

38%

38%

43%

54%

42%

29%

11%

2%

2%

2%

2%

2%

2%

2%

37%

51%

25%

7%

6%

4%

4%

4%

4%

3%

12%

12%

20%

24%

20%

20%

8%

8%

10%

5%

5%

6%

33%

47%

53%

43%

48%

48%

41%

37%

3%

2%

11%

20%

19%

31%

38%

38%

43%

54%

To użyteczna metoda pod warunkiem przełożenia wypracowanych wniosków na konkretne działania

To doskonała okazja do odejścia od krótkiej perspektywy myślenia o problemach naszego kraju na rzecz myślenia długofalowego

To dobry sposób na wyznaczenie priorytetów rozwoju kraju /regionu / branży w gronie fachowców z różnych dziedzin

To dobra metoda wyznaczania priorytetów rozwoju kraju / regionu / branży

W Polsce powinno się prowadzić więcej projektów tego typu

To naukowa metoda, oparta na racjonalnych przesłankach

Konsekwentne stosowanie metody foresight jest szansą szybkiego, zrównoważonego rozwoju Polski

Jako społeczeństwo nie dojrzeliśmy mentalnie do foresightu - refleksja nad przyszłością jest w Polsce ciągle niedostateczna

Przyszłości nie da się przewidzieć, zwłaszcza w okresie obecnych, dynamicznych zmian- podejmowanie takich działań jak foresight nie ma więc sensu

To kolejna, mało użyteczna moda, skopiowana z krajów zachodnich

Projekty foresight to wyrzucanie pieniędzy w błoto

Zdecydowanie się nie zgadzam Raczej się nie zgadzam Ani się zgadzam, ani nie zgadzam

Raczej się zgadzam Zdecydowanie się zgadzam

N=1863

Page 158: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

158

Ocena metody Delphi

Badani zostali poproszeni o ustosunkowanie się do stwierdzeń dotyczących zastosowania metody

Delphi w Narodowym Programie Foresight Polska 2020.

Zdecydowana większość uczestników badania (91%) korzystnie oceniła możliwość zobaczenia

zbiorczych odpowiedzi innych ekspertów w drugiej rundzie badania, co do pewnego stopnia kore-

spondowało z jednym ze spontanicznie wymienianych motywatorów uczestnictwa – chęci konfrontacji

własnych opinii z opiniami innych oraz w mniejszym stopniu z chęcią poznania wyników badania. Po-

zytywnie oceniono też samo narzędzie – ankietę internetową. Blisko 90% badanych uznało taką tech-

nikę prowadzenia badania jako przyjazną dla użytkownika i można przypuszczać, że jej atrakcyjność

była wzmacniana możliwością zaprezentowania zbiorczych wyników pierwszej rundy.

Choć narzędzie zostało uznane za użyteczne, to jednak pojawiały się opinie krytyczne dotyczące

czasu potrzebnego na wypełnienie ankiety. Jest to zrozumiałe, zważywszy że w pierwszej rundzie

średni czas wypełniania wyniósł około 45 minut, a w drugiej był nieznacznie krótszy (około 37 mi-

nut). W sumie 40% respondentów stwierdziło, że wypełnianie ankiety było czasochłonne (w tym 12%

zdecydowanie to podkreślało). Przeciwną opinię wyraziło 46% ankietowanych (w tym 17% zdecydo-

wanie). Być może wpływ na „czasową” uciążliwość miał także fakt, że nie dla wszystkich tezy były

skonstruowane w sposób klarowny i nieskomplikowany. Co czwarty badany wyraził opinię, że tezy

w ankiecie Delphi były sformułowane w sposób skomplikowany, czasem niezrozumiały, a 17% ankie-

towanych ambiwalentnie oceniło klarowność tez zamieszczonych w ankiecie Delphi.

Metoda Delphi została przez większość badanych (74%) oceniona jako wartościowa i pozwalająca

na przewidywanie przyszłych wydarzeń. Jednak stosunkowo rzadko badani byli o tym zdecydowanie

przekonani (18%). Większość zgodziła się co do możliwości uzyskania konsensusu (66%) przy zasto-

sowaniu omawianej metody, ale także w tym przypadku rzadko mieliśmy do czynienia ze zdecydowa-

nym przekonaniem (15%).

Pomimo zgody co do tego, że metoda pozwala na przewidywanie wydarzeń, badani stosunkowo

rzadko decydowali się na wyższą ocenę jej walorów prognostycznych w porównaniu z innymi meto-

dami. Niemal co drugi ankietowany nie potrafi ł jednoznacznie ocenić metody w kontekście porównaw-

czym. Ponadto rzadko pojawiały się opinie zdecydowane – zgoda lub jej brak co do tego, że wartość

prognostyczna metody jest wyższa od innych. Generalnie wygrał pogląd, że wartość prognostyczna

Delphi jest wyższa niż innych metod (29%, ale tylko 4% ocen zdecydowanych). Z taką opinią nie zgo-

dziło się 21% ankietowanych, z czego 3% zdecydowanie.

Sporadycznie można było się spotkać z opiniami kwestionującymi sens prowadzenia dwóch lub

więcej rund badania (8%).

Page 159: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

159

Rysunek 34. Opinie na temat metody Delphi

Cenię sobie możliwość zobaczenia zbiorczych odpowiedzi innych ekspertów w II rundzie badania

Zastosowaną w Delphi NPF Polska 2020 technikę ankiety internetowej oceniam jako przyjazną dla użytkownika

To wartościowa metoda pozwalająca na przewidywanie przyszłych wydarzeń

Metoda pozwala na uzyskanie konsensusu

Metoda wymaga zastosowania długotrwałej procedury

Wartość prognostyczna metody nie jest wyższa niż w przypadku innych metod

Wypełnienie ankiety Delphi w NPF Polska 2020 było czasochłonne

Tezy i pytania w ankiecie Delphi w NPF Polska 2020 były sformułowane w sposób skomplikowany, czasem niezrozumiały

Nie widzę sensu drugiej i kolejnych rund w badaniach tego typu

40%

18%

17%

4%

6%

1%

1%

2%

2%

36%

40%

29%

26%

20%

6%

5%

3%

2%

16%

17%

14%

49%

30%

27%

20%

7%

6%

6%

19%

28%

18%

34%

51%

56%

42%

36%

2%

6%

12%

3%

9%

15%

18%

46%

55%

40%

18%

17%

4%

6%

1%

1%

2%

2%

36%

40%

29%

26%

20%

6%

5%

3%

2%

16%

17%

14%

49%

30%

27%

20%

7%

6%

6%

19%

28%

18%

34%

51%

56%

42%

36%

2%

6%

12%

3%

9%

15%

18%

46%

55%

Zde cydow anie s ię n ie zgadzam Racze j s ię n ie zgadzam Ani s ię zgadzam, ani n ie zgadzamZdecydowanie się nie zgadzam Raczej się nie zgadzam Ani się zgadzam, ani nie zgadzam

Raczej się zgadzam Zdecydowanie się zgadzam

N=1863

Page 160: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

160

Ekspertów poproszono również o ocenę ankiety Delphi NPF Polska 2020 w kontekście własnych

oczekiwań towarzyszących im na etapie przystępowania do Programu. Dla jednej czwartej responden-

tów zagadnienia ankiety były „dokładnie takie same, jakie sobie wyobrażali”. Dysonansu doświadczyło

natomiast 56% członków Zespołu Ekspertów Zewnętrznych – 28% spodziewało się trudniejszych za-

gadnień, tak samo liczna grupa oczekiwała zagadnień łatwiejszych. Jednocześnie 17% respondentów

udzieliło odpowiedzi „trudno powiedzieć”, co można interpretować jako ocenę ambiwalentną.

Rysunek 35. Poziom trudności zagadnień ankiety Delphi w stosunku do wyobrażeń

Ocena przekazywania informacji na temat Programu

Analiza odpowiedzi ekspertów pozwala na pozytywną ocenę przekazywania informacji na temat

idei i celów Programu – 86% respondentów uznało, że wiedza przekazana przez organizatorów była

wystarczająca. Aspekt informacyjny nie był natomiast w pełni satysfakcjonujący pod względem:

a) metodologii programu (74% odpowiedzi pozytywnych),

b) bieżących informacji o wynikach (72%),

c) idei metody Delphi (65%),

d) bieżących informacji o zaawansowaniu prac w Programie (60%).

Najgorzej oceniono przekaz informacji dotyczących struktury organizacyjnej Programu. Jedynie

55% badanych stwierdziło, że wiedza przekazana przez organizatorów była wystarczająca. Można

przypuszczać, że defi cyty informacji na ten temat dotyczyły przede wszystkim roli i zakresu zadań

ekspertów wewnętrznych oraz ekspertów zewnętrznych.

Pomimo że w przypadku każdego z ocenianych aspektów odnotowano przewagę ocen pozytyw-

nych nad negatywnymi, to jednak można znaleźć takie elementy, które w przyszłych projektach typu

foresight powinny zostać wzmocnione. Dotyczy to zwłaszcza informowania o strukturze organizacyj-

nej, przekazywania na bieżąco informacji o zaawansowaniu prac oraz przedstawienia stosowanych

w Programie metod.

N=1863

2%

26% 26%

24%

4%

Zdecydowanietrudniejsze

Raczej trudniejsze Dokładnie takiesame jak sobie

wyobrażałem(am)

Raczej łatwiejsze Zdecydowaniełatwiejsze

Page 161: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

161

Rysunek 36. Pozytywne oceny przekazu informacyjnego

Doświadczenia wyniesione z Programu

W doświadczeniach wyniesionych z Programu przeważają te pozytywne, o czym może świadczyć

wysoki poziom skłonności (88%) do ponowienia udziału w podobnych projektach w przyszłości w cha-

rakterze eksperta zewnętrznego. Dosyć często deklarowano także chęć udziału w tego typu projektach

w roli eksperta wewnętrznego (64%).

Niemniej jednak uczestnicy Programu czuli pewien niedosyt pod względem wykorzystania ich po-

tencjału na potrzeby NPF Polska 2020. Zaledwie 9% badanych było zdecydowanie przekonanych o wy-

korzystaniu ich potencjału, a 60% uznało, że ich potencjał został raczej wykorzystany. Negatywną opi-

nię wyraziło 21% ankietowanych, z czego 3% w sposób zdecydowany.

Rysunek 37. Ocena wykorzystania potencjału ekspertów zewnętrznych w NPF Polska 2020

Poczucie niewykorzystanego potencjału mogło wynikać z faktu, że rola ekspertów zewnętrznych,

wbrew pierwotnym zamierzeniom organizatorów, okazała się być przede wszystkim była rolą bierną,

ograniczającą się głównie do udziału w dwóch rundach badania eksperckiego Delphi i ewentualnie

w badaniu pilotażowym. Opinie badanych na temat innych możliwych form uczestnictwa, którymi

N=1863

86%

74%

72%

65%

60%

55%

Idea i cele Programu

Metodologia Programu

Bieżące informacje o wynikach Programu

Idea metody Delphi

Bieżące informacje o zaawansowaniu prac w Programie

Struktura organizacyjna Programu

N=1863

18%

9%10%3%

60%60%18%

9%10%3%

Zdecydowanie nie

Raczej nie

Trudno powiedzieć

Zdecydowanie tak

Raczej tak

Page 162: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

162

byliby zainteresowani, wskazują natomiast na potrzebę bardziej aktywnej pracy na rzecz Programu,

zakładającej interakcje i wymianę między ekspertami zewnętrznymi i wewnętrznymi.

Największą popularnością cieszyłoby się dopuszczenie ekspertów zewnętrznych do opiniowania

dokumentów opracowanych przez ekspertów wewnętrznych (61%). Ponad połowa badanych (55%)

również pozytywnie oceniła możliwość udziału w warsztatach i seminariach.

Na kolejnych miejscach znalazły się:

• spotkania w gronie ekspertów zewnętrznych (48%),

• konferencje, debaty publiczne (udział jako słuchaczy) (44%),

• udziały w posiedzeniach ekspertów wewnętrznych (43%),

• spotkania on-line ekspertów zewnętrznych (38%).

Natomiast z umiarkowanym zainteresowaniem spotkała się możliwość zamieszczania na stronie

internetowej NPF Polska 2020 własnych publikacji związanych z problematyką programu (21%).

Rysunek 38. Preferowane formy uczestnictwa ekspertów zewnętrznych

w przyszłych projektach typu foresight

Badani mogli wskazać więcej niż jedną formę uczestnictwa, dlatego odpowiedzi nie sumują się do 100%.

N=1863

61%

55%

48%

44%

43%

38%

21%

1%

1%

1%

1%

Opiniowanie dokumentów opracowanych przezekspertów wewnętrznych

Warsztaty, seminaria

Spotkania w gronie ekspertów zewnętrznych

Konferencje, debaty publiczne (udział jako słuchacz)

Udział w posiedzeniach ekspertów wewnętrznych

Spotkania on-line ekspertów zewnętrznych

Możliwość zamieszczenia na stronie internetowej NPFPolska 2020 własnych publikacji związanych z tematyką Programu

Forum dyskusyjne

Czynny udział w tworzeniu narzędzi badawczych

Czynny udział w realizacji projektu

Realne spotkania ekspertów

Page 163: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

163

8. Wnioski dla przyszłych badań Delphi – próba autoewaluacji

Środki fi nansowe przeznaczone na działania informacyjne, w tym rekrutację do Zespołu Eksper-

tów Zewnętrznych NPF Polska 2020, były relatywnie niewielkie. Z tym większą satysfakcją można

odnotować wysoki poziom zainteresowania Programem zgłaszany przez osoby reprezentujące różne

środowiska: naukowców, przedsiębiorców, przedstawicieli administracji, mediów, studentów, czy też

osoby reprezentujące organizacje pozarządowe. Przejawem zainteresowania Programem były nie tylko

zapytania kierowane do jego realizatorów, ale przede wszystkim bardzo wysoki wskaźnik uczestnictwa

w badaniu Delphi. Każdy, kto realizował badania panelowe wie, jak trudno w kolejnych rundach ba-

dania osiągnąć wysoką wartość współczynnika realizowalności próby. Tymczasem w badaniu Delphi

NPF Polska 2020 wyniosła ona 90%. Oznacza to, że w drugiej rundzie badania liczba jego uczestników

była zaledwie o 10% niższa od liczby uczestniczących w pierwszej rundzie. W sumie w obu rundach

badania Delphi wzięło udział 2554 ekspertów zewnętrznych.

Warto odnotować, że współpraca ekspertów zewnętrznych w ramach Programu odbywała się na

zasadzie dobrowolności. Eksperci nie podpisywali żadnej umowy zobowiązującej ich do uczestnictwa,

udział w Programie nie wiązał się z uzyskaniem profi tów fi nansowych i na każdym etapie realizacji moż-

na było z niego zrezygnować. Ponadto samo narzędzie badawcze nie może być porównywane z ty-

powymi kwestionariuszami stosowanymi w różnego typu projektach o charakterze komercyjnym czy

społecznym. Narzędzie to było znacznie bardziej złożone merytorycznie, co powodowało, że średni

czas wypełniania ankiety Delphi wynosił około 40 minut.

Głównym motywem przystępowania ekspertów zewnętrznych do Programu była chęć wzięcia udzia-

łu w swego rodzaju „intelektualnej przygodzie”, przy czym dla niemal połowy badanych owa „przygoda

intelektualna” była okryta nimbem tajemnicy – przed Programem 46% ekspertów nie słyszało o projek-

tach typu foresight. Pozostali eksperci dysponowali mniejszą lub większą wiedzą na temat tego typu

projektów. Biorąc jednak pod uwagę, że niespełna co piąty z nich brał udział w jakimkolwiek projekcie

foresight, można przyjąć, iż poziom wiedzy na temat projektów foresight był relatywnie niski. Dlatego

nie będzie chyba przesadą, jeżeli stwierdzimy, że oprócz celu podstawowego, jakim było przygotowa-

nie scenariuszy rozwoju Polski, NPF Polska 2020 pełnił również funkcję edukacyjną oraz przełamywał

barierę dostępu – umożliwił szerszą społeczną partycypację. Trudno przecenić dodatkowe funkcje

Programu. W Polsce z różnych względów problematyka zarządzania przyszłością stanowi nową dzie-

dzinę, dlatego możliwość poszerzenia grona osób dysponujących wiedzą na ten temat (nawet jeżeli

wiedza nie oznaczałaby dogłębnej znajomości tematu) może okazać się bardzo przydatna. Zwłaszcza

że obecnie w Polsce realizowanych jest kilka projektów foresight branżowych i regionalnych, a kolejne

mają zostać uruchomione w niedalekiej przyszłości.

Możliwość przeżycia „intelektualnej przygody” nie była jednak jedynym motywatorem. Niemal w ta-

kim samym stopniu istotne były możliwość wpływu na wybór priorytetów rozwoju Polski i kształt przy-

szłości oraz motywacje proobywatelskie. Stosunkowo ważna była również ciekawość – co do sa-

mej metody, wyników końcowych Programu, jak również tego, jak opinie (wiedza) eksperta wypadną

w konfrontacji z opiniami innych osób.

Zarówno w gronie ekspertów wewnętrznych, jak i zewnętrznych z zadowoleniem przyjęto otwarty

charakter rekrutacji do Zespołu Ekspertów Zewnętrznych oraz samą ideę utworzenia takiego zespo-

łu. Eksperci zewnętrzni korzystnie ocenili także metodę foresight, chociaż zwracano uwagę, że jej

użyteczność jest uzależniona od implementacji wypracowanych wniosków. Podkreślano, że meto-

da daje możliwość odejścia od krótkiej perspektywy myślenia o problemach naszego kraju na rzecz

myślenia długofalowego oraz, iż metoda stanowi dobry sposób na wyznaczanie priorytetów rozwoju

Page 164: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

164

kraju/regionu/branży w gronie fachowców z różnych dziedzin. Generalnie we wszystkich aspektach

oceny metody foresight przeważały oceny pozytywne. Niemniej jednak badani byli podzieleni pod

względem dopasowania metody do obecnego stanu świadomości społeczeństwa. Często można było

się spotkać z opinią, że jako społeczeństwo nie dojrzeliśmy mentalnie do foresightu.

Na ogół pozytywnie oceniano też samą metodę Delphi. W tym przypadku ze szczególnym zado-

woleniem spotkała się możliwość zobaczenia zbiorczych odpowiedzi ekspertów w drugiej rundzie

badania. Także samo narzędzie (ankieta internetowa) zostało ocenione pozytywnie.

Mimo ogólnie pozytywnych doświadczeń związanych z realizacją badania Delphi w Narodowym

Programie Foresight, formułowanych siłą rzeczy z perspektywy realizatorów procesu i jego niektórych

uczestników (głównie ekspertów zewnętrznych), warto przedstawić kilka wniosków i postulatów, które

mogą okazać się przydatne dla prowadzenia podobnych badań w przyszłości. Wnioski te odnoszą się

do czterech głównych obszarów związanych z prowadzeniem badania i wymuszających jednocześnie

podejmowanie najtrudniejszych i najbardziej ważkich, jeśli chodzi o możliwe dla projektu konsekwen-

cje, decyzji.

Eksperci i ich rekrutacja

Jakich respondentów powinni zapewnić organizatorzy badania Delphi, aby badanie było poznawczo

efektywne? Jaki powinien być ich optymalny dobór? Jakiego typu ekspertami powinni być respondenci

w badaniu Delphi, aby wypełnić wysokie oczekiwania fachowości i jednocześnie typowości (quasi-re-

prezentatywności populacji określonej przez badaczy)? Jakie, poza poznawczymi, cele można dodat-

kowo zrealizować poprzez właściwą organizację badania Delphi?

Przed tego rodzaju pytaniami musi stanąć każdy, kto zamierza stosować metodę Delphi. Każdy, kto

z niej skorzysta, musi także odpowiedzieć sobie na pytanie – jakie były fi nalne efekty jej zastosowania?

W Narodowym Programie Foresight sprawdziła się formuła Zespołu Ekspertów Zewnętrznych, zorga-

nizowanego specjalnie na potrzeby badania Delphi i mającego jednocześnie służyć zwiększaniu spo-

łecznej partycypacji w tym unikatowym programie. Efekty pracy nad zbudowaniem Zespołu przerosły

oczekiwania organizatorów oraz ujawniły nieplanowane wcześniej dodatkowe możliwości.

Koncepcja Zespołu Ekspertów Zewnętrznych, będącego w założeniu „rozwinięciem” kilkusetosobo-

wego grona ekspertów wewnętrznych, powołanych (w złożonym procesie rekrutacyjnym) do zrealizowa-

nia pierwszego w naszym kraju narodowego foresightu, zadziałała szczególnie dobrze wśród przedsta-

wicieli środowisk naukowych i akademickich. Propozycja udziału w Zespole Ekspertów Zewnętrznych

była przez nich traktowana jako rodzaj nobilitacji. Czynnikiem zwiększającym zainteresowanie (mimo

niskiej deklarowanej jego rangi43) była z całą pewnością możliwość uzyskania certyfi katu uczestnictwa

w Programie, potwierdzającego dodatkowe kwalifi kacje eksperta w „modnym” i rozwijającym się ostat-

nio obszarze badawczym.

Z kolei przedstawicielom środowisk gospodarczych, administracji publicznej czy organizacji poza-

rządowych, których od początku traktowano priorytetowo (m.in. dla zniwelowania nadmiernie naukowe-

go składu ekspertów wewnętrznych), udział w Zespole Ekspertów Zewnętrznych dawał z jednej strony

poczucie awansu do grona ekspertów, zasadniczo ograniczanego w naszym kraju do środowisk nauko-

wych, z drugiej zaś - szanse na skonfrontowanie swej wiedzy praktycznej z (niekiedy kwestionowaną) wie-

dzą teoretyczną. Przede wszystkim jednak zapraszane osoby chciały uczestniczyć w ważnym społecz-

nie przedsięwzięciu i mieć swój osobisty wkład w opracowanie wieloletniego programu rozwoju Polski.

To pozytywne nastawienie do angażowania się w sprawy uważane za ważne i wymagające osobi-

stego uczestnictwa wskazują na żywotność, przynajmniej w tego rodzaju środowiskach, inteligenckie-

go etosu, tak jak jest on obecnie w tych grupach społecznych pojmowany. Można więc zaryzykować

tezę, że istniały (i zapewne nadal istnieją) warunki, aby Narodowemu Programowi Foresight nadać cha-

rakter znacznie bardziej narodowy, aniżeli miało to miejsce. Istnieje ciągle potencjał - jak się wydaje

słabo dotąd wykorzystywany - aby do wyjątkowych przedsięwzięć angażować pro publico bono grupy

43 Można jednak założyć, że certyfi kat miał większe znaczenie (choć z pewnością nie był najważniejszy), niż wynikałoby to z wyników badania

opinii ekspertów zewnętrznych NPF Polska 2020. Do takiego wniosku skłaniają często przesyłane do organizatorów zapytania dotyczące terminu

przesłania certyfi katów.

Page 165: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

165

obywateli zgodnie z ich unikatowymi kompetencjami. Hipotezę tę potwierdzają wyniki badania pro-

wadzonego wśród ekspertów zewnętrznych po zakończeniu Programu. Spora grupa badanych miała

poczucie, że ich wiedza i kompetencje nie zostały w pełni wykorzystane w projekcie. Mimo tego jednak

wyniesione doświadczenia były opisywane jako pozytywne i skutkowały chęcią ponowienia udziału

w podobnych przedsięwzięciach, zarówno w roli eksperta zewnętrznego, jak i wewnętrznego.

W tej sytuacji limitowanie udziału ekspertów zewnętrznych jedynie do udziału w badaniu Delphi

wydaje się głęboko nieuzasadnione. Szczególnie pożądane byłoby dopuszczenie ekspertów zewnętrz-

nych do takich form uczestnictwa, które umożliwiałyby aktywną partycypację i bezpośrednią wymianę

z ekspertami wewnętrznymi. Z pewnością wzrost atrakcyjności Programu i lepsze wykorzystanie po-

tencjału ekspertów zewnętrznych będą mogły zostać zapewnione, jeżeli uwzględni się preferencje eks-

pertów zewnętrznych co do różnych form uczestnictwa w podobnych programach. Najczęściej zgła-

szanymi postulatami były: opiniowanie dokumentów opracowanych przez ekspertów wewnętrznych,

organizowanie spotkań w gronie członków Zespołu Ekspertów Zewnętrznych, udział w konferencjach,

debatach publicznych oraz możliwość udziału w posiedzeniach ekspertów wewnętrznych.

Wskazana jest także popularyzacja w gronie ekspertów zewnętrznych wszelkich dokumentów –

formalnych efektów foresight. Korzyści z takiego rozwiązania byłyby obustronne. Dla bezpośrednich

realizatorów foresightu (ekspertów wewnętrznych) bieżący osąd licznej grupy osób o bogatym i zróż-

nicowanym doświadczeniu zawodowym stanowiłby pierwsze ogniwo weryfi kacji, wskazujące na moż-

liwą w poszczególnych środowiskach percepcję efektów tworzącego się jeszcze foresightu. Eksperci

zewnętrzni zaś mieliby (jeszcze w trakcie procesu foresight) doskonałe narzędzie do podejmowania

bieżących decyzji i lepszej antycypacji przyszłości w codziennej praktyce kierowanych przez nich

ośrodków naukowych, przedsiębiorstw czy urzędów. Tego typu działania skutecznie zamazywałyby

granice między poszczególnymi fazami ciągłego w gruncie rzeczy procesu foresight. Upowszechnienie

efektów foresightu - przynajmniej w pewnym zakresie - odbywałoby się więc niejako automatycznie,

poprzez aktywne współuczestnictwo. Dodatkowo działania tego typu powinny być traktowane jako

jeden ze sposobów na utrzymanie motywacji ekspertów (zarówno tych zewnętrznych, jak i wewnętrz-

nych) do intensywnego i stałego angażowania się w realizację procesu foresight – co dla sukcesu

przedsięwzięcia ma kluczowe znaczenie.

Podstawowym wyzwaniem jest jednak zaproszenie do udziału w badaniu Delphi osób najbardziej

kompetentnych. Rozwiązanie zastosowane w Delphi NPF Polska 2020 polegające na kojarzeniu dwu

typów rekrutacji: poprzez nominację ekspertów wewnętrznych (wzmacnianą wykorzystaniem różnego

typu istniejących eksperckich baz danych) i poprzez samorekrutację (wzmacnianą możliwością reko-

mendowania dalszych ekspertów), okazało się generalnie trafne. Pozwoliło zaprosić do udziału w NPF

Polska 2020 wielu bardzo wartościowych ekspertów, którzy z różnych przyczyn nie weszli do grona

ekspertów wewnętrznych, nie zamykając jednocześnie drogi dostępu do Programu wielu ekspertom

spoza (różnie defi niowanego) establishmentu. Dzięki takiemu - generalnie otwartemu - rozwiązaniu

udało się zrekrutować tak liczny (ponad pięciotysięczny) Zespół Ekspertów Zewnętrznych, z których

około połowa (mimo niezbyt sprzyjających warunków organizacyjnych) wzięła udział w obu turach

badania.

Przy tego rodzaju rekrutacji konieczne okazało się jednak zastosowanie określonych procedur we-

ryfi kujących poziom kompetencji ekspertów. Przyjęte rozwiązanie (samoocena wiedzy ekspertów – na

poziomie pól badawczych i tematów szczegółowych) należy ocenić pozytywnie – z reguły wśród oce-

niających poszczególne tezy ok. 20-30% badanych oceniało swoją wiedzę jako wysoką, ok. 40-50%

jako średnią i 30% jako niską. W kolejnych projektach foresight warto jednak przetestować również

inne techniki weryfi kacji wiedzy eksperckiej, np. kwestionariusze rekrutacyjne dokładniej eksplorują-

ce poziom wiedzy eksperta i jego kontakt z badaną dziedziną (rozbudowana technika samooceny),

precyzyjne opracowanie profi lu eksperta i poszukiwanie osób jak najbardziej dopasowanych do tego

profi lu czy technikę oceny przeszłych osiągnięć i dokonań eksperta.

Popularny w nowych podejściach foresight, szczególnie tych eksponujących problematykę spo-

łeczną, postulat „szerokiej” defi nicji ekspertów wydaje się mimo wszystko kontrowersyjny. W badaniu

Page 166: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

166

Delphi NPF Polska 2020 kwestionariusz do badania, koncentrujący się na zagadnieniach technologicz-

nych i trendach społeczno-gospodarczych, odbierany był jako zbyt specjalistyczny, przekreślając tym

samym możliwości szerokiej partycypacji społecznej (tezy dotyczące tych zagadnień były najczęściej

pomijane w ocenie). Dlatego też do badania „nie-naukowców” (włączając w to również przedsiębior-

ców) warto stosować raczej inne, bardziej przystępne narzędzia badawcze i/lub stosować bardziej

rygorystyczne procedury screeningowe.

Dylemat kojarzenia dwu przeciwstawnych wartości: szerokiej partycypacji społecznej i fachowości

respondentów/ekspertów, pozostanie zapewne jednym z najtrudniejszych, przed jakim stają każdora-

zowo organizatorzy badania Delphi. Wszelkie decyzje w tym obszarze powinny więc być rozstrzygane

z punktu widzenia założonych celów badania i całego projektu foresight.

Metoda

W stosowaniu metody Delphi nie ma jednego słusznego podejścia. Już pobieżny przegląd literatury

pokazuje, że podejść tych jest wiele i pojawiają się coraz to nowe modyfi kacje metody (np. we współ-

czesnych zastosowaniach Delphi sięga się także po metody jakościowe). Najważniejszym wymogiem

metodycznym staje się więc takie zaprojektowanie badania, aby odpowiadało ono na potrzeby badaw-

cze i aby eksperci zechcieli w nim uczestniczyć.

W badaniu Delphi NPF Polska 2020 zasadniczo udało się osiągnąć oba te pożądane rezultaty. Party-

cypacja społeczna była bardzo wysoka, nawet jak na standardy badań Delphi w krajach, gdzie jest ona

stosowana od wielu lat. Wyniki badania zostały zaś uznane przez ekspertów wewnętrznych za bardzo

pomocne przy konstruowaniu scenariuszy rozwoju Polski do 2020 roku.

Efektywność badania byłaby jednak zdecydowanie większa, gdyby udało się już na samym początku

precyzyjnie sformułować cele Programu oraz w ślad za tym precyzyjnie sformułować cele badania Del-

phi. Braki w tym zakresie (precyzowanie celów programu towarzyszyło jego realizatorom niemal do koń-

ca procesu) skutkowały nieoptymalnym (z punktu widzenia końcowych ustaleń) doborem tez i w konse-

kwencji zbyt długim i nadmiernie skomplikowanym konstrukcyjnie kwestionariuszem. Braki te miały też

określone konsekwencje dla efektywnego i jasnego komunikowania ekspertom zewnętrznym istoty i ce-

lów badania, przy ograniczonych możliwościach zastosowania bezpośrednich metod tej komunikacji.

Przy realizacji ewentualnych kolejnych narodowych foresightów wskazane wydaje się być wzboga-

cenie efektów tradycyjnego badania Delphi poprzez sięgnięcie po metody jakościowe. W ten sposób

można by uzyskać bardziej pogłębioną wiedzę o sposobach myślenia ekspertów z kluczowych dla reali-

zacji pożądanych scenariuszy rozwoju instytucji. Zastosowanie tych metod jeszcze przed zasadniczym

badaniem ułatwiałoby prace nad konstruowaniem tez delfi ckich, tak aby były one bardziej zgodne ze

sposobem myślenia respondentów. Zastosowanie metod jakościowych, zakładających bezpośrednią

i nieskrępowaną wymianę poglądów między autorami kwestionariusza i ich „konsumentami” – uczest-

nikami badania Delphi, wskazane byłoby również na etapie badania pilotażowego, testującego „jakość”

tez delfi ckich.

Kwestionariusz

Dokładne i staranne zaprojektowanie tez delfi ckich ma dla efektów badania znaczenie fundamen-

talne. Tezy powinny być przede wszystkim jednoznaczne i zwięzłe. Ponadto nie mogą one dotyczyć

więcej niż jednej kwestii/zjawiska. Warunkiem użyteczności wyników Delphi dla budowy scenariuszy

jest wyprowadzenie tez delfi ckich z podstawowych wstępnych założeń dotyczących tych scenariuszy.

W przypadku NPF Polska 2020 założenia dotyczące scenariuszy podlegały wielokrotnej modyfi kacji,

stąd nie mogły one porządkować zawartości kwestionariusza i przyjętego w nim układu tez. W konse-

kwencji analiza tylko części tez koresponduje z ostateczną konstrukcją scenariuszy.

W przypadku zespołowej pracy nad tezami do badania Delphi wskazane jest przeprowadzenie

pilotażu – oceny, czy będą one prawidłowo funkcjonować w zasadniczym badaniu (zarówno poszcze-

gólne tezy, jak i cały kwestionariusz). W NPF Polska 2020 przeprowadzone zostało klasyczne bada-

nie pilotażowe, które przyczyniło się do wprowadzenia (często bardzo istotnych) ulepszeń narzędzia

Page 167: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

167

badawczego. Jak wyżej wspomniano, należy przyjąć, że jeszcze lepszy efekt można byłoby osiągnąć

poprzez właściwie przeprowadzony cykl spotkań konsultacyjnych w różnych gremiach.

Warto przy tym pamiętać, aby kwestionariusz był dostosowany do z założenia zróżnicowanych

możliwości kompetencyjnych respondentów. Nie może on być także zbyt długi (jego wypełnianie nie

powinno zająć więcej niż 40 minut). Rekomendować więc należy przede wszystkim zachowanie wy-

sokiej dyscypliny na etapie budowy kwestionariusza – wprowadzać do niego warto tylko takie tezy,

które są konieczne z punktu widzenia celów badania (przede wszystkim konstruowania scenariuszy)

i tylko takie, które da się w sposób zrozumiały dla respondentów wyartykułować. Należy też podjąć

wysiłek skutecznego odwrócenia logiki myślenia – kwestionariusz powinien w maksymalnym stopniu

odpowiadać oczekiwaniom respondentów; preferencje badaczy powinny być zaś uznane jako drugo-

rzędne. Powrót do logiki myślenia badaczy/realizatorów foresightu powinien być możliwy dopiero na

etapie analizy wyników badania. Najlepiej, aby pracę nad optymalizacją narzędzi badawczych, w tym

realizację pilotażu, powierzyć specjalistom od metodologii badań.

Organizacja badania Delphi

Podejmując decyzję o zastosowaniu metody Delphi, należy liczyć się z tym, że jest to metoda nie

tylko niełatwa, ale i czasochłonna, wymagająca zaangażowania wielu osób o różnych kwalifi kacjach

i specjalnego „oprzyrządowania” (narzędzi informatycznych, baz danych, studia telefonicznego, itp.).

Współpraca z wieloma aktorami (po stronie organizatorów, ekspertów wewnętrznych i uczestników

badania) wymaga elastyczności i umiejętności zarządzania skomplikowanym, wieloetapowym pro-

cesem. Dla utrzymania motywacji respondentów niezbędne zaś jest (mimo często niesprzyjających

warunków) zapewnienie, że proces badawczy zostanie zrealizowany skutecznie i szybko.

Sprawna realizacja badania Delphi w NPF Polska 2020 (mimo udziału wielu wieloosobowych zespo-

łów autorów tez i wielotysięcznej liczby respondentów wyłonionych w wyniku ogromnej liczby nawią-

zanych kontaktów), była możliwa dzięki właściwemu przygotowaniu do realizacji zadania wyspecja-

lizowanej fi rmy badawczej, dysponującej odpowiednimi warunkami kadrowymi, organizacyjnymi i fi -

nansowymi. Trudne do przecenienia okazało się także wsparcie metodologiczne ze strony doświad-

czonych specjalistów od stosowania metody Delphi, którzy pośredniczyli między autorami tez a reali-

zatorami badania. Decydujące znaczenie dla końcowego efektu miało jednak, jak się wydaje, wysokie

zaangażowanie organizatorów badania i wysoka motywacja respondentów.

W sytuacji tak złożonego przedsięwzięcia, jakim jest badanie Delphi, jego ostateczny efekt zależy

od skutecznego poinformowania badanych ekspertów o idei foresight (która zapewne długo jesz-

cze dla wielu uczestników nie będzie oczywista) oraz od skuteczności systematycznego rozwiewania

wszelkich pojawiających się wątpliwości.

Organizatorzy badania Delphi w żadnym przypadku więc nie powinni swojej roli ograniczać jedynie

do przeprowadzenia założonej liczby (dwu lub więcej) rund ankietowania. Istnieje bowiem cały szereg

niezbędnych czynności poprzedzających samo badanie i „zamykających” cały proces. Niezbędna

jest także bieżąca komunikacja z ekspertami zewnętrznymi w celu podtrzymania ich zaangażowania,

zwłaszcza gdy proces ten jest długotrwały.

Realizując Narodowy Program Foresight zdecydowana większość ekspertów uzyskała informacje

o Programie bezpośrednio od organizatorów, znacznie rzadziej zdarzały się przypadki bezpośredniej

rekomendacji, uzyskiwania wiedzy na temat rekrutacji od osób trzecich oraz pozyskiwania informacji

za pośrednictwem innych stron internetowych. Generalnie eksperci zewnętrzni pozytywnie oceniali

przekazywanie informacji na temat idei i celów Programu, co jednak nie oznacza, że nie pojawiły się

aspekty, które mogłyby zostać poprawione. Chociaż w żadnym z aspektów informacyjnych nie od-

notowano przewagi ocen negatywnych nad pozytywnymi, to względnie słabo wypadało przekazywa-

nie informacji dotyczących struktury organizacyjnej Programu, bieżących informacji o zaawansowaniu

prac oraz idei metody Delphi. Natomiast bardzo korzystnie oceniano informacje dotyczące idei i ce-

lów Programu oraz jego metodologii.

Page 168: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

168

Sprawdziła się koncepcja przyznania uczestnikom badania, którzy wzięli udział w obu jego rundach,

certyfi katu udziału w Narodowym Programie Foresight Polska 2020 w charakterze eksperta zewnętrz-

nego. Posiadanie tego certyfi katu zostało uznane przez wielu badanych jako właściwe zadośćuczynie-

nie za wysiłek włożony w pracę nad odpowiedziami na skomplikowane pytania ankiety.

Doświadczenie z zastosowaniem metody Delphi w NPF Polska 2020 jest jak najbardziej pozytywne.

Poza efektami bezpośrednimi w postaci wkładu do budowy scenariuszy rozwoju Polski w perspekty-

wie roku 2020 przyniosło ono wiele dodatkowych ciekawych obserwacji, które mogą być wykorzystane

przy kolejnych foresightach z ewentualnym (lepszym aniżeli za pierwszym razem) zastosowaniem tej

metody.

Page 169: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

169

Krzysztof Borodako

9. Badania delfi ckie w Narodowym Programie Foresight

Polska 2020 – okiem zewnętrznego obserwatora

Narodowy Program Foresight Polska 2020 można uznać za jedno z największych w Europie tego

typu jednorazowych działań na poziomie państwa. Polskie wykorzystanie metody delfi ckiej w Progra-

mie było przeprowadzone z ogromnym rozmachem i zaangażowaniem. Tak duża skala działań jest

tym bardziej godna podkreślenia, że cała organizacja tego typu badań w naszym kraju była realizo-

wana po raz pierwszy. Celowo i świadomie użyto określenia „działanie jednorazowe” w odniesieniu

do Narodowego Programu Foresight Polska 2020, ponieważ według informacji na dzień zakończenia

NPF nie było wyraźnych zapowiedzi o potencjalnym rozpoczęciu prac nad następnym programem

foresightu narodowego. Brakuje również cały czas jakichkolwiek wytycznych dotyczących planów

uruchomienia następnego programu.

Odnosząc się do zasady procesu foresightu mówiącej o ciągłości, ponawianiu tego rodzaju prac,

warto odwołać się do koncepcji oraz organizacji metody delfi ckiej ogólnie oraz w nawiązaniu do pro-

gramu narodowego w kontekście przyszłych inicjatyw (również tych uruchamianych w ramach Progra-

mu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka na poziomie regionu i w kontekście konkretnej branży).

Zebrane przez Konsorcjum Koordynujące, a w szczególności partnera konsorcjum odpowiedzialnego

za badanie delfi ckie – Pentor Research International – wnioski powinny z jednej strony pokazać, ja-

kie napotkano trudności w realizacji procesu, a także jakie popełniono błędy związane z przygoto-

wywaniem i organizacją Programu - wszystko po to, aby uniknąć ich w przyszłości przez przyszłych

realizatorów. Doświadczenie z ponad dwudziestu miesięcy pracy konsorcjum jest z całą pewnością

warte wykorzystania.

Celem niniejszego tekstu nie jest ocena i wartościowanie wykonanej żmudnej pracy wielu osób za-

angażowanych w Program. W dalszych rozważaniach próbowano pokazać pewne zagrożenia, które

mogły się pojawić lub się pojawiły w trakcie badań (ich przygotowaniu, organizacji oraz wykorzystaniu

do dalszych faz). Z uwagi na fakt, iż autor tekstu nie był bezpośrednim realizatorem, choć dołożył

wszelkich starań, aby być bacznym obserwatorem, pewne opinie będą wyrażane na podstawie do-

stępnej mu wiedzy.

Wracając do ram, w jakich realizowane są badania delfi ckie, należy podkreślić, iż foresight to nie

tylko ta metoda, ale również kilka innych elementów odróżniających go od stosowanego jeszcze w la-

tach 50. i 60. XX w. prognozowania technologicznego. Najważniejszą metodą obok badań delfi ckich

jest budowanie scenariuszy, które również wykorzystano w omawianym Programie. Inne często sto-

sowane na świecie metody, takie jak SWOT, krzyżowa analiza wpływów czy panele eksperckie, tak-

że znalazły swoje zastosowanie w pierwszym „pełnym” narodowym programie foresightu w Polsce.

Bogata lista metod nie zamyka kluczowych atrybutów foresightu, do których trzeba również zaliczyć

etap wdrożenia rezultatów (w literaturze anglojęzycznej określane jako „action”). A w przypadku Na-

rodowego Programu Foresight Polska 2020 jest to interesujące zagadnienie (nie rozwijane w tym

miejscu).

Omawiane przedsięwzięcie miało za zadanie zrealizować m.in. następujące cele:

1) określenie – poprzez konsensus z głównymi interesariuszami – priorytetowych kierunków badań

naukowych i prac rozwojowych,

2) racjonalne wykorzystanie wyników badań w praktyce,

3) kształtowanie polityki naukowej i innowacyjnej.

Page 170: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

170

Po zakończeniu Programu jego wyniki powinny być wykorzystane w działaniach decydentów na

poziomie narodowym (ale nie tylko – również decydentów regionalnych oraz przedstawicieli sektora

biznesu). Polityka naukowa i innowacyjna również powinna ulec dostosowaniom odpowiednio do

otrzymanych rezultatów NPF. To, na ile te efekty nastąpią i czy będzie można uznać przeznaczone

na foresight fundusze za efektywnie wydatkowane, jest kwestią najbliższej przyszłości. Jak zostało to

przedstawione we wcześniejszych rozdziałach publikacji, Program ten zrealizował z całą pewnością

jeszcze jeden z kluczowych celów, tj. zaangażował tysiące osób specjalizujących się w różnych dzie-

dzinach życia ze sfery gospodarki i nauki.

Przedmiotem publikacji jest zastosowanie metody delfi ckiej w NPF Polska 2020 i związane z tym

wnioski z badań oraz sugestie dla przyszłych realizatorów tego typu działań – na poziomie narodo-

wym, ale także regionalnym. Z całą pewnością rezultaty merytoryczne badań delfi ckich są owocem

pracy licznego grona ekspertów z różnych pól badawczych i one nie są przedmiotem jakiejkolwiek

analizy. Można oczywiście dyskutować nad opiniami ekspertów, ale to zadanie zostawiono dla eks-

pertów uczestniczących w kolejnych, ewentualnych badaniach foresightowych na poziomie unijnym,

krajowym lub regionalnym. Niewątpliwie takie, a nie inne wyniki uzyskano w wyniku przyjęcia takich,

a nie innych metod. Efekty mogłyby być inne przy zastosowaniu modyfi kacji metody delfi ckiej (przy-

kładowo zmianie liczby rund), a częściowo poprzez zmianę metodyki całego programu foresightu

opracowanego koncepcyjnie przez realizatorów tego przedsięwzięcia.

Zanim zostaną przedstawione pewne aspekty organizacji metody delfi ckiej pod kątem jej wykorzy-

stania w NPF, warto przybliżyć różnice między dwiema podstawowymi jej wersjami. Pierwsza jest okre-

ślana w literaturze jako klasyczna, tradycyjna. Jest ona układem działań, który został po raz pierwszy

zaprojektowany przez N.C. Dalkey’a oraz O. Helmera w RAND Corporation w latach 50. XX w. w Sta-

nach Zjednoczonych. Pierwsze jej zastosowanie miało miejsce w ramach projektu obronnego bada-

jącego konsekwencje ataku zbrojnego przez Związek Radziecki44. Badanie przeprowadzone przez

pomysłodawców opierało się na siedmiu ankietowanych ekspertach. Trzonem tej metody i jej różnych

modyfi kacji są trzy zasady: 1) powtarzane indywidualne ankietowanie (zapytywanie) biorących udział

w badaniu ekspertów, 2) anonimowość ekspertów wobec siebie, czyli brak konfrontacji między nimi

oraz 3) kontrolowane informowanie ekspertów o wynikach poprzednich zapytań (rund). W przypadku

metody klasycznej działania są powtarzane (kolejne rundy) do momentu uzyskania konsensusu45 wśród

biorących udział w badaniu ekspertów lub doprowadzenia do innego kluczowego punktu w bada-

niach46 - za każdym razem zgodnie z zasadą przedstawiania ekspertom wyników z poprzedniej rundy.

Dlatego wyniki Delphi stanowią zbiorową opinię grupy ekspertów na konkretny, zadany temat.

Drugą popularną wersją metody jest Policy Delphi (Delphi w obszarze polityki rozwoju wybranej

dziedziny badań), która została wprowadzona do użytku w latach 70. XX w. Jej celem nie jest uzyskanie

konsensusu (jak to jest w przypadku metody tradycyjnej), ale identyfi kacja możliwie szerokiego zakre-

su kluczowych rozwiązań określonego problemu polityki rozwoju kraju lub sektora. Policy Delphi jest

uznanym narzędziem dokonywania analizy określonego problemu w gospodarce, społeczeństwie czy

nauce, natomiast nie jest mechanizmem podejmowania decyzji. Dopiero po uzyskaniu fi nalnych wyni-

ków powinny być podjęte odpowiednie decyzje i działania w oparciu o dostarczone informacje. Pyta-

nia zawarte w formularzu ankietowym niestety nie umożliwiają ekspertom przeprowadzenia dyskusji

między sobą na wybrane tematy, a także szczegółowego przeanalizowania poruszanych problemów.

Z tych względów przyjęto zasadę organizacji po badaniu Policy Delphi paneli eksperckich, w ramach

których wyniki badań Policy Delphi poddawane są dyskusji. Dyskusja ta prowadzona jest z zamiarem

wypracowania pewnego konsensusu co do wybranych kwestii. W wielu przypadkach, a tak też stało

się w Narodowym Programie Foresight, zakres potencjalnych rozwiązań nurtujących świat polityki,

nauki, gospodarki i społeczeństwa jest znany i już wcześniej dostępny opinii ekspertów. W takich

44 Dalkey N.C., Helmer O., The Use of Experts for the Estimation of Bombing Requirements - A Project - Delphi Experiment, RM-727-PR, November

1951.45 W praktyce przyjmuje się, że uzyskanie konsensusu następuje w chwili dojścia określonego odsetka (procenta) ankietowanych ekspertów do

przyjętego umownie przedziału, np. jeśli odsetek odpowiedzi ekspertów dla danej tezy mieści się w przedziale 70%-100%. 46 W przypadku braku jednoznacznego konsensusu przyjmuje się opcję „zgody wielomodalnej” (multimodal consensus) albo odpowiedniego

poziomu zbieżności opinii ekspertów.

Page 171: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

171

sytuacjach zadaniem badań Delphi jest określenie najlepszych rozwiązań, ze wskazaniem na ich

skuteczność czy zasadność ich zastosowania. Generując listę proponowanych czynników, efektów

i innych alternatywnych odpowiedzi merytorycznych znacznie skraca się czas trwania badań. Jedno-

cześnie wpływa to na większą efektywność metody, gwarantując wyższy stopień zaangażowania się

ekspertów i większą liczbę udzielonych odpowiedzi. W przypadku metody opartej na analizie polityki

rozwoju nauki, gospodarki i innych dziedzin warto zauważyć, że osoby uczestniczące w takim badaniu

są postrzegane w mniejszym stopniu w charakterze ekspertów w danej dziedzinie, a bardziej w cha-

rakterze przedstawicieli określonych grup interesów, które reprezentują.

Obie wersje metody delfi ckiej oparte są na tym samym zestawie pozytywnych cech, które powo-

dują, że metoda ta jest tak popularna w wielu kręgach naukowców, biznesmenów i polityków. Są nimi

przykładowo anonimowość, nieograniczony zasięg geografi czny oraz swoboda czasowa udziału w ba-

daniu. Eksperci nie muszą być wszyscy zebrani w jednym miejscu w tym samym konkretnym czasie,

natomiast mogą brać udział w badaniu z różnych części kraju. Udzielenie odpowiedzi na postawione

pytania również nie musi nastąpić w konkretnym czasie, lecz eksperci mają pewien przedział czasowy

(tydzień, dwa tygodnie), kiedy powinni wykonać swoje zobowiązanie. Dodatkowo nowa technologia

oferująca wykorzystanie techniki CAWI (ang. Computer Assisted Web Interviewing) – zastosowanej

w NPF Polska 2020 - pozwala na jeszcze szybsze włączenie się w badania z niemal każdego miejsca

na świecie dzięki internetowi47.

Kwestie anonimowości można postrzegać również w ujęciu negatywnym, ponieważ respondent

może nie czuć się wystarczająco zaangażowany w badania i zmieniać swoje poglądy celem dopaso-

wania się do opinii grupy (w drugiej rundzie i dalszych) bez głębszego rozważania racji poszczególnych

wyborów. Potwierdzeniem tej obawy i jednocześnie pewnym podważeniem metody jest przykład eks-

perymentu opisanego przez Linstone’a48, polegającego na podstępie badaczy. Otóż eksperci w trakcie

drugiej rundy pytań otrzymali nieprawdziwe dane dotyczące wyników z pierwszej rundy. Eksperci nie

dopatrzyli się fałszywych danych i na podstawie akceptacji wyników pierwszej rundy zmodyfi kowali

swoje poglądy (w gruncie rzeczy nie zastanawiając się nad sensownością własnych nowych poglądów).

Analizując dwie wersje metody Delphi należy zwrócić uwagę na kilka niezmiernie ważnych, dla

obu wersji, aspektów ich realizacji. Należą do nich:

(a) identyfi kacja i selekcja ekspertów, którzy mają brać udział w badaniu,

(b) kwestie organizacyjne, w tym w szczególności liczba rund, liczba tez, konsensus wśród

ekspertów,

(c) opracowanie zebranych wyników badań z kwestionariuszy ankietowych.

Metoda badawcza Delphi oparta jest na wiedzy i doświadczeniu ekspertów uczestniczących w ba-

daniu. Jakość badań, ich wyników jest stricte uzależniona od rodzaju osób zaproszonych do udziału

w metodzie. Z tego powodu dużo uwagi należy poświęcić właściwemu doborowi ekspertów. Cała

trudność leży jednak w odpowiedzi na pytanie, na czym ten właściwy dobór powinien polegać. Z jednej

strony należy mieć na względzie wersję metody Delphi - czy jest to wersja klasyczna, czy związana

z polityką rozwoju wybranej dziedziny. W przypadku NPF można jednoznacznie stwierdzić, iż jest ona

kombinacją obu wersji z większym naciskiem na Policy Delphi. Eksperci mieli bowiem przygotowane

pytania „wzbogacone” o możliwe odpowiedzi w zakresie potencjalnych czynników zmian, efektów,

współzależności, które wskazują na tę właśnie wersję metody. Również późniejsze prace w Panelach

Pól Badawczych i Panelu Głównym oparte na wynikach badań delfi ckich sugerują wykorzystanie głów-

nie wersji rozwoju polityki.

Należy przypomnieć, iż dobór respondentów, iż dobór do badań delfi ckich jest inny, niż ma to miej-

sce w typowych badaniach ankietowych (chociaż w jednym i drugim przypadku posługujemy się kwe-

stionariuszem ankiety). O ile w badaniach ankietowych przywiązuje się bardzo dużą wagę do repre-

47 Wykorzystanie najnowszych technologii pozwoliło również na opracowanie kolejnej modyfi kacji metody delfi ckiej nazywanej przez T. Gordona

and A. Pease’a jako Real-Time Delphi [Gordon T., Pease A., RT Delphi: An Effi cient “Round-Less” Almost Real Time Delphi Method”, Technological

Forecasting and Social Change, Vol. 73, 2006, s. 321-333.48 Linstone H.A., Turoff M., The Delphi Method: Techniques and Applications, Addison-Wesley, Reading, 1975, MA, s. 585.

Page 172: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

172

zentatywności próby, o tyle w badaniach delfi ckich wybiera się najlepszych ekspertów z danej dziedziny.

Dodatkowo przy poszukiwaniu ekspertów stosuje się czasami dodatkowe kryteria różnicujące, np. po-

chodzenia z różnych grup zawodowych lub społecznych. Z racji organizacji i udziału w badaniach delfi c-

kich dominującej grupy naukowców podejmowane są zwykle starania zrównoważenia udziału tej grupy

w próbie z udziałem innych środowisk – przede wszystkim sektora gospodarczego oraz osób młodych,

umownie w wieku do 35. roku życia. Z powodu nakładania się tych trzech kryteriów: przede wszystkim

wysokiego poziomu kompetencji, ale także reprezentacji różnych sektorów (nauka, gospodarka, trzeci

sektor) oraz wieku ekspertów, tworzenie bazy ekspertów jest procesem długotrwałym i kosztownym.

Mając świadomość znaczenia właściwych proporcji między tymi kryteriami, realizatorzy muszą przy-

wiązywać ogromną wagę do początkowej fazy Programu, tj. budowania listy ekspertów. Czas zare-

zerwowany na ten etap Programu został także niedoszacowany przez organizatorów Narodowego

Programu Foresight Polska 2020. Faza organizacyjna, obejmująca również nabór ekspertów, uległa

przedłużeniu, celem dołożenia najlepszych starań wyboru ekspertów spełniających zamierzone ocze-

kiwania.

Dodatkowym utrudnieniem w pracach naboru ekspertów był fakt, iż Program przewidywał stworze-

nie dwóch grup ekspertów – umownie nazywanych w NPF ekspertami wewnętrznymi (wysokiej klasy

znawcy tematu w zakresie danego obszaru badawczego – przygotowujący tezy do Delphi) i zewnętrz-

nymi (wypełniającymi kwestionariusze w badaniu Delphi). Eksperci wewnętrzni pracowali w ramach

paneli eksperckich w formie spotkań oraz pracy w sieciach wirtualnych. Ta grupa nie brała udziału

w badaniu, ale prowadziła prace merytoryczne nad przygotowaniem odpowiednich tez i potencjalnych

odpowiedzi zawartych w kwestionariuszu.

Druga grupa ekspertów – nazywanych ekspertami zewnętrznymi – to osoby również cechujące się

wysokim poziomem wiedzy z danej dziedziny, które wypełniały dwukrotnie formularz ankietowy i oce-

niały przedstawione tezy dotyczące przyszłości. Ustosunkowując się do reprezentowanego poziomu

wiedzy wybranych ekspertów, na podstawie odpowiedzi dotyczących samookreślenia posiadanej wie-

dzy na dany temat, warto zauważyć, że:

1) w polu badawczym Bezpieczeństwo: a) w większości przypadków tez blisko połowa ekspertów

oceniała swoją wiedzę dotyczącą danej tezy jako średnią, b) co piąty ekspert uznał swoją wiedzą

w zakresie tezy jako niską, ale pozwalającą na ocenę tezy, c) a niespełna co trzeci ekspert ocenił

swoją wiedzę na poziomie wysokim;

2) w polu badawczym ICT: a) prawie połowa ekspertów oceniła swoją wiedzę wysoko, a na pozio-

mie średnim oceniła ją również prawie połowa ekspertów;

3) w polu badawczym ZRP eksperci byli zróżnicowani w zakresie poszczególnych zagadnień:

* społeczno-ekonomicznych a) blisko połowa oceniła swoją wiedzę na poziomie średnim,

b) ponad jedna trzecia na poziomie wysokim;

* ekologicznych i technologicznych – a) około jedna czwarta oceniła swoją wiedzę na poziomie

niskim, ale pozwalającym na ocenę tezy, b) prawie połowa uznała swoją wiedzę w zakresie

tezy za średnią.

Podsumowując deklarowaną wiedzę ekspertów zewnętrznych można powiedzieć, że prawie po-

łowa oceniała swoją wiedzę średnio. Uzyskanie takiego poziomu w samoocenie jest w dużym stop-

niu zdeterminowane skłonnością respondentów do uśredniania i można przypuszczać, iż część tych

osób posiadała jednak wysoki poziom wiedzy na tematy związane z odpowiednimi tezami. Odpo-

wiedzi dotyczące niskiego poziomu wiedzy dotyczyły około 20% ekspertów. W kontekście dwóch

sposobów rekrutacji, tj. rekrutacji otwartej poprzez formularz na stronie internetowej Programu oraz

rekrutacji z polecenia innych ekspertów (z wykorzystaniem metody kuli śnieżnej) można uznać ten

poziom za satysfakcjonujący. Bardzo wysoko ocenić należy postawę organizatorów Programu pro-

mującą rekrutację otwartą dla osób, które nie mogły być polecone, a chciały się włączyć w badania

Page 173: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

173

i podzielić się swoją wiedzą. Przyjęcie formuły otwartej stwarzało równocześnie zagrożenie, że zgła-

szające się osoby nie będą reprezentować wystarczającej wiedzy eksperckiej na wybrane tematy.

Z prezentowanego powyżej zestawienia widać, iż udało się dokonać właściwej selekcji zapewniając

względnie wysoki poziom kompetencji. Doświadczenie tego Programu powinno zostać wykorzystane

w przyszłości i ewentualnie wzbogacone o stworzenie zespołu oceniającego49 kompetencje zgłasza-

jących się samodzielnie kandydatów na ekspertów. Drugą sugestią do rozważenia w przyszłości jest

aspekt środowiska naukowego. Odwołując się do wcześniej przedstawionych rozróżnień co do wersji

metody Delphi, w przypadku Policy Delphi ankietowane osoby nie tylko dzielą się swoją wiedzą, ale

również reprezentują określone grupy interesu. Aby uwzględnić ten aspekt prowadzenia badań, warto

byłoby w przyszłości zapobiegać „nadreprezentacji” jednego lub dwóch ośrodków (np. naukowych)

na rzecz zróżnicowania wokół danej dziedziny. Poparciem dla tej propozycji jest kolejny, trudno mie-

rzalny atrybut uczestniczących w badaniu ekspertów. Otóż właściwi eksperci to także takie osoby,

które, z jednej strony będą charakteryzować się posiadaniem wizji rozwoju danej dziedziny, a z drugiej

będą reprezentować istotną różnorodność poglądów50. Największe korzyści dla badania ma włącze-

nie ekspertów z różnych środowisk, cechujących się wieloletnim doświadczeniem w danej dziedzinie

(które można łatwo zweryfi kować), których wiedza jest uznana w kraju lub na świecie.

Kolejnym ważnym elementem analizy metody delfi ckiej są kwestie organizacyjne, które zostały

tutaj sprowadzone do liczby rund, liczby tez i budowy konsensusu wśród odpowiedzi ekspertów. Nie

rozwijanym szerzej zagadnieniem, które warto poruszyć, jest kwestia kontekstu, w jakim odbywają

się badania delfi ckie. Kontekst ten jest tworzony przez wydarzenia krajowe i międzynarodowe, które

z odpowiednią częstotliwością pojawiają się w mediach, przyciągając uwagę ekspertów uczestniczą-

cych w badaniu Delphi i częściowo również wpływając na ich odpowiedzi w trakcie badań. Czytelnym

przykładem takiego wpływu było przywiązanie dużej uwagi przez ekspertów do tezy opisującej nasz

kraj jako „śmietnik Europy”. Przypuszczalnie stało się tak z powodu emitowanych w czasie prowa-

dzenia badań Delphi audycji telewizyjnych, radiowych oraz newsów internetowych, które sprawiły, że

eksperci bardzo wysoko ocenili to zagrożenie.

Metoda Delphi opiera się na prowadzeniu wielokrotnych badań ankietowych zaproszonych eks-

pertów. Stwierdzenie o wielokrotności rund daje dużą swobodę organizatorom, ponieważ mogą oni

przyjąć najmniejszą liczbę rund, czyli dwie, lub rozważyć ich większą liczbę. Analiza programów naro-

dowych w Europie, które oparte były na metodzie delfi ckiej, pokazuje, że w większości z nich metoda

ta była oparta na najmniejszej możliwej liczbie rund, tj. na dwóch. Natomiast ich liczba jest ściśle

związana z przyjętą wersją metody, tj. czy jest ona klasyczna czy „polityczna”. Jak zostało wcześniej

stwierdzone, NPF Polska 2020 łączy w sobie obie wersje, dlatego liczba rund jest dyskusyjna. Bada-

nia literaturowe pokazują, że badania delfi ckie mogą opierać się nawet na pięciu rundach. Natomiast

najczęściej stosowanym i zalecanym rozwiązaniem metodycznym jest przyjęcie zasady trzech rund51.

Można sądzić, iż wykorzystanie trzech i więcej rund jest szczególnie ważne w wersji tradycyjnej me-

tody, gdzie celem jest dążenie do konsensusu. Natomiast przyjęcie liczby rund w przypadku łączenia

dwóch wersji metody jest kompromisem między spadkiem zaangażowania ekspertów w kolejnych

rundach, wydłużeniem czasu trwania programu, istotnością zmian poglądów ekspertów oraz wyż-

szych kosztów realizacji (przyrost tego kosztu przy korzystaniu z techniki CAWI wydaje się być sto-

sunkowo niewielki). Liczba rund powinna być dobrana w zależności od tego, na ile realizatorom NPF

(a także zleceniodawcy) zależało na uzyskaniu konsensusu, a na ile kluczowe było określenie wybo-

rów strategicznych w wybranych polach badawczych. Jeśli nacisk byłby położony na kompromis,

warto byłoby zastosować trzy rundy, przy drugiej opcji przyjęte w NPF dwie rundy wydają się być

najlepszym rozwiązaniem.

49 Zespół taki może składać się z pracowników realizatorów programu oraz przynajmniej jednego przedstawiciela danej dziedziny badawczej.

Zespół taki może działać w trybie pracy wirtualnej oceniając według przyjętych wcześniej kryteriów zgłaszających się kandydatów z rekrutacji

otwartej. Zespół ten mógłby również posiadać kompetencję ogólnej oceny struktury wszystkich uczestniczących ekspertów.50 Czinkota M.R., Ronkainen I.A., International business and trade in the next decade: report from a Delphi study, Journal of International Busi-

ness, Vol. 28 No. 4, 1997, s. 829.51 Linstone H.A., Turoff M., op.cit., s. 88.

Page 174: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

174

Jak zostało wspomniane na samym początku, metoda Delphi została zastosowana w NPF z ogrom-

nym rozmachem z racji liczby sformułowanych do badań tez oraz uczestniczących w nich ekspertów.

Odnosząc się do przygotowanych przez ekspertów wewnętrznych tez, warto zwrócić uwagę na bardzo

dużą ich liczbę – łącznie 113 tez, gdzie w badaniach eksperci średnio wypełniali 7-9 tez i zajmowało

im to średnio ok. 40 minut. Jeśli uwzględni się dwa czynniki, po pierwsze, iż respondenci udzielali

odpowiedzi w sposób anonimowy, oraz po drugie, iż ich udział w badaniach miał charakter społeczny

(dawał ewentualny prestiż z udziału w NPF), to należałoby zastanowić się nad sumiennym podejściem

do udzielanych odpowiedzi. Eksperci uczestniczący w badaniu nie byli zobligowani do wypełnienia

określonej liczby tez. Sami decydowali o liczbie tez i zakresie pytań, na które chcą odpowiedzieć. Dzię-

ki takiemu założeniu realizatorom udało się uzyskać, w pewnym zakresie, poczucie swobody wśród

ekspertów oraz umożliwić im robienie przerw w pracy z możliwością powrotu do przerwanego miejsca

wypełnianej ankiety. Dodatkową kwestią dotyczącą tez, oprócz ich liczby, jest sposób ich sformuło-

wania. Otóż w trakcie prac wielu zespołów powtarzała się obawa, że styl, w jakim formułowane są tezy,

ma charakter bardzo naukowy i mocno złożony, skomplikowany. Mimo podjęcia działań w kierunku

uproszczenia tez, wydaje się, że pozostały one nadal napisane trudnym dla wielu osób językiem52.

W badaniach delfi ckich, a w szczególności w badaniach wykorzystujących trzy lub więcej rund,

zastosowanie wypracowanych wyników w budowie scenariuszy powinno być poprzedzone analizą

dochodzenia do konsensusu wśród ekspertów dla poszczególnych tez. Analiza powinna wskazywać,

w których miejscach eksperci zmieniali opinie i w jakim zakresie, a dla których tez tych zmian opinii

wśród ekspertów nie można zaobserwować. Analizy te powinny odnosić się do elementów trwało-

ści (pozostawaniu ekspertów przy pierwszej odpowiedzi) oraz zbieżności (podobieństwa z głównymi,

dominującymi odpowiedziami ekspertów w kolejnych rundach). Do pomiaru jednej lub drugiej cechy

można wykorzystywać takie mierniki jak test t-Studenta, odchylenie standardowe, współczynnik wa-

riancji, odchylenie standardowe, Chi kwadrat lub ANOVA. Inne mierniki (często stosowane w NPF) to

średnia, mediana, kwartyle – dolne i górne – oraz ocena procentowa. Bardziej wyrafi nowane metody

analizy obejmowałyby również wykorzystanie logiki rozmytej (wykorzystanie wyników badań Delphi

w budowie systemów ekspertowych).

Te i inne metody interpretacji i wykorzystania wyników powinny być wykonane po zakończeniu

zbierania wyników z ostatniej rundy i w trakcie przygotowywania zbiorczych rezultatów. W tym przy-

padku opracowania takie powinny być wykonane przez zespół odpowiedzialny za statystykę (najczę-

ściej realizatorzy programu nie dysponują taką wiedzą, dlatego powinni zlecić to zadanie specjalistom

w tym zakresie).

Analizując ilość informacji związanych z Narodowym Programem Foresight Polska 2020 w sie-

ci Internet i wykorzystując w tym celu popularną wyszukiwarkę Google, uzyskuje się 1480 wyników.

W przypadku zawężenia wyników dla tego samego terminu do plików w popularnym formacie PDF,

liczba ta jest bardzo skromna - wynosi 54. Wpisując natomiast frazę „metoda Delphi”, wyniki wyszuki-

warki pokazują 226 000 rezultatów. Długo prawdopodobnie przyjdzie czekać na tak dużą popularność

terminu NPF Polska 2020, jaką cieszy się wykorzystywana w Programie metoda.

52 Opinia ta jest wyrażona na podstawie konsultacji z młodymi pracownikami nauki oraz ze studentami kierunków ekonomicznych w ramach zajęć

z planowania strategicznego, gdzie tezy badania delfi ckiego NPF podawane były jako przykłady.

Page 175: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

175

ANEKS

Page 176: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

176

Teza 1: Tempo wzrostu gospodarczego zostanie istotnie ograniczone z powodu starzenia się społe-

czeństwa, wzrostu emigracji oraz nieadekwatnego z punktu widzenia potrzeb rynku pracy systemu

kształcenia (N=510)

Wartość indeksudla tezy

Mediana indeksu

I kwartyl mediana III kwartyl

43%51% 6%

W większym stopniu

W takim samym stopniu

W mniejszym stopniu

STOPIEŃ, W JAKIM ZAGROŻENIE DOTYCZY POLSKI

Nigdy

Eksperci 9,0%

Ogół respondentów 8,2%

20352008 2010 2015 2020 2025 2030

CZAS REALIZACJI TEZY

DZIAŁANIA NIEZBĘDNE DLA NIEDOPUSZCZENIA DO

REALIZACJI TEZY

Prace badawczo-

rozwojowe

Edukacja społeczna

Zastosowanie

instrumentów

ekonomicznych

Wprowadzenie

nowych regulacji

prawnych

Rozwój technologii

przyjaznych

użytkownikowi

Reformy

systemowe

Badania

podstawowe

Zintegrowane systemy

informacyjno-

komunikacyjne

Zmiana systemu

wartości

87

94

9594

85

85

80

95

64

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

CZYNNIKI SPRZYJAJĄCE I BARIERY

Interesy grupowe

Obowiązujące

regulacje prawne

Koszty realizacji

Możliwości

techniczne

Potencjał

naukowy

Kompetencje

ludzi

Akceptacja

społeczna

Przyzwyczajenia

i tradycja73

63

54

73

66

43

36

37

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

WPŁYW REALIZACJI TEZY

Spadek znaczenia pozycji

gospodarczej Polski na

arenie międzynarodowej

Stagnacja nauki w Polsce

Zmniejszenie

konkurencyjności

krajowej gospodarki

Spadek

uczestnictwa

w kulturze

Zmniejszenie

spójności

społecznej Pogorszenie jakości

życia obywateli

Spadek

dobrobytu

Niekorzystny wpływ na

środowisko przyrodnicze

Spadek

zatrudnienia

Pogorszenie

stanu zdrowia

80

34

75

67

80

7977

67

88

82

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

Pole Bezpieczeństwo

Page 177: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

177

Teza 2: Absorpcja funduszy strukturalnych przez polskie podmioty ulegnie silnemu ograniczeniu z po-

wodu niewłaściwego wykorzystania tych funduszy w bieżącym okresie fi nansowym i zmiany zasad

rozdzielania funduszy UE (N=481)

Wartość indeksudla tezy

Mediana indeksu

I kwartyl mediana III kwartyl

33%65% 2%

W większym stopniu

W takim samym stopniu

W mniejszym stopniu

STOPIEŃ, W JAKIM ZAGROŻENIE DOTYCZY POLSKI

Nigdy

Eksperci 14,8%

Ogół respondentów 13,5%

20352008 2010 2015 2020 2025 2030

CZAS REALIZACJI TEZY

WPŁYW REALIZACJI TEZY CZYNNIKI SPRZYJAJĄCE I BARIERY

DZIAŁANIA NIEZBĘDNE DLA NIEDOPUSZCZENIA DO

REALIZACJI TEZY

Interesy grupowe

Obowiązujące

regulacje prawne

Koszty realizacji

Możliwości

techniczne

Potencjał

naukowy

Kompetencje

ludzi

Akceptacja

społeczna

Przyzwyczajenia

i tradycja

Spadek znaczenia pozycji

gospodarczej Polski na

arenie międzynarodowej

Stagnacja nauki w Polsce

Zmniejszenie

konkurencyjności

krajowej gospodarki

Spadek

uczestnictwa

w kulturze

Zmniejszenie

spójności

społecznej Pogorszenie jakości

życia obywateli

Spadek

dobrobytu

Niekorzystny wpływ na

środowisko przyrodnicze

Spadek

zatrudnienia

Pogorszenie

stanu zdrowia

Prace badawczo-

rozwojowe

Edukacja społeczna

Zastosowanie

instrumentów

ekonomicznych

Wprowadzenie

nowych regulacji

prawnych

Rozwój technologii

przyjaznych

użytkownikowi

Reformy

systemowe

Badania

podstawowe

Zintegrowane systemy

informacyjno-

komunikacyjne

Zmiana systemu

wartości 70

78

87

89 89

94

71

93

45

45

38

51

6576

45

61

68

59

76

79

57

81

79

70

91

88 83

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

10093

Pole Bezpieczeństwo

Page 178: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

178

Teza 3: Polska zapewni sobie bezpieczeństwo energetyczne poprzez włączenie się do sprawnego

wspólnego rynku energetycznego UE i efektywne wykorzystanie własnych zasobów (N=433)

Wartość indeksudla tezy

Mediana indeksu

I kwartyl mediana III kwartyl

Wzrost znaczenia pozycji

gospodarczej Polski na

arenie międzynarodowej

Rozwój nauki w Polsce

Wzrost

konkurencyjności

krajowej gospodarki

Wzrost

uczestnictwa

w kulturze

Wzrost

spójności

społecznej Poprawa jakości

życia obywateli

Wzrost

dobrobytu

Korzystny wpływ na

środowisko przyrodnicze

Wzrost

zatrudnienia

Poprawa

stanu zdrowia

45%1% 53%

Wysoka

Przeciętna

Niska

POZYCJA POLSKI

Nigdy

Eksperci 3,6%

Ogół respondentów 2,8%

20352008 2010 2015 2020 2025 2030

CZAS REALIZACJI TEZY

WPŁYW REALIZACJI TEZY CZYNNIKI SPRZYJAJĄCE I BARIERY

DZIAŁANIA NIEZBĘDNE DLA REALIZACJI TEZY

Interesy grupowe

Obowiązujące

regulacje prawne

Koszty realizacji

Możliwości

techniczne

Potencjał

naukowy

Kompetencje

ludzi

Akceptacja

społeczna

Przyzwyczajenia

i tradycja

Prace badawczo-

rozwojowe

Edukacja społeczna

Zastosowanie

instrumentów

ekonomicznych

Wprowadzenie

nowych regulacji

prawnych

Rozwój technologii

przyjaznych

użytkownikowi

Reformy

systemowe

Badania

podstawowe

Zintegrowane systemy

informacyjno-

komunikacyjne

Zmiana systemu

wartości

7084

61

61

74

81

52

25

86

85

61

91

93

8690

82

86

64

84

38

69

35

86

91

9225

40

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

Pole Bezpieczeństwo

Page 179: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

179

Teza 4: Luka technologiczna Polski zmniejszy się dzięki wzmocnieniu edukacji w zakresie nauk przy-

rodniczo-technicznych i większej internacjonalizacji nauki polskiej (N=468)

Wartość indeksudla tezy

Mediana indeksu

I kwartyl mediana III kwartyl

44%3% 53%

Wysoka

Przeciętna

Niska

POZYCJA POLSKI

Nigdy

Eksperci 2,4%

Ogół respondentów 1,9%

20352008 2010 2015 2020 2025 2030

CZAS REALIZACJI TEZY

WPŁYW REALIZACJI TEZY CZYNNIKI SPRZYJAJĄCE I BARIERY

DZIAŁANIA NIEZBĘDNE DLA REALIZACJI TEZY

Interesy grupowe

Obowiązujące

regulacje prawne

Koszty realizacji

Możliwości

techniczne

Potencjał

naukowy

Kompetencje

ludzi

Akceptacja

społeczna

Przyzwyczajenia

i tradycja

Wzrost znaczenia pozycji

gospodarczej Polski na

arenie międzynarodowej

Rozwój nauki w Polsce

Wzrost

konkurencyjności

krajowej gospodarki

Wzrost

uczestnictwa

w kulturze

Wzrost

spójności

społecznej Poprawa jakości

życia obywateli

Wzrost

dobrobytu

Korzystny wpływ na

środowisko przyrodnicze

Wzrost

zatrudnienia

Poprawa

stanu zdrowia

Prace badawczo-

rozwojowe

Edukacja społeczna

Zastosowanie

instrumentów

ekonomicznych

Wprowadzenie

nowych regulacji

prawnych

Rozwój technologii

przyjaznych

użytkownikowi

Reformy

systemowe

Badania

podstawowe

Zintegrowane systemy

informacyjno-

komunikacyjne

Zmiana systemu

wartości

74

88

89

9087

89

95

80

93

71

40

32

92

94

82

30

33

52

66

90

84

79

88

89

94

9396

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

Pole Bezpieczeństwo

Page 180: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

180

Teza 5: W gospodarce wystąpią zjawiska kryzysowe, spowodowane brakiem zasadniczych reform

w systemie fi nansów publicznych oraz pojawieniem się nowych kategorii wydatków w budżecie pa-

ństwa (np. związanych z niekorzystnymi trendami demografi cznymi) i ich lawinowym narastaniem

(N= 456)

Wartość indeksudla tezy

Mediana indeksu

I kwartyl mediana III kwartyl

29%68% 3%

W większym stopniu

W takim samym stopniu

W mniejszym stopniu

STOPIEŃ, W JAKIM ZAGROŻENIE DOTYCZY POLSKI

Nigdy

Eksperci 8,3%

Ogół respondentów 5,9%

20352008 2010 2015 2020 2025 2030

CZAS REALIZACJI TEZY

DZIAŁANIA NIEZBĘDNE DLA NIEDOPUSZCZENIA DO

REALIZACJI TEZY

Prace badawczo-

rozwojowe

Edukacja społeczna

Zastosowanie

instrumentów

ekonomicznych

Wprowadzenie

nowych regulacji

prawnych

Rozwój technologii

przyjaznych

użytkownikowi

Reformy

systemowe

Badania

podstawowe

Zintegrowane systemy

informacyjno-

komunikacyjne

Zmiana systemu

wartości

51

73

96

97

96

81

68

84

93

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

WPŁYW REALIZACJI TEZY

Spadek znaczenia pozycji

gospodarczej Polski na

arenie międzynarodowej

Stagnacja nauki w Polsce

Zmniejszenie

konkurencyjności

krajowej gospodarki

Spadek

uczestnictwa

w kulturze

Zmniejszenie

spójności

społecznej Pogorszenie jakości

życia obywateli

Spadek

dobrobytu

Niekorzystny wpływ na

środowisko przyrodnicze

Spadek

zatrudnienia

Pogorszenie

stanu zdrowia

61

83

78

90

84

9087

90

93

78

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

CZYNNIKI SPRZYJAJĄCE I BARIERY

Interesy grupowe

Obowiązujące

regulacje prawne

Koszty realizacji

Możliwości

techniczne

Potencjał

naukowy

Kompetencje

ludzi

Akceptacja

społeczna

Przyzwyczajenia

i tradycja

44

79

74

34

41

81

56

68

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

Pole Bezpieczeństwo

Page 181: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

181

Teza 6: Upowszechni się świadomość znaczenia ochrony własności intelektualnej (N=593)

Wartość indeksudla tezy

Mediana indeksu

I kwartyl mediana III kwartyl

39%2% 60%

Wysoka

Przeciętna

Niska

POZYCJA POLSKI

Nigdy

Eksperci 5,0%

Ogół respondentów 2,4%

20352008 2010 2015 2020 2025 2030

CZAS REALIZACJI TEZY

WPŁYW REALIZACJI TEZY CZYNNIKI SPRZYJAJĄCE I BARIERY

DZIAŁANIA NIEZBĘDNE DLA REALIZACJI TEZY

Interesy grupowe

Obowiązujące

regulacje prawne

Koszty realizacji

Możliwości

techniczne

Potencjał

naukowy

Kompetencje

ludzi

Akceptacja

społeczna

Przyzwyczajenia

i tradycja

Wzrost znaczenia pozycji

gospodarczej Polski na

arenie międzynarodowej

Rozwój nauki w Polsce

Wzrost

konkurencyjności

krajowej gospodarki

Wzrost

uczestnictwa

w kulturze

Wzrost

spójności

społecznej Poprawa jakości

życia obywateli

Wzrost

dobrobytu

Korzystny wpływ na

środowisko przyrodnicze

Wzrost

zatrudnienia

Poprawa

stanu zdrowia

Prace badawczo-

rozwojowe

Edukacja społeczna

Zastosowanie

instrumentów

ekonomicznych

Wprowadzenie

nowych regulacji

prawnych

Rozwój technologii

przyjaznych

użytkownikowi

Reformy

systemowe

Badania

podstawowe

Zintegrowane systemy

informacyjno-

komunikacyjne

Zmiana systemu

wartości

52

38

68

8279

78

91

98

92

29

81

94

9541

72

61

42

54

33

34

67

6661

65

82

8492

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

Pole Bezpieczeństwo

Page 182: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

182

Teza 7: Środowisko pracy przedsiębiorstwa będzie sprzyjać kreowaniu kapitału intelektualnego

(N=546)

Wartość indeksudla tezy

Mediana indeksu

I kwartyl mediana III kwartyl

49%2% 49%

Wysoka

Przeciętna

Niska

POZYCJA POLSKI

Nigdy

Eksperci 1,8%

Ogół respondentów 1,5%

20352008 2010 2015 2020 2025 2030

CZAS REALIZACJI TEZY

WPŁYW REALIZACJI TEZY CZYNNIKI SPRZYJAJĄCE I BARIERY

DZIAŁANIA NIEZBĘDNE DLA REALIZACJI TEZY

Interesy grupowe

Obowiązujące

regulacje prawne

Koszty realizacji

Możliwości

techniczne

Potencjał

naukowy

Kompetencje

ludzi

Akceptacja

społeczna

Przyzwyczajenia

i tradycja

Wzrost znaczenia pozycji

gospodarczej Polski na

arenie międzynarodowej

Rozwój nauki w Polsce

Wzrost

konkurencyjności

krajowej gospodarki

Wzrost

uczestnictwa

w kulturze

Wzrost

spójności

społecznej Poprawa jakości

życia obywateli

Wzrost

dobrobytu

Korzystny wpływ na

środowisko przyrodnicze

Wzrost

zatrudnienia

Poprawa

stanu zdrowia

Prace badawczo-

rozwojowe

Edukacja społeczna

Zastosowanie

instrumentów

ekonomicznych

Wprowadzenie

nowych regulacji

prawnych

Rozwój technologii

przyjaznych

użytkownikowi

Reformy

systemowe

Badania

podstawowe

Zintegrowane systemy

informacyjno-

komunikacyjne

Zmiana systemu

wartości

46

75

35

3596

96

8741

50

72

81

7986

83

80

88

95

74

64

85

86

72

68

93

92

93

59

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

Pole Bezpieczeństwo

Page 183: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

183

Teza 8: Znaczenie kapitału intelektualnego wzrośnie z powodu wprowadzenia nowych organizacji

(N=509)

Wartość indeksudla tezy

Mediana indeksu

I kwartyl mediana III kwartyl

56%3% 41%

Wysoka

Przeciętna

Niska

POZYCJA POLSKI

Nigdy

Eksperci 1,6%

Ogół respondentów 1,8%

20352008 2010 2015 2020 2025 2030

CZAS REALIZACJI TEZY

WPŁYW REALIZACJI TEZY CZYNNIKI SPRZYJAJĄCE I BARIERY

DZIAŁANIA NIEZBĘDNE DLA REALIZACJI TEZY

Interesy grupowe

Obowiązujące

regulacje prawne

Koszty realizacji

Możliwości

techniczne

Potencjał

naukowy

Kompetencje

ludzi

Akceptacja

społeczna

Przyzwyczajenia

i tradycja

Wzrost znaczenia pozycji

gospodarczej Polski na

arenie międzynarodowej

Rozwój nauki w Polsce

Wzrost

konkurencyjności

krajowej gospodarki

Wzrost

uczestnictwa

w kulturze

Wzrost

spójności

społecznej Poprawa jakości

życia obywateli

Wzrost

dobrobytu

Korzystny wpływ na

środowisko przyrodnicze

Wzrost

zatrudnienia

Poprawa

stanu zdrowia

Prace badawczo-

rozwojowe

Edukacja społeczna

Zastosowanie

instrumentów

ekonomicznych

Wprowadzenie

nowych regulacji

prawnych

Rozwój technologii

przyjaznych

użytkownikowi

Reformy

systemowe

Badania

podstawowe

Zintegrowane systemy

informacyjno-

komunikacyjne

Zmiana systemu

wartości

70

70

57

78

81

67

87

88

90

57

83

7883

84

78

82

92

50

67

42

85

94

9435

37

71

40

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

Pole Bezpieczeństwo

Page 184: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

184

Teza 9: Wzrośnie jakość kapitału intelektualnego w Polsce i poziom innowacyjności z powodu zmiany

systemu edukacji (N=588)

Wartość indeksudla tezy

Mediana indeksu

I kwartyl mediana III kwartyl

57%5% 37%

Wysoka

Przeciętna

Niska

POZYCJA POLSKI

Nigdy

Eksperci 3,5%

Ogół respondentów 2,9%

20352008 2010 2015 2020 2025 2030

CZAS REALIZACJI TEZY

WPŁYW REALIZACJI TEZY CZYNNIKI SPRZYJAJĄCE I BARIERY

DZIAŁANIA NIEZBĘDNE DLA REALIZACJI TEZY

Interesy grupowe

Obowiązujące

regulacje prawne

Koszty realizacji

Możliwości

techniczne

Potencjał

naukowy

Kompetencje

ludzi

Akceptacja

społeczna

Przyzwyczajenia

i tradycja

Wzrost znaczenia pozycji

gospodarczej Polski na

arenie międzynarodowej

Rozwój nauki w Polsce

Wzrost

konkurencyjności

krajowej gospodarki

Wzrost

uczestnictwa

w kulturze

Wzrost

spójności

społecznej Poprawa jakości

życia obywateli

Wzrost

dobrobytu

Korzystny wpływ na

środowisko przyrodnicze

Wzrost

zatrudnienia

Poprawa

stanu zdrowia

Prace badawczo-

rozwojowe

Edukacja społeczna

Zastosowanie

instrumentów

ekonomicznych

Wprowadzenie

nowych regulacji

prawnych

Rozwój technologii

przyjaznych

użytkownikowi

Reformy

systemowe

Badania

podstawowe

Zintegrowane systemy

informacyjno-

komunikacyjne

Zmiana systemu

wartości

86

82

87

89

90

80

66

97

92

30

35

74

93

95

8433

35

93

93

78

75

8889

78

83

81

96

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

Pole Bezpieczeństwo

Page 185: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

185

Teza 10: Rozwój i modernizacja kraju ulegną przyspieszeniu dzięki swobodnemu przepływowi zaso-

bów ludzkich (N=532)

Wartość indeksudla tezy

Mediana indeksu

I kwartyl mediana III kwartyl

57%6% 37%

Wysoka

Przeciętna

Niska

POZYCJA POLSKI

Nigdy

Eksperci 3,1%

Ogół respondentów 1,5%

20352008 2010 2015 2020 2025 2030

CZAS REALIZACJI TEZY

WPŁYW REALIZACJI TEZY CZYNNIKI SPRZYJAJĄCE I BARIERY

DZIAŁANIA NIEZBĘDNE DLA REALIZACJI TEZY

Interesy grupowe

Obowiązujące

regulacje prawne

Koszty realizacji

Możliwości

techniczne

Potencjał

naukowy

Kompetencje

ludzi

Akceptacja

społeczna

Przyzwyczajenia

i tradycja

Wzrost znaczenia pozycji

gospodarczej Polski na

arenie międzynarodowej

Rozwój nauki w Polsce

Wzrost

konkurencyjności

krajowej gospodarki

Wzrost

uczestnictwa

w kulturze

Wzrost

spójności

społecznej Poprawa jakości

życia obywateli

Wzrost

dobrobytu

Korzystny wpływ na

środowisko przyrodnicze

Wzrost

zatrudnienia

Poprawa

stanu zdrowia

Prace badawczo-

rozwojowe

Edukacja społeczna

Zastosowanie

instrumentów

ekonomicznych

Wprowadzenie

nowych regulacji

prawnych

Rozwój technologii

przyjaznych

użytkownikowi

Reformy

systemowe

Badania

podstawowe

Zintegrowane systemy

informacyjno-

komunikacyjne

Zmiana systemu

wartości

56

84

60

87

85

53

61

92

9088

64

46

82

78

86

8879

83

91

3528

65

40

83

92

93

35

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

Pole Bezpieczeństwo

Page 186: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

186

Teza 11: Możliwości oraz potrzeba aktywnego uczestnictwa jednostek w społeczeństwie, w tym na

rynku pracy, wzrosną dzięki zwiększeniu dostępności usług edukacyjnych o wysokiej jakości, dosto-

sowanych do różnych faz życia ludzkiego oraz zróżnicowanych potrzeb i poziomu wiedzy/umiejętności

(N=436)

Wartość indeksudla tezy

Mediana indeksu

I kwartyl mediana III kwartyl

57%4% 39%

Wysoka

Przeciętna

Niska

POZYCJA POLSKI

Nigdy

Eksperci 3,3%

Ogół respondentów 2,5%

20352008 2010 2015 2020 2025 2030

CZAS REALIZACJI TEZY

WPŁYW REALIZACJI TEZY CZYNNIKI SPRZYJAJĄCE I BARIERY

DZIAŁANIA NIEZBĘDNE DLA REALIZACJI TEZY

Interesy grupowe

Obowiązujące

regulacje prawne

Koszty realizacji

Możliwości

techniczne

Potencjał

naukowy

Kompetencje

ludzi

Akceptacja

społeczna

Przyzwyczajenia

i tradycja

Wzrost znaczenia pozycji

gospodarczej Polski na

arenie międzynarodowej

Rozwój nauki w Polsce

Wzrost

konkurencyjności

krajowej gospodarki

Wzrost

uczestnictwa

w kulturze

Wzrost

spójności

społecznej Poprawa jakości

życia obywateli

Wzrost

dobrobytu

Korzystny wpływ na

środowisko przyrodnicze

Wzrost

zatrudnienia

Poprawa

stanu zdrowia

Prace badawczo-

rozwojowe

Edukacja społeczna

Zastosowanie

instrumentów

ekonomicznych

Wprowadzenie

nowych regulacji

prawnych

Rozwój technologii

przyjaznych

użytkownikowi

Reformy

systemowe

Badania

podstawowe

Zintegrowane systemy

informacyjno-

komunikacyjne

Zmiana systemu

wartości

74

89

79

89

92

81

83

90

89

92

89

80

86

90

88

84

77

96

61

39

38

81

94

9439

79

33

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

Pole Bezpieczeństwo

Page 187: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

187

Teza 12: Nastąpi trwały wzrost zatrudnienia w następstwie lepszego dostosowania kształcenia do wy-

magań rynku pracy, lepszego funkcjonowania instytucji rynku pracy, rozwoju usług na rzecz jednostki

i rodziny oraz zmiany postaw pracodawców i pracowników (N=432)

Wartość indeksudla tezy

Mediana indeksu

I kwartyl mediana III kwartyl

52%3% 44%

Wysoka

Przeciętna

Niska

POZYCJA POLSKI

Nigdy

Eksperci 2,5%

Ogół respondentów 3,2%

20352008 2010 2015 2020 2025 2030

CZAS REALIZACJI TEZY

WPŁYW REALIZACJI TEZY CZYNNIKI SPRZYJAJĄCE I BARIERY

DZIAŁANIA NIEZBĘDNE DLA REALIZACJI TEZY

Interesy grupowe

Obowiązujące

regulacje prawne

Koszty realizacji

Możliwości

techniczne

Potencjał

naukowy

Kompetencje

ludzi

Akceptacja

społeczna

Przyzwyczajenia

i tradycja

Prace badawczo-

rozwojowe

Edukacja społeczna

Zastosowanie

instrumentów

ekonomicznych

Wprowadzenie

nowych regulacji

prawnych

Rozwój technologii

przyjaznych

użytkownikowi

Reformy

systemowe

Badania

podstawowe

Zintegrowane systemy

informacyjno-

komunikacyjne

Zmiana systemu

wartości

90

92

76

82 93

91

75

67

87

77

87

8692

88

84

81

94

61

36

80

91

9335

39

77

34

Wzrost znaczenia pozycji

gospodarczej Polski na

arenie międzynarodowej

Rozwój nauki w Polsce

Wzrost

konkurencyjności

krajowej gospodarki

Wzrost

uczestnictwa

w kulturze

Wzrost

spójności

społecznej

Poprawa jakości

życia obywateli

Wzrost

dobrobytu

Korzystny wpływ na

środowisko przyrodnicze

Poprawa

stanu zdrowia

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

Pole Bezpieczeństwo

Page 188: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

188

Teza 13: Skuteczność przeciwdziałania biedzie zwiększy się w wyniku rozwoju profesjonalnych służb

socjalnych i koordynacji działań na różnych szczeblach władz samorządowych, wzmocnienia poczucia

solidarności społecznej i wzrostu indywidualnej odpowiedzialności za własne losy (N=365)

Wartość indeksudla tezy

Mediana indeksu

I kwartyl mediana III kwartyl

39%2% 59%

Wysoka

Przeciętna

Niska

POZYCJA POLSKI

Nigdy

Eksperci 7,9%

Ogół respondentów 6,0%

20352008 2010 2015 2020 2025 2030

CZAS REALIZACJI TEZY

WPŁYW REALIZACJI TEZY CZYNNIKI SPRZYJAJĄCE I BARIERY

DZIAŁANIA NIEZBĘDNE DLA REALIZACJI TEZY

Interesy grupowe

Obowiązujące

regulacje prawne

Koszty realizacji

Możliwości

techniczne

Potencjał

naukowy

Kompetencje

ludzi

Akceptacja

społeczna

Przyzwyczajenia

i tradycja

Wzrost znaczenia pozycji

gospodarczej Polski na

arenie międzynarodowej

Rozwój nauki w Polsce

Wzrost

konkurencyjności

krajowej gospodarki

Wzrost

uczestnictwa

w kulturze

Wzrost

spójności

społecznej Poprawa jakości

życia obywateli

Wzrost

dobrobytu

Korzystny wpływ na

środowisko przyrodnicze

Wzrost

zatrudnienia

Poprawa

stanu zdrowia

Prace badawczo-

rozwojowe

Edukacja społeczna

Zastosowanie

instrumentów

ekonomicznych

Wprowadzenie

nowych regulacji

prawnych

Rozwój technologii

przyjaznych

użytkownikowi

Reformy

systemowe

Badania

podstawowe

Zintegrowane systemy

informacyjno-

komunikacyjne

Zmiana systemu

wartości

8482

65

66

69

88

83

79

56

56

95

85

71

83

9390

91

64

53

38

35 2973

32

77

89

800

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

Pole Bezpieczeństwo

Page 189: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

189

Teza 14: Pogłębi się zapaść innowacyjna w obszarze technosfery (sferze badań i rozwoju dla potrzeb

gospodarki) (N=487)

Wartość indeksudla tezy

Mediana indeksu

I kwartyl mediana III kwartyl

21%77% 2%

W większym stopniu

W takim samym stopniu

W mniejszym stopniu

STOPIEŃ, W JAKIM ZAGROŻENIE DOTYCZY POLSKI

Nigdy

Eksperci 27,9%

Ogół respondentów 28,1%

20352008 2010 2015 2020 2025 2030

CZAS REALIZACJI TEZY

WPŁYW REALIZACJI TEZY CZYNNIKI SPRZYJAJĄCE I BARIERY

DZIAŁANIA NIEZBĘDNE DLA NIEDOPUSZCZENIA DO

REALIZACJI TEZY

Interesy grupowe

Obowiązujące

regulacje prawne

Koszty realizacji

Możliwości

techniczne

Potencjał

naukowy

Kompetencje

ludzi

Akceptacja

społeczna

Przyzwyczajenia

i tradycja

Spadek znaczenia pozycji

gospodarczej Polski na

arenie międzynarodowej

Stagnacja nauki w Polsce

Zmniejszenie

konkurencyjności

krajowej gospodarki

Spadek

uczestnictwa

w kulturze

Zmniejszenie

spójności

społecznej Pogorszenie jakości

życia obywateli

Spadek

dobrobytu

Niekorzystny wpływ na

środowisko przyrodnicze

Spadek

zatrudnienia

Pogorszenie

stanu zdrowia

Prace badawczo-

rozwojowe

Edukacja społeczna

Zastosowanie

instrumentów

ekonomicznych

Wprowadzenie

nowych regulacji

prawnych

Rozwój technologii

przyjaznych

użytkownikowi

Reformy

systemowe

Badania

podstawowe

Zintegrowane systemy

informacyjno-

komunikacyjne

Zmiana systemu

wartości

93

69

73

86

77

84

9495

96

59

85

94

89

9093

87

87

81

93

77

43

76

74

46

6773

28

34

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

Pole Bezpieczeństwo

Page 190: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

190

Teza 15: Nastąpi ograniczenie zakresu nieprzewidywalnego wpływu środowiska na technosferę i tech-

nosfery na środowisko dzięki skoordynowanym i sukcesywnie wdrażanym działaniom na poziomie

krajowym (lokalnym i centralnym) i międzynarodowym (N=403)

Wartość indeksudla tezy

Mediana indeksu

I kwartyl mediana III kwartyl

62%3% 35%

Wysoka

Przeciętna

Niska

POZYCJA POLSKI

Nigdy

Eksperci 4,4%

Ogół respondentów 6,0%

20352008 2010 2015 2020 2025 2030

CZAS REALIZACJI TEZY

WPŁYW REALIZACJI TEZY CZYNNIKI SPRZYJAJĄCE I BARIERY

DZIAŁANIA NIEZBĘDNE DLA REALIZACJI TEZY

Interesy grupowe

Obowiązujące

regulacje prawne

Koszty realizacji

Możliwości

techniczne

Potencjał

naukowy

Kompetencje

ludzi

Akceptacja

społeczna

Przyzwyczajenia

i tradycja

Wzrost znaczenia pozycji

gospodarczej Polski na

arenie międzynarodowej

Rozwój nauki w Polsce

Wzrost

konkurencyjności

krajowej gospodarki

Wzrost

uczestnictwa

w kulturze

Wzrost

spójności

społecznej Poprawa jakości

życia obywateli

Wzrost

dobrobytu

Korzystny wpływ na

środowisko przyrodnicze

Wzrost

zatrudnienia

Poprawa

stanu zdrowia

Prace badawczo-

rozwojowe

Edukacja społeczna

Zastosowanie

instrumentów

ekonomicznych

Wprowadzenie

nowych regulacji

prawnych

Rozwój technologii

przyjaznych

użytkownikowi

Reformy

systemowe

Badania

podstawowe

Zintegrowane systemy

informacyjno-

komunikacyjne

Zmiana systemu

wartości

81

65

83

56

89

81

76

73

55

39

91

93

852947

72

37

27

94

91

85

92

84

89

82

95

78

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

Pole Bezpieczeństwo

Page 191: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

191

Teza 16: Polska stanie się dogodnym miejscem do składowania lub/i wykorzystywania starych ma-

szyn, urządzeń, instalacji, pojazdów, technologii (N=455)

Wartość indeksudla tezy

Mediana indeksu

I kwartyl mediana III kwartyl

13%87%

W większym stopniu

W takim samym stopniu

W mniejszym stopniu

STOPIEŃ, W JAKIM ZAGROŻENIE DOTYCZY POLSKI

Nigdy

Eksperci 26,5%

Ogół respondentów 26,2%

20352008 2010 2015 2020 2025 2030

CZAS REALIZACJI TEZY

WPŁYW REALIZACJI TEZY CZYNNIKI SPRZYJAJĄCE I BARIERY

DZIAŁANIA NIEZBĘDNE DLA NIEDOPUSZCZENIA DO

REALIZACJI TEZY

Interesy grupowe

Obowiązujące

regulacje prawne

Koszty realizacji

Możliwości

techniczne

Potencjał

naukowy

Kompetencje

ludzi

Akceptacja

społeczna

Przyzwyczajenia

i tradycja

Stagnacja nauki w Polsce

Spadek znaczenia pozycji

gospodarczej Polski na

arenie międzynarodowej

Zmniejszenie

konkurencyjności

krajowej gospodarki

Spadek

uczestnictwa

w kulturze

Zmniejszenie

spójności

społecznej Pogorszenie jakości

życia obywateli

Spadek

dobrobytu

Niekorzystny wpływ na

środowisko przyrodnicze

Spadek

zatrudnienia

Pogorszenie

stanu zdrowia

Prace badawczo-

rozwojowe

Edukacja społeczna

Zastosowanie

instrumentów

ekonomicznych

Wprowadzenie

nowych regulacji

prawnych

Rozwój technologii

przyjaznych

użytkownikowi

Reformy

systemowe

Badania

podstawowe

Zintegrowane systemy

informacyjno-

komunikacyjne

Zmiana systemu

wartości

41

98

87

62

80

54

39

81

87 72

78

9688

82

9184

93

7144

62

66 47

47

73

21

29

78

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

Pole Bezpieczeństwo

Page 192: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

192

Teza 17: W polskim prawie wprowadzone zostaną standardy ryzyka tolerowanego dotyczące człowie-

ka oraz jego środowiska naturalnego i technicznego (N=333)

Wartość indeksudla tezy

Mediana indeksu

I kwartyl mediana III kwartyl

66%6% 29%

Wysoka

Przeciętna

Niska

POZYCJA POLSKI

Nigdy

Eksperci 3,5%

Ogół respondentów 3,6%

20352008 2010 2015 2020 2025 2030

CZAS REALIZACJI TEZY

WPŁYW REALIZACJI TEZY CZYNNIKI SPRZYJAJĄCE I BARIERY

DZIAŁANIA NIEZBĘDNE DLA REALIZACJI TEZY

Interesy grupowe

Obowiązujące

regulacje prawne

Koszty realizacji

Możliwości

techniczne

Potencjał

naukowy

Kompetencje

ludzi

Akceptacja

społeczna

Przyzwyczajenia

i tradycja

Wzrost znaczenia pozycji

gospodarczej Polski na

arenie międzynarodowej

Rozwój nauki w Polsce

Wzrost

konkurencyjności

krajowej gospodarki

Wzrost

uczestnictwa

w kulturze

Wzrost

spójności

społecznej Poprawa jakości

życia obywateli

Wzrost

dobrobytu

Korzystny wpływ na

środowisko przyrodnicze

Wzrost

zatrudnienia

Poprawa

stanu zdrowia

Prace badawczo-

rozwojowe

Edukacja społeczna

Zastosowanie

instrumentów

ekonomicznych

Wprowadzenie

nowych regulacji

prawnych

Rozwój technologii

przyjaznych

użytkownikowi

Reformy

systemowe

Badania

podstawowe

Zintegrowane systemy

informacyjno-

komunikacyjne

Zmiana systemu

wartości

34

73

70

54

75

62

73

50

7875

62

79

93

8486

80

82

84

92

85

87

773850

63

37

31

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

Pole Bezpieczeństwo

Page 193: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

193

Teza 18: Obywatelskie nieuczestnictwo stanie się głównym zagrożeniem dla rozwoju w Polsce społe-

czeństwa obywatelskiego [N=480]

I kwartyl mediana III kwartyl

Nigdy

Eksperci 13,2%

Ogół respondentów 15,9%

20352008 2010 2015 2020 2025 2030

CZAS REALIZACJI TEZY

SKUTKI, NIEZBĘDNE DZIAŁANIA, CZYNNIKI SPRZYJAJĄCE, BARIERY

43

94

89

85

90

89

41

53

46

93

95

81Radykalne reformy instytucji publicznych i podwyższenie

standardów funkcjonowania polskiej polityki

Pojawienie się popieranych społecznie ugrupowań radykalnychi antysystemowych

Utrzymanie się niskiej aktywności w zakresie rozwoju samorządnościi niskich standardów moralnych i prawnych w polskiej polityce

Utrzymywanie się wśród przedstawicieli władz mylnego przekonania,że groźniejsze są głośne protesty niz niewidoczne" formy wyrażania frustracji

Erozję poparcia dla instytucji demokratycznych

Utrzymania się niskich standardów moralnychi prawnych funkcjonowania polskiej polityki

Utrzymania się niskiego poziomu uczestnictwa w organizacjach i działa-niach spoleczeństwa obywatelskiego

Kontynuacji trendu spadku poparcia dla ugrupowań radykalnychi antysystemowych

Rosnącej umięjetności absorpcji dotychczasowychkonfliktów przez struktury instytucjonalne

Niechęci do popierania ugrupowań radykalnych

Niskiej sprawności instytucji publicznych i kanałów komunikacjipomiędzy instytucjami publicznymi a spoleczeństwem

Niskiej oceny polityki przez Polaków

BARIERY

SKUTKI

REALIZACJA

TEZY BĘDZIE

WYMAGAŁA...

REALIZACJA

TEZY BĘDZIE

WYNIKAŁA Z...

Wartość indeksu dla tezy

Pole Bezpieczeństwo

Page 194: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

194

Teza 19: Aktywność obywatelska w Polsce wyraźnie wzrośnie [N=477]

I kwartyl mediana III kwartyl

SKUTKI, NIEZBĘDNE DZIAŁANIA, CZYNNIKI SPRZYJAJĄCE, BARIERY

Nigdy

Eksperci 8,1%

Ogół respondentów 4,3%

20352008 2010 2015 2020 2025 2030

CZAS REALIZACJI TEZY

Niedocenianie wagi trzeciego sektora przez władzę

Utrzymywanie się społecznej pasywności

Brak skutecznej absorpcji unijnych rozwiązań intytucjonalnych

Zahamowanie rozwoju gospodarczego

Wzrost samorządności

Poprawa jakości rządzenia i jakości działania instytucji

Wzrost zainteresowania uczestnictwem w polityce

Poprawy jakości edukacji

Utrzymywania się szybkiego rozwoju gospodarczego

Rozwoju trzeciego sektora, z wykorzystaniem zwiększonych możliwości finansowych i organizacyjnych

Skutecznej absorpcji unijnych rozwiązań instytucjonalnych

Niskiego poziomu startu, umożliwiającego w dość łatwysposób wyraźną poprawę

93

70

70

93

88

77

71

61

65

71

85

77

77

49

89

Wzrostu świadomości obywatelskiej Polaków

Wzmacniania obecności w strukturach UE

Pojawienia się trendu wzrostu obywatelskiej świadomości

BARIERY

SKUTKI

REALIZACJA

TEZY BĘDZIE

WYMAGAŁA...

REALIZACJA

TEZY BĘDZIE

WYNIKAŁA Z...

Wartość indeksu dla tezy

Pole Bezpieczeństwo

Page 195: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

195

Teza 20: Krótkookresowe interesy grup rządzących w znaczącym stopniu zredukują poparcie ze stro-

ny instytucji państwa dla rozwoju społeczeństwa obywatelskiego [N=432]

I kwartyl mediana III kwartyl

Nigdy

Eksperci 9,8%

Ogół respondentów 14,0%

20352008 2010 2015 2020 2025 2030

CZAS REALIZACJI TEZY

SKUTKI, NIEZBĘDNE DZIAŁANIA, CZYNNIKI SPRZYJAJĄCE, BARIERY

Silniejsze uzależnienie karier politykówod reagowania na potrzeby ich elektoratu

Stabilizacja systemu instytucji poprzez uodpornienie go namanipulacje zgodnie z aktualnymi interesami grup rządzących

Silna integracja z Unią Europejską

Obniżenie zaufania do trzeciego sektora

Chwiejność i nieprzewidywalność w rozwoju polskiegospołeczeństwa obywatelskiego

Słabej integracji z Unią Europejską

Utrzymywania się nieskrępowanej gry i manipulacjiinstytucjami przez rządzących

Słabości polskich instytucji publicznych i nadmiernejpodatności na krótkookresowe wahania polityczne

Słabości kulturowych norm i tradycji obywatelskości

Słabości ograniczeń instytucjonalnych w wyborzewariantu rozwoju (chwiejność norm i procedur)

91

70

81

89

54

91

96

86

87

82

BARIERY

SKUTKI

REALIZACJA

TEZY BĘDZIE

WYMAGAŁA...

REALIZACJA

TEZY BĘDZIE

WYNIKAŁA Z...

Wartość indeksu dla tezy

Pole Bezpieczeństwo

Page 196: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

196

Teza 1: Niezawodna infrastruktura teleinformatyczna umożliwi społeczeństwu i podmiotom gospodar-

czym nieskrępowany dostęp do wiarygodnej i budzącej powszechne zaufanie informacji (N=399)

I kwartyl mediana III kwartyl

Nigdy

Eksperci 0,4%

Ogół respondentów 0,5%

20352008 2010 2015 2020 2025 2030

CZAS REALIZACJI TEZY

Tak Nie Nie mam zdania/trudno powiedzieć

POTRZEBA REALIZACJI

1%98%1%

[3] raczej istotna [4] istotna [5] bardzo istotna

ZNACZENIE TEZY DLA PERSPEKTYW

SPOŁECZNO-EKONOMICZNEGO ROZWOJU POLSKI

24%1% 75%

BARIERY REALIZACJI TEZY

77%brak koordynacji działań, rozproszone i ograniczone finansowanie

67%niska świadomość roli i problemów bezpieczeństwa informacji w społeczeństwie

56%brak strategii rozwoju

57%opór środowisk i grup zawodowych przed upowszechnianiem informacji

43%brak odpowiednich regulacji prawnych

39%niezrozumienie potrzeby przyjęcia właściwych organizacyjnych i technicznych

mechanizmów ochrony informacji przez personel i kierownictwo organizacji

19%ograniczenia istniejących i stosowanych standardów wymiany danych

1%inne

WPŁYW REALIZACJI TEZY

przyspieszenie informatyzacji gospodarki, opieki zdrowotnej, edukacji 71%

przyspieszenie obiegu informacji 61%

rozwój społeczeństwa informacyjnego i gospodarki cyfrowej 57%

obniżenie kosztów administracji, edukacji, ochrony zdrowia, itp. 55%

zwiększenie i indywidualizację dostępu do informacji 50%

rozwój infrastruktury telekomunikacyjnej i teleinformatycznej 50%

upowszechnienie usług cyfrowych w sektorze publicznym i gospodarce 39%

inne 1%

Pole Technologie Informacyjne i Telekomunikacyjne

Page 197: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

197

TEZA ZOSTANIE ZREALIZOWANA DZIĘKI

88%upowszechnieniu dostępu do rozwiązań teleinformatycznych

86%rozwojowi technologii telekomunikacyjnych i informatycznych

74%wzrostowi świadomości korzyści wynikających z dostępu do informacji

66%wymuszaniu informatyzacji przez otoczenie (biznes, współpraca

międzynarodowa, edukacja, kultura, itp.)

60%wzrostowi znaczenia gospodarki opartej na wiedzy

58%wzrostowi poziomu wykształcenia

44%wspieraniu przez państwo informatyzacji

31%wspieraniu i wykorzystaniu wolnego oprogramowania

22%wymuszeniu przez Państwo odpowiednich standardów informatycznych

21%aktywnej postawie społeczeństwa

20%globalizacji gospodarki

75%edukacji społecznej

66%dygitalizacji zasobów informacyjnych

63%zaawansowanych technik weryfikacji jakości informacji

i bezpieczeństwa dostępu do informacji

54%wprowadzania regulacji prawnych uwzględniających możliwości technologii

55%prac w zakresie bezpieczeństwa, telekomunikacji i informatyki

45%nowych technologii komputerowych i telekomunikacyjnych

43%nowatorskich rozwiązań w zakresie udostępniania do powszechnego użytku informacji

zebranych przez organy Państwa (dane geograficzne, statystyczne, archiwalne, itp.)

36%prostych i skutecznych metod autoryzacji użytkowników systemów

35%efektywnych systemów zarządzania treścią

1%inne

REALIZACJA TEZY BĘDZIE WYMAGAŁA...

74%upowszechnienie (demokratyzacja) dostępu do zasobów informacyjnych

72%wzrost konkurencyjności gospodarki

58%upowszechnienie usług cyfrowych

42%poprawa jakości życia

33%ograniczenie zjawiska wykluczenia cyfrowego

1%inne

INNE OCZEKIWANE EFEKTY REALIZACJI TEZY

Pole Technologie Informacyjne i Telekomunikacyjne

Page 198: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

198

Teza 2: Systemy informacyjne, którymi będzie się można posługiwać w sposób intuicyjny, znajdą po-

wszechne zastosowanie w gospodarce, administracji, edukacji i innych sektorach (N=527)

I kwartyl mediana III kwartyl

Nigdy

Eksperci 1,0%

Ogół respondentów 0,9%

20352008 2010 2015 2020 2025 2030

CZAS REALIZACJI TEZY

Tak Nie Nie mam zdania/trudno powiedzieć

POTRZEBA REALIZACJI

[3] raczej istotna

[2] raczej nieistotna

[4] istotna [5] bardzo istotna

ZNACZENIE TEZY DLA PERSPEKTYW

SPOŁECZNO-EKONOMICZNEGO ROZWOJU POLSKI

97% 1%2% 40% 55%1%4%

WPŁYW REALIZACJI TEZY

72%obniżenie kosztów dostępu i korzystania z informacji

71%rozwój zakresu i dostępności usług informatycznych

60%upowszechnienie rozwiązań teleinformatycznych

36%indywidualizację obsługi w administracji, ochronie zdrowia, itp.

29%rozwój badań naukowych i wdrożeń w zakresie integracji systemów informatycznych

19%wzrost świadomości potrzeby bezpieczeństwa systemów informatycznych

1%inne

BARIERY REALIZACJI TEZY

79%brak odpowiedniej infrastruktury telekomunikacyjnej i teleinformatycznej

69%brak koordynacji działań, rozproszone i ograniczone finansowanie

58%brak odpowiednich regulacji prawnych uwzględniających możliwości nowych technologii

53%poziom wykształcenia i przygotowania do korzystania z usług cyfrowych

40%brak akceptacji społecznej ze względu na obawy związane z utratą prywatności

26%wzrost zagrożenia dla bezpieczeństwa informacji

21%obawa, że powszechnie udostępniane treści multimedialne, przede wszystkim przez sieć,

mogą okazać się szkodliwe społecznie (zwłaszcza w odniesieniu do dzieci i młodzieży)

1%inne

Pole Technologie Informacyjne i Telekomunikacyjne

Page 199: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

199

TEZA ZOSTANIE ZREALIZOWANA DZIĘKI

87%rozwojowi technologii telekomunikacyjnych i informacyjnych

81%wzrostowi świadomości korzyści (w tym ekonomicznych), jakie powoduje

wdrażanie informatyki w administracji, gospodarce, edukacji

57%wzrastającemu zapotrzebowaniu na usługi cyfrowe

45%ciągłemu rozwojowi (migracji) systemów informatycznychzwiązanych z implementacją metod sztucznej inteligencji

45%wzrostowi poziomu wykształcenia

28%konieczności uczestniczenia w globalizacji

16%regulacjom prawnym

1%inne

REALIZACJA TEZY BĘDZIE WYMAGAŁA...

84%zapewnienia powszechnego, stałego i mobilnego dostępu szerokopasmowego do Internetu

74%rozwoju usług cyfrowych (e-biznes, e-administracja, e-edukacja, itd.)

59%uniwersalnych i intuicyjnych interfejsów dostępu do informacji, w tym interfejsów

zdolnych prowadzić dialog w języku naturalnym

57%dygitalizacji i integracji zasobów informacyjnych

48%prac badawczych i wdrożeniowych w zakresie integracji,

bezpieczeństwa, interfejsów, wyszukiwania informacji

41%przyjęcia zasady, że dostęp do systemów informacyjnych zbudowanych

i utrzymywanych za pieniądze podatników jest nieodpłatny

32%efektywnych metod integracji systemów teleinformatycznych

31%prac badawczo-rozwojowych z zakresu integracji systemów teleinformatycznych

26%przyjęcia odpowiednich regulacji prawnych

9%stworzenia mechanizmów prawnych i technicznych przeciwdziałających udo-

stępnianiu, przede wszystkim przez sieć, szkodliwych społecznie treści multimedialnych

1%inne

INNE OCZEKIWANE EFEKTY REALIZACJI TEZY

86%ułatwienie dostępu do usług publicznych (administracja, edukacja,

ochrona zdrowia), wiedzy i dóbr kultury (m.in. w postaci produktów multimedialnych)

63%wzrost konkurencyjności gospodarki

61%poprawa jakości życia

34%ograniczenie zjawiska wykluczenia cyfrowego społeczeństwa

20%włączenie się kraju i aktywny udział w procesach globalizacji

20%uczynienie z produkcji treści multimedialnych i zarządzania

treściami multimedialnymi istotnej gałęzi polskiej gospodarki

inne 1%

Pole Technologie Informacyjne i Telekomunikacyjne

Page 200: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

200

Teza 3: Metody automatycznego rozumienia informacji obrazowych oraz innych zapisów multimedial-

nych przyczynią się do przyspieszenia i pogłębienia trendu odchodzenia od informacji tekstowych na

rzecz informacji obrazowych i multimedialnych (N=486)

I kwartyl mediana III kwartyl

Nigdy

Eksperci 7,9%

Ogół respondentów 7,0%

20352008 2010 2015 2020 2025 2030

CZAS REALIZACJI TEZY

Tak Nie Nie mam zdania/trudno powiedzieć

POTRZEBA REALIZACJI

[3] raczej istotna

[2] raczej nieistotna [1] nieistotna

[4] istotna [5] bardzo istotna

ZNACZENIE TEZY DLA PERSPEKTYW

SPOŁECZNO-EKONOMICZNEGO ROZWOJU POLSKI

61% 21% 18% 20% 35% 11%2% 32%

WPŁYW REALIZACJI TEZY

75%ilościowy i jakościowy wzrost zasobów informacji obrazowej i multimedialnej

66%zmiany w sposobie korzystania z zasobów informacji, ograniczające znaczenie myślenia linearnego,determinowanego strukturą pisma, na rzecz myślenia wielowymiarowego, inspirowanego obrazami

55%tworzenie i doskonalenie oprogramowania spełniającego

postulat automatycznego rozumienia informacji obrazowej i multimedialnej

40%rozwój ukierunkowanych znaczeniowo metod grafiki komputerowej

30%zmiany w dziedzinie edukacji oraz w kryteriach selekcji

osób do wykonywania różnych zawodów

1%inne

BARIERY REALIZACJI TEZY

63%opór części środowisk intelektualnych przeciw przejściu od cywilizacji słowa do cywilizacji obrazu

62%koszty rozwoju i powszechnej implementacji technologii

związanych z generacją oraz semantyczną analizą informacji obrazowej i multimedialnej

57%trudność przeniesienia do sfery informatycznej pojęć i metod

związanych z semantyczną analizą zasobów informacji obrazowej i multimedialnej

53%trudność w pokonaniu (...) bariery między wyuczonym myśleniem zorientowanym na informację tekstową

a rozwijającym się myśleniem spontanicznym na bazie informacji obrazowej i multimedialnej

48%trudność w pokonaniu przyzwyczajeń nakazujących traktować informacje obrazowe

i multimedialne jako nośniki wrażeń estetycznych, a nie walorów semantycznych

35%trudność wynikająca z konieczności długotrwałego współwystępowania ogromnych zasobów

informacji tekstowych (biblioteki cyfrowe) oraz obrazowych i multimedialnych

15%opór producentów aktualnych technologii i właścicieli

dużych zasobów informacyjnych zgromadzonych w formie tekstowej

1%inne

Pole Technologie Informacyjne i Telekomunikacyjne

Page 201: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

201

71%naturalnym preferencjom percepcyjnym człowieka, które powodują, że odbiór informacji obrazowych

jest wygodniejszy, szybszy i obarczony mniejszymi błędami niż operowanie informacją tekstową

72%postępowi technik grafiki komputerowej, które umożliwią łatwiejsze i szybsze

generowanie informacji - w tym ważnych semantycznie treści - w formie obrazowej i multimedialnej

63%zaletom informacji obrazowych i multimedialnych, które bez trudu pokonują

bariery wynikające z różnic języka, a także różnic w tradycjach kulturalnych i narodowych

59%gromadzeniu w globalnych i lokalnych zasobach informacyjnych coraz większej liczby informacji

w postaci obrazowej i multimedialnej zamiast informacji tekstowych

31%opracowaniu technik automatycznego rozumienia informacji obrazowej

i multimedialnej wspomagających działania ludzi w całkowicie ikonicznych środowiskach informacyjnych

26%powiązaniu z aktualnym rozwojem technik komputerowego widzenia oraz wirtualnej rzeczywistości

16%rosnącej potrzebie docierania do sfery znaczeniowej zawartej w informacji obrazowej i multimedialnej

1%inne

TEZA ZOSTANIE ZREALIZOWANA DZIĘKI

64%badań podstawowych i aplikacyjnych, związanych z automatyzacją

znaczeniowej penetracji oraz pogłębionej analizy informacji obrazowej i multimedialnej

62%opracowania metod konwersji istniejących zasobów informacji tekstowych

do nowej formy obrazowej i multimedialnej (...)

60%ogromnego postępu w zakresie stworzenia nowych metod dla grafiki komputerowej: twórczej

łatwej w użyciu i sprawnej w przenoszeniu do formy wizualnej treści znaczeniowych

46%zmian w mentalności i przewartościowania stosunku do

tekstu oraz do informacji obrazowej i multimedialnej

27%zmian w programach edukacyjnych każdego poziomu oraz przewartościowania

roli określonych talentów jako predestynujących do określonych zawodów

1%inne

REALIZACJA TEZY BĘDZIE WYMAGAŁA...

Pole Technologie Informacyjne i Telekomunikacyjne

Page 202: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

202

Teza 4: Dostęp do globalnej informacji stanie się powszechny dzięki rozproszonym systemom groma-

dzenia, przechowywania, przekazywania, przetwarzania i prezentacji informacji, połączonym szybkimi

systemami łączności (N=320)

I kwartyl mediana III kwartyl

Nigdy

Eksperci 1,0%

Ogół respondentów 0,6%

20352008 2010 2015 2020 2025 2030

CZAS REALIZACJI TEZY

Tak Nie Nie mam zdania/trudno powiedzieć

POTRZEBA REALIZACJI

[3] raczej istotna [4] istotna [5] bardzo istotna

ZNACZENIE TEZY DLA PERSPEKTYW

SPOŁECZNO-EKONOMICZNEGO ROZWOJU POLSKI

99% 33% 62%4%

WPŁYW REALIZACJI TEZY

68%powszechną informatyzację administracji, ochrony zdrowia i biznesu

63%rozwój badań naukowych i wdrożeń w zakresie baz danych, inteligentnych systemów wyszukiwania

informacji, sieci sensorowych, przetwarzania i selekcji wiedzy, itp.

63%rozwój przedsiębiorstw w sektorze telekomunikacji i informatyki

55%upowszechnienie sieci szerokopasmowych

49%dygitalizację zasobów informacyjnych

45%możliwość indywidualizacji usług (administracja, edukacja, ochrona zdrowia, bezpieczeństwo, itp.)

40%łatwiejszą komunikację społeczności lokalnych, grup zawodowych, itp.

32%wprowadzenie interfejsów pozwalających na intuicyjność obsługi

22%rozwój sieci sensorowych (monitorowanie bezpieczeństwa, ochrony środowiska)

2%inne

BARIERY REALIZACJI TEZY

89%brak koordynacji działań, rozproszone i ograniczone finansowanie

56%brak odpowiednich regulacji prawnych

23%opór środowisk i grup zawodowych

2%inne

Pole Technologie Informacyjne i Telekomunikacyjne

Page 203: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

203

TEZA ZOSTANIE ZREALIZOWANA DZIĘKI

77%wymuszeniu przez społeczeństwo efektywnych, powszechnych i tanich rozwiązań informatycznych

w zakresie bezpieczeństwa publicznego, edukacji, ochrony zdrowia, itp.

70%technicznym możliwościom integracji różnych rozwiązań teleinformatycznych

59%wzrostowi poziomu wykształcenia i poziomu nasycenia informatyką

39%konieczności dorównania innym państwom

33%istniejącym technologiom telekomunikacyjnym i informacyjnym

1%inne

REALIZACJA TEZY BĘDZIE WYMAGAŁA...

78%zapewnienia powszechnego, stałego i mobilnego dostępu do szerokopasmowego Internetu

58%inteligentnych systemów wyszukiwania informacji

55%dygitalizacji zasobów

49%rozwoju i stosowania technologii zorientowanych na przetwarzanie wiedzy,

wytwarzanie usług cyfrowych i ich udostępniania w sieci

40%opracowania i wdrożenia planu informatyzacji Państwa

37%opracowania i wdrożenia standardów integrujących zasoby informacyjne

32%wdrożenia standardów bezpieczeństwa (m.in. podpis cyfrowy)

19%realizacji ogólnokrajowych i regionalnych platform cyfrowych

1% inne

INNE OCZEKIWANE EFEKTY REALIZACJI TEZY

79%ułatwienie dostępu do wiedzy, edukacji, ochrony zdrowia i dóbr kultury

72%wzrost konkurencyjności gospodarki i efektywności służb publicznych

28%poprawa jakości życia

15%ograniczenie zjawiska wykluczenia cyfrowego

1%inne

Pole Technologie Informacyjne i Telekomunikacyjne

Page 204: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

204

Teza 5: Przyszłość przyniesie szybki rozwój wszechobecnej inteligencji, zwłaszcza dzięki rozwojowi

systemów wbudowanych (N=269)

I kwartyl mediana III kwartyl

Nigdy

Eksperci 2,7%

Ogół respondentów 1,9%

20352008 2010 2015 2020 2025 2030

CZAS REALIZACJI TEZY

Tak Nie Nie mam zdania/trudno powiedzieć

POTRZEBA REALIZACJI

[3] raczej istotna

[2] raczej nieistotna

[4] istotna [5] bardzo istotna

ZNACZENIE TEZY DLA PERSPEKTYW

SPOŁECZNO-EKONOMICZNEGO ROZWOJU POLSKI

80% 6% 13% 43% 19%7% 31%

WPŁYW REALIZACJI TEZY

77%rozwój inteligentnych platform użytkowych (domowych, w tym kino cyfrowe

następnych generacji, biurowych, publicznych itp.)

59%realizację projektów typu inteligentny budynek

31%bezkrwawe operacje realizowane przez penetrujące mikro-roboty

18%zdalne nauczanie w zdalnych laboratoriach

1%inne

BARIERY REALIZACJI TEZY

96%koszty takich technologii

33%opór producentów aktualnych technologii

20%możliwe przejęcie i zamrożenie technologii przez wojsko

1%inne

Pole Technologie Informacyjne i Telekomunikacyjne

Page 205: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

205

TEZA ZOSTANIE ZREALIZOWANA DZIĘKI

71%integracji systemów sygnałowych z miniaturowymi jednostkami obliczeniowymi o pamięciach

gigabajtowych i z radiowym dostępem do lokalnego archiwum wielkoskalowego

64%opracowaniu technologii mini i mikro-robotów realizujących mobilność

i grupową inteligencję wieloagentowego systemu

59%opracowaniu miniaturowych systemów sygnałowych, w tym wizyjnych

i fonicznych, pracujących w lokalnych sieciach radiowych

28%opracowaniu technologii nieinwazyjnego zanurzania mikrorobotów w organizmach żywych

26%opracowaniu technologii zanurzania radiowych systemów cyfrowych w konstrukcje budowlane

1%inne

REALIZACJA TEZY BĘDZIE WYMAGAŁA...

90%rozwoju wymienionych technologii oraz systemów

57%rządowych programów inwestycyjnych wspierających te technologie

20%zmian w programach edukacyjnych każdego poziomu

16%ochrony małych firm innowacyjnych przed monopolem

1%inne

Pole Technologie Informacyjne i Telekomunikacyjne

Page 206: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

206

Teza 6: Szybko zmieniająca się i zwiększająca wiedza wymaga ciągłego kształcenia się obywateli,

w różnych formach edukacyjnych. Technologie teleinformatyczne już obecnie, i w jeszcze większym

stopniu w przyszłości, będą nośnikiem nowych form kształcenia (N=579)

I kwartyl mediana III kwartyl

Nigdy

Eksperci 0,5%

Ogół respondentów 0,9%

20352008 2010 2015 2020 2025 2030

CZAS REALIZACJI TEZY

Tak Nie Nie mam zdania/trudno powiedzieć

POTRZEBA REALIZACJI

[3] raczej istotna [4] istotna [5] bardzo istotna

ZNACZENIE TEZY DLA PERSPEKTYW

SPOŁECZNO-EKONOMICZNEGO ROZWOJU POLSKI

99% 1% 26% 70%3%

WPŁYW REALIZACJI TEZY

79%unowocześnienie systemu edukacji i przygotowanie go na potrzeby uczących się

73%utworzenie zasobów edukacyjnych, umożliwiających kształcenie się każdego obywatela

66%zwiększenie kapitału ludzkiego

50%zwiększenie konkurencyjności gospodarki

38%przygotowanie nauczycieli na wyzwania nowego systemu kształcenia

31%odsunięcie groźby cyfrowego i społecznego wykluczenia grup obywateli

19%utworzenie sieci uczących się różnych grup obywateli

1%inne

BARIERY REALIZACJI TEZY

78%klasyczne i tradycyjne podejście do edukacji - zmiany w edukacji następują bardzo wolno

50%w chwili obecnej, brak rozwiniętych sieci kształcenia i zasobów edukacyjnych, które

umożliwiają obywatelom kształcenie się w indywidualnie wybranym kierunku

36%znaczne koszty związane z budową i utrzymaniem infrastruktury edukacyjnej w zakresie

technologii informacyjnej i elektronicznych zasobów edukacyjnych

29%niechęć nauczycieli i kadry akademickiej do zmian

1%inne

Pole Technologie Informacyjne i Telekomunikacyjne

Page 207: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

207

TEZA ZOSTANIE ZREALIZOWANA DZIĘKI

65%opracowaniu zasobów edukacyjnych, najczęściej otwartych i powszechnie dostępnych,

obejmujących najważniejsze działy kształcenia oraz uwzględniających indywidualne potrzeby uczących się

56%przygotowanie (wykształcenie) uczących się podczas formalnego kształcenia do podejmowania własnego rozwoju

w dalszych latach, podczas pracy zawodowej i po zakończeniu kariery zawodowej

54%odpowiedniemu przygotowaniu kadry nauczycieli, tutorów, moderatorów

47%wyposażeniu (przygotowaniu) wszystkich uczących się w możliwości korzystania z technologicznych

rozwiązań, zapewniających równy dostęp do zasobów edukacyjnych (...)i do systemów kształcenia

42%opracowaniu systemu ustawicznego kształcenia, który będzieobejmował kształcenie wszystkich obywateli przez całe życie

27%zapobieganiu wykluczeniu obywateli na skutek braku dostępu do różnych form kształcenia,

jak i dostępu do nowoczesnych technologii umożliwiającej ustawiczne kształcenie

1%inne

REALIZACJA TEZY BĘDZIE WYMAGAŁA...

76%opracowania zasobów edukacyjnych i ich udostępniania różnym grupom

uczących się na różnych zasadach, w tym jako zasobów otwartych

68%przygotowania wszystkich obywateli do swobodnego posługiwania się

technologią informacyjną w celach edukacyjnych i osobistych

64%rozwoju edukacyjnej infrastruktury w zakresie technologii informacyjnej, tzw. sieci kształcenia

42%zmian w rozumieniu i realizacji ustawicznego kształcenia

38%innych form kształcenia nauczycieli - przygotowania ich

do kształcenia potrzeby uczenia się przez całe życie

1%inne

Pole Technologie Informacyjne i Telekomunikacyjne

Page 208: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

208

Teza 7: Rozwój technologii teleinformatycznych przyniesie nowe metody kształcenia, tym samym

powiększając obszar oddziaływań edukacyjnych i zwiększając szanse wszystkich obywateli na dostęp

do edukacji (N=610)

I kwartyl mediana III kwartyl

Nigdy

Eksperci 0,8%

Ogół respondentów 0,5%

20352008 2010 2015 2020 2025 2030

CZAS REALIZACJI TEZY

Tak Nie Nie mam zdania/trudno powiedzieć

POTRZEBA REALIZACJI

[3] raczej istotna [4] istotna [5] bardzo istotna

ZNACZENIE TEZY DLA PERSPEKTYW

SPOŁECZNO-EKONOMICZNEGO ROZWOJU POLSKI

98% 1%2% 37% 55%7%

WPŁYW REALIZACJI TEZY

66%udostępnienie zasobów edukacyjnych wszystkim uczącym się

45%udostępnienie współczesnych form kształcenia wszystkim obywatelom

43%stworzenie podstaw metodycznych zindywidualizowanego

kształcenia się obywateli w wykorzystaniem platform elektronicznych

32%podniesienie jakości kształcenia

1%inne

BARIERY REALIZACJI TEZY

61%czasochłonność opracowania wartościowych zasobów edukacyjnych

dla elektronicznych platform kształcenia

56%przyzwyczajenie nauczycieli i uczących się do tradycyjnych form kształcenia

45%koszty utworzenia platform edukacyjnych, dostępnych dla wszystkich obywateli

32%niski (jeszcze) poziom e-kształcenia

1%inne

Pole Technologie Informacyjne i Telekomunikacyjne

Page 209: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

209

TEZA ZOSTANIE ZREALIZOWANA DZIĘKI

77%upowszechnieniu metod e-kształcenia i ich wdrożeniu na różnych poziomach kształcenia

65%opracowaniu platform e-kształcenia, wypełnieniu ich zasobami edukacyjnymi

i udostępnieniu ich ogółowi uczących się obywateli

42%opracowaniu metodycznych i dydaktycznych podstaw nowych

form kształcenia ustawicznego z wykorzystaniem środków elektronicznych

39%opracowaniu i wdrożeniu standardów jakości e-kształcenia

36%opracowaniu metodyki e-kształcenia

25%wdrożeniu indywidualnych, spersonalizowanych form kształcenia się obywateli

1%inne

REALIZACJA TEZY BĘDZIE WYMAGAŁA...

83%zaprojektowania i utworzenia platform e-kształcenia, wypełnienia ich

zasobami edukacyjnymi oraz ich ciągłego rozwoju i utrzymywania

53%opracowania metodyki e-kształcenia na potrzeby

samodzielnie uczących się i nauczycieli

50%opracowania i wdrożenia standardów

kształcenia z wykorzystaniem platform elektronicznych

1%inne

Pole Technologie Informacyjne i Telekomunikacyjne

Page 210: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

210

Teza 8: Rozwój kształcenia ustawicznego wszystkich obywateli oraz rozwój nowych metod i form

kształcenia, powodowany rozwojem technologii teleinformatycznych, zmusi do rewizji metod fi nan-

sowania systemów edukacji, jak i fi nansowania indywidualnego rozwoju obywateli w społeczeństwie

informacyjnym (społeczeństwie wiedzy) (N=340)

I kwartyl mediana III kwartyl

Nigdy

Eksperci 3,9%

Ogół respondentów 3,8%

20352008 2010 2015 2020 2025 2030

CZAS REALIZACJI TEZY

Tak Nie Nie mam zdania/trudno powiedzieć

POTRZEBA REALIZACJI

[3] raczej istotna

[2] raczej nieistotna

[4] istotna [5] bardzo istotna

ZNACZENIE TEZY DLA PERSPEKTYW

SPOŁECZNO-EKONOMICZNEGO ROZWOJU POLSKI

92% 2%6% 36% 51%1%12%

WPŁYW REALIZACJI TEZY

73%dostępność (w sensie finansowych możliwości) nowoczesnych form kształcenia,

uwzględniających najnowsze technologie, dla wszystkich obywateli

57%sfinansowanie rozwoju systemów edukacji w kierunku pozyskania najnowocześniejszych

technologii, zapewniających wysoką jakość kształcenia

41%mimo olbrzymich wydatków - bardziej efektywną finansowo politykę edukacyjną państwa

1%inne

BARIERY REALIZACJI TEZY

81%niechęć do zmian w edukacji, zwłaszcza do znacznie zwiększonego finansowania

65%koszty zmian systemów edukacyjnych

36%znalezienie środków na te formy i zakresy edukacji,

które obecnie nie są aktywne, lub dopiero są wdrażane

1%inne

Pole Technologie Informacyjne i Telekomunikacyjne

Page 211: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

211

TEZA ZOSTANIE ZREALIZOWANA DZIĘKI

74%opracowaniu systemu finansowania powszechnej edukacji ustawicznej wszystkich obywateli,

w tym systemu finansowania oświaty i szkolnictwa wyższego

49%opracowaniu systemu finansowania budowy, rozwoju

i utrzymywania platform e-kształcenia oraz rozwoju ich zasobów edukacyjnych

39%opracowaniu modelu kosztów kształcenia z wykorzystaniem

najnowszych rozwiązań technologicznych, w tym e-kształcenia

27%opracowaniu systemu finansowania indywidualnego kształcenia, np. wykorzystaniu bonu edukacyjnego

na kształcenie indywidualne i spersonalizowane w zakresie technologii informacyjnej

1%inne

REALIZACJA TEZY BĘDZIE WYMAGAŁA...

73%zmian w systemach finansowania oświaty,

szkolnictwa wyższego, jak i indywidualnych obywateli

58%wdrożenia nowych zasad finansowania kształcenia,

uwzględniających cechy e-kształcenia i rozwiązania techniczne

52%przeznaczenia znaczących środków na sfinansowanie zmian

w systemach kształcenia, spowodowanych wdrożeniem nowych form, w tym e-kształcenia

Pole Technologie Informacyjne i Telekomunikacyjne

Page 212: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

212

Teza 9: Normy prawne dla sfery e-biznesu i ich sprawne wdrażanie przez instytucje państwa i samo-

rządu terytorialnego będą wspierały samoregulację e-biznesu (N=285)

I kwartyl mediana III kwartyl

Nigdy

Eksperci 0,0%

Ogół respondentów 0,7%

20352008 2010 2015 2020 2025 2030

CZAS REALIZACJI TEZY

Tak Nie Nie mam zdania/trudno powiedzieć

POTRZEBA REALIZACJI

[3] raczej istotna [4] istotna [5] bardzo istotna

ZNACZENIE TEZY DLA PERSPEKTYW

SPOŁECZNO-EKONOMICZNEGO ROZWOJU POLSKI

[2] raczej nieistotna

89% 5% 6% 1% 47% 40%12%

WPŁYW REALIZACJI TEZY

63%zwiększenie konkurencyjności polskich przedsiębiorców

stosujących rozwiązania e-biznesowe

63%wzrost atrakcyjności technologii e-biznesowych

62%zmniejszenie kosztów transakcji

59%zwiększenie aktywności w sferze e-biznesu

59%popularyzację rozwiązań e-biznesowych

39%zmniejszenie barier rozpoczęcia działalności

11%możliwość dostosowania metamodeli do indywidualnych potrzeb biznesowych

2%nadmierną liberalizację gospodarki

1%inne

BARIERY REALIZACJI TEZY

83%regulacje prawne

64%edukacja/kwalifikacje

46%możliwości techniczne

27%akceptacja społeczna

19%brak finansowania

15%rachunek ekonomiczny

1%inne

Pole Technologie Informacyjne i Telekomunikacyjne

Page 213: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

213

TEZA ZOSTANIE ZREALIZOWANA DZIĘKI

78%dynamicznemu rozwojowi e-biznesu

65%postępującemu rozwojowi technologicznemu

60%rosnącej liczbie podmiotów gospodarczych uczestniczących w działalności biznesowej

59%globalizacji e-biznesu

36%stworzeniu przez państwo elastycznych ram dla funkcjonowania e-biznesu

32%wspieraniu przez państwo inicjatyw w zakresie e-biznesu

23%aktywnej postawie społeczeństwa

1%inne

REALIZACJA TEZY BĘDZIE WYMAGAŁA...

83%wprowadzenia nowych regulacji prawnych

58%edukacji społecznej

52%zmiany mentalności przedsiębiorców

45%wzrostu świadomości konsumentów

30%zastosowania odpowiednich instrumentów fiskalnych

1%inne

INNE OCZEKIWANE EFEKTY REALIZACJI TEZY

92%zwiększenie konkurencyjności polskiej gospodarki

49%poprawa jakości życia

21%zmniejszenie wykluczenia cyfrowego

2%inne

Pole Technologie Informacyjne i Telekomunikacyjne

Page 214: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

214

Teza 10: Inicjatywy podejmowane przez społeczeństwo zastąpią dotychczasowe formy organizacji

życia gospodarczego i społecznego w dziedzinie e-biznesu (N=275)

I kwartyl mediana III kwartyl

Nigdy

Eksperci 7,3%

Ogół respondentów 7,6%

20352008 2010 2015 2020 2025 2030

CZAS REALIZACJI TEZY

Tak Nie Nie mam zdania/trudno powiedzieć

POTRZEBA REALIZACJI

[3] raczej istotna

[2] raczej nieistotna [1] nieistotna

[4] istotna [5] bardzo istotna

ZNACZENIE TEZY DLA PERSPEKTYW

SPOŁECZNO-EKONOMICZNEGO ROZWOJU POLSKI

59% 16% 25% 3% 8% 44% 17%28%

WPŁYW REALIZACJI TEZY

76%zwiększenie elastyczności oferty biznesowej

70%wzrost innowacyjności gospodarki

58%zmniejszenie kosztów transakcji

57%możliwość dynamicznej konfiguracji współpracujących ze sobą podmiotów (np. organizacje wirtualne)

37%wspomaganie konkurencji (co-opetition)

15%zwiększenie ryzyka wystąpienia nadużyć

4%wyeliminowanie konkurencji i powstawanie karteli lub innych form monopolizacji

3%ujednolicenie oferty biznesowej

1%inne

BARIERY REALIZACJI TEZY

70%edukacja/kwalifikacje

68%regulacje prawne

59%obawy społeczne przed nadużyciami

40%akceptacja społeczna

40%możliwości techniczne

25%brak finansowania

15%rachunek ekonomiczny

2%inne

Pole Technologie Informacyjne i Telekomunikacyjne

Page 215: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

215

TEZA ZOSTANIE ZREALIZOWANA DZIĘKI

63%wzrostowi świadomości uczestników wymiany rynkowej

62%postępującemu rozwojowi technologicznemu

52%dążeniom podmiotów gospodarczych do obniżenia kosztów prowadzenia działalności

47%aktywnej postawie społeczeństwa

40%usuwaniu barier uniemożliwiających rozpoczęcie działalności

lub zwiększenie aktywności w sferze e-biznesu

35%potrzebie coraz większej indywidualizacji ofert

27%podejmowaniu inicjatyw na poziomie lokalnym

11%podejmowaniu inicjatyw na poziomie globalnym

1%inne

REALIZACJA TEZY BĘDZIE WYMAGAŁA...

76%wprowadzenia nowych regulacji prawnych wspierających samoorganizację

66%edukacji społecznej

63%promocji dobrych praktyk w sferze samoorganizacji

49%zmiany mentalności przedsiębiorców

28%wspomagania pośredniego i bezpośredniego przez instytucje publiczne

27%zastosowania odpowiednich instrumentów fiskalnych

1%inne

17%poprawa jakości życia

3%inne

80%zwiększenie otwartości polskiej gospodarki

INNE OCZEKIWANE EFEKTY REALIZACJI TEZY

Pole Technologie Informacyjne i Telekomunikacyjne

Page 216: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

216

Teza 11: Zintegrowana i wiarygodna informacja udostępniana z wykorzystaniem technologii seman-

tycznych stanie się podstawą podejmowania decyzji przez podmioty e-biznesu w warunkach ciągłego

redefi niowania ról uczestników wymiany rynkowej (N=252)

I kwartyl mediana III kwartyl

Nigdy

Eksperci 2,5%

Ogół respondentów 2,4%

20352008 2010 2015 2020 2025 2030

CZAS REALIZACJI TEZY

Tak Nie Nie mam zdania/trudno powiedzieć

POTRZEBA REALIZACJI

[3] raczej istotna

[2] raczej nieistotna [1] nieistotna

[4] istotna [5] bardzo istotna

ZNACZENIE TEZY DLA PERSPEKTYW

SPOŁECZNO-EKONOMICZNEGO ROZWOJU POLSKI

81% 8% 12% 1% 8% 42% 19%30%

WPŁYW REALIZACJI TEZY

71%zmniejszenie kosztów transakcji dla konsumenta

59%wzrost zadowolenia konsumentów

43%zmniejszenie asymetrii informacyjnej

38%zwiększenie ryzyka wykorzystania danych

o kliencie w celu nakłonienia go do dokonania transakcji

21%zwiększenie ryzyka wystąpienia nadużyć

1%inne

BARIERY REALIZACJI TEZY

62%subiektywizm postrzegania wiarygodności informacji

59%obawy społeczne przed nadużyciami

57%edukacja/kwalifikacje

50%możliwości techniczne

41%regulacje prawne

24%akceptacja społeczna

20%brak finansowania

12%rachunek ekonomiczny

Pole Technologie Informacyjne i Telekomunikacyjne

Page 217: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

217

TEZA ZOSTANIE ZREALIZOWANA DZIĘKI

59%rozwojowi technologii semantycznych

58%wzrostowi potrzeb w zakresie informacji o produktach

i usługach oferowanych przy użyciu technologii informacyjnych

56%globalizacji i dynamicznemu rozwojowi e-biznesu

56%postępującemu rozwojowi technologicznemu

51%rozwojowi technik integracji informacji i danych z głębokiego Internetu

39%powstaniu brokerów informacyjnych integrujących dane o produktach i usługach pochodzące z wielu źródeł

20%popularyzacji mechanizmów uwierzytelniania uczestników wymiany rynkowej

REALIZACJA TEZY BĘDZIE WYMAGAŁA...

67%prac w zakresie oceny wiarygodności informacji

60%prac w zakresie metod semantycznej reprezentacji informacji

51%prac w zakresie integracji i ekstrakcji informacji

15%współpracy e-biznesu z biznesem tradycyjnym

1%inne

69%racjonalizacja decyzji uczestników wymiany rynkowej

48%bardziej świadoma konsumpcja

43%demokratyzacja dostępu do informacji rynkowej

1%inne

INNE OCZEKIWANE EFEKTY REALIZACJI TEZY

Pole Technologie Informacyjne i Telekomunikacyjne

Page 218: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

218

Teza 12: Nowe Media odegrają istotną rolę w edukacji ustawicznej (N=395)

I kwartyl mediana III kwartyl

Nigdy

Eksperci 0,5%

Ogół respondentów 0,5%

20352008 2010 2015 2020 2025 2030

CZAS REALIZACJI TEZY

Tak Nie Nie mam zdania/trudno powiedzieć

POTRZEBA REALIZACJI

[3] raczej istotna [4] istotna [5] bardzo istotna

ZNACZENIE TEZY DLA PERSPEKTYW

SPOŁECZNO-EKONOMICZNEGO ROZWOJU POLSKI

[2] raczej nieistotna

92% 2% 6% 40% 43%3% 14%

WPŁYW REALIZACJI TEZY

78%możliwość elastycznego dostosowywania się umiejętności i zasobów wiedzy obywateli (także jako pracowników

i przedsiębiorców) do zmieniających się warunków życia i otoczenia gospodarczego

60%podniesienie ogólnego poziomu edukacji społeczeństwa

44%skuteczną realizację postulatu kształcenia się przez całe życie

1%inne

BARIERY REALIZACJI TEZY

66%brak umiejętności odbiorców - zwłaszcza osób starszych – do korzystania z Nowych Mediów

66%zagrożenie silną (i ukrytą) komercjalizacją przekazywanych treści i przekazujących je Nowych Mediów

60%problem wiarygodność treści masowo przekazywanych przez Nowe Media

53%ograniczony dostęp do sieci teleinformatycznych na terenach wiejskich

22%niedostosowanie metod i formatów do możliwości osób starszych i/lub niepełnosprawnych

1%inne

Pole Technologie Informacyjne i Telekomunikacyjne

Page 219: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

219

REALIZACJA TEZY BĘDZIE WYMAGAŁA...

76%rozbudowy sieci teleinformatycznych umożliwiających powszechny dostęp

(w technologiach przewodowych i bezprzewodowych) do treści multimedialnych

71%edukacji społecznej, zwłaszcza w dziedzinie

umiejętności korzystania z zasobów i technologii informacyjnych

62%udostępnienia istniejących zasobów informacyjnych(dygitalizacja istniejących zasobów bibliotecznych, muzealnych)

55%nakładów inwestycyjnych ze strony państwa

w sferę edukacji, kultury oraz mediów publicznych

37%odpowiedniego przygotowania nauczycieli, bibliotekarzy,

pracowników muzeów, placówek kulturalnych

30%powstania nowych, wysokowydajnych technologii transmisyjnych

21%prawidłowego sformułowania i realizacji misji mediów publicznych

18%nakładów inwestycyjnych ze strony prywatnych

podmiotów gospodarczych, w tym nadawców i wydawców

1%inne

INNE OCZEKIWANE EFEKTY REALIZACJI TEZY

75%upowszechnienie dostępu do zasobów informacyjnych

56%dostosowanie programów i metod nauczania do indywidualnych potrzeb i możliwości odbiorców

48%zmniejszenie zagrożenia wykluczeniem społecznym (informacyjnym, kulturowym)

1%inne

TEZA ZOSTANIE ZREALIZOWANA DZIĘKI

67%możliwości dotarcia do użytkowników w dowolnym miejscu i chwili

51%możliwości masowej indywidualizacji - (np. każdy

użytkownik telewizji mobilnej zestawia "swoją własną ramówkę")

41%niskim kosztom uczestnictwa

34%masowemu charakterowi

1%inne

Pole Technologie Informacyjne i Telekomunikacyjne

Page 220: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

220

Teza 13: Nowe Media staną się polem szerokiej partycypacji społecznej w tworzeniu nowych treści

(N=379)

I kwartyl mediana III kwartyl

Nigdy

Eksperci 2,5%

Ogół respondentów 1,3%

20352008 2010 2015 2020 2025 2030

CZAS REALIZACJI TEZY

Tak Nie Nie mam zdania/trudno powiedzieć

POTRZEBA REALIZACJI

[3] raczej istotna [4] istotna [5] bardzo istotna

ZNACZENIE TEZY DLA PERSPEKTYW

SPOŁECZNO-EKONOMICZNEGO ROZWOJU POLSKI

[2] raczej nieistotna [1] nieistotna

76% 8% 16% 5% 44% 25%1% 26%

WPŁYW REALIZACJI TEZY

61%zwiększenie udziału społeczności lokalnych, regionalnych, etnicznych

w tworzeniu i wymianie treści kulturalnych, społecznie użytecznych

56%zwiększenie udziału obywateli w tworzeniu treści kulturalnych i społecznie użytecznych

37%ułatwienie udziału w życiu społecznym osobom niepełnosprawnym

35%zmniejszenie zagrożenia wykluczeniem informacyjnym, edukacyjnym,

kulturalnym dzięki możliwościom partycypacji w serwisach i społecznościach

1%inne

BARIERY REALIZACJI TEZY

75%brak umiejętności odbiorców - zwłaszcza osób starszych - do korzystania z technologii informacyjnych,

w tym do korzystania aktywnego, w celu udostępniania i przekazywania tworzonych treści

70%niedostosowanie obecnych regulacji prawnych - przede wszystkim praw autorskich - do potrzeb twórców

i odbiorców Nowych Mediów, a zwłaszcza autorów/uczestników serwisów społecznościowych

60%ograniczony dostęp do sieci teleinformatycznych na terenach wiejskich

22%niedostosowanie metod i formatów do możliwości osób starszych i/lub niepełnosprawnych

2%inne

Pole Technologie Informacyjne i Telekomunikacyjne

Page 221: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

221

TEZA ZOSTANIE ZREALIZOWANA DZIĘKI

60%możliwości masowego udziału w tworzeniu i udostępnianiu treści

54%możliwości łatwego tworzenia społeczności lokalnych,

regionalnych, etnicznych, kulturowych, wspólnych zainteresowań

42%masowemu charakterowi i niskim kosztom uczestnictwa

35%możliwości dotarcia do uczestników w dowolnym miejscu i chwili

1%inne

REALIZACJA TEZY BĘDZIE WYMAGAŁA...

66%rozbudowy sieci teleinformatycznych umożliwiających powszechny dostęp do treści multimedialnych

63%powszechnej edukacji, zwłaszcza w sferze umiejętności

korzystania z zasobów i technologii informacyjnych

49%upowszechnienia się nowych form zaspokajania potrzeb komunikacji i integracji społecznej

45%powstania nowych, wysokowydajnych technologii transmisyjnych,

w tym technologii bezprzewodowych/mobilnych

40%wprowadzenia nowych regulacji prawnych uwzględniających

nowy model tworzenia i udostępniania informacji w Nowych Mediach

1%inne

INNE OCZEKIWANE EFEKTY REALIZACJI TEZY

79%udostępnianie treści i upowszechnianie różnorodnych treści i postaw

(w tym wartości lokalnych, regionalnych, grup etnicznych) szerszym społecznościom

70%możliwość uczestnictwa w grupach zainteresowań,

hobbystycznych serwisach społecznościowych osobom starszym, nieaktywnym zawodowo

34%podniesienie ogólnego poziomu demokratyzacji życia publicznego

1%inne

Pole Technologie Informacyjne i Telekomunikacyjne

Page 222: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

222

Teza 14: Powszechne wykorzystanie systemów informatycznych podniesie komfort życia i pracy

(N=616)

I kwartyl mediana III kwartyl

Nigdy

Eksperci 0,2%

Ogół respondentów 0,5%

20352008 2010 2015 2020 2025 2030

CZAS REALIZACJI TEZY

Tak Nie Nie mam zdania/trudno powiedzieć

POTRZEBA REALIZACJI

[3] raczej istotna [4] istotna [5] bardzo istotna

ZNACZENIE TEZY DLA PERSPEKTYW

SPOŁECZNO-EKONOMICZNEGO ROZWOJU POLSKI

98% 1%1% 29% 67%4%

WPŁYW REALIZACJI TEZY

70%rozwój społeczeństwa informacyjnego

69%obniżenie kosztów transakcyjnych związanych

z korzystaniem z usług administracji publicznej

57%przyśpieszenie obiegu informacji, a tym samym przyśpieszenie

obiegu dokumentów wewnątrz jednostek administracji publicznej

46%zwiększenie i indywidualizację dostępu do informacji

45%upowszechnienie e-pracy

44%obniżenie kosztów działalności gospodarczej, rozwój

przedsiębiorczości i poprawę konkurencyjności

34%upowszechnienie usług cyfrowych w sektorze publicznym i gospodarce

7%rozwój technologii służących do realizacji idei "inteligentnego budynku"

1%inne

BARIERY REALIZACJI TEZY

69%istnienie dużej grupy osób preferujących "tradycyjne"

metody załatwiania spraw urzędowych (np. osób starszych)"

56%istnienie środowisk zamieszkujących obszary

z ograniczonym dostępem do sieci (problem akceptacji społecznej)

53%kłopoty ze sfinansowaniem przedsięwzięć (np. nakłady niezbędne do pełnego wdrożenia systemów

telemedycznych mogą przekroczyć w początkowej fazie osiągnięte z tego tytułu korzyści)

50%problemy z akceptacją społeczną "elektronizacji"

życia prywatnego (obawa przed \"Wielkim Bratem\")"

47%opór środowisk i grup zawodowych przed wykorzystaniem

technik informacyjnych w przetwarzaniu i upowszechnianiu informacji

30%redukcja aktywności fizycznej i wynikłe stąd problemy zdrowotne

27%trudne do przewidzenia skutki dla zdrowia psychicznego

związane z redukcją bezpośrednich kontaktów interpersonalnych

14%brak powszechnej zgody dotyczącej sposobu selekcji danych

udostępnianych społeczeństwu (zabezpieczenia przed wybuchem paniki)

1%inne

Pole Technologie Informacyjne i Telekomunikacyjne

Page 223: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

223

TEZA ZOSTANIE ZREALIZOWANA DZIĘKI

66%rozwojowi technologii telekomunikacyjnych i informatycznych

62%upowszechnieniu dostępu do rozwiązań teleinformatycznych

59%wymuszaniu informatyzacji przez otoczenie (biznes, współpraca międzynarodowa, edukacja, kultura, itp.)

58%wzrostowi świadomości korzyści wynikających z dostępu do informacji

52%wzrostowi świadomości korzyści (w tym ekonomicznych), jakie

powoduje wdrażanie technologii informacyjnych w administracji, gospodarce, edukacji

34%gromadzeniu w globalnych i lokalnych zasobach informacyjnych coraz większej

liczby informacji zarówno w postaci obrazowej i multimedialnej, jak też i tradycyjnej informacji tekstowej

20%wzrastającemu zapotrzebowaniu na usługi cyfrowe

20%wzrostowi świadomości korzyści wynikających z korzystania

z komputerowych systemów wspomagania decyzji

1%inne

INNE OCZEKIWANE EFEKTY REALIZACJI TEZY

72%poprawa jakości życia (więcej czasu przeznaczonego na zaspokojenie indywidualnych potrzeb)

60%upowszechnienie (demokratyzacja) dostępu do zasobów informacyjnych

43%upowszechnienie usług cyfrowych i wynikające z tego ograniczenie zjawiska wykluczenia cyfrowego

9%poprawa jakości środowiska naturalnego

1%inne

REALIZACJA TEZY BĘDZIE WYMAGAŁA...

81%powszechnego i mobilnego dostępu do Internetu

64%edukacji społecznej, zwłaszcza w zakresie upowszechnienia przekonania

o celowości korzystania z systemów informatycznych

54%wprowadzenie nowych regulacji prawnych, chroniących

przed naruszaniem praw obywatelskich (prywatności)

51%istnienia przeszkolonego w dostępie do systemów teleinformatycznych personelu

51%digitalizacji zasobów informacyjnych

50%zaawansowanych technik weryfikacji jakości informacji i bezpieczeństwa dostępu do informacji

42%prac w zakresie bezpieczeństwa przekazywania i przechowywania informacji

34%wprowadzania nowych regulacji prawnych umożliwiających

szerokie wykorzystanie technologii informacyjnych

33%upowszechnienia się uniwersalnych, wszechobecnych standardów komunikacji

świadczenia usług opartych na technologii bezprzewodowej

26%nowych technologii komputerowych i telekomunikacyjnych

8%rozpowszechnienia sieci sensorów monitorujących

szeroko rozumiane środowisko naturalne i społeczne

Pole Technologie Informacyjne i Telekomunikacyjne

Page 224: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

224

Teza 15: Rozwój technologii społeczeństwa informacyjnego w myśl zasady „zawsze, wszędzie i dla

każdego” zostanie wsparty przez organizacje polityczne i gospodarcze wszystkich szczebli (N=528)

I kwartyl mediana III kwartyl

Tak Nie Nie mam zdania/trudno powiedzieć

POTRZEBA REALIZACJI

[3] raczej istotna [4] istotna [5] bardzo istotna

ZNACZENIE TEZY DLA PERSPEKTYW

SPOŁECZNO-EKONOMICZNEGO ROZWOJU POLSKI

Nigdy

Eksperci 5,2%

Ogół respondentów 4,5%

20352008 2010 2015 2020 2025 2030

CZAS REALIZACJI TEZY

81% 7% 12% 41% 45%3% 11%

[2] raczej nieistotna

TEZA ZOSTANIE ZREALIZOWANA DZIĘKI

68%wdrożeniu technologii społeczeństwa informacyjnego

w administracji, gospodarce, edukacji, służbie zdrowia itd.

66%rozwojowi tanich technologii telekomunikacyjnych i informatycznych

63%zrozumieniu przez polityków i administrację społecznego znaczenia tej zasady i wprowadzeniu

rozwiązań prawnych zapewniających otwartość systemów teleinformatycznych

61%rozwojowi i tanieniu usług szerokopasmowych i mobilnych

60%wykształceniu w młodym pokoleniu potrzeby takich usług

35%upowszechnieniu technologii bezpiecznych i o gwarantowanej jakości

29%konkurencji pomiędzy podmiotami gospodarczymi operującymi na wolnym rynku

25%wprowadzeniu otwartych standardów

20%polityce powszechnego dostępu do usług finansowanych ze środków publicznych

1%inne

BARIERY REALIZACJI TEZY

82%krótkowzroczna polityka partii rządzących

76%brak stabilnej wizji priorytetów strategicznie ważnych dla naszego społeczeństwa

66%brak wystarczających środków materialnych na uruchomienie stosownych reform, np. służby zdrowia

57%występowanie partykularnych grup interesów blokujących inicjatywy społeczne

29%silne naciski na komercjalizację usług

26%brak technologii o odpowiednim stopniu niezawodności, jakości i bezpieczeństwa

1%inne

Pole Technologie Informacyjne i Telekomunikacyjne

Page 225: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

225

Teza 1: Rozwój wirtualnych usług edukacyjnych zwiększy równomierny do nich dostęp, pozwoli na

ich indywidualizację i upowszechni umiejętności cywilizacyjne umożliwiające osiągnięcie struktury wy-

kształcenia społeczeństwa takiej, jak w przodujących krajach UE (N=682)

I kwartyl mediana III kwartyl

Wartość indeksudla tezy

Mediana indeksu

40%3% 57%

Wysoka

Przeciętna

Niska

POZYCJA POLSKI

Nigdy

Eksperci 1,5%

Ogół respondentów 0,9%

20352008 2010 2015 2020 2025 2030

CZAS REALIZACJI TEZY

DZIAŁANIA NIEZBĘDNE DLA REALIZACJI TEZY

WPŁYW REALIZACJI TEZY CZYNNIKI SPRZYJAJĄCE I BARIERY

Przyzwyczajenia

i tradycja

Potencjał naukowy

Obowiązujące

regulacje prawne

Możliwości

techniczne

Koszty realizacji

Kompetencje

ludzi

Interesy

grupowe

Akceptacja

społeczna82

67

81

58

64

86

79

74

8687

Rozwój nauki

w Polsce

Wzrost znaczenia pozycji

gospodarczej Polski na arenie

międzynarodowej

Wzrost

zatrudnienia

Wzrost konkurencyjności

krajowej gospodarki

Poprawa stanu

zdrowia

Poprawa jakości

życia obywateli

Korzystny wpływ na

środowisko przyrodnicze

Wzrost dobrobytu

Wzrost spójności

społecznej

Wzrost uczestnictwa

w kulturze

35

42

38

78

43

9282

93

Prace badawczo-

rozwojowe

Zmiana systemu wartości

Zintegrowane systemy

informacyjno-komunikacyjne

Zastosowanie

instrumentów

ekonomicznych

Wprowadzenie

nowych regulacji

prawnych

Rozwój technologii

przyjaznych

użytkownikowi

Reformy systemowe

Edukacja

społeczna

Badania

podstawowe

709660

96

82

8095

86

84

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

Pole Zrównoważony Rozwój Polski - Obszar społeczno-ekonomiczny

Page 226: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

226

Teza 2a: Wzrośnie świadomość indywidualnej odpowiedzialności za zabezpieczenie własnej starości

(N=423)

Wartość indeksudla tezy

Mediana indeksu

I kwartyl mediana III kwartyl

33%4% 64%

Wysoka

Przeciętna

Niska

POZYCJA POLSKI

Nigdy

Eksperci 1,3%

Ogół respondentów 0,7%

20352008 2010 2015 2020 2025 2030

CZAS REALIZACJI TEZY

WPŁYW REALIZACJI TEZY CZYNNIKI SPRZYJAJĄCE I BARIERY

Rozwój nauki

w Polsce

Wzrost znaczenia pozycji

gospodarczej Polski na arenie

międzynarodowej

Wzrost

zatrudnienia

Wzrost konkurencyjności

krajowej gospodarki

Poprawa stanu

zdrowia

Poprawa jakości

życia obywateli

Korzystny wpływ na

środowisko przyrodnicze

Wzrost dobrobytu

Wzrost spójności

społecznej

Wzrost uczestnictwa

w kulturze

Przyzwyczajenia

i tradycja

Potencjał naukowy

Obowiązujące

regulacje prawne

Możliwości

techniczne

Koszty realizacji

Kompetencje

ludzi

Interesy

grupowe

Akceptacja

społeczna

59

66

64

78

5479

38

83

6558

3280

6839

46 38

74

88

DZIAŁANIA NIEZBĘDNE DLA REALIZACJI TEZY

Prace badawczo-

rozwojowe

Zmiana systemu wartości

Zintegrowane systemy

informacyjno-komunikacyjne

Zastosowanie

instrumentów

ekonomicznych

Wprowadzenie

nowych regulacji

prawnych

Rozwój technologii

przyjaznych

użytkownikowi

Reformy systemowe

Edukacja

społeczna

Badania

podstawowe87

74

88

57

97

47

91

87

71

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

Pole Zrównoważony Rozwój Polski - Obszar społeczno-ekonomiczny

Page 227: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

227

Teza 2b: W efekcie starzenia się ludności wzrośnie solidarność międzypokoleniowa w wymiarze ro-

dzinnym, ekonomicznym i społecznym (N=408)

I kwartyl mediana III kwartyl

Wartość indeksudla tezy

Mediana indeksu

62%9% 29%

Wysoka

Przeciętna

Niska

POZYCJA POLSKI

Nigdy

Eksperci 12,5%

Ogół respondentów 9,3%

20352008 2010 2015 2020 2025 2030

CZAS REALIZACJI TEZY

WPŁYW REALIZACJI TEZY CZYNNIKI SPRZYJAJĄCE I BARIERY

Rozwój nauki

w Polsce

Wzrost znaczenia pozycji

gospodarczej Polski na arenie

międzynarodowej

Wzrost

zatrudnienia

Wzrost konkurencyjności

krajowej gospodarki

Poprawa stanu

zdrowia

Poprawa jakości

życia obywateli

Korzystny wpływ na

środowisko przyrodnicze

Wzrost dobrobytu

Wzrost spójności

społecznej

Wzrost uczestnictwa

w kulturze

DZIAŁANIA NIEZBĘDNE DLA REALIZACJI TEZY

Prace badawczo-

rozwojowe

Zmiana systemu wartości

Zintegrowane systemy

informacyjno-komunikacyjne

Zastosowanie

instrumentów

ekonomicznych

Wprowadzenie

nowych regulacji

prawnych

Rozwój technologii

przyjaznych

użytkownikowi

Reformy systemowe

Edukacja

społeczna

Badania

podstawowe

Przyzwyczajenia

i tradycja

Potencjał naukowy

Obowiązujące

regulacje prawne

Możliwości

techniczne

Koszty realizacji

Kompetencje

ludzi

Interesy

grupowe

Akceptacja

społeczna

51

8850 45

72

41

67 83

70

46

4493

53

7764

75

81

66

82

40

84

47

8165

44

72

64

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

Pole Zrównoważony Rozwój Polski - Obszar społeczno-ekonomiczny

Page 228: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

228

Teza 3: Ograniczenie dyskryminacji w zakresie dostępu do systemu edukacji oraz dostosowanie

struktury kształcenia do potrzeb gospodarki doprowadzi do zwiększenia dostępu do rynku pracy

i zwiększy tym samym wskaźnik zatrudnienia (N=391)

Wartość indeksudla tezy

Mediana indeksu

I kwartyl mediana III kwartyl

57%3% 41%

Wysoka

Przeciętna

Niska

POZYCJA POLSKI

Nigdy

Eksperci 3,5%

Ogół respondentów 3,3%

20352008 2010 2015 2020 2025 2030

CZAS REALIZACJI TEZY

WPŁYW REALIZACJI TEZY CZYNNIKI SPRZYJAJĄCE I BARIERY

Rozwój nauki

w Polsce

Wzrost znaczenia pozycji

gospodarczej Polski na arenie

międzynarodowej

Wzrost

zatrudnienia

Wzrost konkurencyjności

krajowej gospodarki

Poprawa stanu

zdrowia

Poprawa jakości

życia obywateli

Korzystny wpływ na

środowisko przyrodnicze

Wzrost dobrobytu

Wzrost spójności

społecznej

Wzrost uczestnictwa

w kulturze

DZIAŁANIA NIEZBĘDNE DLA REALIZACJI TEZY

Prace badawczo-

rozwojowe

Zmiana systemu wartości

Zintegrowane systemy

informacyjno-komunikacyjne

Zastosowanie

instrumentów

ekonomicznych

Wprowadzenie

nowych regulacji

prawnych

Rozwój technologii

przyjaznych

użytkownikowi

Reformy systemowe

Edukacja

społeczna

Badania

podstawowe

Przyzwyczajenia

i tradycja

Potencjał naukowy

Obowiązujące

regulacje prawne

Możliwości

techniczne

Koszty realizacji

Kompetencje

ludzi

Interesy

grupowe

Akceptacja

społeczna

73

5673

83

9089

84

91

86

92

8285

5794

72

86

88

86

81

40

7637

87

77

40

41

88

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

Pole Zrównoważony Rozwój Polski - Obszar społeczno-ekonomiczny

Page 229: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

229

Teza 4: Zwiększenie instytucjonalnej opieki nad dziećmi zwiększy wskaźnik zatrudnienia kobiet do

poziomu rozwiniętych krajów UE (N=358)

I kwartyl mediana III kwartyl

Wartość indeksudla tezy

Mediana indeksu

44%3% 53%

Wysoka

Przeciętna

Niska

POZYCJA POLSKI

Nigdy

Eksperci 4,9%

Ogół respondentów 3,6%

20352008 2010 2015 2020 2025 2030

CZAS REALIZACJI TEZY

WPŁYW REALIZACJI TEZY CZYNNIKI SPRZYJAJĄCE I BARIERY

Rozwój nauki

w Polsce

Wzrost znaczenia pozycji

gospodarczej Polski na arenie

międzynarodowej

Wzrost

zatrudnienia

Wzrost konkurencyjności

krajowej gospodarki

Poprawa stanu

zdrowia

Poprawa jakości

życia obywateli

Korzystny wpływ na

środowisko przyrodnicze

Wzrost dobrobytu

Wzrost spójności

społecznej

Wzrost uczestnictwa

w kulturze

DZIAŁANIA NIEZBĘDNE DLA REALIZACJI TEZY

Prace badawczo-

rozwojowe

Zmiana systemu wartości

Zintegrowane systemy

informacyjno-komunikacyjne

Zastosowanie

instrumentów

ekonomicznych

Wprowadzenie

nowych regulacji

prawnych

Rozwój technologii

przyjaznych

użytkownikowi

Reformy systemowe

Edukacja

społeczna

Badania

podstawowe

76

8286

68

67

86

32

69

92

74

35

31

7639

68

84

46

Przyzwyczajenia

i tradycja

Obowiązujące

regulacje prawne

Możliwości

techniczne

Koszty realizacji Kompetencje

ludzi

Interesy

grupowe

Akceptacja

społeczna

64

43

91

90

85

91

39

66

82

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

Pole Zrównoważony Rozwój Polski - Obszar społeczno-ekonomiczny

Page 230: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

230

Teza 5: Zwiększenie i bardziej równomierny rozkład dochodów gospodarstw domowych zmniejszy

wykluczenie społeczne i zwiększy zapotrzebowanie na dobra i usługi (w tym zwłaszcza usług wyższe-

go rzędu – edukacja, zdrowie, kultura, rozrywka) (N=377)

Wartość indeksudla tezy

Mediana indeksu

I kwartyl mediana III kwartyl

45%2% 53%

Wysoka

Przeciętna

Niska

POZYCJA POLSKI

Nigdy

Eksperci 8,1%

Ogół respondentów 7,7%

20352008 2010 2015 2020 2025 2030

CZAS REALIZACJI TEZY

WPŁYW REALIZACJI TEZY CZYNNIKI SPRZYJAJĄCE I BARIERY

Rozwój nauki

w Polsce

Wzrost znaczenia pozycji

gospodarczej Polski na arenie

międzynarodowej

Wzrost

zatrudnienia

Wzrost konkurencyjności

krajowej gospodarki

Poprawa stanu

zdrowia

Poprawa jakości

życia obywateli

Korzystny wpływ na

środowisko przyrodnicze

Wzrost dobrobytu

Wzrost spójności

społecznej

Wzrost uczestnictwa

w kulturze

DZIAŁANIA NIEZBĘDNE DLA REALIZACJI TEZY

Prace badawczo-

rozwojowe

Zmiana systemu wartości

Zintegrowane systemy

informacyjno-komunikacyjne

Zastosowanie

instrumentów

ekonomicznych

Wprowadzenie

nowych regulacji

prawnych

Rozwój technologii

przyjaznych

użytkownikowi

Reformy systemowe

Edukacja

społeczna

Badania

podstawowe

Przyzwyczajenia

i tradycja

Potencjał naukowy

Obowiązujące

regulacje prawne

Możliwości

techniczne

Koszty realizacji

Kompetencje

ludzi

Interesy

grupowe

Akceptacja

społeczna

79

85

87

93

58

75

87

79

91

74

45

89

52

7969

79

90

68

79

71 3683

37

80

39

5280

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

Pole Zrównoważony Rozwój Polski - Obszar społeczno-ekonomiczny

Page 231: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

231

Teza 6: Rozwój programów prewencji populacyjnej w zakresie badań profi laktycznych i zmiany stylu

życia poprawi stan zdrowia fi zycznego i psychicznego społeczeństwa i zwiększy przewidywaną dłu-

gość życia (N=372)

I kwartyl mediana III kwartyl

Wartość indeksudla tezy

Mediana indeksu

34%1% 65%

Wysoka

Przeciętna

Niska

POZYCJA POLSKI

Nigdy

Eksperci 2,4%

Ogół respondentów 1,3%

20352008 2010 2015 2020 2025 2030

CZAS REALIZACJI TEZY

WPŁYW REALIZACJI TEZY CZYNNIKI SPRZYJAJĄCE I BARIERY

Rozwój nauki

w Polsce

Wzrost znaczenia pozycji

gospodarczej Polski na arenie

międzynarodowej

Wzrost

zatrudnienia

Wzrost konkurencyjności

krajowej gospodarki

Poprawa stanu

zdrowia

Poprawa jakości

życia obywateli

Korzystny wpływ na

środowisko przyrodnicze

Wzrost dobrobytu

Wzrost spójności

społecznej

Wzrost uczestnictwa

w kulturze

DZIAŁANIA NIEZBĘDNE DLA REALIZACJI TEZY

Prace badawczo-

rozwojowe

Zmiana systemu wartości

Zintegrowane systemy

informacyjno-komunikacyjne

Zastosowanie

instrumentów

ekonomicznych

Wprowadzenie

nowych regulacji

prawnych

Rozwój technologii

przyjaznych

użytkownikowi

Reformy systemowe

Edukacja

społeczna

Badania

podstawowe

Przyzwyczajenia

i tradycja

Potencjał naukowy

Obowiązujące

regulacje prawne

Możliwości

techniczne

Koszty realizacji

Kompetencje

ludzi

Interesy

grupowe

Akceptacja

społeczna

65

95

98

78

84

67

75

64

66

65

82 76

98

86

8579

84

89

85

39

91

85

4844

7734

91

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

Pole Zrównoważony Rozwój Polski - Obszar społeczno-ekonomiczny

Page 232: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

232

Teza 7: Nastąpi zmiana stylu życia w kierunku wzrostu udziału wydatków na kulturę i rozrywkę w bu-

dżetach gospodarstw domowych do poziomu przodujących krajów UE (N=398)

Wartość indeksudla tezy

Mediana indeksu

I kwartyl mediana III kwartyl

46%3% 51%

Wysoka

Przeciętna

Niska

POZYCJA POLSKI

Nigdy

Eksperci 2,9%

Ogół respondentów 2,0%

20352008 2010 2015 2020 2025 2030

CZAS REALIZACJI TEZY

WPŁYW REALIZACJI TEZY CZYNNIKI SPRZYJAJĄCE I BARIERY

Rozwój nauki

w Polsce

Wzrost znaczenia pozycji

gospodarczej Polski na arenie

międzynarodowej

Wzrost

zatrudnienia

Wzrost konkurencyjności

krajowej gospodarki

Poprawa stanu

zdrowia

Poprawa jakości

życia obywateli

Korzystny wpływ na

środowisko przyrodnicze

Wzrost dobrobytu

Wzrost spójności

społecznej

Wzrost uczestnictwa

w kulturze

DZIAŁANIA NIEZBĘDNE DLA REALIZACJI TEZY

Prace badawczo-

rozwojowe

Zmiana systemu wartości

Zintegrowane systemy

informacyjno-komunikacyjne

Zastosowanie

instrumentów

ekonomicznych

Wprowadzenie

nowych regulacji

prawnych

Rozwój technologii

przyjaznych

użytkownikowi

Reformy systemowe

Edukacja

społeczna

Badania

podstawowe

Przyzwyczajenia

i tradycja

Potencjał naukowy

Obowiązujące

regulacje prawne

Możliwości

techniczne

Koszty realizacji

Kompetencje

ludzi

Interesy

grupowe

Akceptacja

społeczna

60

46 93

66

60

77

59

79

98

68

48

41

35 91

73

47

70

70

82

56

76

51

74 42

58

86

82

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

Pole Zrównoważony Rozwój Polski - Obszar społeczno-ekonomiczny

Page 233: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

233

Teza 8: Wsparcie prośrodowiskowych metod produkcji oraz świadczenia usług na rzecz ochrony śro-

dowiska przyrodniczego poprawi stan środowiska i dobrobyt ludności obszarów wiejskich (N=247)

I kwartyl mediana III kwartyl

Wartość indeksudla tezy

Mediana indeksu

48%3% 49%

Wysoka

Przeciętna

Niska

POZYCJA POLSKI

Nigdy

Eksperci 2,3%

Ogół respondentów 0,8%

20352008 2010 2015 2020 2025 2030

CZAS REALIZACJI TEZY

WPŁYW REALIZACJI TEZY CZYNNIKI SPRZYJAJĄCE I BARIERY

Rozwój nauki

w Polsce

Wzrost znaczenia pozycji

gospodarczej Polski na arenie

międzynarodowej

Wzrost

zatrudnienia

Wzrost konkurencyjności

krajowej gospodarki

Poprawa stanu

zdrowia

Poprawa jakości

życia obywateli

Korzystny wpływ na

środowisko przyrodnicze

Wzrost dobrobytu

Wzrost spójności

społecznej

Wzrost uczestnictwa

w kulturze

DZIAŁANIA NIEZBĘDNE DLA REALIZACJI TEZY

Prace badawczo-

rozwojowe

Zmiana systemu wartości

Zintegrowane systemy

informacyjno-komunikacyjne

Zastosowanie

instrumentów

ekonomicznych

Wprowadzenie

nowych regulacji

prawnych

Rozwój technologii

przyjaznych

użytkownikowi

Reformy systemowe

Edukacja

społeczna

Badania

podstawowe

Przyzwyczajenia

i tradycja

Potencjał naukowy

Obowiązujące

regulacje prawne

Możliwości

techniczne

Koszty realizacji

Kompetencje

ludzi

Interesy

grupowe

Akceptacja

społeczna

80

94

98

79

57

75

8385

82

93

85

96

89

82

89

91

94

68

84

34

4429

80

9179

90

32

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

Pole Zrównoważony Rozwój Polski - Obszar społeczno-ekonomiczny

Page 234: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

234

Teza 9: Instytucjonalne i fi nansowe wspomaganie produkcji, promocji, dystrybucji i przetwórstwa

ekologicznych produktów rolniczych w skali krajowej i międzynarodowej wzmocni rozwój rynku kon-

kurencyjnych ekonomicznie produktów rolniczych korzystnie oddziałujących na stan zdrowia ludności

(N=229)

Wartość indeksudla tezy

Mediana indeksu

I kwartyl mediana III kwartyl

54%6% 40%

Wysoka

Przeciętna

Niska

POZYCJA POLSKI

Nigdy

Eksperci 2,7%

Ogół respondentów 1,3%

20352008 2010 2015 2020 2025 2030

CZAS REALIZACJI TEZY

WPŁYW REALIZACJI TEZY CZYNNIKI SPRZYJAJĄCE I BARIERY

Rozwój nauki

w Polsce

Wzrost znaczenia pozycji

gospodarczej Polski na arenie

międzynarodowej

Wzrost

zatrudnienia

Wzrost konkurencyjności

krajowej gospodarki

Poprawa stanu

zdrowia

Poprawa jakości

życia obywateli

Korzystny wpływ na

środowisko przyrodnicze

Wzrost dobrobytu

Wzrost spójności

społecznej

Wzrost uczestnictwa

w kulturze

DZIAŁANIA NIEZBĘDNE DLA REALIZACJI TEZY

Prace badawczo-

rozwojowe

Zmiana systemu wartości

Zintegrowane systemy

informacyjno-komunikacyjne

Zastosowanie

instrumentów

ekonomicznych

Wprowadzenie

nowych regulacji

prawnych

Rozwój technologii

przyjaznych

użytkownikowi

Reformy systemowe

Edukacja

społeczna

Badania

podstawowe

Przyzwyczajenia

i tradycja

Potencjał naukowy

Obowiązujące

regulacje prawne

Możliwości

techniczne

Koszty realizacji

Kompetencje

ludzi

Interesy

grupowe

Akceptacja

społeczna

60

94

82

7787

87

93

82

78

79 3690

37

8046

90

47

82

83

95

92

94

7984

69

41

84

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

Pole Zrównoważony Rozwój Polski - Obszar społeczno-ekonomiczny

Page 235: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

235

Teza 10: Doskonalenie zlewniowego systemu zarządzania wodami powierzchniowymi z uwzględnie-

niem współpracy między jednostkami administracyjnymi w układzie regionalnym i transgranicznym

zwiększy ochronę zasobów wodnych oraz obniży ryzyko suszy i powodzi (N=95)

I kwartyl mediana III kwartyl

Wartość indeksudla tezy

Mediana indeksu

56%5% 39%

Wysoka

Przeciętna

Niska

POZYCJA POLSKI

Nigdy

Eksperci 2,4%

Ogół respondentów 1,1%

20352008 2010 2015 2020 2025 2030

CZAS REALIZACJI TEZY

WPŁYW REALIZACJI TEZY CZYNNIKI SPRZYJAJĄCE I BARIERY

Rozwój nauki

w Polsce

Wzrost znaczenia pozycji

gospodarczej Polski na arenie

międzynarodowej

Wzrost

zatrudnienia

Wzrost konkurencyjności

krajowej gospodarki

Poprawa stanu

zdrowia

Poprawa jakości

życia obywateli

Korzystny wpływ na

środowisko przyrodnicze

Wzrost dobrobytu

Wzrost spójności

społecznej

Wzrost uczestnictwa

w kulturze

DZIAŁANIA NIEZBĘDNE DLA REALIZACJI TEZY

Prace badawczo-

rozwojowe

Zmiana systemu wartości

Zintegrowane systemy

informacyjno-komunikacyjne

Zastosowanie

instrumentów

ekonomicznych

Wprowadzenie

nowych regulacji

prawnych

Rozwój technologii

przyjaznych

użytkownikowi

Reformy systemowe

Edukacja

społeczna

Badania

podstawowe

Przyzwyczajenia

i tradycja

Potencjał naukowy

Obowiązujące

regulacje prawne

Możliwości

techniczne

Koszty realizacji

Kompetencje

ludzi

Interesy

grupowe

Akceptacja

społeczna73

77

77

88

96

73

74

64

32

63

91

91

66

7787

91

92

8482

55

83

3392

36

793992

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

Pole Zrównoważony Rozwój Polski - Obszar społeczno-ekonomiczny

Page 236: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

236

Teza 11: Ilość dyspozycyjnych zasobów wód dobrej jakości zwiększy się poprzez rozwój me-

chanizmów ekonomicznych dla wspierania wodooszczędnych i przyjaznych środowisku tech-

nologii korzystania z wód w przemyśle, rolnictwie i sektorze komunalnym (N=104)

Wartość indeksudla tezy

Mediana indeksu

I kwartyl mediana III kwartyl

50%3% 47%

Wysoka

Przeciętna

Niska

POZYCJA POLSKI

Nigdy

Eksperci 0,0%

Ogół respondentów 0,1%

20352008 2010 2015 2020 2025 2030

CZAS REALIZACJI TEZY

WPŁYW REALIZACJI TEZY CZYNNIKI SPRZYJAJĄCE I BARIERY

Rozwój nauki

w Polsce

Wzrost znaczenia pozycji

gospodarczej Polski na arenie

międzynarodowej

Wzrost

zatrudnienia

Wzrost konkurencyjności

krajowej gospodarki

Poprawa stanu

zdrowia

Poprawa jakości

życia obywateli

Korzystny wpływ na

środowisko przyrodnicze

Wzrost dobrobytu

Wzrost spójności

społecznej

Wzrost uczestnictwa

w kulturze

DZIAŁANIA NIEZBĘDNE DLA REALIZACJI TEZY

Prace badawczo-

rozwojowe

Zmiana systemu wartości

Zintegrowane systemy

informacyjno-komunikacyjne

Zastosowanie

instrumentów

ekonomicznych

Wprowadzenie

nowych regulacji

prawnych

Rozwój technologii

przyjaznych

użytkownikowi

Reformy systemowe

Edukacja

społeczna

Badania

podstawowe

Przyzwyczajenia

i tradycja

Potencjał naukowy

Obowiązujące

regulacje prawne

Możliwości

techniczne

Koszty realizacji

Kompetencje

ludzi

Interesy

grupowe

Akceptacja

społeczna

30

56

7781

75

89

87

97

77

59

92

66

8877

88

7782

94

88

35

37

37

80

9284

92

49

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

Pole Zrównoważony Rozwój Polski - Obszar społeczno-ekonomiczny

Page 237: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

237

Teza 12: Ilość odpadów zanieczyszczających środowisko zdecydowanie zmniejszy się dzięki zin-

tegrowanemu systemowi ograniczania, wykorzystywania i unieszkodliwiania odpadów komunalnych

i przemysłowych z wykorzystaniem najnowocześniejszych technologii (N=204)

I kwartyl mediana III kwartyl

Wartość indeksudla tezy

Mediana indeksu

37%1% 62%

Wysoka

Przeciętna

Niska

POZYCJA POLSKI

Nigdy

Eksperci 3,2%

Ogół respondentów 1,5%

20352008 2010 2015 2020 2025 2030

CZAS REALIZACJI TEZY

WPŁYW REALIZACJI TEZY CZYNNIKI SPRZYJAJĄCE I BARIERY

Rozwój nauki

w Polsce

Wzrost znaczenia pozycji

gospodarczej Polski na arenie

międzynarodowej

Wzrost

zatrudnienia

Wzrost konkurencyjności

krajowej gospodarki

Poprawa stanu

zdrowia

Poprawa jakości

życia obywateli

Korzystny wpływ na

środowisko przyrodnicze

Wzrost dobrobytu

Wzrost spójności

społecznej

Wzrost uczestnictwa

w kulturze

DZIAŁANIA NIEZBĘDNE DLA REALIZACJI TEZY

Prace badawczo-

rozwojowe

Zmiana systemu wartości

Zintegrowane systemy

informacyjno-komunikacyjne

Zastosowanie

instrumentów

ekonomicznych

Wprowadzenie

nowych regulacji

prawnych

Rozwój technologii

przyjaznych

użytkownikowi

Reformy systemowe

Edukacja

społeczna

Badania

podstawowe

Przyzwyczajenia

i tradycja

Potencjał naukowy

Obowiązujące

regulacje prawne

Możliwości

techniczne

Koszty realizacji

Kompetencje

ludzi

Interesy

grupowe

Akceptacja

społeczna

31

58

7875

82

95

94

9977

73

68

97

92

8590

91

95

84

88

90

30

28 7791

47

8123

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

Pole Zrównoważony Rozwój Polski - Obszar społeczno-ekonomiczny

Page 238: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

238

Teza 13: Rozwój narzędzi systemowych (fi skalnych, prawnych, organizacyjnych, administracyjnych)

stymulujących wykorzystywanie odpadów w procesach produkcji energii i odzysku surowców będzie

miał istotne znaczenie dla ograniczenia ilości odpadów składowanych w środowisku (N=179)

Wartość indeksudla tezy

Mediana indeksu

I kwartyl mediana III kwartyl

33%2% 65%

Wysoka

Przeciętna

Niska

POZYCJA POLSKI

Nigdy

Eksperci 2,0%

Ogół respondentów 2,2%

20352008 2010 2015 2020 2025 2030

CZAS REALIZACJI TEZY

WPŁYW REALIZACJI TEZY CZYNNIKI SPRZYJAJĄCE I BARIERY

Rozwój nauki

w Polsce

Wzrost znaczenia pozycji

gospodarczej Polski na arenie

międzynarodowej

Wzrost

zatrudnienia

Wzrost konkurencyjności

krajowej gospodarki

Poprawa stanu

zdrowia

Poprawa jakości

życia obywateli

Korzystny wpływ na

środowisko przyrodnicze

Wzrost dobrobytu

Wzrost spójności

społecznej

Wzrost uczestnictwa

w kulturze

DZIAŁANIA NIEZBĘDNE DLA REALIZACJI TEZY

Prace badawczo-

rozwojowe

Zmiana systemu wartości

Zintegrowane systemy

informacyjno-komunikacyjne

Zastosowanie

instrumentów

ekonomicznych

Wprowadzenie

nowych regulacji

prawnych

Rozwój technologii

przyjaznych

użytkownikowi

Reformy systemowe

Edukacja

społeczna

Badania

podstawowe

Przyzwyczajenia

i tradycja

Potencjał naukowy

Obowiązujące

regulacje prawne

Możliwości

techniczne

Koszty realizacji

Kompetencje

ludzi

Interesy

grupowe

Akceptacja

społeczna69

26

54

7473

79

91

92

9877

83

94

92

8687

83

9558

86

29

90

70

41

7726

29

90

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

Pole Zrównoważony Rozwój Polski - Obszar społeczno-ekonomiczny

Page 239: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

239

Teza 14: Rozwój środowiskowej oceny cyklu życia produktu przyczyni się do ograniczania produkcji

towarów o wysokiej szkodliwości dla środowiska naturalnego oraz odzysku surowców i utylizacji od-

padów (N=200)

I kwartyl mediana III kwartyl

Wartość indeksudla tezy

Mediana indeksu

39%3% 59%

Wysoka

Przeciętna

Niska

POZYCJA POLSKI

Nigdy

Eksperci 1,6%

Ogół respondentów 1,0%

20352008 2010 2015 2020 2025 2030

CZAS REALIZACJI TEZY

WPŁYW REALIZACJI TEZY CZYNNIKI SPRZYJAJĄCE I BARIERY

Rozwój nauki

w Polsce

Wzrost znaczenia pozycji

gospodarczej Polski na arenie

międzynarodowej

Wzrost

zatrudnienia

Wzrost konkurencyjności

krajowej gospodarki

Poprawa stanu

zdrowia

Poprawa jakości

życia obywateli

Korzystny wpływ na

środowisko przyrodnicze

Wzrost dobrobytu

Wzrost spójności

społecznej

Wzrost uczestnictwa

w kulturze

DZIAŁANIA NIEZBĘDNE DLA REALIZACJI TEZY

Prace badawczo-

rozwojowe

Zmiana systemu wartości

Zintegrowane systemy

informacyjno-komunikacyjne

Zastosowanie

instrumentów

ekonomicznych

Wprowadzenie

nowych regulacji

prawnych

Rozwój technologii

przyjaznych

użytkownikowi

Reformy systemowe

Edukacja

społeczna

Badania

podstawowe

Przyzwyczajenia

i tradycja

Potencjał naukowy

Obowiązujące

regulacje prawne

Możliwości

techniczne

Koszty realizacji

Kompetencje

ludzi

Interesy

grupowe

Akceptacja

społeczna

8276

93

91

9180

94

96

87

36

92

30

31

85

50

9378

98

91

90

86

7480

56

28

67

81

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

Pole Zrównoważony Rozwój Polski - Obszar społeczno-ekonomiczny

Page 240: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

240

Teza 15: Wzrost społecznej i ekologicznej odpowiedzialności biznesu przyczyni się do poprawy zdol-

ności konkurencyjnej regionów i zwiększy ich atrakcyjność jako miejsca lokaty kapitału (N=360)

Wartość indeksudla tezy

Mediana indeksu

I kwartyl mediana III kwartyl

38%2% 60%

Wysoka

Przeciętna

Niska

POZYCJA POLSKI

Nigdy

Eksperci 3,8%

Ogół respondentów 2,8%

20352008 2010 2015 2020 2025 2030

CZAS REALIZACJI TEZY

WPŁYW REALIZACJI TEZY CZYNNIKI SPRZYJAJĄCE I BARIERY

Rozwój nauki

w Polsce

Wzrost znaczenia pozycji

gospodarczej Polski na arenie

międzynarodowej

Wzrost

zatrudnienia

Wzrost konkurencyjności

krajowej gospodarki

Poprawa stanu

zdrowia

Poprawa jakości

życia obywateli

Korzystny wpływ na

środowisko przyrodnicze

Wzrost dobrobytu

Wzrost spójności

społecznej

Wzrost uczestnictwa

w kulturze

DZIAŁANIA NIEZBĘDNE DLA REALIZACJI TEZY

Prace badawczo-

rozwojowe

Zmiana systemu wartości

Zintegrowane systemy

informacyjno-komunikacyjne

Zastosowanie

instrumentów

ekonomicznych

Wprowadzenie

nowych regulacji

prawnych

Rozwój technologii

przyjaznych

użytkownikowi

Reformy systemowe

Edukacja

społeczna

Badania

podstawowe

Przyzwyczajenia

i tradycja

Potencjał naukowy

Obowiązujące

regulacje prawne

Możliwości

techniczne

Koszty realizacji

Kompetencje

ludzi

Interesy

grupowe

Akceptacja

społeczna

57

79

8786

80

87

93

95

8682

4996

72

7885

85

91

80

88

35

33

81

9079

44

89

310

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

Pole Zrównoważony Rozwój Polski - Obszar społeczno-ekonomiczny

Page 241: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

241

Teza 16: Rozwój nowych technologii sprzyjających produkcji towarów i usług proekologicznych (tech-

nologii redukcji zanieczyszczeń oraz utylizacji odpadów) upowszechni się w świadomości społecznej

w Polsce (N=350)

I kwartyl mediana III kwartyl

Wartość indeksudla tezy

Mediana indeksu

36%2% 62%

Wysoka

Przeciętna

Niska

POZYCJA POLSKI

Nigdy

Eksperci 1,2%

Ogół respondentów 0,6%

20352008 2010 2015 2020 2025 2030

CZAS REALIZACJI TEZY

WPŁYW REALIZACJI TEZY CZYNNIKI SPRZYJAJĄCE I BARIERY

Rozwój nauki

w Polsce

Wzrost znaczenia pozycji

gospodarczej Polski na arenie

międzynarodowej

Wzrost

zatrudnienia

Wzrost konkurencyjności

krajowej gospodarki

Poprawa stanu

zdrowia

Poprawa jakości

życia obywateli

Korzystny wpływ na

środowisko przyrodnicze

Wzrost dobrobytu

Wzrost spójności

społecznej

Wzrost uczestnictwa

w kulturze

DZIAŁANIA NIEZBĘDNE DLA REALIZACJI TEZY

Prace badawczo-

rozwojowe

Zmiana systemu wartości

Zintegrowane systemy

informacyjno-komunikacyjne

Zastosowanie

instrumentów

ekonomicznych

Wprowadzenie

nowych regulacji

prawnych

Rozwój technologii

przyjaznych

użytkownikowi

Reformy systemowe

Edukacja

społeczna

Badania

podstawowe

Przyzwyczajenia

i tradycja

Potencjał naukowy

Obowiązujące

regulacje prawne

Możliwości

techniczne

Koszty realizacji

Kompetencje

ludzi

Interesy

grupowe

Akceptacja

społeczna99

41

69

8379

85

92

93

80

70

69

9791

88

91

79

89

84

88

34

81

91

34

29

78

45

91

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

Pole Zrównoważony Rozwój Polski - Obszar społeczno-ekonomiczny

Page 242: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

242

Teza 17: Rozwój nowych technologii w zakresie rachunkowości środowiskowej (pozwalającej na ana-

lizę i ocenę skutków podejmowanych decyzji inwestycyjnych i produkcyjnych dla środowiska natu-

ralnego) przyczyni się w polskiej gospodarce do bardziej ekonomicznego zużywania zasobów i wdra-

żania metod „czystszej” produkcji (N=146)

Wartość indeksudla tezy

Mediana indeksu

I kwartyl mediana III kwartyl

43%1% 55%

Wysoka

Przeciętna

Niska

POZYCJA POLSKI

Nigdy

Eksperci 4,5%

Ogół respondentów 2,1%

20352008 2010 2015 2020 2025 2030

CZAS REALIZACJI TEZY

WPŁYW REALIZACJI TEZY CZYNNIKI SPRZYJAJĄCE I BARIERY

Rozwój nauki

w Polsce

Wzrost znaczenia pozycji

gospodarczej Polski na arenie

międzynarodowej

Wzrost

zatrudnienia

Wzrost konkurencyjności

krajowej gospodarki

Poprawa stanu

zdrowia

Poprawa jakości

życia obywateli

Korzystny wpływ na

środowisko przyrodnicze

Wzrost dobrobytu

Wzrost spójności

społecznej

Wzrost uczestnictwa

w kulturze

DZIAŁANIA NIEZBĘDNE DLA REALIZACJI TEZY

Prace badawczo-

rozwojowe

Zmiana systemu wartości

Zintegrowane systemy

informacyjno-komunikacyjne

Zastosowanie

instrumentów

ekonomicznych

Wprowadzenie

nowych regulacji

prawnych

Rozwój technologii

przyjaznych

użytkownikowi

Reformy systemowe

Edukacja

społeczna

Badania

podstawowe

Przyzwyczajenia

i tradycja

Potencjał naukowy

Obowiązujące

regulacje prawne

Możliwości

techniczne

Koszty realizacji

Kompetencje

ludzi

Interesy

grupowe

Akceptacja

społeczna

95

91

8581

89

95

64

85

88

30

8978

41

91

34 71

27

62

8077

87

89

90

9880

69

32

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

Pole Zrównoważony Rozwój Polski - Obszar społeczno-ekonomiczny

Page 243: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

243

Teza 18: Przeprowadzenie ekologicznej reformy podatkowej (polegającej na zmniejszeniu podatkowe-

go obciążenia kapitału i pracy przy jednoczesnym zwiększeniu opodatkowania zużywania zasobów na-

turalnych i degradacji środowiska) przyczyni się do poprawy stanu środowiska (N=156)

I kwartyl mediana III kwartyl

Wartość indeksudla tezy

Mediana indeksu

36%3% 62%

Wysoka

Przeciętna

Niska

POZYCJA POLSKI

Nigdy

Eksperci 5,8%

Ogół respondentów 3,8%

20352008 2010 2015 2020 2025 2030

CZAS REALIZACJI TEZY

WPŁYW REALIZACJI TEZY CZYNNIKI SPRZYJAJĄCE I BARIERY

Rozwój nauki

w Polsce

Wzrost znaczenia pozycji

gospodarczej Polski na arenie

międzynarodowej

Wzrost

zatrudnienia

Wzrost konkurencyjności

krajowej gospodarki

Poprawa stanu

zdrowia

Poprawa jakości

życia obywateli

Korzystny wpływ na

środowisko przyrodnicze

Wzrost dobrobytu

Wzrost spójności

społecznej

Wzrost uczestnictwa

w kulturze

DZIAŁANIA NIEZBĘDNE DLA REALIZACJI TEZY

Prace badawczo-

rozwojowe

Zmiana systemu wartości

Zintegrowane systemy

informacyjno-komunikacyjne

Zastosowanie

instrumentów

ekonomicznych

Wprowadzenie

nowych regulacji

prawnych

Rozwój technologii

przyjaznych

użytkownikowi

Reformy systemowe

Edukacja

społeczna

Badania

podstawowe

Przyzwyczajenia

i tradycja

Potencjał naukowy

Obowiązujące

regulacje prawne

Możliwości

techniczne

Koszty realizacji

Kompetencje

ludzi

Interesy

grupowe

Akceptacja

społeczna

83

82

49

87

94

73

92

96

98

32

29

63

74

8728

85

24

75

62

29

61

72

7276

88

96

87

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

Pole Zrównoważony Rozwój Polski - Obszar społeczno-ekonomiczny

Page 244: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

244

Teza 19: Bezwzględne stosowanie kryteriów ekologicznych do oceny projektów inwestycyjnych reali-

zowanych ze środków publicznych przyczyni się do zmniejszenia ich szkodliwego wpływu na środo-

wisko (N=167)

Wartość indeksudla tezy

Mediana indeksu

I kwartyl mediana III kwartyl

57%1% 42%

Wysoka

Przeciętna

Niska

POZYCJA POLSKI

Nigdy

Eksperci 5,8%

Ogół respondentów 6,0%

20352008 2010 2015 2020 2025 2030

CZAS REALIZACJI TEZY

WPŁYW REALIZACJI TEZY CZYNNIKI SPRZYJAJĄCE I BARIERY

Rozwój nauki

w Polsce

Wzrost znaczenia pozycji

gospodarczej Polski na arenie

międzynarodowej

Wzrost

zatrudnienia

Wzrost konkurencyjności

krajowej gospodarki

Poprawa stanu

zdrowia

Poprawa jakości

życia obywateli

Korzystny wpływ na

środowisko przyrodnicze

Wzrost dobrobytu

Wzrost spójności

społecznej

Wzrost uczestnictwa

w kulturze

DZIAŁANIA NIEZBĘDNE DLA REALIZACJI TEZY

Prace badawczo-

rozwojowe

Zmiana systemu wartości

Zintegrowane systemy

informacyjno-komunikacyjne

Zastosowanie

instrumentów

ekonomicznych

Wprowadzenie

nowych regulacji

prawnych

Rozwój technologii

przyjaznych

użytkownikowi

Reformy systemowe

Edukacja

społeczna

Badania

podstawowe

Przyzwyczajenia

i tradycja

Potencjał naukowy

Obowiązujące

regulacje prawne

Możliwości

techniczne

Koszty realizacji

Kompetencje

ludzi

Interesy

grupowe

Akceptacja

społeczna

4892

73

8379

93

90

79

84

62

20

8628

73

41

87 29

73

85

94

84

786366

24

51

44

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

Pole Zrównoważony Rozwój Polski - Obszar społeczno-ekonomiczny

Page 245: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

245

Teza 20: Usprawnienie terytorialnej organizacji kraju oraz decentralizacja systemu instytucjonalnego

korzystnie wpłynie na efektywność gospodarki i rozwój społeczeństwa obywatelskiego w poszczegól-

nych regionach i w skali kraju (N=342)

I kwartyl mediana III kwartyl

Wartość indeksudla tezy

Mediana indeksu

61%3% 36%

Wysoka

Przeciętna

Niska

POZYCJA POLSKI

Nigdy

Eksperci 2,7%

Ogół respondentów 2,6%

20352008 2010 2015 2020 2025 2030

CZAS REALIZACJI TEZY

WPŁYW REALIZACJI TEZY CZYNNIKI SPRZYJAJĄCE I BARIERY

Rozwój nauki

w Polsce

Wzrost znaczenia pozycji

gospodarczej Polski na arenie

międzynarodowej

Wzrost

zatrudnienia

Wzrost konkurencyjności

krajowej gospodarki

Poprawa stanu

zdrowia

Poprawa jakości

życia obywateli

Korzystny wpływ na

środowisko przyrodnicze

Wzrost dobrobytu

Wzrost spójności

społecznej

Wzrost uczestnictwa

w kulturze

DZIAŁANIA NIEZBĘDNE DLA REALIZACJI TEZY

Prace badawczo-

rozwojowe

Zmiana systemu wartości

Zintegrowane systemy

informacyjno-komunikacyjne

Zastosowanie

instrumentów

ekonomicznych

Wprowadzenie

nowych regulacji

prawnych

Rozwój technologii

przyjaznych

użytkownikowi

Reformy systemowe

Edukacja

społeczna

Badania

podstawowe

Przyzwyczajenia

i tradycja

Potencjał naukowy

Obowiązujące

regulacje prawne

Możliwości

techniczne

Koszty realizacji

Kompetencje

ludzi

Interesy

grupowe

Akceptacja

społeczna

74

91

68

74

8489

86

71

80

83

75

86

88

93

7391

62

94

50

37

40

31

89

804385

76

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

Pole Zrównoważony Rozwój Polski - Obszar społeczno-ekonomiczny

Page 246: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

246

Teza 21: Rozwój policentrycznej sieci osadniczej zracjonalizuje przestrzenne relacje miejsc pracy i za-

mieszkania, wyrówna dostęp do podstawowych usług społecznych i podniesie jakość życia

(N=195)

Wartość indeksudla tezy

Mediana indeksu

I kwartyl mediana III kwartyl

48%3% 49%

Wysoka

Przeciętna

Niska

POZYCJA POLSKI

Nigdy

Eksperci 3,0%

Ogół respondentów 4,1%

20352008 2010 2015 2020 2025 2030

CZAS REALIZACJI TEZY

WPŁYW REALIZACJI TEZY CZYNNIKI SPRZYJAJĄCE I BARIERY

Rozwój nauki

w Polsce

Wzrost znaczenia pozycji

gospodarczej Polski na arenie

międzynarodowej

Wzrost

zatrudnienia

Wzrost konkurencyjności

krajowej gospodarki

Poprawa stanu

zdrowia

Poprawa jakości

życia obywateli

Korzystny wpływ na

środowisko przyrodnicze

Wzrost dobrobytu

Wzrost spójności

społecznej

Wzrost uczestnictwa

w kulturze

DZIAŁANIA NIEZBĘDNE DLA REALIZACJI TEZY

Prace badawczo-

rozwojowe

Zmiana systemu wartości

Zintegrowane systemy

informacyjno-komunikacyjne

Zastosowanie

instrumentów

ekonomicznych

Wprowadzenie

nowych regulacji

prawnych

Rozwój technologii

przyjaznych

użytkownikowi

Reformy systemowe

Edukacja

społeczna

Badania

podstawowe

Przyzwyczajenia

i tradycja

Potencjał naukowy

Obowiązujące

regulacje prawne

Możliwości

techniczne

Koszty realizacji

Kompetencje

ludzi

Interesy

grupowe

Akceptacja

społeczna

80

92

78

69

8479

85

75

8169

72

53 87

71

7877

83

88

85

43

38

33

38

77

7386

83

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

Pole Zrównoważony Rozwój Polski - Obszar społeczno-ekonomiczny

Page 247: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

247

Teza 22: Rozwój ekologicznie uwarunkowanej infrastruktury transportowej i komunikacyjnej przyczyni

się do poprawy spójności ekonomicznej, społecznej i terytorialnej kraju (N=251)

I kwartyl mediana III kwartyl

Wartość indeksudla tezy

Mediana indeksu

24%1% 76%

Wysoka

Przeciętna

Niska

POZYCJA POLSKI

Nigdy

Eksperci 2,8%

Ogół respondentów 3,2%

20352008 2010 2015 2020 2025 2030

CZAS REALIZACJI TEZY

WPŁYW REALIZACJI TEZY CZYNNIKI SPRZYJAJĄCE I BARIERY

Rozwój nauki

w Polsce

Wzrost znaczenia pozycji

gospodarczej Polski na arenie

międzynarodowej

Wzrost

zatrudnienia

Wzrost konkurencyjności

krajowej gospodarki

Poprawa stanu

zdrowia

Poprawa jakości

życia obywateli

Korzystny wpływ na

środowisko przyrodnicze

Wzrost dobrobytu

Wzrost spójności

społecznej

Wzrost uczestnictwa

w kulturze

DZIAŁANIA NIEZBĘDNE DLA REALIZACJI TEZY

Prace badawczo-

rozwojowe

Zmiana systemu wartości

Zintegrowane systemy

informacyjno-komunikacyjne

Zastosowanie

instrumentów

ekonomicznych

Wprowadzenie

nowych regulacji

prawnych

Rozwój technologii

przyjaznych

użytkownikowi

Reformy systemowe

Edukacja

społeczna

Badania

podstawowe

Przyzwyczajenia

i tradycja

Potencjał naukowy

Obowiązujące

regulacje prawne

Możliwości

techniczne

Koszty realizacji

Kompetencje

ludzi

Interesy

grupowe

Akceptacja

społeczna

95

92

86

72

8186

81

55

75

83

69

91

92

7586

85

90

8380

36

22

30

76

8672

30

87

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

Pole Zrównoważony Rozwój Polski - Obszar społeczno-ekonomiczny

Page 248: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

248

42%1% 57%

Wysoka

Przeciętna

Niska

POZYCJA POLSKI

Nigdy

Eksperci 2,8%

Ogół respondentów 2,5%

20352008 2010 2015 2020 2025 2030

CZAS REALIZACJI TEZY

WPŁYW REALIZACJI TEZY CZYNNIKI SPRZYJAJĄCE I BARIERY

Rozwój nauki

w Polsce

Wzrost znaczenia pozycji

gospodarczej Polski na arenie

międzynarodowej

Wzrost

zatrudnienia

Wzrost konkurencyjności

krajowej gospodarki

Poprawa stanu

zdrowia

Poprawa jakości

życia obywateli

Korzystny wpływ na

środowisko przyrodnicze

Wzrost dobrobytu

Wzrost spójności

społecznej

Wzrost uczestnictwa

w kulturze

DZIAŁANIA NIEZBĘDNE DLA REALIZACJI TEZY

Prace badawczo-

rozwojowe

Zmiana systemu wartości

Zintegrowane systemy

informacyjno-komunikacyjne

Zastosowanie

instrumentów

ekonomicznych

Wprowadzenie

nowych regulacji

prawnych

Rozwój technologii

przyjaznych

użytkownikowi

Reformy systemowe

Edukacja

społeczna

Badania

podstawowe

Przyzwyczajenia

i tradycja

Potencjał naukowy

Obowiązujące

regulacje prawne

Możliwości

techniczne

Koszty realizacji

Kompetencje

ludzi

Interesy

grupowe

Akceptacja

społeczna

7776

81

70

66

67 94

94

82

63

58

80

85

70

89

78

90

9165

43

36

7625

87

39

7987

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

Teza 23: Opracowanie systemów oraz instrumentów służących analizowaniu, planowaniu, sterowa-

niu, integracji i optymalizacji wykorzystania wszystkich form pasażerskiego transportu miejskiego

oraz podmiejskiego zwiększy sprawność i efektywność systemów transportu osób na obszarach zur-

banizowanych (N=201)

Wartość indeksudla tezy

Mediana indeksu

I kwartyl mediana III kwartyl

Pole Zrównoważony Rozwój Polski - Obszar społeczno-ekonomiczny

Page 249: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

249

27% 73%

Wysoka

Przeciętna

Niska

POZYCJA POLSKI

Nigdy

Eksperci 3,3%

Ogół respondentów 1,5%

20352008 2010 2015 2020 2025 2030

CZAS REALIZACJI TEZY

WPŁYW REALIZACJI TEZY CZYNNIKI SPRZYJAJĄCE I BARIERY

Rozwój nauki

w Polsce

Wzrost znaczenia pozycji

gospodarczej Polski na arenie

międzynarodowej

Wzrost

zatrudnienia

Wzrost konkurencyjności

krajowej gospodarki

Poprawa stanu

zdrowia

Poprawa jakości

życia obywateli

Korzystny wpływ na

środowisko przyrodnicze

Wzrost dobrobytu

Wzrost spójności

społecznej

Wzrost uczestnictwa

w kulturze

DZIAŁANIA NIEZBĘDNE DLA REALIZACJI TEZY

Prace badawczo-

rozwojowe

Zmiana systemu wartości

Zintegrowane systemy

informacyjno-komunikacyjne

Zastosowanie

instrumentów

ekonomicznych

Wprowadzenie

nowych regulacji

prawnych

Rozwój technologii

przyjaznych

użytkownikowi

Reformy systemowe

Edukacja

społeczna

Badania

podstawowe

Przyzwyczajenia

i tradycja

Potencjał naukowy

Obowiązujące

regulacje prawne

Możliwości

techniczne

Koszty realizacji

Kompetencje

ludzi

Interesy

grupowe

Akceptacja

społeczna

61

78

87

70

89

77

90

91

64

76

77

40

88

21

37

89

44

93

94

80

70

7581

78

63

76

69

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

Teza 24: Zaprojektowanie zintegrowanych form i systemów infrastruktury transportowej nowej gene-

racji na obszarach zurbanizowanych pozwoli zwiększyć jej przepustowość i lepiej rozłożyć w ich prze-

strzeni ruch osobowy (N=201)

I kwartyl mediana III kwartyl

Wartość indeksudla tezy

Mediana indeksu

Pole Zrównoważony Rozwój Polski - Obszar społeczno-ekonomiczny

Page 250: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

250

Teza 1: Stosowanie i rozwój technologii oraz metod poszukiwania i rozpoznawania warunków wystę-

powania złóż surowców mineralnych (w tym wody), szczególnie metod geofi zycznych, umożliwi efek-

tywne wykorzystanie zasobów (N=171)

Wartość indeksudla tezy

Mediana indeksu

I kwartyl mediana III kwartyl

CZAS REALIZACJI TEZY

Nigdy

Eksperci 5,9%

Ogół respondentów 1,8%

20352008 2010 2015 2020 2025 2030

63% 31%6%

Wysoka

Przeciętna

Niska

POZYCJA POLSKI

DZIAŁANIA NIEZBĘDNE DLA REALIZACJI TEZY

81

88

75

9181

58

96

80

8162

Zmiana systemu wartości

Zintegrowane systemy

informacyjno-komunikacyjne

Zastosowanie

instrumentów

ekonomicznych

Wprowadzenie

nowych regulacji

prawnych

Usprawnienie procesu

transferu technologii

Rozwój technologii

przyjaznych użytkownikowi

Reformy systemowe

Prace badawczo-

rozwojowe

Edukacja

społeczna

Badania

podstawowe

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

WPŁYW REALIZACJI TEZY

Rozwój nauki

w Polsce

69

92

80

8662

85

81

Wzrost znaczenia pozycji

gospodarczej Polski na arenie

międzynarodowej

Wzrost

zatrudnienia

Wzrost

konkurencyjności

krajowej

gospodarki

Poprawa stanu

zdrowia

Poprawa jakości

życia obywateli

Korzystny wpływ na

środowisko

przyrodnicze

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

CZYNNIKI SPRZYJAJĄCE I BARIERY

Przyzwyczajenia

i tradycja

Potencjał naukowy

Obowiązujące

regulacje prawne

Możliwości

techniczne

Koszty realizacji

Kompetencje

ludzi

Interesy

grupowe

Akceptacja

społeczna

38

34

31

64

9483

50

95

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

Pole Zrównoważony Rozwój Polski - Obszar ekologiczny

Page 251: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

251

Teza 2: Niekonwencjonalne technologie eksploatacji złóż, w tym podziemne zgazowywanie złóż węgla

oraz zautomatyzowane procesy produkcyjne ograniczą obecność człowieka w procesie wydobywania

surowców (N=148)

I kwartyl mediana III kwartyl

Wartość indeksudla tezy

Mediana indeksu

45% 48%7%

Wysoka

Przeciętna

Niska

POZYCJA POLSKI

DZIAŁANIA NIEZBĘDNE DLA REALIZACJI TEZY

77

87

84

9285

65

98

83

8470

Zmiana systemu wartości

Zintegrowane systemy

informacyjno-komunikacyjne

Zastosowanie

instrumentów

ekonomicznych

Wprowadzenie

nowych regulacji

prawnych

Usprawnienie procesu

transferu technologii

Rozwój technologii

przyjaznych użytkownikowi

Reformy systemowe

Prace badawczo-

rozwojowe

Edukacja

społeczna

Badania

podstawowe

CZAS REALIZACJI TEZY

Nigdy

Eksperci 0,0%

Ogół respondentów 2,03%

20352008 2010 2015 2020 2025 2030

WPŁYW REALIZACJI TEZY

Rozwój nauki

w Polsce

75

90

75

83

32

85

82

Wzrost znaczenia pozycji

gospodarczej Polski na arenie

międzynarodowej

Wzrost

zatrudnienia

Wzrost

konkurencyjności

krajowej

gospodarki

Poprawa stanu

zdrowia

Poprawa jakości

życia obywateli

Korzystny wpływ na

środowisko

przyrodnicze

CZYNNIKI SPRZYJAJĄCE I BARIERY

Przyzwyczajenia

i tradycja

Potencjał naukowy

Obowiązujące

regulacje prawne

Możliwości

techniczne

Koszty realizacji

Kompetencje

ludzi

Interesy

grupowe

Akceptacja

społeczna

30

24

26

59

9282

44

93

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

Pole Zrównoważony Rozwój Polski - Obszar ekologiczny

Page 252: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

252

Teza 3: Zastosowanie nowych technologii z wykorzystaniem gazów inertnych do stymulacji zaniecha-

nych złóż, w tym szczególnie ropy i gazu powiększy ich zasoby możliwe do gospodarczego wykorzy-

stania (N=100)

Wartość indeksudla tezy

Mediana indeksu

I kwartyl mediana III kwartyl

CZAS REALIZACJI TEZY

Nigdy

Eksperci 5,9%

Ogół respondentów 4,0%

20352008 2010 2015 2020 2025 2030

45% 52%3%

Wysoka

Przeciętna

Niska

POZYCJA POLSKI

CZYNNIKI SPRZYJAJĄCE I BARIERY

Przyzwyczajenia

i tradycja

Potencjał naukowy

Obowiązujące

regulacje prawne

Możliwości

techniczne

Koszty realizacji

Kompetencje

ludzi

Interesy

grupowe

Akceptacja

społeczna

45

28

38

62

9179

50

93

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

DZIAŁANIA NIEZBĘDNE DLA REALIZACJI TEZY

75

86

80

90 79

51

96

77

83

61

Zmiana systemu wartości

Zintegrowane systemy

informacyjno-komunikacyjne

Zastosowanie

instrumentów

ekonomicznych

Wprowadzenie

nowych regulacji

prawnych

Usprawnienie procesu

transferu technologii

Rozwój technologii

przyjaznych użytkownikowi

Reformy systemowe

Prace badawczo-

rozwojowe

Edukacja

społeczna

Badania

podstawowe

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

WPŁYW REALIZACJI TEZY

Rozwój nauki

w Polsce

51

91

66

7356

83

77

Wzrost znaczenia pozycji

gospodarczej Polski na arenie

międzynarodowej

Wzrost

konkurencyjności

krajowej

gospodarki

Poprawa stanu

zdrowia

Poprawa jakości

życia obywateli

Korzystny wpływ na

środowisko

przyrodnicze

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

Wzrost

zatrudnienia

Pole Zrównoważony Rozwój Polski - Obszar ekologiczny

Page 253: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

253

Teza 4: Klasyczna energetyka węglowa wykorzystująca technologię pyłową i fl uidalną o zwiększonej

efektywności i dyspozycyjności jednostek wytwórczych będzie się rozwijać głównie poprzez podno-

szenie parametrów pary oraz poprawę wykorzystania ciepła odpadowego (N=140)

I kwartyl mediana III kwartyl

Wartość indeksudla tezy

Mediana indeksu

DZIAŁANIA NIEZBĘDNE DLA REALIZACJI TEZY

72

87

69

89 82

57

91

73

69

60

Zmiana systemu wartości

Zintegrowane systemy

informacyjno-komunikacyjne

Zastosowanie

instrumentów

ekonomicznych

Wprowadzenie

nowych regulacji

prawnych

Usprawnienie procesu

transferu technologii

Rozwój technologii

przyjaznych użytkownikowi

Reformy systemowe

Prace badawczo-

rozwojowe

Edukacja

społeczna

Badania

podstawowe

Nigdy

Eksperci 6,7%

Ogół respondentów 2,9%

20352008 2010 2015 2020 2025 2030

65% 21%14%

Wysoka

Przeciętna

Niska

POZYCJA POLSKI

CZYNNIKI SPRZYJAJĄCE I BARIERY

Przyzwyczajenia

i tradycja

Potencjał naukowy

Obowiązujące

regulacje prawne

Możliwości

techniczne

Koszty realizacji

Kompetencje

ludzi

Interesy

grupowe

Akceptacja

społeczna

47

33

41

68

9182

56

93

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

CZAS REALIZACJI TEZY

WPŁYW REALIZACJI TEZY

Rozwój nauki

w Polsce

7476

75

84

36

74

65

Wzrost znaczenia pozycji

gospodarczej Polski na arenie

międzynarodowej

Wzrost

zatrudnienia

Wzrost

konkurencyjności

krajowej

gospodarki

Poprawa stanu

zdrowia

Poprawa jakości

życia obywateli

Korzystny wpływ na

środowisko

przyrodnicze

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

Pole Zrównoważony Rozwój Polski - Obszar ekologiczny

Page 254: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

254

Teza 5: Technologie węglowe nowej generacji oparte o spalanie i zgazowanie węgla zapewnią zna-

czące obniżenie emisji substancji szkodliwych, w tym także CO2 (N=181)

Wartość indeksudla tezy

Mediana indeksu

I kwartyl mediana III kwartyl

DZIAŁANIA NIEZBĘDNE DLA REALIZACJI TEZY

72

90

79

91 85

60

95

84

79

66

Zmiana systemu wartości

Zintegrowane systemy

informacyjno-komunikacyjne

Zastosowanie

instrumentów

ekonomicznych

Wprowadzenie

nowych regulacji

prawnych

Usprawnienie procesu

transferu technologii

Rozwój technologii

przyjaznych użytkownikowi

Reformy systemowe

Prace badawczo-

rozwojowe

Edukacja

społeczna

Badania

podstawowe

57% 33%10%

Wysoka

Przeciętna

Niska

POZYCJA POLSKI

CZYNNIKI SPRZYJAJĄCE I BARIERY

Przyzwyczajenia

i tradycja

Potencjał naukowy

Obowiązujące

regulacje prawne

Możliwości

techniczne

Koszty realizacji

Kompetencje

ludzi

Interesy

grupowe

Akceptacja

społeczna

42

26

37

71

9181

52

94

WPŁYW REALIZACJI TEZY

Rozwój nauki

w Polsce

8690

83

95

42

81

74

Wzrost znaczenia pozycji

gospodarczej Polski na arenie

międzynarodowej

Wzrost

zatrudnienia

Wzrost

konkurencyjności

krajowej

gospodarki

Poprawa stanu

zdrowia

Poprawa jakości

życia obywateli

Korzystny wpływ na

środowisko

przyrodnicze

Nigdy

Eksperci 4,6%

Ogół respondentów 2,8%

20352008 2010 2015 2020 2025 2030

CZAS REALIZACJI TEZY

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

Pole Zrównoważony Rozwój Polski - Obszar ekologiczny

Page 255: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

255

Teza 6: Technologie poligeneracyjne wykazujące wysoką efektywność energetyczną oraz bliską zeru

emisję substancji szkodliwych, w tym CO2, dzięki między innymi równoczesnemu wytwarzaniu kilku

produktów energetycznych (elektryczność, ciepło, chłód) i technologicznych (chemikalia) będą atrak-

cyjną alternatywą wykorzystania węgla (N=148)

I kwartyl mediana III kwartyl

Wartość indeksudla tezy

Mediana indeksu

Prace badawczo-

rozwojowe

DZIAŁANIA NIEZBĘDNE DLA REALIZACJI TEZY

77

90

82

94 87

68

98

86

86

69

Zmiana systemu wartości

Zintegrowane systemy

informacyjno-komunikacyjne

Zastosowanie

instrumentów

ekonomicznych

Wprowadzenie

nowych regulacji

prawnych

Usprawnienie procesu

transferu technologii

Rozwój technologii

przyjaznych użytkownikowi

Reformy systemowe

Edukacja

społeczna

Badania

podstawowe

41% 54%4%

Wysoka

Przeciętna

Niska

Nie wiem

POZYCJA POLSKI

CZYNNIKI SPRZYJAJĄCE I BARIERY

Przyzwyczajenia

i tradycja

Potencjał naukowy

Obowiązujące

regulacje prawne

Możliwości

techniczne

Koszty realizacji

Kompetencje

ludzi

Interesy

grupowe

Akceptacja

społeczna

39

21

35

75

9277

47

94

WPŁYW REALIZACJI TEZY

Rozwój nauki

w Polsce

9094

87

9764

88

85

Wzrost znaczenia pozycji

gospodarczej Polski na arenie

międzynarodowej

Wzrost

zatrudnienia

Wzrost

konkurencyjności

krajowej

gospodarki

Poprawa stanu

zdrowia

Poprawa jakości

życia obywateli

Korzystny wpływ na

środowisko

przyrodnicze

Nigdy

Eksperci 2,4%

Ogół respondentów 2,0%

20352008 2010 2015 2020 2025 2030

CZAS REALIZACJI TEZY

1%

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

Pole Zrównoważony Rozwój Polski - Obszar ekologiczny

Page 256: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

256

Teza 7: Techniki „inteligentnego” zarządzania energią optymalizujące rozdział obciążeń, wykorzysta-

nie sprzyjających warunków otoczenia (środowiska naturalnego), integrację procesów technologicz-

nych, przesył i dystrybucję przyczynią się do istotnego zmniejszenia zużycia energii (N=144)

Wartość indeksudla tezy

Mediana indeksu

I kwartyl mediana III kwartyl

44% 51%4%

Wysoka

Przeciętna

Niska

POZYCJA POLSKI

WPŁYW REALIZACJI TEZY

Rozwój nauki

w Polsce

8589

87

9749

91

83

Wzrost znaczenia pozycji

gospodarczej Polski na arenie

międzynarodowej

Wzrost

zatrudnienia

Wzrost

konkurencyjności

krajowej

gospodarki

Poprawa stanu

zdrowia

Poprawa jakości

życia obywateli

Korzystny wpływ na

środowisko

przyrodnicze

Nigdy

Eksperci 2,4%

Ogół respondentów 1,4%

20352008 2010 2015 2020 2025 2030

CZAS REALIZACJI TEZY

Prace badawczo-

rozwojowe

DZIAŁANIA NIEZBĘDNE DLA REALIZACJI TEZY

87

90

85

92 88

73

96

85

7070

Zmiana systemu wartości

Zintegrowane systemy

informacyjno-komunikacyjne

Zastosowanie

instrumentów

ekonomicznych

Wprowadzenie

nowych regulacji

prawnych

Usprawnienie procesu

transferu technologii

Rozwój technologii

przyjaznych użytkownikowi

Reformy systemowe

Edukacja

społeczna

Badania

podstawowe

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

CZYNNIKI SPRZYJAJĄCE I BARIERY

Przyzwyczajenia

i tradycja

Potencjał naukowy

Obowiązujące

regulacje prawne

Możliwości

techniczne

Koszty realizacji

Kompetencje

ludzi

Interesy

grupowe

Akceptacja

społeczna

36

28

34

74

9282

39

94

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

Pole Zrównoważony Rozwój Polski - Obszar ekologiczny

Page 257: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

257

Teza 8: Układy rozproszonego wytwarzania i wykorzystania elektryczności, ciepła i chłodu w budyn-

kach i niewielkich zintegrowanych instalacjach przyczynią się do istotnego zmniejszenia energochłon-

ności w sektorze gospodarstw domowych, usług i handlu (N=141)

I kwartyl mediana III kwartyl

Wartość indeksudla tezy

Mediana indeksu

42% 55%4%

Wysoka

Przeciętna

Niska

POZYCJA POLSKI

Nigdy

Eksperci 2,0%

Ogół respondentów 1,4%

20352008 2010 2015 2020 2025 2030

CZAS REALIZACJI TEZY

WPŁYW REALIZACJI TEZY

Rozwój nauki

w Polsce

8086

86

9550

80

73

Wzrost znaczenia pozycji

gospodarczej Polski na arenie

międzynarodowej

Wzrost

zatrudnienia

Wzrost

konkurencyjności

krajowej

gospodarki

Poprawa stanu

zdrowia

Poprawa jakości

życia obywateli

Korzystny wpływ na

środowisko

przyrodnicze

CZYNNIKI SPRZYJAJĄCE I BARIERY

Przyzwyczajenia

i tradycja

Potencjał naukowy

Obowiązujące

regulacje prawne

Możliwości

techniczne

Koszty realizacji

Kompetencje

ludzi

Interesy

grupowe

Akceptacja

społeczna

33

22

33

78

8979

36

92

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

Prace badawczo-

rozwojowe

DZIAŁANIA NIEZBĘDNE DLA REALIZACJI TEZY

75

91

85

90 91

67

95

89

68

72

Zmiana systemu wartości

Zintegrowane systemy

informacyjno-komunikacyjne

Zastosowanie

instrumentów

ekonomicznych

Wprowadzenie

nowych regulacji

prawnych

Usprawnienie procesu

transferu technologii

Rozwój technologii

przyjaznych użytkownikowi

Reformy systemowe

Edukacja

społeczna

Badania

podstawowe

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

Pole Zrównoważony Rozwój Polski - Obszar ekologiczny

Page 258: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

258

Teza 9: Technologie wykorzystujące biomasę (np. zgazowanie, procesy fermentacyjne) będą do-

minujące dla rozproszonego wytwarzania energii elektrycznej i ciepła (N=409)

Wartość indeksudla tezy

Mediana indeksu

I kwartyl mediana III kwartyl

44% 52%4%

Wysoka

Przeciętna

Niska

POZYCJA POLSKI

Nigdy

Eksperci 6,6%

Ogół respondentów 6,1%

20352008 2010 2015 2020 2025 2030

CZAS REALIZACJI TEZY

Prace badawczo-

rozwojowe

DZIAŁANIA NIEZBĘDNE DLA REALIZACJI TEZY

71

92

87

91 89

70

93

91

70

74

Zmiana systemu wartości

Zintegrowane systemy

informacyjno-komunikacyjne

Zastosowanie

instrumentów

ekonomicznych

Wprowadzenie

nowych regulacji

prawnych

Usprawnienie procesu

transferu technologii

Rozwój technologii

przyjaznych użytkownikowi

Reformy systemowe

Edukacja

społeczna

Badania

podstawowe

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

WPŁYW REALIZACJI TEZY

Rozwój nauki

w Polsce

7584

78

8969

77

69

Wzrost znaczenia pozycji

gospodarczej Polski na arenie

międzynarodowej

Wzrost

zatrudnienia

Wzrost

konkurencyjności

krajowej

gospodarki

Poprawa stanu

zdrowia

Poprawa jakości

życia obywateli

Korzystny wpływ na

środowisko

przyrodnicze

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

CZYNNIKI SPRZYJAJĄCE I BARIERY

Przyzwyczajenia

i tradycja

Potencjał naukowy

Obowiązujące

regulacje prawne

Możliwości

techniczne

Koszty realizacji

Kompetencje

ludzi

Interesy

grupowe

Akceptacja

społeczna

35

35

36

74

8985

46

92

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

Pole Zrównoważony Rozwój Polski - Obszar ekologiczny

Page 259: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

259

Teza 10: Biopaliwa (estry kwasów tłuszczowych roślin oleistych i etanol) będą stanowić nie mniej niż

10% w produkcji paliw silnikowych (N=368)

I kwartyl mediana III kwartyl

Wartość indeksudla tezy

Mediana indeksu

54% 41%5%

Wysoka

Przeciętna

Niska

POZYCJA POLSKI

Nigdy

Eksperci 6,0%

Ogół respondentów 4,9%

20352008 2010 2015 2020 2025 2030

CZAS REALIZACJI TEZY

Prace badawczo-

rozwojowe

DZIAŁANIA NIEZBĘDNE DLA REALIZACJI TEZY

63

91

87

87 82

71

91

88

67

73

Zmiana systemu wartości

Zintegrowane systemy

informacyjno-komunikacyjne

Zastosowanie

instrumentów

ekonomicznych

Wprowadzenie

nowych regulacji

prawnych

Usprawnienie procesu

transferu technologii

Rozwój technologii

przyjaznych użytkownikowi

Reformy systemowe

Edukacja

społeczna

Badania

podstawowe

WPŁYW REALIZACJI TEZY

Rozwój nauki

w Polsce

68

80

62

7868

72

64

Wzrost znaczenia pozycji

gospodarczej Polski na arenie

międzynarodowej

Wzrost

zatrudnienia

Wzrost

konkurencyjności

krajowej

gospodarki

Poprawa stanu

zdrowia

Poprawa jakości

życia obywateli

Korzystny wpływ na

środowisko

przyrodnicze

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

CZYNNIKI SPRZYJAJĄCE I BARIERY

Przyzwyczajenia

i tradycja

Potencjał naukowy

Obowiązujące

regulacje prawne

Możliwości

techniczne

Koszty realizacji

Kompetencje

ludzi

Interesy

grupowe

Akceptacja

społeczna

31

36

34

65

8882

45

91

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

Pole Zrównoważony Rozwój Polski - Obszar ekologiczny

Page 260: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

260

Teza 11: Odpady będą stanowić istotne uzupełniające źródło wytwarzania energii elektrycznej i paliw

(N=406)

Wartość indeksudla tezy

Mediana indeksu

I kwartyl mediana III kwartyl

28% 70%2%

Wysoka

Przeciętna

Niska

POZYCJA POLSKI

Nigdy

Eksperci 5,7%

Ogół respondentów 3,0%

20352008 2010 2015 2020 2025 2030

CZAS REALIZACJI TEZY

Prace badawczo-

rozwojowe

DZIAŁANIA NIEZBĘDNE DLA REALIZACJI TEZY

72

90

89

89 88

75

93

93

73

80

Zmiana systemu wartości

Zintegrowane systemy

informacyjno-komunikacyjne

Zastosowanie

instrumentów

ekonomicznych

Wprowadzenie

nowych regulacji

prawnych

Usprawnienie procesu

transferu technologii

Rozwój technologii

przyjaznych użytkownikowi

Reformy systemowe

Edukacja

społeczna

Badania

podstawowe

WPŁYW REALIZACJI TEZY

Rozwój nauki

w Polsce

8086

81

93

81

72

74

Wzrost znaczenia pozycji

gospodarczej Polski na arenie

międzynarodowej

Wzrost

zatrudnienia

Wzrost

konkurencyjności

krajowej

gospodarki

Poprawa stanu

zdrowia

Poprawa jakości

życia obywateli

Korzystny wpływ na

środowisko

przyrodnicze

CZYNNIKI SPRZYJAJĄCE I BARIERY

Przyzwyczajenia

i tradycja

Potencjał naukowy

Obowiązujące

regulacje prawne

Możliwości

techniczne

Koszty realizacji

Kompetencje

ludzi

Interesy

grupowe

Akceptacja

społeczna

29

33

36

67

8981

45

92

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

Pole Zrównoważony Rozwój Polski - Obszar ekologiczny

Page 261: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

261

Teza 12: Jądrowe bloki energetyczne znajdą zastosowanie w krajowym systemie elektroenergety-

cznym (N=138)

I kwartyl mediana III kwartyl

Wartość indeksudla tezy

Mediana indeksu

15% 83%2%

Wysoka

Przeciętna

Niska

POZYCJA POLSKI

Nigdy

Eksperci 1,9%

Ogół respondentów 7,2%

20352008 2010 2015 2020 2025 2030

CZAS REALIZACJI TEZY

Prace badawczo-

rozwojowe

DZIAŁANIA NIEZBĘDNE DLA REALIZACJI TEZY

Zmiana systemu wartości

Zintegrowane systemy

informacyjno-komunikacyjne

Zastosowanie

instrumentów

ekonomicznych

Wprowadzenie

nowych regulacji

prawnych

Usprawnienie procesu

transferu technologii

Rozwój technologii

przyjaznych użytkownikowi

Reformy systemowe

Edukacja

społeczna

Badania

podstawowe

WPŁYW REALIZACJI TEZY

Rozwój nauki

w Polsce

Wzrost znaczenia pozycji

gospodarczej Polski na arenie

międzynarodowej

Wzrost

zatrudnienia

Wzrost

konkurencyjności

krajowej

gospodarki

Poprawa stanu

zdrowia

Poprawa jakości

życia obywateli

Korzystny wpływ na

środowisko

przyrodnicze

89

52

76

92

89

83

92

90

72

97

74

94

91

77

82

87

90

CZYNNIKI SPRZYJAJĄCE I BARIERY

Przyzwyczajenia

i tradycja

Potencjał naukowy

Obowiązujące

regulacje prawne

Możliwości

techniczne

Koszty realizacji

Kompetencje

ludzi

Interesy

grupowe

Akceptacja

społeczna

10

36

7218

25

86

19

90

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

Pole Zrównoważony Rozwój Polski - Obszar ekologiczny

Page 262: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

262

Teza 13: Rozwój technologii wysokotemperaturowych reaktorów jądrowych chłodzonych helem

umożliwi ich wykorzystanie do zgazowywania węgla i taniej produkcji wodoru (N=91)

Wartość indeksudla tezy

Mediana indeksu

I kwartyl mediana III kwartyl

23% 77%

Wysoka

Przeciętna

Niska

POZYCJA POLSKI

Nigdy

Eksperci 8,3%

Ogół respondentów 9,9%

20352008 2010 2015 2020 2025 2030

CZAS REALIZACJI TEZY

WPŁYW REALIZACJI TEZY

Rozwój nauki

w Polsce

Wzrost znaczenia pozycji

gospodarczej Polski na arenie

międzynarodowej

Wzrost

zatrudnienia

Wzrost

konkurencyjności

krajowej

gospodarki

Poprawa stanu

zdrowia

Poprawa jakości

życia obywateli

Korzystny wpływ na

środowisko

przyrodnicze

Prace badawczo-

rozwojowe

DZIAŁANIA NIEZBĘDNE DLA REALIZACJI TEZY

Zmiana systemu wartości

Zintegrowane systemy

informacyjno-komunikacyjne

Zastosowanie

instrumentów

ekonomicznych

Wprowadzenie

nowych regulacji

prawnych

Usprawnienie procesu

transferu technologii

Rozwój technologii

przyjaznych użytkownikowi

Reformy systemowe

Edukacja

społeczna

Badania

podstawowe86

80

74

91

97

98

8294

92

93

88

62

91

95

78

84

91

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

CZYNNIKI SPRZYJAJĄCE I BARIERY

Przyzwyczajenia

i tradycja

Potencjał naukowy

Obowiązujące

regulacje prawne

Możliwości

techniczne

Koszty realizacji

Kompetencje

ludzi

Interesy

grupowe

Akceptacja

społeczna

14

36

21

23

37

69 85

90

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

Pole Zrównoważony Rozwój Polski - Obszar ekologiczny

Page 263: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

263

Teza 14: Nastąpi hybrydyzacja tradycyjnych technologii węglowych wykorzystywanych w energetyce

z technologiami alternatywnymi i jądrowymi (N=109)

I kwartyl mediana III kwartyl

Wartość indeksudla tezy

Mediana indeksu

22% 78%

Wysoka

Przeciętna

Niska

POZYCJA POLSKI

Nigdy

Eksperci 14,8%

Ogół respondentów 4,6%

20352008 2010 2015 2020 2025 2030

CZAS REALIZACJI TEZY

WPŁYW REALIZACJI TEZY

Rozwój nauki

w Polsce

Wzrost znaczenia pozycji

gospodarczej Polski na arenie

międzynarodowej

Wzrost

zatrudnienia

Wzrost

konkurencyjności

krajowej

gospodarki

Poprawa stanu

zdrowia

Poprawa jakości

życia obywateli

Korzystny wpływ na

środowisko

przyrodnicze

CZYNNIKI SPRZYJAJĄCE I BARIERY

Przyzwyczajenia

i tradycja

Potencjał naukowy

Obowiązujące

regulacje prawne

Możliwości

techniczne

Koszty realizacji

Kompetencje

ludzi

Interesy

grupowe

Akceptacja

społeczna

Prace badawczo-

rozwojowe

DZIAŁANIA NIEZBĘDNE DLA REALIZACJI TEZY

Zmiana systemu wartości

Zintegrowane systemy

informacyjno-komunikacyjne

Zastosowanie

instrumentów

ekonomicznych

Wprowadzenie

nowych regulacji

prawnych

Usprawnienie procesu

transferu technologii

Rozwój technologii

przyjaznych użytkownikowi

Reformy systemowe

Edukacja

społeczna

Badania

podstawowe

83

8487

97

98

74

8794

90

94

21

36

76

26

18

88

42

90

63

83

87

93

83

94

91

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

Pole Zrównoważony Rozwój Polski - Obszar ekologiczny

Page 264: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

264

Teza 15: Zaawansowane instrumenty zarządzania jakością środowiska (ekonomiczne, prawne, edu-

kacyjne i środowiskowe, np. metod oceny jakości środowiska) umożliwią kompleksową diagnozę

i ocenę stanu, prognozę zmian oraz wskazanie działań na rzecz ochrony środowiska (N=441)

Wartość indeksudla tezy

Mediana indeksu

I kwartyl mediana III kwartyl

60%2% 37%

Wysoka

Przeciętna

Niska

POZYCJA POLSKI

Nigdy

Eksperci 0,6%

Ogół respondentów 0,9%

20352008 2010 2015 2020 2025 2030

CZAS REALIZACJI TEZY

Prace badawczo-

rozwojowe

DZIAŁANIA NIEZBĘDNE DLA REALIZACJI TEZY

Zmiana systemu wartości

Zintegrowane systemy

informacyjno-komunikacyjne

Zastosowanie

instrumentów

ekonomicznych

Wprowadzenie

nowych regulacji

prawnych

Usprawnienie procesu

transferu technologii

Rozwój technologii

przyjaznych użytkownikowi

Reformy systemowe

Edukacja

społeczna

Badania

podstawowe

CZYNNIKI SPRZYJAJĄCE I BARIERY

Przyzwyczajenia

i tradycja

Potencjał naukowy

Obowiązujące

regulacje prawne

Możliwości

techniczne

Koszty realizacji

Kompetencje

ludzi

Interesy

grupowe

Akceptacja

społeczna

WPŁYW REALIZACJI TEZY

Rozwój nauki

w Polsce

Wzrost znaczenia pozycji

gospodarczej Polski na arenie

międzynarodowej

Wzrost

zatrudnienia

Wzrost

konkurencyjności

krajowej

gospodarki

Poprawa stanu

zdrowia

Poprawa jakości

życia obywateli

Korzystny wpływ na

środowisko

przyrodnicze

96

89

8792

78

79

60

86

77

75

90

94

95

88

90

82

89

36

33

50

8292

78

95

29

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

Pole Zrównoważony Rozwój Polski - Obszar ekologiczny

Page 265: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

265

Teza 16: Wyniki badań w zakresie prognozowania zmian warunków klimatycznych w Europie, w tym

w Polsce umożliwią wypracowanie metod dostosowania społeczeństwa, gospodarki i środowiska do

tych zmian (N=190)

I kwartyl mediana III kwartyl

Wartość indeksudla tezy

Mediana indeksu

54%2% 44%

Wysoka

Przeciętna

Niska

POZYCJA POLSKI

Nigdy

Eksperci 1,6%

Ogół respondentów 3,7%

20352008 2010 2015 2020 2025 2030

CZAS REALIZACJI TEZY

Prace badawczo-

rozwojowe

DZIAŁANIA NIEZBĘDNE DLA REALIZACJI TEZY

Zmiana systemu wartości

Zintegrowane systemy

informacyjno-komunikacyjne

Zastosowanie

instrumentów

ekonomicznych

Wprowadzenie

nowych regulacji

prawnych

Usprawnienie procesu

transferu technologii

Rozwój technologii

przyjaznych użytkownikowi

Reformy systemowe

Edukacja

społeczna

Badania

podstawowe

CZYNNIKI SPRZYJAJĄCE I BARIERY

Przyzwyczajenia

i tradycja

Potencjał naukowy

Obowiązujące

regulacje prawne

Możliwości

techniczne

Koszty realizacji

Kompetencje

ludzi

Interesy

grupowe

Akceptacja

społeczna

WPŁYW REALIZACJI TEZY

Rozwój nauki

w Polsce

Wzrost znaczenia pozycji

gospodarczej Polski na arenie

międzynarodowej

Wzrost

zatrudnienia

Wzrost

konkurencyjności

krajowej

gospodarki

Poprawa stanu

zdrowia

Poprawa jakości

życia obywateli

Korzystny wpływ na

środowisko

przyrodnicze

70

72

77

87

91

46

62

7988

94

95

72

8285

81

83

88

3691

50

80

38

76

94

42

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

Pole Zrównoważony Rozwój Polski - Obszar ekologiczny

Page 266: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

266

Teza 17: Rozwój technologii ochrony i rewitalizacji ekosystemów lądowych i wodnych (w tym mor-

skich) przyczyni się do podtrzymania bioróżnorodności (N=286)

Wartość indeksudla tezy

Mediana indeksu

I kwartyl mediana III kwartyl

50%7% 43%

Wysoka

Przeciętna

Niska

POZYCJA POLSKI

Nigdy

Eksperci 3,6%

Ogół respondentów 3,1%

20352008 2010 2015 2020 2025 2030

CZAS REALIZACJI TEZY

Prace badawczo-

rozwojowe

DZIAŁANIA NIEZBĘDNE DLA REALIZACJI TEZY

Zmiana systemu wartości

Zintegrowane systemy

informacyjno-komunikacyjne

Zastosowanie

instrumentów

ekonomicznych

Wprowadzenie

nowych regulacji

prawnych

Usprawnienie procesu

transferu technologii

Rozwój technologii

przyjaznych użytkownikowi

Reformy systemowe

Edukacja

społeczna

Badania

podstawowe

CZYNNIKI SPRZYJAJĄCE I BARIERY

Przyzwyczajenia

i tradycja

Potencjał naukowy

Obowiązujące

regulacje prawne

Możliwości

techniczne

Koszty realizacji

Kompetencje

ludzi

Interesy

grupowe

Akceptacja

społeczna

WPŁYW REALIZACJI TEZY

Rozwój nauki

w Polsce

Wzrost znaczenia pozycji

gospodarczej Polski na arenie

międzynarodowej

Wzrost

zatrudnienia

Wzrost

konkurencyjności

krajowej

gospodarki

Poprawa stanu

zdrowia

Poprawa jakości

życia obywateli

Korzystny wpływ na

środowisko

przyrodnicze

84

81 85

96

96

74

85 84

88

92

37

47

26

91

77

79

96

24

71

59

60

98

86

8493

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

Pole Zrównoważony Rozwój Polski - Obszar ekologiczny

Page 267: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

267

Teza 18: Wzrastające wymagania dotyczące technologii ochrony i odnowy środowiska spowodują

zastosowanie najnowszych osiągnięć techniki do rozwoju systemów pomiarowych nowych generacji

dla celów monitoringu stanu środowiska i kontroli procesów technologicznych (N=470)

I kwartyl mediana III kwartyl

Wartość indeksudla tezy

Mediana indeksu

60%3% 37%

Wysoka

Przeciętna

Niska

POZYCJA POLSKI

Nigdy

Eksperci 0,7%

Ogół respondentów 0,4%

20352008 2010 2015 2020 2025 2030

CZAS REALIZACJI TEZY

Prace badawczo-

rozwojowe

DZIAŁANIA NIEZBĘDNE DLA REALIZACJI TEZY

Zmiana systemu wartości

Zintegrowane systemy

informacyjno-komunikacyjne

Zastosowanie

instrumentów

ekonomicznych

Wprowadzenie

nowych regulacji

prawnych

Usprawnienie procesu

transferu technologii

Rozwój technologii

przyjaznych użytkownikowi

Reformy systemowe

Edukacja

społeczna

Badania

podstawowe

CZYNNIKI SPRZYJAJĄCE I BARIERY

Przyzwyczajenia

i tradycja

Potencjał naukowy

Obowiązujące

regulacje prawne

Możliwości

techniczne

Koszty realizacji

Kompetencje

ludzi

Interesy

grupowe

Akceptacja

społeczna

WPŁYW REALIZACJI TEZY

Rozwój nauki

w Polsce

Wzrost znaczenia pozycji

gospodarczej Polski na arenie

międzynarodowej

Wzrost

zatrudnienia

Wzrost

konkurencyjności

krajowej

gospodarki

Poprawa stanu

zdrowia

Poprawa jakości

życia obywateli

Korzystny wpływ na

środowisko

przyrodnicze

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

97

86

8793

74

63

75

76

88

71

89

95

92

85

89

89

78

38

8228

32

75

92

95

510

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

Pole Zrównoważony Rozwój Polski - Obszar ekologiczny

Page 268: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

268

Teza 19: W ochronie środowiska coraz większą rolę odgrywać będą technologie kontrolowanego

(stały monitoring stanu środowiska, ingerencja techniczna w razie zagrożenia któregoś z komponen-

tów środowiska) samooczyszczania (natural attenuation) (N=433)

Wartość indeksudla tezy

Mediana indeksu

I kwartyl mediana III kwartyl

40%2% 58%

Wysoka

Przeciętna

Niska

POZYCJA POLSKI

Nigdy

Eksperci 0,0%

Ogół respondentów 1,2%

20352008 2010 2015 2020 2025 2030

CZAS REALIZACJI TEZY

Prace badawczo-

rozwojowe

DZIAŁANIA NIEZBĘDNE DLA REALIZACJI TEZY

Zmiana systemu wartości

Zintegrowane systemy

informacyjno-komunikacyjne

Zastosowanie

instrumentów

ekonomicznych

Wprowadzenie

nowych regulacji

prawnych

Usprawnienie procesu

transferu technologii

Rozwój technologii

przyjaznych użytkownikowi

Reformy systemowe

Edukacja

społeczna

Badania

podstawowe

CZYNNIKI SPRZYJAJĄCE I BARIERY

Przyzwyczajenia

i tradycja

Potencjał naukowy

Obowiązujące

regulacje prawne

Możliwości

techniczne

Koszty realizacji

Kompetencje

ludzi

Interesy

grupowe

Akceptacja

społeczna

WPŁYW REALIZACJI TEZY

Rozwój nauki

w Polsce

Wzrost znaczenia pozycji

gospodarczej Polski na arenie

międzynarodowej

Wzrost

zatrudnienia

Wzrost

konkurencyjności

krajowej

gospodarki

Poprawa stanu

zdrowia

Poprawa jakości

życia obywateli

Korzystny wpływ na

środowisko

przyrodnicze

75

88

73

83

91

96

90

85

88

88

31

33

74

9281

49

9541

72

56

97

86

8893

70

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

Pole Zrównoważony Rozwój Polski - Obszar ekologiczny

Page 269: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

269

Teza 20: Organizmy genetycznie zmodyfi kowane (GMO) w wysokim stopniu będą wykorzystywane

w technologiach ochrony środowiska (N=381)

I kwartyl mediana III kwartyl

Wartość indeksudla tezy

Mediana indeksu

26%3% 71%

Wysoka

Przeciętna

Niska

POZYCJA POLSKI

Nigdy

Eksperci 1,3%

Ogół respondentów 6,3%

20352008 2010 2015 2020 2025 2030

CZAS REALIZACJI TEZY

Prace badawczo-

rozwojowe

DZIAŁANIA NIEZBĘDNE DLA REALIZACJI TEZY

Zmiana systemu wartości

Zintegrowane systemy

informacyjno-komunikacyjne

Zastosowanie

instrumentów

ekonomicznych

Wprowadzenie

nowych regulacji

prawnych

Usprawnienie procesu

transferu technologii

Rozwój technologii

przyjaznych użytkownikowi

Reformy systemowe

Edukacja

społeczna

Badania

podstawowe

CZYNNIKI SPRZYJAJĄCE I BARIERY

Przyzwyczajenia

i tradycja

Potencjał naukowy

Obowiązujące

regulacje prawne

Możliwości

techniczne

Koszty realizacji

Kompetencje

ludzi

Interesy

grupowe

Akceptacja

społeczna

WPŁYW REALIZACJI TEZY

Rozwój nauki

w Polsce

Wzrost znaczenia pozycji

gospodarczej Polski na arenie

międzynarodowej

Wzrost

zatrudnienia

Wzrost

konkurencyjności

krajowej

gospodarki

Poprawa stanu

zdrowia

Poprawa jakości

życia obywateli

Korzystny wpływ na

środowisko

przyrodnicze

90

81

84

80

91

97

97

91

85

13

30

78 38

30

86

91

2743

50

61

59

63

92

71

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

94

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

Pole Zrównoważony Rozwój Polski - Obszar ekologiczny

Page 270: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

270

Teza 21: Metody abiotyczne (fi zyczne, chemiczne) stosowane do poprawy stanu środowiska zostaną

zastąpione w znacznym stopniu przez metody biologiczne (np. fi toremediacja, bioremediacja, biofi l-

try, biobariery) (N=370)

Wartość indeksudla tezy

Mediana indeksu

I kwartyl mediana III kwartyl

56%3% 41%

Wysoka

Przeciętna

Niska

POZYCJA POLSKI

Nigdy

Eksperci 3,3%

Ogół respondentów 2,4%

20352008 2010 2015 2020 2025 2030

CZAS REALIZACJI TEZY

Prace badawczo-

rozwojowe

DZIAŁANIA NIEZBĘDNE DLA REALIZACJI TEZY

Zmiana systemu wartości

Zintegrowane systemy

informacyjno-komunikacyjne

Zastosowanie

instrumentów

ekonomicznych

Wprowadzenie

nowych regulacji

prawnych

Usprawnienie procesu

transferu technologii

Rozwój technologii

przyjaznych użytkownikowi

Reformy systemowe

Edukacja

społeczna

Badania

podstawowe

CZYNNIKI SPRZYJAJĄCE I BARIERY

Przyzwyczajenia

i tradycja

Potencjał naukowy

Obowiązujące

regulacje prawne

Możliwości

techniczne

Koszty realizacji

Kompetencje

ludzi

Interesy

grupowe

Akceptacja

społeczna

WPŁYW REALIZACJI TEZY

Rozwój nauki

w Polsce

Wzrost znaczenia pozycji

gospodarczej Polski na arenie

międzynarodowej

Wzrost

zatrudnienia

Wzrost

konkurencyjności

krajowej

gospodarki

Poprawa stanu

zdrowia

Poprawa jakości

życia obywateli

Korzystny wpływ na

środowisko

przyrodnicze

74

80

87

85

9186

67 97

91

88

39

83 3991

35

7295

50

72

53

73

94

84

86

94

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

Pole Zrównoważony Rozwój Polski - Obszar ekologiczny

Page 271: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

271

Teza 22: Zagrożenie dla zdrowia ludzi i ekosystemów zmniejszy się istotnie w wyniku rozwoju tech-

nologii kontroli rozprzestrzeniania i ograniczania występowania w środowisku substancji uznanych za

szczególnie niebezpieczne (N=453)

I kwartyl mediana III kwartyl

Wartość indeksudla tezy

Mediana indeksu

60%3% 36%

Wysoka

Przeciętna

Niska

POZYCJA POLSKI

Nigdy

Eksperci 0,0%

Ogół respondentów 0,7%

20352008 2010 2015 2020 2025 2030

CZAS REALIZACJI TEZY

Prace badawczo-

rozwojowe

DZIAŁANIA NIEZBĘDNE DLA REALIZACJI TEZY

Zmiana systemu wartości

Zintegrowane systemy

informacyjno-komunikacyjne

Zastosowanie

instrumentów

ekonomicznych

Wprowadzenie

nowych regulacji

prawnych

Usprawnienie procesu

transferu technologii

Rozwój technologii

przyjaznych użytkownikowi

Reformy systemowe

Edukacja

społeczna

Badania

podstawowe

CZYNNIKI SPRZYJAJĄCE I BARIERY

Przyzwyczajenia

i tradycja

Potencjał naukowy

Obowiązujące

regulacje prawne

Możliwości

techniczne

Koszty realizacji

Kompetencje

ludzi

Interesy

grupowe

Akceptacja

społeczna

WPŁYW REALIZACJI TEZY

Rozwój nauki

w Polsce

Wzrost znaczenia pozycji

gospodarczej Polski na arenie

międzynarodowej

Wzrost

zatrudnienia

Wzrost

konkurencyjności

krajowej

gospodarki

Poprawa stanu

zdrowia

Poprawa jakości

życia obywateli

Korzystny wpływ na

środowisko

przyrodnicze73

48

70

99

92

9692

75

89

72

91

82

95

90

87

89

87

44

54

29

34

80

82

91

95

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

Pole Zrównoważony Rozwój Polski - Obszar ekologiczny

Page 272: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

272

Teza 23: Redukcja emisji zanieczyszczeń do powietrza nastąpi głównie dzięki innowacjom w dwóch

sektorach: energii i transportu (N=435)

Wartość indeksudla tezy

Mediana indeksu

I kwartyl mediana III kwartyl

60%5% 35%

Wysoka

Przeciętna

Niska

POZYCJA POLSKI

Nigdy

Eksperci 0,0%

Ogół respondentów 0,0%

20352008 2010 2015 2020 2025 2030

CZAS REALIZACJI TEZY

DZIAŁANIA NIEZBĘDNE DLA REALIZACJI TEZY

CZYNNIKI SPRZYJAJĄCE I BARIERYWPŁYW REALIZACJI TEZY

Przyzwyczajenia

i tradycja

Potencjał naukowy

Obowiązujące

regulacje prawne

Możliwości

techniczne

Koszty realizacji

Kompetencje

ludzi

Interesy

grupowe

Akceptacja

społeczna

Rozwój nauki

w Polsce

Wzrost znaczenia pozycji

gospodarczej Polski na arenie

międzynarodowej

Wzrost

zatrudnienia

Wzrost

konkurencyjności

krajowej

gospodarki

Poprawa stanu

zdrowia

Poprawa jakości

życia obywateli

Korzystny wpływ na

środowisko

przyrodnicze

Prace badawczo-

rozwojowe

Zmiana systemu wartości

Zintegrowane systemy

informacyjno-komunikacyjne

Zastosowanie

instrumentów

ekonomicznych

Wprowadzenie

nowych regulacji

prawnych

Usprawnienie procesu

transferu technologii

Rozwój technologii

przyjaznych użytkownikowi

Reformy systemowe

Edukacja

społeczna

Badania

podstawowe

47

99

93

9692

78

78

41

26

90

30

80

81

94

54

78

86

89

76

90

89

92

96

93

79

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

Pole Zrównoważony Rozwój Polski - Obszar ekologiczny

Page 273: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

273

Teza 24: Sekwestracja (wychwyt, transport i magazynowanie) CO2 stanowić będzie istotny sposób

zapobiegania globalnym zmianom klimatycznym (N=357)

I kwartyl mediana III kwartyl

Wartość indeksudla tezy

Mediana indeksu

35%3% 61%

Wysoka

Przeciętna

Niska

POZYCJA POLSKI

Nigdy

Eksperci 12,1%

Ogół respondentów 10,9%

20352008 2010 2015 2020 2025 2030

CZAS REALIZACJI TEZY

DZIAŁANIA NIEZBĘDNE DLA REALIZACJI TEZY

CZYNNIKI SPRZYJAJĄCE I BARIERYWPŁYW REALIZACJI TEZY

Przyzwyczajenia

i tradycja

Potencjał naukowy

Obowiązujące

regulacje prawne

Możliwości

techniczne

Koszty realizacji

Kompetencje

ludzi

Interesy

grupowe

Akceptacja

społeczna

Rozwój nauki

w Polsce

Wzrost znaczenia pozycji

gospodarczej Polski na arenie

międzynarodowej

Wzrost

zatrudnienia

Wzrost

konkurencyjności

krajowej

gospodarki

Poprawa stanu

zdrowia

Poprawa jakości

życia obywateli

Korzystny wpływ na

środowisko

przyrodnicze

Prace badawczo-

rozwojowe

Zmiana systemu wartości

Zintegrowane systemy

informacyjno-komunikacyjne

Zastosowanie

instrumentów

ekonomicznych

Wprowadzenie

nowych regulacji

prawnych

Usprawnienie procesu

transferu technologii

Rozwój technologii

przyjaznych użytkownikowi

Reformy systemowe

Edukacja

społeczna

Badania

podstawowe

68

79

74

88

87

52

60

78

84

88

78

83

91

95

88

90

92

37

74

33

74

88

24

91

550

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

Pole Zrównoważony Rozwój Polski - Obszar ekologiczny

Page 274: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

274

46%2% 52%

Wysoka

Przeciętna

Niska

POZYCJA POLSKI

Nigdy

Eksperci 2,7%

Ogół respondentów 1,4%

20352008 2010 2015 2020 2025 2030

CZAS REALIZACJI TEZY

DZIAŁANIA NIEZBĘDNE DLA REALIZACJI TEZY

CZYNNIKI SPRZYJAJĄCE I BARIERYWPŁYW REALIZACJI TEZY

Przyzwyczajenia

i tradycja

Potencjał naukowy

Obowiązujące

regulacje prawne

Możliwości

techniczne

Koszty realizacji

Kompetencje

ludzi

Interesy

grupowe

Akceptacja

społeczna

Rozwój nauki

w Polsce

Wzrost znaczenia pozycji

gospodarczej Polski na arenie

międzynarodowej

Wzrost

zatrudnienia

Wzrost

konkurencyjności

krajowej

gospodarki

Poprawa stanu

zdrowia

Poprawa jakości

życia obywateli

Korzystny wpływ na

środowisko

przyrodnicze

Prace badawczo-

rozwojowe

Zmiana systemu wartości

Zintegrowane systemy

informacyjno-komunikacyjne

Zastosowanie

instrumentów

ekonomicznych

Wprowadzenie

nowych regulacji

prawnych

Usprawnienie procesu

transferu technologii

Rozwój technologii

przyjaznych użytkownikowi

Reformy systemowe

Edukacja

społeczna

Badania

podstawowe

83

99

89

89

70

88

92

76

93

95

75

9193

87

92

83

79

36

30

33

78

9382

94

480

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

Teza 25: Redukcja poziomu wytwarzanych odpadów przemysłowych nastąpi dzięki rozwojowi alter-

natywnych technologii niskoodpadowych, ukierunkowanych na sektor małych i średnich przedsię-

biorstw (N=283)

Wartość indeksudla tezy

Mediana indeksu

I kwartyl mediana III kwartyl

Pole Zrównoważony Rozwój Polski - Obszar ekologiczny

Page 275: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

275

43%1% 56%

Wysoka

Przeciętna

Niska

POZYCJA POLSKI

Nigdy

Eksperci 1,2%

Ogół respondentów 0,7%

20352008 2010 2015 2020 2025 2030

CZAS REALIZACJI TEZY

DZIAŁANIA NIEZBĘDNE DLA REALIZACJI TEZY

CZYNNIKI SPRZYJAJĄCE I BARIERYWPŁYW REALIZACJI TEZY

Przyzwyczajenia

i tradycja

Potencjał naukowy

Obowiązujące

regulacje prawne

Możliwości

techniczne

Koszty realizacji

Kompetencje

ludzi

Interesy

grupowe

Akceptacja

społeczna

Rozwój nauki

w Polsce

Wzrost znaczenia pozycji

gospodarczej Polski na arenie

międzynarodowej

Wzrost

zatrudnienia

Wzrost

konkurencyjności

krajowej

gospodarki

Poprawa stanu

zdrowia

Poprawa jakości

życia obywateli

Korzystny wpływ na

środowisko

przyrodnicze

Prace badawczo-

rozwojowe

Zmiana systemu wartości

Zintegrowane systemy

informacyjno-komunikacyjne

Zastosowanie

instrumentów

ekonomicznych

Wprowadzenie

nowych regulacji

prawnych

Usprawnienie procesu

transferu technologii

Rozwój technologii

przyjaznych użytkownikowi

Reformy systemowe

Edukacja

społeczna

Badania

podstawowe81

79

71

58 95

87

8889

91

84

30

25

90

37

79

81

55

90

76

80

99

91

93

77

68

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

Teza 26: Rozwój nowoczesnych technologii sortowania odpadów komunalnych, w szczególności

oddzielania frakcji odpadów niebezpiecznych, zdecydowanie ograniczy straty środowiskowe (N=298)

I kwartyl mediana III kwartyl

Wartość indeksudla tezy

Mediana indeksu

Pole Zrównoważony Rozwój Polski - Obszar ekologiczny

Page 276: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

276

Teza 1: Nanomateriały oraz nanotechnologie stworzą bazę technologiczną wytwarzania mechatro-

nicznych podzespołów wykonawczych nowej generacji w skali przemysłowej (N=268)

Wartość indeksudla tezy

Mediana indeksu

I kwartyl mediana III kwartyl

37%3% 60%

Wysoka

Przeciętna

Niska

POZYCJA POLSKI

Nigdy

Eksperci 0,0%

Ogół respondentów 0,0%

20352008 2010 2015 2020 2025 2030

CZAS REALIZACJI TEZY

WPŁYW REALIZACJI TEZY CZYNNIKI SPRZYJAJĄCE I BARIERY

DZIAŁANIA NIEZBĘDNE DLA REALIZACJI TEZY

Zwiększenie zakresu

komercjalizacji wyników

Wzrost

zatrudnienia

Wzrost konkurencyjności

krajowej gospodarki

Poprawa stanu

zdrowia

Poprawa jakości

życia obywateli

Korzystny wpływ na

środowisko przyrodnicze

Znaczenie pozycji

gospodarczej

Polski na arenie

międzynarodowej

Zwiększenie spójności

przestrzennej

i społecznej krajuOgraniczony popyt

Potencjał naukowy

Obowiązujące

regulacje prawne

Możliwości

techniczne

Koszty realizacji

Kompetencje

ludzi

Interesy

grupowe

Akceptacja

społeczna

Bariera

surowcowa

Bariery

etyczne

Prace badawczo-

rozwojowe

Zintegrowane systemy

informacyjno-komunikacyjneZastosowanie

instrumentów

ekonomicznych

Wprowadzenie

nowych regulacji

prawnych

Rozwój technologii

przyjaznych

użytkownikowi

Reformy systemowe

Edukacja

społeczna

Badania

podstawowe

Usprawnienie procesu

transferu technologii

54

65

95

77

87

81

90

91

89

56

94

85

99

87

96

68

84

29

42

2546

42

43

63

92

86

95

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

Pole Zrównoważony Rozwój Polski - Obszar technologiczny

Page 277: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

277

Teza 2: Cienkie warstwy funkcjonalne oraz technologie ich depozycji (metodami plazmowymi, elek-

tronowiązkowymi, laserowymi itp.) stworzą bazę technologiczną dla wytwarzania czujników oraz

niskotarciowych skojarzeń ciernych w wymiarze mikro- i nanometrycznym (N=217)

Wartość indeksudla tezy

Mediana indeksu

I kwartyl mediana III kwartyl

59%6% 35%

Wysoka

Przeciętna

Niska

POZYCJA POLSKI

Nigdy

Eksperci 0,0%

Ogół respondentów 0,9%

20352008 2010 2015 2020 2025 2030

CZAS REALIZACJI TEZY

WPŁYW REALIZACJI TEZY CZYNNIKI SPRZYJAJĄCE I BARIERY

DZIAŁANIA NIEZBĘDNE DLA REALIZACJI TEZY

Zwiększenie zakresu

komercjalizacji wyników

Wzrost

zatrudnienia

Wzrost konkurencyjności

krajowej gospodarki

Poprawa stanu

zdrowia

Poprawa jakości

życia obywateli

Korzystny wpływ na

środowisko przyrodnicze

Znaczenie pozycji

gospodarczej

Polski na arenie

międzynarodowej

Zwiększenie spójności

przestrzennej

i społecznej krajuOgraniczony popyt

Potencjał naukowy

Obowiązujące

regulacje prawne

Możliwości

techniczne

Koszty realizacji

Kompetencje

ludzi

Interesy

grupowe

Akceptacja

społeczna

Bariera

surowcowa

Bariery

etyczne

Prace badawczo-

rozwojowe

Zintegrowane systemy

informacyjno-komunikacyjneZastosowanie

instrumentów

ekonomicznych

Wprowadzenie

nowych regulacji

prawnych

Rozwój technologii

przyjaznych

użytkownikowi

Reformy systemowe

Edukacja

społeczna

Badania

podstawowe

Usprawnienie procesu

transferu technologii

7886

50

46

80

92

98

81

94

31

26

40

92

48

61

94

45

84

4959

96

64

78

81

90

49

88

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

Pole Zrównoważony Rozwój Polski - Obszar technologiczny

Page 278: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

278

Teza 3: Rozwój urządzeń oraz narzędzi badawczych i procesowych dla nanotechnologii oraz mikro-

i nanorobotyki umożliwi uruchomienie ich produkcji w skali przemysłowej (N=243)

Wartość indeksudla tezy

Mediana indeksu

I kwartyl mediana III kwartyl

39%1% 60%

Wysoka

Przeciętna

Niska

POZYCJA POLSKI

Nigdy

Eksperci 0,0%

Ogół respondentów 1,2%

20352008 2010 2015 2020 2025 2030

CZAS REALIZACJI TEZY

WPŁYW REALIZACJI TEZY CZYNNIKI SPRZYJAJĄCE I BARIERY

DZIAŁANIA NIEZBĘDNE DLA REALIZACJI TEZY

Zwiększenie zakresu

komercjalizacji wyników

Wzrost

zatrudnienia

Wzrost konkurencyjności

krajowej gospodarki

Poprawa stanu

zdrowia

Poprawa jakości

życia obywateli

Korzystny wpływ na

środowisko przyrodnicze

Znaczenie pozycji

gospodarczej

Polski na arenie

międzynarodowej

Zwiększenie spójności

przestrzennej

i społecznej krajuOgraniczony popyt

Potencjał naukowy

Obowiązujące

regulacje prawne

Możliwości

techniczne

Koszty realizacji

Kompetencje

ludzi

Interesy

grupowe

Akceptacja

społeczna

Bariera

surowcowa

Bariery

etyczne

Prace badawczo-

rozwojowe

Zintegrowane systemy

informacyjno-komunikacyjneZastosowanie

instrumentów

ekonomicznych

Wprowadzenie

nowych regulacji

prawnych

Rozwój technologii

przyjaznych

użytkownikowi

Reformy systemowe

Edukacja

społeczna

Badania

podstawowe

Usprawnienie procesu

transferu technologii

6965

94

80

78

92

91

53

30

21

45

92

45

82 44

42

57

95

80

84

49

8060

91

98

81

93

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

Pole Zrównoważony Rozwój Polski - Obszar technologiczny

Page 279: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

279

Teza 4: Nowe biomateriały oraz powierzchniowa modyfi kacja istniejących, zapewnią wzrost biokompa-

tybilności i tolerancję układu immunologicznego pacjenta, poprawiając jego komfort życia (N=200)

I kwartyl mediana III kwartyl

Wartość indeksudla tezy

Mediana indeksu

53%6% 41%

Wysoka

Przeciętna

Niska

POZYCJA POLSKI

Nigdy

Eksperci 0,0%

Ogół respondentów 0,0%

20352008 2010 2015 2020 2025 2030

CZAS REALIZACJI TEZY

WPŁYW REALIZACJI TEZY CZYNNIKI SPRZYJAJĄCE I BARIERY

DZIAŁANIA NIEZBĘDNE DLA REALIZACJI TEZY

Zwiększenie zakresu

komercjalizacji wyników

Wzrost

zatrudnienia

Wzrost konkurencyjności

krajowej gospodarki

Poprawa stanu

zdrowia

Poprawa jakości

życia obywateli

Korzystny wpływ na

środowisko przyrodnicze

Znaczenie pozycji

gospodarczej

Polski na arenie

międzynarodowej

Zwiększenie spójności

przestrzennej

i społecznej krajuOgraniczony popyt

Potencjał naukowy

Obowiązujące

regulacje prawne

Możliwości

techniczne

Koszty realizacji

Kompetencje

ludzi

Interesy

grupowe

Akceptacja

społeczna

Bariera

surowcowa

Bariery

etyczne

Prace badawczo-

rozwojowe

Zintegrowane systemy

informacyjno-komunikacyjneZastosowanie

instrumentów

ekonomicznych

Wprowadzenie

nowych regulacji

prawnych

Rozwój technologii

przyjaznych

użytkownikowi

Reformy systemowe

Edukacja

społeczna

Badania

podstawowe

Usprawnienie procesu

transferu technologii

Nie wiem / Trudno powiedzieć

1%

89

61

8696

96

6445

79

86

83

47

68

92 99

85

94

70

35

40

25 44

40

44

87

95

76

97

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

Pole Zrównoważony Rozwój Polski - Obszar technologiczny

Page 280: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

280

Teza 5: Rozwój technologii oraz urządzeń próżniowych do rafi nacji metali lekkich i ziem rzadkich oraz

do obróbki cieplnej i cieplnochemicznej stopów metali umożliwi wytwarzanie materiałów konstrukcyj-

nych i funkcjonalnych nowej generacji oraz komponentów dla przemysłu motoryzacyjnego i maszy-

nowego z wykorzystaniem metod czystych technologii (N=111)

Wartość indeksudla tezy

Mediana indeksu

I kwartyl mediana III kwartyl

58%8% 34%

Wysoka

Przeciętna

Niska

POZYCJA POLSKI

Nigdy

Eksperci 3,4%

Ogół respondentów 1,8%

20352008 2010 2015 2020 2025 2030

CZAS REALIZACJI TEZY

WPŁYW REALIZACJI TEZY CZYNNIKI SPRZYJAJĄCE I BARIERY

DZIAŁANIA NIEZBĘDNE DLA REALIZACJI TEZY

Zwiększenie zakresu

komercjalizacji wyników

Wzrost

zatrudnienia

Wzrost konkurencyjności

krajowej gospodarki

Poprawa stanu

zdrowia

Poprawa jakości

życia obywateli

Korzystny wpływ na

środowisko przyrodnicze

Znaczenie pozycji

gospodarczej

Polski na arenie

międzynarodowej

Zwiększenie spójności

przestrzennej

i społecznej krajuOgraniczony popyt

Potencjał naukowy

Obowiązujące

regulacje prawne

Możliwości

techniczne

Koszty realizacji

Kompetencje

ludzi

Interesy

grupowe

Akceptacja

społeczna

Bariera

surowcowa

Bariery

etyczne

Prace badawczo-

rozwojowe

Zintegrowane systemy

informacyjno-komunikacyjneZastosowanie

instrumentów

ekonomicznych

Wprowadzenie

nowych regulacji

prawnych

Rozwój technologii

przyjaznych

użytkownikowi

Reformy systemowe

Edukacja

społeczna

Badania

podstawowe

Usprawnienie procesu

transferu technologii

91

56

7271

93

80

88

86

79

90

88

52

77

83

9994

65

32

46

24

46

36

66

82

91

51

95

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

Pole Zrównoważony Rozwój Polski - Obszar technologiczny

Page 281: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

281

Teza 6: Rozwój urządzeń plazmochemicznych i czystych technologii w inżynierii powierzchni umożli-

wi uszlachetnianie produktów pozwalające na osiągnięcie wysokiej trwałości, niezawodności i walo-

rów estetycznych maszyn i urządzeń technicznych (N=103)

I kwartyl mediana III kwartyl

Wartość indeksudla tezy

Mediana indeksu

62%9% 29%

Wysoka

Przeciętna

Niska

POZYCJA POLSKI

Nigdy

Eksperci 0,0%

Ogół respondentów 1,0%

20352008 2010 2015 2020 2025 2030

CZAS REALIZACJI TEZY

WPŁYW REALIZACJI TEZY CZYNNIKI SPRZYJAJĄCE I BARIERY

DZIAŁANIA NIEZBĘDNE DLA REALIZACJI TEZY

Zwiększenie zakresu

komercjalizacji wyników

Wzrost

zatrudnienia

Wzrost konkurencyjności

krajowej gospodarki

Poprawa stanu

zdrowia

Poprawa jakości

życia obywateli

Korzystny wpływ na

środowisko przyrodnicze

Znaczenie pozycji

gospodarczej

Polski na arenie

międzynarodowej

Zwiększenie spójności

przestrzennej

i społecznej krajuOgraniczony popyt

Potencjał naukowy

Obowiązujące

regulacje prawne

Możliwości

techniczne

Koszty realizacji

Kompetencje

ludzi

Interesy

grupowe

Akceptacja

społeczna

Bariera

surowcowa

Bariery

etyczne

Prace badawczo-

rozwojowe

Zintegrowane systemy

informacyjno-komunikacyjneZastosowanie

instrumentów

ekonomicznych

Wprowadzenie

nowych regulacji

prawnych

Rozwój technologii

przyjaznych

użytkownikowi

Reformy systemowe

Edukacja

społeczna

Badania

podstawowe

Usprawnienie procesu

transferu technologii

51

90

82

75

64

93

65

86

76

90

44

77

98

86

94

56

83

32

46

8023

92

46

49

40

58

95

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

Pole Zrównoważony Rozwój Polski - Obszar technologiczny

Page 282: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

282

Teza 7: Rozwój mikro- i nanotechnologii materiałów amorfi cznych, polimerowych, ceramicznych

i kompozytowych zapewni osiągnięcie standardów światowych przez polski przemysł elektroniczny

i narzędziowy (N=196)

Wartość indeksudla tezy

Mediana indeksu

I kwartyl mediana III kwartyl

46%6% 48%

Wysoka

Przeciętna

Niska

POZYCJA POLSKI

Nigdy

Eksperci 2,6%

Ogół respondentów 3,1%

20352008 2010 2015 2020 2025 2030

CZAS REALIZACJI TEZY

WPŁYW REALIZACJI TEZY CZYNNIKI SPRZYJAJĄCE I BARIERY

DZIAŁANIA NIEZBĘDNE DLA REALIZACJI TEZY

Zwiększenie zakresu

komercjalizacji wyników

Wzrost

zatrudnienia

Wzrost konkurencyjności

krajowej gospodarki

Poprawa stanu

zdrowia

Poprawa jakości

życia obywateli

Korzystny wpływ na

środowisko przyrodnicze

Znaczenie pozycji

gospodarczej

Polski na arenie

międzynarodowej

Zwiększenie spójności

przestrzennej

i społecznej krajuOgraniczony popyt

Potencjał naukowy

Obowiązujące

regulacje prawne

Możliwości

techniczne

Koszty realizacji

Kompetencje

ludzi

Interesy

grupowe

Akceptacja

społeczna

Bariera

surowcowa

Bariery

etyczne

Prace badawczo-

rozwojowe

Zintegrowane systemy

informacyjno-komunikacyjneZastosowanie

instrumentów

ekonomicznych

Wprowadzenie

nowych regulacji

prawnych

Rozwój technologii

przyjaznych

użytkownikowi

Reformy systemowe

Edukacja

społeczna

Badania

podstawowe

Usprawnienie procesu

transferu technologii

66

78

91

75

95

83

90

52

76

88

84

50

7952

94 99

93

34

40

41

48

40

61

8421

95

97

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

Pole Zrównoważony Rozwój Polski - Obszar technologiczny

Page 283: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

283

Teza 8: Nowe materiały o wysokim ilorazie wytrzymałości do gęstości (np. monokryształy, kompozyty)

oraz warstwy niskotarciowe i żaroodporne nowej generacji pozwolą obniżyć zużycie paliwa i emisję

spalin w transporcie i przemyśle (N=141)

I kwartyl mediana III kwartyl

Wartość indeksudla tezy

Mediana indeksu

49%8% 43%

Wysoka

Przeciętna

Niska

POZYCJA POLSKI

Nigdy

Eksperci 1,7%

Ogół respondentów 1,4%

20352008 2010 2015 2020 2025 2030

CZAS REALIZACJI TEZY

WPŁYW REALIZACJI TEZY CZYNNIKI SPRZYJAJĄCE I BARIERY

DZIAŁANIA NIEZBĘDNE DLA REALIZACJI TEZY

Zwiększenie zakresu

komercjalizacji wyników

Wzrost

zatrudnienia

Wzrost konkurencyjności

krajowej gospodarki

Poprawa stanu

zdrowia

Poprawa jakości

życia obywateli

Korzystny wpływ na

środowisko przyrodnicze

Znaczenie pozycji

gospodarczej

Polski na arenie

międzynarodowej

Zwiększenie spójności

przestrzennej

i społecznej krajuOgraniczony popyt

Potencjał naukowy

Obowiązujące

regulacje prawne

Możliwości

techniczne

Koszty realizacji

Kompetencje

ludzi

Interesy

grupowe

Akceptacja

społeczna

Bariera

surowcowa

Bariery

etyczne

Prace badawczo-

rozwojowe

Zintegrowane systemy

informacyjno-komunikacyjneZastosowanie

instrumentów

ekonomicznych

Wprowadzenie

nowych regulacji

prawnych

Rozwój technologii

przyjaznych

użytkownikowi

Reformy systemowe

Edukacja

społeczna

Badania

podstawowe

Usprawnienie procesu

transferu technologii

89

54

63 78

87

93

86

94

33

46

2546

50

40

70

83

94

94

77

86

53

81

62

94

85

99

93

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

Pole Zrównoważony Rozwój Polski - Obszar technologiczny

Page 284: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

284

Teza 9: Opracowanie nowych materiałów dla technologii ogniw paliwowych i energetyki wodorowej

przyczyni się do rozwoju alternatywnych źródeł energii, zwłaszcza przeznaczonych dla transportu, po-

prawiając bezpieczeństwo energetyczne i ochronę środowiska (N=160)

Wartość indeksudla tezy

Mediana indeksu

I kwartyl mediana III kwartyl

34%5% 61%

Wysoka

Przeciętna

Niska

POZYCJA POLSKI

Nigdy

Eksperci 1,9%

Ogół respondentów 0,6%

20352008 2010 2015 2020 2025 2030

CZAS REALIZACJI TEZY

WPŁYW REALIZACJI TEZY CZYNNIKI SPRZYJAJĄCE I BARIERY

DZIAŁANIA NIEZBĘDNE DLA REALIZACJI TEZY

Zwiększenie zakresu

komercjalizacji wyników

Wzrost

zatrudnienia

Wzrost konkurencyjności

krajowej gospodarki

Poprawa stanu

zdrowia

Poprawa jakości

życia obywateli

Korzystny wpływ na

środowisko przyrodnicze

Znaczenie pozycji

gospodarczej

Polski na arenie

międzynarodowej

Zwiększenie spójności

przestrzennej

i społecznej krajuOgraniczony popyt

Potencjał naukowy

Obowiązujące

regulacje prawne

Możliwości

techniczne

Koszty realizacji

Kompetencje

ludzi

Interesy

grupowe

Akceptacja

społeczna

Bariera

surowcowa

Bariery

etyczne

Prace badawczo-

rozwojowe

Zintegrowane systemy

informacyjno-komunikacyjneZastosowanie

instrumentów

ekonomicznych

Wprowadzenie

nowych regulacji

prawnych

Rozwój technologii

przyjaznych

użytkownikowi

Reformy systemowe

Edukacja

społeczna

Badania

podstawowe

Usprawnienie procesu

transferu technologii

88

87

97

74

92

86

65

89

80

81

69

92

93

87

98

90

94

32

20

30

50

37

76

93

40

79

92

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

Pole Zrównoważony Rozwój Polski - Obszar technologiczny

Page 285: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

285

Teza 10: Rozwój biodegradowalnych, podlegających recyklingowi materiałów konstrukcyjnych przy-

czyni się do oszczędności zużycia surowców oraz zracjonalizowania gospodarki odpadami (N=167)

I kwartyl mediana III kwartyl

Wartość indeksudla tezy

Mediana indeksu

44%4% 52%

Wysoka

Przeciętna

Niska

POZYCJA POLSKI

Nigdy

Eksperci 2,2%

Ogół respondentów 1,2%

20352008 2010 2015 2020 2025 2030

CZAS REALIZACJI TEZY

WPŁYW REALIZACJI TEZY CZYNNIKI SPRZYJAJĄCE I BARIERY

DZIAŁANIA NIEZBĘDNE DLA REALIZACJI TEZY

Zwiększenie zakresu

komercjalizacji wyników

Wzrost

zatrudnienia

Wzrost konkurencyjności

krajowej gospodarki

Poprawa stanu

zdrowia

Poprawa jakości

życia obywateli

Korzystny wpływ na

środowisko przyrodnicze

Znaczenie pozycji

gospodarczej

Polski na arenie

międzynarodowej

Zwiększenie spójności

przestrzennej

i społecznej krajuOgraniczony popyt

Potencjał naukowy

Obowiązujące

regulacje prawne

Możliwości

techniczne

Koszty realizacji

Kompetencje

ludzi

Interesy

grupowe

Akceptacja

społeczna

Bariera

surowcowa

Bariery

etyczne

Prace badawczo-

rozwojowe

Zintegrowane systemy

informacyjno-komunikacyjneZastosowanie

instrumentów

ekonomicznych

Wprowadzenie

nowych regulacji

prawnych

Rozwój technologii

przyjaznych

użytkownikowi

Reformy systemowe

Edukacja

społeczna

Badania

podstawowe

Usprawnienie procesu

transferu technologii

75

92

68

80

87

93

97

89

93

32

25

46

82

42

88

52

78

93

41

88

65

88

83

73

98

89

88

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

Pole Zrównoważony Rozwój Polski - Obszar technologiczny

Page 286: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

286

Teza 11: Zaawansowane rozwiązania techniczne i systemy zarządzania transportem pasażerskim na

obszarach zurbanizowanych zapewnią racjonalizację korzystania z różnych jego form (N=131)

Wartość indeksudla tezy

Mediana indeksu

I kwartyl mediana III kwartyl

45%6% 49%

Wysoka

Przeciętna

Niska

POZYCJA POLSKI

Nigdy

Eksperci 2,0%

Ogół respondentów 1,5%

20352008 2010 2015 2020 2025 2030

CZAS REALIZACJI TEZY

WPŁYW REALIZACJI TEZY CZYNNIKI SPRZYJAJĄCE I BARIERY

DZIAŁANIA NIEZBĘDNE DLA REALIZACJI TEZY

Zwiększenie zakresu

komercjalizacji wyników

Wzrost

zatrudnienia

Wzrost konkurencyjności

krajowej gospodarki

Poprawa stanu

zdrowia

Poprawa jakości

życia obywateli

Korzystny wpływ na

środowisko przyrodnicze

Znaczenie pozycji

gospodarczej

Polski na arenie

międzynarodowej

Zwiększenie spójności

przestrzennej

i społecznej krajuOgraniczony popyt

Potencjał naukowy

Obowiązujące

regulacje prawne

Możliwości

techniczne

Koszty realizacji

Kompetencje

ludzi

Interesy

grupowe

Akceptacja

społeczna

Bariera

surowcowa

Bariery

etyczne

Prace badawczo-

rozwojowe

Zintegrowane systemy

informacyjno-komunikacyjneZastosowanie

instrumentów

ekonomicznych

Wprowadzenie

nowych regulacji

prawnych

Rozwój technologii

przyjaznych

użytkownikowi

Reformy systemowe

Edukacja

społeczna

Badania

podstawowe

Usprawnienie procesu

transferu technologii

80

79

95

93

60

72

85

75

58

84

90

68

89

88

76

91

89

92

89

80

40

50

37

32

41

8018

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

Pole Zrównoważony Rozwój Polski - Obszar technologiczny

Page 287: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

287

Teza 12: Pojazdy energiooszczędne i niekonwencjonalne przyczynią się do zmniejszenia zużycia nie-

odnawialnych źródeł energii oraz ograniczenia uciążliwości dla środowiska (N=215)

I kwartyl mediana III kwartyl

Wartość indeksudla tezy

Mediana indeksu

28%2% 70%

Wysoka

Przeciętna

Niska

POZYCJA POLSKI

Nigdy

Eksperci 3,8%

Ogół respondentów 1,9%

20352008 2010 2015 2020 2025 2030

CZAS REALIZACJI TEZY

WPŁYW REALIZACJI TEZY CZYNNIKI SPRZYJAJĄCE I BARIERY

DZIAŁANIA NIEZBĘDNE DLA REALIZACJI TEZY

Zwiększenie zakresu

komercjalizacji wyników

Wzrost

zatrudnienia

Wzrost konkurencyjności

krajowej gospodarki

Poprawa stanu

zdrowia

Poprawa jakości

życia obywateli

Korzystny wpływ na

środowisko przyrodnicze

Znaczenie pozycji

gospodarczej

Polski na arenie

międzynarodowej

Zwiększenie spójności

przestrzennej

i społecznej krajuOgraniczony popyt

Potencjał naukowy

Obowiązujące

regulacje prawne

Możliwości

techniczne

Koszty realizacji

Kompetencje

ludzi

Interesy

grupowe

Akceptacja

społeczna

Bariera

surowcowa

Bariery

etyczne

Prace badawczo-

rozwojowe

Zintegrowane systemy

informacyjno-komunikacyjneZastosowanie

instrumentów

ekonomicznych

Wprowadzenie

nowych regulacji

prawnych

Rozwój technologii

przyjaznych

użytkownikowi

Reformy systemowe

Edukacja

społeczna

Badania

podstawowe

Usprawnienie procesu

transferu technologii

84

92

9264

98

87

8491

74

28

36

15

93

71

42

52

29

89

77

84

98

9161

78

65

79

900

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

Pole Zrównoważony Rozwój Polski - Obszar technologiczny

Page 288: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

288

Teza 13: System pociągów pasażerskich dużej prędkości zapewni trwałą jakościową zmianę w do-

stępie społeczeństwa do masowych usług przewozowych w krajowym i międzynarodowym ruchu na

duże odległości (N=137)

Wartość indeksudla tezy

Mediana indeksu

I kwartyl mediana III kwartyl

11%1% 88%

Wysoka

Przeciętna

Niska

POZYCJA POLSKI

Nigdy

Eksperci 0,0%

Ogół respondentów 0,7%

20352008 2010 2015 2020 2025 2030

CZAS REALIZACJI TEZY

WPŁYW REALIZACJI TEZY CZYNNIKI SPRZYJAJĄCE I BARIERY

DZIAŁANIA NIEZBĘDNE DLA REALIZACJI TEZY

Zwiększenie zakresu

komercjalizacji wyników

Wzrost

zatrudnienia

Wzrost konkurencyjności

krajowej gospodarki

Poprawa stanu

zdrowia

Poprawa jakości

życia obywateli

Korzystny wpływ na

środowisko przyrodnicze

Znaczenie pozycji

gospodarczej

Polski na arenie

międzynarodowej

Zwiększenie spójności

przestrzennej

i społecznej kraju

Ograniczony popyt

Potencjał naukowy

Obowiązujące

regulacje prawne

Możliwości

techniczne

Koszty realizacji

Kompetencje

ludzi

Interesy

grupowe

Akceptacja

społeczna

Bariera

surowcowa

Bariery

etyczne

Prace badawczo-

rozwojowe

Zintegrowane systemy

informacyjno-komunikacyjneZastosowanie

instrumentów

ekonomicznych

Wprowadzenie

nowych regulacji

prawnych

Rozwój technologii

przyjaznych

użytkownikowi

Reformy systemowe

Edukacja

społeczna

Badania

podstawowe

Usprawnienie procesu

transferu technologii

55

71

86

63

87

88

71

90 88

37

40

76

86

4114

52

43

86

86

89

94

67

91

62

88

94

77

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

Pole Zrównoważony Rozwój Polski - Obszar technologiczny

Page 289: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

289

Teza 14: Zintegrowany system komunikacji lotniczej z rozwiniętą siecią lotnisk regionalnych i nowocze-

snymi rozwiązaniami w zakresie dojazdów do lotnisk zapewni większą spójność przestrzenną i społecz-

ną Polski (N=126)

I kwartyl mediana III kwartyl

Wartość indeksudla tezy

Mediana indeksu

42%3% 55%

Wysoka

Przeciętna

Niska

POZYCJA POLSKI

Nigdy

Eksperci 0,0%

Ogół respondentów 0,8%

20352008 2010 2015 2020 2025 2030

CZAS REALIZACJI TEZY

WPŁYW REALIZACJI TEZY CZYNNIKI SPRZYJAJĄCE I BARIERY

DZIAŁANIA NIEZBĘDNE DLA REALIZACJI TEZY

Zwiększenie zakresu

komercjalizacji wyników

Wzrost

zatrudnienia

Wzrost konkurencyjności

krajowej gospodarki

Poprawa stanu

zdrowia

Poprawa jakości

życia obywateli

Korzystny wpływ na

środowisko przyrodnicze

Znaczenie pozycji

gospodarczej

Polski na arenie

międzynarodowej

Zwiększenie spójności

przestrzennej

i społecznej kraju

Ograniczony popyt

Potencjał naukowy

Obowiązujące

regulacje prawne

Możliwości

techniczne

Koszty realizacji

Kompetencje

ludzi

Interesy

grupowe

Akceptacja

społeczna

Bariera

surowcowa

Bariery

etyczne

Prace badawczo-

rozwojowe

Zintegrowane systemy

informacyjno-komunikacyjneZastosowanie

instrumentów

ekonomicznych

Wprowadzenie

nowych regulacji

prawnych

Rozwój technologii

przyjaznych

użytkownikowi

Reformy systemowe

Edukacja

społeczna

Badania

podstawowe

Usprawnienie procesu

transferu technologii

47

51

88

91

74

91

93

77

85

36

1379

43

86

49

50

38

77

84

44

67

72

6276

69

87

88

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

Pole Zrównoważony Rozwój Polski - Obszar technologiczny

Page 290: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

290

Teza 15: Infrastruktura transportowa nowej generacji i nowoczesne środki zarządzania transportem

osób zapewnią zrównoważony rozwój systemów transportu pasażerskiego (N=109)

Wartość indeksudla tezy

Mediana indeksu

I kwartyl mediana III kwartyl

21%1% 78%

Wysoka

Przeciętna

Niska

POZYCJA POLSKI

Nigdy

Eksperci 0,0%

Ogół respondentów 0,0%

20352008 2010 2015 2020 2025 2030

CZAS REALIZACJI TEZY

WPŁYW REALIZACJI TEZY CZYNNIKI SPRZYJAJĄCE I BARIERY

DZIAŁANIA NIEZBĘDNE DLA REALIZACJI TEZY

Zwiększenie zakresu

komercjalizacji wyników

Wzrost

zatrudnienia

Wzrost konkurencyjności

krajowej gospodarki

Poprawa stanu

zdrowia

Poprawa jakości

życia obywateli

Korzystny wpływ na

środowisko przyrodnicze

Znaczenie pozycji

gospodarczej

Polski na arenie

międzynarodowej

Zwiększenie spójności

przestrzennej

i społecznej kraju

Ograniczony popyt

Potencjał naukowy

Obowiązujące

regulacje prawne

Możliwości

techniczne

Koszty realizacji

Kompetencje

ludzi

Interesy

grupowe

Akceptacja

społeczna

Bariera

surowcowa

Bariery

etyczne

Zintegrowane systemy

informacyjno-komunikacyjne

Prace badawczo-

rozwojowe

Zastosowanie

instrumentów

ekonomicznych

Wprowadzenie

nowych regulacji

prawnych

Rozwój technologii

przyjaznych

użytkownikowi

Reformy systemowe

Edukacja

społeczna

Badania

podstawowe

Usprawnienie procesu

transferu technologii

82

86

73

89

89

80

92

92

56

35

46

41

78

14

90

38

82

89

52

75

90

91

68

93

95

83

96

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

Pole Zrównoważony Rozwój Polski - Obszar technologiczny

Page 291: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

291

Teza 16: Inteligentne systemy zarządzania krajową infrastrukturą transportową zapewnią zwiększe-

nie jej przepustowości, spójności oraz interoperacyjności z infrastrukturą międzynarodową, a także

podniesienie jej efektywności ekonomicznej i usprawnienie pobierania opłat (N=98)

I kwartyl mediana III kwartyl

Wartość indeksudla tezy

Mediana indeksu

29%1% 70%

Wysoka

Przeciętna

Niska

POZYCJA POLSKI

Nigdy

Eksperci 0,0%

Ogół respondentów 1,0%

20352008 2010 2015 2020 2025 2030

CZAS REALIZACJI TEZY

WPŁYW REALIZACJI TEZY CZYNNIKI SPRZYJAJĄCE I BARIERY

DZIAŁANIA NIEZBĘDNE DLA REALIZACJI TEZY

Zwiększenie zakresu

komercjalizacji wyników

Wzrost

zatrudnienia

Wzrost konkurencyjności

krajowej gospodarki

Poprawa stanu

zdrowia

Poprawa jakości

życia obywateli

Korzystny wpływ na

środowisko przyrodnicze

Znaczenie pozycji

gospodarczej

Polski na arenie

międzynarodowej

Zwiększenie spójności

przestrzennej

i społecznej kraju

Ograniczony popyt

Potencjał naukowy

Obowiązujące

regulacje prawne

Możliwości

techniczne

Koszty realizacji

Kompetencje

ludzi

Interesy

grupowe

Akceptacja

społeczna

Bariera

surowcowa

Bariery

etyczne

Zintegrowane systemy

informacyjno-komunikacyjne

Prace badawczo-

rozwojowe

Zastosowanie

instrumentów

ekonomicznych

Wprowadzenie

nowych regulacji

prawnych

Rozwój technologii

przyjaznych

użytkownikowi

Reformy systemowe

Edukacja

społeczna

Badania

podstawowe

Usprawnienie procesu

transferu technologii

72

86

92

93

67

91

93

85

67

90

78

89

86

95

93

83

93

38

48

91

8520

36

92

74

39

43

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

Pole Zrównoważony Rozwój Polski - Obszar technologiczny

Page 292: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

292

Teza 17: Inteligentne instrumenty obserwacji i sterowania ruchem pozwolą na integrację różnych pod-

systemów transportowych oraz poprawę bezpieczeństwa ruchu i przewozów, zmniejszenie kongestii

(zatłoczenie na szlakach komunikacyjnych) i uciążliwości ekologicznej (N=92)

Wartość indeksudla tezy

Mediana indeksu

I kwartyl mediana III kwartyl

28%2% 70%

Wysoka

Przeciętna

Niska

POZYCJA POLSKI

Nigdy

Eksperci 0,0%

Ogół respondentów 1,1%

20352008 2010 2015 2020 2025 2030

CZAS REALIZACJI TEZY

WPŁYW REALIZACJI TEZY CZYNNIKI SPRZYJAJĄCE I BARIERY

DZIAŁANIA NIEZBĘDNE DLA REALIZACJI TEZY

Zwiększenie zakresu

komercjalizacji wyników

Wzrost

zatrudnienia

Wzrost konkurencyjności

krajowej gospodarki

Poprawa stanu

zdrowia

Poprawa jakości

życia obywateli

Korzystny wpływ na

środowisko przyrodnicze

Znaczenie pozycji

gospodarczej

Polski na arenie

międzynarodowej

Zwiększenie spójności

przestrzennej

i społecznej kraju

Ograniczony popyt

Potencjał naukowy

Obowiązujące

regulacje prawne

Możliwości

techniczne

Koszty realizacji

Kompetencje

ludzi

Interesy

grupowe

Akceptacja

społeczna

Bariera

surowcowa

Bariery

etyczne

Zintegrowane systemy

informacyjno-komunikacyjne

Prace badawczo-

rozwojowe

Zastosowanie

instrumentów

ekonomicznych

Wprowadzenie

nowych regulacji

prawnych

Rozwój technologii

przyjaznych

użytkownikowi

Reformy systemowe

Edukacja

społeczna

Badania

podstawowe

Usprawnienie procesu

transferu technologii

90

61 80

92

92

94

81

91

67

82

91

73

90

92

81

93

90

32

38

49

50

37

74

91

93

8317

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

Pole Zrównoważony Rozwój Polski - Obszar technologiczny

Page 293: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

293

Teza 18: Integracja technologii wykorzystujących węgiel, surowce ropopochodne, biomasę oraz od-

pady komunalne i inne surowce alternatywne w technologie hybrydowe stworzy podstawy wytwórcze

dla produkcji wysoko przetworzonych produktów chemicznych i paliw nowej generacji (N=189)

I kwartyl mediana III kwartyl

Wartość indeksudla tezy

Mediana indeksu

40%3% 58%

Wysoka

Przeciętna

Niska

POZYCJA POLSKI

Nigdy

Eksperci 0,0%

Ogół respondentów 0,0%

20352008 2010 2015 2020 2025 2030

CZAS REALIZACJI TEZY

WPŁYW REALIZACJI TEZY CZYNNIKI SPRZYJAJĄCE I BARIERY

DZIAŁANIA NIEZBĘDNE DLA REALIZACJI TEZY

Zwiększenie zakresu

komercjalizacji wyników

Wzrost

zatrudnienia

Wzrost konkurencyjności

krajowej gospodarki

Poprawa stanu

zdrowia

Poprawa jakości

życia obywateli

Korzystny wpływ na

środowisko przyrodnicze

Znaczenie pozycji

gospodarczej

Polski na arenie

międzynarodowej

Zwiększenie spójności

przestrzennej

i społecznej kraju

Ograniczony popyt

Potencjał naukowy

Obowiązujące

regulacje prawne

Możliwości

techniczne

Koszty realizacji

Kompetencje

ludzi

Interesy

grupowe

Akceptacja

społeczna

Bariera

surowcowa

Bariery

etyczne

Zintegrowane systemy

informacyjno-komunikacyjne

Prace badawczo-

rozwojowe

Zastosowanie

instrumentów

ekonomicznych

Wprowadzenie

nowych regulacji

prawnych

Rozwój technologii

przyjaznych

użytkownikowi

Reformy systemowe

Edukacja

społeczna

Badania

podstawowe

Usprawnienie procesu

transferu technologii

81

89

76

91

87

93

89

69

86

89

98

7790

94

88

9480

34

38

21 35

49

53

72

91

96

84

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

Pole Zrównoważony Rozwój Polski - Obszar technologiczny

Page 294: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

294

Teza 19: Rozwój technologii produkcji wysokoprzetworzonych związków chemicznych pozwoli zwięk-

szyć konkurencyjność polskiego przemysłu technologii procesowych (N=74)

Wartość indeksudla tezy

Mediana indeksu

I kwartyl mediana III kwartyl

58%4% 38%

Wysoka

Przeciętna

Niska

POZYCJA POLSKI

Nigdy

Eksperci 0,0%

Ogół respondentów 1,4%

20352008 2010 2015 2020 2025 2030

CZAS REALIZACJI TEZY

WPŁYW REALIZACJI TEZY CZYNNIKI SPRZYJAJĄCE I BARIERY

DZIAŁANIA NIEZBĘDNE DLA REALIZACJI TEZY

Zwiększenie zakresu

komercjalizacji wyników

Wzrost

zatrudnienia

Wzrost konkurencyjności

krajowej gospodarki

Poprawa stanu

zdrowia

Poprawa jakości

życia obywateli

Korzystny wpływ na

środowisko przyrodnicze

Znaczenie pozycji

gospodarczej

Polski na arenie

międzynarodowej

Zwiększenie spójności

przestrzennej

i społecznej kraju

Ograniczony popyt

Potencjał naukowy

Obowiązujące

regulacje prawne

Możliwości

techniczne

Koszty realizacji

Kompetencje

ludzi

Interesy

grupowe

Akceptacja

społeczna

Bariera

surowcowa

Bariery

etyczne

Zintegrowane systemy

informacyjno-komunikacyjne

Prace badawczo-

rozwojowe

Zastosowanie

instrumentów

ekonomicznych

Wprowadzenie

nowych regulacji

prawnych

Rozwój technologii

przyjaznych

użytkownikowi

Reformy systemowe

Edukacja

społeczna

Badania

podstawowe

Usprawnienie procesu

transferu technologii

91

68

83

81

94

74

90

62

86

75

9866

84

96

70

90

76

93

36

16

58

38

46

42

92

78

36

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

Pole Zrównoważony Rozwój Polski - Obszar technologiczny

Page 295: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

295

Teza 20: Biotechnologiczne wykorzystanie mikroorganizmów do syntezy i transformacji związków or-

ganicznych przeznaczonych dla farmacji, przetwórstwa żywności i ochrony zdrowia będzie stanowić

jeden z wiodących kierunków gospodarki narodowej (N=139)

I kwartyl mediana III kwartyl

Wartość indeksudla tezy

Mediana indeksu

45%6% 49%

Wysoka

Przeciętna

Niska

POZYCJA POLSKI

Nigdy

Eksperci 3,3%

Ogół respondentów 2,9%

20352008 2010 2015 2020 2025 2030

CZAS REALIZACJI TEZY

WPŁYW REALIZACJI TEZY CZYNNIKI SPRZYJAJĄCE I BARIERY

DZIAŁANIA NIEZBĘDNE DLA REALIZACJI TEZY

Zwiększenie zakresu

komercjalizacji wyników

Wzrost

zatrudnienia

Wzrost konkurencyjności

krajowej gospodarki

Poprawa stanu

zdrowia

Poprawa jakości

życia obywateli

Korzystny wpływ na

środowisko przyrodnicze

Znaczenie pozycji

gospodarczej

Polski na arenie

międzynarodowej

Zwiększenie spójności

przestrzennej

i społecznej kraju

Ograniczony popyt

Potencjał naukowy

Obowiązujące

regulacje prawne

Możliwości

techniczne

Koszty realizacji

Kompetencje

ludzi

Interesy

grupowe

Akceptacja

społeczna

Bariera

surowcowa

Bariery

etyczne

Zintegrowane systemy

informacyjno-komunikacyjne

Prace badawczo-

rozwojowe

Zastosowanie

instrumentów

ekonomicznych

Wprowadzenie

nowych regulacji

prawnych

Rozwój technologii

przyjaznych

użytkownikowi

Reformy systemowe

Edukacja

społeczna

Badania

podstawowe

Usprawnienie procesu

transferu technologii

58

87

89

87

93

76

89

91

94

89

99

7185

95

83

8975

35

33

27 38

96

48

50

34

81

94

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

Pole Zrównoważony Rozwój Polski - Obszar technologiczny

Page 296: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

296

Teza 21: Inteligentne systemy monitoringu w budownictwie z uwzględnieniem czynników klimatycz-

nych i eksploatacyjnych przyczynią się do efektywnego i bezpiecznego użytkowania obiektów bu-

dowlanych (N=181)

Wartość indeksudla tezy

Mediana indeksu

I kwartyl mediana III kwartyl

49%4% 47%

Wysoka

Przeciętna

Niska

POZYCJA POLSKI

Nigdy

Eksperci 0,0%

Ogół respondentów 0,0%

20352008 2010 2015 2020 2025 2030

CZAS REALIZACJI TEZY

WPŁYW REALIZACJI TEZY CZYNNIKI SPRZYJAJĄCE I BARIERY

DZIAŁANIA NIEZBĘDNE DLA REALIZACJI TEZY

Zwiększenie zakresu

komercjalizacji wyników

Wzrost

zatrudnienia

Wzrost konkurencyjności

krajowej gospodarki

Poprawa stanu

zdrowia

Poprawa jakości

życia obywateli

Korzystny wpływ na

środowisko przyrodnicze

Znaczenie pozycji

gospodarczej

Polski na arenie

międzynarodowej

Zwiększenie spójności

przestrzennej

i społecznej kraju

Ograniczony popyt

Potencjał naukowy

Obowiązujące

regulacje prawne

Możliwości

techniczne

Koszty realizacji

Kompetencje

ludzi

Interesy

grupowe

Akceptacja

społeczna

Bariera

surowcowa

Bariery

etyczne

Zintegrowane systemy

informacyjno-komunikacyjne

Prace badawczo-

rozwojowe

Zastosowanie

instrumentów

ekonomicznych

Wprowadzenie

nowych regulacji

prawnych

Rozwój technologii

przyjaznych

użytkownikowi

Reformy systemowe

Edukacja

społeczna

Badania

podstawowe

Usprawnienie procesu

transferu technologii

56

80

84

94

90

79

62

72

84

92

63

87

8878

89

92

55

27

41

2049

74

84

96

44

91

450

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

Pole Zrównoważony Rozwój Polski - Obszar technologiczny

Page 297: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

297

Teza 22: Integracja zaawansowanych rozwiązań z zakresu technologii materiałów budowlanych, syste-

mów pomiarowo-regulacyjnych i komputerowych systemów sterowania spowoduje obniżenie zużycia

energii i mediów w obiektach budowlanych przy jednoczesnym podwyższeniu komfortu użytkowania

(N=186)

I kwartyl mediana III kwartyl

Wartość indeksudla tezy

Mediana indeksu

45%5% 49%

Wysoka

Przeciętna

Niska

POZYCJA POLSKI

Nigdy

Eksperci 0,0%

Ogół respondentów 0,0%

20352008 2010 2015 2020 2025 2030

CZAS REALIZACJI TEZY

WPŁYW REALIZACJI TEZY CZYNNIKI SPRZYJAJĄCE I BARIERY

DZIAŁANIA NIEZBĘDNE DLA REALIZACJI TEZY

Zwiększenie zakresu

komercjalizacji wyników

Wzrost

zatrudnienia

Wzrost konkurencyjności

krajowej gospodarki

Poprawa stanu

zdrowia

Poprawa jakości

życia obywateli

Korzystny wpływ na

środowisko przyrodnicze

Znaczenie pozycji

gospodarczej

Polski na arenie

międzynarodowej

Zwiększenie spójności

przestrzennej

i społecznej kraju

Ograniczony popyt

Potencjał naukowy

Obowiązujące

regulacje prawne

Możliwości

techniczne

Koszty realizacji

Kompetencje

ludzi

Interesy

grupowe

Akceptacja

społeczna

Bariera

surowcowa

Bariery

etyczne

Zintegrowane systemy

informacyjno-komunikacyjne

Prace badawczo-

rozwojowe

Zastosowanie

instrumentów

ekonomicznych

Wprowadzenie

nowych regulacji

prawnych

Rozwój technologii

przyjaznych

użytkownikowi

Reformy systemowe

Edukacja

społeczna

Badania

podstawowe

Usprawnienie procesu

transferu technologii

90

77

94

66

87

87

92

93

56

27

41

16

89

40

50

40

84

75

94

95

95

88

83

59

74

63

80

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

Pole Zrównoważony Rozwój Polski - Obszar technologiczny

Page 298: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

298

Teza 23: Rozwój wysokospecjalizowanych urządzeń i narzędzi dla automatycznej i precyzyjnej ob-

róbki elementów i podzespołów umożliwi automatyzację procesów technologicznych, podwyższy ich

jakość i efektywność (N=198)

Wartość indeksudla tezy

Mediana indeksu

I kwartyl mediana III kwartyl

63%6% 31%

Wysoka

Przeciętna

Niska

POZYCJA POLSKI

Nigdy

Eksperci 0,0%

Ogół respondentów 0,0%

20352008 2010 2015 2020 2025 2030

CZAS REALIZACJI TEZY

WPŁYW REALIZACJI TEZY CZYNNIKI SPRZYJAJĄCE I BARIERY

DZIAŁANIA NIEZBĘDNE DLA REALIZACJI TEZY

Zwiększenie zakresu

komercjalizacji wyników

Wzrost

zatrudnienia

Wzrost konkurencyjności

krajowej gospodarki

Poprawa stanu

zdrowia

Poprawa jakości

życia obywateli

Korzystny wpływ na

środowisko przyrodnicze

Znaczenie pozycji

gospodarczej

Polski na arenie

międzynarodowej

Zwiększenie spójności

przestrzennej

i społecznej krajuOgraniczony popyt

Potencjał naukowy

Obowiązujące

regulacje prawne

Możliwości

techniczne

Koszty realizacji

Kompetencje

ludzi

Interesy

grupowe

Akceptacja

społeczna

Bariera

surowcowa

Bariery

etyczne

Zintegrowane systemy

informacyjno-komunikacyjne

Prace badawczo-

rozwojowe

Zastosowanie

instrumentów

ekonomicznych

Wprowadzenie

nowych regulacji

prawnych

Rozwój technologii

przyjaznych

użytkownikowi

Reformy systemowe

Edukacja

społeczna

Badania

podstawowe

Usprawnienie procesu

transferu technologii

89

57

70

82

84

96

48

93

82

49 97

80

7286

85

54

94

30

40

48

42

61

95

93

21

42

87

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

Pole Zrównoważony Rozwój Polski - Obszar technologiczny

Page 299: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

299

Teza 24: Rozwój urządzeń i technik pomiarowych, wykorzystujących zintegrowane technologie lase-

rowo-wizyjne, sensorykę, sztuczną inteligencję i automatyzację procesów technologicznych umożliwią

precyzyjne i zdalne monitorowanie produkcji, zarówno w skali jednostkowej jak i produkcji masowej

(N=213)

I kwartyl mediana III kwartyl

Wartość indeksudla tezy

Mediana indeksu

51%7% 43%

Wysoka

Przeciętna

Niska

POZYCJA POLSKI

Nigdy

Eksperci 0,0%

Ogół respondentów 0,5%

20352008 2010 2015 2020 2025 2030

CZAS REALIZACJI TEZY

WPŁYW REALIZACJI TEZY CZYNNIKI SPRZYJAJĄCE I BARIERY

DZIAŁANIA NIEZBĘDNE DLA REALIZACJI TEZY

Zwiększenie zakresu

komercjalizacji wyników

Wzrost

zatrudnienia

Wzrost konkurencyjności

krajowej gospodarki

Poprawa stanu

zdrowia

Poprawa jakości

życia obywateli

Korzystny wpływ na

środowisko przyrodnicze

Znaczenie pozycji

gospodarczej

Polski na arenie

międzynarodowej

Zwiększenie spójności

przestrzennej

i społecznej krajuOgraniczony popyt

Potencjał naukowy

Obowiązujące

regulacje prawne

Możliwości

techniczne

Koszty realizacji

Kompetencje

ludzi

Interesy

grupowe

Akceptacja

społeczna

Bariera

surowcowa

Bariery

etyczne

Zintegrowane systemy

informacyjno-komunikacyjne

Prace badawczo-

rozwojowe

Zastosowanie

instrumentów

ekonomicznych

Wprowadzenie

nowych regulacji

prawnych

Rozwój technologii

przyjaznych

użytkownikowi

Reformy systemowe

Edukacja

społeczna

Badania

podstawowe

Usprawnienie procesu

transferu technologii

72

84

83

95

49

94

89

59

46

80

86

83

97

87

94

55

87

31

43

94

41

86 2148

41

58

95

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

Pole Zrównoważony Rozwój Polski - Obszar technologiczny

Page 300: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

300

Teza 25: Rozwój systemów ekspertowych do sterowania urządzeń i procesów przemysłowych nowej

generacji stworzy przewagę konkurencyjną polskiego przemysłu środków produkcji na światowym

rynku technologii (N=273)

Wartość indeksudla tezy

Mediana indeksu

I kwartyl mediana III kwartyl

46%5% 49%

Wysoka

Przeciętna

Niska

POZYCJA POLSKI

Nigdy

Eksperci 3,9%

Ogół respondentów 5,1%

20352008 2010 2015 2020 2025 2030

CZAS REALIZACJI TEZY

WPŁYW REALIZACJI TEZY CZYNNIKI SPRZYJAJĄCE I BARIERY

DZIAŁANIA NIEZBĘDNE DLA REALIZACJI TEZY

Zwiększenie zakresu

komercjalizacji wyników

Wzrost

zatrudnienia

Wzrost konkurencyjności

krajowej gospodarki

Poprawa stanu

zdrowia

Poprawa jakości

życia obywateli

Korzystny wpływ na

środowisko przyrodnicze

Znaczenie pozycji

gospodarczej

Polski na arenie

międzynarodowej

Zwiększenie spójności

przestrzennej

i społecznej kraju

Ograniczony popyt

Potencjał naukowy

Obowiązujące

regulacje prawne

Możliwości

techniczne

Koszty realizacji

Kompetencje

ludzi

Interesy

grupowe

Akceptacja

społeczna

Bariera

surowcowa

Bariery

etyczne

Zintegrowane systemy

informacyjno-komunikacyjne

Prace badawczo-

rozwojowe

Zastosowanie

instrumentów

ekonomicznych

Wprowadzenie

nowych regulacji

prawnych

Rozwój technologii

przyjaznych

użytkownikowi

Reformy systemowe

Edukacja

społeczna

Badania

podstawowe

Usprawnienie procesu

transferu technologii

64

94

66

79

81

85

91

56

89

78

84

9659

89

94

67

90

32

25

47

63

49

94

44

86

94

43

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

Pole Zrównoważony Rozwój Polski - Obszar technologiczny

Page 301: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

301

Teza 26: Zintegrowane nano- i biotechnologie oraz technologie inspirowane osiągnięciami bioniki będą

miały kluczowe znaczenie dla rozwoju wysoko zaawansowanych produktów i technologii przemysło-

wych, rolniczych, w zakresie ochrony zdrowia i ochrony środowiska (N=235)

I kwartyl mediana III kwartyl

Wartość indeksudla tezy

Mediana indeksu

37%4% 59%

Wysoka

Przeciętna

Niska

POZYCJA POLSKI

Nigdy

Eksperci 0,0%

Ogół respondentów 0,0%

20352008 2010 2015 2020 2025 2030

CZAS REALIZACJI TEZY

WPŁYW REALIZACJI TEZY CZYNNIKI SPRZYJAJĄCE I BARIERY

DZIAŁANIA NIEZBĘDNE DLA REALIZACJI TEZY

Zwiększenie zakresu

komercjalizacji wyników

Wzrost

zatrudnienia

Wzrost konkurencyjności

krajowej gospodarki

Poprawa stanu

zdrowia

Poprawa jakości

życia obywateli

Korzystny wpływ na

środowisko przyrodnicze

Znaczenie pozycji

gospodarczej

Polski na arenie

międzynarodowej

Zwiększenie spójności

przestrzennej

i społecznej kraju

Ograniczony popyt

Potencjał naukowy

Obowiązujące

regulacje prawne

Możliwości

techniczne

Koszty realizacji

Kompetencje

ludzi

Interesy

grupowe

Akceptacja

społeczna

Bariera

surowcowa

Bariery

etyczne

Zintegrowane systemy

informacyjno-komunikacyjne

Prace badawczo-

rozwojowe

Zastosowanie

instrumentów

ekonomicznych

Wprowadzenie

nowych regulacji

prawnych

Rozwój technologii

przyjaznych

użytkownikowi

Reformy systemowe

Edukacja

społeczna

Badania

podstawowe

Usprawnienie procesu

transferu technologii

89

88

88

88

93

65

90

66

93

8869

98

91

94

85

83

90

30

38

38

94

58

45

31

92

2081

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

Pole Zrównoważony Rozwój Polski - Obszar technologiczny

Page 302: Zastosowanie Delphi w NPF (pdf)

302

Teza 27: Nowe metody transformacji wiedzy, transferu technologii i komercjalizacji rozwiązań nauko-

wo-badawczych będą miały kluczowe znaczenie dla podniesienia efektywności gospodarki (N=393)

Wartość indeksudla tezy

Mediana indeksu

I kwartyl mediana III kwartyl

44%4% 52%

Wysoka

Przeciętna

Niska

POZYCJA POLSKI

Nigdy

Eksperci 0,0%

Ogół respondentów 0,3%

20352008 2010 2015 2020 2025 2030

CZAS REALIZACJI TEZY

WPŁYW REALIZACJI TEZY CZYNNIKI SPRZYJAJĄCE I BARIERY

DZIAŁANIA NIEZBĘDNE DLA REALIZACJI TEZY

Zwiększenie zakresu

komercjalizacji wyników

Wzrost

zatrudnienia

Wzrost konkurencyjności

krajowej gospodarki

Poprawa stanu

zdrowia

Poprawa jakości

życia obywateli

Korzystny wpływ na

środowisko przyrodnicze

Znaczenie pozycji

gospodarczej

Polski na arenie

międzynarodowej

Zwiększenie spójności

przestrzennej

i społecznej krajuOgraniczony popyt

Potencjał naukowy

Obowiązujące

regulacje prawne

Możliwości

techniczne

Koszty realizacji

Kompetencje

ludzi

Interesy

grupowe

Akceptacja

społeczna

Bariera

surowcowa

Bariery

etyczne

Zintegrowane systemy

informacyjno-komunikacyjne

Prace badawczo-

rozwojowe

Zastosowanie

instrumentów

ekonomicznych

Wprowadzenie

nowych regulacji

prawnych

Rozwój technologii

przyjaznych

użytkownikowi

Reformy systemowe

Edukacja

społeczna

Badania

podstawowe

Usprawnienie procesu

transferu technologii

96

79

89

83

94

80

94

77

73

91

96

8979

92

9293

84

33

2640

46

48

66

92

95

84

36

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

Pole Zrównoważony Rozwój Polski - Obszar technologiczny