Zapis pionowy w rekordach bibliograficznych katalogu online BPB

Zapis pionowy w rekordach bibliograficznych katalogu

online BPB

Elżbieta MickiewiczBiblioteka Politechniki Białostockiej

10 czerwca Warsztaty UKD BN 2011 2

W jaki sposób dostosować klasyfikację UKD do systemu komputerowego, żeby spełniała swoją rolę jako narzędzie wyszukiwawcze

Problem do rozwiązania :


Dostosowanie zapisu symboli UKD do wymagań

formatu USMARC

Problem do rozwiązania:


Problem do rozwiązania:

Jedynym polem umożliwiającym wprowadzenie symbolu UKD w formacie USMARC było pole 080

(wówczas niepowtarzalne)


Rozwiązanie problemu: 2 wyjścia : scharakteryzowanie treściowo

dokumentów tylko jednym symbolem UKD (co spowodowałoby niepełną i niedokładną charakterystykę treści dokumentu)

dodanie do formularza katalogowania takiego pola, aby każdy z symboli był wprowadzony do kartoteki w postaci odrębnych zapisów


Rozwiązanie problemu: Każdy symbol elementarny stanowiłby

wejście do systemu (symbole UKD byłyby traktowane jako samodzielne klucze wyszukiwawcze, co zapewniłoby większą liczbę wejść do systemu).

Obok możliwości wyszukiwania za pomocą kryteriów formalnych (np.: autor, tytuł, itp.), pojawiłaby się również możliwość wyszukiwania za pomocą symboli UKD.


Kartoteka UKD z pola 080


P o le U K D : 624.131 P o le U K D : 678 P o le U K D : 005.746(06)

P o le 08 0 : 624.131:678]:005.745(06)

Pole 080 - zapis poziomy

Pole UKD - zapis pionowy czyli rozdzielenie symboli prostych, złożonych i rozwiniętych


Zmienne pole UKD Same symbole cyfrowe niewiele wniosłyby do

wyszukiwania, ponieważ trzeba je znać. Dlatego też:

- w jednym polu należałoby wpisać symbol UKD w całości, czyli:

i symbol cyfrowy i jego odpowiednik słowny. Miało to być jedno pole ale o dwóch

podpolach. Wprowadzono więc do formularza katalogowania pole zmienne, powtarzalne o nazwie "UKD".


Struktura pola „UKD” w USMARC

$$a – zapis symbolu UKD$$b – zapis odpowiednika słownegoNp.:$$a 510.6$$b Logika matematyczna

Obecnie w MARC21 podpole „b” zmieniło się na podpole „h”


Zapis poziomy i zapis pionowy symboli UKD

080 573.6:577.3:66.01/.09+62

UKD 573.6 Biologia stosowana UKD 577.3 Fizyczne i fizykochemiczne podstawy

życia UKD 66.01/.09 Inżynieria chemiczna. Technologia

chemicznaUKD 62 Inżynieria. Technika w ogólności


KHW UKD

Na podstawie pola UKD powstała kartoteka haseł wzorcowych UKD.

Pole UKD odwzorowywało zawartość pola 153 w khw UKD


Zapis poziomy a zapis pionowy

Początkowo zagadnienie zapisu pionowego dotyczyło tylko pola UKD,

pole 080 pozostało w formie zapisu poziomego, zachowującego hierarchię zdania UKD. Zapis taki istniał wiele lat ponieważ istniało drugie pole - pole UKD, które powiązane było z kartoteką haseł wzorcowych UKD i z tego pola ważne było każde wejście do kartoteki.


Zapis pionowy i poziomy


Zapis poziomy pola 080 i pionowy pola UKD


Zapis poziomy a pionowy

W katalogu online BPB widzianym przez czytelnika, w poszczególnych rekordach bibliograficznych, istnieje zapis i poziomy i pionowy ale nie jednocześnie w jednym rekordzie. Zależy to od formatu wyświetlania danych. W formacie standardowym wyświetla się zapis pionowy (z pola UKD) a w formacie karty katalogowej - poziomy (z pola 080). Sukcesywnie zmieniamy zapis obu pól na pionowy


Format standardowy – zapis pionowy


Format karty katalogowej – zapis poziomy


Zapis pionowy pola 080

Zmiana zapisu pola 080 nastąpiła w momencie dużych zmian w UKD, po opublikowaniu Tablic UKD P058.

Bez problemu można było zmienić tylko pole UKD (zamienić stary symbol na nowy), natomiast w polu 080 zmiana mogła dotyczyć tylko pierwszego symbolu.

Po zastosowaniu zapisu pionowego mogliśmy dokonać reklasyfikacji każdego symbolu w rekordzie.

Obecnie zapis pionowy stosowany jest w obu polach UKD w rekordach bibliograficznych


Wzorce zapisu pionowego Znałyśmy przykłady kartotek UKD w

Hajfie (Technion Libraries ) i NEBISIE (The Network of Libraries and Information Centers in Switzerland). Tam po raz pierwszy zetknęłyśmy się z zapisem pionowym i kartotekami wzorcowymi UKD. Znaczyło to dla nas tyle, że takie rozwiązania są możliwe i są biblioteki, które stosują zapis pionowy i utrzymują khw do UKD.


Zapis pionowy w BPB

Zapis pionowy w rekordach bibliograficznych BPB powstawał intuicyjnie (dzielone symbole z pola 080)

Nie jest zgodny z zapisem pionowym symboli, prezentowanym w tablicach UKD P058

ponieważ:


Zapis pionowy BPB

- przeplatają się w zapisie kolumnowym symbole proste ze złożonymi i rozwiniętymi i nie ma znaczenia czy symbolem pierwszym jest symbol złożony, prosty czy rozwinięty

- na pierwszym miejscu znajduje się symbol zagadnienia najważniejszego znaczeniowo dla danego dokumentu, potem kolejne a na końcu poddziały wspólne miejsca i formy, jeżeli w charakterystyce dokumentu występują.


Symbole UKD w zapisie pionowym


Symbole UKD w zapisie pionowym - zgodne z brzmieniem w tablicach

(zwłaszcza odpowiedniki słowne) - szczegółowe (symbole rozwinięte lub

złożone) by zaistniało jak najprostsze i najbardziej zrozumiałe hasło indeksowe (czytelne)

- metodyka tworzenia symboli i ich zapisu w rekordzie bibliograficznym zgodna z metodyką podaną w tablicach UKD

- brak uproszczeń symboli, żeby nie tworzyć dużych zbiorów do przeszukiwania


Symbole UKD w zapisie pionowym - symbole proste stanowiące

zawsze osobny klucz wyszukiwawczy

- symbole rozwinięte stanowiące osobny klucz wyszukiwawczy

- symbole złożone tylko wtedy, gdy nierozdzielne pojęcie nie może być wyrażone w inny sposób - tzw. symbole jednolite


Symbole proste UKD

- symbole z tablic głównych - symbole poddziałów

wspólnych formy - symbole poddziałów

wspólnych miejsca


Symbole proste UKD

621.921.34 Diament (jako ścierniwo) 620.179.152.1 Defektoskopia rentgenowska 691.175.746.222 Polistyren (styropian) jako materiał

budowlany 004.934.5 Synteza mowy


Symbole proste UKD


Symbole rozwinięte UKD

- symbol główny z dodatkiem poddziałów analitycznych i syntetycznych

- symbol główny z dodatkiem poddziałów wspólnych formy, miejsca, czasu, języka, narodowości i grupy etnicznej, poddziałów z -0

- symbol główny z dodatkiem podziału alfabetycznego A/Z



691.175.746.222-41 Płyty z polistyrenu (styropianowe) 66.074.332 Wydzielanie dwutlenku węgla 669.15’28-194 Stale molibdenowe 62-1/-8-049.32-049.35 Naprawa, reperacja maszyn. Konserwacja.

Obsługa techniczna


Symbole złożone, tzw. symbole jednolite

- symbole proste lub rozwinięte połączone kreską ukośną "/" - są to przede wszystkim symbole przejęte z tablic UKD, same nie tworzymy tego typu symboli złożonych

- symbole proste lub rozwinięte połączone znakiem "+"

- symbole proste lub rozwinięte połączone znakiem ":" dwukropka


Symbole złożone UKD 691.31:691.144]-415 Płyta gipsowo-kartonowa 692.81:691.175.743.22-423 Drzwi z kształtowników z PCW (polichlorku

winylu) 692.82:691.175.743.22-423 Okna z kształtowników z PCW (polichlorku

winylu) Tablice UKD P058 691 Materiały i

elementy budowlane (tylko jeden symbol)


Symbole złożone UKD


Poddziały wspólne UKD

Poddziały wspólne formy i miejsca występują także w zapisie pionowym jako samodzielne symbole proste lub rozwinięte i stanowią dodatkowy klucz wyszukiwawczy w kartotece UKD


Poddziały wspólne formy

(043) Prace dyplomowe. Rozprawy doktorskie. Dysertacje

(043.2) Prace dyplomowe. Prace magisterskie, akademickie

(043.3) Dysertacje. Rozprawy doktorskie

(043.5) Rozprawy habilitacyjne


Poddziały wspólne formy (07) Wydawnictwa dydaktyczne.

Podręczniki Wydzielono aż 14 symboli

szczegółowych z poddziałów wspólnych (07)

np.:(078.7) Case studies. Studium

przypadku(079) Materiały dotyczące konkursów,

egzaminów, testów



(08) Dzieła zbiorowe. Wybór pism. Miscellanea (w danej dziedzinie)

Wydzielono aż 27 symboli szczegółowych z poddziałów wspólnych (08)

np..

(083.5) Tablice danych technicznych. Tablice matematyczne. Tablice rachunkowe. Tablice oprocentowania

(084.41) Tablice statystyczne. Dane statystyczne (085) Publikacje przedsiębiorstw i firm. Literatura

firmowa (085.2) Katalogi handlowe. Katalogi przemysłowe


Poddziały wspólne miejsca

Symbole poddziałów wspólnych miejsca (1/9) oprócz tego, że dopisywane są do symboli głównych, tworząc symbole jednolite, stanowią też samodzielne wejście do kartoteki, zajmują oddzielne pole w zapisie pionowym. Umożliwia to wyszukiwanie zawężone do konkretnego miejsca



Symbole poddziałów wspólnych miejsca mogą być symbolami prostymi ale także mieć formę symbolu rozwiniętego.

Np.: (234.372.3) Karpaty (4-191.2-11) Europa Środkowo-Wschodnia (438.46) Województwo wielkopolskie (44) Francja (7/8=134) Ameryka Łacińska


Poddziały wspólne UKD Symbole poddziałów wspólnych rasy, narodowości i

grupy etnicznej są stosowane sporadycznie i nie występują samodzielnie, tylko z symbolem głównym

Symbole poddziałów wspólnych czasu nie występują samodzielnie

Symbole poddziałów wspólnych -0... nie występują samodzielnie

Symbole poddziałów wspólnych języka nie występują samodzielnie

Podział alfabetyczny A/Z występuje jako uzupełnienie symbolu UKD bezpośrednio po symbolu w symbolu rozwiniętym


Poddziały wspólne UKD w symbolu rozwiniętym


Poddziały wspólne UKD


Podział alfabetyczny A/Z w symbolu rozwiniętym

Podział alfabetyczny A/Z występuje jako uzupełnienie symbolu UKD bezpośrednio po symbolu, w symbolu rozwiniętym.

Ma on u nas znaczenie szczególne, występuje w wielu miejscach: jako nazwy programów, nazwy organizacji, stowarzyszeń, nazwy własne osób, miejsc itp..


Podział alfabetyczny A/Z


Dział Ogólny 0

W dziale 0 sporadycznie stosujemy poddziały wspólne miejsca (1…/9…)

Nie stosujemy poddziałów wspólnych rasy, narodowości i grupy etnicznej (=…), poddziałów wspólnych czasu

Przy wybranych symbolach stosujemy poddziały z kreską -02, -04, -05.

Stosujemy wybrane poddziały wspólne formy Stosujemy podział alfabetyczny A/Z

szczególnie przy nazwach programów komputerowych, języków, systemów operacyjnych itp.


Podział alfabetyczny A/Z w symbolu rozwiniętym


Dział Ogólny 0

W dziale tym stosujemy symbole rozwinięte i złożone i często też zapisujemy je jako symbole jednolite, np.

004.3’144:621.314 Zasilacze do komputerów

005.912:82-86 Listy handlowe 069.02:7 Muzea sztuki


1 Filozofia. Psychologia 2 Religia. Teologia

Działy najsłabiej reprezentowane w katalogu BPB

W dziale 1 Filozofia najwięcej zastosowano podziału alfabetycznego A/Z, np..:

1Husserl Husserl, Edmund (filozof ; 1859-1938)

Dział 2 Religia posiada własne symbole analityczne i tylko takie są stosowane


3 Nauki społeczne. Prawo. Administracja

W dziale 3 stosujemy poddziały wspólne:

miejsca (1/9), z kreską -02; -04; -05, formy

Poddziały wspólne rasy, narodowości, grupy etnicznej (=…) i poddziały wspólne czasu nie występują

Podział alfabetyczny A/Z jest także stosowany w dziale nauk społecznych


338 Sytuacja gospodarcza. Polityka gospodarcza

W dziale 338 najwięcej jest i poddziałów wspólnych różnego rodzaju i symboli rozwiniętych a także złożonych, tzw. jednolitych. Np..:

338.43-048.26 Restrukturyzacja rolnictwa. Transformacja rolnictwa

338.488.3:339.378.2 Centra handlowe jako usługa turystyczna


5 Matematyka i nauki przyrodnicze

W dziale 5 nie stosujemy poddziałów wspólnych:

- rasy, narodowości, grupy etnicznej (=…)

- czasu "…” W dziale 5 stosujemy poddziały

wspólne formy, miejsca i podziału alfabetycznego A/Z.

Sporadycznie stosujemy poddziały „-0” i poddziały z apostrofem „ ’ ” (syntetyczne)


Poddziały z apostrofem


502/504 Nauka o środowisku

Bardziej szczegółowy podział i łączenie w symbole złożone, symbole rozwinięte dotyczy działu 502/504 Nauka o środowisku. Występują tutaj przede wszystkim poddziały wspólne miejsca, dużo jest symboli rozwiniętych i złożonych, jednolitych


502/504 Nauka o środowisku

502.3:502.175 Monitoring atmosfery 502.51:502.175 Monitoring hydrosfery

502.51(28) Środowisko wód powierzchniowych

502.51(282) Środowisko rzeczne 502.51(282.02)Środowisko wód

podziemnych 502.51(282.3) Bagna. Błota 502.51(285) Jeziora, zbiorniki i stawy


6 Nauki stosowane. Medycyna. Nauki techniczne. Rolnictwo

W dziale 6 nie stosujemy poddziałów wspólnych:

miejsca (1…/9…) rasy, narodowości, grupy etnicznej (=…) czasu "…” W dziale 6 stosowane są poddziały wspólne z kreską -02; -04; -05. poddziały wspólne formy. Jest to najbardziej rozbudowany dział w

katalogu BPB



W dziale 6 stosujemy najwięcej symboli rozwiniętych i złożonych. Z racji profilu księgozbioru w zdecydowanej większości technicznego, niezbędna jest duża szczegółowość symboli. Zdarza się jednak, że symbol rozwinięty musi być przydzielony do kilu pól w zapisie pionowym po to, żeby było jak najwięcej wejść do systemu.


621.436-047.43-049.7 Eksploatacja i diagnostyka silników wysokoprężnych

Obecnie dzieli się na: 621.436 Silniki wysokoprężne 62-1/-8-047.43 Diagnostyka maszyn 62-1/-8-049.7 Wykorzystanie,

eksploatacja maszyn




659.1:004.738.5 Reklama internetowa 669.15’26-194 Stale chromowe 669.15’28-194 Stale molibdenowe 691.175.664-404.9 Pianka poliuretanowa 691.421-478 Cegła ceramiczna dziurawka.

Pustaki 692.535:691.175.743 Posadzki z

polichlorku winylu (PCW) 699.814.32 Drzwi ogniochronne

(przeciwpożarowe)


7 Sztuka. Rozrywki. Sport

W dziale 7 stosujemy poddziały wspólne: miejsca (1…/9…) rasy, narodowości, grupy etnicznej (=…) formy (0…) podziału alfabetycznego A/Z W dziale 7 nie stosujemy poddziałów

wspólnych z kreską -02, -04.


72 Architektura

W dziale 72 stosowane są symbole rozwinięte i złożone, zapisywane jako jednolite, np.,:

72.023:691.11 Zastosowanie architektoniczne drewna

725.42:634.8.047 Winnice 727.944 Rozgłośnie radiowe i

budynki studiów (dźwięk, wizja)



Sztuka 7.036.7 Ekspresjonizm - dotyczy wszystkich dziedzin sztuki

poza architekturą 72.036.7 Architektura

ekspresjonistyczna - dotyczy tylko architektury


7 Sztuka. Rozrywki. Sport 75.036/.038(73)"19"(091)(084.1) Malarstwo

amerykańskie XX wieku – zapis poziomy

Zapis pionowy: 75 Malarstwo 7.036 Sztuka nowoczesna do ekspresjonizmu. Realizm.

Naturalizm. Funkcjonalizm. Ekspresjonizm 7.037 Okres między ekspresjonizmem a

abstrakcjonizmem. Fowizm. Kubizm. Futuryzm. Dadaizm. Surrealizm

7.038 Sztuka abstrakcyjna 7.03(73)(091) Historia sztuki Stanów Zjednoczonych

AP (084.1) Przedstawienia obrazowe. Ilustracje. Albumy


8 Językoznawstwo. Nauka o literaturze. Literatura

W dziale 8 najbardziej rozbudowane symbole dotyczą poszczególnych języków, natomiast symbole złożone słowników językowych przekładowych traktowane są jako symbole jednolite

811.112.2'373.72 Idiomy niemieckie 811.133.1:811.162.1]'374.822

Słowniki francusko-polskie


9 Archeologia. Prehistoria. Geografia. Biografie. HistoriaW dziale 9 stosujemy : poddziały wspólne miejsca (1…/9…),

rasy, narodowości, grupy etnicznej (=…), poddziały wspólne czasu "…” (daty roczne dla wojen, bitew, wydarzeń, ruchów społecznych) i formy.

Szczególne znaczenie ma w tym dziale podział alfabetyczny A/Z, stosowany przeważnie w dziale 91 Geografia.

Mają też miejsce symbole rozwinięte i złożone.


913(4/9) Geografia poszczególnych krajów świata

nowożytnego

Symbole jednolite911.3:338.43 Geografia rolnictwa913(1-751.2):502.5 Parki narodowe913(438.11-751.2)Kampinoski:502.5

Kampinoski Park Narodowy913(438.13)(036) Przewodniki

turystyczno-krajoznawcze po województwie świętokrzyskim

913(7/8=134.2/.3) Geografia Ameryki Łacińskiej


94 Historia powszechna94(100)"1939/1945"::341.322.5

Przestępstwa i zbrodnie związane z II wojną światową

94(438):314.15-026.49 Historia emigracji polskiej

94(438)"1830/1831„ Powstanie listopadowe w Królestwie Polskim

94(520):008 Historia kultury Japonii


Dziękuję za uwagę

Elżbieta Mickiewicz [email protected]

Zapis pionowy w rekordach bibliograficznych katalogu online BPB

Documents

Transcript of Zapis pionowy w rekordach bibliograficznych katalogu online BPB