Tekst Iwona JanczarekKonsultacja Sylwia Szołtyk, lekarz rodzinny

Tytuł: Choroba nie tylko miodowego miesiąca

Może być wiele przyczyn infekcji pęcherza. Najważniejsze jest jednak to, by skutecznie zapobiegać tym, których można uniknąć i nigdy nie czekać, aż samo przejdzie.

Spośród wszelkich infekcji, najczęściej dopadają nas wirusowe – przeziębienie, grypa i choroby grypopochodne. Dorośli chorują na nie dwa razy rocznie, osoby w starszym wieku nieco częściej, ponieważ ich układ odpornościowy nie jest tak sprawny, jak u młodych (jak wzmocnić odporność czytaj na str. xx-xx). Ale zaraz na drugim miejscu wśród wszystkich infekcji znajdują się zakażenia układu moczowego, w tym zapalenie pęcherza. Na kłopoty te jesteśmy bardziej narażeni, zwłaszcza gdy nadchodzą chłodniejsze dni.

Kobiecy problemZa kobiece kłopoty z pęcherzem odpowiada anatomia. U pań cewka moczowa jest krótka (ok. 5 cm u mężczyzn aż ok. 20 cm), dlatego bakterie znacznie łatwiej mogą wniknąć do dróg moczowych i dalej do pęcherza. Dzieje się tak dość często, ponieważ cewka moczowa u kobiet leży blisko pochwy i odbytu, gdzie znajduje się wiele drobnoustrojów mogących wywołać zapalenie (np. bakterie E. coli). W okresie przekwitania infekcji sprzyjają zmiany hormonalne, do jakich dochodzi w organizmie kobiety. Jajniki przestają wytwarzać estrogeny, a hormony te sprzyjają wytwarzaniu bakterii kwasu mlekowego. Utrzymują one kwaśne pH pochwy, dzięki czemu chorobotwórcze drobnoustroje nie mogą się tam rozwijać i przenosić w stronę ujścia cewki moczowej. W dodatku w czasie przekwitania błona śluzowa układu moczowego staje cienka i bardziej podatna na atak bakterii.Infekcje pęcherza jesienią i zimą spowodowane są najczęściej przeziębieniami, przemarznięciami i ogólnym osłabieniem odporności. Prawie 90 proc. przypadków zapalenia pęcherza spowodowane jest przez bakterie E. coli. Znajdują się one w przewodzie pokarmowym zdrowych ludzi, m.in. w okolicach odbytu. Stają się groźne, gdy trafią do dróg moczowych. Zakażenie rozwija się, gdy zostanie zachwiana równowaga między ilością bakterii i ich aktywnością, a siłami obronnymi organizmu.

Rozpoznanie infekcjiPierwsze oznaki choroby to:- silny ból w dole brzucha,- parcie na mocz i oddawanie niewielkich ilości moczu (po kropelce),- pieczenie cewki moczowej.Gdy zapalenie rozwinie się, może się pojawić gorączka i krwiomocz. Zapalenie dróg moczowych zawsze wymaga leczenia. Zaniedbane może się bowiem przerodzić nawet w zakażenie nerek. Leczenie zapalenia pęcherza polega na podawaniu antybiotyków lub innych leków przeciwbakteryjnych. W aptekach bez recepty dostępny jest preparat z furaginum. Kurację trzeba przeprowadzić do końca (5-7 dni), nawet jeśli ból i pieczenie szybko ustąpią. W przeciwnym razie choroba może nawracać. Ulgę w dolegliwościach może przynieść picie dużej ilości płynów (co najmniej 2 litry dziennie, szklankę co pół godziny), najlepiej zakwaszających mocz (z sokiem z cytryny, aronii, czarnej porzeczki, żurawiny). Dzięki temu bakterie wraz z moczem są usuwane z pęcherza. Ciepłe okłady

na podbrzusze (termofor, poduszka elektryczna) pomogą złagodzić dolegliwości. Można też sięgnąć po lecznicze napary (patrz ramka).

Jak zły szelągGdy infekcja ciągle powraca, lekarz powinien zlecić antybiogram (tzw. posiew). Dzięki temu może dobrać najskuteczniejszy lek. W wypadku ostrych infekcji dróg moczowych specjalista przepisuje zwykle preparat o szerokim spektrum działania (niszczy wiele różnych szczepów bakterii). Odkładanie leczenia grozi bowiem powikłaniami. Posiew polega na pobraniu próbki moczu i wysianiu na odpowiednie podłoża. Jeśli na którymś z nich zostaną wyhodowane bakterie, poddaje się je działaniu specjalnych krążków nasączonych antybiotykami. Gdy w okolicy krążka bakterie nie pojawią się, antybiotyk uważa się za skuteczny. Na wynik badania czeka się 5–7 dni.Aby wynik był miarodajny, mocz należy zbierać rano. Najpierw myjemy miejsca intymne samą wodą (bez mydła!), żeby nie zachwiać flory bakteryjnej. Próbkę pobieramy do jałowego pojemnika (można kupić w aptece) z tzw. środkowego strumienia: zaczynamy siusiać do sedesu, potem do pojemnika i kończymy do toalety.

Po pierwsze – zapobiegać!Aby zminimalizować ryzyko zachorowania, pamiętajmy na co dzień o najważniejszych zasadach ochrony dróg moczowych przed infekcją:1. Trzeba mieć zawsze pod ręką butelkę z wodą. Jeśli dużo pijemy (4–6 szklanek wody, soków lub ziołowych herbatek dziennie, oprócz kawy, herbaty i słodzonych napojów gazowanych), nerki produkują więcej moczu. Wypłukuje on bakterie z błon śluzowych układu moczowego i pęcherza. Poza tym w rozrzedzonym moczu bakterie trudniej się mnożą. Z badań naukowych wynika, że napoje i wyciągi z żurawiny skutecznie zapobiegają nawrotom infekcji pęcherza.2. Od razu korzystajmy z toalety - wstrzymywanie moczu zwiększa ryzyko zapalenia pęcherza. Mocz należy oddawać do końca, jego zaleganie może sprzyjać infekcjom.3. Dbajmy o higienę – dwa razy dziennie należy umyć strefy intymne. Zaś po skorzystaniu z toalety podcierać się w kierunku od przodu do tyłu (by nie przenosić bakterii w okolice ujścia cewki moczowej). Należy używać preparatów do higieny intymnej o neutralnym pH, z pałeczkami kwasu mlekowego. Dla układu moczowego zdrowszy jest prysznic niż długie kąpiele w wannie.4. Kontrola zdrowia układu moczowego - raz w roku należy wykonać badanie ogólne moczu. Warto systematycznie odwiedzać ginekologa, bo infekcje intymne często przenoszą się na układ moczowy i pęcherz.5. Najlepsza jest bawełniana, przewiewna i luźna bielizna. Do prania nie należy używać silnie drażniących środków piorących. Niewskazane są też dezodoranty intymne i perfumowane wkładki. 6. W publicznych toaletach należy koniecznie używać specjalnych nakładek na deskę klozetową. Można też spryskać toaletę płynem dezynfekującym (np. Milton). 7. Bezpieczny seks. Podczas stosunku bakterie z okolic pochwy i odbytu łatwo można przenieść w okolice cewki i dalej do pęcherza. Aby zminimalizować ryzyko, należy oddawać mocz zaraz po stosunku. Oczywiście, bardzo ważne jest przestrzeganie higieny. Oboje partnerzy powinni wziąć prysznic. 9. Jeśli przechodzimy kurację antybiotykowa, stosujmy jednocześnie probiotyki. Dzięki temu unikniemy infekcji grzybiczych, które szkodzą pęcherzowi.10. Nie lekceważmy pierwszych objawów zapalenia pęcherza, takich jak: świąd, pieczenie, ból, częste oddawanie moczu. Jak najszybciej skontaktujmy się z lekarzem. Nieleczone zapalenie pęcherza może rozszerzyć się na nerki.11. Leki (także te dostępne bez recepty) trzeba stosować z rozwagą. Mogą szkodzić pęcherzowi i nerkom.

12. Trzymajmy się ciepło. Zimno oraz noszenie krótkich spódnic, siadanie na mokrej trawie, ziemi czy betonie mogą być przyczyną zapalenia pęcherza.

Tajemnicze zapalenieZnaczeni rzadszym, ale trudniejszym do wykrycia, schorzeniem pęcherza jest śródmiąższowe zapalenie (IC). Schorzenie to najczęściej objawia się następującymi objawami:- przewlekły ból o różnym nasileniu, od łagodnego do silnego,- uczucie napięcia w okolicy pęcherza,- nagła potrzeba oddania moczu (tzw. parcie naglące) lub częstomocz (nawet do 60 razy na dobę),- ból podczas stosunku. Śródmiąższowe zapalenie pęcherza moczowego jest trudne do zdiagnozowania, dlatego specjaliści sądzą, że blisko połowa osób cierpiących na IC nie zdaje sobie sprawy ze swojego schorzenia. Aż 90 proc. chorych to kobiety.Śródmiąższowe zapalenie pęcherza jest często mylone z infekcjami dróg moczowych lub pęcherza. Diagnozę stawia się przede wszystkim na podstawie objawów. Aby wykryć IC trzeba także wykluczyć inne choroby, takie jak: kamica moczowa, rak pęcherza, zapalenie pochwy, endometriozę, choroby przenoszone drogą płciową.Wykonuje się także badania: podstawowe moczu i jego posiew (wyniki zwykle nie odbiegają od normy), a także cystoskopię. Podczas oglądania wnętrza pęcherza u chorych na IC widać ubytki błony śluzowej, a nawet głębokie owrzodzenia.Nie jest znana przyczyna IC. Wiadomo, że podczas choroby dochodzi do uszkodzenia warstwy śluzówki wyściełającej pęcherz moczowy. Umożliwia działanie to toksynom zawartym w moczu. Szkodliwe substancje wywołują stan zapalny, który powoduje ból. Ponieważ nie jest znana przyczyna choroby, leczenie polega raczej na łagodzeniu dolegliwości. Podaje się m.in. leki przeciwzapalne, antyhistaminowe i inne.

Przepisy na lecznicze naparyW leczeniu bolesnego zapalenia pęcherza najskuteczniej pomagają dwie rośliny – młode liście brzozy oraz skrzyp polny.Jak zrobić napar?• Dwie łyżeczki liści brzozy zalewamy szklanką wrzącej wody. Zaparzamy 15 minut pod przykryciem. Przecedzamy. Pijemy 3-4 szklanki naparu dziennie między posiłkami.• Dwie łyżeczki skrzypu wrzucamy do 1/4 litra wrzącej wody. Gotujemy 5 minut. Pijemy małe porcje 3 razy dziennie między posiłkami.