Zarządzanie Strefami Aktywności Gospodarczej. Podręcznik ...

ZARZĄDZANIE STREFAMI

AKTYWNOŚCI GOSPODARCZEJPodręcznik dobrych praktyk

KRAKÓW 2015

Wydawca Departament Polityki RegionalnejUrząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego30-552 Kraków, ul. Wielicka 72Btel. (+48) 12 29 90 900, fax. (+48) 12 29 90 926www.malopolskie.pl

Opracowanie Raport powstał w ramach projektu Małopolskie Obserwatorium Gospodarki, współfinansowanego przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.

Projekt okładki Małgorzata Flis

Skład publikacji Oficyna Wydawnicza PEGAZ | www.epegaz.pl

ISBN 978-83-65325-07-5

Publikacja bezpłatna Przy publikowaniu danych z opracowania prosimy o podanie źródła.

Publikacja dostępna jest także w wersji elektronicznej pod adresem:www.obserwatorium.malopolska.pl

www.obserwatorium.malopolska.pl | Małopolskie Obserwatorium Rozwoju Regionalnego

Publikacja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Małopolskiego na lata 2014–2020

3

Małopolskie Obserwatorium Rozwoju Regionalnego | www.obserwatorium.malopolska.pl

Spis treści

Wstęp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5

1 . StrefyAktywnościGospodarczejwMałopolsce . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6

2 . Przygotowaniedouruchomieniastrefy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .12

Czystrefajestpotrzebna? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .12

Analizapotencjaługminy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .12

Narzędziadobadaniapotencjału . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .14

Analizaotoczenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .17

OkreśleniewarunkówutworzeniabądźrozbudowySAG . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .20

Lokalizacja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .22

Źródłafinansowaniastref . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .22

3 . Zarządzaniestrefą . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .26

Modelezarządzaniastrefą . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .26

Strategiastrefy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .27

Monitorowanieiaktualizowaniestrategiistrefy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .30

Współpracazinnymipodmiotami . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .32

4 . Promocjastrefy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .39

Przekazanieinformacjioofercieinwestycyjnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .39

Narzędziaikanałypromocji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .40

Przygotowanieplanupromocjistrefy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .43

5 . Pozyskiwanieinwestorów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .46

Kontaktbezpośredni . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .46

Organizacjaspotkania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .47

Marketingszeptany . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .48

Pocztaelektronicznaikontakttelefoniczny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .50

Przygotowanieiprzedstawianieofertyinwestycyjnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .51

Negocjacjezinwestorem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .54

6 . Budowanierelacjizinwestorami . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .56

Czymjestopiekapoinwestycyjna? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .56

Współpracazinwestorem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .57

Bibliografia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .59

Spisrysunkówitabel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .60

Załączniki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .61

4


Zarządzanie SAG Podręcznik dobrych praktyk

Wykazskrótówużytychwopracowaniu

9 CBMZ–CentrumBiznesuMałopolskiZachodniej

9 CeBiM–CentrumBusinessinMałopolska

9 COIE–CentrumObsługiInwestoraiEksportera

9 GDDKiA–GeneralnaDyrekcjaDrógKrajowychiAutostrad

9 IOB–InstytucjeOtoczeniaBiznesu

9 JST–JednostkiSamorząduTerytorialnego

9 KPT–KrakowskiParkTechnologiczny

9 MARR–MałopolskaAgencjaRozwojuRegionalnego

9 MORR–MałopolskieObserwatoriumRozwojuRegionalnego

9 MRPO–MałopolskiRegionalnyProgramOperacyjny2007–2013

9 MŚP–małeiśrednieprzedsiębiorstwa

9 PARP–PolskaAgencjaRozwojuPrzedsiębiorczości

9 PAIiIZ–PolskaAgencjaInformacjiiInwestycjiZagranicznych

9 PPP–partnerstwopubliczno-prywatne

9 PUP–PowiatowyUrządPracy

9 RCOI–RegionalneCentrumObsługiInwestora

9 RPOWM–RegionalnyProgramOperacyjnyWojewództwaMałopolskiego2014–2020

9 SAG–StrefaAktywnościGospodarczej

9 SSE–SpecjalnaStrefaEkonomiczna

9 UMWM–UrządMarszałkowskiWojewództwaMałopolskiego

9 WM–WojewództwoMałopolskie

9 WUP–WojewódzkiUrządPracy

5


Wstęp

Wdzisiejszymkonkurencyjnymotoczeniusamorządystarająsięwaktywnysposóbpozyskiwaćinwestorów .Jednym z narzędzi, które przyczynia się do osiągnięcia tego celu, jest tworzenie specjalnych obszarówgospodarczych,doktórychnależyzaliczyćprzedewszystkimSpecjalneStrefyEkonomiczne(SSE)orazStrefyAktywnościGospodarczej (SAG) .Obszary te są tworzonewcelupodniesienia atrakcyjności inwestycyjnejoraz pobudzenia rozwoju społeczno-gospodarczego .Mają one być profesjonalnie przygotowane, tak abyzwrócićuwagęinwestoraizachęcićdoprowadzeniadziałalnościgospodarczejnaichterenie .

Wartopamiętać, żepoza twardymi infrastrukturalnymi czynnikaminiemniej istotne sąmiękkie czynniki,któreniejednokrotniemajądecydującywpływnapodjęcieprzez inwestoradecyzjioulokowaniubiznesunadanymobszarze .Wiedzanatematzarządzaniaipromocjiobszarówinwestycyjnychmatupodstawoweznaczenie . Bez umiejętnegoprowadzenia spójnej polityki zarządczej trudnooczekiwać twardych efektóww postaci znacznego wpływu oddziałania przygotowanych i uzbrojonych stref na sytuację ekonomicznąsamorządówterytorialnych .

Podręcznikdobrychpraktykjestskierowanydosamorządówlokalnych,któreposiadająlubplanująutworzenienaswoimobszarzeStrefyAktywnościGospodarczej .Podstawowymcelempublikacjijestupowszechnieniewiedzynatemattworzenia,funkcjonowaniaizarządzaniaobszaramiaktywnościgospodarczej .Wskazówkizawartewpodręcznikuwwiększości uznaćmożna za uniwersalne imożliwedo zastosowaniaw różnychtypachgmin .

Diagnozasytuacjiwmałopolskichgminachujawniła,żepodczasprocesuprzygotowywaniastrefaktywnościgospodarczych,zarządzaniaimonitorowaniaichrozwojupojawiająsięliczneproblemy .Ichźródłemczęstojest brak prorynkowej orientacji, jak również fakt, że administracja publiczna postrzega wiele procesówprzezpryzmatstandardowychrozwiązań,apodstawądziałańwrelacjachzbiznesemjestprzyjęciefilozofiidziałań charakterystycznychdla tego środowiska .Przedstawionewpodręcznikuwskazówki i rady zostałyopracowanenapodstawiebadaniapn .Strefy Aktywności Gospodarczej wMałopolsce. Aktualny stan i plany,przeprowadzonego na zlecenie Urzędu Marszałkowskiego Województwa Małopolskiego w 2015 roku .Podręcznik został przygotowany również w oparciu o porady ekspertów, którzy na co dzień zajmują siętematykąstrefgospodarczych,atakżeliteraturązzakresuzarządzania .Celempodręcznikajestzapoznanieczytelnikaznajistotniejszymizagadnieniamizarządzaniastrefą .

Całość opracowania podzielona jest na dwie części: zarządzanie strefą aktywności gospodarczej i ob-sługę inwestora . W pierwszych trzech rozdziałach znajdują się informacje na temat kwestii związanychz przygotowaniem uruchomienia, zarządzaniem i promocją strefy . Kolejne rozdziały zostały poświęconetematyce dotyczącej pozyskiwania inwestorów i utrzymywania z nimi relacji . Trzeci segment informacjizawierarady,jakdiagnozowaćpotencjałgminorazopracowywaćstrategię,wtymrównieżpromocjęstrefy .Ważnączęśćpodręcznikastanowimateriałobejmującyprocespozyskiwaniainwestora .Znajdująsięwnimm .in .praktyczneporadyobejmującepierwszykontaktzprzedsiębiorcąorazproceduryprzyczyniającesiędozwiększeniaefektywnościwkontaktachnaliniiadministracjabiznes .Wszystkieinformacjebędąpomocnedlagminplanującychutworzeniestrefyaktywnościgospodarczej .Dlagmin,które jużposiadajądziałającąstrefę,przydatnebędąprzedewszystkimporadyzzakresuzarządzaniaibudowaniarelacjizinwestorem .

Wceluułatwieniaporuszaniasiępopodręcznikunajważniejszekwestiezostałyujętewramkachoznaczonychkolorem .Ramkawkolorzezielonymoznaczawartenaśladowaniadziałania,którerealizujągminyposiadającena swoim obszarze strefy . Ramka w kolorze czerwonym symbolizuje błędne postępowanie . Ramkapomarańczowazwracauwagęnakwestie,któresąszczególnieistotneprzytworzeniunowychstref .

6


1. Strefy Aktywności Gospodarczej w Małopolsce

Narzędziaprzyciąganiainwestycjidojednosteksamorząduterytorialnegosądziśprzedmiotemwieluanaliz .Niemajednegodecydującegoczynnika,któryzagwarantowałbywysokąatrakcyjnośćwszystkiminwestorom .Jednakumiejętnośćpołączeniakilkunajistotniejszychwarunkóworazzaoferowanieprzygotowanegoiuzbro-jonegoterenujestnajskuteczniejszyminstrumentem .Takafilozofiależałai leżyupodłożafunkcjonowaniastrefekonomicznych .WPolsceSpecjalnaStrefaEkonomiczna(SSE)towyodrębnionazgodniezprzepisamiustawy,niezamieszkałaczęśćterytoriumRzeczypospolitejPolskiej,naktórejtereniemożebyćprowadzonadziałalnośćgospodarczanazasadachokreślonychustawą .Strefamożebyćustanowionawceluprzyspieszeniarozwoju gospodarczego części terytorium kraju1 . Główne cele funkcjonowania SSE to rozwój działalnościgospodarczej, rozwój eksportu, wykorzystanie nowych rozwiązań technicznych i technologicznych,przyspieszanie wzrostu konkurencyjności oraz generowanie nowych miejsc pracy . Ich funkcjonowaniewpływanarozwójgospodarkiprzez:wzrostzatrudnienia,wzrosteksportu,napływbezpośrednichinwestycjizagranicznych (BIZ), rozwój kapitału ludzkiego, transfer wiedzy, technologii oraz know-how2. PierwszaSpecjalnaStrefaEkonomicznazostałautworzonanaświeciew1947rokuwShannonw Irlandii . Jednakżepróby tworzenia obszarów, które miały zapewniać przedsiębiorcom preferencyjne warunki prowadzeniadziałalności,miałymiejscejużwczasachstarożytnegoRzymu .Wówczaswybranymmiastomprzyznawanoprzywilejehandlowe .Wśredniowieczunatomiasttworzonohanze,czylizwiązkimiasthandlowych .Zrzeszoneobszaryudzielałysobiewsparciaekonomicznego,utrudniająctymsamympracękupcom,którzyznajdowalisiępozazwiązkiem .NaświecieSpecjalneStefyEkonomicznemogąwystępowaćpodróżnyminazwami,np .strefawolnegohandlu,strefaprzedsiębiorczościczystrefahandluzagranicznego,ale ich ideązawsze jestudzielaniewsparciaprzedsiębiorcomiinwestorom .Obecnienacałymświeciefunkcjonujeokoło3000strefisąoneulokowanewponad130krajach .NajwiększąpopularnościątegotyputerenyciesząsięwAfryceorazEuropieŚrodkowo-Zachodniej .NajmniejsząichliczbęmożnaznaleźćwAmerycePołudniowej .Wartozwrócićuwagę,żew latach70 .XXwieku istniało jedynie79obszarówtegotypuw25krajach .Największywzrostliczbystrefodnotowanonaprzełomielat90 .XXwiekuipierwszychlatwiekuXXI .

Oferowaneprzezstrefyzachętykierowanedoinwestorówmożnapodzielićnafinansoweorazpozafinansowe3 .PierwotnymzałożeniempowołaniadożyciaSSEbyłoożywieniegospodarczewwybranychlokalizacjachdziękizwiększonemunapływowiinwestycji .ZczasemstrefyipodstrefySSEpowstawaływwynikudostosowaniaregulacjiprawnychdopotrzebinwestorów .Strefyprzyciągajązarównopolski,jakizagranicznykapitał .

Poza Specjalnymi Strefami Ekonomicznymi funkcjonują również inne tereny, na których inwestorzymogąprowadzićdziałalnośćgospodarcząnapreferencyjnychwarunkach;dotakichterenównależąstrefyaktywnościgospodarczej .StrefyAktywnościGospodarczej(SAG)są wydzielonymiiprzygotowanymidoinwestycjiobszaramiodpowiadającymi zapotrzebowaniu potencjalnych inwestorów . Tworzone są najczęściej przez samorządylokalnepoprzezwyznaczaniewstudiumuwarunkowańikierunkówzagospodarowaniaprzestrzennegoorazmiejscowychplanachzagospodarowaniaprzestrzennegoterenówaktywnościgospodarczejopreferencyjnieprzygotowanychwarunkach inwestycyjnych,a takżefinansowychokreślonychw innychdokumentach (np .zwolnienia z podatków lokalnych)4 . Wybrane obszary zostają wyposażone w odpowiednią infrastrukturę

1 Ustawa z dnia 20 października 1994 r. o specjalnych strefach ekonomicznych, Dz.U. z 2015 r. poz. 282, z późn. zm.2 Specjalne Strefy Ekonomiczne po 2020 roku. Analiza dotychczasowej działalności oraz perspektywy funkcjonowania, Ernst & Young,

2011, s. 5.3 M.K. Stawicka, Specjalne Strefy Ekonomiczne w Unii Europejskiej, Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu

Nr 246, s. 434–439. 4 J. Stanienda, Determinanty rozwoju Stref Aktywności Gospodarczej, „Zeszyty Naukowe Małopolskiej Wyższej Szkoły Ekonomicznej

w Tarnowie”, nr 1 (17), 2011.

7


(np . budowa lub modernizacja dróg, sieci kolejowej, sieci uzbrojenia terenu), a przedsiębiorcom oferujesię korzystne warunki inwestycyjne5 . Pierwsze SAG-i powstały w połowie lat dziewięćdziesiątych, przedewszystkimnaniezagospodarowanychterenachkomunalnych .SAG-iposiadająkluczoweznaczeniedlawzrostupoziomuinwestycjikomercyjnych,zwiększająatrakcyjnośćinwestycyjnąregionu,rozwijająprzedsiębiorczośćiprzyczyniająsiędopowstawanianowychmiejscpracy .Donajistotniejszychnarzędzi idziałań,którebędąprzyciągałyinwestorówdoSAGijednocześnieświadczyłyopotencjaledanejstrefy,należą:

› przygotowanie infrastrukturalne obszaru uzbrojonego w podstawowe media, wkomponowanegowsiećkomunikacyjnąnietylkolokalną,alerównieżregionalną,anawetkrajową;

› korzyścifinansowe,naktóreskładająsiępropozycjeulgpodatkowych,cenygruntulubdzierżawy;› intensywnedziałaniainformacyjneipromocyjneterenuprzeznaczonegopodaktywność;› pomocinwestoromwprocesachinwestycyjnych,administracyjnychizatrudnienia;› przygotowanieprawnegruntu,ułatwiająceiprzyspieszająceprocesinwestycji;› odpowiedniklimatspołeczno-kulturowywśródspołecznościlokalnej .

Pojęcie Strefy Aktywności Gospodarczej funkcjonujące w literaturze oraz w środowisku związanymz zarządzaniem samorządem terytorialnym i gospodarką lokalnąwydaje się nie do końca sprecyzowanewprzeciwieństwiedoSpecjalnychStrefEkonomicznych,którychdefinicje i ramydziałaniaokreślapolskieustawodawstwo6 .NatomiastpopularyzacjaSAGpojawiła sięwrazzudostępnieniemśrodkówunijnychnarozbudowęiprzygotowanieinfrastrukturywgminach .WwojewództwiemałopolskimbyłotoDziałanie4 .3MałopolskiegoRegionalnegoProgramuOperacyjnego2007–2013,SchematAStrefyaktywnościgospodarczejo powierzchni 2–20 ha oraz Schemat B Strefy aktywności gospodarczej o powierzchni powyżej 20 ha .Inwestorzyoraz samorządy zaangażowanew funkcjonowanieSSE lubSAGwskazują, żeoba rodzaje strefmająpozytywnywpływnalokalnągospodarkę .Obokułatwieńinwestycyjnych,będącychgłównympowodemtworzeniastref,stałysięonetakżeplatformądotworzeniapowiązańkooperacyjnychiprzyciąganiakolejnychinwestorówzachęcanychprzezpodmiotyjużfunkcjonującewstrefach .TerenytemogąwprzyszłościpełnićwiodącąrolęwpobudzaniurozwojugospodarkiwMałopolsce .GłównezałożeniefunkcjonowaniaSAGiSSEto, jak jużwskazano,pobudzanierozwojuspołeczno-gospodarczego,któryzczasemmożezapoczątkowaćpośrednieefektywpostaciwprowadzaniaprodukcjinawyższympoziomiezaawansowaniatechnologicznego,zagospodarowaniaobszarówzdegradowanychczytworzeniainicjatywklastrowych .

Podręcznik do zarządzania strefami powstał na bazie badania dotyczącego stanu obecnego i planówrozbudowystrefaktywnościgospodarczejwwojewództwiemałopolskim .Wramachbadaniaprzeprowadzonoankietę internetową (CAWI) z małopolskimi gminami, ankietę telefoniczną (CATI) z przedsiębiorstwamiprowadzącymi działalność na terenach Stref Aktywności Gospodarczej i Specjalnej Strefy EkonomicznejKrakowski Park Technologicznywwojewództwiemałopolskim .W trakcie badania przeprowadzono takżewywiadypogłębione zekspertami (IDI/ITI)oraz zogniskowanywywiadgrupowy (FGI) zprzedstawicielamiPolskiejAgencjiInformacjiiInwestycjiZagranicznychorazMinisterstwaGospodarki .

Wynikibadaniaprowadzonegowmiesiącachmaj–lipiec2015rokuwskazują,żewMałopolscefunkcjonuje55StrefAktywnościGospodarczejw42małopolskichgminach,wtym30współfinansowanychzMałopolskiegoRegionalnegoProgramuOperacyjnego .WśródtychsfinansowanychzMRPO2007–201315SAGpowstałopo2010roku,a8wlatach2014–2015 .Terenyinwestycyjnesfinansowanezpieniędzyunijnychdolipca2015rokuzostałyzagospodarowanew66% .

5 Strefy Aktywności Gospodarczej, dostęp: 06.08.2015, http://www.malopolska.pl/Przedsiebiorca/StrefyAktywnosciGospodarczej/Strony/default.aspx,

6 B. Wojtyra, Strefy aktywności gospodarczej w teoriach rozwoju lokalnego, 2014 r. http://www.researchgate.net/publication/275950029

8


NajmniejszyobszaroferowanyinwestoromwramachSAGto0,5ha,anajwiększyto410ha .ObszarymożliwedozagospodarowaniawSAGsąnajczęściejwłasnościąpodmiotówprywatnych .Świadczytooskutecznościwłączania do SAG obszarów innych niż publiczne . Z przeprowadzonego wśród przedstawicieli jednosteksamorząduterytorialnego(JST)badaniawynika,żezdecydowanawiększośćterenówSAG(ponad90%)jestbardzodobrzeuzbrojona .

ZdaniemankietowanychprzedsiębiorcównajważniejszeczynnikidecydująceolokalizacjinowejSAGto:› rozwiniętainfrastrukturatransportowa,› lokalizacjastrefy,› przychylnyprzedsiębiorczościklimatwgminie .

Spośródtychczynnikówkluczowajestdostępnośćkomunikacyjna .Niemalpołowa(47,8%)badanychprzed-siębiorcówprowadzącychdziałalnośćwSAGpodkreśliła,żeMałopolskęcharakteryzujedobrzerozwiniętainfrastrukturakomunikacyjnazwiązanazbliskościąwęzłaautostradA1iA4orazsprawnymirozwiązaniamitransportowymi .Warunkujetodobrąprzepustowośćwschód–zachód .Respondenciwskazalinaproblemyz dostępnością komunikacyjną północ – południe, dotyczącą głównie Małopolski Wschodniej . AtutamiMałopolskiwedługankietowanychprzedsiębiorcówsą:

› kapitałludzki(32,2%),› atrakcyjnośćterenów(30%)› dobrainfrastruktura(22,2%) .

Respondencidocenilitakżebliskośćośrodkówakademickichiichdobrezapleczeedukacyjne(14,4%) .

ZbadańzrealizowanychwgrupieprzedsiębiorcówdziałającychwSAGwwojewództwiemałopolskimwynika,żewiększość znichprowadzidziałalnośćw ramachsektoraprzemysłu (N=43), choć jedyniewprzypadkudwóchprzedsiębiorcówjesttoprzemysłzaawansowanychtechnologii(high-tech) .Natejpodstawiemożnawyciągnąć wniosek, że SAG-i (w odróżnieniu od SSE) są raczej nastawione na wspieranie gospodarkiwtradycyjnychbranżach(zwłaszczaprodukcyjnych) .

Wbadaniuwzięłoudział21przedsiębiorstwzkapitałemzagranicznymi8zkapitałemmieszanym,polsko-zagranicznym .Pochodzeniekapitałuzagranicznegojestbardzozróżnicowaneirozdrobnione,znajczęstszymwskazaniemnaStanyZjednoczoneorazNiemcy .TakasamastrukturapochodzeniakapitałuzagranicznegodotyczySpecjalnychStrefEkonomicznych .

DlaankietowanychprzedsiębiorcówpodstawowąprzesłankądopodjęciadecyzjiouruchomieniudziałalnościwSAGjest:

› lokalizacja(23,5%badanychprzedsiębiorców),› bliskośćkontrahentów(14,5%),› względyekonomiczne,czyliulgipodatkowe(12,2%) .

Zdecydowana większość badanych przedsiębiorców (78,3%) pozytywnie ocenia decyzję o rozpoczęciudziałalności na terenie SAG w województwie małopolskim . Optymizm respondentów wynika przedewszystkim z atrakcyjnych cen działek i ich położenia z odpowiednim połączeniem z Krakowem . Nie bezznaczeniadlaprzedsiębiorcówjestrównieżdobrepołożeniegeopolityczne(wcentrumEuropy)orazzwiązanaznimrozwiniętatranseuropejskasiećtransportowaumożliwiającadystrybucjęnawiększąskalę .

Prawie połowa (49,2%) uczestniczących w badaniu przedsiębiorców zadeklarowała zmiany w zakresiepoziomuzatrudnienia:47,5%planujezwiększenie,ajedynie1,7%redukcjęliczbypracowników .ŚwiadczytoozadowalającejkondycjiekonomicznejprzedsiębiorstwfunkcjonującychwmałopolskichSAG .

Z odpowiedzi przedstawicieli JST wynika, że planowane jest utworzenie 44 nowych Stref AktywnościGospodarczej,zczego7mapowstaćwnajbliższych2latach .Wprzypadku14planowanychSAGinwestorzypotwierdzili już zainteresowaniepodjęciemdziałalnościna tychobszarach . Jednocześnie te JST, którenieplanująutworzeniaSAG(57gmin),uzasadniałytogłówniebrakiemwolnychterenów .

9


TworzenieStrefyAktywnościGospodarczejwiążesięzdużyminakładamifinansowymi,m .in .związanymizbudowąinfrastruktury technicznej . Gminy, które planują utworzenie SAG, liczą na wsparcie z zewnętrznych źródełfinansowania,wtymnaśrodkizRegionalnegoProgramuOperacyjnegoWojewództwaMałopolskiego2014–2020 .WzakresieskutkówoddziaływaniaistniejącychSAGnagminyprzedstawicieleJSTwskazywaliprzedewszystkimnapowstawanienatereniegminynowychfirm,częstodziałającychwbranżachdotychczasniewystępującychnatereniegminy,atakżenazmniejszenieliczbybezrobotnychiuporządkowanieprzestrzenipublicznej .

Przedstawiciele jednostek samorządu terytorialnego jako najlepsze SAG/podstrefy SSE w województwiewymieniali strefy działające w Niepołomicach, Dobczycach, Zatorze, Oświęcimiu, Tarnowie oraz Bochni .UczestnicyindywidualnychwywiadówpogłębionychzwróciliuwagęnaspecyfikęfunkcjonowaniapodstrefSSE/SAG w małych miejscowościach – np . podstrefa SSE w Zatorze nastawiona jest na małe i średnieprzedsiębiorstwa .UtworzeniepodstrefySSEbyłokatalizatoremrozwojuspołeczno-gospodarczegoipozwoliłonarozwójmałejiśredniejprzedsiębiorczości .Podstawowymproblemem,najakizwracaliuwagęrespondenci,jest brak planów rozwoju SAG skorelowanych z programem (strategią) rozwoju gmin, na terenie którychSAG-ifunkcjonują .Koniecznejestustalenieiprzedstawieniekierunkówrozwojuorazatutówgospodarczych,społecznychikulturalnychgminwrazzewskazaniempakietówkorzyścidlaprzedsiębiorców .Dlapotencjalnychinwestorów,zarównokrajowych,jakizagranicznych,sątoelementypodstawowe .Dodatkowąbarierąjestbrakmiejscowychplanów zagospodarowaniaprzestrzennego, coutrudniaprocesy inwestycyjne zarównowfazieprzygotowywaniaterenówinwestycyjnych,jakiwfazierealizowaniainwestycji .

WynikibadaniaankietowegoprzedstawicieligminwskazująnaniskipoziomwspółpracygminprzyrozwojuSAGzinnymipodmiotamiwzakresiepozyskiwaniainwestoróworazbrakstrategiizarządzaniakonkretnymiSAG .NajbardziejpożądanymwsparciemrozwojuSAGjest:

› pomocwichpromocji,› szkoleniapracownikóworazporadywzakresieobsługiinwestorakrajowegoizagranicznego .

Gminy dobrze radzą sobie z działaniami inwestycyjnymi i formalnościami leżącymiw ich kompetencjach .Natomiastpotrzebująwsparciawobszarachdlanichnowych,akluczowychdlarozwojuSAGiprzedsiębiorczości .Elementem,naktóryzwracaliuwagęeksperci iprzedsiębiorcy, jesttransparentnośćrelacjiz inwestorami,gdziepriorytetemjestzawieraniekonkretnychiprzejrzystychumów .

Ankietowani urzędnicy JST wskazują, że skuteczną metodą kontaktu z inwestorami jest pośrednictwoPolskiejAgencjiInformacjiiInwestycjiZagranicznych .Ważnejestprzygotowywanieofertnatargiispotkaniabranżowe . Uznanie wśród wszystkich badanych grup zyskuje również tzw . „marketing szeptany”, czyliprzekazywanieinformacjipotencjalnyminwestoromprzezprzedsiębiorcówjużdziałającychnatereniestrefy .

Wedługprzedsiębiorcówpodstawąkażdejofertyinwestycyjnejsą:› wskazaniedokładnejlokalizacjiterenu,› informacjadotyczącastanuuzbrojeniadziałki,› kontaktdoosoby,którazarządzatereneminwestycyjnym,› wymiarydziałekgotowychdozagospodarowania,› zdjęciaterenu,› informacjedotycząceistniejącychzabudowań,› informacjenatematdostępnościkomunikacyjnej,› przeznaczeniedziałekwynikającezzapisówplanuzagospodarowania .

Wszystkieteelementyzostaływskazaneprzezokoło90%respondentów .Przedsiębiorcypodkreślalirównież,że najszybszą formą komunikacji jest internet i powinien być onmaksymalniewykorzystanyw relacjachzinwestorami .Wszystkiegrupyrespondentówwywiadówpogłębionychprzekonanesą,żebardzoważnadlainwestorówjestkwestiaprofesjonalnegoprzygotowaniaizaprezentowaniaoferty,atakżeodpowiedniegoprzeprowadzeniainwestoraprzezprocesinwestycyjny–możnatonazwać„opiekąproinwestycyjną” .

10


Zdecydowanawiększość (80%) działającychna terenie SAGfirmbiorącychudziałwbadaniu ankietowymdeklarujeprowadzeniedziałalnościproekologicznej .Działaniaograniczająsiędosegregacjiodpadów(42,9%)orazrecyklingu(24,6%) .ZanalizydanychuzyskanychodprzedstawicielifirmiodzarządzającychSAGwynikazbieżność form prowadzenia działalności proekologicznej w firmach z formami wsparcia oferowanymiprzezSAG .Możnawnioskować,żedziałaniaprzedstawicieliJSTipodmiotówzarządzającychSAGwzakresiepropagowania proekologicznych zachowań mogą mieć silny wpływ na firmy w zakresie korzystaniaiwprowadzanianowychrozwiązańredukującychwpływdziałalnościgospodarczejnaśrodowisko .

WśródpozostałychistotnychwnioskówirekomendacjidlawsparciarozwojuSAGwMałopolscewskazano:› stworzeniezintegrowanegosystemuzarządzaniaSAGWojewództwaMałopolskiegodlazaintereso-

wanychJST;› stworzeniesystemuinformatycznego„zakończonego”stronąinternetowądlarozwojuSAGwwoje-

wództwiemałopolskim;› powołaniejednostek/osóbzarządzającychiodpowiedzialnychzaistniejąceinowotworzoneSAGna

wszystkichpoziomachJST;› skomunikowanie działań jednostek poprzez zintegrowany system zarządzania SAG województwa

małopolskiego;› sporządzeniestrategiidziałańdlaobsługiitworzeniaSAGnawszystkichpoziomachJST;› umożliwienieszkoleńdlapracownikówjednostekodpowiedzialnychzaSAG;› prowadzeniedziałańpromocyjnychiinformacyjnychdotyczącychtworzonychiistniejącychSAG;› sporządzenieprofesjonalnychstroninternetowychzelementamiofertyinwestycyjnejdlapotencjal-

nychinwestorówwJSTskomunikowanychzzintegrowanymsystememzarządzaniaSAGwojewództwamałopolskiego;

› monitoringianalizaistniejącychSAGwceluwyboruwłaściwychścieżekdlanowotworzonychSAG;› nawiązaniewstępnych kontaktów z potencjalnymi inwestoramiw JSTw celu zbadania ich zainte-

resowaniaipotrzeb,ew .pozyskanielistówintencyjnych,któremogąbyćistotneprzyubieganiusięodofinansowanie,ustalenieiprzygotowaniekataloguzachętdlainwestorów;

› wykorzystaniemarketinguszeptanegojakobardzokorzystnej,sprawdzonejiskutecznejformypromocji;› grupowanie inwestorów w strefach w aspekcie rodzaju działalności, wielkości przedsiębiorstwa,

zatrudnienia,źródłapochodzeniakapitałuwstrefachponiżej20halubpowyżej20hawzależnościodpotrzebinwestorówiuwarunkowań;

› kierunkowanie rodzajów działalności potencjalnych inwestorów na działalność w zakresie badańiwysokich technologii zewzględuna znaczne środkifinansoweprzeznaczonena te celewnowejperspektywiefinansowejdotyczącejśrodkówunijnychnalata2014–2020;

› udostępnienie przedsiębiorcom pełnej informacji o możliwości pozyskania dofinansowania ześrodkówUniiEuropejskiejwperspektywiefinansowejnalata2014–2020;

› wdrażanie przez JST rozwiązań proekologicznych w obszarach SAG poprzez realizację obiektówochrony środowiska – oczyszczalnie ścieków, zintegrowane zakłady unieszkodliwiania odpadów,niskoemisyjnąenergetykę;

› rozważeniemożliwościskorzystaniazpartnerstwapubliczno-prywatnego;› wykorzystaniepotencjałuwojewództwamałopolskiego–jakowojewództwadynamicznierozwijają-

cegosięwzakresieinwestycji .

Podręcznik nie może być traktowany jako autonomiczne źródło wiedzy na temat uruchamiania stref,zarządzanianimiiutrzymywaniarelacjizinwestorami .Należygouznawaćzakomplementarnenarzędzieprzyzdobywaniuinformacjiidoświadczeniawefektywnymbudowaniuśrodowiskaprzyjaznegoinwestycjom .JakolekturędodatkowąwskazujemytakżepodręcznikStandardy obsługi inwestora w Małopolsceprzygotowany

wlatachwcześniejszychiopublikowanynastronieinternetowejMałopolskiegoObserwatoriumGospodarki .

Część 1.

Zarządzanie Strefami Aktywności Gospodarczej

12


2. Przygotowanie do uruchomienia strefy

Czy strefa jest potrzebna?

Na samym początku podręcznika celowym jest wskazanie pewnego sposobu myślenia jako wiodącejfilozofiiprzyplanowaniuizarządzaniutakimipodmiotamijakstrefagospodarcza .Wwypowiedziachwieluekspertówprzewijasięmotywreorientacjimyśleniawpolskiejadministracjipublicznej;jesttowymógnietyleformalny,cowynikającyzewspółpracyurzędnikaiprzedsiębiorcy .Większośćdotychczasstworzonychstref jest zarządzana przez gminę, a jej sprawami zajmują się często pracownicy JST .Mniej popularnymrozwiązaniemjestmodeldelegowaniaczynnościzwiązanychzzarządzaniemdo instytucji rynkowych,np .:spółek handlowych takich jak lokalne agencje rozwoju . Tak czy inaczej, zarządzanie strefami zawszemazwiązekzprowadzeniemsprawwramachjednosteksamorząduterytorialnego,dlategoelementzwiązanyzorientacjąrynkową,charakterystycznądlaprzedsiębiorstwdziałającychwkonkurencyjnymotoczeniuniejest często obecny przy podejmowaniu decyzji o planowaniu różnych przedsięwzięć .Orientacja rynkowacharakteryzuje się nastawieniem na potrzeby klientów, które rozpoznane w rzetelny sposób stają sięgłównymwykładnikiemwszelkichpodejmowanychdziałań .Takaorientacjawiąże się z całymwachlarzemdziałańpoprzedzającychkażdądecyzję:zebranieminformacji,zdiagnozowaniempotrzeb,analiząotoczenia,sformułowaniemodpowiednichkomunikatówidecyzji .Całyprocesjestdziśpodstawowymwymogiemnietylkowodniesieniudoprzedsiębiorstw,aletakżedopodmiotówfunkcjonującychwsferzepublicznej .

Podjęcie decyzji o przygotowaniu materiałów, danych i dokumentów związanych z uruchomieniem strefywymagażmudnychprzygotowań .Wtrakcierealizowanegobadaniaekspercipodkreślali, żepowstaniekażdejstrefy powinno być poprzedzone wnikliwą analizą, która powinna być pochodną wszelkich instrumentówstosowanychwanalizachrynkowych .Całośćanalizypowinnauwzględniaćzasoby,jakieposiadagmina,otoczenie(sąsiedniegminy)irealnemożliwościwzachęceniuinwestorówdolokowaniawgminieswojegobiznesu .Eksperciwielokrotniepodkreślali,żełatwośćsięganiapośrodkifinansowezfunduszyunijnychstałasięgłównąprzyczynąuruchamianiaróżnychprojektów,wtymstrefaktywnościgospodarczej .Wprzypadkutakichprojektównależyzadaćpodstawowepytanie:„Czyuruchomieniestrefywgminiejestuzasadnioneekonomicznie?”

Realizacjazadańzwykorzystaniemfunduszyunijnychpozwalanapokryciepewnychkosztówprzygotowaniaterenów i twardej infrastruktury, jest toniezwykłaszansanauzyskanieogromnegodofinansowania . Jednakw ogólnym rozrachunku, przy braku zainteresowania inwestorów lub braku niezbędnych zasobówwew-nętrznychwgminie,wkilkuletniejperspektywietakiedziałaniemożedoprowadzićdopowstaniaznaczącychkosztów .Zatemobowiązkiemkażdejzgminjestprzeprowadzenieszczegółowegoprocesuprzygotowawczegodopodjęciadecyzjiouruchomieniutakiegoprzedsięwzięcia .Należypamiętać,żealternatywąmogąbyćinnesposobypozyskaniainwestorówlubwspółpracazinnymijednostkamisamorząduterytorialnegowtymzakresie .Orientacjarynkowapowinnatowarzyszyćwprocesieuruchamianiaizarządzaniastrefąnakażdymkroku .

Analiza potencjału gminy

Pierwszym krokiem przy próbie odpowiedzi na pytanie o zasadność uruchomienia strefy aktywnościgospodarczejpowinnabyćkompleksowaanalizapotencjaługminy,polegającaprzedewszystkimnarzetelnymskatalogowaniuatutówisłabościgminywkontekścieprowadzeniapolitykiproinwestycyjnej,czylielementyskładające się na atrakcyjność obszaru . Następnie przeanalizowaniewłasnych zasobów pod kątem szansizagrożeń .Kolejnykroktoanalizakonkurencyjnościotoczenia,czylianalizagminypodkątemewentualnejrywalizacjizinnymijednostkamisamorząduterytorialnego .

13


Zgodnie z definicją Słownika Języka Polskiegopotencjał określa „czyjeśmożliwościw jakiejś dziedzinie”7 .Wodniesieniudogminczyregionówprzeztozagadnieniemożemyrozumiećprzedewszystkimpotencjałinwestycyjny, a faktycznie atrakcyjność inwestycyjną danego obszaru . Atrakcyjność definiowana jestjako „kombinacja korzyści możliwych do osiągnięcia w trakcie prowadzenia działalności gospodarczej,wynikającychzespecyficznychcechobszaru,wktórymdziałalnośćtamamiejsce”8 .

Naatrakcyjność inwestycyjnąskładasiębowiemszeregczynnikówobiektywnychisubiektywnych,będącychcechami dla danego miejsca, na przykład: dostępność komunikacyjna, jakość kapitału ludzkiego, firmy,instytucjeotoczeniabiznesu,zasobyikosztypracyitd9 .

Potencjał inwestycyjny zaś to „teoretyczna zdolność do pozyskiwania inwestycji wynikająca łączniez uwarunkowań i zasobów lokalnych stanowiących czynniki atrakcyjności inwestycyjnej”10 . Atrakcyjnośćinwestycyjna jest pojęciem wymiennie używanym z klimatem inwestycyjnym, który rozumiany jest jakozespółczynnikówwewnętrznychizewnętrznychwstosunkudoregionu,mogącychoddziaływaćnadecyzjeinwestycyjne .Mimożesątookreśleniabliskoznaczne, toatrakcyjność inwestycyjnamożenieobejmowaćszeregudziałań o charakterzewsparcia instytucjonalnego, a takżewpływu globalnych czynnikówmakro-ekonomicznych (np . kryzysu) na decyzje inwestycyjne11 . Na klimat inwestycyjny składa się szereg cech,tworzącychmikroklimaty:

› kapitałuludzkiegoirynkupracy,› dostępnościtransportowej,› wyposażeniainfrastrukturalnego,› potencjałurynkowego,› przedsiębiorczości,› obecnościfirmzagranicznych,› poziomurozwojufirmotoczeniabiznesu,› atrakcyjnościrezydencjonalnej,› ofertyinwestycyjnejiaktywnościproinwestycyjnejgmin12 .

Wkażdymztychobszarówmożnaposzukiwaćprzewagisłabościgminy .Napotencjałgospodarczygminyskładająsiętakże:aktywnośćzawodowamieszkańców,poziomichdochodów,sytuacjanalokalnymrynkupracy, poziom przedsiębiorczości mieszkańców, a także stan środowiska naturalnego . Potencjał obszarujestdeterminantą jegorozwojuekonomicznego,przemiangospodarczychczyzatrudnienia . Jeślipotencjałznajduje się na odpowiednim poziomie, wówczas pozytywnie wpływa m .in . na standard życia, a takżezwiększenieprodukcji13 .

Gmina, planując podejmowane przez siebie działania, powinna wykorzystywać atuty województwa, naktóregoobszarzejestpołożona,jednocześnieniezapominającospecyficznychcechachcharakteryzującychdanyobszar .Strefyzostałystworzonejakonarzędziamającenaceluzachęcanieinwestorówdoulokowaniadziałalności na konkretnym obszarze . Decyzja obejmująca powstanie SAG na danym terenie musi byćpoprzedzonaodpowiedniąanalizą .Pozwolitonastwierdzenie,czywdanejgminiesąpodstawydotego,aby

7 Za: http://sjp.pwn.pl/sjp/potencja%C5%82;2572226. 8 A. Ancyparowicz, Wpływ bezpośrednich inwestycji zagranicznych na wzrost polskiej gospodarki w okresie poakcesyjnym, GUS,

Departament Statystyki i finansów, Warszawa 2009, s. 14.9 R. Guzik, K. Gwosdz, J. Działek, Klimat inwestycyjny w województwie małopolskim, Kraków 2013, s. 8.10 Atrakcyjność inwestycyjna i potencjał gospodarczy gmin województwa śląskiego. Raport końcowy, Katowice 2009, s. 25. 11 R. Guzik, K. Gwosdz, J. Działek, op. cit., s. 8.12 Ibidem, s. 9.13 A. Krakowiak-Bal, Potencjał Gospodarczy Gmin Przygranicznych Polski Południowej, Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich,

Nr 2/2/2006, Polska Akademia Nauk, Oddział w Krakowie, s. 149–158.

14


taki obszar gospodarczy został utworzony. Po wstępnej analizie może okazać się bowiem, że dla danej gminy bardziej efektywne będą inne sposoby pozyskiwania inwestorów; aby było to możliwe, jednostki samorządu terytorialnego na szczeblu gminnym powinny diagnozować swój potencjał. Pozwoli to na określanie zarówno mocnych, jak i słabych stron regionu, a także przyczyni się do podejmowania decyzji bardziej dopasowanych do realiów danego obszaru.

�� Częstym błędem, który popełniają JST, jest brak diagnozy własnego potencjału w odniesieniu

do utworzenia SAG. Utworzenie takiego obszaru musi być poprzedzone diagnozą atutów

i słabości gminy. Bez gruntownej analizy potencjału gminy nie można zaplanować, a tym samym

prowadzić efektywnej polityki proinwestycyjnej.

Narzędzia do badania potencjału

Jeśli chodzi o czynności operacyjne, to badanie potencjału sprowadza się przede wszystkim do zebrania rzetelnych danych na temat sytuacji społeczno-gospodarczej gminy. Zadanie to można potraktować jak sporządzanie diagnozy do strategii rozwoju gminy. Bardzo ważną kwestią jest jednak ograniczenie zakresu do wskaźników mających wpływ na atrakcyjność inwestycyjną obszaru. Nie należy traktować analizy jako miejsca gromadzenia wszelkich możliwych zestawień statystycznych. Taka krótka analiza powinna być oparta o naprawdę najistotniejsze dane dla określenia pozycji konkurencyjnej gminy. Przykładowe obszary i propozycje wskaźników do oceny potencjału prezentujemy poniżej:

• analiza podmiotów gospodarczych funkcjonujących w gminie: › liczba podmiotów zarejestrowanych w rejestrze REGON na 10 tys. mieszkańców; › liczba podmiotów gospodarczych według sektorów własnościowych (sektor prywatny, sektor publiczny,

mieszany); › liczba podmiotów gospodarczych według klas wielkości; › liczba podmiotów według sekcji PKD14; › nakłady inwestycyjne przedsiębiorstw w przeliczeniu na jednego mieszkańca;

• analiza rynku pracy: › pracujący według płci; › pracujący według sektorów; › przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto; › zawody deficytowe i nadwyżkowe;

• analiza bezrobocia: › stopa bezrobocia rejestrowanego; › zarejestrowani bezrobotni według płci, wieku, wykształcenia;

• analiza systemu edukacji: › liczba osób decydujących się na podjęcie nauki w szkołach zawodowych; › liczba osób decydujących się na podjęcie nauki w szkołach wyższych; › liczba szkół;

14 Polska Klasyfikacja Działalności – hierarchicznie usystematyzowany podział rodzajów działalności gospodarczej, jakie realizują podmioty gospodarcze. Podział jest regulowany Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 24.12.2007 r. w sprawie Polskiej Klasyfikacji Działalności, http://stat.gov.pl/Klasyfikacje/doc/pkd_07/pkd_07.htm.

15


• analiza czasu potrzebnego na dojazd do głównych punktów komunikacyjnych(np .lotniska,autostradyczydrogiekspresowe);

• atrakcyjność inwestycyjna gminy i podregionu:› syntetyczny wskaźnik klimatu inwestycyjnego gmin w Małopolsce (dane w publikacji: Klimat

inwestycyjny w województwie małopolskim);

› wskaźnik atrakcyjności podregionów (dane w cyklicznej publikacji Atrakcyjność inwestycyjna

województw i podregionów Polski);

• określenie stanu naturalnego obszaru gminy:› udziałterenówzielonych;

› powierzchniaterenówzdegradowanych;

› udziałterenówpodochroną .

Podstawowymmiejscempozyskiwaniadanychsą referatywłasnegourzęduodpowiedzialnezakonkretne

kwestie .Danedostępnesątakżewstatystycepublicznejorazogólnodostępnychraportach .Podstawowym

miejscempublikowaniadanychstatystycznychprzezGłównyUrządStatystycznyjestBank Danych Lokalnychdostępny pod adresem internetowym: http://stat .gov .pl/bdl . Strona jest intuicyjna i łatwa w obsłudze,

aagregowaneinformacjewzależnościodsystematykirealizowanychbadańzbieranesąwróżnychodstę-

pachczasu–miesięcznie,kwartalnie,rocznie .Ponadtodanesąagregowanenaróżnychpoziomach–gmin,

powiatów,subregionówiwojewództwa .Takaagregacjadajemożliwośćdokonywaniaporównańpomiędzy

jednostkamisamorząduterytorialnego,jakrównieżzobrazowaniasytuacjidanejgminywszerszymkontekście,

np .:natlepowiatuczysubregionu .

Kolejnym źródłem danych jest Baza Demograficzna Głównego Urzędu Statystycznego dostępna podadresem: http://demografia .stat .gov .pl/bazademografia/ . Baza daje dostęp do informacji statystycznych

obejmującychsytuacjędemograficznąwPolsce .Stanowionazintegrowaneźródłowiedzywzakresiestanu

i struktury ludności, ruchu naturalnego oraz migracji . Znajdziemy tu również dane na temat prognozy

demograficznejludnościwPolsce .Gromadzonewbaziedanesąnabieżącoaktualizowane .

Bardzo użytecznym źródłem informacji jest Statystyczne Vademecum Samorządowca: http://krakow .stat .gov .pl/statystyczne-vademecum-samorzadowca/, gdzie został przedstawiony statystycznyprofil każdej

jednostki samorządu terytorialnego w Małopolsce, w tym wszystkich gmin . Vademecum prezentuje

niezbędnedanenatematwybranegoJSTwformiedwustronicowegoplikuPDF, ilustrowanegowykresami

itabelami .

Obokstatystykipublicznejźródłemdanychdlamałopolskichgminmogąbyćraportyprzygotowaneprzez

Małopolskie Obserwatorium Rozwoju Regionalnego,będącejednostkąanalityczno-badawcząwUrzędzieMarszałkowskimWojewództwaMałopolskiego .Jednostkataprowadzicykliczneanalizywróżnychdziedzinach

społeczno-gospodarczych .Pozaraportamiianalizamidostępnyjesttakżemodułdowizualizacjiprzestrzennej

danych, zarówno na poziomie województwa, subregionów, powiatów, jak i gmin, oraz repozytorium

zbadaniamiianalizamiprzedstawiającymidanedlaMałopolski:www .obserwatorium .malopolska .pl .

Uzupełnieniemwyżejwymienionych źródeł informacji są raporty Instytutu Badań nad Gospodarką Rynkową:Atrakcyjność inwestycyjna województw i podregionówPolski,realizowanecyklicznieodkilku

lat .Prezentowanytamranking jestużyteczny takżepodkątemprezentacjiatrakcyjności inwestycyjnej

dla lokowania działalności: przemysłowej, usługowej i zaawansowanej technologicznie na poziomie

podregionów .

InteresującymdodatkiemmożebyćtakżeserwisMoja Polis,gromadzącydanezróżnychźródeł,aprzytym

dającydużemożliwościciekawejprezentacjigraficznej(https://www .mojapolis .pl/) .

16


Powyższe propozycje stanowią jedynie wycinek wiedzy, jaką można zdobyć w trakcie poszukiwańdanychwopracowaniachdostępnychwInternecie,sąto jednakrzetelneźródła,wktórychznajdujesięzdecydowana większość danych niezbędnych do sporządzenia dokładnej analizy potencjału . Analizującdostępnedane,wartodokonać ichporównania zwynikamiopublikowanymidla latpoprzednich,dziękitemumożliwe jest określenie trendówna analizowanym terenie (czy zjawisko rośnie, czy słabnie) orazszybkośćzachodzącychzmian .

�OUrząd Miasta w Tarnowie corocznie publikuje Raport o stanie Miasta. Zawiera on informacje

dotyczące m.in. gospodarki, rynku pracy, finansów, inwestycji czy komunikacji i transportu.

Dzięki prowadzeniu takich analiz miasto posiada informacje o swoich atutach, a także

o elementach, które wymagają poprawy.

Zestawieniadanychstatystycznychniewielepowiedzą,jeśliniemożnanaichpodstawiewyciągnąćżadnychwniosków .Podsumowaniemzbieraniadanychpowinnobyćtabelarycznezestawienie .Każdyzwyodrębnionychobszarów należy przeanalizować z perspektywy spojrzenia na atrakcyjność gminy przez inwestora . Takaanalizapowinnazakończyćsięsformułowaniemkrótkiegoopisukonsekwencjidlapowstaniastrefywgminie .

Diagnoza Konsekwencje

niska ocena klimatu inwestycyjnego w gminie g potrzeba przygotowania dodatkowych zachęt inwe-stycyjnych wyróżniających gminę

nadwyżka określonej kategorii zawodów w powiecie gmożliwość stworzenia przewagi konkurencyjnej w postaci przygotowania profilu strefy pod kątem działalności zgodnej z nadwyżkowymi zawodami

Ważne,abynatakąanalizępatrzećwsposóbrealny,anieżyczeniowy .Sporządzającanalizę, łatwodawaćrekomendacje,któremająmiećprzełożenienaatutygminy .Jednaktrzebawziąćpoduwagęczasochłonnośćibarieryutrudniającezrealizowaniedanychprzedsięwzięć .Przykłademmożebyćdużerozdrobnieniegruntówwgminie .Rekomendacjawpostaciuregulowaniastatusuprawnegoterenównieoddajewpełniproblemu .Eksperciw trakciebadaniaczęstopodkreślaliproblemy i trwające latamisprawydotycząceuregulowaniatychkwestii .Pełna irzetelnadiagnozakonsekwencjipowinnauwzględniaćtakżerealnyhoryzontczasowyikosztyrealizacji .

17


Analiza otoczenia

Badaniepotencjaługminyniemożeograniczyćsiętylkodowłasnychzasobów .Jeśligminaposiadainformacjęcodoswoichsłabościorazatutów,ułatwionejestpodejmowaniedecyzjidotyczącychjejprzyszłychdziałań .Takichdecyzjiniemożnapodejmowaćjednakwoderwaniuodanalizyotoczenia .Miarodajnaocenapozycjigminymusiodbywać sięprzezporównanie zotoczeniem . Istotna jest takżeocenadanychw zestawieniuzinnymijednostkamitegosamegorodzaju,np .sąsiednimigminami .Otoczeniemiastatosystemwszystkichzjawisk, procesów i podmiotów, które nie wchodzą w składmiasta, ale są z nim związane przez proceswzajemnego oddziaływania . Tym samym otoczenie stwarza szanse bądź zagrożenia dla jego dalszegoprzetrwanialubrozwoju .Zkoleirozwójharmonijnyzotoczeniemidynamicznesprzężeniapozwalająbudowaćpozycjęmiasta,azwłaszczajegoatrakcyjnośćikonkurencyjność15 .Takiezestawieniepozwalaocenić,czyskalazjawiskajestsygnałempozytywnymczynegatywnymnatleinnychobszarów .Należyuświadomićsobie,żeaktywnekonkurowanieoprzyciąganieinwestycjistajesięwPolscezjawiskiemcorazbardziejpowszechnym .E . Zeman-Miszewska definiuje pojęcie konkurencyjności regionów jako ich atrakcyjność, wyrażającą sięzdolnościamido16:

› konkurowaniazregionamisąsiednimii/lubbędącymiwpodobnychgrupachstrategicznychokorzyścizewnętrznewpostaciróżnychformkapitału;

› adaptacjidozmieniającychsięwarunkówdziałaniaiosiąganiapożądanegopoziomurozwoju;› osiąganiawwarunkachkonkurencjiwysokiegopoziomudochodówizatrudnienia;› zapewnieniaatrakcyjnychwarunkówżyciaiprowadzeniadziałalnościgospodarczej .

Każda gmina charakteryzuje się unikalnymi cechami, posiada specyficzne położenie czy możliwościwspółpracy . Biorąc pod uwagę wszystkie czynniki, które są z nią powiązane, należy podjąć decyzjęozasadnościtworzeniaobszarugospodarczego,którybędzieoferowałinwestoromrozpoczęciedziałalnościnaatrakcyjnychwarunkach .Analizapotencjaługminywodniesieniudootoczeniamożebyćdiagnozowanazapomocąróżnychnarzędzi .

DonajbardziejpopularnychnależyanalizaSWOT .Jejnazwapochodziodpierwszychliterangielskichsłów:S (Strengths) –mocne strony,W (Weaknesses) – słabe strony,O (Opportunities) – szanse, T (Threats) –zagrożenia . Analiza polega na identyfikacji czynników, które mogą wpływać na funkcjonowanie danegopodmiotu,wtymprzypadkugminy .DziękianalizieSWOTgminamożerozpoznaćswojemocneorazsłabestrony,atakżepozyskaćwiedzęnatematszansizagrożeń,któreznajdująsięwjejotoczeniu .AnalizaSWOTopierasięnastworzeniutabelizczteremapolami,którejwzórzostałprzedstawionyponiżej .Wpierwszympolunależyumieścićmocnestronygminy,np .dobrypoziominfrastrukturytechnicznej,wpoluoznaczonymnumeremdwanależyuwzględnićsłabestronygminy,np .brakzakładówstosującychnowoczesnetechnologie,wtrzecimzaś–wszystkoto,coznajdujesięwotoczeniugminyistanowijejszansę,np .położeniewbliskiejodległości od głównych szlaków komunikacyjnych, np . lotniska czy autostrady . Ostatnie, czwarte poleuwzględnia zagrożenia zewnętrzne dla gminy, np . silną konkurencję w zakresie przyciągania inwestoróww sąsiednich gminach . Pierwszym krokiem w analizie SWOT jest przygotowanie odpowiedniej tabeli .Wzależnościodpotrzeb,atakżeliczbyosób,którebędąuczestniczyływjejtworzeniu,możemiećonaformępapierowąlubelektroniczną,np .arkuszwprogramieExcel .

15 Por. E. Urbanowska-Sojkin, P.Banaszyk, H. Witczak, Zarządzanie strategiczne przedsiębiorstwem, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2007, s.103.

16 E. Zeman-Miszewska, Kreowanie konkurencyjności regionów przez samorządy terytorialne, w: Marketing terytorialny – możliwości aplikacji, kierunki rozwoju, red. H. Szulce, M. Florek, Poznań 2005, s. 135.

18


Tabela 1. Przykładowa analiza SWOT

MOCNE STRONY:1. walory turystyczne miasta

2. duża liczba gabinetów lekarskich

3. dobrze rozwinięta infrastruktura społeczna

4. dostępność terenów inwestycyjnych

5. dobry poziom szkolnictwa wyższego

SŁABE STRONY:1. słabo zróżnicowana struktura przemysłu

2. brak zakładów stosujących nowoczesne technologie

3. brak obiektów sportowych

4. brak promocji gminy

SZANSE:1. położenie w bliskiej odległości od głównych szlaków

komunikacyjnych (np. lotniska czy autostrady)

2. współpraca międzynarodowa

3. atrakcyjność turystyczna całego regionu

4. dobra jakość gleb w regionie

5. koniunktura gospodarcza w regionie

ZAGROŻENIA:1. patologie społeczne (np. alkoholizm)

2. silna konkurencja ze strony sąsiednich ośrodków

3. niski przyrost naturalny

4. niestabilne prawo (jego częste zmiany)

5. zanieczyszczenie środowiska w regionie

Źródło: opracowanie własne

WnioskiobejmująceanalizęSWOTniemogąbyć jedynieprostympowtórzeniem informacji,którezostaływniej umieszczone . Osobabądź zespół, który przygotowuje analizę SWOT,musi odpowiednio porównaćdanezprawejilewejstronytabeli,takabymócwskazać,wjakisposóbwykorzystaćmocnestronygminy,atakżepojawiającesięszanse .CelemanalizySWOTjestwykorzystaniemocnychstron,atakżeszanswceluzminimalizowania lub zmodyfikowania słabych stron oraz zagrożeń .Wnioski powinny dać odpowiedź napytania,jakograniczyćsłabestrony,atakżeskutkizagrożeń .Każdemupoluwtabelinależyprzypisaćwagę,któraodzwierciedlaistotnośćkwestiiwkontekściewszystkichzdiagnozowanychczynników(np .przysumiewag1,0dlawszystkichczynnikówstanowiącychsłabestrony–nadaniewagi0,4dlajednegoznichtoocena,że40%potencjalnegoniepowodzeniaprzedsięwzięciawynikniezobecnościtegoczynnika) .

Kolejnym narzędziem, które może stosować gmina, jest analiza PEST . Pozwala ona na zdiagnozowanieotoczeniawpodzialenaczynnikipolityczne,ekonomiczne,społeczneitechnologiczne .AnalizaPESTprzebiegawtrzechetapach .

Tabela 2. Czynniki w analizie PEST

Czynnik polityczne Czynniki ekonomiczne Czynniki społeczne Czynniki technologiczne

› stabilność polityki państwa

› bezrobocie › poziom wykształcenia

ludności › innowacyjność

› przepisy dotyczące prowadzenia działalności gospodarczej

› inflacja › mobilność społeczna › stopień informatyzacji

przedsiębiorstw

› regulacje w zakresie bezpieczeństwa pracy

› system podatkowy › styl życia ludności › transfer technologii

› prawo pracy › poziom nakładów na

kulturę i naukę › świadomość ekologiczna

› dostosowanie się do wymogów Unii Europejskiej

› poziom konkurencji w branżach

› stan infrastruktury społecznej


19


Rysunek 1. Etapy Analizy PEST17

Wyróżnienie poszczególnych czynników – politycznych,

ekonomicznych, społecznych oraz technologicznych

gUstalenie jak silny wpływ

na gminę mają poszczególne czynniki, który z nich mniej, a który bardziej oddziałują

na gminę?

gOkreślenie relacji

pomiędzy organizacją a makrootoczeniem


Poniżej przedstawiono przykład analizy PEST . Poszczególne czynniki należy dokładnie opisać – zgodniezobowiązującymiwgminiewarunkami .Dlaprzykładu:punktdotyczącyzatrudnieniaibezrobocia–wtymprzypadku istnieje potrzebawskazaniam .in . stopy bezrobocia czy liczby zatrudnionych – dane dostępnem .in .wBankuDanychLokalnych(stat .gov .pl/bdl/) .

Tabela 3. Przykładowa analiza PEST

Czynniki polityczne Czynniki ekonomiczne Czynniki społeczne Czynniki technologiczne

› obowiązujące przepisy prawa unijnego

› poziom rozwoju gospo-darczego w Polsce (PKB)

› poziom dochodów ludności

› infrastruktura

› sytuacja polityczna kraju › poziom importu

i eksportu › liczba ludności › poziom informatyzacji

› finanse publiczne › zatrudnienie i bezrobocie › mobilność społeczna › innowacyjność

› system dotacji › system podatkowy

i wysokość podatków

› regulacje dotyczące zasad prowadzenia działalności gospodarczej

› dostępność kredytów


Analizę macierzową można rozbudować o ustalenie sił napędowych i hamujących, jest to zestawienieczynnikówwgsiłyichoddziaływanianamiasto(hierarchiaorazdynamikazmian),adodatkowooszacowaniewagi .Teznich,któremająnajwiększąpozytywnąlubnegatywnąsiłęwpływuoraznajwiększąwagę,stanowiąsiły napędowe rozwojumiasta . Dany czynnikmoże byćw fazie: schyłkowej, regresu, dojrzałej (stabilny),początkowegorozwoju,gwałtownegorozwoju .

Tabela 4. Przykład ustalania sił napędowych i hamujących

Nazwa czynnika TendencjaSiła wpływu(od -5 do +5)

Waga0–1

Wynik

wzrost bezrobocia (rok do roku) regres -3 0,3 -0,9

dostępność terenów o charakterze inwestycyjnym możliwych do zrewitalizowania

rozwój +2 0,25 +0,5


17 K. Obłój, Strategia Organizacji, PWE, Warszawa 2007, wyd. II, str. 209.

20


Pełne zestawienie czynników wyodrębnionych w analizie powinno doprowadzić do zestawienia dwóchkolumn: czynników napędowych i hamujących . Uszeregowane powinny być one w kolejności wartościwyniku,któryjest iloczynemsiływpływuiwagi .Takaanalizaprzyodpowiednichmodyfikacjachmożebyćzastosowanaprzydowolnejanaliziematrycowej .

Zdaniem ekspertów czynnikiem rzadko branym pod uwagę jest zewnętrzne otoczenie gminy .Wpraktycedotyczytoprzedwszystkimgminsąsiednich .Przyrozpoznaniumożliwościzałożenia lubrozbudowystrefybrakuje refleksji nad wpływem i konkurencją polityki inwestycyjnej prowadzonej przez sąsiadów gmin .Dominujące jest podejście określone przez ekspertów: „chcemy mieć w gminie własną strefę” . Trzebajednaknadmienić,żerzadkokiedywgminachrozpatrywanyjestscenariuszrywalizacjio inwestora,abar-dziej nastawienie na zaspokojenie jego żądań .W świadomości zarządzających gminamimusi pojawić sięelement, o którymwspomniano na początku . Rywalizacja o przyciągnięcie inwestora jest swego rodzajugrąrynkową,wktórejwygrywalepszy .Budowastrefywoparciuointuicyjnezapotrzebowanienanowychprzedsiębiorcówimiejscapracywgminiemożezakończyćsięfiaskiem .Nawetodpowiednieprzygotowaniestrefy bez rozeznania „siły sąsiadów” może doprowadzić do niewielkiego zainteresowania inwestorów .Przyczynąjestistnienie„silnejmarki”sąsiedniejgminyczykorzystnegoklimatudlabiznesu .Zatemkolejnauwaga ekspertów odnosi się do przyjęcia strategii współpracy, której brakuje w polskich samorządachterytorialnych .Częstokooperacja inastawienienawspólneosiąganie sukcesówprzyniesieowiele lepszerezultatyniżrywalizacja .Zdecydowanienależypodkreślićpotrzebępodglądaniaiumiejętnościprzejmowaniadobrychpraktyk stosowanychwmiejscach, któremogąposzczycić się niezłymi efektamiwprowadzonejdziałalności proinwestycyjnej . Nie do przecenienia jest gotowość do podnoszenia kwalifikacji w zakresieobsługiinwestora,takżeprzezsamorządowychliderów .Takaeksperckaporadanieodnosisiędostosowaniaschematów iprzenoszenia ichnawłasnygrunt .Tesamestrategieproinwestycyjnemogąprzynieść różneefektywróżnychmiejscach .Jednakbezpodglądaniadobrychwzorcówdokonaniepostępówbędzieowieletrudniejszeibardziejczasochłonne .

Zebranedane,informacjeistatystykisąpodstawądopodejmowaniadecyzjiorozpoczęciuprzedsięwzięcia .Niemazłotejreguły,któraokreśliłaby,kiedytakainwestycjaprzyniesieoczekiwanysukces .Jednaknapewnopozwolinaokreślenieatutówgminywzakresieprzyciąganiainwestorów,pozycjigminywkonkurencyjnymotoczeniuorazewentualnychgranicznychwarunkówinwestycji,czyliparametrówinwestycji,którewdanychwarunkachmająuzasadnienieekonomiczne .

Określenie warunków utworzenia bądź rozbudowy SAG

Przeprowadzenieanalizyjestwarunkiemwstępnympodjęciadecyzjioutworzeniustrefy .Analizapozwolinaokreślenietego,jakimicechamicharakteryzujesiędanagmina–jakiesąjejmocnestrony,nacowprzyszłościnależypołożyćwiększynacisk,copowinnofunkcjonowaćlepiej .Dotakichdziałańsamorządylokalnepowinnybyć przygotowane . Każdy region charakteryzuje się zróżnicowanymi zasobami rzeczowymi, finansowymiorazpotencjałem,którytworzywarunkiiklimatwpływającynaprocesyrozwojoweprzedsiębiorstw,dlategoteżuwzględnienie i tworzenieczynnikówregionalnychoraz lokalnychwpływającychna tworzenie i rozwójprzedsiębiorczościwydajesięuzasadnione .Wszczególnościmożnazauważyćnasilającąsiękonkurencyjnośćmiędzy regionami o środki unijne, inwestorów oraz o instrumenty umożliwiające finansowanie szerokopojętegorozwojuregionówzarównowaspekcierozwojugospodarczego,jakirozwojuspołecznego .AnalizującmożliwościutworzeniaSAG,należywskazaćkorzyścizwiązanezfunkcjonowaniemstref,zarównodlaregionu,jakidziałającychwnimprzedsiębiorstw .DokonującanalizydobrychpraktykieksperckichporaddotyczącychmożliwościutworzeniaSAGnapodstawiemateriałuzbadaniaStrefy aktywności gospodarczej w Małopolsce aktualny stan i potrzeby,należypodjąćdziałaniawzakresieopisanymwtrzechnastępującychblokach:

21


A. Warunki wstępne do utworzenia SAG:› intencjautworzeniaSAG;› powołaniejednostkilubosóbdotworzenia,anastępniezarządzaniaSAG;› pozyskaniewstępnychwarunkówtechnicznychdotyczącychdostępnościinfrastrukturytechnicznej;› sporządzeniemontażufinansowegonauzbrajanieiskomunikowanieterenu;› pozyskanieterenudlaSAG;› uzbrajanieterenuwinfrastrukturętechnicznąorazdrogową;› posługiwaniesięskutecznymiformamimarketingu,informacjiipromocjidotyczącejSAG;

B. Stadium działań JST w zakresie przygotowania terenu dla nowo tworzonej SAG:› podjęciedecyzjiorealizacjiSAG;› sformułowaniewstępnejkoncepcjitworzeniaSAG;› analizamożliwościipotrzebterenowych;› podjęcieUchwałyRadyGminyoutworzeniuSAG;› sporządzenie i przyjęcieMiejscowego Planu Zagospodarowania Przestrzennego uwzględniającego

terenSAG;› dokonanie analizy ekonomicznej uwzględniającejmożliwości pozyskania środków finansowych na

uzbrajanieterenudlaSAGwinfrastrukturętechnicznąorazdobreskomunikowaniestrefy;› przygotowanieterenówdlaSAG,wykupiscalaniegruntów;› uzbrajanieterenówdlaSAGwinfrastrukturętechniczną;› rozpoczęciepracnadukłademdrogowymterenudlaSAGorazpoprawąskomunikowaniaterenów

poprzezdostępnośćterenówdoponadlokalnegoukładudrogowego .C. Aspekty ekonomiczne dla potencjalnych inwestorów:

› cenygruntów;› ulgidlaprzedsiębiorców;› kosztypracy;› możliwośćdofinansowaniadziałalnościgospodarczejześrodkówUniiEuropejskiej;› przestępczośćwobszarzeprowadzeniadziałalności .

Warunkamiwstępnymidoutworzeniastrefysądobrzeskomunikowanetereny,dostępnośćdoinfrastrukturytechnicznejorazwyspecjalizowaniejednostki–osobyzajmującesiętworzeniemizarządzaniemSAG .

Warto zauważyć, że w przypadku terenów, na których powstało kilka SAG wMałopolsce, ich lokalizacjawskazuje na tereny zdegradowane . Obszary te stanowiły około 24% wszystkich rodzajów terenów, naktórychpowstałySAG,imożnasiępokusićostwierdzenie,żejesttoznaczącyudziałwogólnejpowierzchniSAGwMałopolsce . Dynamika rozwoju gospodarczegowraz z kolejnymi cyklami koniunkturalnymi zawszebędziegenerowaćpewienareał terenówpoprzemysłowych i zdegradowanych,wymagającychponownegozagospodarowania .DoświadczeniakrajówEuropyZachodniejpokazują,żenawetwdrożeniekompleksowychsystemów mających sprzyjać ponownemu wykorzystaniu terenów zdegradowanych i poprzemysłowychprowadzinietyledoznaczącegozmniejszeniaichpowierzchni,aleprzedewszystkimdozahamowaniawzrostu .Wykorzystaniepodinwestycjeterenówpoprzemysłowychizdegradowanychzpunktuwidzeniaracjonalnegogospodarowania zasobami przestrzeni powinno być jednym z priorytetowych zadań w zakresie politykiinwestycyjnejsamorządówiznaleźćwkonsekwencjitakżenależyteumocowanieprawne .Częstosątorozległetereny,któreniewymagająscalania,cowświetlemałopolskichuwarunkowańiproblemówzdostępnościąodpowiedniodużychareałówdoutworzeniaSAGmożestanowićsporyatut .PonadtospożytkowanieterenówzdegradowanychipoprzemysłowychumożliwiaskorzystanieześrodkówUniiEuropejskiejprzeznaczonychnarewitalizacjęobszarówzFunduszyOchronyŚrodowiskaiGospodarkiWodnej .Istotnąkwestiąsąrównieżcenygruntówoferowanychinwestorom .Wtrakcierozmówzekspertami iprzedsiębiorcamipojawiłsięproblem

22


brakuinformacjioopłatachzaodrolnieniegruntów .Tadodatkowaopłataznaczącopodnosicenyinwestycji,a brak przekazania takiej informacji wpływa na relacje między inwestorem a samorządem .Wielokrotniepodkreślano, że informacjaowspomnianymkoszciepowinnabyćprzekazananasamympoczątkuprocesuinwestycyjnego razem z wszystkimi innymi kosztami . Ta kwestia jest jednak o tyle ważna, że brak takiejinformacjikilkakrotniezostałwskazanyjakozaniedbaniezestronyzarządcystrefy .

Lokalizacja

ZpunktuwidzenialogistykiiinteresuinwestorówSAGnajkorzystniejlokalizowaćnaobszarachtakichjak:› terenyuzbrojonewinfrastrukturętechniczną–strefypowyżejiponiżej20ha;› terenydobrzeskomunikowanezkrajowymukłademdrogowym–strefypowyżejiponiżej20ha;› terenyzdegradowaneipoprzemysłowe–dostępnośćgruntów,możliwośćkomplementarnegosko-

rzystaniaześrodkówUniiEuropejskiej–strefypowyżej20ha;› terenystanowiącenieużytki–strefyponiżej20ha;› terenyznajdującesięwodpowiedniejodległościodosiedliiobszarówzabudowanychmieszkaniami

–zapewniającewprzyszłościbrakroszczeńiskargmieszkańcównadziałalnośćfirmznajdującychsięwstrefie .

IstotnymprzylokalizacjiterenówdlaSAGjestinteresspołeczny .Zjednejstronyekonomia,zdrugiejinteresspołeczny,którewinnysięwzajemnieuzupełniać,choćpołączenieichniejednokrotniejestbardzotrudne .Lokalizacjastrefwbrewinteresowispołecznemumożewręczuniemożliwićichutworzenie .PrzykorzystnymklimaciespołecznymtakżezarządzającymJSTznaczniełatwiej jestpodejmowaćdecyzjezwiązanezutwo-rzeniemSAG .Podczas lokowania strefnależy równieżmiećnauwadzeaktywizację regionów,na którychstrefyjeszczeniepowstały .

Źródła finansowania stref

GminamożeutworzyćStrefęAktywnościGospodarczej,wykorzystującdotegośrodkiwłasne .JeśliJSTniejestwposiadaniutakichśrodków,SAGmogąbyćtworzonerównieżzwykorzystaniemśrodkówzewnętrznych,np .funduszyunijnychorazśrodkówpochodzącychzPPP .Poszukiwanieźródełfinansowaniapowinnoprzebiegaćwedługponiższegoschematu .

Rysunek 2. Poszukiwanie źródeł finansowania

Określenie celu, na który potrzebne jest

dofinansowanieg Znalezienie adekwatnego

źródła finansowania gŚledzenie harmonogramu

naboru wniosków i złożenie wniosku

Źródło: opracowanie własne.

W pierwszej kolejności należy dokładnie określić cel, na który mają być przeznaczone pozyskiwanefundusze .Błąd, który jest częstopopełnianyprzezpodmioty chcące skorzystać z dotacji, to sprawdzanieopisówprogramówidopasowywaniedonichcelu .Wpraktycedziałaniemzapewniającympowodzeniejestw pierwszej kolejności dokładne określenie celu . Poszukiwanie źródeł finansowania powinno być drugim

23


krokiem .W latach 2014–2020 ubiegający się o pomoc (beneficjenci) będąmogli starać się o pozyskanieśrodków z Regionalnego Programu OperacyjnegoWojewództwaMałopolskiego na lata 2014–2020 (RPOWM), a także z programów krajowych: Infrastruktura i Środowisko, Inteligentny Rozwój, Polska CyfrowaorazWiedzaEdukacjaRozwój .WprzypadkurealizacjiprojektuwrazzpartneremzagranicznymmożebyćondofinansowanyzprogramówEuropejskiejWspółpracyTerytorialnej .WprzypadkuterenówwiejskichmożebyćtotakżeProgramRozwojuObszarówWiejskich .Tematykaśrodkówunijnych jeststosunkowozłożona .W celupozyskania informacji na temat źródeł finansowaniamożna skorzystać zwyszukiwarki dotacji . Poudzieleniu odpowiedzi na pytania dotyczące reprezentowanego podmiotu czymiejsca realizacji projektumożliwe będziewstępne zidentyfikowanie projektu lub projektów,w ramach którychmożna ubiegać sięo dofinansowanie . Informacje na temat funduszy można uzyskać również w Punktach InformacyjnychFunduszyEuropejskich18 .

JednymzmożliwychźródełfinansowaniajestRPOWMnalata2014–2020 .RegionalneProgramyOperacyjnesąukierunkowanenakompleksowewsparciewojewództw .Każdyznich,wzależnościodtego,dla jakiegoobszarujestprzeznaczony,cechujesięodrębnąspecyfiką .Wynikaonazuwarunkowańistrategiiregionalnych .Na realizację zadań w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Małopolskiegoprzeznaczonych zostanie 2,87mld EUR z funduszyunijnych . Program składa się z 13osi priorytetowych .Finansowanie SAG realizowane może być z wykorzystaniem 3 . Celu Tematycznego: Wzmacnianie konkurencyjności MŚP,Priorytetinwestycyjny3b,OpracowywanieiwdrażanienowychmodelibiznesowychdlaMŚP,wszczególnościwceluumiędzynarodowienia .Wramachwspomnianegopriorytetubędąrealizowanem .in .działaniazzakresutworzeniaorazbudowyinfrastrukturynarzeczrozwojugospodarczegoorazpromocjiprzedsiębiorczości .Wobszarzeodnoszącymsiędoinfrastrukturyidziałańnarzeczrozwojugospodarczegoregionurealizowanebędątedziałania,któresązwiązaneztworzeniemirozbudowąistniejącychSAG,atakżebudowąnowychtakichobszarów .Finansowaniubędziepodlegaćprzedewszystkim:

› kompleksoweuzbrojenie,› dozbrojenieterenówinwestycyjnych,m .in .tworzenienaichtereniewewnętrznychukładówkomu-

nikacyjnych,› wyposażeniewniezbędnądoichfunkcjonowaniainfrastrukturę,budynkiibudowle .

NaterenieSAG-ówswojądziałalnośćmogą lokowaćprzedsiębiorstwakażdejwielkościzarównozsektoramałych i średnichprzedsiębiorstw, jak idużych inwestorów . Jednakżezuwagina to, że środkifinansowewramachIIICelumająsłużyćpodnoszeniukonkurencyjności,wszczególnościmikro,małychorazśrednichfirm–unijnapomocbędzieproporcjonalniemniejszawprzypadku,gdyzutworzonej infrastrukturybędąkorzystaćdużeprzedsiębiorstwa19 .WsparciezRPOWM2014–2020możemiećformębezzwrotnejdotacjinarealizacjęprojektu .Niejesttojednakjedynamożliwośćwsparcia,możeonobowiemobejmowaćtakże:

› kredytlubpożyczkęudzielonąnapreferencyjnychwarunkach;› bonnaodbycieszkolenia,doradztwodlafirmylubmożliwośćudziałuwinnejusłudzerozwojowej,np .

kursiezawodowym;› udostępnieniepowierzchnibiurowo-laboratoryjnejnakorzystnychwarunkach;› konferencjelubwarsztatypomagającenawiązaćkontaktyprzedsiębiorcom;› stypendia, staże i inne formy wsparcia, które ułatwiają podejmowanie zatrudnienia osobom

zproblemaminarynkupracy .

18 Punkty Informacyjne Funduszy Europejskich https://www.funduszeeuropejskie.gov.pl/punkty#/ 19 Regionalny Program Operacyjny Województwa Małopolskiego na lata 2014–2020, Załącznik nr 1 do Uchwały Nr 240 /15

Zarządu Województwa Małopolskiego z dnia 4 marca 2015 r., Kraków, marzec 2015, s. 71–73.

24


Informacje dotyczącemożliwości pozyskania funduszyw ramachMałopolskiego ProgramuOperacyjnego

dostępnesązapośrednictwemstronyinternetowej:http://www .rpo .malopolska .pl/ .Nastronieznajdująsię

szczegółoweinformacjedotyczącetego,wjakisposóbmożnaaplikowaćodofinansowanie,atakżejakodnaleźć

dotację,w ramachktórejmożnaubiegać sięo środki . Informacjeo środkachw ramachRPOWMmożna

uzyskaćnakilkasposób:poprzezkontaktmailowy,telefonicznyczyosobisty .Ciekawąformąpozyskiwania

wiedzysąrównieżspotkaniainformacyjne,naktórychuczestnicymogąskonsultowaćinteresującekwestieze

specjalistamids .funduszy .Harmonogramszkoleńdostępnyjestwzakładce„Oprogramie” .

W maju 2015 roku Zarząd Województwa Małopolskiego przyjął uchwałą Założenia do Programu

ReindustrializacjidlaMałopolskiZachodniej,które30czerwcazostałyzatwierdzoneprzezRadęMinistrów

podnazwąŚląsk 2.0. – Program wsparcia przemysłuwojewództwa śląskiego i Małopolski Zachodniej .Celem

programu jestwzmocnienie znaczenia Śląska iMałopolski Zachodniej jako „koła zamachowegopolskiego

przemysłu poprzez dostosowanie gospodarki regionu dowyzwań związanych z procesami globalizacji”20 .

W ramach Programu przewiduje się szereg inwestycji i rozwiązań finansowanych ze środków unijnych

ikrajowych .Działaniainwestycyjneobejmąteżrewitalizację(wtymobszarówpoprzemysłowych),naktórą

Małopolskaotrzyma47,7mlneurowramachRPOWMnalata2014–2020 .WramachFunduszuInwestycji

Społecznych(FIS),powołanegowlipcu2015rokujakowspólnainicjatywaBankuGospodarstwaKrajowego

(BGK) i Polskich Inwestycji Rozwojowych (PIR), zostanie udostępniony JST kapitał na współfinansowanie

inwestycji samorządowych w nowej perspektywie finansowej UE . Przykładowe inwestycje mogą objąć

projekty rewitalizacyjne, infrastrukturę miejską czy transportu miejskiego21 . Początkowa kapitalizacja FIS

planowanajestna600mlnzł22 .

Szczegółowa tabela zwierająca potencjalne możliwości wsparcia terenów poprzemysłowych znajduje

sięw załączniku nr 5 do Założeń do ProgramuReindustrializacji dlaMałopolski Zachodniej . Założenia do

ProgramuznajdująsięnastronieinternetowejBIPUrzęduMarszałkowskiegoWojewództwaMałopolskiego

(http://bip .malopolska .pl)podtekstemuchwaływsprawieprzyjęciaZałożeńdoProgramuReindustrializacji

dlaMałopolskiZachodniej23 .

Wsparciedlapoprzemysłowychterenówzdegradowanychmożliwejestwramach:

› RegionalnegoProgramuOperacyjnegoWojewództwaMałopolskiegonalata2014–2020,

› ProgramuOperacyjnegoInfrastrukturaiŚrodowisko(POIiŚ)nalata2014–2020,

› ProgramuOperacyjnegoInteligentnyRozwój(POIR)nalata2014–2020,

› ProgramuOperacyjnegoPolskaCyfrowa(POPC)nalata2014–2020,

› ProgramuOperacyjnegoWiedza,Edukacja,Rozwój(POWER)nalata2014–2020 .

Gminymogąfinansowaćbudowęstrefnazasadziepartnerstwapubliczno-prywatnego(PPP)24 .Wtakiejsytuacji

gminamożedostarczyćterenlubdziałki,którymidysponuje,atakżezagwarantowaćichuzbrojenie .Kwestie

związanezsamąinwestycjąpowinnyznajdowaćsięwtymprzypadkupostroniebiznesowej,tj .inwestorskiej .

Zyski z realizowanego przedsięwzięcia powinny być rozliczane zgodnie z poniesionymwkładem . Eksperci

upatrujądużąszansęwtegotypurozwiązaniach,sąonezpowodzeniemwykorzystywanenacałymświecie .

20 Śląsk 2.0 – Program wsparcia przemysłu województwa śląskiego i Małopolski Zachodniej, Kancelaria Prezesa Rady Ministrów, s. 11.21 Ibidem, s. 39–40.22 Komunikat prasowy, 18 czerwca 2015 r.,

http://www.pir.pl/download/aktualnosci/2015_06_18%20Komunikat%20prasowy%20-%20BGK_PIR_TFIBGK_1.pdf23 Uchwała nr 582/15 Zarządu Województwa Małopolskiego z dnia 14 maja 2015 r. w sprawie przyjęcia Założeń do Programu

Reindustralizacji dla Małopolski Zachodniej, http://bip.malopolska.pl/umwm/Article/get/id,1063538.html24 Partnerstwo publiczno-prywatne w Polsce reguluje ustawa z dnia 19 grudnia 2008 r. o partnerstwie publiczno-prywatnym.

Przedmiotem PPP jest wspólna realizacja przedsięwzięcia oparta na podziale zadań i ryzyk pomiędzy podmiotem publicznym i prywatnym.

25


Zdrugiejjednakstrony,zwracająrównieżuwagęnatrudności,któremogąsięznimiwiązać .Przedstawicieleurzędówsązobowiązanidziałaćwramachustaw–gminafunkcjonujeniejakopozadziałalnościąbiznesowąiporuszasięwinnychrealiachniżprzedsiębiorca .Działaniagminściśleokreślająustawyiichprzedstawicielemogądziałaćwściśleokreślonysposób .Ekspercizwracająrównieżuwagęnainnepodejście,któreprezentująprzedstawicieleurzędóworazprzedsiębiorcy–pierwsibowiemdziałajądladobraogółu,niezaśswojego,comożepowodować,żewmniejszymstopniubędąutożsamiaćsięzrealizowanymzadaniem .Wzwiązkuztymgminypowinnyzajmowaćsiękwestiamiadministracyjnymi,zaśprzedsiębiorcy–częściąbiznesowądziałaniaSAG . Inneobawydotyczą tego, iżobecniePPPnie jest szczególniepopularne,przez cogminyniechętniepodejmująsiętakiejformywspółpracy .PrzykładempartnerstwarealizowanegowKrakowiejestprojektpn .Obsługa i administrowanie Zbiorczym PunktemGromadzenia Odpadów przy ul. Nowohuckiej w Krakowie .Wtymprzypadkupodmiotempublicznym(koncesjodawcą)byłZarządInfrastrukturyKomunalnejiTransportuwKrakowie .Partneremprywatnyminwestycji–koncesjonariuszem(operatorem)–namocyumowyzostałoMPOwKrakowie(spółkazo .o .,ze100%udziałemgminy) .Projektwartbył6,5mlnPLNiobejmowałstworzenienowoczesnegopunktuodbiorusurowcówwtórnychorazinnych„problemowych”odpadów .Celemprojektubyło zlikwidowaniewKrakowie tworzenia się tzw . „dzikichwysypisk” . Postawiono także specjalną stronępromującątegotypurozwiązania–szersze informacjenatematPPPznajdująsięnastronie internetowej:www .ppp4krakow .pl .

26


3. Zarządzanie strefąZarządzanie tozbiórczynnościzmierzającychdoosiągnięciawyznaczonegocelugłównegoicelówpośrednich .Zawiera się w nim między innymi planowanie, wyznaczanie harmonogramów z kamieniami milowymi,realizacjaikontrolaprocesówpotrzebnychdoosiągnięciacelugłównego,jakimjestutworzeniestrefyorazzarządzanieimonitorowanierozwojuistniejącychstref .Najprościejmożnapowiedzieć,żezarządzaniestrefątoefektywneosiąganiewyznaczonegoceluprzyjednoczesnejneutralizacjiwpływuistniejącychograniczeńiryzyka,choćzarządzaniejesttakżedziedzinązajmującąsiębudowaniemmotywacjijednostkiczyzespołuprojektowegoiwłaściwąkomunikacjąpomiędzyuczestnikamiiotoczeniemzałożonegodoosiągnięciacelu .

Z innego punktu widzenia zarządzanie można określić jako naukę o definiowaniu i osiąganiu celów przyjednoczesnejmaksymalniemożliwejoptymalizacjiużyciazasobów(np .czasu,pieniędzy, ludzi) .Zarządzaniecelem(strefą)topoledziałaniaiodpowiedzialnościwieluosób,wtymgminy,osobydelegowanejdoosiągnięciaceluorazwszystkichinteresariuszy .Zewzględunazakresuprawnień,odpowiedzialnościipoziomwymaganychkompetencji najbardziej wyróżniającą się rolą w projekcie jest rola osoby odpowiedzialnej za osiągnięciecelu głównego i celów szczegółowych, dlategoważnymelementem jest decyzjawładz dotycząca osobyi/lub zespołuwyznaczonego do realizacji celów . Jednostka zarządzająca powstaniem SAGmusi skutecznieprzeprowadzićprocesjejtworzenia,mającnauwadzewszystkieprocesyiczynnościopisanewrozdzialent .analizymożliwościutworzeniaSAGorazopracowanąstrategiędziałania .ProcesytworzeniaiorganizowaniaSAGwprzestrzenigminysąuzależnioneiograniczonepotencjałemsił,środkówfinansowychorazmerytorycznymprzygotowaniemzaangażowanychdotegoceluosób .JeślichodziozakreswiedzypotrzebnejdostworzeniaSAG, ważnymi obszarami są m .in .: ekonomia, gospodarowanie gruntami, inżynieria techniczna, ekologia,finansepubliczne . Równie istotne sąmiękkie umiejętności, jak komunikatywność, prowadzenie negocjacji,wystąpieniapubliczne .Osiągnięciesukcesu jestmożliweprzypełnymzaangażowaniu i rozumieniuprocesuorazprzyjaznymnastawieniuotoczeniawobszarzedziałańzmierzającychdoutworzeniaSAG .

Modele zarządzania strefą

DeterminantąwmodelachzarządzaniaSAGsąniewątpliwieśrodkifinansowe,jakiegminamożeprzeznaczyćna cel utworzenia jednostki dla zarządzania strefą . Z drugiej jednak strony należy zdawać sobie sprawę,że tylko profesjonalne podejście – utworzenie jednostki,w której będą zaangażowane przygotowane doosiągnięciacelówosoby–umożliwiosiągnięciezamierzonychcelówwpostaciutworzeniaSAG .Mającnawzględzieaspektekonomiczny, celowe jestpowoływanie jednostekzarządzającychprzezzwiązkigminne .Takiedziałanieumożliwi rozłożeniekosztówustanowienia jednostki zarządzającejnaposzczególnegminy .Biorąc pod uwagę potencjał inwestycyjny gminy oraz wielkość tworzonego SAG, jednostka zarządzającapowołanadoutworzeniaizarządzaniaSAGpowinnakształtowaćsięnastępująco:

› osoba pracująca w gminie oddelegowana na część etatu do tworzenia SAG – dlamałych streftworzonychnaobszarachponiżej20ha;

› osobypracującewgminiezreferatuekonomicznegoireferatuinfrastrukturyoddelegowananaczęśćetatudotworzeniaSAG–dlaśrednichstreftworzonychnaobszarachponiżej20ha;

› nowopowołanaosobawgminieiutworzonajednostkazarządzającadotworzeniaSAG–dlawiększychstreftworzonychnaobszarachponiżej20ha;

› zespółskładającysięzdwóchlubwięcejosóbwgminiedotworzeniaSAG–dlastreftworzonychnaobszarachpowyżej20ha;

› utworzonywgminie(lubzwiązkugmin)podmiotprawahandlowegodotworzeniaSAG–dlastreftworzonychnaobszarachpowyżej20ha;

› wyłonionywdrodzeprzetargupublicznegoprzezgminęlubzwiązekgminzewnętrznypodmiotdozarządzaniaSAG–dlastreftworzonychnaobszarachpowyżej20ha .

27


Strategia strefy

Strategiatocałościowakoncepcjazarządzaniarozwojem–możeodnosićsięzarównodoprzedsiębiorstwa,jakigminy .ZgodniezdefinicjąA .Chandlera–strategia jest procesem określania podstawowych, długofalowych celów i zamierzeń firmy oraz przyjęcia kierunków działania i alokacji zasobów koniecznych do zrealizowania tych celów .Strategiaorganizacjijestwynikiemrelacjizotoczeniem–awięcjegozmianywpływająnakształtprzyjętej strategii . Strategia jest wzorem rozwoju organizacji25 . W procesie budowania strategii bardzoważne jest rozpoznawanie oraz ocena pojawiających się szans i zagrożeń . Planowanie strategiczne jestzatemistotnymwyznacznikiemdziałalnościwładziichpodejściadorozwojulokalnego .Samorządypowinnywskazywać takie kierunki i cele rozwoju, które przy jednoczesnym wykorzystywaniu lokalnych atutówbędą eliminowały pojawiające się bariery26 .Wiele gminma świadomość, jakważne dla ich efektywnegofunkcjonowaniajesttworzeniestrategiiidecydujesięnaichuchwalenie .OgólnąstrategięfunkcjonowaniaSpecjalnychStrefEkonomicznychokreśladokumentprzygotowanyprzezMinisterstwoGospodarki .ZawartesąwnimzakładaneprzezMinisterstwocele,atakżepoziomichrealizacji .WodniesieniudoStrefAktywnościGospodarczejsamorządymajądowolnośćtworzeniategotypudokumentu .

�Ę Strefy powinny formułować swoją strategię, ponieważ daje to solidne podstawy do funkcjonowania

i zachęcania inwestorów do podejmowania działalności na ich terenie.

Upodstawkażdejstrategiipowinnależećmisjaiwizja .Równieżwwypadkustrefprzygotowanietychdwóchelementów wydaje się zasadne . Misja to zbiór wartości określający rolę, jaką instytucja pełni w swoimotoczeniu .Misjapokazujepomysłnaistnienieidziałaniestrefy,jestkonkretnymhasłembudującymtożsamośćw otoczeniu . Nieodzownym elementem formułowania strategii jest też wizja – to z kolei wyobrażeniepodmiotuwprzyszłości(jakstrefapowinnawyglądaćzakilkalat) .Powinnaonaobejmowaćkierunekzmian,któryzostałwytyczonydlacałegootoczenia,orazsposób,wktórydokonujesiętychprzemian .Wizjapokazuje,czyzarządzaniestrefąidziewodpowiednimkierunku .

�OMisja i wizja działania w Bocheńskiej Strefie Aktywności Gospodarczej

Bocheńska Strefa Aktywności Gospodarczej – dobre miejsce do inwestowania. Tworząc

w naszym mieście Strefę Aktywności Gospodarczej, kierowaliśmy się chęcią zapewnienia

inwestorom terenu, który spełni ich najwyższe oczekiwania takie jak: świetna lokalizacja,

rozbudowana infrastruktura terenu, dostępność mediów, poważny i przyjazny administrator

terenu oraz dostępne od zaraz działki pod inwestycje.

Strategiapowinnabyćjednymzpodstawowychinstrumentówzarządzaniastrefą,atakżecentralnąosią,wokółktórejskupiająsięwszystkiedziałaniastrefyiktórawskazujesukcesyorazpopełnionebłędy .Przygotowaniei praca w oparciu o plany strategiczne jest podstawą pracy w każdym profesjonalnym przedsięwzięciu .Posiadanie strategii działania nie tylko wyznacza kierunki działania, ale tworzy wiarygodny wizerunekwoczachpartnerów .Strategiagminylubstrefypowinnazawieraćkilkapodstawowychelementów27 .

25 B. Wawrzyniak, Polityka strategiczna przedsiębiorstwa, PWE, Warszawa 1989, s. 26.26 A. Szlaska, Strategia rozwoju gminy jako wyznacznik podejścia lokalnej elity politycznej do rozwoju lokalnego, Studia Regionalne

i Lokalne Nr 3(29)/2007.27 J. Sołtys, J. Lendzion, Strategie rozwoju gmin.

28


Tabela 5. Podstawowe obszary, które powinny zostać wyodrębnione w strategii

System celów strategicznych Sposoby osiągania celów strategicznych Narzędzia realizacji celów

› cele › krótko › średnio › długokresowe

› istotność każdego z celów

› typy, rodzaje i zasady działań › zasady wykorzystywania i

pozyskiwania zasobów › podmioty współdziałające › zasady współdziałania › zdefiniowani odbiorcy działań strefy

› harmonogram › system monitorowania realizacji

celów, › zasady kontroli strategicznej (w tym

aktualizacji strategii)

Źródło: opracowanie własne.

Budowaniestrategiipowinnozostaćzwieńczoneprzygotowaniemdokumentu,którystanowiplandziałańdlastrefy .Najlepiej,abytakidokumentmiałcharakterformalnyizostałzatwierdzonyprzezosobyodpowiadającezaokreśleniestrategicznychkierunkówrozwojustrefy .Sporządzająctakiplan,należypamiętaćotechnicznychczynnościach,doktórychnależą:

› zapewnienieodpowiedniejwizualizacji(logotypy);› informacjiowydawcydokumentu;› nadawaniunumerówkolejnymwersjomdokumentu(takabyniebyłowątpliwości,którydokument

jestaktualny);› nadaniuodpowiedniegotytułuidentyfikującegostrefę .

Plan strategiczny jest tylko częścią całości strategii . Określa główne cele i kierunki, w jakich rozwija siędanypodmiot . Jegouzupełnieniempowinienbyćplanoperacyjny . Logika, któraprzyświeca sporządzaniuplanuoperacyjnego,torozbiciecelówstrategicznychnaceleoperacyjne,któremożnaosiągnąćzapomocąkonkretnychdziałań .Każdyzcelówoperacyjnychpowinienzostaćokreślonynaconajmniejnastępującympoziomieszczegółowości:

› listakonkretnychdziałańniezbędnychdoosiągnięciacelu,› opiswyników,› wskazanieodpowiedzialnychzadziałanieosóbbądźkomórekorganizacyjnych,› opiswskaźników,zapomocąktórychbędziedokonywanypomiarpostępów,› horyzontczasowydziałania,› przewidywaneźródłafinansowania .

Najbardziejodpowiednimiprzejrzystymsposobemsporządzeniatakiegoplanujestformatabelaryczna .

Formułowaniestrategiiczęstojestodzwierciedleniemwnioskówodofinansowaniewramachnaborówośrodkiunijne .Natympoziomieplanowanienierealnychcelów(np .zawyżonaliczbafirmprzybywającychwstrefienarok)możestaćsięproblememnietylkoodstronyplanowania,alerozliczeniaefektówdofinansowania .Doświadczeniaokresuprogramowaniaw latach2007–2013wskazują, żewłaśnienierealniedobrane celeiwskaźnikistająsięczęstąprzyczynąproblemówzostatecznymrozliczeniemprojektów .

�Ę Strategia Strefy Aktywności Gospodarczej nie musi stanowić odrębnego dokumentu, może być

częścią szerszego opracowania obejmującego np. strategię gminy.

Eksperci na co dzień zajmujący się tematyką stref zwracają uwagę na to, że przy tworzeniu strategii ichfunkcjonowanianależyustalićkwestięwłasnościterenów .Zdarzająsięsytuacje,wktórychnatereniegminywystępujemałaliczbaterenówscalonych–biorącpoduwagękwestieformalne,znaczniewydłużatoproces

29


powstawania SAG . Dokładnej analizie musi zostać poddany również sam teren, na którym planowane jestpołożeniestrefy–np .czyznajdujesięonwpobliżuszlakówkomunikacyjnych .Gminapowinnarozważyćrównież,czywprzypadkudużegozainteresowaniainwestorówbędziewprzyszłościistniałamożliwośćposzerzeniaterenu–połączeniagozinnymigruntamizmożliwościąwykorzystaniaterenówpoprzemysłowychizdegradowanych .

�OStrategię zarządzania strefą posiada Powiatowa Społeczna Strefa Aktywności Gospodarczej

w Bochni. Strategia jest częścią szerszego dokumentu obejmującego Strategię Rozwoju Powiatu

Bocheńskiego na lata 2014–2020. W odniesieniu do SAG w Bochni zostały określone m.in.

założenia związane z funkcjonowaniem SAG, a także jej wpływ na gospodarkę powiatu.

Strategiastrefymożebyćtworzonaprzezpodmiot,którystrefązarządza .Niezawszegmina,naktórejznajdujesię strefa, jest jednocześnie jej zarządcą . Ważne jest zatem ustalenie zarządcy strefy . Istotą tworzeniastrategiijestkoniecznośćsporządzaniajejprzezwyspecjalizowanych,doświadczonychekspertówwzakresiegospodarki,ekonomiiorazznajomościzasadzagospodarowaniaterenu .

�OStrategia Niepołomickiej Strefy Inwestycyjnej jest częścią dokumentu pn. Strategia Rozwoju

Miasta i Gminy Niepołomice. Określa ona m.in. dotychczasowe rezultaty funkcjonowania strefy,

a także wyznaczniki jej dalszego efektywnego działania.

Istotnąkwestiąprzyopracowywaniuzałożeńdlastrefyjestrozważenieiewentualnewskazaniepreferowanychrodzajówdziałalnościgospodarczej,któremiałybylokowaćsięwstrefie .Jeśliwstrategiigminytakierodzajedziałalności zostały wskazane, mogą one zostać wprost przeniesione do dokumentu . Określenie profiluinwestorów,którychzarządzającystrefąbędąchcielipozyskać,określitakżeprofilstrefy .

�OObszar Powiatowej Społecznej Strefy Aktywności Gospodarczej w Bochni zostanie udostęp-

niony na działalność produkcyjną przedsiębiorcom działającym w obszarze przemysłu i usług

(z wykluczeniem inwestycji turystycznych i mieszkaniowych, a także obiektów handlowych

rozumianych jako obiekty stanowiące całość techniczno-użytkową, przeznaczone do sprze-

daży detalicznej towarów). Strefa Aktywności Gospodarczej jest sprofilowana pod kątem

wielkości lokujących się w niej firm – jest ona skierowana głównie do sektora małych i średnich

przedsiębiorstw.

Gmina, która decyduje się na utworzenie na swoim obszarze strefy, powinna starannie dobierać tereny,którechceoferowaćpotencjalnymprzedsiębiorcom .Wtymcelurekomendujesiękonsultacjezpodmiotamizewnętrznymi, np . Polską Agencją Informacji i Inwestycji Zagranicznych czy Centrum Obsługi Inwestorai Eksportera28 . Nie wszystkie tereny, które są włączane do strefy, okazują się być później atrakcyjne dlainwestorów .Jednostki samorządu terytorialnego powinny przeprowadzić dokładną analizę posiadanych przez siebie obszarów.

28 Centrum Obsługi Inwestora i Eksportera to projekt Ministra Gospodarki, którego celem jest wzrost poziomu umiędzy-narodowienia polskich firm poprzez ułatwienie przedsiębiorcom, a także organizacjom zrzeszającym przedsiębiorców dostępu do kompleksowych, wysokiej jakości i nieodpłatnych usług informacyjnych w zakresie niezbędnym do planowania, organizowania i realizacji eksportu i/lub inwestycji poza granicami kraju.

30


�Ę Częścią strategii strefy powinno być również określenie podmiotu, który będzie zajmował się m.in.

kontaktem z inwestorami.

Dziękitemupotencjalni inwestorzybędąmogliwłatwysposóbpozyskaćwiedzędotyczącąinteresującychich zagadnień w odniesieniu do SAG . Zdaniem ekspertów najbardziej korzystne jest wyznaczenie osobybądźzespołuosób,którebędązajmowałysięjedyniekontaktemzinwestorem,takabycałaichuwagabyłaskupionawłaśnienatymzadaniu .OsobazajmującatakiestanowiskopowinnamiećcałościowąwiedzęoSAG,o położonychna jej terenie firmach, dobrze znać lokalnychprzedsiębiorców, a także potrafić swobodnieporuszać się w procesie inwestycyjnym . Strefy Aktywności Gospodarczej powinny mieć indywidualnychzarządców,zajmującychsięsprawamiinwestorówodmomentuichpierwszegozainteresowaniadziałaniemwstrefie,atakżewtrakcie,gdyprowadząjużnajejobszarzedziałalność .

�� W funkcjonujących na terenie Małopolski SAG często brakuje jednostki oddelegowanej do

zarządzania strefą. Powoduje to chaos informacyjny, ponieważ nie ma konkretnej osoby, do

której można kierować pytania dotyczące strefy. W odniesieniu do stref, gdzie jest wskazana

konkretna osoba lub zespół osób zajmujący się strefą, często obsługa SAG nie jest ich głównym

zadaniem. Sprawia to, że kwestie dotyczące SAG bywają odsuwane na dalszy plan, przez co

strefa rozwija się wolniej niż zakładano.

Nakonieckilkauwag,którepowtarzałysięwtrakciebadańjakościowychzekspertamiidotycząfunkcji,jakiepełnistrategiawzarządzaniustrefą:

1 . sprecyzowaniezamierzeńinwestycyjnychgminy;2 . zwiększenieskutecznościiefektywnościwydatkowaniaśrodkówbudżetowychipozabudżetowych;3 . zwiększeniezaufaniaprzedsiębiorcóworazpotencjalnychinwestorów(tworzeniekorzystnegowizerunku);4 . wzrostskłonnościpodmiotówzewnętrznychdoinwestowanianaobszarzestrefy;5 . zwiększenieatrakcyjnościinwestycyjnejgminyorazpołożonejnajejobszarzestrefy;6 . ograniczenieewentualnychkonfliktów,któremogąwystąpićnaliniiwładzalokalna–przedsiębiorcy

–mieszkańcy;7 . systemowapracanarzeczaktywizacjizawodowej,wtymprzyudzialePUP;8 . zabezpieczenieekosystemugminyprzeddegradacją;9 . efektywnewykorzystanieterenówstrefy;10 .planoweispójnedziałaniezmożliwościąciągłejpoprawyiweryfikacjistrategii .

Monitorowanie i aktualizowanie strategii strefy

Każdaorganizacjafunkcjonujewpewnymotoczeniu .Otoczenieniejednokrotnieokreślamożliwościfunkcjo-nowania,atakżepozwalanawykorzystaniemożliwościorazkreujezagrożenia .Analizaorganizacjitraktowanajestjakojednazważniejszychdeterminantjejkonkurencyjności .

Otoczeniedefiniowanejestjakoogółwarunkówioddziaływańróżnychorganizacjiwpływającychnazachowaniesięposzczególnychprzedsiębiorstw .Otoczeniejestwięcukłademelementów,któresąniezależneodsamejorganizacji29 .Zgodniezteoriąnaukzarządzanieotoczeniemmożemypodzielićnabliższeidalsze .

29 A. Adamik, M. Matejun, Organizacja i jej miejsce w otoczeniu, [w:] A. Zakrzewska-Bielawska (red.), Podstawy zarządzania, Oficyna a Wolters Kluwer business, Warszawa 2012, s. 41–84.

31


Otoczeniedalsze,zwanerównieżmakrootoczeniem,obejmujewymiary: › ekonomiczny–stopyprocentowe,stopębezrobociaczypoziomdochodów; › technologiczny – zaawansowane technologie, dzięki którym możliwe jest zredukowanie czasu

dostarczania produktów do konsumentów, umożliwia on doskonalenie jakości, a także zmieniasposobywykonywaniapracy .Nowetechnologiewpływająwięcnazmniejszeniezatrudnienia(pracęwieluludzimożewykonaćjednamaszyna),poprawęwydajnościczyredukcjękosztówprodukcji;

› społeczny–wnimokreślasiętakieaspektyjak:obyczaje,tradycja,kultura,nawyki,wyznawanewartościorazcechydemograficznespołeczeństwa,wktórymdanaorganizacja(strefa)funkcjonuje .Społeczeństwodeterminujezapotrzebowanienakonkretneproduktyorazusługi–przykłademmogąbyćspołeczeństwastarzejącesię,wśródktórychwystępujewiększezapotrzebowanienamiejscawdomachstarców;

› kulturowy –określam .in .zakorzenionewdanejgrupieschematypostępowań; › prawno-polityczny–określapaństwoweregulacjeobejmującem .in .działalnośćgospodarczą,atakże

relacje pomiędzy gospodarką a państwem . Obowiązujące prawo wskazuje ramy funkcjonowaniawszystkichpodmiotów .

Corazczęściejistotnystajesięwymiar międzynarodowy otoczenia .Globalizacjawpływabowiemnato,żestrefygospodarczewPolsceniekonkurują jedyniemiędzysobą,alemusząrównieżzmierzyćsięzofertą,którąkierujądoprzedsiębiorcówinnestrefyspozakraju30 .Pomiędzyorganizacją(np .strefą)aotoczeniembliższym występuje sprzężenie zwrotne, co oznacza, że otoczenie oddziałuje na strefę, a także strefawpływanakształtotoczenia .Tylkopoprawneokreśleniepodmiotówmającychwpływnastrefępozwolinazdiagnozowanieewentualnychzmian,któremogąwnichnastąpić .Wzwiązkuztymniezbędnejestciągłemonitorowaniezmianwstrefieijejotoczeniuwceluewentualnychzmianwprzyjętejstrategii .

Przygotowanie strategii strefypowinnobyć jednymzpierwszychetapówdziałania .Dzięki temuzarządcastrefy lub gmina ma wiedzę co do tego, jakie działania realizować, a także kiedy podejmować się ichwdrażania .Niebezznaczeniajestrównieżokreślonahierarchiacelów .Planowanieizwiązaneztymdziałaniamuszącechowaćsięelastycznościąidostosowaniemdosytuacji,któramamiejscewotoczeniu .Napewnymetapiejejrealizacjimożeokazaćsię,żepodejmowanedziałanianieprzyniosąjużpożądanegoefektu,gdyżzaszłyzmianywotoczeniu .Nailetomożliwe,wstrategiipowinnybyćujęteewentualneczynniki,któremogąwpływaćnato,żeulegnieonazmianie .Niezwykleważnejestmonitorowaniestrategiistrefyisprawdzaniewtokujejdziałalności,nailepasujeonadopanującychrealiów .Wopiniipraktykównacodzieńzajmującychsięzagadnieniemstrefgospodarczychstrategiaorazdziałaniapodejmowaneprzezstrefymusząbyćciąglemonitorowane,takabymożliwebyłowyciąganiewnioskówodnoszącychsiędoichfunkcjonowania .

Monitorowaniestrategiipowinnoopieraćsięnazadaniudwóchpytań:1 . Czystrategiajestrzeczywiścierealizowana?2 . Czyrealizacjastrategiiprzynosizamierzoneskutki?

Procesmonitorowaniastrategiidotyczyocenyprzebiegurealizacjisamejstrategiiorazocenyefektówjejwdrażania .

Monitorowaniemadwiegłównefunkcje:1 . sprawdzającą – polega na systematycznym, corocznym zestawieniu wykonanych przedsięwzięć

z tym,cozostałozapisane i zadeklarowanedowykonania .Zestawieniepowinnowtymprzypadkuobejmowaćtezadania,któreudałosięwykonać,jakite,którychrealizacjaniepowiodłasię,

2 . korygującą–polegającąnawprowadzeniudozapisówstrategiizmian,którezwiązanesązwystąpie-niemokoliczności,jakichniemożnabyłoprzewidziećwfazieprzygotowywaniastrategii .

30 W. Pizło, A. Mazurkiewicz-Pizło, Koncepcja otoczenia organizacji z uwzględnieniem wybranych aspektów międzynarodowych, dostęp: http://www.wne.sggw.pl/czasopisma/pdf/EIOGZ_2008_nr71_s27.pdf.

32


Dzięki monitoringowi możliwe są:1 . ocenarealizacjizałożonychcelóworazposzczególnychzadań;2 . prognozowaniezmian,któremogąnastąpićwtrakcierealizacjistrategii;3 . podjęciedziałań,któremająnaceluwprowadzeniepoprawekdozałożonegoplanu;4 . przekazanieinformacjizwrotnejdotyczącejrealizacjistrategiispołeczności,którejonadotyczy .

Każda,nawetnajlepiejprzygotowanastrategia,możezostaćzmodyfikowana .Najczęściejmatomiejscezewzględunazmianęwarunkówzewnętrznychprowadzeniadziałalnościlubdlatego,żepodejmowanezgodniezjejzałożeniamizadanianieprzynosząspodziewanychrezultatów .

Ekspercizwracająuwagęnato,żenienależytraktowaćstrategiijakodokumentu,któryzostałrazopracowanyinieulegniezmianom .

�OJednym z przykładów modyfikacji strategii jest gmina Zator. Kilkanaście lat temu władzom

wydawało się, że nie będzie konieczne tworzenie na terenie gminy strefy gospodarczej.

Rzeczywistość pokazała jednak, że bez przygotowania specjalnego obszaru pozyskanie

założonej liczby inwestorów będzie bardzo trudne.

Ocena danych działań jest punktem wyjścia do opracowania rekomendacji mających pomóc w zmianiepostępowania,poprawieniubłędówlubpowtórzeniudziałańirozwiązań,któresięsprawdziły .Monitoringnie odnosi się do długoterminowych efektów i sposobu oddziaływania, bardziej skupia się na bieżącychefektachdziałań .Dziękitemumożemyuniknąćczęstopopełnianychbłędóworazpoprawićjakośćdziałań .Cowięcej,monitoringpowinienbyćprowadzonystale,zwłaszczawfaziewdrażania .Wiemy,żerealizujemydziałaniazgodniezzamierzeniami imożemyprzewidziećryzykozagrażającedziałaniu .Przygotowującplanmonitoringu,należyodnieśćsiędonastępującychkwestii:

› Coiwjakimcelubędziemonitorowane?› Kto,komu,kiedy,jakieinformacjebędziedostarczał?› Jakienarzędziamonitoringubędązastosowane?› Ktoijakczęstobędziedokonywałanalizydanych?› Wjakiejformiebędąopracowanewyniki?› Ktobędzieotrzymywaćwynikianalizydanych?

Podstawądorealizacjidziałańmonitoringowychjestprocespozyskiwaniadanych,dlategotypowąmetodąanalizydanychjestanalizadanychzastanych,zbieranychwtrakciedziałaniastrefy .Kolejnymkrokiemjestaktualizowaniedanychstatystycznychsłużącychdomonitorowaniasytuacjispołeczno-gospodarczejwgminie .Trzecimelementemjestpozyskiwaniedanychwbadaniachpierwotnych,np .ankietyzinwestoramidziałającymiwstrefie;dająoneaktualnyobrazdziałańiopiniinatematrealizacjicelówstrategiiikierunkówewentualnychmodyfikacji .

Współpraca z innymi podmiotami

Współpraca (kooperacja) różnych podmiotów przynosi szereg korzyści, które przewyższają sumę ichindywidualnychdziałań .Wwynikuprowadzeniawspólnychaktywnościtworzysięefektsynergii,czylimożliwejestuzyskaniezwielokrotnionychkorzyścidziękiumiejętnemupołączeniuelementówskładowych .Synergiajestbardzoczęstowykorzystywanawodniesieniudoanalizyskupiskaktywnościgospodarczej .Wspomnianywcześniejefektsynergiipojawiasię,gdypodmiotyprzestająpostrzegaćinnepodmiotyznajdującesięwich

33


otoczeniuniejakokonkurentów,alejakopartnerów .Wówczasmożliwajestwymianainformacji,doświadczeń,pogłębieniespecjalizacjiczywspólnarealizacjaprojektów .Efektsynergiiobejmujedziałaniazsynchronizowane,któreprzebiegająwsprzyjającejatmosferze,wykluczającejwalkękonkurencyjną .Wefekciewzajemnerelacjesąmniejsformalizowaneiprowadządoobniżeniakosztówpodejmowanychdziałań31 .

Gminy,którezdecydująsięnautworzenienaswoimobszarzestrefy,mogąpodejmowaćwspółpracęzinnymipodmiotami .Kooperacjamożeobejmowaćm .in .innegminy,powiatlubszczebelwojewódzki .Gmina,wcelupodejmowaniabardziejefektywnychdziałań,możenawiązaćwspółpracęz innąstrefą lubstrefami .Dziękitemubędziemożliwawymianadoświadczeń–codostarczywiedzyzarównonatemattychdziałań,któreokazały się skuteczne, jak i tych, którebyłynieefektywne .Najczęściejwspółpracapomiędzypodmiotamimanaceluskuteczniejszepromowanieokreślonegoterenuorazpozyskiwanieinformacjidotyczącychtego,wjakisposóbefektywniejzarządzaćstrefą .

Oprócz innych JST strefymogąwspółpracowaćm .in . z uczelniamiwyższymi czy ośrodkami badawczymi .Warto podejmować również wspólne działania z podmiotami, które mogą być przydatne w procesieprzyciąganiainwestorów .

W celu efektywniejszego realizowania założonych działań gminy mogą podejmować współpracę m .in .z: innymi gminami, powiatami, województwami, instytucjami otoczenia biznesu, uczelniami, ośrodkamibadawczymi,przedsiębiorcami .

Rozwijanie współpracy, w szczególności z przedsiębiorcami, nie jest łatwe . Istnieje szereg barier, w tymchociażbyuwikłaniapolityczne,różnypoziomsprawnościdziałaniaipodejmowaniadecyzji,lękiiuprzedzeniaoraz niedostrzeganie korzyści ze współpracy, nieznajomość reguł wzajemnego działania, rozdrobnienieśrodowiska biznesu, lekceważenie małych firm ze strony administracji, a z drugiej strony roszczeniowepodejścieprzedsiębiorców .Abyskutecznierozwijaćwspółpracę,należydążyćdozniwelowaniawystępującychbarier;trzebaprzytympamiętaćotym,comożezrobićurzędnik:

› dbaćo jakośćobsługi,byćdobrzeprzygotowanymdowspółpracyzklientembiznesowym,poznaćrealiadziałaniabiznesu,abylepiejrozumiećpotrzebyprzedsiębiorców;

› dbaćodobrąorganizacjęidostępdoinformacji,czytelnośćprocedur,łatwośćkontaktu;› tworzyćprzyjaznewarunki,systemoznaczeń,awmiaręmożliwościwarunkilokalowe;› otworzyćsięnarealną(niepozorowaną)współpracęzprzedsiębiorcaminapoczątkuorazwtrakcie

procesudecyzyjnego,anienakońcu .

Duże znaczenie może mieć wydzielanie komórek dedykowanych i budowanie kadry wyspecjalizowanychpracowników .Ważnymwątkiemjestobsługainwestoraorazjednostkiodpowiedzialnezawspieranierozwojuprzedsiębiorczości .Współpracę takąmożna rozwijać poprzez planowane, cykliczne działania . Budowanierelacjiwymagaczasu,ale–jakpokazujedoświadczenie–maogromnąszansępowodzenia .Dobrąformąjestpowołanie forum lubsieci,wskładktórejweszłybywspomnianepodmioty .Taka inicjatywadamożliwośćrealnegowpływunakształtowanielokalnejpolityki .

�� Stosunkowo niewiele gmin w Małopolsce, które posiadają na swoim obszarze Strefy Aktywności

Gospodarczej, deklaruje współpracę z innymi podmiotami. To błąd, ponieważ dzięki takim

działaniom strefy mogłyby działać bardziej efektywnie – np. dzięki przekazywaniu sobie

dobrych praktyk czy sygnalizowaniu ewentualnych trudności.

31 Za: http://www.pi.gov.pl/PARP/chapter_96055.asp?soid=ABA85996052E43148185A87171D15678

34


�OJednym z przykładów współdziałania z innymi podmiotami jest budowa obwodnicy w gminie

Zator. Znacznie przedłużał się termin rozpoczęcia budowy obwodnicy podany przez Generalną

Dyrekcję Dróg Krajowych i Autostrad. Z uwagi na dużą potrzebę realizacji inwestycji gmina

wystąpiła do GDDKiA o przekazanie części projektu. Okazało się, że udziałem w budowie

zainteresowani są również przedsiębiorcy ze strefy, a także powiat oświęcimski.

Strefy powinny korzystać ze wsparcia, które oferują im instytucje otoczenia biznesu (IOB) . Kierują onebowiemdosamorządówmożliwośćudziałuwszkoleniachdostarczającychwiedzyna tematpozyskiwaniainwestorów .Warsztatydotycząm .in . tematykizwiązanejzbadaniematrakcyjności inwestycyjnejobszaru,zawierająelementymarketinguterytorialnegoczyprzedstawiająkorzyści,jakiestrefymogązaproponowaćprzedsiębiorcom .IOBsąrównieżpomocnewprzygotowywaniuofertinwestycyjnych,dostarczająinformacjiobejmującychprocesnegocjacjizinwestorem,atakżewspierająJSTwceluprzygotowaniaorazprowadzeniaprezentacjidotyczącejwarunkówimożliwościinwestowania .Poniżejprzedstawionolistęwybranychinstytucji,którewspierajągminywprocesiepozyskiwaniainwestorów .

Krakowski Park Technologiczny Sp. z o.o.KPTzostałpowołanyw1997rokuijestzarządcąkrakowskiejSpecjalnejStrefyEkonomicznej .JegomisjatowspieranierozwojunowoczesnejgospodarkiMałopolski .Jestonmożliwydziękirozwojowiprzedsiębiorczości,promocjiinnowacyjnościinowychtechnologii,atakżetworzeniupozytywnegoklimatuwokółbiznesu .KPTrealizuje swoje działania poprzez połączenie lokalnego środowiska naukowego z biznesem . KPT udzielawsparciafirmomnawszystkichetapachichrozwoju,atakżepomagawuzyskaniupomocypublicznejztytułuobecnościnaterenieSSE32 .

Zakres oferowanego wsparcia: prowadzidziałania skierowanenie tylkodoprzedsiębiorców .Parkwspół-pracuje równieżm .in . z JSTpodczaswizyt inwestorówwgminie .KPTpodejmujedziałania, któremająnaceluzwiększeniewiedzygminobejmującejprocesinwestycyjny .KrakowskiParkzwiększatakżeświadomośćprzedstawicieli gminw zakresie istoty opieki poinwestycyjnej oferowanej przedsiębiorcom . Gminymogąponadtozwrócićsięopomocwzakresieopracowaniainformacjidotyczącychgminy,atakżeregionu .

Danekontaktowe:KrakowskiParkTechnologicznySp .zo .o .Adres:ul .prof .MichałaŻyczkowskiego14,31-864KrakówTelefon:126401940E-mail:biuro@sse .krakow .plStronainternetowa:http://kpt .krakow .pl/

Polska Agencja Informacji i Inwestycji Zagranicznych

PAIiIZ pomaga wejść inwestorom na rynek, a także przeprowadza ich przez procedury administracyjneoraz prawne . PAIiIZ wsparciem otacza również firmy, które już prowadzą w Polsce działalność . Agencjaoferuje dostęp do kompleksowejwiedzy obejmującej otoczenie gospodarcze inwestycji . Kolejną domenąPAIiIZ jest również pomoc w znalezieniu odpowiednich dostawców czy partnerów biznesowych, a także

32 Za: http://sse.krakow.pl/pl/krakowski-park-technologiczny.html.

35


odpowiedniejpodinwestycjęlokalizacji .WceluzapewnieniainwestoromsprawnejopiekiAgencjautworzyłasieć RegionalnychCentrówObsługi Inwestora i Eksportera (COIE) . Jednym z zadańRCOIE jest ułatwieniekontaktówpomiędzyprzedsiębiorcamiawładzamilokalnymi33 .

Zakres oferowanego wsparcia:wodniesieniudogminPAIiIZzajmujesięprzygotowaniemorazprowadzeniemszkoleńobejmującychm .in .organizacjęspotkańzprzedsiębiorcamiczysamymprocesemkomunikowaniasię z inwestorem (również zagranicznym) . Szkolenia organizowane są samodzielnie przez PAIiIZ lub wewspółpracy zCOIE . Podczaswspomnianych spotkańpracownicyAgencji przekazują kompleksowąwiedzędotyczącąprofesjonalnejorganizacjiwizytinwestorówwgminie .Pracownicygminszkolenisątakżewzakresiewypełnianiaformularzyinformacyjnych .

Danekontaktowe:PolskaAgencjaInformacjiiInwestycjiZagranicznychAdres:ul .Bagatela12,00-585WarszawaTelefon:223349800E-mail:webmaster@paiz .gov .plStronainternetowa:http://www .paiz .gov .pl/

Małopolska Agencja Rozwoju Regionalnego (MARR)

MARRtoinstytucjaregionalna,któradziałanarzeczrozwojuregionu,atakżejestpartneremwkształtowaniupolitykiinnowacyjnej .MARRzajmujesięobsługąprzedsiębiorstw,równieżwzakresiefinansowym–pomagainwestorom w pozyskiwaniu unijnych środków . Spółka jest oficjalnym partnerem PAIiIZ . MARR, wspierarównieżeksport–oferujebowiemprofesjonalnedoradztwo,atakżedostępdoprofesjonalnejsiecikonta-któw .MARRpośredniczywudzielaniudotacjinazadaniazwiązanezinwestycjamiproinnowacyjnymi .AgencjawspółpracujezPolskąAgencjąRozwojuPrzedsiębiorczości(PARP)iwspierarozwójIOB34 .

Zakres oferowanego wsparcia:MARRpomagaJSTwprzygotowaniuofertinwestycyjnych .PrzedstawicielegminniezbędnąwiedzęmogąpozyskaćwtrakcieszkoleńikonferencjiorganizowanychprzezMARR .Agencjaodpowiada zaopiekęnad inwestoremw trakcie jegowizytywgminie .PracownicyMARRsą zobowiązanido przekazania potencjalnemu inwestorowi informacji dotyczących lokalizacji, którą jest zainteresowany .Agencjajesttakżeprzygotowanadoprzeprowadzeniaprezentacjiregionu .EksperciMARRbiegleposługująsięjęzykiemangielskim,dziękiczemumożliwajestorganizacjaspotkańzinwestoramizagranicznymi .

Danekontaktowe:MałopolskaAgencjaRozwojuRegionalnegoSAAdres:ul .Kordylewskiego11,31-542KrakówTelefon:126176601E-mail:marr@marr .plStronainternetowa:www .marr .pl

33 Za: http://www.paiz.gov.pl/o_agencji.34 Za: http://www.marr.pl/o-firmie.html

36


Centrum Business in Małopolska (CeBiM)

Głównymcelem,dlaktóregopowstałCeBiM,jestusprawnienieobsługiinwestoraieksportera,atakżepromocjagospodarczaMałopolski .Centrumtworzą:MałopolskaAgencjaRozwojuRegionalnego,UrządMarszałkowskiWojewództwa Małopolskiego, Krakowski Park Technologiczny oraz Małopolskie Parki Przemysłowe Sp .zo .o .CeBiMproponuje zintegrowany systemobsługi inwestora, systempublicznegowsparcia inwestycji,największąwregioniebazęnieruchomościinwestycyjnych,koordynacjędziałańpromocyjnychocharakterzegospodarczymczywsparciedlaprojektówPartnerstwaPubliczno-Prywatnego35 .

Zakres oferowanego wsparcia: gminyposiadającewolne tereny inwestycyjnemogą zgłosić swojąofertędoCeBiM–dziękipodejmowanymprzeztę instytucjędziałaniomjest to jedenznajbardziejefektywnychsposobów na zaprezentowanie potencjalnym inwestorom swojej oferty . Centrum zajmuje się nie tylkopromowaniemofert .Samorządylokalnemogąrównieżzwrócićsięzprośbąowsparciewzakresiesamegoprocesuobsługiinwestorawgminie .

Danekontaktowe:CentrumBusinessinMałopolskaAdres:ul .prof .Życzkowskiego14,31-864KrakówTelefon:126209140E-mail:contact@businessinmalopolska .comStronainternetowa:www .http://businessinmalopolska .pl/

Centrum Biznesu Małopolski Zachodniej

CBMZtospółka,którapowstaław2001rokuz inicjatywyMiasta,Gminy iPowiatuOświęcim,MARRorazFundacji Gospodarczej Regionu Krakowskiego . Obecnie udziałowcami spółki są:miasto Oświęcim (98,5%udziałów),gminaOświęcim(1,4%)orazpowiatoświęcimski(0,1%) .Wpoprzednichlatachspółkaadministrowałam .in .OświęcimskimInkubatoremPrzedsiębiorczości,świadczyłabezpłatneusługiinformacyjneczydoradczezarówno podmiotom gospodarczym, jak i osobom planującym rozpocząć działalność . CBMZ realizowałorównież projekty współfinansowane ze środków europejskich, a także koordynowało działania na rzeczsamorządówlokalnychiinnychpodmiotów .DozadańCentrumnależyrównieżorganizacjadziałańnarzeczpromocjiprzedsiębiorczości,awtymwspółorganizacjatargówpracy,konferencjiorazseminariów36 .

Zakres oferowanego wsparcia:priorytetdziałalnościCBMZtorealizacjaprzedsięwzięć,którekreująnowemożliwościrozwojugospodarczegoZiemiOświęcimskiej .Centrumświadczyusługinarzeczmikro,małychiśrednichprzedsiębiorstw,jednosteksamorząduterytorialnegoczyinnychpodmiotów .CBMZoferujeusługimarketingoweorazpromocyjne,szkoleniaidoradztwoinwestycyjne,atakżeorganizacjękonferencji .

Danekontaktowe:CentrumBiznesuMałopolskiZachodniejSp .zo .o .Adres:ul .UniiEuropejskiej10,32-600OświęcimTelefon:338447344E-mail:cbmz@cbmz .plStronainternetowa:www .cbmz .pl

35 Za: http://businessinmalopolska.pl/strona/o-nas.36 Za: http://www.cbmz.pl/index.php/o-nas.

37


Wojewódzki Urząd Pracy w Krakowie

WUPtojednostkaorganizacyjnaSamorząduWojewództwaMałopolskiego .Urządpracydysponujeśrodkami,które można pozyskać na realizację przedsięwzięć, które będą wspierać rozwój zawodowo-edukacyjnymieszkańców Małopolski . WUP dostarcza także unikalnych, profesjonalnych i systemowych informacjidotyczącychrynkupracy .UrządkażdegorokuopracowujeRegionalnyPlanDziałanianaRzeczZatrudnienia,a także dokonuje analizy sytuacji na rynku pracy . Doradcy zawodowi WUP świadczą usługi doradztwazawodowegodladorosłychimłodzieżywchodzącejnarynekpracy .UrządprowadzitakżeaktywnądziałalnośćobejmującąprzygotowanieirealizacjęprojektówwspółfinansowanychześrodkówUniiEuropejskiej37 .

Zakres oferowanego wsparcia:WUPmoże przekazać informacje dotyczące stanu bezrobocia w gminie,a takżeopracowaniaodnoszące siędo sytuacjina rynkupracy .Wdzisiejszymkonkurencyjnymotoczeniuczynnik ludzki obejmujący pracowników na danym rynku jest jedną z ważniejszych determinant wyborulokalizacjipodinwestycję .

Danekontaktowe:WojewódzkiUrządPracywKrakowieAdres:placNaStawach1,30-107KrakówTelefon:124227110E-mail:sekretariat@wup-krakow .plStronainternetowa:www .wup-krakow .pl

�OPrzykładem kooperacji może być współpraca Agencji Rozwoju Małopolski Zachodniej

w Chrzanowie z gminą Trzebinia przy tworzeniu stref gospodarczych. Agencja współpracuje

również z gminą Chrzanów oraz Andrychów. Współpraca ta skutkowała utworzeniem SAG na

tych obszarach.

Korzystaniezewsparcia IOBtotylko jednazmożliwychformwspółpracy .Strefypowinnywspółpracowaćrównieżzprzedsiębiorcamijużnaetapiepowstawania .Jednymzzadańgminlubstrefpowinnobyćpozyskanieinformacji odnoszących się do tego, czego oczekują inwestorzy, jakie są ich preferencje co do terenówinwestycyjnych .Niezwykleprzydatnawtymprzypadkujestrównieżwiedzaoewentualnychtrudnościach,któremogąnapotkać .Gminypowinnydążyćdopozyskaniawiedzydotyczącejpowierzchni,jakiejpotrzebujeinwestor,powierzchni,którąchcezabudować,atakżejakiegouzbrojeniaterenuoczekuje .

Współpraca z przedsiębiorcami powinna obejmować organizację spotkań bezpośrednich – wynikiprzeprowadzonych badań wskazują bowiem na to, że jest to jeden z najbardziej efektywnych kanałówkomunikacji z inwestorami . Niezwykle istotne jest to, aby gmina potrafiła odpowiedzieć na oczekiwaniainwestorów oraz umiała dopasować do niego swoją ofertę . Zasady kontaktu z przedsiębiorcami zostałyszczegółowoprzedstawionewdalszejczęścipodręcznika .

37 Za: http://wup-krakow.pl/o-wup

38


�� Stosunkowo niewiele stref decyduje się na to, by badać potrzeby inwestorów. Jest to błędne

podejście, ponieważ luka w wiedzy dotyczącej oczekiwań przedsiębiorców może skutkować

późniejszym brakiem ich zainteresowania co do podjęcia działalności w strefie.

�OJST powinny działać również na zasadzie miast partnerskich. Jednym z takich przykładów

jest współpraca Agencji Rozwoju Miasta Kraków z Londynem – w wyniku czego Krakowska

Arena jako pierwsza w Polsce została przyjęta do European Arenas Association, która zrzesza

największe obiekty widowiskowe na świecie.

Przyoceniewłasnegopotencjału JSTmogą zwrócić sięm .in .do instytucjiotoczeniabiznesu (IOB)wceluweryfikacjiibardziejwnikliwejoceny38 .IOBdziałająnonprofitlubswojezyskiprzeznaczająnacelestatutowe .Powinnyoneposiadaćbazęmaterialną,techniczną,zasobyludzkieikompetencyjneniezbędnedoświadczeniausługskierowanychdoprzedsiębiorstw39 .Wyróżniasiętrzygrupyinstytucjiotoczeniabiznesu40:

1 . ośrodki przedsiębiorczości–zajmująsięprzedewszystkimpromocjąorazinkubacjąprzedsiębiorczo-ści41,dostarczaniemusługwsparciadlamałychfirm,atakżeaktywizacjąregionówperyferyjnych(np .MałopolskaAgencjaRozwojuRegionalnegoS .A .,CentrumBiznesuMałopolskiZachodniej,Małopol-skieCentrumPrzedsiębiorczości),

2 . ośrodki innowacji–ichdziałanieobejmujem .in .szerokąpromocję,transfertechnologiiidostarczanieusługproinnowacyjnych42,aktywizacjęprzedsiębiorczościakademickiejiwspółpracynaukizbiznesem(np .KrakowskiParkTechnologiczny,CentrumTransferuTechnologii–PolitechnikaKrakowska),

3 . instytucje finansowe–ułatwiajądostępdofinansowaniadziałalności,dostarczająusługfinansowychdostosowanychdo specyfiki innowacyjnychprzedsięwzięć gospodarczych (np .Małopolski FunduszPoręczeńKredytowychSp .zo .o .) .

Zuwaginato,żeIOBmająbezpośrednikontaktzprzedsiębiorcami,atakżeczęstodziałająwewspółpracyzJST,mogąprzekazywaćcenneuwagiinwestorówcodoefektywnościdziałańpodejmowanychprzezsamorządy .Taka informacja zwrotna pozyskana bezpośrednio od osób, które na co dzień funkcjonują w sektorzegospodarki,wskażenato,jakiedziałaniapowinnybyćrealizowanewceluutrzymywaniapozytywnychrelacjizprzedsiębiorcami .Cennymźródłeminformacjinatematpotencjaługminysąprzedstawicielenajwiększychfirmfunkcjonującychnajejobszarze .Kolejnąmożliwościąpozyskaniawiedzyodnoszącejsiędoatutówlubsłabościgminjestorganizacjaspotkańzarównozprzedsiębiorcami,jakiprzedstawicielaminajważniejszychinstytucjidziałającychwgminie .Wskazaneosobyposiadająpraktycznąwiedzęotym,cooferujeinwestoromgminaorazjakieelementywspółpracywymagająpoprawy .

38 W Małopolsce są to m.in.: Agencja Rozwoju Małopolski Zachodniej SA, Myślenicka Agencja Rozwoju Gospodarczego czy Tarnowska Agencja Rozwoju Regionalnego SA.

39 W. Burdecka, Instytucje otoczenia biznesu, Badanie własne, PARP, Warszawa 2004, s. 5.40 Za: http://www.pi.gov.pl/iob/chapter_86459.asp 41 Inkubacja przedsiębiorczości to zespół działań składających się na kompleksowy program wsparcia początkującego

przedsiębiorcy i procesu tworzenia nowej firmy od pomysłu do stabilności rynkowej.42 Usługa proinnowacyjna służy rozwojowi przedsiębiorstwa przez poprawę istniejącego lub wdrożenie nowego procesu

technologicznego, produktu lub usługi. Dotyczy w szczególności: oceny potrzeb technologicznych, promocji technologii i nowych rozwiązań organizacyjnych, wdrażania nowych technologii, a także innych działań, w których następuje transfer wiedzy lub innowacyjnej technologii.

39


4. Promocja strefy

Przekazanie informacji o ofercie inwestycyjnej

Działaniapromocyjnesąprzedewszystkimsposobemkomunikowaniasięzpotencjalnymiinwestorami,którzysąwiększągrupąnieznanychodbiorcówinformacji .Jednakgrupata,bezwzględunacharakterdziałalnościi jej zakres,mapodobnepotrzeby . Promocja to całokształt działań, któremają skutkować rozpoznaniemstrefywszerszymśrodowisku .Promowanieofertystrefywymagazrozumieniapotrzebyprowadzeniategotypudziałańwsektorzepublicznym .

Popierwsze,potencjał rozwojowy .Działaniapromocyjnemająprzekonać inwestoraowysokimrozwoju,dobrejjakościżyciaispędzaniaczasuwolnego,dużejaktywnościwładzsamorządowych,dobrzerozwiniętejinfrastrukturze .Informacjetemogąbyćobrazowaneprzypomocydanych,wtymstatystycznych,jakrównieżprzezwyeksponowanieotrzymanychnagródczywyróżnień .

Podrugie,nowoczesność.Chodzioprzedstawieniegminy jakomiejsca,któreszybko rozwija się, zmieniapozytywniewarunkiżyciamieszkańcówiprowadzeniadziałalnościgospodarczej .Należypokazać,żeinwestycjawtymmiejscubędziezwiązanazwielomaszybkimiipozytywnymizmianami .Trzebapodkreślićnowoczesnośćdziałańadministracjiwspierającej,atymsamyminicjującejzmiany .

Potrzecie, zaufanie obywateli i obecnych w gminie przedsiębiorcówdolokalnejadministracji .

Kolejnymcelemofertypromocyjnejjestzaprezentowanieurzędu jako odpowiedzialnego i profesjonalnie przygotowanego partnera biznesowego .Inwestorpowinienbyćprzekonany,żetakszerokaiprofesjonalnapomoc,jakąmożeotrzymaćwtejgminie,jestrzadkością .

Głównymcelemdziałańpromocyjnychjestświadomekształtowaniewizerunkudanegopodmiotu .Kształto-waniewizerunkugminyniemożebyćdziałaniemdoraźnymanikrótkotrwałym .Nawizerunekmająbowiemwpływ jej działania obecne, przyszłe, a także wcześniejsze doświadczenia i osiągnięcia . Wizerunek towyobrażeniefirmyczyinstytucji,jestobrazemsubiektywnym,zestawemwrażeń,którewcaleniemusząsiępokrywaćzobiektywnąoceną rzeczywistości .Powstajewodpowiedzinabodźceprzekazywaneklientomprzezorganizacjęczydanąosobę .Dobrywizerunekadministracjijestsystematyczniebudowanywoparciuosolidnąpracęaprobowanąprzezspołeczeństwo,adbanieoniegoprzynosibezpośredniekorzyści .Dobrywizerunekbowiem:

› informuje,charakteryzujeiwyróżniagminę,wpływaprzeważnienadecyzjezwiązanezlokowanieminwestycji;

› syntetyzujeobrazmiejscowości,rodziwświadomościogólnyobraz,któryidentyfikujemiejscowość,nawetgdynieznamyszczegółów;

› nastawiasubiektywniedomiejscowości,mamytudoczynieniazezjawiskiemutrwalaniasięwpod-świadomościlojalnościwobecmiejsca;

› tworzylokalnyautorytet(wregionielubnawetwkraju)orazdajepodstawyskutecznejdziałalnościwzakresiepublicrelations;

› możebyćwykorzystywanywnegocjacjachzinteresariuszami;› jestistotnymelementempromocjiimarketinguterytorialnego43 .

43 Z. Knecht, Public relations w administracji, Warszawa 2006, s. 6–10.

40


Kreowanie wizerunku jednostek samorządu terytorialnego zakłada prowadzenie konsekwentnej, zapla-nowanejnadługiokresdziałalnościpublicrelations .Choćobecniewyzwaniemjestprezentowanieprzedewszystkim atrakcyjności gospodarczej, takie jednostronne ukierunkowanie może się jednak okazaćniewystarczające, gdyż są również atuty oparte na czynnikach emocjonalnych, związanych z budzeniemsympatiilubprzychylnościdanejspołeczności .Planowaneiciągłekoordynowaniedziałańukierunkowanychnakreowaniepozytywnegowizerunkuwoczachspołecznościlokalnejorazspołeczeństwajestpodstawowymwarunkiemosiągnięciazałożonychcelówrozwojuiprzekładasięnaosiągnięciecelówekonomicznych44 .

Podstawowymcelemofertyinwestycyjnejjestzwrócenieuwagipotencjalnegoinwestoranazaletyprowadzeniadziałalnościnaterenietejgminy .Budowanieprzekonania,żegminaposiadacechy,któreczyniąterenywniejzlokalizowanebardziejatrakcyjnymiwporównaniuzofertąkonkurencji .Zakreszainteresowańpotencjalnegoinwestoranieograniczasięwyłączniedobezpośredniejlokalizacjiinwestycyjnejdziałkiidostępnejinfrastruktury .Istotne są również np . jakość obsługi inwestora w urzędzie, dostępność terenów wypoczynkowych orazinfrastrukturyrekreacyjnej,działalnośćkulturalna,jakośćidostępnośćzasobówludzkich .Ofertamusiodnosićsiędoprzyszłości,czylimożliwościrozwojowychgminy .Nawetjeżelinachwilęobecnągminaniejestnajlepiejrozwiniętymobszaremregionu, inwestormusibyćprzekonany,żedziałaniaprowadzonewtymkierunkusąintensywneimożeliczyćnaznacznąpoprawę .Możnaprzedstawićdziałanialubplanyrozwojuinfrastrukturytransportowej,komunalnej,rekreacyjnej,inwestycjiwedukację,kulturęczyochronęzdrowia .

Atrakcyjną lokalizację stanowi gmina, która się rozwija, jest sprawnie zarządzana, w której myśli się o przyszłości – i takie wrażenie powinien odnieść inwestor, zapoznając się z jej ofertą.

Narzędzia i kanały promocji

Możnaprzyjąć, żemożliwesądwieniezależne formyprowadzeniapromocjiwzależnościodposiadanychprzezgminęmożliwości .Formaaktywnejpromocjiisamodzielnegodotarciadopotencjalnychinwestorów,wprzypadkukiedyurządposiadazasobydoprowadzeniatakichdziałań .Jeślisąoneograniczone,pozostajerealizacjadziałańpromocyjnychzapośrednictweminstytucjizewnętrznychtakichjakPAIiIZczyregionalneCOIE .Najpopularniejszeformymateriałówpromocyjnych:

› ulotka–materiałpromocyjnyoniewielkiejobjętościiograniczonejzawartościinformacyjnej,mającynaceluprzekazaniezarysuoferty;

› folder informacyjny–materiałpromocyjnyorozbudowanejzawartościinformacyjnej,obejmującywiększośćpotencjalnieprzydatnychinwestorowiszczegółowychdanychnatematmożliwościinwe-stycyjnych;

› oferta na CD–materiałpromocyjny,któregozawartośćmożebyćzbliżonadozawartościfolderu,stwarzający jednak możliwości wykorzystania technik wizualnych oraz audio-wizualnych (grafiki,animacji,dźwięku);

› prezentacja multimedialna–materiałpromocyjnyośredniejzawartościinformacji,przedstawiającynajważniejszeinformacjewformiełatwejdozapamiętaniaiatrakcyjnejwizualnie;

› prezentacja filmowa–materiałpromocyjnyośrednimlubdużymzakresieinformacji,atrakcyjnywizualnie; › biuletyn – rodzaj niskonakładowego, przygotowywanego cyklicznie (częściej niż raz w roku)

wydawnictwa,prezentującegoaktualnewydarzeniagospodarczenarynkulokalnymiregionalnym; › sprofilowana oferta inwestycyjna – oferta przygotowana na potrzeby konkretnego inwestora,

prezentującainformacjeistotnezpunktuwidzeniapotrzebokreślonegoprzedsięwzięcia .

44 E. Hope, Public relations instytucji użyteczności publicznej, Gdańsk 2005, s. 206–209.

41


Podstawąwszelkichprzekazówpromocyjnychjestichbudowaniewoparciuospójnąidentyfikacjęwizualną .Dobrympomysłemjeststworzenielogotypustrefy,którystanowiłbywyraźnypunktnamateriałachpromo-cyjnych .Kwestiekonstrukcjidobregologotypuwykraczająpozaramytejpublikacji,alejaknajbardziejmożnawskazaćwtymzakresiedobrepraktyki .PrzykłademsąstrefywZatorze iBochni .Wprzypadkupierwszejze stref postawiono na identyfikację nawiązującą do logotypu Krakowskiego Parku Technologicznegozcharakterystycznąbłękitnąbarwąlogoiliterą„Z” .Takizabiegmarketingowypokazujespójnośćprzekazuz tą instytucją oraz nawiązanie do posiadania terenóww ramach podstrefy SSE . Logotyp SAGw Bochnistanowimonogram złożony z liter tworzących pełną nazwę: Bocheńska Strefa Aktywności Gospodarczej(BSAG) .W ten sposób udało sięwkomponowaćw logotyp pełną nazwępodmiotu, co jest kompatybilnezcelamimarketingowymi .

W znacznej części oferty obejmujące prezentację Stref Aktywności Gospodarczej mają postać krótkichfolderów w formacie pdf . Jednym z przykładów poprawnie przygotowanej oferty inwestycyjnej jest tastworzona przez strefę w Zatorze – ma ona przejrzystą graficzną formułę, a także zawiera wszystkieinteresująceinwestorainformacje45 .Nakilkustronachprofesjonalniezłożonegofolderureklamowegomożnaznaleźćwszystkieniezbędneelementyinformacyjneostrefie .

Informacje o strefie

› list intencyjny sygnowany przez burmistrza Zatora, to podkreśla bezpośrednie zaangażowanie lidera środowiska samorządowego

› krótko opisane atuty gminy

› informacje na temat następujących parametrów: powierzchnia, lokalizacja SAG w Zatorze, drogi, linia kolejowa, zasilanie elektryczne, wodociągi, kanalizacja opadowa i sanitarna, telekomunikacja i gaz

› materiały graficzne: zdjęcia i mapki z rozłożeniem działek

› informacje na temat ulg

› informacje na temat preferencji wśród inwestorów

› podano w zarysie strukturę własnościową terenów inwestycyjnych i Miejscowego Planu Zagospodarowania Przestrzennego

TrochębardziejrozbudowanąbroszuręmaBocheńskaStrefaAktywnościGospodarczej .Godnymuwagijestfaktprezentacjiinformacjiwtrzechjęzykach:polskim,angielskiminiemieckim .

Takjakwspomnianowewcześniejszejczęścipodręcznika,strefapowinnaposiadaćstronęinternetową,którabędzie zawierała aktualne informacje przedstawione w atrakcyjny sposób . Przykładem takiej strony jeststronapromującaSAGwZatorze .Znajdująsięnaniejwszystkienajważniejszeinformacje,acałośćzebranajestwformieprzewodnikadlainwestoraijestmożliwadopobraniawplikupdf,wjęzykupolskimiangielskim .Zapośrednictwemwwwstrefymożliwejestnawetznalezienieofertpracyfirmdziałającychnatereniestrefy .Na stronie jest podany również kontakt do osób, które zajmują się obsługą potencjalnych inwestorów .Witrynajestbardzointuicyjna,przezcoporuszaniesięponiejniestanowiwiększychproblemów .

45 Materiał zamieszczony na stronie: http://img.iap.pl/s/792/206870/Pliki/zator_strefy_aktywnosci_gospodarczej.pdf.

42


Przykłademgminy,którazdecydowałasięnautworzenieosobnejstrony internetowejdlaSAG, jestgminaOświęcim . Strona jest bardzo intuicyjna, zawiera informacje dotyczące możliwej do uzyskania pomocypublicznej, listęprzedsiębiorstwdziałającychwstrefieorazofertę inwestycyjną .Wartow tymprzypadkuprzyjrzećsięsposobowiprzedstawianiaoferty .Każdazdziałekzostałaopisanapodkątemsamegousytuo-waniagruntuwrazzezdjęciem,naktórymjestonzaznaczonylubzdjęciemzplanuzagospodarowania .Dziękizakładce„Informacjegospodarcze”każdyodwiedzającystronęmożepozyskaćinformacjeosamejgminie,wtymodostępnościkomunikacyjnejorazdostępnościdowykwalifikowanychpracowników46 .

PrzejrzystąstronęinternetowąposiadarównieżSAGwNowymTargu .Witrynazawieraaktualneinformacje,podawanisąnaniejrównieżstopniowolokującysięnajejobszarzeprzedsiębiorcy .Nastroniezamieszczonajesttakżedokumentacjafotograficzna–terenSAGprzedrozpoczęcieminwestycjioraztużpojejzakończeniu .

OsobnąstronęinternetowągminyposiadatakżeStrefaAktywnościGospodarczejwKoszycach .Znajdujesięnaniejniewieleinformacji,korzystaniezniejjestintuicyjne .Zapośrednictwemwitrynypotencjalnyinwestormożepoznaćwielkośćposzczególnychdziałek,atakżenamapiezobaczyćichpołożenie .Nastroniepodanesątakżekontaktydoosób,którezajmująsięobsługąstrefy .

Dobrze przygotowaną stronę internetową posiada również Strefa Przemysłowa w Dobczycach . Nie jesttoosobnawitryna– informacjeodnoszące siędo strefy sądostępnepoprzez kliknięcieodnośnika, któryznajdujesięnastroniegminy .Prezentowanedaneodnosząsiędofirm,którefunkcjonująwstrefie,zawierająichkrótkiopis i zdjęcie .Dzięki temupotencjalny inwestorwie, jakiegotypufirmyulokowałysięwstrefie .W ramach podstrony dostępne są dane obejmujące dostępność komunikacyjną, uzbrojenie terenu orazmożliwościutylizacjiodpadów .

NaszczególnąuwagęzasługujestronainternetowaBocheńskiejStrefyAktywnościGospodarczej,znajdujesiębowiemnaniejmodelowydlategotypupodmiotuukładzakładek .

Układ zakładek na stronie

› Wizja BSAG – opis misji i wizji strefy

› Miasto Bochnia - hasłowe informacje o mieście oraz orientacyjna mapa z odległościami do większych ośrodków miejskich

› Projekt BSAG, w tym prezentacja układu funkcjonalnego obszaru na 14 modułów – terenów inwestycyjnych wraz z opisem

› Infrastruktura z opisem parametrów dla sieci elektrycznej, sieci kanalizacji sanitarnej, kanalizacji teletechnicznej, sieci gazowej, sieci wodociągowej, sieci kanalizacji deszczowej, planowanej sieci elektrycznej, stacji redukcyjnej gazu

› Harmonogram powstawania i rozbudowy strefy

› Informacje nt. procedury zakupu nieruchomości miejskiej, etapów procesu inwestycyjnego, niezbędnych decyzji i pozwoleń

› Materiały BSAG – zestaw folderów stanowiących przewodnik inwestora

› Kontakt do osób zajmujących się strefą

46 Link do podstrony na stronie SAG w Oświęcimiu: http://strefa.oswiecim.pl/informacje-gospodarcze,185

43


�Ę Strony internetowe stref powinny być przygotowane w taki sposób, aby korzystanie z nich było

intuicyjne. W celu wyszczególnienia informacji odnoszących się do kondycji gospodarczej gminy

warto na stronie zamieścić zakładkę „Informacje gospodarcze”.

Strony internetowe stref powinny posiadać aktualne informacje oraz być przejrzyste pod względem

zamieszczanych informacji. Informacji nie powinno być zbyt wiele, ponieważ uniemożliwia to

sprawne poruszanie się po stronie. Informacje powinny być przedstawione w atrakcyjnej, w miarę

możliwości, graficznej formie. Istotnym elementem jest podanie kontaktu do osoby/osób, które

zajmują się strefą.

Uzupełnieniemstronyinternetowejmożebyćpromocyjnymateriałfilmowy .Zapomocądarmowychnarzędzidostępnychwinterneciemożnaszybkoprzygotowaćciekawymontażmateriałówfilmowych .Opróczstronyinternetowejwartozamieścićgonastronachmediówlokalnych .

�OJednym z ciekawszych przykładów jest film promujący Strefę Aktywności Gospodarczej

w Bukownie. Nagranie trwa niewiele ponad 4 minuty i przedstawia tereny inwestycyjne gminy

z lotu ptaka. Dodatkowo na stronie gminy znajdują się zdjęcia działek, a także opis SAG – w tym

m.in. odległość od głównych punktów komunikacyjnych.

Takie działania w znakomity sposób przybliżają inwestorom możliwości zapoznania się z terenem

inwestycyjnym, przyległymi obszarami oraz powiązaniami komunikacyjnymi SAG.

Link do filmu: http://www.bukowno.pl/podstrona.php?id=701

Przygotowanie planu promocji strefy

Promocja to oddziaływanie na potencjalnych inwestorów w zakresie możliwości inwestycyjnych na

terenachwskazanychprzezgminę .Polegaononaprzekazaniuiminformacji,któremająwodpowiednim

stopniuzwiększyćichwiedzęwzakresiemożliwościinwestycyjnych .Podstawowymiskładowymipromocji

są: wybór informacji, wybór kanałów promocji oraz określenie czasu trwania kampanii .Wybórmetod

promocjizależyod:

› wielkościbudżetunadziałaniapromocyjne,

› potencjałuikompetencjipracownikówurzędu,

› charakteruoferowanychterenówinwestycyjnych,

› strukturyiliczebnościpotencjalnychadresatówpromocji .

Metodybezpośredniezazwyczajsąbardziejskuteczne,jednakwtakimprzypadkunależysięliczyćrównież

zwiększymikosztami .Pracownicysamodzielniedocierajądogrupypotencjalnychinwestorówzinformacją .

To od ich zaangażowania, kreatywności, przygotowania merytorycznego i profesjonalizmu wiele zależy .

Wymieniasię5najważniejszychrodzajówdziałańbezpośrednich,któreprzedstawiarysuneknr3nanastępnej

stronie .

Drugagrupametodpromocji–pośrednia–zakładaprzeniesieniewiększejczęściaktywnościnainstytucje

zewnętrzne .Mogątobyćinstytucjedziałającezarównowsferzerządowejisamorządowej(np .PAIiZ,COIE,

SSE, wydziały handlowe polskich ambasad), jak również podmioty komercyjne (np . biura pośrednictwa

http://www.bukowno.pl/podstrona.php?id=701

44


nieruchomości,deweloperzy,firmykonsultingowe,organizacjezrzeszająceprzedsiębiorców) .Kolejnąformą

promocjipośredniejjestbudowaniedobregowizerunkugminywśródobecnychprzedsiębiorcówizachęcanie

ichdopropagowaniategowizerunkuwśródinnychprzedsiębiorców,czylirealizacjadziałańzzakresupublic

relations .

Poprzeprowadzonychdziałaniachpromocyjnychnależypoddaćanaliziezrealizowanedziałaniaorazprzy-

glądnąćsiępoziomowirealizacjipromocjiispróbowaćzestawićjezpierwotnymizałożeniami .Najistotniejszym

elementempromocjisąjejefekty .Należydokonaćbilansuwzakresiezakładanychwkampaniipromocyjnej

efektówtakichjakpoprawawizerunkugminyczy ilośćzainteresowanychinwestorów .Wprzypadkubraku

zadowalających wyników należy kampanię promocyjną skorygować na bazie doświadczeń, a następnie

powtórzyć .

Rysunek 3. Najważniejsze działania promocyjne – forma bezpośrednia

reklama w mediach Jedna z najdroższych form promocji bezpośredniej o bardzo wysokim jednostkowym koszcie dotarcia do odbiorcy. Najkorzystniejszą formą reklamy medialnej z punktu widzenia samorządów wydaje się reklama w prasie branżowej, adresowanej do poten-cjalnych odbiorców.

uczestnictwo w targach inwestycyjnych

Ze względu na wysokie koszty uczestnictwa, zwłaszcza w targach zagranicznych, for-ma wykorzystywana najczęściej przez gminy o bogatej i zróżnicowanej ofercie. Warto uczestniczyć w misjach organizowanych przez izby gospodarcze i stowarzyszenia. Instytucje te niejednokrotnie pokrywają większość kosztów.

organizowanie wydarzeń i imprez na terenie gminy Umożliwia zaproszenie potencjalnych inwestorów lub uzyskanie rozgłosu medialnego

przy okazji organizacji konferencji, targów i innych wydarzeń poświęconych lokalnym możliwościom inwestycyjnym.

marketing bezpośredni Polega na wykorzystaniu poczty elektronicznej, tradycyjnej korespondencji pocztowej lub telemarketingu. Umożliwia dotarcie z ofertą bezpośrednio do adresata. Wymaga budowania bazy potencjalnych inwestorów z konkretnych branż lub bieżącego wyszu-kiwania informacji o planowanych inwestycjach.

marketing szeptany Forma marketingu nie wymagająca nakładów finansowych. Wymaga jednak ustawicz-nego działania jednostki odpowiedzialnej za strefy w obszarze budowania dobrych relacji z inwestorami i tworzenia przyjaznej atmosfery dla rozwoju biznesu.


Część 2.

Inwestorzy

46


5. Pozyskiwanie inwestorów

Wprocesie pozyskiwania inwestorów niezwykle istotna jest komunikacja; aby była efektywna,musi byćdopasowanadogrupydocelowej,czylidotej,doktórejjestkierowana .Nawetnajlepiejprzygotowanaofertainwestycyjnaniezachęciinwestoradopodjęciadziałalnościnadanymterenie,jeśliniebędzieprzedstawionawodpowiednisposób .

�Ę Najlepszymi sposobami na to, by przekazywać przedsiębiorcom informacje dotyczące wolnych

terenów inwestycyjnych, są: bezpośredni kontakt z przedsiębiorcami oraz zamieszczanie informacji

za pośrednictwem stron internetowych.

Kontakt bezpośredni

Biorąc pod uwagę preferencje inwestorów odnoszące się do pozyskiwania wiedzy dotyczącej wolnychterenów inwestycyjnych, gminy oraz strefy powinny skupić się na organizacji bezpośrednich spotkańzprzedsiębiorcami .Tegotypuspotkaniamogąodbywaćsięnatereniekonkretnychgmin–np .wUrzędzieGminy,atakżewtrakcietargówinwestycyjnych .Podczasbezpośrednichspotkańpotencjalniinwestorzymająmożliwość uzyskania informacji obejmujących interesujące ich kwestie .W trakciewizyt niezwykleważnejestnastawienieprzedstawicielastrefylubgminydoosób,zktórymirozmawia .Eksperciwskazująnato,bywsłuchaćsięwpotrzebyprzedsiębiorcy,atakżeoferowaćmutakiekorzyścizwiązanezulokowaniemswojejdziałalności,któresąwnajwyższymstopniudopasowanedoprowadzonejprzezniegodziałalności,dlategoteżtakważnejestokreślaniepotencjaługminy,októrymbyłamowawewcześniejszejczęścipodręcznika .

�Ę Kontakt z inwestorem powinien być nastawiony na budowanie długotrwałej relacji. Zakłada ona

także opiekę nad przedsiębiorcą po uruchomieniu przez niego inwestycji.

Skuteczna komunikacja, czyli umiejętność porozumiewania się, jest niezwykle istotna w kontaktachzpotencjalnyminwestorem .Poprawnekomunikowaniesię:

› budujeprzyjaznyklimat;› pozwalaunikaćnieporozumień;› wpływanaefektywnewykorzystanieczasu .

Wprocesiekomunikowaniaważnejestdopasowaniesiędorozmówcy .Powinnoonomiećmiejscezarównona poziomie werbalnym (dostosowanie słownictwa, stylu mówienia) i niewerbalnym (dopasowaniepostawyciała,gestykulacjiczymimiki),jakinapoziomie wokalnym(dostosowanietempa,rytmuigłośnościmówienia) .Dobregorozmówcęcechuje:

› dostosowaniejęzykawypowiedzidorozmówcy,› nieużywanieogólników,operowaniekonkretami,› koncentrowanienasobieuwagirozmówcy,› zwracanieuwaginaatmosferękontaktu .

47


Przedstawiciel gminy lub strefy powinien być odpowiednio przygotowany do przyjęcia potencjalnegoinwestora .Najważniejszycel rozmowyzprzedsiębiorcą to rozpoznanie jegopotrzeb . Jeśliniezostałyoneokreślone podczas wcześniejszego kontaktu – np . mailowego – wówczas zasadne będzie ich poznanieidoprecyzowanie .Niezwykleistotnejestbudowanierelacjijużwtrakciepierwszegokontaktu .Bardzoczęstodecydujeonbowiemotym,jakbędziekształtowałasiędalszarelacjalubczywogólebędzieonamiałaswójdalszyciąg .Podczasbezpośredniegospotkaniainwestortworzyobrazzarównosamegourzędnika,jakipodmiotu,któryonreprezentuje,np .gminyczystrefy .Zadowoleniebądźjegobrakmożewpłynąćnacałościowyobrazgminy lub strefy . Podczas spotkaniabezpośredniegobardzoważne jestmiejsceprzyjmowania inwestora .Chodziwszczególnościojegoestetykęifunkcjonalność–np .pomieszczenieniemożebyćzbytmałe,musionobyćwdanejchwiliprzeznaczonejedynienapotrzebyodbywającegosięspotkania,niepowinnywchodzićdoniegoosoby,któreniebiorąwspotkaniuudziału .Jednązważniejszychumiejętnościwtrakcierozmowyjest słuchanie . Powinno je cechowaćprzedewszystkimutrzymywanie kontaktuwzrokowego, stosowaniepauzczyparafrazowaniewypowiedzi,czylipowtórzeniekomunikatuwłasnymisłowami,takabyprzekonaćsię,czyzostałonprzeznasdobrzezrozumiany47 .

Organizacja spotkania

Bezpośredniespotkaniezinwestoremnajczęściejpoprzedzonejestinnąformąkontaktu–np .telefonicznąbądźmailową .Przedsiębiorcawtrakciepierwszegokontaktuchceuzyskaćogólneinformacjenatematoferowanegoterenu,wtymcelunp .przesyładogminywiadomośće-mail .Pomimożekontaktbezpośredniniejestzasadniczymkontaktemzdanyminwestorem,zuwaginajegoistotęzostanieonomówionywpierwszejkolejności .

Jeśli gminaposiada informację codo tego, że dany inwestor jest zainteresowanydziałką położonąna jejterenie, zasadne jest zaproponowaniemu bezpośredniego spotkania . Przed spotkaniemnależy pamiętaćo kilkunajważniejszychelementach:

› ustaleniu terminu spotkania– wprzypadkukiedyprzedsiębiorcaniewskażekonkretnejpreferowanejdaty,należypodaćprzynajmniejdwaterminy,takabyinwestormiałmożliwośćwyboru .Proponującterminy,należywziąćpoduwagęodległość,wjakiejznajdujesięprzedsiębiorcaodgminy;

› ustaleniu przewidywanego czasu spotkania – na spotkanie z potencjalnym inwestorem gminapowinnaprzeznaczyćodpowiedniąilośćczasu,cooznacza,żeniemożebyćonozbytkrótkie .Inwestormusi mieć czas na uzyskanie odpowiedzi na każde z zadanych przez niego pytań . Spotkanie niepowinnobyćtakżezbytdługie .Wtymprzypadkurównieżnależywziąćpoduwagęodległość,wjakiejznajdujesięprzedsiębiorca–jeślimaondopokonaniadługądrogę,niepowinnoonozaczynaćsięwcześniejniżnp .ogodzinie9:00 .Preferowanyczasorganizacjispotkańtogodziny10–14;

› ustaleniu liczby osób, które będą uczestniczyły w spotkaniu zarówno ze strony inwestora, jak i gminy i/lub strefy .Należyunikaćsytuacji,wktórejliczbaosóbzestronygminy/strefyjestznaczącowyższaniżreprezentacjainwestora;

› przygotowaniu materiałów dla inwestora–pozaprzekazanieminformacjiwtrakciespotkanianależyprzygotowaćzbiorczeinformacjenatematgminy,strefyorazterenuinwestycyjnego .Materiałymogąbyćprzekazaneinwestorowinapoczątkuspotkaniaimogąmiećformępapierowegofolderuwteczcelubbyć zamieszczonenapendrive–wówczasmożnaprzekazaćprzedsiębiorcyprezentacjęgminyoraznp .filmpromującygminę(jeśligminatakifilmposiada);

47 K. Serafin, Skuteczna komunikacja w podmiotach administracji publicznej, dostęp: http://www.ue.katowice.pl/uploads/media/12_K.Serafin_Skuteczna_komunikacja_w_podmiotach_administracji.pdf

48


› przygotowaniu miejsca spotkania; › przygotowaniu planu spotkania – powinno ono zawierać dokładny zakres spotkania, w tym

informacje,którechcemyprzekazaćinwestorowi,orazmiejsca,którechcemymupokazać; › ustaleniu języka, w jakim będzie prowadzone spotkanie–tenelementjest istotnywprzypadku

inwestorów zagranicznych . Nie należy zakładać, że takie spotkanie będzie prowadzone w językupolskim .Jeślizajdzietakakonieczność,zasadnebędzieskorzystaniezusługtłumacza;

› poczęstunku w trakcie spotkania –wtymprzypadkunależyustalićdogodnągodzinępoczęstunkuorazmiejsce .Dobrzejestwziąćpoduwagędietęinwestora–możenp .niejeśćmięsa;

› środku transportu na miejsce – w przypadku chęci obejrzenia terenu przez inwestora należyzaplanowaćśrodektransportu;

› potwierdzeniu spotkania – wzależności odustaleń z inwestoremnależyodpowiedniowcześniejpotwierdzićterminigodzinęspotkania;

› osobie do kontaktu ze strony inwestora –w trakcie ustaleń dotyczących samego spotkania niezawsze bezpośrednio inwestor będzie komunikował się z gminą lub strefą, dlatego należy ustalićosobę,którabędzieodpowiedzialnazakontaktyzestronyinwestora .

Podstawowalistaczynnościzostałaumieszczonawzałącznikunr6nakońcupodręcznika .

Kolejnąmożliwościąbezpośredniegospotkaniaz inwestoremsąm .in . targi; jest towydarzenie,doktóregorównieżnależysięodpowiedniowcześniejprzygotować .Wtymprzypadkuszczególnieważnejestustaleniecelów, dla których przedstawiciele gminy/strefy decydują się na udział w wydarzeniu – np . informacjaoutworzeniustrefy,informacjaopozostałychterenachinwestycyjnych .Jednymzpierwszychźródeł,wktórymprzedsiębiorcy poszukują informacji na temat wolnych terenów inwestycyjnych, są strony internetowe .W związku z tym strefy powinny zadbać o posiadanie własnego miejsca w sieci . Działania obejmującemarketinginternetowyniemogąograniczaćsięjedyniedosamegoutworzeniastrony .Koniecznejestrównieżodpowiednie zarządzanie domeną internetową i dbanie o zamieszczane na niej treści (o tymmowa byławdzialepoświęconympromocjistrefy)orazsystematycznymaktualizowaniuprezentowanychinformacji .

Marketing szeptany

Istotnymnarzędziemkomunikacjijestmarketingszeptany,czyliinformacje,któreprzedsiębiorcyprzekazująsobiewtrakcierozmów .Zuwaginasiłę,jakąniosązasobąrekomendacjeprzedsiębiorców,niezwykleistotnajest opieka poinwestycyjna oferowana przedsiębiorcom . Częstym błędem popełnianym przez gminy jestto, iżnapoczątku funkcjonowania inwestorawstrefiepoświęcamusiędużoczasu,zaśwmomenciegdyprzedsiębiorca jest już ulokowany na danym terenie, gmina zaniedbuje wypracowany kontakt (nie pytaoewentualnepotrzeby) .Jeśliprzedsiębiorcajestzadowolonyzfunkcjonowaniawstrefie,informacjętębędzieprzekazywał innym inwestorom .Gmina lubstrefaniemabezpośredniegowpływunato, jakie informacjeprzekazująsobieprzedsiębiorcy .Wtymprzypadkujejzadanieogniskujesięnatym,abyobsługainwestorówprzebiegałabezzarzutu .

Agencja marketingowa Euro RSCG Group udokumentowała siłę reklamy szeptanej . Udowodniła, żepoczta pantoflowa jest dziesięć razy skuteczniejsza niż reklamaw telewizji czy w prasie .W marketingu szeptanym chodzi o efekt końcowy . Takiprzekazmożenieśćwświatpocztapantoflowa, jest to sposóbzachęcania ludzi do rozmawiania, amediówdopisania o jakiejśmarce .Działaniamarketingu szeptanegoopierająsięnaprzekazywaniuwiadomościwybranymosobom .Teosobyzkoleizwłasnejwoliprzekazujądaną informację w trakcie spotkań, konferencji, a nawet towarzyskich rozmów . Model przekazywania

49


komunikatujest innyniżwtradycyjnymmarketingu(nadawcadoodbiorców) .Poleganadyfuzji informacjiprzezwieleosób(powstawanieszumu) .Katalizatoremtegoprzekazujesttworzenieinformacji,októrejwartorozmawiać . Jednym słowem– tworzeniewiadomości, która przekazanadobrowolnie przez kilka kanałówkomunikacyjnychmożestaćsiędlakogośokazjądozrobieniadobregobiznesu48 .Istniejewieleprzykładówna rynku komercyjnym, kiedy niskonakładowe kampanie oparte omarketing szeptany przyczyniły się dowykreowaniaznanychmarek .

�Ę Zdaniem ekspertów stosunkowo niską efektywnością cechuje się zamieszczanie reklam w prasie lub

w telewizji. Z uwagi na wszechobecny dostęp do Internetu inwestor, który będzie chciał pozyskiwać

informacje dotyczące możliwości lokowania swojej działalności w strefie, najprawdopodobniej

będzie samodzielnie poszukiwał ich w sieci. Stąd ważne jest odpowiednie pozycjonowanie strefy

pod hasłem „teren inwestycyjny” oraz aktualizowanie informacji.

Wprzypadkutakichpodmiotówjakstrefatrzebamiećnauwadze,żeniemożnapodaćprostegoschematudziałańzapewniającychsukceswtakichdziałaniach .Wwypadkupodmiotówpowiązanychzesferąpublicznątrzebajednakliczyćprzedewszystkimna„samoistny”efektpocztypantoflowej .Tuwracamydopoczątkupodręcznika,gdziemowajestoprzyjęciuprorynkowejorientacjiwdziałaniachstrefy .

Kreowanie marki strefy jest podstawą budowania takiego przekazu . Na działania strefy trzeba patrzećzperspektywyprzedsiębiorcy,którychciałby,abymarkajegoproduktubyłakojarzonaprzezkonsumentówautomatycznie .Produktpowstającywstrefietokorzystnyklimatdoprowadzeniabiznesu .Oparty jestonnawieluczynnikach,alekońcowyefektsprowadzasiędowykreowaniakonkretnejopiniiprzezinwestora .Zadowoleni inwestorzy informację o produkcie, jakim jestwłaśnie korzystny klimatw strefie, przekazująmiędzysobą .Dziejesiętogłówniewtrakcienieformalnychspotkań,dlategowwarunkachprowadzeniastreftakważne jestmonitorowanie, zaspokajanie bieżących potrzeb inwestorów, reagowanie na ich sugestie,anawetwychodzenie z inicjatywą ipokazywanieautentycznegozainteresowaniaocenąwłasnychdziałańzperspektywyprzedsiębiorców .

Wpodręcznikuwskazanowielesposobównaodpowiedniezarządzanie,promowanieimonitorowaniesytuacjiwstrefie .Niebagatelnajestturolaliderówśrodowisksamorządowych .Kreowaniedobrejatmosferywokółdziałaństrefgospodarczychodbywasiętakżenaróżnegorodzajuspotkaniachikonferencjach .Oczywiściedziałania takie są łatwiejszew sytuacji, gdyw strefie znajdują się już jacyś przedsiębiorcy . Jednak należypamiętać,żebudowaniewizerunkujednostkidbającejopotrzebyswoichinwestorówzaczynasięnadługoprzedrozpoczęciemdziałalnościpierwszejfirmywstrefie .

Budowanie przyjaznej atmosfery odbywa się również poprzezwspółpracęw tym zakresie z innymi pod-miotami .Osobyzajmującesiętematykąstrefzwracająuwagęnato,żezasadnejesttworzeniewspólnychplatforminternetowychobejmującychkilkastref .Wówczasprzedsiębiorca,którychcepodjąćdziałalnośćnatereniewojewództwamałopolskiego,możewłatwysposóbdotrzećdowszystkichstrefznajdującychsięnajegoobszarze .Takacałościowainformacjazaoszczędziczas,którytrzebabyłobypoświęcićnaposzukiwaniepotrzebnej wiedzy .Według ekspertów, aby działania promocyjne były bardziej efektywne, powinny byćprowadzonejednocześnieprzezkilkagminlubnapoziomieregionalnym .Ekspercitwierdząrównież,żeabyprzyciągaćdostrefwMałopolsceinwestorów,należykontynuowaćjużrozpoczętąpolitykęinformacyjną .

48 M. Hughes, Marketing szeptany Buzzmarketing, Warszawa 2008, s. 11–16.

50


�OW celu lokowania na terenie strefy przedsiębiorców z zagranicy dobrym rozwiązaniem byłoby

organizowanie dla nich misji przyjazdowych. W tym przypadku efektywny będzie kontakt

i pomoc ze strony PAIiIZ.

Zdaniemosóbzajmującychsięstrefamigospodarczymidużątrudnośćzwiązanązkwestiamimarketingowymi

stanowibrakwurzędachosób,któreodpowiadałyby zapromocjęwsposóbkompleksowy .Częstoosoby

wyznaczone do działań promocyjnych nie posiadają elementarnej wiedzy odnoszącej się do kwestii

związanychzmarketingiem,a takżedospójnegoprowadzeniakampaniimedialnych .Gminymająrównież

ograniczoneśrodkinategotypudziałania .Bardziejkosztowneorazzłożonekampaniepowinnyzatembyć

prowadzonenapoziomieregionulubwojewództwa .

�OWojewództwo Małopolskie we współpracy z Małopolską Agencją Rozwoju Regionalnego

i Wojewódzkim Urzędem Pracy corocznie organizuje Małopolskie Forum Inwestycyjne. Każda

jego edycja jest poświęcona innemu przewodniemu tematowi. Główny cel wydarzenia to

promowanie współpracy gospodarczej, tworzenie korzystnych warunków do nawiązywania

partnerstwa, a także możliwość wymiany opinii oraz doświadczeń.

�Ę Komunikacja z inwestorami może być prowadzona nie tylko z poziomu pojedynczej gminy, ale

również z poziomu kilku gmin. Jeśli strefa posiada partnerów, jakimi są np. CeBiM, wówczas wzrasta

jej efektywność.

Reklamyprzygotowywaneprzezregionalneinstytucjesąpublikowanewczasopismachbranżowych,gazetach

adresowanych do przedsiębiorców . Kolejną formą promocji stref jest ich uczestnictwo w wydarzeniach

kierowanychdoprzedsiębiorców,wtymm .in .:ForumEkonomicznewKrynicy,MałopolskieForumInwestycji

wWarszawieczyTargiInwestycyjnewPoznaniu .Niezwykleważnymaspektemwodniesieniudokomunikacji

zinwestoramijestto,żepowinienbyćontransparentnyiodbywaćsięzapośrednictwemprzejrzystychreguł .

Inwestorompowinnosięwdużejmierzeprzedstawiaćkonkrety .

Poczta elektroniczna i kontakt telefoniczny

Inwestorzy mogą kierować pytania odnoszące się do wolnych terenów inwestycyjnych lub innych kwestii

związanych z funkcjonowaniem SAG zarówno drogą kontaktu osobistego, jak i za pomocą poczty

elektronicznej czy rozmowy telefonicznej . W każdym z przypadków niezwykle ważne jest opracowanie

sposobupostępowania .Abyzapewnićefektywnąkomunikacjędrogąelektroniczną,przydatnejeststworzenie

wgminieodrębnejskrzynkimailowej,naktórąprzedsiębiorcybędąprzesyłaćpytania .

Przykładoweadresyto:

› sag@nazwagminy .pl

› kontaktstrefa@nazwagminy .pl

› strefa@nazwagminy .pl

51


Jeślistrefaposiadaswojąwłasnąstronęinternetową,wceluprzesyłaniazapytańrównieżmożnastworzyćodrębnyadrese-mail,np .:

› inwestor@nazwastrefy .pl› kontakt@nazwastrefy .pl

Wcelusprawnegoudzielaniaodpowiedzinaprzesłaneprzezinwestorówpytaniadobrzejestwyznaczyćdoobsługiskrzynkie-mailmaksymalnietrzyosoby .Wartowziąćpoduwagę,żebrakodrębnegoadresue-mailmoże spowodować, że potencjalni inwestorzy swoje zapytania dotyczące terenów inwestycyjnych będąprzesyłaćnaadresogólnygminy .Wówczasistniejeryzyko,żetakaprośbaoudzielenieinformacjiniezostanieprzesłanadowłaściwejosoby .

Głównącechą,którapowinnacharakteryzowaćkontaktyzapośrednictwempocztye-mail,jestsprawność .Przesyłającyzapytanie,oiletomożliwe,powinienotrzymaćodpowiedźnawiadomośćjeszczetegosamegodnia .Opcjonalnie,jeślipotrzebnejestzasięgnięcieszerszychinformacji,wiadomośćzwrotnapowinnazostaćprzesłanawdniunastępnym . Jeśli informacje, którychpotrzebuje inwestor, są trudniejszedopozyskania– równieżnienależyzaniechać takiegokontaktu ipozostawiać inwestorabezżadnejodpowiedzi .Celowebędziewtakimprzypadkuprzesłanieinformacji,żewiadomośćdotarładoosobyzajmującejsięobsługąSAG,alezewzględunazłożonośćpytaniakonkretnaodpowiedźtrafidoniegowciągunp .3dni .Takainformacjajestpotwierdzeniemdlapotencjalnegoinwestora,żejegopytanie/problemzostałonależyciepotraktowaneizajęłasięnimodpowiedniaosoba .Kontaktyzinwestoremzaczynasiębudowaćjużnaetapieodpowiadanianaposzczególnepytania,nawetgdyinwestorniejestbezpośredniozainteresowanydanądziałką,azadajepytaniaogólnedotyczącefunkcjonowaniastrefy .

Aby mieć pewność, że przesłana do adresata wiadomość dotarła, używając programu pocztowego (np .Microsoft OutlookzpakietuMicrosoft Office),przytworzeniuwiadomościmożnazmenu„opcje”wybrać„żądajpotwierdzenia dostarczenia” . Dzięki temu otrzymamy potwierdzenie, żewiadomość została dostarczona .Innymsposobemjestzamieszczenienakońcuwiadomościprośbyopotwierdzeniejejotrzymania .Przykładpoprawnejwiadomoście-mailznajdujesięwzałącznikunr7nakońcupodręcznika .

PomimowyraźnegospadkuzainteresowaniakontaktemprzypomocypocztytradycyjnejnarzeczkontaktuzapośrednictwemInternetuniemożnazupełniewykluczyćtego,iżpotencjalnyinwestorbędziechciałprzesłaćdostrefypytaniepocztą .Wówczasodpowiedźpowinnazostaćdostarczonadoprzedsiębiorcywmożliwienajszybszym czasie . Jeśli to możliwe, po otrzymaniu wiadomości pocztą należy ten fakt potwierdzić,telefonującdoprzedsiębiorstwa .

W trakcie kontaktu telefonicznego ważne jest zebranie informacji dotyczących rozmówcy (wzórwzałącznikunr3),atakżezapisaniedatyrozmowy .Wprzypadkupytańkierowanychzestronywieluinwe-storówpozwoli tonasprawniejsząorganizacjępracy .Wprzypadkugdynieznamyodpowiedzinapytanieinwestora,wartozaproponowaćkolejnytelefonlubprzesłaniewiadomoście-mail(niepowinnosięwtakichsytuacjachprzedstawiaćinformacji,któremogąwprowadzićrozmówcęwbłąd) .Wartorównieżskorzystaćz listypodstawowychpytań (załączniknr4),dzięki temunieumknieuwadzenp .pozyskaniewiedzy, skądinwestor dowiedział się o możliwości zainwestowania w gminie . Taka informacja będzie przydatna doplanowaniadziałańpromocyjnych .

Przygotowanie i przedstawianie oferty inwestycyjnej

Oferta inwestycyjna to specjalnie przygotowana, skierowana do potencjalnych inwestorów informacja,dzięki którejmogąoni dowiedzieć się, jakim terenempod inwestycje dysponuje dana StrefaAktywnościGospodarczej . Przedsiębiorcy, decydując się na wybór lokalizacji swojej działalności, kierują się przede

52


wszystkimwzględamiekonomicznymi .Istotnączęściąofertyjestzatemprzedstawieniekorzyści,jakiemożeuzyskaćinwestor,lokującsięnadanymobszarze .Procesprzygotowaniaofertyinwestycyjnejjestniezwykleistotnywświetlepozyskiwanianowychinwestorów .Wdużejmierzeodtego,jakprzygotowanajestofertainwestycyjna, zależy, czy potencjalny przedsiębiorca będzie zainteresowany podjęciem działalności nadanymobszarze .Wprzypadkuprzygotowaniadobrejoferty inwestycyjnejbardzoważnesądwiekwestie:samatreśćoferty,atakżesposóbjejudostępnianiainwestorom .Biorącpoduwagędużąliczbęstrefzarównowwojewództwiemałopolskim,jakiwcałejPolsce,potencjalnegoinwestoranależyprzekonać,iżtowłaśniepodjęciedziałalnościnadanymobszarzedamunajwiększekorzyści .Należyprzyjąć,żepotencjalnyinwestorbędziezapoznawałsięzwięcejniżjednąofertą,stądważnejest,bypokazaćprzewagikonkurencyjnedanejSAG(elementy,którewyróżniająjąspośródinnych) .

Przedsiębiorcywskazują,iżdogłównychczynników,którewpływająnawybórkonkretnejlokalizacjinależą:› położeniegeograficznestrefy;› bliskośćkontrahentów;› zachętyfinansowe–ulgipodatkowe;› rozwiniętainfrastrukturatransportowa .

Wofercieinwestycyjnejpowinnyznaleźćsięprzedewszystkiminformacjedotyczące:› wielkości(powierzchni)dostępnegoterenu;› dokładnejlokalizacjiobszaru;› uzbrojeniaterenu(podłączeniedomediów);› dostępnejnajejobszarzeinfrastruktury;› odległościodgłównychpunktówkomunikacyjnych(np .lotniskczyautostrad);› kontaktudoosobyzarządzającejterenem .

Potencjalny przedsiębiorca powinien posiadać wiedzę co do wielkości terenu, który oferuje mu gmina .Dzięki temubędziemógł określić, czy obszar, którymdysponuje SAG, zaspokaja jego potrzeby . Kolejnymważnymelementemjestwskazaniedokładnejlokalizacjiwolnegogruntuczydziałki–wskazanietakiemożemiećformęzamieszczeniazdjęciazplanuzagospodarowania,rysunkuczyumieszczeniasamychnazwulic .Stan uzbrojenia (m .in . dostęp do instalacji gazowej, elektrycznej czywodociągowej) pozwala przyszłemuprzedsiębiorcyokreślić,jakieewentualnekosztywiążąsięzulokowaniemwstrefie .

Niezwykle istotne jest to, aby przedstawiane potencjalnym przedsiębiorcom oferty inwestycyjne byłyaktualne .Niepowinnymiećmiejscasytuacje,wktórychprzedsiębiorcajestzainteresowanydanymterenem,awrzeczywistościokazujesię, iż jestonjużzajętyprzezinnąfirmę .Brak aktualnych danych wpływa na wiarygodność gminy.

Należypamiętać,żeofertaniemożebyćzbytobszerna–należyskupićsięnajejatutach(wyrażonychjęzykiemkorzyści49),atakżespecyficznychcechachgminy,korzystnychzpunktuwidzeniaprzedsiębiorców .Podstawoweinformacje,którepowinnyznaleźćsięwofercie,znajdująsięwzałącznikunr9nakońcupodręcznika .Należyopracować specyfikację oferowanych terenów oraz nieruchomości, które powinny zostać przygotowane dlakażdejoferty .DobrzebyłobywykorzystaćustandaryzowanyformularzinformacyjnyPAIiIZ .Formularztenstanowigłówne źródło informacji dla inwestora i dzięki zastosowaniu jednolitego arkusza danych istniejemożliwośćporównaniaofertinwestycyjnych .Warstwęinformacyjnąwurzędzietworzyćmogąnastępującenarzędzia:

› formularzeinformacyjneprzygotowanedlakażdejofertywedługwzoruPAIiIZ;› informacjedlainwestorówumieszczonenastronieinternetowejurzędu;

49 Język korzyści to przede wszystkim słowa, zwroty i wyrażenia pomocne w budowaniu mocnych pozytywnych relacji z klientami (np. dla Pana/Pani wygody…, korzystniej, w trosce o…, dziękuję za zaufanie).

53


› folderinformacyjnydlainwestorówuzupełnionyosprofilowanąofertęinwestycyjną;› multimedialnaprezentacjawykorzystywanapodczasspotkańzinwestorami;› materiałyumożliwiająceobrazoweprzedstawienieoferty;› dokumentypoświadczająceoferowaneprzezwładzesamorządoweulgi,zachęty;› ułatwienia;› innemateriałypromocyjneurzędu .

Bardzoważnejest,abyinformacjecharakteryzowałysiękilkomaatrybutami,którestanowiąoichprzydatności;informacjepowinnybyć:aktualne,rzetelne,wyczerpujące .

Ofertainwestycyjnamożezostaćprzedstawionaprzedsiębiorcomwprezentacjimultimedialnej,czegomożnadokonaćzarównopodczasspotkańbezpośrednich,jakipoprzezumieszczenieofertynastronieinternetowejdanejgminy/strefy .Ofertamożeprzybieraćróżneformyibyćdystrybuowanazapomocąróżnychnośników .Najczęściejmaonaformędrukowaną(ulotki,foldery)lubelektroniczną(folderywformaciepdf) .Wniektórychprzypadkachodtego,wjakisposóbprzygotowanajesttakaoferta–m .in .czyzwracaonauwagępotencjalnegoinwestora–zależy,czywogólesięonniązainteresuje .Bezwzględunato,czymaonaformędrukowaną,czy jest udostępniona zapomocą strony internetowej, powinnabyćprzygotowanaw sposóbprzejrzysty,zachęcającydo zapoznania się znią .Oferta inwestycyjna strefypowinnawskazywaćna to, jakie korzyściosiągniedanyprzedsiębiorca, lokującnajejterenieswojądziałalność;musionaprzedstawiaćatuty, jakimicechujesięgminabądźregion .UlokowaniemswojejdziałalnościnaterenieSAGmogąbyćzainteresowanenietylkoprzedsiębiorstwafunkcjonującewPolsce,aletakżete,któredziałająpozajejgranicami .Stądpotrzebaprzygotowaniaofertynietylkowjęzykupolskim,aletakżewjęzykuangielskim .Strefyprzygotowującofertęinwestycyjnąpowinnyzawrzećwniej jasnąinformacjęcodotego, jakiekorzyściprzyniesiezlokalizowaniedziałalnościnadanymobszarze .Częśćinwestorówniewie,czymsąSpecjalneStrefyEkonomiczneorazStrefyAktywnościGospodarczej . Przedsiębiorcy nie posiadają równieżwiedzy co do zachęt, któremogą zostaćimzaoferowanewstrefach,zatemdziękiprzedstawieniukonkretnychirzeczowychkorzyściprzedsiębiorcybędziełatwiejpodjąćdecyzję .

Na etapie pozyskiwania inwestora i przekazywania mu oferty inwestycyjnej należy informować przed-siębiorcówotym,żewprzypadkudecyzjioulokowaniudziałalnościnatereniestrefymogąoni liczyćnietylko na ulgi finansowe, ale także nawsparcie związane z dopełnianiem formalności . Jedną zmożliwychformprezentowaniaprzedsiębiorcomofertyinwestycyjnejgminylubstrefyjestprzygotowywaniekatalogu .Powinienzawieraćwszystkienajważniejsze informacjeodnoszącesiędoprezentowanegoobszaru (wtymprzede wszystkim atuty obszaru, dostępne tereny, jego uzbrojenie, powierzchnię, przeznaczenie terenuwplaniezagospodarowaniaczystrukturęwłasnościterenów) .Istotnymelementemofertyinwestycyjnejjesttakżepodanieorientacyjnejcenygruntu .Kolejnymsposobemnato,by informować inwestorówoofercieinwestycyjnejorazkomunikowaćimomożliwościrozpoczęciadziałalnościnatereniestrefy,jestpromowaniestrefzapomocą insertów,tzn .pojedynczychmateriałówwkładanychnp .doteczek .Jeślidanagminabądźstrefaposiadawiększąliczbęterenówinwestycyjnych,możezdecydowaćsięnazaprezentowaniekażdegoobszarunaosobnejstronie–wówczasprzedsiębiorcabędziemiałpełnąwiedzędotyczącąposzczególnychobszarów, a nie tylko zbiorcze podstawowe informacje dotyczące funkcjonowania całej strefy . OfertainwestycyjnapowinnabyćrównieżprzedstawionawbazieinternetowejprzygotowanejprzezPolskąAgencjęInformacjiiInwestycjiZagranicznych50 .Abyofertadanegoobszaruznalazłasięnastronie,należyużyćprzyciskuAdd new offer, a następnie postępować zgodnie z instrukcjami . Inną formą dotarcia do przedsiębiorcówjestprzesyłaniedonichmailingu .Wtymprzypadkugminymogąwykorzystaćposiadaneprzezsiebiebazy

50 Dostępna pod adresem: http://www3.paiz.gov.pl/invest_sites/

54


przedsiębiorców . Jednakże obecnie wiele firm otrzymuje wiadomości niechciane w postaci tzw . spamu .Wobectegoprzesyłającmailedopotencjalnychinwestorów,warto(jeślijesttakamożliwość)skontaktowaćsię zfirmą telefonicznie i zapytać, czy taka informacjadotarładoniej .Wprzypadkuudostępnianiaofertinwestycyjnychczyinformacjidotyczącychstrefjednymzrozwiązańjestprzesyłanienewslettera,doktóregozapisaćmogliby sięwszyscy przedsiębiorcy . Strefymogą informowaćo swoimdziałaniu również poprzezzamieszczanieinformacjinabillboardach .

Zaprezentowanepowyżejsposobykomunikacjizinwestorami,atakżemożliwościprzedstawianiaimofertyinwestycyjnejcechująsięróżnąefektywnością .Gminylubstrefyzdecydowanenapodjęciedziałańmającychnacelupozyskiwanie inwestorówpowinnystosowaćkilkaróżnychmetodjednocześnie,takbydotrzećdojak największej liczby odbiorców . Pomimo że katalogi i ulotki są tworzonew sposób graficzny i mogącyprzyciągaćuwagęinwestorów–najbardziejefektywnesąbezpośrednierozmowyzprzedsiębiorcami .Wartojednak zaznaczyć, żebezpośrednie spotkania sąbardzo częstopoprzedzonewcześniejszą komunikacją zapomocąnp .pocztye-mail,stądkoniecznośćzwróceniauwaginakażdąformękontaktuzinwestorem .

Negocjacje z inwestorem

Etapem poprzedzającym właściwe spotkanie negocjacyjne jest zwykle intensywna komunikacja międzyinwestorem a gminą . Ważne jest, aby obsługa inwestora traktowana była priorytetowo, a informacjeprzekazywane szybko i konkretnie . Przed właściwym spotkaniem zespół negocjacyjny powinien dobrzeprzyswoić sobie kluczowe informacje na temat planowanej inwestycji oraz na temat inwestora . Podczasspotkania negocjacyjnego gminę powinny reprezentować osoby dobrze zorientowane w problematycerealizacjiprocesówinwestycyjnychorazwspecyficefunkcjonowaniaurzędu,ajednocześnieukierunkowanena zrozumienie potrzeb inwestorów i dobrze radzące sobie z negocjacjami . Decyzja o składzie zespołunegocjacyjnegopowinnazapaśćprzedrozpoczęciemnegocjacji(przedpierwszymspotkaniemnegocjacyjnym)iskładtenniepowinienulegaćzmianiewtokurozmów .Pozycjainwestoranawstępienegocjacjijestzwyklesilniejszaniżpozycjasamorządu .

Inwestorzy biorą pod uwagę więcej niż jedną opcję lokalizacyjną i mogą prowadzić rozmowy z kilkomaoferentamijednocześnie .Przedstawicielewielufirmorazkorporacjiposiadajądużeumiejętnościnegocjacyjneorazbogatedoświadczenie,sązwyklestronąlepiejprzygotowanądoprowadzeniaprocesunegocjacyjnego .Przedspotkaniemnegocjacyjnymnależydokonaćocenysytuacjiiokreślićparametryrzeczoweifinansowenegocjacji,ichwarunkibrzegowe,którychsięnieprzekroczy–tzw .kotwicanegocjacyjna .Wzależnościodstopniazainteresowaniawładzlokalnychosobyprowadzącenegocjacjepostroniesamorządupowinnybyćgotowedomniejszychbądźwiększychustępstwwzakresieprzyjętychzałożeń,scenariuszepotencjalnychustępstw (jakie ustępstwa są dopuszczalne) powinny być opracowane przed spotkaniem negocjacyjnym .Należyrównieżprzygotowaćscenariuszezobowiązańinwestoraistaraćsięjednocześnieskłonićinwestoradoustępstwwinnychobszarachrealizacjiprojektu,istotnychzpunktuwidzeniagminy .

Miejsce spotkania powinno być komfortowe dla obu stron, tzn . wolne od rozpraszających impulsówzewnętrznych .Powinnosięunikaćzbędnychrzeczynastole;przyjmujesię, żepowinnastaćnanimtylkowoda,ewentualnypoczęstunek,pozostałenapojemożnaumieścićwinnymmiejscu,takabyskorzystaćznichw czasie przerwy . Dobrze jest wyznaczyć oddzielne pomieszczenie, w którym przedstawiciele inwestoramoglibyswobodniesięnaradzić lubporozmawiaćprzeztelefon .Przedstawiciele inwestoramusząodnieśćwrażenie,żeznajdująsięwprzyjaznymotoczeniu .Dobrewrażeniewywierapostawaaktywnegosłuchania .Przedstawicielgminypowinienwykazywaćzrozumieniedlaargumentównegocjacyjnychpartnerów,chociażniemusisięznimizgadzać .Nienależyprzeciągaćspotkanianegocjacyjnegopozawcześniejzałożoneramy

55


czasowe .Dotyczytorównieżprocesuinwestycyjnego–gminapowinnazapewnićinwestorowimaksymalniekrótkiczasrealizacjiinwestycji,wszczególnościniestaćsięprzyczynąopóźnieńwtymprocesie .

Bardzoważnajestdyskrecja,czylinieujawnianie,zkimprowadzisięnegocjacje,jakrównież–jakiezapadłyustalenia; takie podejście buduje zaufanie inwestora . W przypadku braku porozumienia również gminanie będzie musiała tłumaczyć opinii publicznej przyczyn niepowodzenia . Ważnym elementem spotkańnegocjacyjnychjestsporządzaniepokażdymznichprotokołuustaleń .Stanowionpodstawędalszychrozmówidziałań,aniekiedypozwalauniknąćnieporozumień .Etapnegocjacjikończysiępodpisaniemlistuintencyjnego,wktórymzamieszczanesąinformacjeoszczegółachplanowanejinwestycjiorazozobowiązaniachpodjętychw toku rozmów przez obie strony . Każde niepowodzenie negocjacji dobrze jest przeanalizować, możebyć cennąwskazówką, jakieelementyofertynależypoprawić .Bardzoczęstonegocjacje są czasochłonneiwymagająwielokrotnychspotkańiustaleń .Jednakprofesjonalneiwytrwałedziałanieułatwiaosiągnięciecelównegocjacji .

56


6. Budowanie relacji z inwestorami

Zgodnie z tym, co przedstawiono w poprzedniej części podręcznika, istotny jest nie tylko sam procespozyskiwaniainwestorów,aletakżesystematycznepogłębianiewspółpracyzprzedsiębiorcąporozpoczęciujegodziałalnościwstrefie .Procestennosinazwęopiekipoinwestycyjnej .

Czym jest opieka poinwestycyjna?

Prowadzona w poprawny sposób polityka poinwestycyjna wpływa przede wszystkim na zadowoleniez ulokowania inwestycji na obszarze danej gminy lub strefy . Wspomniana opieka zwiększa szansę narozbudowanieistniejącejfirmy,przyjednoczesnymzmniejszeniuprawdopodobieństwajegorelokacji .PolitykapoinwestycyjnabywapomijanaprzezJST,choćjestbardzoistotnymelementemkreowaniawizerunkugminy .Prowadzone przezwładze lokalne działania, któremają na celuwspieranie funkcjonujących inwestorów,aktórewykraczająpozaobowiązkinałożoneustawąnagminy,nazywanesąopiekąpoinwestycyjną51 .

O tym, czy inwestor pozostanie na wybranym przez siebie obszarze, wpływają m .in . takie czynniki jak:pochodzenie firmy, jej wyniki ekonomiczne, korzyści skali, jakiemoże osiągnąć przedsiębiorstwo . Jest tozwiązanerównieżzpowiązaniamizdostawcamiiodbiorcamiproduktówlubusług,atakżepracochłonnościąprodukcji52 .Głównedeterminantylokalizacjiprzedsiębiorstwpokazują,żegminymająniewielkiwpływnato,czydanyprzedsiębiorcazdecydujesiępozostaćnajejterenie .Nieoznaczatojednak,żeniemająoneżadnegowpływuna„utrzymanie”przedsiębiorcywstrefie .Głównymetapemopiekipoinwestycyjnejjestpozyskaniewiedzyoewentualnychproblemach,jakienapotykająprzedsiębiorcy53 .

�� Brak bezpośrednich kontaktów z przedsiębiorcami sprawia, iż JST nie mają wiedzy co do

ewentualnych trudności w funkcjonowaniu podmiotów gospodarczych. Z tego powodu władze

lokalne nie mają również możliwości, by z wyprzedzeniem wdrażać działania, które mogłyby

zapobiec wskazanym trudnościom.

Pierwszymetapemwspółpracypomiędzywładząlokalnąainwestoremjestposiadaniedanychkontaktowych(imię, nazwisko, numer telefonu, adres e-mail) . Przykładowa tabela z danymi do zgromadzenia znajdujesię w załączniku nr 9 na końcu podręcznika . Podstawowym elementem takich kontaktów jest osobawydelegowanaprzezwładzelokalnedopodtrzymywaniakomunikacjizprzedsiębiorcami .Abykomunikacjaprzebiegaławsposóbmożliwienajbardziejefektywny,wartowypracowaćsystemspotkańzprzedsiębiorcami .

�OZa gminy proinwestycyjne należy uznać np. gminy Niepołomice i Dobczyce. Organizują one

spotkania z inwestorami. Kwestiami przedsiębiorców zajmuje się specjalnie oddelegowana do

tego osoba, której głównym zadaniem jest właśnie kontakt z firmami. Jest to często ta sama osoba,

która nadzorowała pojawienie się i rozpoczęcie funkcjonowania przedsiębiorstwa w gminie.

51 W. Jarczewski, Opieka poinwestycyjna w gminach, „Zarządzanie Publiczne 3/2007 Zeszyty Naukowe Instytutu Spraw Publicznych Uniwersytetu Jagiellońskiego”.

52 Domański, K. Gwosdz (red.), Dziesięć lat doświadczeń pierwszej polskiej specjalnej strefy ekonomicznej. Mielec 1995–2005, Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej UJ, Kraków 2005, s. 147.

53 W. Jarczewski, Opieka poinwestycyjna w gminach, „Zarządzanie Publiczne 3/2007 Zeszyty Naukowe Instytutu Spraw Publicznych Uniwersytetu Jagiellońskiego”.

57


�OZdaniem przedsiębiorców przykładem dobrze prosperującej strefy jest ta, która funkcjonuje

w gminie Zator. Strefa ta jest jedną z najszybciej i najprężniej rozwijających się w Małopolsce.

Tworzy przyjazny klimat dla przedsiębiorcy. Władze miasta reagują na potrzeby przedsiębiorców,

są w ciągłym kontakcie z inwestorami i dokładają wszelkich starań, by pomóc firmom rozwiązać

ewentualne problemy. Strefa przyciąga głównie małych przedsiębiorców oraz firmy rodzinne.

Współpraca z inwestorem

Osoby odpowiedzialne za obsługę inwestycyjną powinny monitorować w szczególności efekty, jakie są

osiąganewwynikuwprowadzeniainwestorów .Wyznaczonawgminiejednostkapowinnawramachopieki

poinwestycyjnej stymulować wszystkie zdarzenia, które mają bezpośredni lub pośredni wpływ na stan

inwestycji . O wszystkich zdarzeniach należy informować inwestorów oraz społeczność gminy . Inwestor

zwykle oczekuje od gminy wsparcia podczas realizacji inwestycji, a także po jej zakończeniu . Pomoc dla

podmiotówfunkcjonującychnatereniegminyleżywinteresiejejwładz–będzieświadectwemprofesjonalnej

iwielowymiarowejobsługizestronyurzędu .

Firmypowinnyodczuwaćwsparciezestronysamorządówwykraczającepozaichustawoweobowiązki .Możetomiećdlarozwojulokalnegoistotneznaczenie,zakorzenieniesięinwestorawlokalnejspołecznościmożeprowadzićdorozbudowywaniaistniejącychzakładów,przyciąganiakolejnychinwestorów(zbadańwynika,żeczęstokontrahencisąważnymczynnikiemlokalizacjiinwestycji) .Pomocbezpośrednia,związanazdziałaniaminiezbędnymidouruchomieniainwestycji:

› wspieranieinwestorawuzyskaniukoniecznychzezwoleńidokumentów;› inicjowaniekontaktuzinstytucjamiotoczeniabiznesu(naprośbęinwestora):firmamikonsultingowymi,

kancelariamiadwokackimiczybiuramirachunkowymi;› uczestniczeniewnegocjacjachzdostawcamimedióworazurzędamipaństwowymi isamorządami

wyższychszczebli .

Władzegminymająrównieżdodyspozycjiróżnegorodzajunarzędziawsparciapośredniego,np .:› inwestycjewgminnąinfrastrukturętechniczną(drogi,kanalizacja,wodociągi);› inwestycjewlokalnąinfrastrukturęspołeczną(szkoły,przedszkola,zakładyopiekizdrowotnej,obiekty

sportowe);› wsparciewzakresiepozyskiwaniaiszkoleniawykwalifikowanejkadry(wtymuruchamianiewszkołach

klasprofilowanychpodpotrzebyinwestora);› wsparciewzakresienawiązywaniakontaktówzpotencjalnymilokalnymikooperantami .

W ramach opieki poinwestycyjnej należy zadbać o podtrzymywanie kontaktówwładz lokalnych i przed-siębiorców . Za kluczowenależyuznaćorganizowanie kontaktówbezpośrednich, a za szczególnie cenne–organizowanie zinstytucjonalizowanych spotkań . Jednak z całą pewnością trzebawypracować jakikolwieksystemwymianyinformacji,coprzyograniczonymczasieprzedsiębiorcówniejestproste .Należyzadbać,byspotkaniaodbywałysięcyklicznie iprzebiegaływatmosferzepozwalającejnaswobodnewyrażanieopiniiuczestników .Wartowyznaczyćpracownikówodpowiedzialnychzramieniagminyzaichorganizację .

Do najważniejszych korzyści płynących z tego typu kontaktów należy zaliczyćmożliwość wsparcia szansi zapobieżenie zagrożeniom towarzyszącym funkcjonowaniu w gminie nowego przedsiębiorcy . Za ważnenależyuznaćponadto:

58


› uzyskaniewiedzyomożliwościachpodjęciawspólnychdziałańnarzeczrozwojugminy;› zachęcenieprzedsiębiorcydodziałańsponsorskichnarzeczlokalnychinicjatyw;› poznaniekondycjiiplanówrozwojuprzedsiębiorstwa .

Podczasspotkańzprzedsiębiorcami i konsultacji społecznychzmieszkańcami lokalnysamorządmatakżeszansę podjąć się mediacji w przypadku pojawienia się konfliktów związanych z działalnością nowegoinwestorawgminie .

W celu określenia stopnia zadowolenia przedsiębiorców funkcjonujących w strefie jej zarządca możeprzeprowadzić samodzielne badanie lub skorzystać z usług wyspecjalizowanej w tym zakresie agencjibadawczej .Rodzajbadańzależnyjestodwieluczynników,awtymm .in .odpowierzchnistrefy,atakżeodliczbyfirmwniejulokowanych .

Należy pamiętać, że inwestor to zarówno klient, jak i partner strefy lub gminy . Jego zadowoleniemożewpłynąćnato,żewprzyszłościinnefirmybędązainteresowaneulokowaniemtuswojejdziałalności .Samozadowoleniemożnabadaćwodniesieniudoróżnychaspektów,możebyćtonp .:zadowoleniezinfrastrukturydrogowej,zpracowników,uzbrojeniaczyteżsamegozarządzaniastrefą .Zadowoleniemożebyćweryfikowanewtrakcierozmów–kiedyistniejebezpośredniamożliwośćdopytaniaointeresującegminę,strefękwestie–lubzapomocąinnychnarzędzi,np .ankiet .Ankietykierowanedoprzedsiębiorcówmogąmiećm .in .formępapierowąlubmogąbyćprzesłanedonichwformieelektronicznej .Podstawowezagadnienia,któremożnazawrzećwankiecieto:

› ogólnezadowoleniezulokowaniawstrefie;› ewentualneplanycodorozbudowyprzedsiębiorstwa,planowanejzmianylokalizacjiczyzatrudnienia

dodatkowychpracowników;› poziomzadowoleniazulokowaniadziałalnościwwojewództwie;› ewentualneproblemy,najakienapotykafirma;› ocenasposobuzarządzaniastrefą;› ocenakontaktuzzarządcąstrefybądźgminą;› wskazaniamocnychisłabychstronstrefy/gminy;› oczekiwaniacodosposobukontaktuzzarządcąstrefy/gminą .

59


Bibliografia

1 . AdamikA .,MatejunM .,Organizacja i jej miejsce w otoczeniu,[w:]Zakrzewska-BielawskaA .(red .),Podsta-wy zarządzania,OficynaaWoltersKluwerbusiness,Warszawa2012 .

2 . AncyparowiczA .Wpływ bezpośrednich inwestycji zagranicznych na wzrost polskiejgospodarki w okresie poakcesyjnym,GUS,DepartamentStatystykiifinansów,Warszawa2009 .

3. Atrakcyjność inwestycyjna i potencjał gospodarczy gmin województwa śląskiego .Raportkońcowy,Kato-wice2009 .

4 . BielskiM .,Podstawy teorii organizacji i zarządzania,C .H .Beck,Warszawa2004 .5 . BurdeckaW .,Instytucje otoczenia biznesu, Badanie własne,PARP,Warszawa2004 .6 . DiagnozaianalizaSWOT,Załączniknr5doRegionalnegoProgramuOperacyjnegoWojewództwaMałoa-

polskiegonalata2014–2020 .7 . Domański,K .Gwosdz (red .),Dziesięć lat doświadczeń pierwszej polskiej specjalnejstrefy ekonomicznej.

Mielec 1995–2005,InstytutGeografiiiGospodarkiPrzestrzennejUJ,Kraków2005 .8 . GuzikR .,GwosdzK .,DziałekJ .,Klimat inwestycyjny w województwie małopolski,Kraków20139 . HughesM .,Marketing szeptany Buzzmarketing,Warszawa200810 .JarczewskiW .,Opieka Poinwestycyjna W Gminach,„ZarządzaniePubliczne3/2007ZeszytyNaukoweIn-

stytutuSprawPublicznychUniwersytetuJagiellońskiego” .11 .Krakowiak-BalA .,Potencjał Gospodarczy Gmin Przygranicznych PolskiPołudniowej,„InfrastrukturaiEko-

logiaTerenówWiejskich”,Nr2/2/2006,PolskaAkademiaNauk,OddziałwKrakowie .12 .NowickiM .(red .),Atrakcyjność Inwestycyjna Województw i Podregionów Polski,InstytutBadańnadGo-

spodarkaRynkową,Gdańsk2014 .13 .ObłójK .,Strategia Organizacji,PWE,Warszawa2007,wyd .II .14 .Regionalny Program Operacyjny Województwa Małopolskiego na lata 2014–2020, Załącznik nr 1 do

UchwałyNr240/15ZarząduWojewództwaMałopolskiegozdnia4marca2015r .,Kraków,marzec2015 .15 .SołtysJ .,LendzionJ ., Strategie rozwoju gmin .16 .SpecjalneStrefyEkonomicznepo2020roku .Analizadotychczasowejdziałalnościorazperspektywyfunkf-

cjonowania,Ernst&Young,2011 .17 .StaniendaJ .,Determinanty rozwoju Stref Aktywności Gospodarczej,„ZeszytyNaukoweMałopolskiejWyż-

szejSzkołyEkonomicznejwTarnowie”,nr1(17),2011 .18 .StawickaM .K .,Specjalne Strefy Ekonomiczne w Unii Europejskiej,PraceNaukoweUniwersytetuEkono-

micznegoweWrocławiuNr246 .19 .SzlaskaA .,Strategia rozwoju gminy jako wyznacznik podejścia lokalnej elitypolitycznej do rozwoju lokalne-

go,„StudiaRegionalneiLokalne”Nr3(29)/2007 .20 .Ustawazdnia20października1994r .ospecjalnychstrefachekonomicznych,Dz .U .z2015r .poz .282

zpóźn .zm .21 .Ustawazdnia6grudnia2006r .ozasadachprowadzeniapolitykirozwoju,Dz .U .2006Nr227poz .1658 .22 .WawrzyniakB .Polityka strategiczna przedsiębiorstwa,PWE,Warszawa1989 .

60


Spis rysunków i tabel

Rysunek1 .EtapyAnalizyPEST . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .19

Rysunek2 .Poszukiwanieźródełfinansowania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .22

Rysunek3 .Najważniejszedziałaniapromocyjne–formabezpośrednia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .44

Tabela1 .PrzykładowaanalizaSWOT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .18

Tabela2 .CzynnikiwanaliziePEST . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .18

Tabela3 .PrzykładowaanalizaPEST . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .19

Tabela4 .Przykładustalaniasiłnapędowychihamujących . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .19

Tabela5 .Podstawoweobszary,którepowinnyzostaćwyodrębnionewstrategii . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .28

61


Załączniki

Załącznik nr 1

AnalizaSWOT–formularzdowypełnienia

MOCNE STRONY: SŁABE STRONY:

SZANSE: ZAGROŻENIA:

Załącznik nr 2

AnalizaPEST–formularzdowypełnienia

CZYNNIKI

POLITYCZNE EKONOMICZNE SPOŁECZNE TECHNOLOGICZNE

62


Załącznik nr 3

Listainformacjiopotencjalnyminwestorze

Data rozmowy:Dane osoby do kontaktu:

Imięinazwisko:Stanowisko:Nrtelefonu:Adrese-mail:

Dane firmy:Nazwafirmy:Adresfirmy:Branża:

Treśćrozmowy:

Załącznik nr 4

Listapodstawowychpytańdopotencjalnegoinwestora1 . Skądinwestorpozyskałwiedzędotyczącąwolnychterenówinwestycyjnychnaobszarzegminy/strefy?

(np .stronainternetowagminy,artykułwprasielokalnej) .

2 . Cowpłynęłonato,żeinwestorrozpatrujerozpoczęciedziałalnościnatereniekonkretnejgminy/strefy?

3 . Wielkośćdziałki,jakąjestzainteresowanyinwestor .

4 . PrzewidywanyrokrozpoczęciadziałalnościwSAG .

5 . Planowanaliczbazatrudnionych .

6 . Branża,wjakiejchcedziałaćfirma .

7 . Czyinwestorbędziechciałspotkaćsięwceluobejrzeniadziałki/gruntu?› preferowanytermin/yspotkania:

› głównycelspotkania(dowywnioskowaniazrozmowy,np .obejrzeniehali,pozyskanieinformacjiofirmach,którejużfunkcjonująitp .):

63


Załącznik nr 5

Głównalistazadańdlaosobyzajmującejsiępozyskiwanieminwestorów

› Odpowiedzi na zapytania kierowane przez przedsiębiorców (zarównodrogąmailową, listową, jakitelefoniczną) .

› Sprawdzanieaktualnościofertinwestycyjnychzamieszczonychnastroniestrefylubgminy .› Organizacjaspotkańzinwestorami,którzywyrazilizainteresowanieterenempołożonymnaobszarze

strefy .› Promocjaterenówinwestycyjnychstrefy(zamieszczanieinformacjiwInternecie,prasielokalnej) .› Organizacjaspotkańzpotencjalnymiinwestoramiprezentującychofertęinwestycyjnągminy .

Załącznik nr 6

Listazadańzwiązanychzorganizacjąspotkaniazinwestorem

› Ustalenieosobydokontaktówzestronyinwestorawsprawiespotkania .› Ustaleniedokładnegoterminuspotkania .› Ustalenieliczbyosóbbiorącychudziałwspotkaniuorazjęzyka,wjakimsięporozumiewają .› Ustaleniedokładnegoplanuspotkania(wrazzprzerwąnaposiłek) .› Ustalenieczasutrwaniaspotkania .› Zapoznaniesięzprofilemdziałalnościinwestora(np .stronainternetowa) .› Przygotowaniemateriałówpromocyjnych .› Potwierdzeniespotkania(tydzieńprzedplanowanymterminem) .

Załącznik nr 7

Wzórodpowiedzinawiadomośće-mail

Szanowny/a ..........................................................................,

w nawiązaniu do wiadomości z dnia ................ dotyczącej ...............

.......................................................................................

informuję ............................................................................

W razie pytań proszę o kontakt ..............................................

.......................................................................................

Podpis – stopka

Imię i nazwisko

Stanowisko

Nr telefonu

64


Załącznik nr 8

ListaprzedsiębiorstwfunkcjonującychwSAG

Lp. Nazwa firmy

Dokładny adres

Nr telefonuAdres e-mail

Imię i nazwisko osoby do kontaktu

Branża firmy

Data roz-poczęcia

działalności w SAG

Liczba zatrudnio-

nych (na dzień…)

65


Załącznik nr 9

Wzórformularzazawierającegopodstawoweinformacjenatematwolnegoterenuinwestycyjnego

Położenie terenu

Ulica

Miasto/Gmina

Powiat

Województwo

Nazwa SAG

PowierzchniaWielkość powierzchni

Ewentualna możliwość powiększenia działki (opis)

Uzbrojenie

Instalacja gazowa Tak q Nie q

Instalacja elektryczna Tak q Nie q

Instalacja wodociągowa Tak q Nie q

Instalacja kanalizacyjna Tak q Nie q

Instalacja burzowa Tak q Nie q

Pozostałe informacje

Cena działki/gruntu

Zarządca SAG

Kontakt do osoby zarządzającej

Dostępna infrastruktura (opis)

Przeznaczenie w planie zagospodarowania przestrzennego

Liczba firm funkcjonujących w SAG

Kondycja gospodarcza gminy (opis)

Zarządzanie Strefami Aktywności Gospodarczej. Podręcznik ...

Documents

Transcript of Zarządzanie Strefami Aktywności Gospodarczej. Podręcznik ...