Zarządzanie ryzykiem kredytowym (1)
-
Upload
mirek-jasinski -
Category
Documents
-
view
509 -
download
0
description
Transcript of Zarządzanie ryzykiem kredytowym (1)
Zarzdzanie ryzykiem kredytowymMirek Jasiski
Co to jest ryzyko? jak mona je zdefiniowa?
Sownik jzyka polskiego PWN
ryzyko n II, N. ~kiem, blm moliwo, prawdopodobiestwo, e co si nie uda, przedsiwzicie, ktrego wynik jest nieznany, niepewny, problematyczny; odwaenie si na takie niebezpieczestwo; ryzykowanie
Ponosi ryzyko, bra na siebie ryzyko ponosi odpowiedzialno za szkody i straty wynike z wypadkw losowych, bra na siebie odpowiedzialno za szkody i straty pot. Robi co na ryzyko, na wasne (na czyje) ryzyko podejmowa si czego ryzykujc, robi co na wasn, czyj odpowiedzialno
Ryzyko przeprawy przez morze. Ryzyko transakcji. Unikn ryzyka.
Encyklopedia PWN
RYZYKO [niem. < w.], w prawie cyw. niebezpieczestwo powstania szkody obciajce poszkodowanego, chyba e umowa lub przepis prawny zobowizuje inn osob do wyrwnania szkody, wwczas ryzyko stanowi podstaw odpowiedzialnoci cywilnej; odpowiedzialno na zasadzie ryzyka jest niezalena od winy; na zasadzie ryzyka szczeglnie opiera si odpowiedzialno za szkody wyrzdzane w zwizku z funkcjonowaniem nowocz. urzdze przem. oraz przez mech. rodki komunikacji. Ryzyko szkody wynikajcej z niektrych zdarze losowych (np. wypadek komunik.) jest obowizkowo ubezpieczane. W prawie karnym dziaanie w granicach dopuszczalnego ryzyka moe stanowi ustawow (np. ryzyko gospodarcze) lub pozaustawow (np. ryzyko sportowe) okoliczno wyczajc odpowiedzialno karn sprawcy.
Rodzaje ryzyka
bazowe, biznesowe, finansowe, graniczne, inwestycyjne, kraju, kontrahenta, kredytowe, moralne, niezakoczenia, operacyjne, poniesienia straty, pozycji, regulacji zobowiza, rynkowe, stopy procentowej, strategiczne, suwerennoci, systematyczne, terminowe, utraty pynnoci, utraty reputacji, walutowe, zaamania systemowego, zwizane z zachowaniem kontrahenta, prawne, rozliczeniowe, specyficzne, systemowe
The JP Morgan/Risk Magazine Guide to Risk Management: A glossary of terms, JP Morgan Chase & Co and Risk Waters Group Ltd., London 2001; Patterson, Robert, Kompendium terminw bankowych, we wsppracy z PricewaterhouseCoopers, Biznes Press, Warszawa 1999)
Ryzyko prba definicji
W finansach nie istnieje jednoznaczna definicja ryzyka Oglnie ryzyko oznacza moliwo poniesienia straty W teorii finansw ryzykiem nazywa si moliwo uzyskania wyniku innego ni zakadany Rne klasyfikacje ryzyka my zajmiemy si gwnie ryzykiem kredytowym
Ryzyko w bankowociRyzyko
kredytowe
rynkowe
operacyjne
Kredytowe Operacyjne Rynkowe
Ryzyko kredytowe
Ryzyko, e kredytobiorca nie wypeni swoich zobowiza zgodnie z warunkami umowy kredytowej
Ryzyko krtkoterminowe kredytobiorca nie spaci odsetek zgodnie z harmonogramem Ryzyko dugoterminowe kredytobiorca nie spaci kapitau
W celu oszacowania ryzyka kredytowego badamy zdolno kredytow
Ryzyko operacyjne
Ryzyko operacyjne definiuje si jako ryzyko straty wynikajcej z niewaciwych lub zawodnych procesw, ludzi i systemw lub ze zdarze zewntrznychDefinicja przyjta w Nowej Bazylejskiej Umowie Kapitaowej 2001
Ryzyko rynkowe
Ryzyko zmiany cen rynkowych posiadanych aktyww
Zbyt wczenie aby ogasza koniec kryzysu na rynku bankowym.
Wci nierozwizane pozostaj kwestie zaduenia krajw peryferyjnych Europy w ktrych to banki europejskie zainwestoway spore sumy pienidzy wykupujc w starych dobrych czasach ich obligacje. Banki regionalne w Hiszpanii, czy w Portugalii wci maj problem z niedoborem kapitau. Pynno w niektrych miejscach Europy cigle jest dobrem rzadkim. W cigu najbliszych kilku lat zostan wprowadzone nowe regulacje przewidziane w Bazylei III. Nie wspominajc o nowych zasadach nadzoru.
Perspektywy ratingu ryzykaPodejcie akademickiePodejcie Agencji Ratingowej
Rating RyzykaPodejcie nadzoru bankowego Podejcie oparte o praktyk bankow
Brak jednorodnego podejcia
Zarzdy bankw wydaj si by podzielone na dwa odrbne obozy:(1) zarzdzajce ryzykiem na podstawie technik ilociowych (statystycznych) (2) niechtnie stosujce techniki ilociowe - preferujce podejcie jakociowe
Portfele kredytowe
zarzdzane na podstawie zalegoci
zarzdzane na podstawie klasyfikacji
Procedura Ratingu Ryzyka
Modele statystyczne Zaoenia dodatkowe Korekty wynikajce ze wsparcia Elementy kontroli procesu Wszelkie inne procesy zdefiniowane w celu uzyskania RRD i RRL
Rating Ryzyka Dunika (RRD)
Okrela prawdopodobiestwo naruszenia umowy przez dunika w okresie jednego roku RRD okrelany jest w skali 1-10
1 = najmniejsze ryzyko 10 = nie wywizuje si ze zobowiza
Procedura RRD1.
2.3.
4.
Wyjciowy RRD Odstpstwa uznaniowe Wsparcie ze strony podmiotu macierzystego lub powizanego Ostateczny RRD
Wyjciowy RRD jest wynikiem:
Zatwierdzonej metodologii Zatwierdzonego modelu oceny ryzyka Ocen punktowych (scoring) Zewntrznego ratingu (ostatnio banki centralne zostay zobowizane do zmian regulacji, by banki nie mogy polega na zewntrznych ratingach)
Systemy ratingu kredytowego: Powinny ocenia prawdopodobiestwo, e kredyt stanie si problematyczny (przypadek naruszenia) Powinny okrela waciw premi za ryzyko: Mara na pokrycie przewidywanych strat Dodatkowa mara pokrywajca koszt kapitau, obliczona w oparciu o wielko alokowanego kapitau wymaganego w zwizku ze zmiennoci przewidywanych strat w czasie Dla wszystkich klientw kredytowych naley okrela rating ryzyka przed zatwierdzeniem limitu i wypat gotwki
Metodologia obliczania przewidywanych stratPrzewidywana strata = prawdopodobiestwo naruszenia umowy
X
Wielko straty
rda:
Dane wewntrzne
Dane Moodys
Dane wewntrzne
Dane Moodys
Ocena
Ocena
Skumulowana stopa niewypacalnociDaneMoodys
4035 30 25 PROCENTY 20 15 10 5 0 6 5 4 LATA 3 2 1 A2 A1 Aa3 RATING KREDYTW Aa2 Aa1 Aaa A3 B3 B2 B1 Ba3 Ba2 Ba1 Baa3 Baa2 Baa1
Porwnanie systemw ratingowychRating Banku S&P Moodys
1
AAA
Aaa
2 3 4 5 6 7 8 9 10
AA A BBB BB B CCC CC CStracone
Aa A Baa Ba B Caa Ca CStracone
Rating Inwestycyjny"
Rating Spekulacyjny"
Systemy ratingu ryzykaKREDYTOBIORCA TRANSAKCJARATING KREDYTOWY KLIENTA
RATINGIRYZYKO KLIENTA(RYZYKO NARUSZENIA) - SYTUACJA FINANSOWA - HISTORIA SPAT - ZARZD - CZYNNIKI BRANOWESTRATA NA SKUTEK NARUSZENIA
RATINGI RYZYKA1 2 3 4 5 6 7 8 A B C D E F JAKO ZABEZPIECZE I GWARANCJI
(STOPA ODZYSKU) - ZABEZPIECZENIA I GWARANCJE
GWNE RDO SPATY
DRUGORZDNE RDO SPATY
23
Systemy oceny ryzykaDobr odpowiedniego systemu oceny ryzyka wynika z konfliktu pomidzy efektywnoci (dokadno, konsekwencja i terminowo), a wydajnoci (koszt nadania ratingu)
PODEJCIE INDYWIDUALNE
PROGRAMY KREDYTOWE
OCENA SUBIEKTYWNA
ocena wedug standardowego wzoru
OCENA PUNKTOWA
Rne segmenty wymagaj zastosowania rnych systemw
Systemy ratingu ryzyka pozwalaj na przewidywanie strat i uatwiaj wycen produktwKwota zalegoci W zalenoci od kategorii i okresu< 1 Yr. 2 Yrs. < 3 Yrs. Etc.
A BBB BB B Etc. $10MM A BBB BB B Etc. 1.87% A BBB BB B Etc. 0.65% Przewidywane straty< 1 Yr. < 2 Yrs. < 3 Yrs. Etc.
Prawdopodobiestwo naruszenia< 1 Yr. < 2 Yrs. < 3 Yrs. Etc.
Norma strat< 1 Yr. < 2 Yrs. < 3 Yrs. Etc.
A BBB BB B Etc. $65M
Trzy kluczowe pytania: O CEL KREDYTU
O PIERWSZE RDO SPATY Skd pochodzi bd rodki na spat?
O ALTERNATYWNE RDA SPATY Jeli podstawowe rdo spaty okae si niewystarczajce, czy istniej inne sposoby zaspokojenia roszcze banku i czy s one niezalene od pierwszego rda?
Ocena otoczeniaKto nie zna terenu na pewno przegra wojn Sun Tzu
Otoczenie to wicej ni geografiaMylc o otoczeniu czsto zawamy zakres analizy do obszarw geograficznych:
Europa, Azja, Afryka Polska, Czechy, Litwa Trjmiasto, Warszawa, Wrocaw
Chodzi tu jednak o co wicej. W analizie otoczenia powinnimy uwzgldni rwnie:
rodzaj dziaalnoci sytuacj makroekonomiczn w kontekcie globalizacji czynniki kulturowe, spoeczne, technologiczne
Analiza otoczenia powinna zawsze uwzgldni:
sytuacj polityczn w kraju charakter gospodarki cykl koniunkturalny gospodarki system finansowy i bankowy system prawny, w tym ochron wierzycieli rynek pracy, jako zasobw ludzkich i dostpno siy roboczej wartoci socjalne i etyczne zwyczaje i praktyki biznesowe zasoby naturalne i klimat i wiele innych elementw
Analiza PEST uyteczne narzdzieAnalizujemy wpyw otoczenia na strategi firmy wedug kryteriw: Politycznych Ekonomicznych Spoecznych Technologicznych
Polityka i Rzd
Oprcz oceny wpywu wadz pastwowych na firmy naley pamita o uwzgldnieniu wpywu wadz:
Musimy take pamita o wpywie UE na firmy polskich przedsibiorcw Pamitajmy take, e w przypadku eksporterw i importerw naley oceni sytuacj polityczn w krajach kontrahentw
lokalnych regionalnych innych pastw
Polityka i Rzd
Zawsze, gdy oceniamy system polityczny i wadze powinnimy oceni:
stabilno systemu Nastawienie rzdzcych do biznesu Poziom protekcjonizmu i korupcji
Komisja ledcza ds. ju nie wiadomo jakich
Charakter gospodarkiJakie jest znaczenie Zastanwmy si nad powyszych czynnikw rodzajem systemu dla kredytobiorcy? - rolniczy - przemysowy - usugowy stopniem rozwoju perspektywami wzrostu systemem: otwarty czy zamknity? zakresem uregulowania i ingerencji wadz
Sytuacja Ekonomiczna kursy wymiany walut stopy procentowe i inflacja import i eksport budet pastwa - deficyt saldo handlu zagranicznegoJakie jest znaczenie powyszych czynnikw dla kredytobiorcy?
Sytuacja ekonomiczna
Zrozumie Cykle-
Jaki cykl ma najwiksze znaczenie?
Gospodarczy Branowy Polityczny (np., Kiedy odbd si najblisze wybory?, moe by kluczow kwesti dla firmy pastwowej)
-
Na jakim etapie cyklu si znajdujemy i co to oznacza dla
Przychodw? Zyskw? Wartoci aktyww? (Szczeglnie, gdywykorzystywane s jako zabezpieczenie)
Systemy finansowe i bankowe
Czy rynek kapitaowy jest w stanie dostarczy firmie kapitau? Czy system bankowy jest zdrowy, konkurencyjny i dobrze rozwinityCzy rynki finansowe s efektywne i transparentne?
System prawny i ochrona wierzycieli
Czy trudno jest:udowodni roszczenia do dugu? ustanowi zabezpieczenie? egzekwowa roszczenia? utrzyma pierwsz pozycj? przej zabezpieczenie? wyegzekwowa zabezpieczenie?
Zasoby ludzkie i rynek pracy
system edukacji wiedza i umiejtnoci mobilno siy roboczej ochrona pracownikw-
-
przepisy BHP zwizki zawodowe moliwo szybkiego zatrudniania i zwalnianiaNadmierna ochrona pracownikw przy braku mobilnoci mog sta si problemem nie do rozwizania
Wartoci kulturowe, spoeczne i etyczne
czy si stoi, czy si ley 5 tysicy si naley pierwszy milion trzeba ukra, kady nastpny legalizuje ten pierwszy by odnie sukces w biznesie potrzebna jest dobra fura, komra i mocna gowa
Zasoby i klimat
Wystarczajca ilo:-
ropy i energii wody ywnoci, itp. Sezonowo Okresowe wystpowanie pewnych zjawisk (huragany, trzsienia ziemi, potopy, itp.)
Rynek lub brana naraone na:-
El
Praca zespoowa
Przygotuj prezentacj PEST dla:zesp A - firmy produkujcej czci dla grupy Volkswagen zesp B firmy produkujcej przetwory misne na rynek rosyjski zesp C kopalni kruszywa w Sztumie zesp D firmy wiadczcej usugi dla huty stali
Uwzgldnij w swojej prezentacji TYLKO najbardziej istotne czynniki, oraz te, ktre bd specyficzne dla danej firmy
Ocena zarzdu czyli najwaniejszy element oceny zdolnoci kredytowej
Zarzd a waciciel
W przypadku duych firm naley odrbnie dokona oceny zarzdu i wacicieli. Naley take zrozumie wpyw teorii agencji na motywacj zarzdu. W odniesieniu do maych firm z segmentu SME ocena zarzdu i waciciela bdzie czsto wykonywana cznie wyjtkiem bd firmy, w ktrych zarzd posiada swobod dziaania i pewn niezaleno od waciciela; tutaj bdziemy musieli przeprowadzi oddzielne analizy
Wyksztacenie kierunkowe nie zawsze jest gwarancj sukcesu
Dwch laureatw nagrody Nobla z dziedziny ekonomii (1997) Merton i Scholes doprowadzio swj fundusz Long-Term Capital Management (LTCM) do upadku w 1999 r. Myron Scholes w 6 lat pniej zosta ukarany grzywn w wysokoci 40 milionw dolarw za nielegalne unikanie podatkw (LTCH)
Czasem brak edukacji nie przeszkadza
W 1968 r. Richard Branson zrezygnowa z nauki w szkole. Mia wtedy 16 lat, dwa lata kariery biznesowej i gow pen pomysw Dzi sir Richard jest jednym z najbardziej znanych biznesmenw brytyjskich przez cay czas realizuje swoje marzenia
Nie naley ocenia zarzdu po wygldzie
W lewym dolnym rogu stoi prezes pewnej znanej firmy Swoje pierwsze pienidze zarobi w wieku 14 lat Niestety, nie udao mu si ukoczy Harvardu Czy udzieliby kredytu firmie, ktrej zarzd prezentuje si tak jak na zdjciu?
Po owocach ich poznacie
Mt 7:15 7:20 Strzecie si faszywych prorokw, ktrzy przychodz do was w owczej skrze, a wewntrz s drapienymi wilkami. Poznacie ich po ich owocach. Czy zbiera si winogrona z ciernia albo z ostu figi? Tak kade dobre drzewo wydaje dobre owoce, a ze drzewo wydaje ze owoce. Nie moe dobre drzewo wyda zych owocw ani ze drzewo wyda dobrych owocw. Kade drzewo, ktre nie wydaje dobrego owocu, bdzie wycite i w ogie wrzucone. A wic: poznacie ich po ich owocach.
Ocena jakoci zarzdu w wikszych firmach
Rozpoczynamy od analizy wynikw finansowych. Sprawdzamy ich zgodno z podanymi wczeniej prognozami i porwnujemy z wynikami konkurencji Oceniamy strategi i jej zgodno z misj firmy. Weryfikujemy stopie realizacji celw strategicznych Oceniamy struktur organizacyjn, jako zarzdzania, dostpno zasobw i ryzyka pracownicze Oceniamy te jako relacji inwestorskich co firma nam komunikuje, a co usiuje zatai?
OrganizacjaStruktura organizacyjna, opis poszczeglnych jednostek, struktura raportowania i przepywu informacji Sposb kontroli jednostek zalenych Struktura wspzalenoci z jednostkami podporzdkowanymi, joint ventures, spkami w ktrych posiadane s udziay mniejszociowe, struktura organizacyjna formalno-prawna UWAGA: Im bardziej skomplikowana struktura, tym wiksze ryzyko, e pienidze si w niej zagubi!
Zarzdzanie
yciorysy kluczowych czonkw kadry kierowniczej i kluczowego personelu Kontrakty menederskie i struktura wynagrodze kadry kierowniczej Transakcje przeprowadzone przez kadr kierownicz (Insider Transactions) zakupy akcji firmy, zakupy
od firmy na preferencyjnych warunkach itp.
Sposb zarzdzania czy jest adekwatny do cyklu ycia firmy?
Pracownicy
Opis struktury zatrudnienia z podziaem na piony, oddziay, komrki organizacyjne, z uwzgldnieniem lokalizacji opis umiejtnoci pracownikw. Charakterystyka demograficzna pracownikw (Wiek, Wyksztacenie, Wynagrodzenie) Relacje z pracownikami i zwizkami zawodowymi Stabilno zatrudnienia, rednie okresy zatrudnienia, statystyka przyj i zwolnie Historia strajkw Uzalenienie od okrelonych kluczowych osb
Bezpieczestwo i higiena pracy (BHP)
Dane historyczne dotyczce wypadkw przy pracy Sprawy sdowe wytoczone przeciwko Spce Opis programw BHP Wyniki kontroli BHP, PIP, ZUS odnonie warunkw pracy
Struktura wynagrodze
System wynagradzania pracownikw Programy motywacyjne (system premiowy, ubezpieczenia, inne dodatki do pensji,) Fundusz Socjalny (regulamin, sposb wykorzystywania przez pracownikw)
Zarzdzanie zasobami ludzkimi
Podrcznik HRM, zawierajcy procedury postpowania Regulaminy organizacyjne Zakresy obowizkw Wdroone systemy wartociowania stanowisk pracy Opis innych aspektw zwizanych z HRM Realizowane programy szkoleniowe Dostpno rezerwowej kadry menederskiej
Ocena zarzdu i waciciela
W odniesieniu do maych i rednich firm podstaw oceny powinny by nastpujce kryteria:
Uczciwo kadry zarzdzajcej Dowiadczenie i kompetencje kluczowych czonkw kadry kierowniczej Stabilno kadry zarzdzajcej, rotacja pracownikw Zdolno wacicieli do dokapitalizownia podmiotu w przypadku sabych wynikw lub innych problemw Brak ryzyka zwizanego z przekazaniem funkcji kierowania podmiotem nastpcom (ryzyko sukcesji) Brak innych negatywnych czynnikw, ktre mog wpyn na ocen rzetelnoci kadry kierowniczej, a nie zostay ujte powyej, np. informacje rynkowe, informacje od kontrahentw
Ocena brany i pozycji konkurencyjnejFilar II
Tradycyjne podejcie
Tradycyjne podejcie do analizy branowej polega na porwnaniu wskanikw finansowych firmy ze wskanikami konkurencji. W wielu bankach nadal funkcjonuje przekonanie, e jeli firma ma lepsze wyniki ni rednia branowa to dobrze, jeli ma gorsze to le.
Dlaczego takie podejcie ma niewiele sensu?
Model 5 Si Porterapotencjalna konkurencja
dostawcy
konkurencja
odbiorcy
substytuty
Sia przetargowa nabywcw Sia nabywcwPrzewaga negocjacyjnaRynek nabywcy, czy rynek dostawcy? Dostpno produktw Wiedza nabywcw
Wraliwo cenowaWpyw jakoci produktw na wyniki nabywcy Cena i czny wolumen zakupw Zrnicowanie produktw
Ilo alternatywnych dostawcw Dziaania decydentw, relacje oraz potencjalnych substytutw osobiste z dostawcami Koszty zmiany dostawcy Integracja wsteczna, czyli przejcie dostawcw Tosamo marki Zyski nabywcw
Sia przetargowa nabywcw
Sia przetargowa nabywcw jest wypadkow poday i popytu im wiksza poda, tym wiksza sia nabywcw Sia ta widoczna jest w marach i w cyklach nalenoci (im nisze mare i dusze terminy patnoci, tym wiksza oddziaywanie tej siy) Jeli dua cz produkcji kierowana jest do jednego nabywcy i istniej alternatywni dostawcy nabywca moe mie du przewag, szczeglnie jeli koszty zmiany dostawcy s niskie Negocjacje s tym trudniejsze, im wiksza wiedza nabywcy o kosztach produkcji
Sia przetargowa dostawcw Sia dostawcwKoncentracja dostawcwZnaczenie wolumenu sprzeday dla dostawcy Zrnicowanie oferty dostawcw Wpyw dostaw na koszty lub zrnicowanie produktw Koszty zmiany dostawcw i firm z brany Istnienie substytutw Czy dostawcy mog przej naszych nabywcw i dostarcza im bezporednio produkty finalne? Stosunek kosztw do caoci zakupw w brany
Sia przetargowa dostawcw
Dziaanie tej siy jest analogiczne do siy przetargowej nabywcw Jeli dostawy peni wan rol, jeli potencjalnych dostawcw jest niewielu, i jeli koszty zmiany dostawcy s wysokie, to sia przetargowa jest prawdopodobnie bardzo dua Sia przetargowa dostawcy jest zazwyczaj wysza, jeli ma on moliwo bezporedniego wejcia na rynek klienta
Potencjalna konkurencjaGroba wejcia (bariery wejcia)Absolutna przewaga kosztowa
Dowiadczenia istniejcych graczy (krzywa nauczania) Dostp do niezbdnych zasobw Zastrzeone metody produkcji po niskich kosztach
Polityka rzdu Ekonomia skali Wymogi kapitaowe Zastrzeone cechy rnicujce produkty Tosamo marki
Koszty zmianyDostp do dystrybucji Oczekiwana moliwo odwetu
Groba potencjalnej konkurencji
Kluczowe pytanie: czy istniej efektywne bariery chronice bran przed wkroczeniem nowej konkurencji? Jeeli sukces w brany zaley od duego wolumenu i niskich kosztw wytworzenia, przy duych nakadach kapitaowych, to stopie zagroenia nowymi wejciami jest prawdopodobnie niski Wan rol odgrywa reputacja i stabilno marki dotychczasowych graczy a take dobra kontrola nad kanaami dystrybucji Regulacje prawne i wpywy polityczne mog zmniejszy zagroenie nowymi wejciami, podobnie jak koszty zmiany dostawcy
SubstytutyZagroeniaRelatywnie niskie ceny substytutw Regulacje prawne wymagajce zmian Skonno nabywcw do substytutw
Substytuty
Zagroenie ze strony substytutw jest stosunkowo najtrudniejsze do przewidzenia czsto nowa technologia wprowadzona na rynek likwiduje cae brane Kluczowe pytanie - czy substytut moe zastpi jaki produkt (np. rury plastikowe zamiast miedzianych w systemach CO, e-mail zamiast faksu, telefon zamiast aparatu fotograficznego) Istotne znaczenie kosztw zmiany Najczciej stosowana forma obrony przeciwko substytutom to obnienie cen i/lub zwikszenie promocji oraz poprawa relacji z klientami, moe to jednak prowadzi do problemw z generowaniem zyskw i dodatnich przepyww - moemy to obecnie oglda w odniesieniu do TP SA nowe plany taryfowe i kampania serce czy rozum
Konkurencja w branyStopie rywalizacjiKoncentracja i rwnowaga Koszty stae / warto dodana Okresowy nadmiar zdolnoci produkcyjnych Rozwj brany Zrnicowanie produktw Tosamo marki Koszty zmiany Zoono informacji Zrnicowanie konkurencji Udziay korporacji Bariery wyjcia
Konkurencja
Rywalizacja jest zazwyczaj ostra, jeli:-
-
-
-
-
w brany dziaa wielu graczy, z ktrych aden nie ma wyranie wiodcej pozycji istniej wysokie koszty stae (produkcji lub magazynowania) dwignia operacyjna w dojrzaej brany notowany jest niski wzrost (sprzeda moe rosn tylko poprzez powikszenie udziau w rynku) oferta konkurencyjna nie jest zrnicowana pomidzy poszczeglnymi graczami nie istniej bariery wyjcia
Bariery wejcia i wyjciaBariery wyjcia
Bariery wejcia
Niskie Low Niskie Low
Wysokie High
Rentowno Profitability Niskaand Stabilna Low i Stable Rentowno Profitability Wysoka i Stabilna High and Stable
Rentowno Profitability Niska and Zmienna Low i Volatile Rentowno Profitability Wysoka i Zmienna High and Volatile
Wysokie High
Bariery wejcia i wyjciaBariery wyjcia
Bariery wejcia
Niskie Low Niskie Low
Wysokie High
RYNEK IDEALNY
Wysokie High
OLIGOPOL
CZSTE WOJNY CENOWE
Etapy rozwoju branyBrane zmieniaj si wraz z upywem czasu.
ROZPOCZCIE
WZROST
DOJRZAO
SCHYEK
CZAS
Etapy rozwoju branyNa kadym etapie rozwoju model 5 si Portera bdzie przedstawia si inaczej, poniewa kady etap rni si pod wzgldem: 1. 2. 3. 4. 5. Tempa wzrostu i potencjalnego popytu Liczby konkurentw, produktw i mocy produkcyjnych Stabilnoci poday Stosowanych technologii i nakadw inwestycyjnych Barier wejcia i wyjcia
Dlatego wane jest zrozumienie, na jakim etapie naturalnego cyklu znajduje si dana brana.
Etapy Rozwoju BranyPodsektory danej brany znajduj si zwykle na rnych etapach cyklu. Spjrzmy na przykad brany transportowej.ROZPOCZCIE WZROST DOJRZAO SCHYEK
Transport oglny
Przesyka Usuwanie
dokumentw (obecnie)
Przesyka
niebezpiecznych odpadw
dokumentw 1990 CZAS
Etapy Rozwoju BranyPodsektory danej brany znajduj si zwykle na rnych etapach cyklu. Spjrzmy na przykad brany telekomunikacyjnejROZPOCZCIE WZROST DOJRZAO SCHYEK
Telefonia
stacjonarna
usugi Telefoniakomrkowa
faxowe
VOIPCZAS
usugi
telegraficzne
Otoczenie branowe, w jakim moe dziaa firma:
ROZCZONKOWANE: Wiele spek, ale kada z nich ma ma moliwo wywierania wpywu na rynekSZYBKI ROZWJ: Nowe brane lub brane przeywajce odrodzenie na skutek zmian technologicznych lub spoecznych FAZA PRZEJCIOWA: Brane dojrzae, z zachodzcymi zmianami, czsto charakteryzuje si ostr konkurencj SCHYEK: Przestarzae produkty
Rnice wewntrzbranoweFirmy dziaajce w tej samej brany czsto maj bardzo rne wyniki.Aby zdoby przewag konkurencyjn, firmy stosuj rne strategie w zakresie:
Jakoci produktw Elementy te Technologii uwzgldniono w programach Integracji pionowej branowych jako Kosztw wytworzenia Kluczowe Czynniki Sukcesu Obsugi Identyfikacji marek Wyboru kanaw dystrybucyjnych
Trzy konkurujce sklepyNISKIE CENY GWNE WEJCIE WYSOKA JAKO
Moliwe strategie wedug PorteraPrzewaga Strategiczna Rynek Docelowy Cay Entire Rynek MarketRynek Niche Niszowy Market
Zrnicowanie Product Produktw Differentiation
Przewaga Cost Kosztowa Leadership
Specjalizacja Specialization
Przewaga konkurencyjnaBy firma moga wypracowa przewag konkurencyjn i wykaza rentowno w dugim okresie musi: mie nisze koszty wytworzenia ni konkurencja, albo mie produkty, ktre s postrzegane jako rnice si od innych, albo skierowa swj marketing do okrelonego sektora lub niszowej grupy odbiorcw
Spki mog odrni si obran strategiStrategia rnicowania powinna wykazywa kombinacj kilku elementw: uznane i rozpoznawalne marki unikalna lub specjalistyczna technologia wyrniajce znaki handlowe i patenty bardzo wysoka jako unikalne kanay dystrybucji
Spki mog odrni si obran strategiStrategia przewagi kosztowej wymaga ostrej kontroli kosztw zwikszania efektywnoci produkcji agresywnych negocjacji z dostawcami
Strategia rynku niszowego powinna dotyczy konkretnego segmentu rynku lub obszaru geograficznego Obejmowa produkty lub usugi skierowane do okrelonej grupy odbiorcw.
Matryca BCG*Udzia w rynku
DuyPotencja wzrostu
MayZnak Zapytania
DuyGwiazda
MayDojna Krowa Pies
* Boston Consulting Group
Matryca BCG
Matryca BCG opiera si na obserwacji, e jednostki biznesowe spek mog zosta zaliczone do jednej z czterech kategorii matrycy, na podstawie potencjau rozwoju rynku i udziau w rynku Rozwj rynku okrela w przyblieniu atrakcyjno brany Wzgldny udzia w rynku okrela w przyblieniu przewag konkurencyjn Pozycja firmy w okrelonym segmencie bdzie miaa wpyw na rentowno i przepywy BCG uznaa, e gotwka potrzebna na finansowanie szybko rozwijajcych si jednostek biznesowych moe by pozyskana z innych jednostek biznesowych danej spki
Matryca BCG
Psy may udzia w rynku, niski stopie wzrostu, zwykle nie generuj ani nie potrzebuj znaczcych przepyww.
Znaki zapytania wykazuj szybki wzrost i due zapotrzebowanie na rodki pienine. Ze wzgldu na may udzia w rynku nie generuj ich duo i wymagaj znacznych inwestycji. W rezultacie zuywaj znaczne kwoty gotwki. Jedyn strategi w tym segmencie jest denie do zwikszenia udziau w rynku
Matryca BCG
Gwiazdy generuj znaczne iloci rodkw pieninych dziki duemu udziaowi w rynku, ale take wykorzystuj due iloci gotwki, ze wzgldu na szybkie tempo wzrostu.
Dojne krowy to liderzy na dojrzaych rynkach, generuj wicej gotwki ni wykorzystuj. Trzeba je doi, pobierajc ich zyski i wstrzymujc inwestowanie Dojne krowy dostarczaj rodki pienine na: inwestowanie w znaki zapytania by uczyni z nich wiodcych graczy na rynku, pokrycie kosztw administracyjnych spki, finansowanie nakadw na badania i rozwj, obsug zaduenie i wypat dywidend
Cykl ycia produktuCykl ycia ProduktuPrzychody Ogem
Cena jednostkowa
Jednostki pienine Zyski
0
Rozpoczcie
Wzrost Czas
Dojrzao
Schyek
Brane podlegaj cyklom tak jak caa gospodarka
Po fazach rozwoju nastpuj fazy kurczenia si brany Cykl koniunkturalny danej brany nie musi by zgodny z oglnym cyklem gospodarczym Sektory cykliczne Sektory kontrcykliczne
Wpyw cykli gospodarczych na instytucje finansoweGDP
1
Time 1 Financial Institutions tend to prosper during expansionary phases in the economy GDP 2
Time 2 Financial Institutions tend to have problems at the top of the economic cycle (due to inflationary pressures abd as the economy declines and enters into recession (due to credit losses. This is, of course, a generalization and will vary by type of Financial Institution.
Dowiadczenia kredytowe bankw w trakcie cyklu ekonomicznego7,50ZOBOWIZANIA PRZETERMINOWANE JAKO % CZNEJ WARTOCI PORTFELA
5,25
%
3,00
0,75ZMIANA PKB
(1,50) 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96
Istniej rwnie cykle o charakterze nieekonomicznym, np. cykl politycznyPrzetargi na kontrakty rzdowe a PKBGovernment Contracts Put Out to Tender & GDP3,000 8.0% 7.0% 2,500 6.0% 5.0% 4.0% 1,500 3.0% 2.0% 1,000 1.0% 0.0% -1.0% 0 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 -2.0%
CONTRACTS TENDERED Constant 1995 Pesetas (000,000,000)
2,000
500
GDP
Government Projects
Dane rzdu hiszpaskiego. Wybory odbyy si w latach 1990 i 1994.
GDP
Wicej informacji na temat cykli
Aby przeprowadzi analiz brany, naley okreli:
na jakim etapie cyklu si teraz znajduje jaka jest zmienno danej brany zmienne makroekonomicze, ktre pozwalaj nam przewidzie przysze zachowanie brany
CykleW najwyszym punkcie cyklu ekonomicznego pojawia si tendencja do spekulacji i standardy kredytowe czsto podlegaj osabieniu i luzowaniu..
Kiedy skocz si szkodliwe skutki spekulacji, dwa plus dwa nadal bdzie rwnao si cztery.Samuel Johnson Pisarz angielski (1709-84)
Ocena misji, wizji i strategii innymi sowy, czy zarzd wie co i jak robi oraz w ktrym kierunku zmierza?
SWOT Strengths Weaknesses Opportunities Threats Silne strony Sabe strony Szanse Zagroenia
Nazwa pochodzi od pierwszych liter 4 obszarw analizy. Jednoczenie sowo to oznacza cik prac
SWOT a kierunki strategiczneSilne strony Sabe strony
Szanse
Zagroenia
Strategia = zamie sabe strony na silne, wykorzystaj szanse i unikaj zagroe!
1. Mierz siy na zamiary, czy zamiar podug si?
Pierwsze, kluczowe pytanie, na ktre zarzd firmy musi znale odpowied jeszcze przed przystpieniem do procesu tworzenia strategii! Odpowied zdeterminuje dalszy tok postpowania
Mierz siy na zamiary, czy zamiar podug siFirmy zachodnie zastanawiaj si jak obej bariery i jakie zasoby bd im do tego potrzebne
Tu chcielibymy by
Tu jestemyWikszo polskich firm niestety wybiera to rozwizanie w obliczu barier
Tu zmierzamy
Pamitaj!
Sfinansowanie dobrego pomysu nigdy nie jest problemem !Duym problemem jest natomiast sfinansowanie dziaalnoci zmierzajcej donikd!
Strategia to odpowied na pytanie czy idziemy we waciwym kierunku?
Ocena wizji jednej z firm budowlanych przez kadr kierownicz redniego szczebla
2. Wybr odpowiedniej metody postpowaniaZadanie to jest o tyle atwiejsze, i w duej mierze bdzie zdeterminowane przez odpowied na kluczowe pytanie
Trzy metody zarzdzania strategicznego
Wojskowa Kocielna Straganu na rynkuWikszo firm przypisa moemy do jednego z tych modeli w zalenoci od zastosowanych metod realizacji zamierzonych celw
Strategie wojskowe
Jedna z najstarszych form zarzdzania firm zakada e jest jeden lider (genera), ktry dowodzi swoimi pracownikami (onierzami) i ktry wsplnie ze sztabem obmyla strategi wojenn w oparciu o ocen biecej sytuacji Genera wydaje rozkazy, a onierze bezwzgldnie musz je wykona nawet jeli nie s one zgodne z ich ocen sytuacji
Sun Tzu pierwszy teoretyk
Najwyszym osigniciem jest pokona wroga bez walki Poznaj siebie i poznaj wroga, dopiero wtedy twoje zwycistwo nie bdzie zagroone. Poznaj warunki terenu i pogody, wtedy twoje zwycistwo bdzie cakowite.Sztuka wojny, VI wiek p.n.e.
Sun Tzu
Podstawowa lektura dla studentw zarzdzania strategicznego Jest jednak wiele tumacze i tym samym misinterpretacji podstawowej teorii Sztuka wojny jest fundamentem szkoy zarzdzania strategicznego typu wojskowego
Budowa strategii wojskowej
Rozpoznaj wroga, czyli konkurencj Dokonaj analizy sytuacji Przeanalizuj pole bitwy, czyli rynek Wybierz najlepsze metody ataku Zaatakuj i staraj si zniszczy wroga
Z reguy strategie tego typu nastawione s na wojn z konkurencj zazwyczaj jest to wojna cenowa, ktra nie tylko niszczy wroga ale te wykacza nasz armi. Sun Tzu mia chyba jednak co innego na myli uczc swojej sztuki wojennej.
Najczciej spotykane metody wojskowej analizy strategicznejAnaliza luki PEST SWOT Matryca BCG Model 5 si Portera
Analiza strategiczna Wejcie Algorytm Model strategii Wyjcie
Strategia bkitnego oceanu
W. Chan Kim , Rene Mauborgne ... firmy, ktre osign sukces zrobi to nie poprzez konkurowanie, ale poprzez stworzenie sobie wasnych rynkw, ktre autorzy nazwali bkitnymi oceanami
Strategia bkitnych oceanw
Eliminuj Redukuj Wzmocnij Stwrz
Eliminuj
Wzmocnijatwo uytkowania Bezpieczestwo Dokadno Szybko Komentarze do sytuacji na rynku
Zarzdzanie relacjami
RedukujOpiekunw klienta Dealerw korporacyjnych
StwrzPotwierdzenie transakcji ledzenie patnoci
Przypadek EFS
Jaka jest misja firmy?
W polskiej praktyce gospodarczej bardzo czsto si zdarza, e misja firmy jest tajna, niespjna lub po prostu nie istnieje
Misja
Misja to okrelenie naszego sensu istnienia, krtki opis gdzie chcemy by i w jaki sposb zamierzamy tam doj Misja powinna by okrelona w jednym zdaniu lub co najwyej w jednym paragrafie Dobrze skonstruowana misja ukierunkowuje nasz plan strategiczny
Misja McDonalda
5 minut
Misja BMWBdziemy z dum budowa najnowoczeniejsze maszyny do jazdy dla oglnowiatowej rodziny posiadaczy BMW
The Ultimate Driving Machine
Misja dealera RenaultMisj Firmy jest utrzymanie pozycji lidera w sieci Renault w Polsce w zakresie sprzeday i obsugi samochodw Renault. Cele nasze chcemy osign przez uatwienie dostpu do naszych usug jak najszerszej liczbie Klientw przez zaproponowanie penej ich gamy o wysokiej jakoci i formach wynikajcych z wymogw rynku motoryzacyjnego, dowiadcze, tradycji i innowacyjnoci Firmy.
Misja firmy rodzinnejMoja firma ma zapewni byt moim dzieciom i wnukom poprzez stae zaspokajanie potrzeb Naszych klientw.Nawet w tak prostym stwierdzeniu ukryte s wartoci korporacyjne, ktre mog zapewni firmie sukces w dugim okresie.
Kluczowe czynniki sukcesuCo musimy robi dobrze by odnie sukces na rynku
Kluczowe czynniki sukcesu
Wypisz 5 firm, ktre wedug Ciebie osigaj sukces na rynku Zastanw si w grupie jakie s wsplne cechy wypisanych przez nas firm, ktre rzeczy robi dobrze?
Czynniki sukcesu C&L (1)
Dowiadczony dyrektor, posiadajcy dobr znajomo rynku i swojej brany Nadanie za wymaganiami klientw i utrzymywanie wysokiego poziomu jakoci Dobre stosunki pracownicze wsparte systemem premii i bodcw Innowacja i elastyczno w sferze marketingu, technologii i produkcji
Czynniki sukcesu C&L (2)
Wzmoona koncentracja na podnoszeniu rentownoci, a nie wartoci sprzeday - dobry system zarzdzania Operowanie na rozwijajcych si rynkach (ekspansywno)
Czynniki sukcesu KPMG (1)
Brak kredytw Brak zainteresowania przejmowaniem innych firm, za wyjtkiem fuzji podyktowanych logik brany Przedsibiorstwo zbudowane od podstaw przez obecnego waciciela Przedsibiorstwo jest 'sterowane przez rynek - wysokie nakady na badania i rozwj, jak rwnie na ksztatowanie produktw markowych
Czynniki sukcesu KPMG (2)
Pomysowe produkty i usugi, dobrze rozwinite badania rynku identyfikujce potrzeby i oczekiwania klientw Jako - klienci maj silne poczucie wysokiej jakoci produktw i usug Utrzymywanie 'kultury maej firmy', tzn. lojalno pracownikw, dobre wynagrodzenia, przyja pomidzy pracownikami Styl zarzdzania (przywdztwa): dyskretny styl zarzdzania bez powierzchownych oznak sukcesu, takich jak drogie samochody, luksusowe biura, itp.
W poszukiwaniu doskonaoci Peters i Waterman
Preferencja dziaania Blisko klienta Autonomia i przedsibiorczo Produktywno poprzez ludzi Bezporednie zarzdzanie ukierunkowane na wartoci Koncentracja na podstawowej dziaalnoci Prosta forma i niewielkie kierownictwo Jednoczesne wystpowanie centralizacji i decentralizacji
Czynniki specyficzne dla brany przykad automotiveNowoczesna technologia i jako produktwSpenione Park maszynowy speniajcy wymagania stawiane przez odbiorcw. Wikszo maszyn 3-4 letnich. Wdroone ISO i standardy branowe (wcznie ze standardami narzuconymi przez producentw m.in. BMW, VW, Volvo). Pozytywne audyty potwierdzaj wysok jako produktw Wieloletnie kontakty z kluczowymi firmami z brany, dziki ktrym moliwe jest zdobywanie kolejnych istotnych zlece Produkty o cenie jednostkowej 20-30% nisze ni w Europie Zachodniej Wysokie kapitay wasne i zdolno kredytowa pozwala na elastyczno we wsppracy z dostawcami i odbiorcami
Lista referencyjna
spenione
Cena jednostkowa Elastyczno finansowa
spenione spenione
Jak ustali KCS dla klienta
Po pierwsze, zapyta Po drugie, sprawdzi czy jest w banku jakie opracowanie branowe, w ktrym KCS dla brany bd opisane Po trzecie, i stwrz wasn list
Techniki burzy mzgw
Analiza czynnikw ryzykawiczenie
Analiza finansowaIII filar
Analiza finansowa
Uwzgldniajc trendy branowe, kluczowe czynniki sukcesu (KCS), pozycj konkurencyjn kredytobiorcy i realizowan przez niego strategi, musimy porwna wyniki finansowe z wczeniejszymi prognozami oraz skomentowa znaczce zmiany. Analiz wykonujemy w nastpujcych obszarach:
Wyniki Operacyjne z uwzgldnieniem dynamiki sprzeday i generowanej mary zysku (z rnych poziomw) Zdolno do generowania gotwki, czyli analiza poszczeglnych strumieni w przepywach rodkw pieninych Pynno i wypacalno, czyli zdolno do regulowania zobowiza w krtkim i dugim okresie Struktura pasyww, czyli struktura finansowania przedsibiorstwa Inne wskaniki, ktre uznamy za istotne dla specyfiki kredytobiorcy
Dynamika sprzeday
Najlepiej prezentuje si na wykresie wykres obok byby dla nas bardziej znaczcy, gdyby zawiera
warto sprzeday dla caej brany, albo przychody gwnych konkurentw
Niektrzy decydenci kredytowi wol zobaczy cyfry i procenty w tabelce:2006Przychody ze sprzeday Wzrost sprzeday (%) 491 550 N.A.
2007581 048 18,21%
2008700 965 20,64%
2009729 403 4,06%
2010761 744 4,43%
Jeszcze inni wol opis w penych zdaniach
Dynamika sprzeday
Pamitaj, by zawsze omawia dynamik sprzeday w odniesieniu do dynamiki rynku i gwnych konkurentw Jeli sprzeda ronie, to wane bdzie zrozumienie dlaczego? i jak?
Czy ronie szybciej/wolniej ni rynek? Czy wzrost jest organiczny, czy te poprzez przejcia? Dlaczego ronie? czy wzrost wynika z dobrych produktw, czy te jest efektem marketingu, wchodzenia na nowe rynki, upadku konkurencji, itd. itp. Czy wzrost jest moliwy do utrzymania (sustainable)? - porwnaj ze wskanikiem zrwnowaonego wzrostu Jak ma si to do zakadanych prognoz?
Wyniki operacyjne
take warto przeanalizowa na wykresie!
Mare zysku
Pamitaj, by przeanalizowa mare ze wszystkich poziomw Decydentw kredytowych bardziej bd interesowa mare zblione do przepyww (EBITDA, EBITDAR i EBITDARM) Pamitaj te o powtarzalnoci zyskw czsto warto wykluczy przychody i koszty jednorazowe Pamitaj, e dla analizy ryzyka waniejszy jest podzia kosztw na zmienne i stae ni na koszty produktu i okresu (typ A i B progu rentownoci)
Nie zapomnij o piramidzie - jak firma generuje wartoROE
ROE (zwrot na kapitale) = Zysk / Kapita Dwignia = Zobowizania / Kapita
Dwignia finansowa
ROA
ROA (zwrot na aktywach) = Zysk / Aktywa Mara zysku = Zysk / Sprzeda Sprawnoci = Sprzeda / Aktywa
Mara zysku
Wskanik sprawnoci
Cena
Koszty
Sprzeda
Aktywa
Noniki wartoci
Kapita pracujcyJednym z powodw dla ktrych firmy trac pynno i popadaj w problemy finansowe jest cykl operacyjny, a bardziej precyzyjnie cykl kapitau pracujcego. Przeanalizuj poszczeglne cykle w kontekcie relacji z dostawcami i odbiorcami.
Cykl nalenoci + Cykl zapasw - Cykl zobowiza = Cykl kapitau pracujcego
CAPEX
Firmy musz inwestowa by si rozwija Inwestycje w aktywa trwae musz by odpowiednio sfinansowane rdami dugoterminowymi jeli o tym zapomnimy, to firma moe utraci pynno Przeanalizuj jak firma radzia sobie historycznie z tym obszarem i uwzgldnij planowane inwestycje w prognozie
Przepywy
Analiza przepyww jest prosta
W strumieniu operacyjnym zwr szczegln uwag na zdolno do generowania gotwki i na strumie kapitau pracujcego Strumie inwestycyjny (CAPEX) analizuj cznie ze strumieniem finansowym Pamitaj, e duy CAPEX powodowa bdzie z reguy pogorszenie strumienia operacyjnego w krtkim okresie (cz kosztw inwestycji ksigowana jako koszty okresu) i popraw tego strumienia w dugim okresie Przepywy powiedz Ci jak ustrukturyzowa finansowanie w caym okresie prognozy jeli to moliwe, unikaj spat balonowych
Instrumenty transferu ryzykaryzyko kredytowe tradycyjne ubezpieczenie kredyty konsorcjalne kapitaowe produkty strukturyzowaneABS MBS CDO
rynkowe Inne Sprzeda portfeli kredytowych Swapy aktyww Trading
instrumenty pochodneCDS FRR TRS CSO