Zal._nr_2.1_SOE 22-12-14

Szczegółowy Opis Ekspozycji

Aranżacja i wykonanie ekspozycji i wyposażenia Centrum Nauki i Techniki w Łodzi,

które powstaje w ramach realizacji projektu pn. "Rewitalizacja EC-1 i jej adaptacja

na cele kulturalno-artystyczne" – Zadanie 2 EC-1 Zachód

Łódź, dnia 29 września 2014 r.

Zał. nr 2.1 – Szczegółowy Opis Ekspozycji

2

Spis treści

1. Oferta ____________________________________________________________________ 7

2. Generalne założenia funkcjonalne i programowe __________________________________ 7

3. Założenia dla działań edukacyjnych, doświadczeń, eksperymentów ___________________ 9

4. Wytyczne wzornicze i materiałowe ____________________________________________ 12

5. Ogólne opisy ścieżek ________________________________________________________ 17

6. Elementy zabytkowe na ekspozycji i w otoczeniu ekspozycji ________________________ 21

7. Odbiory Wstępne poza miejscem ekspozycji_____________________________________ 23

8. Uwaga dotycząca nazw na ekspozycji __________________________________________ 23

9. Kioski multimedialne, tabliczki ekspozycyjne ____________________________________ 23

10. Odniesienia do podstawy programowej ______________________________________ 25

11. Treści historyczne ________________________________________________________ 26

12. Uwagi ogólne dotyczące stanowisk __________________________________________ 26

13. Aplikacja na urządzenia mobilne ____________________________________________ 27

14. Konsultacje merytoryczne _________________________________________________ 28

15. Filmy i animacje: _________________________________________________________ 28

16. Materiały Promocyjne ____________________________________________________ 29

17. Instrukcja korzystania ze szczegółowego opisu _________________________________ 31

Strefa wejścia _____________________________________________________________ 33

18. Nazwa pomieszczenia: Z-0.3; _______________________________________________ 34

Punkt informacyjny (0.1) ____________________________________________________________ 34

Makieta dla osób niewidomych (0.2) __________________________________________________ 36

Ekrany informacyjne (0.3) ___________________________________________________________ 37

19. Nazwa pomieszczeń: od K-0.1 do K-0.7 _______________________________________ 39


3

Szatnia (0.4) ______________________________________________________________________ 40

Kasy biletowe (0.5) ________________________________________________________________ 42

Konwojer (1.1) ____________________________________________________________________ 43

Młynki żużla (1.2) __________________________________________________________________ 45

Ścieżka „Przetwarzanie energii” ______________________________________________ 47

20. Nazwa pomieszczenia: P-0.1; _______________________________________________ 48

Pompy (1.3) ______________________________________________________________________ 49

System rur (1.4) ___________________________________________________________________ 50

Ekran między pompami (0.6) _________________________________________________________ 52


Koła zaworowe (gra) (1.5) ___________________________________________________________ 54

22. Nazwa pomieszczenia: K-1.1; _______________________________________________ 56

Historia EC-1 (1.6) _________________________________________________________________ 57

Kocioł firmy L. Zieleniewski – przecięty (1.7) ____________________________________________ 58

Kocioł firmy Stocznia Gdańska – przecięty (1.8) __________________________________________ 60

Makiety Elektrowni Łódzkiej (1.9) _____________________________________________________ 61

Ekran w przejściu (1.10) _____________________________________________________________ 63

Zespół stanowisk „między kotłami” (1.11) ______________________________________________ 64

Wnętrze kotła firmy L. Zieleniewski (1.12) ______________________________________________ 65

Wnętrze kotła firmy Stocznia Gdańska (1.13)____________________________________________ 67

Konwojer (1.14) ___________________________________________________________________ 69


Przekrój Pompowni (1.15) ___________________________________________________________ 71

24. Nazwa pomieszczenia: M-2.1; ______________________________________________ 72

Turbozespół firmy Brown Boveri (1.16) ________________________________________________ 73

Zespół stanowisk: „Pompa ręczna – makieta turbozespołu” (1.17) __________________________ 74

Zespół stanowisk: „Makieta elektrowni szczytowo-pompowej” (1.18) (stanowisko oceniane) ____ 76

Zespół stanowisk: „Makieta elektrowni geotermalnej” (1.19) (stanowisko oceniane) ___________ 79

Suwnica (1.20) ____________________________________________________________________ 82

25. Nazwa pomieszczenia: Drugstore, 2.10 _______________________________________ 84

Kącik dla małych dzieci (1.21) ________________________________________________________ 85

26. Nazwa pomieszczenia: Skansen sterownia, 3.9; ________________________________ 87

Nastawnia (kioski) (1.22) ____________________________________________________________ 88

Gra (1.23) ________________________________________________________________________ 89

27. Nazwa pomieszczenia: Skansen, 3.10; ________________________________________ 91

EC-1 Wschód (1.24) ________________________________________________________________ 91

28. Nazwa pomieszczenia: Kompresorownia – skansen , P.2; ________________________ 92

Stanowisko do pompowania balonów (1.25) ____________________________________________ 93

29. Nazwa pomieszczenia: Komunikacja; 1,5a; ____________________________________ 95

Tabliczki ekspozycyjne (1.26) ________________________________________________________ 96

30. Nazwa pomieszczenia: Skansen, 1.9; _________________________________________ 97

Stoły z eksperymentami niskich napięć (1.27) ___________________________________________ 97


4

31. Nazwa pomieszczenia: Ekspozycja/szatnia, 1.6; ________________________________ 99

Przedmioty osobiste – lata 30-te XX wieku (1.28) ________________________________________ 99

Przedmioty osobiste – lata 50-te XX wieku (1.29) _______________________________________ 101

Przedmioty osobiste – lata 70-te XX wieku (1.30) _______________________________________ 102

32. Przedmioty osobiste – lata 90-te XX wieku (1.31): _____________________________ 104

33. Nazwa pomieszczenia: Skansen, 2.18 i 2.21; __________________________________ 105

Energia roślin (1.32) _______________________________________________________________ 106

Powstawanie węgla (1.33) __________________________________________________________ 108

Rodzaje węgla (1.34) ______________________________________________________________ 109

Wydobycie węgla (1.35) ___________________________________________________________ 110

Użycie węgla (1.36) _______________________________________________________________ 111

Transport węgla (1.37) ____________________________________________________________ 113

Z placu do kotła (1.38) _____________________________________________________________ 114

Spalanie (1.39) ___________________________________________________________________ 116

Energia pary (1.40) ________________________________________________________________ 117

Zamiana energii pary w energię mechaniczną (1.41) _____________________________________ 118

Zamiana energii mechanicznej w energię elektryczną (1.42) ______________________________ 120

Rozdzielanie energii (1.43) _________________________________________________________ 121

Energia na potrzeby własne elektrowni (1.44) __________________________________________ 123

Transformator (1.45) ______________________________________________________________ 124

Sieć wysokich napięć (1.46) _________________________________________________________ 125

Sieć średnich napięć (1.47) _________________________________________________________ 127

Sieć niskich napięć (1.48) ___________________________________________________________ 128

Obniżanie napięcia (1.49) __________________________________________________________ 130

Sieć domowa (1.50) _______________________________________________________________ 131

Urządzenia elektryczne w domu (1.51) ________________________________________________ 133

Inne kopalne źródła energii (1.52) ___________________________________________________ 134

„Czysta” energia – ekologiczne źródła energii (1.53) _____________________________________ 135

34. Nazwa pomieszczenia: Skansen (antresola), 3.17; _____________________________ 137

Gra (1.54) _______________________________________________________________________ 138

Szafy rozdzielcze (1.55) ____________________________________________________________ 139

Ścieżka „Rozwój wiedzy i cywilizacji” _________________________________________ 140

Pracownia alchemika (2.1) _________________________________________________________ 141

Wehikuł czasu (2.2) _______________________________________________________________ 143

Proste maszyny – zespół stanowisk (2.3) (stanowisko oceniane) ___________________________ 144

Machina mechaniczna (2.4) – (stanowisko oceniane) ____________________________________ 148

Stół powietrzny (2.5) ______________________________________________________________ 149

Spadek swobodny (2.6) ____________________________________________________________ 154

Waga skręceń Cavendisha (2.7) _____________________________________________________ 158

Rzut ukośny (2.8) _________________________________________________________________ 161

Rzut do kosza (2.9) ________________________________________________________________ 164

Kładka – rezonans mechaniczny 1 (2.10) ______________________________________________ 167

Rezonans mechaniczny 2 (2.11) _____________________________________________________ 169

Ruch – zabawa w chodzonego (2.12) _________________________________________________ 172

Opis scenografii pomieszczenia 2N-3.7 ________________________________________________ 176

Prawo Bernoulliego – statki (2.13) ___________________________________________________ 177


5

Prawo Bernoulliego – dach (2.14) ____________________________________________________ 179

Bernoulli – stanowiska dodatkowe (2.15) ______________________________________________ 181

Batyskaf – Prawo Archimedesa (2.16) ________________________________________________ 182

Nurek Kartezjusza (2.17) ___________________________________________________________ 185

Podnośnik hydrauliczny i hamulce (zespół stanowisk) (2.18) ______________________________ 187

Efekt Magnusa (zespół stanowisk) (2.19) ______________________________________________ 189

Wiatrak bez łopat (2.20) ___________________________________________________________ 192

Termometr Galileusza (2.21) ________________________________________________________ 194

Aerodynamika – Siła nośna (2.22) ____________________________________________________ 196

Aerodynamika – pionowy tunel aerodynamiczny (2.23) __________________________________ 198

Efekt Dopplera (2.24) ______________________________________________________________ 201

Rura Rubensa (2.25) ______________________________________________________________ 203

Klawiatura (2.26) _________________________________________________________________ 205

Analiza dźwięku (2.27) _____________________________________________________________ 208

Dźwięk w labiryncie (zespół stanowisk) (2.28) __________________________________________ 211

Rozmowy telefoniczne (2.29) _______________________________________________________ 214

Akustyczny „GPS” (2.30) ___________________________________________________________ 215

Rezonans akustyczny (2.31)_________________________________________________________ 218

Jak to pięknie gra… (2.32) __________________________________________________________ 220

Lewitacja magnetyczna (2.33) _______________________________________________________ 223

Dzwonki Franklina (Gordona) (2.34) __________________________________________________ 225

Zorza Polarna – zespół stanowisk (2.35) _______________________________________________ 227

Maxwell, Herz i Marconi – zespół stanowisk (2.36) ______________________________________ 230

Siłowa podłoga (2.37) _____________________________________________________________ 232

Termografia – zespół stanowisk (2.38) ________________________________________________ 234

Barwy tęczy (2.39) ________________________________________________________________ 237

Prześwietlenie bagażu – rentgenowska bramka (2.40) ___________________________________ 240

Dyfuzyjne komory mgłowe (2.41) ____________________________________________________ 241

Ściana mionowa (2.42) ____________________________________________________________ 243

Stanowisko „holograficzne” – Atom (2.43) _____________________________________________ 245

UWAGA PROMIENIOWANIE ! – zespół stanowisk (2.44) __________________________________ 247

Żyroskopowa walizka (2.45) ________________________________________________________ 251

Fale – zespół stanowisk (2.46) _______________________________________________________ 252

Generator wirów pierścieniowych (2.47) ______________________________________________ 255

Pomiar prędkości światła (2.48) _____________________________________________________ 257

Pole magnetyczne – zespół stanowisk (2.49) ___________________________________________ 259

Separator magnetyczny (2.50) ______________________________________________________ 262

Indukcja elektromagnetyczna (2.51) __________________________________________________ 264

Błądzące prądy (2.52) _____________________________________________________________ 265

Silniki cieplne (2.53) _______________________________________________________________ 267

Tor optyczny (2.54) _______________________________________________________________ 268

Mikroskop i luneta (2.55) __________________________________________________________ 271

Laser (2.56) ______________________________________________________________________ 274

Światłowody (2.57) _______________________________________________________________ 276

Polscy Wynalazcy – Polskie Wynalazki (2.58) ___________________________________________ 279

Odnawialne źródła energii – zespół stanowisk (2.59) – (stanowisko oceniane) _______________ 282

Kula plazmowa (2.60) _____________________________________________________________ 283

STREFA WYSOKICH NAPIĘĆ (2.61) ____________________________________________________ 284


6

Dodatkowe elementy aranżacyjne ___________________________________________________ 288

Ścieżka „Mikroświat – Makroświat” __________________________________________ 289

35. Nazwa pomieszczenia: P-3.1; ______________________________________________ 289

Suwnica (1.56) ___________________________________________________________________ 289

36. Nazwa pomieszczenia: K-3.3; ______________________________________________ 290

Efekt lotosu (3.1) _________________________________________________________________ 291

Nanostruktury w przyrodzie (3.2) ____________________________________________________ 294

Czym jest nanotechnologia? (3.3) ____________________________________________________ 296

Nanotechnologia w medycynie (3.4) _________________________________________________ 297

Nowości nanotechnologiczne (3.5) ___________________________________________________ 298

Skaningowy mikroskop elektronowy (3.6) _____________________________________________ 300


Zbiornik wodny (1.57) _____________________________________________________________ 302

Skala wielkości – mikro (3.7) ________________________________________________________ 303


Kwarki – najmniejsze znane cząstki elementarne (3.8) ___________________________________ 305

Budowa atomu. Jądra atomów. Orbity elektronowe (3.9) ________________________________ 306

Struktury krystaliczne (3.10) ________________________________________________________ 309

Budujemy atomy, cząsteczki, pierwiastki (3.11) _________________________________________ 310

Jaki to pierwiastek? (3.12) __________________________________________________________ 314

Budowa kotła – opłomki i walczak (1.58) ______________________________________________ 317


Skala wielkości – makro (3.13) ______________________________________________________ 319


Dwa ekrany sferyczne (3.14) ________________________________________________________ 321

Gwiazdy (3.15) ___________________________________________________________________ 323

Zespół stanowisk – odległość w kosmosie (3.16) (stanowisko oceniane) ____________________ 325

Deep Space Objects (3.17)__________________________________________________________ 327

41. Nazwa pomieszczenia: C-5.1; ______________________________________________ 328

Wejście do rakiety kosmicznej (aranżacja) (3.18) ________________________________________ 329


Rakieta (aranżacja) (3.19) __________________________________________________________ 330


Symulator (3.20) _________________________________________________________________ 331

Praca w nieważkości (3.21) _________________________________________________________ 332

Fotel astronauty (3.22) ____________________________________________________________ 334

Żyroskop (3.23) __________________________________________________________________ 335

Zespół stanowisk Międzynarodowa Stacja Kosmiczna (ISS) (3.24) __________________________ 337

Chłodnia Kominowa (1.59) _________________________________________________________ 339


7

1. Oferta

W ramach oferty Wykonawca zobligowany jest przedstawić Projekty Koncepcyjne stanowisk

wskazanych jako oceniane.

Generalne założenia funkcjonalne i programowe

Centrum Nauki i Techniki w Łodzi (dalej: CNiT) powstanie w części kompleksu budynków EC-1

Zachód elektrociepłowni EC-1, zlokalizowanej przy ul. Targowej 1/3 w Łodzi – przebudowywanej

i Rozbudowywanej w oparciu o wielobranżową dokumentację projektową „Projekt wykonawczy

rewitalizacji EC-1 i jej adaptacji na cele kulturalno-artystyczne w Łodzi przy ul. Targowej 1/3”

opracowanej przez konsorcjum projektowe: Biuro Realizacji Inwestycji „Fronton" sp. z o.o. z siedzibą

w Łodzi oraz Urbanistyka i Architektura. Mirosław Wiśniewski sp. z o.o. z siedzibą w Łodzi.

Przyjęte parametry techniczne obiektu:

powierzchnia zabudowy rewitalizowanej (Maszynownia, Pompownia, Kotłownia, Rozdzielnia,

Chłodnia, Zmiękczalnia): 11.921 m2

powierzchnia nowoprojektowana (Rozbudowa): 6.434 m2.

Po

mie

szcz

en

ie /

str

efa

Po

wie

rzch

nia

cał

kow

ita

[m2 ]

Po

wie

rzch

nia

eks

po

zycj

i sta

łych

[m2 ]

Po

wie

rzch

nia

eks

po

zycj

i

czas

ow

ych

[m

2 ]

Po

wie

rzch

nia

usł

ug

do

dat

kow

ych

i po

wie

rzch

nia

ob

słu

gow

a [m

2 ]

Po

wie

rzch

nia

usł

ug

kom

erc

yjn

ych

[m

2 ]

Ko

mu

nik

acja

, po

mie

szcz

en

ia

tech

nic

zne

, po

mie

szcz

en

ia

gosp

od

arcz

e [

m2 ]

Maszynownia,

Pompownia,

Kotłownia

4878,21 2184,77 711,63 0,00 42,44 1981,81

Zmiękczalnia 1063,88 0,00 0,00 0,00 0,00 1063,88

Rozdzielnia 5019,50 1812,70 254,18 291,80 387,95 2272,87


8

Nowoprojektowana

zabudowa

6434,30 1700,34 433,58 199,73 1468,78 2631,87

Chłodnia 958,78 324,44 0,00 0,00 154,90 479,44

Razem 18354,67 6022,25 1399,39 491,53 2011,63 8429,87

Ekspozycja stała to w niniejszym opracowaniu przestrzeń przewidziana na prezentacje

ścieżek zwiedzania: Przetwarzanie energii, Rozwój wiedzy i cywilizacji, Mikroświat – Makroświat.

Komunikacja, pomieszczenia techniczne, pomieszczenia gospodarcze – będą mieścić: kasy,

szatnie, pomieszczenia obsługi, zaplecze socjalne, pomieszczenia porządkowe, sanitariaty,

pomieszczenia techniczne (wentylatornie, Pompownie, pomieszczenia Rozdzielni i sterowni,

Maszynownie), oraz korytarze, klatki schodowe, szyby windowe. W tym obszarze mieści się także

Strefa wejścia.

Obiekt wpisany jest do ewidencji zabytków. Wyeksponowanie zabytkowej tkanki obiektu jest

jednym z zasadniczych celów ekspozycji. Ekspozycja nie może konkurować swoją formą

(rozwiązaniami scenograficzno-aranżacyjnymi) z zabytkową substancją i zabytkową infrastrukturą

techniczną, chyba, że opis wskazuje inaczej.

Przed przystąpieniem do projektowania i realizacji ekspozycji CNiT należy się zapoznać ze

szczegółowymi rozwiązaniami zawartymi w dokumencie pt.: „Projekt wykonawczy rewitalizacji EC-1

i jej adaptacji na cele kulturalno-artystyczne w Łodzi przy ul. Targowej 1/3” opracowanym przez

konsorcjum projektowe: Biuro Realizacji Inwestycji „Fronton" sp. z o.o. z siedzibą w Łodzi oraz

Urbanistyka i Architektura. Mirosław Wiśniewski sp. z o.o. z siedzibą w Łodzi – dokumentacja

wielobranżowa wraz z aktualizacjami wprowadzonymi w trakcie realizacji oraz schematycznymi

rzutami zawierającymi opisy powierzchni.

Koncepcja programowa zakłada umieszczenie w budynkach CNiT stanowisk pokazowych

i doświadczalnych i wkomponowanie ich w historyczną infrastrukturę obiektu, której wytypowane

elementy zostaną zachowane i wyeksponowane.


9

2. Założenia dla działań edukacyjnych, doświadczeń, eksperymentów

Ekspozycja CNiT powinna mieć charakter interaktywny. Nacisk na ekspozycji powinien być

położony na naukę poprzez eksperyment oraz naukę poprzez zabawę. Integralnym elementem

zwiedzania ekspozycji powinno być samodzielne poszukiwanie wiedzy, samodzielne

eksperymentowanie oraz interakcja: Zwiedzający – ekspozycja. Realizacji tych zadań towarzyszyć

powinien aspekt rekreacyjny – możliwość miłego spędzenia czasu przez dorosłych i dzieci.

Interaktywność zapewnić ma bezpośrednią i samodzielną eksplorację wiedzy. Wystawa

składać się ma ze stanowisk, na których Zwiedzający samodzielnie przeprowadzają doświadczenia

z wybranych dziedzin nauki.

Jako stanowiska, modele, instalacje interaktywne rozumie się: modele, instalacje i urządzenia

odbierające bodźce i informacje od widza i reagujące na nie. Interaktywność na ekspozycji należy

zapewnić w sposób fizyczny (dotykowy) oraz poprzez odbieranie gestów i ruchów widza.

Interaktywność na wystawie należy zapewnić poprzez:

• wykorzystanie odpowiednich multimediów, czujników i oprogramowania,

• konstrukcję i mechanikę modeli, instalacji, elementów scenograficznych – uruchamianych

przez odpowiednią czynność zwiedzających.

Interaktywność zapewnić ma wykonywanie samodzielnych doświadczeń, eksperymentów,

uruchamianie pokazów.

Strefy ekspozycji powinny być tak zaaranżowane, aby możliwa była ich późniejsza

modyfikacja i poszerzenie poszczególnych stanowisk – wraz z rozwojem wiedzy i wraz z weryfikacją,

na etapie eksploatacji, założeń i celów ekspozycji (przez zespół CNiT). Podobnie zawartość

multimedialna – powinna być tak przygotowana, aby możliwa była jej modyfikacja i rozbudowa.

Modyfikacja ta niezbędna jest zarówno ze względu na postęp nauki, jak również ze względu na

konieczność utrzymania atrakcyjności ekspozycji i utrzymanie stałych odbiorców (ekspozycja musi

być „żywa”, muszą na niej pojawiać się nowe elementy).

Stałe formy edukacyjne powinny być realizowane z wykorzystaniem modeli interaktywnych,

ale powinna też być możliwość wykonywania bardziej złożonych i wymagających doświadczeń

i eksperymentów – samodzielnie lub pod opieką opiekuna przygotowanego do realizacji takich zajęć

lub/i pod opieką pedagoga.


10

Zaprojektowane instalacje, modele i stanowiska interaktywne mają umożliwiać Zwiedzającym

stawianie hipotez, prowadzenie doświadczeń, eksperymentów, ich dokumentowanie, oraz

planowanie przyszłych doświadczeń. Stworzone zostać powinny warunki do samodzielnej pracy

ucznia z różnorodnymi źródłami informacji. Stanowiska interaktywne muszą umożliwiać

wykorzystywanie ich w realizacji edukacji pozaszkolnej, w tym realizacji autorskich programów

nauczania.

CNiT powinno wpisywać się w realizację edukacji z zakresu nauk matematyczno-

przyrodniczych jak również historycznej i obywatelskiej. Działania edukacyjne w Centrum

uwzględniać będą cele kształcenia nowej podstawy programowej (wymagania ogólne) a tematyka

ekspozycji odzwierciedlać treści określone w podstawie programowej (wymagania szczegółowe).

Scenariusze edukacyjne powinny dobrze opisywać procedury osiągania celów, gwarantować

kształtowanie określonych w nowej podstawie programowej umiejętności uczniów i ich ocenę

(mierzalną, obiektywną). Scenariusze edukacyjne powinny jednocześnie wykraczać poza wymogi

podstawy programowej (szczegóły w rozdziale: „Odniesienia do podstawy programowej”).

Poszczególne ścieżki, obszary i obiekty udostępniane na ekspozycji muszą być zrealizowane,

aby osiągnięte zostały cele: określone zarówno dla całego Centrum, jak i dla poszczególnych ścieżek

i eksponatów.

Celem CNiT jest:

pogłębienie wiedzy i popularyzacja kultury technicznej;

wsparcie edukacji szkolnej;

wsparcie dla procesów wzrostu świadomości społecznej w szczególności w zakresie

problemów energetycznych współczesnego świata i budowy gospodarki opartej na wiedzy;

Ważną rolę pełnić ma eksperyment – przygotowany i przeprowadzony samodzielnie lub

w grupie. Eksperyment i związane z tym obserwacje są w procesie poznawczym wyjątkowym źródłem

wiedzy o otaczających nas zjawiskach, procesach i właściwościach otaczającego nas świata.

Eksperyment wykształca umiejętność stawiania i krytycznej weryfikacji hipotez badawczych

formułowanych w procesie zdobywania wiedzy. Poza funkcją poznawczą eksperyment stymuluje też

aktywność intelektualną, motoryczną i emocjonalną, co zwiększa trwałość i skuteczność procesu

kształcenia. CNiT ma pomóc rozwijać umiejętności: planowania eksperymentu, wykonywania operacji

manualnych, prowadzenia obserwacji, rejestracji wyników, analizy i interpretacji danych. Ekspozycja

ma być nie tylko pokazem ciekawostek z zakresu techniki, fizyki i chemii, ale też uzupełnieniem,

utrwaleniem, poszerzeniem wiedzy zdobytej w drodze edukacji szkolnej i zawodowej.


11

Ważną rolą ekspozycji jest zwrócenie uwagi na aspekt praktyczny praw i zjawisk

fizyko-chemicznych. Aspekt zastosowań praktycznych powinien być realizowany w ramach każdej

z proponowanych ścieżek zwiedzania, a w zestawieniu z interaktywną formą przekazu musi stanowić

czynnik inspirujący Zwiedzających do własnych dalszych poszukiwań.

Ekspozycja powinna umożliwiać realizację autorskich programów nauczania z zakresu nauk

przyrodniczych i historii – dla wszystkich poziomów nauczania. Dla tego typu zajęć powinna być

przystosowana każda ze ścieżek zwiedzania.

Ekspozycja promować ma wartości ekologiczne, zasady zrównoważonego rozwoju.

Forma i przekaz wystawy muszą być unikalne; ekspozycja CNiT powinna być tak

zaprojektowana i wykonana aby, bazując na doświadczeniu i „dobrych praktykach”, była zarazem

zindywidualizowana i kojarzona z konkretnym miejscem. Przez swoją tematykę, ale także rozwiązania

komunikacji z widzem, aranżację, technologię powinna odróżniać się od innych podobnych

ekspozycji. Zakłada się stworzenie wystawy o niezwykłych walorach poznawczych, która nie tylko

zachwyca swoją architekturą i formą ale też stanowi zapadającą na długo w pamięć przygodę.

Podstawową osią, wokół której koncentruje się ekspozycja i jej zwiedzanie, powinno być obcowanie,

na wielu płaszczyznach, z nauką i wiedzą oraz z historią miejsca – odkrywanie jej poprzez scenografię,

multimedialne i interaktywne instalacje, przekaz wiedzy, budowany nastrój, symbolikę.

Narracja:

powinna pokazywać zjawiska oraz procesy przyrodnicze i techniczne, teorie naukowe i ich

zastosowanie, problemy globalne (ekologia, energia),

powinna być oparta o analizę postaw i wartości – z uwzględnieniem historycznych

uwarunkowań i kontekstów.

Zróżnicować należy poziomy szczegółowości przekazu wiedzy. Dotyczyć ma to przede

wszystkim drugiej ścieżki zwiedzania: „Rozwój wiedzy i cywilizacji”, gdzie historia nauki i techniki

prezentowana będzie zarówno na stanowiskach interaktywnych, jak i na multimediach – w formie

komentarzy do stanowisk doświadczalnych. Przekaz ten będzie skierowany zarówno do osób nie

przygotowanych specjalnie do odbioru bardziej złożonych wiadomości z obszaru nauk

przyrodniczych, jak i do osób, które w ramach edukacji szkolnej lub zawodowej nabyły pewien zasób

wiedzy i pragną go poszerzyć. Stąd w ramach drugiej ścieżki zwiedzania: „Rozwój wiedzy i cywilizacji”

znajdą się:


12

komentarze, w formie tabliczek, do modeli / instalacji / stanowisk interaktywnych – będących

w istocie instrukcją obsługi oraz zwięzłym komentarzem: wyjaśnieniem zjawiska,

komentarze na urządzeniach multimedialnych (ekranach dotykowych): podstawowe

i poszerzone – z opcją wyboru przez Zwiedzającego,


13

3. Wytyczne wzornicze i materiałowe

1. Wykonawca musi się stosować do wszelkich wytycznych i informacji technicznych

dotyczących wykonania ekspozycji, dopuszczalnych obciążeń, ingerencji w elementy

budynku, wytycznych ochrony p. poż. i in. przekazanych przez Zamawiającego.

2. Zaleca się aby wszelkie stosowane, a w szczególności dostępne dla Zwiedzającego

materiały powinny mieć odpowiednie atesty higieniczne, atesty o trudnozapalności bądź

niepalności wymagane przepisami prawa ze względu na usytuowanie (dotyczy Stanowisk

i Wyposażenia) oraz być dopuszczone do stosowania w budownictwie w budynkach

użyteczności publicznej.

3. Wszelkie elementy takie jak podesty, schody wejściowe i inne podobne elementy

budowlane muszą być wykonane wg obowiązujących w Polsce przepisów budowlanych

oraz BHP/Sanepid oraz uzgodnione z Zamawiającym.

4. Eksponaty powinny być zaprojektowane zgodnie z zasadami ergonomii i funkcjonalności.

5. Należy zapewnić w eksponatach drzwiczki serwisowe, ułatwiające dostęp do

wewnętrznych części eksponatu. Wszystkie drzwiczki serwisowe powinny być otwierane

jednym sposobem – z zastosowaniem klucza systemowego (preferowane rozwiązanie

mechaniczne).

6. Eksponaty stojące na podłodze powinny być zaopatrzone w pas (od 8 do 12 cm od

podłoża) zabezpieczający eksponat przed środkami czyszczącymi oraz uderzeniami nóg.

Pas powinien być wykonany z materiału trwałego, odpornego na zabrudzenia i uderzenia

( np. stal nierdzewna) i nienasiąkliwy.

7. Wszystkie elementy stanowisk takie jak ich wygląd, technologia i materiały z jakich są

wykonane, wielkość i krój czcionki stosowanej w opisach, sposób funkcjonowania muszą

być zaakceptowane przez Zamawiającego na etapie projektu oraz, jeśli to potrzebne do

właściwej oceny przez Zamawiającego, także na etapie modelu, mock-upu lub prototypu.

8. Ekrany dotykowe lub ekrany z nakładką dotykową na ekspozycji powinny być

umieszczone na wysokości 74-80 cm. Kąt nachylenia 0 – 38st.

9. Ekrany LCD pozostające w zasięgu Zwiedzających należy przykryć szkłem bezpiecznym.

10. Opisy każdego stanowiska muszą być dwujęzyczne (po polsku i angielsku), czytelne

i wyraźne, opisane czcionką jednolitą dla całej ścieżki. Wielkość i krój czcionki oraz

stylistyka samego opisu i wyglądu całego stanowiska muszą być czytelne dla docelowej

grupy odbiorców.


14

11. Każdy eksponat musi mieć opis w polskim języku Braille’a (dotyczy całości opisu)

i w angielskim języku Braille’a (dotyczy nazwy eksponatu z numerem pozwalającej na

identyfikację eksponatu przez Zwiedzającego a także przez system audio-przewodnika).

12. W eksponatach wymagających pozostawienia biletu z kodem na czytniku konieczne jest

przypomnienie na ekranie i dźwiękowo „zabierz bilet”.

13. Przyciski sterujące eksponatami powinny być widoczne i czytelnie (kontrastowo) opisane.

Kod kolorystyczny i forma przycisków mają być ujednolicone dla całej ekspozycji –

szczególnie dotyczy to przycisku START. Przyciski muszą być umieszczone na wysokości

nie mniejszej niż 70cm i nie większej niż 80cm, tak aby były dostępne dla dzieci w wieku

od lat 10 oraz dla osób poruszających się na wózku inwalidzkim. W przypadku innej

wiekowo grupy docelowej (poniżej 10 lat) należy tę wysokość zmniejszyć odpowiednio,

by była wygodna dla użytkowników.

14. Elementy sterujące muszą być intuicyjnie rozmieszczone i obsługiwane, dostępne i łatwe

do odnalezienia. Ich układ powinien być wygodny dla osób prawo- i leworęcznych. Mają

być wyjątkowo odporne na uszkodzenia, wykonane z materiałów niewrażliwych na

ścieranie, kwasy (np. stal kwasoodporna). Ich konstrukcja ma być trwała, odporna na

eksploatację przez 500 tys. zwiedzających rocznie. Należy zapewnić łatwy dostęp

serwisowy do elementów sterujących, w razie zużycia lub zepsucia.

15. Wytyczne dla wykonania obudów eksponatów:

- preferowane materiały jednorodne w swojej strukturze (sklejka, tworzywo, stal

czarna malowana proszkowo lub stal nierdzewna) o wyoblonych narożnikach;

- wykluczone są materiały laminowane cienką warstwą laminatu (poniżej 0,8mm),

- w częściach eksponatów wykończonych laminatem wymagane są laminaty HPL dla

tych części eksponatów, z którą mogą mieć aktywny kontakt Zwiedzający;

- wszystkie narożniki na poz. od 0 do 120 cm powinny być wyoblone do promienia

min. 5mm; w niektórych przypadkach dopuszczalne jest trwałe zabezpieczenie

narożników gumowymi osłonami.

16. Wszystkie elementy eksponatów powinny być wykonane z trwałych, możliwie odpornych

na uszkodzenia materiałów.

- Elementy ruchome nie umocowane trwale do eksponatów – np. krążki, piłki, klocki i

inne podobne powinny być wykonywane wyłącznie z materiałów homogenicznych

barwionych w masie. Zalecane są zwłaszcza łatwo dostępne tworzywa sztuczne

z grupy poliolefin (PE, PP). Tego typu (ruchome, trące, wchodzące w interakcję)

elementy barwione lub wykańczane powierzchniowo dopuszczalne są tylko

w wyjątkowo uzasadnionych przypadkach (np. z naniesioną grafiką).


15

- Preferowaną metodą nanoszenia prostych elementów graficznych jest grawerowanie

z wypełnieniem lub bez, albo druk na lewej stronie przeźroczystych tworzyw

sztucznych.

17. W wyjątkowych przypadkach Wykonawca może uzgodnić / zaproponować EC1 zmianę

technologii wykonania i wymiarów Stanowiska przy zachowaniu realizacji celów

Stanowiska, jeśli znacząco wpłynie to na obniżenie kosztów.

18. Podesty przy i wokół eksponatów stanowią odczuwalne utrudnienie dla osób

poruszających się na wózkach; należy je tak projektować, aby minimalizować

niedogodności; należy przyjąć założenie powszechnej dostępności ekspozycji (dla

zwiedzających od lat 10-ciu oraz osób niepełnosprawnych poruszających się na wózkach

inwalidzkich). Kryte koryta dla kabli na posadzce muszą być tak zaprojektowane

i wykonane aby zminimalizować niedogodności dla Zwiedzających. Wszystkie podesty

pod stanowiska muszą mieć krawędzie wykończone w sposób, który zapewni

bezpieczeństwo w przypadku uderzenia o krawędź oraz oznakowane w kolorach żółtym

i czarnym ostrzegające o zmianie wysokości posadzki.

19. Należy uzgodnić z organizacjami zrzeszającymi osoby niepełnosprawne i niewidome

sposób zrekompensowania niepełnosprawnym Zwiedzającym niemożność dotarcia

i skorzystania z niektórych stanowisk.

20. Przy eksponatach z otwartą wodą należy przewidzieć podesty z kratki

pomostowej/wycieraczki gumowej aby uniknąć poślizgnięcia, z odpływem wody (jeśli

będzie to konieczne i wykonalne ze względu na lokalizację stanowiska w budynku)

i możliwością łatwego podniesienia podestu do czyszczenia. Same pojemniki na wodę

muszą być wykonane z materiału odpornego na działanie wody, kwasów, tłuszczu

i innych substancji, z którą mogą wchodzić w reakcję.

21. Wykonawca musi zapewnić dla każdego eksponatu lub grupy eksponatów koordynatora

nadzorującego wspólnie z wyznaczonym przedstawicielem Zamawiającego kwestie

designu, oprogramowana i funkcjonalności eksponatów.

22. Konstrukcja i aranżacja stanowiska z prezentacją/filmem/animacją musi umożliwiać ich

dobrą widoczność (ekran, rzutnik).

23. W eksponatach należy zapewnić właściwe standardy higieniczne.

24. W przypadku eksponatów, których górna płaszczyzna jest widoczna z wyższych

poziomów budynku czy ekspozycji, należy zadbać o estetyczne wykonanie tej części.

25. Przy wykorzystaniu w eksponacie materiałów fotograficznych (np. fotografie lotnicze czy

satelitarne) Wykonawca ma obowiązek wykorzystania najbardziej aktualnych dostępnych

(także odpłatnie) zdjęć.


16

26. Eksponaty powinny przekazywać założony cel stanowiska oraz prezentowane w nim cykle

zdarzeń i procesy w sposób jasny i zrozumiały dla odbiorcy na poziomie 3-4 etapu

edukacji, chyba, że w opisie stanowiska założono inną grupę docelową Zwiedzających.

27. W strefie ekspozycji należy przewidzieć odpowiednią ilość estetycznych, funkcjonalnych

i ergonomicznych, miejsc do odpoczynku. Minimalna ilość tych stref to 6, w tym

minimum 2 strefy z miejscami dla rodziców z małymi dziećmi (wiek 0-3 lata).

Każda strefa wypoczynku powinna składać się z minimum 10, maksimum 20 miejsc

siedzących. Zalecane są elementy sof modułowych, z oparciami. Siedziska muszą być

przeznaczone do intensywnej eksploatacji we wnętrzach publicznych.

Strefy wypoczynku dla rodziców z małymi dziećmi powinny zapewnić dodatkowo

możliwość przewinięcia niemowlęcia, podgrzania posiłku w słoiku lub butelce

i nakarmienia niemowlęcia piersią z poszanowaniem intymności matki i dziecka.

W strefach tych należy także zapewnić stolik z układankami, kredkami, papierem do

rysowania lub innymi elementami dającymi zajęcie i rozrywkę dziecku w wieku

1-6 lat.

28. Stosowane materiały tapicerskie muszą mieć bardzo wysokie parametry użytkowania,

muszą być odporne na ścieranie (ścieralność min. 200000 w skali Martindale’a),

zabrudzenie i zamoczenie.

29. W budowie stanowisk niedopuszczalne jest łączenie ze sobą i styk substancji reagujących

ze sobą.

30. Wszystkie ekrany informacyjne (nie należące do ekspozycji) muszą być utrzymane

w spójnej stylistyce, zaakceptowanej przez EC1.

31. Wykonawca zaprojektuje i przedstawi Zamawiającemu do akceptacji layouty

i storyboardy treści multimedialnych.

32. Wykonawca jest zobowiązany przyjąć zasadę spójności wyglądu graficznego i layoutu Gry

i czytników dających do niej dostęp na ekspozycji.

33. Na etapie uzgodnienia projektu wstępnego SIWE Wykonawca uzgodni z Zamawiającym

możliwe do zastosowania kolory, ograniczenia dla kolorów jaskrawych.

Wszystkie kolory, podane przez Wykonawcę w standardzie RAL lub NCS i materiały

użyte na ekspozycji muszą być zaakceptowane przez Zamawiającego. Akceptacja

będzie odbywać się po przekazaniu Zamawiającemu próbek materiałów i kolorów.

Wybarwienia elementów drewnianych będą wybierane na podstawie próbek.

34. Do stanowisk niedostępnych dla dzieci w wieku 3-10 lat należy zapewnić lekkie podesty

wykonane w stylistyce zgodnej ze stylistyką ścieżki i w ilości odpowiedniej do sposobu

funkcjonowania stanowiska.


17


18

4. Ogólne opisy ścieżek

Ścieżka 1. „Przetwarzanie energii”

Podstawowym założeniem ścieżki 1. „Przetwarzanie energii” jest przedstawienie procesu

produkcji energii elektrycznej ze źródeł pierwotnych w otoczeniu historycznej infrastruktury

elektrociepłowni EC1.

Istotą programu zwiedzania jest przeplatanie się informacji historycznej o prezentowanych

obiektach zabytkowych oraz nowych treści - przekazywanych w formie prezentacji (w tym także

multimedialnych), pokazów, eksperymentów i doświadczeń. Zwiedzający powinni poznać zjawiska

i prawa fizyczne oraz chemiczne towarzyszące lub wykorzystywane w wytwarzaniu i przesyle prądu

elektrycznego.

Zwiedzanie rozpoczyna się na poziomie 0,00 w Kotłowni i Pompowni, gdzie wyeksponowane

będą zabytkowe kotły węglowe i zestawy pomp.

Na poziomie +4,50 obejrzeć można będzie następny poziom zabytkowej ekspozycji : kotły

węglowe (z możliwością wejścia do ich wnętrza), kolejny zespół pomp oraz wyposażenie dawnej

Rozdzielni / Sterowni.

Na poziomie +7,50 obejrzeć będzie można kolejny poziom ekspozycji zabytkowej: kotłów

węglowych, turbogenerator, wyposażenie dawnej Rozdzielni / Sterowni. W Maszynowni obejrzeć

będzie można modele związane m.in. z działaniem generatora / prądnicy, drugą zasadą

termodynamiki.

Zabytkowe elementy wyposażenie Sterowni obejrzeć będzie można na poziomach: +4,50,

+7,50 +10,50, przy czym na poziomie +10,50 w pomieszczeniu Sterowni dodatkowo będzie można

wziąć udział w grze strategicznej.

Na ścieżce 1. „Przetwarzanie energii” na poziomach: +4,50, +7,50 +10,50 przewidziane są

specjalne strefy dla pokazów i eksperymentów fizycznych i chemicznych.

W ramach ścieżki 1. „Przetwarzanie energii” Zwiedzający mogą odwiedzić budynek Chłodni,

w którym zamontowane jest wahadło Foucault ’a.


19

Scenariusz zakłada, że ścieżka 1. „Przetwarzanie energii” ma być jednym z tych elementów,

które zbudują tożsamość miejsca. Ze względu na tematykę i dużą ilość wyeksponowanych zabytków

związanych z historią obiektu ścieżka ta będzie unikatowa i niepowtarzalna.

Poszczególne stanowiska (zabytki, modele, makiety, stanowiska i instalacje interaktywne)

powinny zostać wyposażone w materiał (komentarz) popularyzatorski, techniczny oraz naukowo-

dydaktyczny – umieszczony na nośnikach fizycznych (tabliczki) oraz na nośnikach audiowizualnych

(kioski multimedialne, monitory, monitory z nakładkami dotykowymi, projektory).

Materiał ten powinien składać się z części opisowej oraz z prezentacji, animacji 2d / 3d,

filmów, nagrań audio, gier itp.

Zakłada się, że kontent multimedialny przygotowany zostanie z wykorzystaniem materiałów

archiwalnych związanych z historią miejsca. Materiały archiwalne powinny też zostać wykorzystane

jako motywy scenograficzne.

Warstwa multimedialna (animacja, filmy, materiały audio) przygotowana ma zostać przez

Wykonawcę ekspozycji w oparciu o wytyczne zawarte w opisie poszczególnych stanowisk.

Ścieżka 2. „Rozwój wiedzy i cywilizacji”

Ścieżka zwiedzania nr 2, zatytułowana „Rozwój Wiedzy i Cywilizacji” zlokalizowana jest

w budynku Rozbudowy, na poziomie 10,80 m i zawiera kilka przestronnych przestrzeni

wystawienniczych. W pomieszczeniach znajduje się betonowa posadzka, wykończona farbą

epoksydową.

Z założenia ścieżka ta ilustrować ma rozwój cywilizacji poprzez prezentowanie zasad

przyrody, praw nauki, wynalazków powstałych dzięki nim, ich zastosowaniom i wykorzystaniu,

w kontekście historycznym i współczesnym, nie pomijając ważnych postaci, które przyczyniły się do

tego rozwoju.

Sposób prezentowania powyższych zagadnień umożliwiać ma Zwiedzającym samodzielne

obserwowanie zjawisk, doświadczalne odkrywanie zasad i praw nimi rządzących, stawianie

i weryfikowanie hipotez powstających podczas interakcji ze stanowiskami, wykorzystując naturalną

ciekawość poznawczą Zwiedzających. Dlatego też stanowiska doświadczalne na tej ścieżce muszą być

interaktywne i inspirujące do samodzielnego, lub we współpracy w grupie, zaangażowania się

Zwiedzających w proces edukacyjny, w formie, która nie przytłacza formalnością, ale opiera się

jednak na metodzie naukowej, eksponując jej wartość. Zwiedzanie nie może być pozbawione


20

elementów zabawnych, radosnej interakcji, pełnej przyjemności z odkrywanych zasad i praw.

Głównym odbiorcą edukacyjnych wartości ścieżki nr 2 są osoby od III etapu edukacyjnego wzwyż.

Należy także przystosować większość stanowisk także do wykorzystania przez osoby młodsze (na II a

nawet I etapie edukacyjnym) i zapewnić im możliwość radosnego doświadczania i nauki.

Bardzo ważną częścią ekspozycji są stanowiska, które oprócz prostej interakcji ze

Zwiedzającym, oferują także bardziej zaawansowane treści edukacyjne i aktywności

eksperymentalne. Zwiedzający zakłada, że korzystać z nich będą grupy uczniowskie (klasowe, koła

naukowe, itp.) pod opieką Personelu Dydaktycznego Centrum lub/i Nauczycieli. Takie wykorzystanie

stanowisk wymaga wyposażenia ich w osprzęt do wykonywania różnych pomiarów, przy

wykorzystaniu różnorodnych technik oraz wstępnej analizy uzyskanych danych już w Centrum a także

udostępnienia tych danych pomiarowych do dalszych analiz i wniosków (np. w ramach zajęć

pozalekcyjnych).

Na stanowiskach z rejestracją wideo do późniejszych pomiarów wymagana jakość pliku

wideo: min. FPS – 100, min. rozdzielczość 720p, min. jeden kanał audio, chyba, że opis stanowiska

wskazuje inaczej. Wykonane nagrania mają na celu umożliwienie wykonania późniejszych (np. na

zajęciach pozalekcyjnych) analiz ruchomych elementów. Dlatego konieczne jest odpowiednie

doświetlenie scen oraz takie ustawienie kamer aby poruszające się elementy były dobrze widoczne

(ostrość, rozmiar itd). Wszystkie nagrania i zdjęcia wykonane w CNiT opatrzyć „znakiem wodnym” z

logotypem i nazwą CNiT EC1, które zostaną przekazane Wykonawcy.

Nazwy stanowisk zaproponowane w niniejszym opracowaniu są robocze. Każdorazowo,

w trakcie procesu projektowego, Wykonawca ma obowiązek uzgodnić z Zamawiającym ostateczną

nazwę każdego stanowiska. Wystrój ścieżki ma prowadzić Zwiedzających przez ekspozycję, dawać

poczucie odrębności ścieżki oraz wprowadzać dodatkowe wartości edukacyjne oprócz oczywistych

estetycznych.

Ścieżka 3. „Mikroświat - Makroświat”

Zasadnicza część 3. ścieżki zwiedzania „Mikroświat – Makroświat” usytuowana jest na

kondygnacjach +13,96 i +16,87. Na poziomie +13,96 urządzona powinna zostać strefa związana

z mikroświatem, a na poziomie +16,87 urządzona powinna zostać strefa dotycząca makroświata.

Strefa „Makroświat” na poziomie +16,87 powinna być zaaranżowana w dwóch osobnych

podstrefach: w Kotłowni i w Chłodni.


21

W ramach 3. ścieżki zwiedzania przewidziany jest także pobyt w kinie 2d-3d na poziomie

+7,50 oraz wizyta w Chłodni, gdzie zamontowane jest wahadło Foucault’a.

Podstawowym założeniem scenariusza ścieżki „Mikroświat - Makroświat” jest prezentacja

obiektów i zjawisk, które, ze względu na swą skalę i właściwości, nie są możliwe do naocznego

poznania i przekraczają granice poznania intuicyjnego. Pokazane na niej powinny też zostać

implementacje do techniki i do życia codziennego wyników badań mikroświata i eksploracji kosmosu.

Głównym odbiorcą ścieżki „Mikroświat - Makroświat” są osoby na III poziomie edukacyjnym

i starsze.

Ścieżka „Mikroświat - Makroświat” powinna być z jednej strony odmienną w swoim

charakterze od ścieżki pierwszej i drugiej, ale z drugiej strony powinna stanowić ich uzupełnienie.

Badania mikro i makroświata są mocno osadzone w historii nauk ścisłych i przyrodniczych i z tego

powodu zlokalizowanie takiej tematyki na ekspozycji obok zagadnień związanych z szeroko

rozumianą energią oraz historią wiedzy i cywilizacji jest naturalne i często spotykane w centrach

nauki.

Ścieżka ma mieć zindywidualizowany charakter tak pod względem treści merytorycznych, jak

i form prezentacji.

Ścieżka powinna zostać zaaranżowana z wykorzystaniem modeli fizycznych, makiet, replik

oraz treści multimedialnych. Makiety, modele, repliki należy wykonać z troską o detale, korzystając

z ogólnodostępnej dokumentacji technicznej oraz najnowszych dostępnych technologii.

5. Elementy zabytkowe na ekspozycji i w otoczeniu ekspozycji

Do wyeksponowania na ekspozycji wytypowane zostały zabytki techniki – wielko- i średnio-

gabarytowe elementy pierwotnego wyposażenia elektrowni i elektrociepłowni EC-1:

Kotłownia: 4 kotły węglowe (2 pozostawione w całości z możliwością przejścia przez

ich wnętrza, 2 pozostawione jako przekroje),

Pompownia: 2 zestawy pomp wodnych,

Hala turbogeneratorów (Maszynownia): generator,

w przejściu do Chłodni: odtworzony fragment układu chłodzenia w Chłodni

Kominowej,


22

Rozdzielnia / Sterownia: izolatory, szafy sterownicze, elementy odłączników zasilania,

transformatory rezerwowe (kadzie transformatorów pełniące funkcje zbiorników

wody), zespół dławików antyprzepięciowych, elementy oryginalnego wyposażenia

Rozdzielni, historyczne stoły i pulpity,

historyczne pomieszczenie socjalne (szatnia),

zespół szaf - przełącznic elektrycznych.

Wewnątrz i w otoczeniu obiektu wyeksponowane będą także:

walczak kotła węglowego,

instalacja demineralizacji wody obejmująca zestaw stalowych zbiorników wraz

z orurowaniem,

instalacje odpylania kotłów (elektrofiltry),

bramowe wyładowarki wagonów,

taśmociąg i kanał węglowy,

kanał konwojera,

instalacja gaszenia żużla- elektrowciąg,

mury oporowe placów węglowych,

zasuwa wodna,

dławiki,

rozłącznik 110 kV,

zbiornik nitowany,

zbiorniki retencyjne wód opadowych (nr 35 i 37),

zrekonstruowany fragment zraszalnika w budynku Chłodni,

kanał wodny w poz. – 2,5 pomiędzy bud. Maszynowni i Rozdzielni,

zbiorniki wodne nr 38 i 39.

Przy każdym z tych elementów ma stanąć tabliczka ekspozycyjna w formie tabliczki ze ścieżki

„Przetwarzanie energii”. Tabliczki te muszą być zamontowane stabilnie w podłożu i być odporne na

opady atmosferyczne.

Ponadto wyeksponowane będą dla Zwiedzających współczesne obiekty infrastruktury

technicznej budynków:

abonencka stacja transformatorowa 15/0,4 kV (współczesna, czynna stacja

transformatorowo-rozdzielcza zasilająca wszystkie budynki CNiT),


23

węzeł cieplny (zespół urządzeń wraz z układem automatyki zasilającej budynki CNiT

w ciepło i ciepłą wodę).

6. Odbiory Wstępne poza miejscem ekspozycji

W zakresie określonym w Umowie przedstawiciele Zamawiającego będą mogli dokonywać

Odbiorów Wstępnych stanowisk poza Miejscem Ekspozycji. W takim wypadku Wykonawca

zobowiązany jest im zapewnić:

zakwaterowanie w pokojach maksymalnie dwuosobowych z łazienką;

dwa posiłki na każdą dobę pobytu (śniadanie, obiad);

przejazd z miejsca zakwaterowania do miejsca Odbiorów i z powrotem;

podróż z siedziby Zamawiającego do miejsca zakwaterowania dzień przed rozpoczęciem

odbiorów oraz podróż po zakończeniu procedury odbiorowej z miejsca zakwaterowania do

siedziby Zamawiającego. Poza granicami Polski Wykonawca powinien zapewnić transport

lotniczy.

7. Uwaga dotycząca nazw na ekspozycji

W przypadku dwóch pomieszczeń na ekspozycji Zamawiający zastrzega, że Wykonawca ma

nie używać w materiałach oficjalnych ich nazw występujących w projekcie. Nazwy te znalazły się

w niniejszym opracowaniu, aby nie wprowadzać rozbieżności pomiędzy opisem a projektem. Są to

pomieszczenia w Rozdzielni – pomieszczenie na poziomie +7.50 Drugstore, 2.10 oraz pomieszczenie

na poziomie +10.50 Skansen sterownia, 3.9. W przypadku pomieszczenia sterowni Zamawiający

zaznacza, że właściwą nazwą dla tego pomieszczenia wg nomenklatury energetycznej jest nazwa

nastawnia – stąd w opisie stanowisk Zamawiający używa nazwy nastawnia.

8. Kioski multimedialne, tabliczki ekspozycyjne

Na ścieżce „Przetwarzanie energii” forma kiosków multimedialnych ma być odmienna od

pozostałych ścieżek (opis wymagań poniżej). Ścieżki „Przetwarzanie energii” i „Mikroświat-

Makroświat” miejscami przenikają się, dlatego niektóre stanowiska opisane w części poświęconej

jednej ścieżce mogą mieć wygląd charakterystyczny dla drugiej z tych ścieżek. W takim przypadku

będzie to wyraźnie zaznaczone w opisie.

Na ścieżce „Przetwarzanie energii” kiosk powinien mieć formę zbliżoną do panelu sterującego

kotłem (referencja do publikacji „Elektrownia Łódzka 1907-1932”, Rys. 41. Tablica przy kotle


24

z aparatami kontrolującemi i regulującemi, strona 33). Kioski na tej ścieżce nie powinny zawierać

ekranów dotykowych – sterowanie zawartością multimedialną ma odbywać się poprzez fizyczne

kontrolery wyglądające jak elementy tablicy sterującej – przyciski, pokrętła itp.. Elementy

kontrolerów muszą być wykonane w technologii i materiale, które zapewnią długotrwałą,

bezawaryjną eksploatację oraz łatwą wymianę w razie awarii. Wykonawca ma obowiązek określić

trwałość poszczególnych sterujących elementów mechanicznych (w miesiącach) przy założonej

eksploatacji na poziomie 500 000 Zwiedzających korzystających z CNiT rocznie. Wykonawca ma także

obowiązek przeszkolić pracowników CNiT do wymiany uszkodzonych sterujących elementów

mechanicznych kiosków oraz zapewnić części zamienne dla tych elementów na rok ich

funkcjonowania (ilość tych części ma wynikać z zapisanej powyżej analizy trwałości). Kioski muszą

zostać przystosowane również do obsługi przez osoby niepełnosprawne ruchowo oraz

niewidome/niedowidzące.

Tabliczka Ekspozycyjna na ścieżce „Przetwarzanie energii” ma zawierać podstawowe dane

dotyczące oryginalnych urządzeń w językach polskim i angielskim oraz alfabetem Braille’a (polskim).

Tabliczka ma być stylizowana z wyglądu na wczesno XX-wieczną tabliczkę znamionową. Zamawiający

udostępni Wykonawcy oryginalne tabliczki znamionowe z wyposażenia obiektu jako referencję (tam,

gdzie to możliwe tabliczki ekspozycyjne powinny być kopią tabliczek znamionowych). Tabliczka na

etapie projektu i prototypu musi być uzgodniona z Zamawiającym. Wielkość i krój czcionki musi być

czytelny dla Zwiedzających (format nie mniejszy niż A4, nie większy niż A3). Tabliczki te mają zawierać

przede wszystkim podstawowe dane eksploatacyjno-techniczne (zakres danych dla każdej tabliczki

zostanie ustalony z Wykonawcą na etapie projektowym).

Na ścieżkach „Rozwój wiedzy i cywilizacji” oraz „Mikroświat – Makroświat” kioski powinny

mieć kształt nowoczesny. Kioski na etapie projektu i prototypu muszą być uzgodnione

z Zamawiającym. Wszystkie kioski mają wykorzystywać ekrany tego samego modelu z nakładką

dotykową (na Ścieżce 1. bez nakładki) o przekątnej minimum 22” (ekran typu A). Kioski muszą zostać

przystosowane również do obsługi przez osoby niepełnosprawne ruchowo oraz

niewidome/niedowidzące.

Oddzielnym rodzajem tabliczek są Tabliczki Informacyjne. Tabliczki Informacyjne na

wszystkich trzech ścieżkach mają zawierać podstawowe dane dotyczące stanowiska w językach

polskim i angielskim oraz alfabetem Braille’a (polskim, nazwa stanowiska również angielskim

Braillem). Podstawową funkcją tabliczek jest wytłumaczenie działania stanowiska (instrukcja obsługi).

Format tabliczki ma być dostosowany do długości opisu, przy czym nie może być mniejszy niż A3

i większy niż A2. Wielkość i krój czcionki musi być czytelny dla Zwiedzających. Layout tabliczek ma być


25

dostosowany do tematyki Stanowiska/pomieszczenia, w którym stanowisko się znajduje. Tabliczka na

etapie projektu i prototypu musi być uzgodniona z Zamawiającym. Każde stanowisko ma zawierać

Tabliczkę Informacyjną z instrukcją obsługi i krótką informacją o eksperymencie (Zamawiający

dopuszcza, aby za jego zgodą informacje te zamiast na tabliczce mogły być umieszczone na obudowie

stanowiska). Tabliczki muszą umożliwiać późniejszą wymianę ich treści. (specyfikacja w załączniku „

System zarządzania i obsługi Interaktywnego Centrum Nauki i Techniki w Łodzi”)

9. Odniesienia do podstawy programowej

Bardzo ważnym elementem funkcjonowania CNiT będzie prowadzenie szeroko rozumianych

działań edukacyjnych. Jednym z podstawowych założeń jest wspieranie szkół zarówno w regionie i w

całym kraju w prowadzeniu ich działalności. Centrum ma być miejscem, gdzie nauczyciele będą mogli

prowadzać zajęcia w warunkach, jakich nie mają w szkołach. Dlatego bardzo istotne jest, aby tam

gdzie to wskazano, zachować spójność z „Podstawą programową wychowania przedszkolnego oraz

kształcenia ogólnego”, w szczególności w zakresach:

Edukacja historyczna i obywatelska: historia i społeczeństwo, historia, wiedza

o społeczeństwie, podstawy przedsiębiorczości, ekonomia w praktyce, wychowanie do życia

w rodzinie, etyka, filozofia

Edukacja przyrodnicza: przyroda, geografia, biologia, chemia, fizyka

Edukacja matematyczna i techniczna: matematyka, zajęcia techniczne, zajęcia komputerowe,

informatyka.


26

W opisie poszczególnych stanowisk Zamawiający zaznaczy, czy odniesienia do podstawy

programowej są wymagane. Każde stanowisko, gdzie Zamawiający takich odniesień wymaga, musi

zostać przeanalizowane i zaprojektowane przez Wykonawcę tak, aby umożliwiało przeprowadzenie

przy jego wykorzystaniu zajęć pozwalających osiągać przez Zwiedzających cele kształcenie oraz

uzyskiwać wiedzę i umiejętności określone w podstawie programowej. Projekty wszystkich stanowisk

proponowanych przez Wykonawcę muszą również zawierać taką analizę.

Analiza każdego ze stanowisk pod kątem podstawy programowej musi zawierać

przynajmniej:

treści podstawy programowej do których odnosi się stanowisko;

możliwe do osiągania cele kształcenia.

Zamawiający załącza do niniejszego opracowania załącznik pt.: „Wykaz elementów podstawy

programowej” (wg. Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 27 sierpnia 2012 r. w sprawie

podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych

typach szkół, Dz.U. 2012 poz. 977), które uważa za kluczowe dla ekspozycji CNiT.

10. Treści historyczne

W ramach przygotowywania treści historycznych dotyczących EC1 Wykonawca ma obowiązek

zdigitalizować, wykorzystać i przekazać Zamawiającemu archiwalia znajdujące się w Archives

générales du Royaume 2, rue du Houblon 28, B-1000 Bruxelles, Belgia, dotyczące spółek

Towarzystwo Elektryczne SA. lub Lotesa i Belgotesa. Wykonawca ma również obowiązek

wykorzystania materiałów filmowych dotyczących Elektrowni Łódzkiej znajdujących się w zbiorach

Filmoteki Narodowej, a także filmu Energopolis z 2012 roku.

11. Uwagi ogólne dotyczące stanowisk

Wykonawca do każdego stanowiska ma obowiązek przedstawić listę napraw, które będzie

mogła wykonywać Personel Techniczny Zamawiającego, bez utraty gwarancji oraz na koszt (części

zamienne) i odpowiedzialność Wykonawcy. Każde stanowisko ma zostać skonstruowane tak, aby do

wszystkich elementów mechanicznych i elektronicznych był przewidziany wygodny dostęp w razie

awarii (np. klapy rewizyjne). Stanowiska mają zostać skonstruowane tak, aby dźwięk pracujących

urządzeń nie był uciążliwy na ekspozycji. W razie potrzeby zastosować należy dodatkowe

wytłumienie.


27

Wykonawca ma obowiązek przeszkolić minimum 3 osoby wskazane przez Zamawiającego

w zakresie kontroli, konserwacji stanowisk oraz wyżej wymienionych napraw. Czas trwania szkolenia

Wykonawcza zaproponuje w Harmonogramie, ale musi on być nie krótszy niż 40 godzin roboczych.

Szkolenie musi być przeprowadzone w języku polskim w siedzibie Zamawiającego.

Ponadto w trakcie procedury odbiorowej Wykonawca przeszkoli Personel Zamawiającego

w zakresie standardowej obsługi stanowisk, na podstawie przekazanej Zamawiającemu dokumentacji

technicznej odbieranych stanowisk.

Zamawiający za stanowisko interaktywne uznaje stanowisko wymagające od Zwiedzającego

wykonania jakiejś czynności – fizycznej lub intelektualnej. Zamawiający NIE UZNAJE za stanowisko

interaktywne stanowisk, które ograniczają się tylko do pokazania Zwiedzającemu filmu/animacji lub

puszczenia nagrania dźwiękowego. W szczególności Zamawiający uznaje następujące rodzaje

interakcji:

o Interakcja intelektualna – stanowisko wymaga od Zwiedzającego rozwiązania zagadki

logicznej/quizu;

o Interakcja typu hands-on – stanowisko wymaga od Zwiedzającego wykonania

czynności manualnej;

o Interakcja typu body-on – stanowisko wymaga od Zwiedzającego wykonania

czynności angażującej nie tylko jego ręce, ale też inne części ciała;

o Interakcja multimedialna – stanowisko wymaga zaangażowania Zwiedzającego

poprzez jego osobiste urządzenie multimedialne (poprzez aplikację na telefon

komórkowy, tablet itp.);

o Interakcja społeczna – stanowisko wymaga kooperacji przynajmniej dwóch osób;

12. Aplikacja na urządzenia mobilne

Wykonawca ma obowiązek zaprojektować, wykonać i dostarczyć aplikację na urządzenia

mobilne (działającą co najmniej na systemach Android i iOS, zarówno na tabletach, jak i na

smartfonach) zawierającą:

plany ekspozycji z zaznaczeniem wszystkich stref i instalacji stałych, obejmujące również

Paletarium;


28

system wskazywania drogi na ekspozycji;

podstawowe informacje historyczne dotyczące EC-1;

ogólne opisy Ścieżek zwiedzania;

podstawowe opisy stanowisk;

aktualne harmonogramy pokazów Planetarium oraz kina 3D, a także wszelkich wydarzeń

czasowych mających miejsce na terenie CNiT.

Aplikacja ma współdziałać z Grą Strategiczną – aplikacja ma zawierać funkcję rejestracji

kodów do Gry uzyskanych wraz z biletami (patrz załącznik pt.: „Gra Strategiczna”).

13. Konsultacje merytoryczne

W treści opisu Ekspozycji przy niektórych stanowiskach zaznaczona została konieczność

konsultacji treści z różnymi partnerami projektu, bądź organizacjami pozarządowymi. Zamawiający

wyznaczy ze swojej strony osobę, która będzie pośredniczyć i organizować konsultacje na linii

Wykonawca – partner projektu. Gotowość do konsultacji zgłasza Zamawiającemu Wykonawca

w dogodnym dla siebie terminie. Termin konsultacji wyznacza Zamawiający. Każda konsultacja musi

odbywać się przy obecności wyznaczonego przedstawiciela Zamawiającego. Z każdej konsultacji

Wykonawca ma obowiązek sporządzić protokół i przedstawić go Zamawiającemu w terminie do 5 dni

roboczych od daty konsultacji.

Wszystkie elementy dostosowywane do potrzeb osób niepełnosprawnych muszą zostać

skonsultowane z odpowiednimi organizacjami pozarządowymi zrzeszającymi osoby niepełnosprawne

(np. Polski Związek Niewidomych, Ogólnopolska Federacja Organizacji Osób Niepełnosprawnych

Ruchowo).

14. Filmy i animacje

Wszystkie filmy i animacje na ekspozycji muszą spełniać następujące wymagania:

- Rozdzielczość min. HD;

- FPS min. 30;

- Dźwięk (jeśli dotyczy) min. stereo, 16 bit, 44,1 kHz;

Jeśli Wykonawca posiada materiał, który nie spełnia któregoś z powyższych wymogów technicznych,

a spełnia wymagania merytoryczne zapisane przy opisie danego stanowiska, może wystąpić do

Zamawiającego o odstępstwo od wymagań w zakresie tych parametrów.


29

15. Materiały Promocyjne

Wykonawca przedstawi Zamawiającemu do zaakceptowania projekty każdego z wymaganych

materiałów promocyjnych w następujących etapach:

- Minimum 3 warianty w wersji koncepcyjnej, w formie prezentującej w sposób klarowny

koncepcję obiektu (dla punktów 1-4 listy) oraz 3 warianty proponowanych produktów

z projektem graficznym (dla punktu 5 listy).

- Projekt wykonawczy

- Prototyp

Materiały użyte do produkcji gadżetów muszą być nietoksyczne i spełniać normy dotyczące ich

użytkowania dla odpowiedniej grupy docelowej użytkowników.

Dla każdego elementu należy określić koszt produkcji netto.

Wykonawca zobowiązany jest do przekazania Zamawiającemu matryc, wykrojników itp. niezbędnych

do wykonania materiałów promocyjnych wymagających ich użycia w procesie produkcji (dla punktów

1-4 listy materiałów).

Lista wymaganych materiałów promocyjnych:

1. Zestaw minimum 2 gadżetów obejmujący w szczególności: balon przystosowany do napełniania

helem o minimalnych wymiarach 30x25cm w kształcie kojarzącym się z budynkami EC1-Zachód

(np. Chłodnia), oraz wiatraczek na patyku o minimalnej średnicy 25cm;

2. Zestaw minimum 5 gadżetów przeznaczonych dla dzieci w wieku 3-6 lat, obejmujący np. proste

interaktywne zabawki, łamigłówki, klocki drewniane, odblaskową przypinkę lub brelok, kredki

trójkątne w ciekawym etui;

3. Zestaw minimum 5 gadżetów przeznaczonych dla dzieci w wieku 9-15 lat, obejmujący

np. interaktywne zabawki, łamigłówki, przypinkę lub brelok, długopis, bransoletki silikonowe,

modele do składania;

4. Zestaw minimum 5 gadżetów przeznaczonych dla dorosłych, obejmujący np. notes/kalendarz,

kompas;

5. Zestaw minimum 3 gadżetów VIP, obejmujący np. wizytownik, pióro, etui na tablet/smartfona;

Zamawiający musi zaakceptować koszty każdego z tych elementów.

6. Dla gadżetów opisanych w punkcie 1 Zamawiający wymaga dostarczenia po 10 000 szt. każdego

z elementów.

7. Dodatkowo Zamawiający wymaga dostarczenia: 6 butli (standardowych, wymiennych,

z atestami) z helem sprężonym o pojemności ok. 1,5 m3 (4 sztuki) oraz pojemności ok. 5 m3

(2 sztuki) wraz z reduktorem przy każdej z nich oraz dwoma wózkami typu schodowego,

do przewożenia butli obu rozmiarów. Reduktory należy przyłączyć na giętkim przewodzie

ciśnieniowym i wyposażyć w końcówki pozwalające w wygodny sposób napełniać balony helem.


30

Dla gadżetów opisanych w punktach 2-4 Zamawiający wymaga projektu autorskiego każdego

elementu, oferowane elementy powinny być oryginalne. W każdym zestawie należy przewidzieć po

jednym elemencie o kosztach produkcji nieprzekraczających: 1 PLN, 2 PLN, 5 PLN, 10 PLN, 15 PLN.

Zamawiający wymaga dostarczenia każdego z elementów w ilości odpowiednio dla zakresu

cenowego: 3000, 2000, 1000, 500, 200 sztuk.

Dla materiałów opisanych w punkcie 5 Zamawiający wymaga dostarczenia po min. 50 sztuk

każdego elementu. W zestawie należy przewidzieć po jednym elemencie o kosztach produkcji

w zakresie: 30-50 PLN, 50-100 PLN, 100-200 PLN.


31

16. Instrukcja korzystania ze szczegółowego opisu

Nazwa pomieszczenia:

W tym miejscu znajduje się nazwa pomieszczenia z dokumentacji projektowej;

Budynek i poziom: / Lokalizacja

Ta pozycja określa lokalizację pomieszczenia – nazwę budynku i poziom (w metrach nad poziomem

gruntu); / sugerowaną lokalizację stanowisk doświadczalnych w budynku Rozbudowy (w ramach

ścieżki 2.)

Funkcja pomieszczenia:

W tym miejscu określona jest funkcja pomieszczenia;

Opis pomieszczenia:

W tym punkcie omawiane są najważniejsze elementy pomieszczenia. Znajduje się tu też ogólny opis

ekspozycji, jaka ma się w danym pomieszczeniu znaleźć;

Lista stanowisk/zespołów stanowisk:

W tym punkcie wymienione są wszystkie stanowiska/zespoły stanowisk wraz z ich szczegółowym

opisem;

Nazwa stanowiska/zespołu stanowisk/numer stanowiska (0.x – strefa wejścia, 1.x –

ścieżka „Przetwarzanie energii”, 2.x – ścieżka „Rozwój wiedzy i cywilizacji, 3.x – ścieżka

Mikroświat – Makroświat):


32

Tematyka:

temat podejmowany przez stanowisko

Cele:

określenie celów, jakie ma stanowisko – do czego ma zachęcić Zwiedzających, z czym ich zapoznać,

co ma umożliwiać Zwiedzającym;

Odniesienia do podstawy programowej:

w tym punkcie Wykonawca znajdzie informację, czy stanowisko ma się odnosić do podstawy

programowej. Odniesienia mają zostać zrealizowane zgodnie z wytycznymi zawartymi w

odpowiednim rozdziale tego opracowania;

Wymagane elementy:

wymienione są tu elementy jakie musi dane stanowisko posiadać wraz z ich funkcjami

i zależnościami oraz wytyczne co do parametrów technicznych wymaganego sprzętu;

Sposób funkcjonowania:

opis wyglądu i sposobu funkcjonowania stanowiska, z uwzględnieniem zakresu i formy oczekiwanej

interakcji;

Wytyczne dla multimediów:

ta sekcja zawiera informacje dotyczące wytycznych do scenariuszy multimediów zawartych jako

treści stanowisk. Nie znajdą się tutaj opisy oprogramowania dla stanowisk informacyjnych

i kasowych – tych opisów należy szukać przy opisie systemów zarządzania. W tej sekcji znajdują się

tylko wytyczne dla filmów, animacji, gier i prezentacji – nie znajdą się tutaj informacje dotyczące

tekstu i zdjęć pokazywanych na stanowiskach – tych informacji należy szukać w sekcji sposób


33

funkcjonowania;

Opomiarowanie:

część stanowisk będzie musiała być przystosowana do zbierania danych dotyczących

wykonywanych na nich czynności – w celach statystycznych oraz w celu wykorzystania tych danych

przez Zwiedzających podczas korzystania z instalacji i później (np. w szkole). Dostęp do

wykonywania doświadczenia, pomiarów i danych doświadczalnych z danego stanowiska ma być

możliwy z poziomu odpowiedniego kiosku multimedialnego. Zwiedzający mają dostęp do

szczegółowych danych tylko z własnych eksperymentów. Zwiedzający muszą mieć możliwość

zapoznania się z danymi (zakładka w kiosku multimedialnym), analizy ich (oddzielna zakładka

zawierająca wyniki, równania, obliczenia, itp.) oraz zapisania ich na swoim indywidualnym koncie

w systemie informatycznym. Dane te to nagrania wideo i audio oraz, wyniki pomiarów wielkości

fizycznych itp. Jeśli Zwiedzający wyrazi taką chęć (opcja dostępna przy zakupie biletu, bądź przy

wyjściu z CNiT) to wszystkie dane dotyczące Jego wizyty w CNiT mają zostać zgromadzone

i przekazane Mu drogą elektroniczną – system musi przewidywać taką możliwość. W tym

podpunkcie zawarte są informacje dotyczące tego czy dana instalacja jest opomiarowana, a jeśli

tak, to w jaki sposób. Wszystkie dane niewrażliwe (np. pomiary wielkości fizycznych) mają być

gromadzone w bazie danych CNiT niezależnie od życzenia Zwiedzającego. Mają być one zbierane w

dwóch trybach – dla danego stanowiska oraz dla całej wizyty danej osoby w CNiT. Elementem

zamówienia będzie stworzenie przez Wykonawcę bazy danych wyposażonej w odpowiednie

instrumenty do badań statystycznych. Szczegółowe wymagania dotyczące bazy danych zostaną

zaprezentowane w innym miejscu tego opracowania;

Inne wymagania:

W tym podpunkcie opisane zostaną wszystkie elementy i zagadnienia, które nie mieszczą się

w pozostałych podpunktach;

Dodatkowo w tym punkcie zamieszczono referencje w postaci łączy do materiałów w internecie.

Zamawiający sprawdził aktualność wszystkich łączy w dniu 29 września 2014 r. i potwierdza ich

aktualność. W razie gdy łącze do referencyjnych materiałów przestały działać, Zamawiający

dostarczy Wykonawcy archiwum multimediów na jego prośbę.


34

Strefa wejścia

17. Nazwa pomieszczenia: Z-0.3;

Budynek i poziom:

Zmiękczalnia, poziom 0,00;


komunikacyjna/informacyjna;

Opis pomieszczenia:

Pomieszczenie na parterze Zmiękczalni na planie prostokąta o powierzchni 88,77 m2.

Pomieszczenie wejściowe – przechodnie, boczne ściany przeszklone. Na podłodze zastosowana

została szara posadzka przemysłowa.

Po lewej stronie od wejścia ma znajdować się 3-stanowiskowy punkt informacyjny. Nad drzwiami

wejściowymi do Pompowni umieszczone mają być ekrany o przekątnej co najmniej 50” z

podstawowymi informacjami o cenach biletów, godzinach otwarcia itp. W przestrzeni

pomieszczenia musi znaleźć się makieta CNiT dla niewidomych/niedowidzących. Ma zostać

zlokalizowana tak, aby nie zakłócać funkcji komunikacyjnej pomieszczenia;

Nośność stropu wynosi 5 kN/m2.


Punkt informacyjny (0.1)

Tematyka:

informacja na temat CNiT; sprzedaż biletów.


35

Cele:

zapoznanie zainteresowanych Zwiedzających z zasadami poruszania się po CNiT, systemem

biletowania, cenami i innymi podstawowymi informacjami na temat instytucji i budynku;


brak;

Wymagane elementy:

3 komputery zintegrowane z systemem zarządzania oraz systemem biletowym (w razie dużego

obłożenia stanowiska informacyjne mają mieć możliwość sprzedaży biletów), 3 drukarki do

biletów, standy na ulotki, telefon wewnętrzny, niezbędne oprogramowanie.

Przebudowa istniejącej lady kasowej i półek wg nowej aranżacji; wymagania szczegółowe:

- wysokość lady wymagana 105-110cm;

- wysokość blatu roboczego od strony obsługi wymagane 72-75cm;

- 3 fotele biurowe obrotowe na kółkach (specyfikacja wg F5.pdf),

- 3 kontenery biurowe na kółkach z możliwością blokady (specyfikacja wg KT1.pdf),

- sejf ( specyfikacja?),

- 4 stanowiska kasowe składające się z komputera podłączonego do systemu zarządzania ekspozycją, drukarki do biletów, kasy fiskalnej (specyfikacja?);

(specyfikacja w załączniku „ System zarządzania i obsługi Interaktywnego Centrum Nauki i

Techniki w Łodzi”)


nie dotyczy;



36

nie dotyczy;

Opomiarowanie:

nie dotyczy;

Inne wymagania:

brak;

Makieta dla osób niewidomych (0.2)

Tematyka:

informacyjna;

Cele:

zapoznanie osób niewidomych i niedowidzących z bryłą budynku;


brak;

Wymagane elementy:

makieta obejmująca wszystkie budynki EC-1 wykonana z brązu na podeście o minimalnych

wymiarach 1,8 m (dł.) x 1,4 m (szer.) x 0,6 m (wys.) +/- 10%. Skala makiety 1:200, głośniki lub

słuchawki (decyzja po konsultacjach);


37


osoba niewidoma lub niedowidząca będzie mogła poprzez dotyk zapoznać się z bryłą budynku.

Makieta ma zostać wyposażona w głośniki i czujniki dotyku tak, aby po dotknięciu danego budynku

przez osobę niewidomą/niedowidzącą uruchamiał się komunikat dźwiękowy na temat danego

budynku. Nośność stropu w tym pomieszczeniu wynosi 500 kg/m2.


komunikaty dźwiękowe mają zostać nagrane dla każdego z budynków (Zmiękczalnia, Pompownia,

Kotłownia, Maszynownia, Rozdzielnia, Chłodnia Kominowa, Rozbudowa). Muszą one zawierać

podstawowe informacje dotyczące budynków (np. ilość kondygnacji/wysokość, powierzchnia, rok

budowy, funkcja dawniej i dziś).

Opomiarowanie:

nie dotyczy;

Inne wymagania:

projekt makiety oraz komunikaty dźwiękowe muszą zostać skonsultowane z Polskim Związkiem

Niewidomych;

Ekrany informacyjne (0.3)

Tematyka:

informacja na temat CNiT;

Cele:


38

zapoznanie zainteresowanych Zwiedzających z zasadami poruszania się po CNiT, systemem

biletowania, cenami i innymi podstawowymi informacjami na temat instytucji i budynku;


brak;

Wymagane elementy:

3 ekrany min. 40” zintegrowane z systemem zarządzania (ekrany typu B); (specyfikacja w

załączniku „ System zarządzania i obsługi Interaktywnego Centrum Nauki i Techniki w Łodzi”)


monitory wyświetlają cyklicznie informacje o godzinach otwarcia, cenach biletów, aplikacji

mobilnej CNiT oraz wystawach czasowych;


ekrany mają wyświetlać prezentację multimedialną pokazującą podstawowe informacje dotyczące

CNiT (godziny otwarcia, ceny biletów, informacje dotyczące wystaw czasowych itp.). Pracownicy

Centrum poprzez system zarządzania muszą mieć nie tylko swobodną możliwość modyfikacji treści

prezentacji, ale też możliwość wymiany prezentacji na zupełnie inną;

Opomiarowanie:

nie dotyczy;

Inne wymagania:

brak;


39

18. Nazwa pomieszczeń: od K-0.1 do K-0.7

Budynek i poziom:

Kotłownia, poziom 0,00;


informacyjna/komunikacyjna/rekreacyjna/ekspozycyjna/komercyjna;

Opis pomieszczenia:

Pomieszczenia od K-0.1 do K-0.7 tworzą wspólnie parter Kotłowni. Podział na pomieszczenia jest

wtórny, oryginalnie była to hala jednoprzestrzenna. Podczas rewitalizacji dodano toalety, szatnie,

miejsce na sklepik. Poszczególne symbole oznaczają pomieszczenia:

K-0.1 do K-0.4 – toalety i pomieszczenia gospodarcze przy toaletach o łącznej powierzchni

26,28 m2, z czego poszczególne pomieszczenia mają powierzchnię: K-0.1 – 4,27 m2, K-0.2 –

9,50 m2, K-0.3 – 10,96 m2, K-0.4 – 1,55 m2;

K-0.5 – pomieszczenie szatni o powierzchni 28,92 m2. Naprzeciwko zostanie wydzielona

druga szatnia o podobnej powierzchni (w ramach projektu budowlanego);

K-0.6 – pomieszczenie sklepiku o powierzchni 42,44 m2;

K-0.7 – reszta pomieszczenia o powierzchni 600,62 m2.

W całej strefie na podłodze znajduje się posadzka z płytek historycznych.

W jednym punkcie znajdować będą się cztery kasy biletowe. Cała przestrzeń pomieszczeń Kotłowni

na tym poziomie jest strefą niebiletowaną – bramki wejściowe mają zostać zamontowane na

wyjściach z Kotłowni do Pompowni (wg załączonego schematu).

We wschodniej części pomieszczenia K-0.6 znajdować ma się przestrzeń do zagospodarowania pod


40

sklepik z pamiątkami. W suficie znajdują się spusty jednego z przeciętych kotłów.

Przy młynkach do mielenia żużla mają stanąć tabliczki ekspozycyjne oraz kioski multimedialne z

opisanymi schematami ich funkcjonowania (wzorowanymi graficznie na wczesno XX-wiecznej

dokumentacji technicznej – odniesieniem mają być schematy z publikacji „Elektrownia Łódzka

1907-1932”).

Wszystkie siedziska zaprojektowane w tej strefie przez Wykonawcę mają pełnić również funkcję

zamykanych na klucz schowków (dla grup przychodzących do CNiT).


Szatnia (0.4)

Tematyka:

nie dotyczy;

Cele:

nie dotyczy;


brak;

Wymagane elementy:

szafki samoobsługowe na monety (na co najmniej 2 nominały), w ilości min. 90, minimalne

rozmiary szafek to 30 cm szerokości, 40 cm wysokości i 50 cm głębokości, maksymalne rozmiary

szafek to 50 cm szerokości, 50 cm wysokości i 60 cm głębokości;

Ławki z podnoszonym siedziskiem mieszczące szafki samoobsługowe zamykane jak te opisane

powyżej, z przedziałami na okrycia i przedmioty Zwiedzających; minimalne rozmiary przedziałów w

szafkach to 30 cm szerokości, 35 cm wysokości i 50 cm długości, maksymalne rozmiary szafek to 50


41

cm szerokości, 40 cm wysokości i 60 cm głębokości;


Zwiedzający ma mieć możliwość skorzystania z samoobsługowej szafki w celu pozostawienia

okrycia wierzchniego i innych przedmiotów nieprzydatnych (lub niepożądanych) podczas wizyty w

CNiT.


nie dotyczy;

Opomiarowanie:

nie dotyczy;

Inne wymagania:

automat do rozmieniania pieniędzy, rozmieszczenie szafek wg załączonego do SOPZ schematu.

Szafki muszą być wykonane z trwałego, łatwego do czyszczenia materiału. Siedziska mieszczące

zamykane szafki muszą być łatwe do podniesienia, posiadać mechanizm spowalniający opadanie i

być tapicerowane tapicerką o ścieralności min. 200000 w skali Martindale’a, odporną na

zabrudzenia i wilgoć. Siedziska powinny posiadać cokół wys. 10cm wykonany z blachy nierdzewnej

szczotkowanej cofnięty od lica boków o min.5cm.


42

Kasy biletowe (0.5)

Tematyka:

nie dotyczy;

Cele:

nie dotyczy;


brak;

Wymagane elementy:

aranżacja strefy kasowej wskazanej na planie poziomu – lada, kasy, szafki, krzesła, stanowiska

komputerowe podłączone do systemu zarządzania ekspozycją oraz systemu biletowego oraz

wszelkie inne niezbędne wyposażenie;

- wysokość lady wymagana 105-110cm;

- wysokość blatu roboczego od strony obsługi wymagane 72-75cm;

- 4 fotele biurowe obrotowe na kółkach (specyfikacja wg F5.pdf);

- 4 kontenery biurowe na kółkach z możliwością blokady (specyfikacja wg KT1.pdf);

- sejf ( specyfikacja?);

- 4 stanowiska kasowe składające się z komputera podłączonego do systemu zarządzania ekspozycją, drukarki do biletów, kasy fiskalnej (specyfikacja?);

- szafki, regały na dokumenty – ilość i wymiary do uzgodnienia na etapie projektu wstępnego;

(specyfikacja w załączniku „ System zarządzania i obsługi Interaktywnego Centrum Nauki i Techniki

w Łodzi”)


43


Zwiedzający nabywa w kasie bilety wstępu;


nie dotyczy;

Opomiarowanie:

nie dotyczy;

Inne wymagania:

brak;

Konwojer (1.1)

Tematyka:

funkcjonowanie konwojera;

Cele:

zapoznanie Zwiedzających z przeznaczeniem oraz technologią funkcjonowania konwojera;


brak;

Wymagane elementy:


44

2 tabliczki ekspozycyjne, kiosk multimedialny, węgiel;


w poszczególnych kubełkach konwojera ma znaleźć się węgiel różnych rodzajów (w każdym

kubełku tylko z jednego rodzaju, rozmieszczenie węgla do ustalenia podczas prac projektowych).

Węgiel ten musi być dostępny do dotykania, ale nie do zabierania dla zwiedzających (należy go

przymocować tak, aby nie było to widoczne dla Zwiedzających, sposób mocowania do

zaakceptowania na etapie montażu ekspozycji). W okolicach konwojera mają być dwie tabliczki

ekspozycyjne (po jednej z każdej strony konwojera, w miejscach dostępnych, ale nie

przeszkadzających w komunikacji) z podstawowymi informacjami dotyczącymi konwojera. Kiosk

multimedialny ma zawierać: informacje dotyczące sposobu funkcjonowania konwojera, schemat

konwojera (obejmujący całość konwojera – od placu węglowego przez cały obieg z powrotem),

opisy wszystkich prezentowanych rodzajów węgla oraz odniesienia do innych stanowisk;


schemat konwojera ma wyglądać jak rysunek techniczny z pierwszej połowy XX wieku

(odniesieniem mają być rysunki z publikacji „Elektrownia Łódzka 1907-1932”). Ma on obejmować

co najmniej: plac węglowy (widok składowanego węgla), śluzy z placu przez które dostawał się

węgiel do konwojera, konwojer na całej długości z zachowaniem jego oryginalnego kształtu,

system zrzucania węgla do kotłów. Konwojer musi być wrysowany w przekrój pionowy obiektu z

wyraźnym zaznaczeniem kanału węglowego, ścian Kotłowni oraz kotłów. Elementy

charakterystyczne (śluzy na placu węglowym oraz system zrzucania węgla do kotłów) oraz kubełki

w co najmniej dwóch miejscach muszą powiększać się po naciśnięciu odpowiedniego przycisku

(domyślny widok obejmuje cały konwojer) a obok powiększonego obrazu ma pojawiać się krótka

informacja (maksymalnie 600 znaków razem ze spacjami) dotycząca tego co widzimy na ekranie.

Opomiarowanie:

nie dotyczy;

Inne wymagania:


45

Stanowisko to ma zwierać zakładkę odnoszącą się do Gry Strategicznej – interfejs obsługi

urządzenia (w formie z tutorialem);

Młynki żużla (1.2)

Tematyka:

funkcjonowanie systemu usuwania żużla i popiołu;

Cele:

zapoznanie Zwiedzającego z systemem usuwania żużla i popiołu;


brak;

Wymagane elementy:

2 tabliczki ekspozycyjne, 1 lub więcej kiosków, ekrany wmontowane w młynki (2) i w podłogę (1),

głośniki, urządzenia podnoszące temperaturę; (specyfikacja w załączniku „ System zarządzania i

obsługi Interaktywnego Centrum Nauki i Techniki w Łodzi”)


Tabliczki ekspozycyjne z podstawowymi informacjami mają stanąć przy zbiornikach z pompami. W

otworach rewizyjnych młynków kotła Stocznia Gdańska mają zostać zamontowane ekrany

(wielkość ekranu ma pozwolić na całkowite wypełnienie otworu obrazem), które będą uruchamiać

się po otwarciu klapy otworu. Na ekranach ma być prezentowana animacja spadającego do

młynków gorącego żużla (spójna z animacją znajdującą się poziom wyżej w kotle – stanowisko


46

1.13). Młynki mają mieć temperaturę znacznie wyższą od otoczenia, jednak nie taką, żeby

Zwiedzający dotykając młynka mógł się poparzyć. Z młynków mają dobiegać odgłosy mielenia

żużla. Na podłodze znajdują się ślady po dawnych rurach, którymi spływał zgaszony żużel. Są one

wykonane z płyt blachy ryflowanej. Jedną z takich płyt (najlepiej w bezpośredniej bliskości młynka)

należy zastąpić ekranem podłogowym (takim, po którym można chodzić; ma on wypełniać całą

przestrzeń po zdemontowanej płycie). Na tym ekranie ma być wyświetlana animacja płynącej

zgaszonej masy żużlowej. Również przy tych zbiornikach mają stanąć dwa kioski multimedialne (po

jednym przy każdym), a przy ich pomocy Zwiedzający będzie mógł zapoznać się z: opisem procesu

powstawania żużla w kotle („Czym jest żużel”), opisanym schematem oryginalnego

(zamontowanego w momencie rozruchu elektrowni) systemu odprowadzania żużla i popiołu w EC-

1 Zachód (od wypadnięcia z kotła do znalezienia się w miejscach składowania żużla i popiołu),

opisanym schematem dodatkowego systemu odprowadzania popiołu zainstalowanego po II wojnie

światowej, opisem zastosowań popiołu i żużla lub ich utylizacji.


schematy systemu odprowadzania żużla i dodatkowego systemu odprowadzania popiołu

(instalacje odpylające zamontowane na ścianach Kotłowni) mają być utrzymane w stylistyce

rysunku technicznego z pierwszej połowy XX wieku (odniesieniem mają być rysunki z publikacji

„Elektrownia Łódzka 1907-1932”). Domyślnym widokiem dla każdego z tych schematów jest widok

całości przedstawianego systemu (wrysowanego w przekrój budynku z zaznaczeniem kotłów). Na

każdym z tych schematów mają zostać zaznaczone elementy charakterystyczne (ważne dla

zrozumienia działania całej instalacji), które po wybraniu zostaną powiększone i obok których po

powiększeniu pojawi się krótka o nich informacja (maksymalnie 600 znaków razem ze spacjami).

Animacje spadającego żużla i płynącej masy żużlowej mają być zapętlone. FPS animacji nie może

być mniejszy niż 30.

Opomiarowanie:

nie dotyczy;

Inne wymagania:


47

Stanowisko to ma zwierać zakładkę odnoszącą się do Gry Strategicznej – interfejs obsługi

urządzenia (w formie z tutorialem);


48

Ścieżka „Przetwarzanie energii”

19. Nazwa pomieszczenia: P-0.1;

Budynek i poziom:

Pompownia, poziom 0,00;


komunikacyjna/ekspozycyjna;

Opis pomieszczenia:

Pomieszczenie komunikacyjne o kształcie długiego prostokąta o powierzchni 204,22 m2. Znajduje się

w nim klatka schodowa oraz szyb windowy (po południowej stronie pomieszczenia). Na podłodze

znajduje się posadzka z płytek historycznych. Na wysokości pomp będzie znajdować się granica strefy

ekspozycyjnej.

Po stronie ekspozycyjnej pomieszczenie ma być słabiej oświetlone (półcień). Pomiędzy pompami

w północnej części pomieszczenia znajdują się dwa filary. Między tymi filarami zamontować należy

półprzezroczysty ekran, na którym wyświetlane będą podstawowe dane dotyczące cen biletów,

wystaw czasowych itp. Na wysokości filarów, pomiędzy nimi a ścianami pomieszczenia znajdować się

będą bramki wyjściowe. Bramki te mają być w formie rozsuwanej, co najmniej jedna z nich musi być

odpowiedniej szerokości aby mogła z niej skorzystać osoba niepełnosprawna na wózku inwalidzkim

lub rodzic z dziecięcym wózkiem.

Pompy i orurowanie znajdujące się w pomieszczeniu mają zostać zaaranżowane światłem

i dźwiękiem. Światło ma być łagodne, podkreślające pompy. Dźwięk musi przypominać oryginalne

odgłosy takiego pomieszczenia, w szczególności dźwięk pary przemieszczającej się rurami

i uchodzącej przez nieszczelne zawory. Co jakiś czas (minimum 15 minut) ma się również odbywać

symulacja pęknięcia przewodu z parą – duża ilość bezzapachowego dymu imitującego parę ma być

wtłoczona do pomieszczenia.

Przy pompach muszą stanąć tabliczki z ich danymi technicznymi wzorowane graficznie na tabliczkach


49

znamionowych urządzeń z początku XX wieku. Wzór tabliczki został opisany we wstępie do

opracowania.


Pompy (1.3)

Tematyka:

funkcjonowanie pomp;

Cele:

zapoznanie Zwiedzających z technologią funkcjonowania pomp;


brak;

Wymagane elementy:

dwie tabliczki ekspozycyjne (jedna od strony strefy otwartej, druga od strony strefy ekspozycji), kiosk

multimedialny (od strony strefy ekspozycji, wspólny ze stanowiskiem „system rur”), oświetlenie

efektowe (od strony strefy ekspozycji), głośniki (od strony strefy ekspozycji, aktywowane z kiosku

multimedialnego); (specyfikacja w załączniku „ System zarządzania i obsługi Interaktywnego Centrum

Nauki i Techniki w Łodzi”)


od strony strefy wolnego dostępu ma stanąć tabliczka ekspozycyjna zawierająca podstawowe dane

dotyczące pomp. Od strony strefy ekspozycji stanąć ma identyczna tabliczka zawierająca te same


50

informacje. Oprócz niej znaleźć się tu ma kiosk multimedialny zawierający trzy tematyki (do wyboru).

Pierwsza zawiera w sobie: opis działania pompy, schemat pompy, nagranie dźwiękowe

funkcjonowania pompy (nie dłuższe niż 10 sekund, dochodzące z głośnika ukrytego przy najbliższej

pompie, uruchamiane przez Zwiedzającego). Druga składa się z: opisu systemu rur w pomieszczeniu

oraz obiegu wody/pary wodnej, schematu systemu rur w pomieszczeniu, opisania praw fizyki

towarzyszących pęknięciu rury z parą. Trzecia to historia pomieszczenia: jego przeznaczenie oraz

zdjęcia archiwalne. Pompy stojące w strefie ekspozycyjnej mają być oświetlone dodatkowym,

delikatnym światłem;


schematy pompy i systemu rur mają być utrzymane w stylistyce rysunku technicznego z pierwszej

połowy XX wieku (odniesieniem mają być rysunki z publikacji „Elektrownia Łódzka 1907-1932”).

Domyślnym widokiem dla każdego z tych schematów jest widok całości przedstawianego systemu lub

pompy (w przypadku systemu wrysowanego w przekrój budynków). Na każdym z tych schematów

mają zostać zaznaczone elementy charakterystyczne (ważne dla zrozumienia działania całej

instalacji), które po wybraniu zostaną powiększone i obok których po powiększeniu pojawi się krótka

o nich informacja (maksymalnie 600 znaków razem ze spacjami).

Opomiarowanie:

nie dotyczy;

Inne wymagania:

Stanowisko to ma zwierać zakładkę odnoszącą się do Gry Strategicznej – interfejs obsługi urządzenia

(w formie z tutorialem);

System rur (1.4)

Tematyka:


51

obieg wody i pary w pomieszczeniu;

Cele:

zapoznanie Zwiedzających z systemem rur w pomieszczeniu oraz z obiegiem w nim wody i pary

wodnej;


brak;

Wymagane elementy:

co najmniej 3 głośniki, urządzenie do wytwarzania pary, kiosk multimedialny (wspólny ze

stanowiskiem „pompy”); (specyfikacja w załączniku „ System zarządzania i obsługi Interaktywnego

Centrum Nauki i Techniki w Łodzi”)


w co najmniej trzech miejscach po stronie ekspozycyjnej pomieszczenia mają zostać dyskretnie

zamontowane (niewidoczne na pierwszy rzut oka) głośniki, które cyklicznie będą nadawać dźwięki

płynącej w rurach wody/poruszającej się pary wodnej. Przy jednym z takich głośników, również

dyskretnie, należy zamontować urządzenie do wytwarzania pary wodnej. Co określoną liczbę minut

(musi istnieć możliwość ustawienia tego czasu albo poprzez SEC, albo poprzez kiosk do Stanowiska) w

tym miejscu ma być symulowane pęknięcie rury z parą – dym symulujący parę ma wydobywać się

silnym strumieniem i ma temu towarzyszyć odpowiedni, wysoki dźwięk. Pokaz ten nie może być

dłuższy niż 5 sekund. Pokaz musi być poprzedzony dźwiękiem ostrzegawczym (np. robotnik krzyczący

„Uwaga, zaraz rura pęknie!”) Opis do tego stanowiska będzie się znajdował we wspólnym ze

stanowiskiem „pompy” kiosku multimedialnym.



52

nie dotyczy;

Opomiarowanie:

nie dotyczy;

Inne wymagania:

brak;

Ekran między pompami (0.6)

Tematyka:

informacyjna;

Cele:

informacyjne/komunikacyjne;


brak;

Wymagane elementy:

ekran min. 40” zamontowany w przestrzeni między filarami (ekran typu B); (specyfikacja w załączniku

„ System zarządzania i obsługi Interaktywnego Centrum Nauki i Techniki w Łodzi”)



53

Ekran ma wyświetlać cyklicznie (na powierzchni skierowanej od wejścia) informacje o godzinach

otwarcia, cenach biletów, aplikacji mobilnej CNiT oraz wystawach czasowych;


ekran ma wyświetlać prezentację multimedialną pokazującą podstawowe informacje dotyczące CNiT

(godziny otwarcia, ceny biletów, informacje dotyczące wystaw czasowych itp.). Pracownicy Centrum

poprzez system zarządzania muszą mieć nie tylko swobodną możliwość modyfikacji treści prezentacji,

ale też możliwość wymiany prezentacji na zupełnie inną;

Opomiarowanie:

nie dotyczy;

Inne wymagania:

brak;


Budynek i poziom:

Pompownia, poziom +4,50;



Opis pomieszczenia:


54


w nim klatka schodowa oraz szyb windowy. Na podłodze znajduje się posadzka z płytek

historycznych.

Znajdują się w nim 2 pompy z silnikami (między klatką schodową a windami), orurowanie oraz 4 duże

koła zaworowe.

Na wysokości kół zaworowych nie ma ściany między Pompownią a Kotłownią. W tej przerwie należy

zamontować ekran. Koła zaworowe wraz z ekranem mają być stanowiskiem dla gry. Za pomocą kół

Zwiedzający sterować mają przepływem wody/pary w rurach, tak, żeby doprowadzić ją w

odpowiednie miejsce. Gra musi mieć co najmniej 3 poziomy trudności i co najmniej po 5

plansz/etapów na każdym poziomie.


Koła zaworowe (gra) (1.5)

Tematyka:

działanie zaworów i systemu rur;

Cele:

zainteresowanie Zwiedzającego poprzez zabawę zasadami działania zaworów i systemu przesyłu

cieczy/pary;


brak;

Wymagane elementy:

ekran min. 40” (ekran typu B), użycie znajdujących się na miejscu kół zaworowych; (specyfikacja w


55



Zwiedzający gra w grę multimedialną, której kontrolerem są istniejące koła zaworowe. Przebieg gry

obserwuje na dużym ekranie. Celem gry jest przeprowadzenie wirtualnego przedmiotu z punktu

startu do wskazanego punktu docelowego. Przedmiot znajduje się w animowanym systemie rur

wypełnionych cieczą lub parą. Zwiedzający kieruje ruchem cieczy/pary przenoszącej przedmiot

otwierając i zamykając wirtualne zawory. Zawory są kontrolowane poprzez poruszanie kół

zaworowych: aby osiągnąć cel gry Zwiedzający musi użyć odpowiedniej konfiguracji ustawień kół

zaworowych.


gra ma polegać na przepchnięciu przez system rur piłeczki poprzez sterowanie zaworami ciśnieniem

wypływającej z czterech stron wody. Gra musi mieć co najmniej 3 poziomy trudności i co najmniej po

5 plansz/etapów na każdym poziomie. Schemat rur i animacja w grze mają zostać utrzymane w

realistycznej kolorystyce (rury – szare, woda – niebieska, kulka ma być jaskrawa – najlepiej

czerwona). FPS animacji nie może być mniejszy niż 30. Po ustalonym czasie bezczynności gra powinna

przechodzić w tryb oczekiwania. W tym czasie na ekranie powinny być wyświetlane wizualizacje (film,

animacja) zachęcające do skorzystania z gry i odnoszące się do tematyki gry (przepływ cieczy/pary w

rurach, sterowanie zaworami) i sposobu korzystania ze stanowiska.

Opomiarowanie:

nie dotyczy;

Inne wymagania:

Wykonawca ma obowiązek tak zaprojektować Stanowisko, aby zawory nie stanowiły

niebezpieczeństwa dla Zwiedzających.


56

21. Nazwa pomieszczenia: K-1.1;

Budynek i poziom:

Kotłownia, poziom +4,50;


ekspozycyjna;

Opis pomieszczenia:

Pomieszczenie dawnej Kotłowni – duże, jednoprzestrzenne o powierzchni (po odliczeniu powierzchni

kotłów) 468,23 m2. Na podłodze posadzka z płytek historycznych.

W pomieszczeniu znajdują się 4 kotły węglowe systemu Babcock&Wilcox. Po dwa firm „Zieleniewski”

(południowa strona pomieszczenia) z Krakowa i Stocznia Gdańska (północna strona pomieszczenia).

Dwa z nich zostały zrewitalizowane w całości, natomiast kolejne dwa przecięte ”na pół” (po jednym

z każdego rodzaju).

Po środku pomieszczenia, w osi północ-południe, przebiega konstrukcja stalowa budynku tworząc łuk

w przejściu między kotłami. Na tej konstrukcji należy zamontować ekran, na którym będzie można

wyświetlać multimedia (początkowo ma tam być zdjęcie Kotłowni z lat 30-tych). Podzieli on

wirtualnie Kotłownię na część stricte skansenową (wschodnią, z przeciętymi kotłami) oraz część

ożywioną poprzez nowoczesne technologie (zachodnią, z kotłami w całości). Przez ten ekran musi być

możliwość przejścia

W części wschodniej znajdować się ma makieta EC1, kioski multimedialne z archiwalnymi zdjęciami

budynków oraz tabliczki opisujące oba kotły. Przy obu przeciętych kotłach mają znaleźć się również

kioski multimedialne zawierające schematy przedstawiające zasady działania kotła węglowego

systemu Babcock&Wilcox (graficznie utrzymaną w stylistyce dokumentacji technicznych z początku

XX wieku – odniesieniem mają być grafiki z publikacji „Elektrownia Łódzka 1907-1932”).

W części zachodniej kotły mają „ożyć” za sprawą mappingu, ekranów wbudowanych w wizjery i drzwi

rewizyjne kotłów, głośników prysznicowych, dmuchaw z ciepłym powietrzem, kolorowego światła,


57

głośników niskich częstotliwości (wibracje), wytwornic pary itp. (szczegółowy projekt tych instalacji

będzie oceniany w przetargu). Podobnie wnętrze kotła „Stocznia Gdańska” ma zostać zaaranżowane

na czynne palenisko – z wysoką temperaturą, hałasem itp. Wnętrze kotła „Zieleniewski” ma być

z kolei zaaranżowane wg zdjęcia z wigilii zarządu elektrowni z grudnia 1929 roku. Aranżacja ta ma się

odbyć za pomocą umeblowania, nastrojowej muzyki i gry światłem.

Wykonawca będzie musiał dostosować oświetlenie przestrzeni Kotłowni do potrzeb ekspozycyjnych

(zaciemnić okna). Sposób zaciemnienia należy uzgodnić z Zamawiającym na etapie projektowym.


Historia EC-1 (1.6)

Tematyka:

historia EC-1;

Cele:

zapoznanie Zwiedzających z historią miejsca;


Wymagane;

Wymagane elementy:

4 kioski multimedialne;


poprzez kioski multimedialne Zwiedzający będą mieć możliwość zapoznania się z: historią EC-1 w

dwóch wersjach (skróconej i rozszerzonej), archiwalnymi zdjęciami elektrowni, książką (fragmentami)


58

„Elektrownia Łódzka 1907-1932”, tytułami prasowymi dotyczącymi EC-1 (pochodzącymi z różnych

okresów). Jeden z kiosków ma dotyczyć tylko i wyłącznie struktury Elektrowni Łódzkiej i jej

pracowników.


brak;

Opomiarowanie:

nie dotyczy;

Inne wymagania:

brak;

Kocioł firmy L. Zieleniewski – przecięty (1.7)

Tematyka:

budowa kotła firmy L. Zieleniewski;

Cele:

zapoznanie Zwiedzających z zasadami działania i budową kotła firmy L. Zieleniewski;


brak;


59

Wymagane elementy:

tabliczka ekspozycyjna, kiosk multimedialny, oświetlenie efektowe;


po środku strefy rozciętego kotła mają stanąć – tabliczka ekspozycyjna i kiosk multimedialny. Kiosk

multimedialny musi zawierać: opis technologii budowy i działania kotła (kocioł jest systemu

Babcock&Wilcox), schemat budowy kotła połączony z systemem oświetlenia efektowego – wybranie

elementu na schemacie skutkuje wyświetleniem jego krótkiego opisu oraz podświetleniem go przez

system oświetlenia efektowego, archiwalne zdjęcia kotła, informacje na temat historii firmy L.

Zieleniewski.


schemat budowy kotła firmy L. Zieleniewski ma być utrzymany w stylistyce rysunku technicznego z

pierwszej połowy XX wieku (odniesieniem mają być rysunki z publikacji „Elektrownia Łódzka 1907-

1932”). Domyślnym widokiem dla schematu jest widok całości kotła (wrysowanego w przekrój

budynku). Na schemacie muszą zostać zaznaczone elementy charakterystyczne (zaznaczone na Rys.

33 Przekrój poprzeczny kotłowni w publikacji „Elektrownia Łódzka 1907-1932”, strona 28), które po

wybraniu zostaną powiększone, podświetlone na prawdziwym kotle oraz obok których po

powiększeniu pojawi się na ekranie krótka o nich informacja (maksymalnie 600 znaków razem ze

spacjami).

Opomiarowanie: nie dotyczy;

Inne wymagania:




60

Kocioł firmy Stocznia Gdańska – przecięty (1.8)

Tematyka:

budowa kotła firmy Stocznia Gdańska;

Cele:

zapoznanie Zwiedzających z zasadami działania i budową kotła firmy Stocznia Gdańska;


brak;

Wymagane elementy:

tabliczka ekspozycyjna, kiosk multimedialny, oświetlenie efektowe;


po środku strefy rozciętego kotła ma stanąć – tabliczka ekspozycyjna i kiosk multimedialny. Kiosk

multimedialny musi zawierać: opis technologii budowy i działania kotła (kocioł jest systemu

Babcock&Wilcox), schemat budowy kotła połączony z systemem oświetlenia efektowego – wybranie

elementu na schemacie skutkuje wyświetleniem jego krótkiego opisu oraz podświetleniem go przez

system oświetlenia efektowego, archiwalne zdjęcia kotła, informacje na temat historii firmy Stocznia

Gdańska.


schemat budowy kotła firmy Stocznia Gdańska ma być utrzymany w stylistyce rysunku technicznego z


1932”). Domyślnym widokiem dla schematu jest widok całości kotła (wrysowanego w przekrój


61

budynku). Na schemacie mają zostać zaznaczone elementy charakterystyczne (zaznaczone na Rys. 33

Przekrój poprzeczny kotłowni w publikacji „Elektrownia Łódzka 1907-1932”, strona 28), które po

wybraniu zostaną powiększone, podświetlone na prawdziwym kotle oraz obok których po


spacjami).

Opomiarowanie:

nie dotyczy;

Inne wymagania:



Makiety Elektrowni Łódzkiej (1.9)

Tematyka:

funkcjonowanie elektrowni cieplnej węglowej;

Cele:

przedstawienie Zwiedzającym technologii działania elektrowni cieplnej węglowej oraz zapoznanie

Zwiedzających z całym kompleksem dawnej Elektrowni Łódzkiej;


brak;


62

Wymagane elementy:

podest o wysokości 60cm, trzy makiety na wspólnym podeście oddzielone przeszkleniami: skala –

1:300, oświetlenie efektowe, ekran informacyjny (ekran typu A), przyrządy sterujące;


trzy makiety muszą przedstawiać wszystkie budynki i instalacje należące do kompleksu Elektrowni

Łódzkiej w trzech okresach: w roku 1936 (po powstaniu ostatnich budynków), w roku 2000

(momencie wyłączenia kompleksu) oraz po zakończeniu rewitalizacji (2014). Makiety mają zostać

wyposażone w zsynchronizowany system oświetlenia efektowego, który będzie na żądanie

podświetlał jednocześnie odpowiadające sobie elementy na wszystkich trzech makietach. W

obudowę makiety musi zostać wkomponowany pulpit sterujący wraz z ekranem informacyjnym. Na

pulpicie ma znaleźć się przyrząd do ustawiania jednego z trzech okresów funkcjonowania Elektrowni

Łódzkiej/EC-1 (w formie mechanicznej np. suwaka, pokrętła) oraz przyciski odpowiadające

poszczególnym budynkom/instalacjom obu kompleksów. Po ustawieniu suwaka na konkretny okres

zostanie podświetlona tylko wybrana makieta. Po naciśnięciu przycisku wszystkie makiety zostaną

wyciemnione i zostanie podświetlony oświetleniem efektowym tylko wybrany budynek/instalacja na

wszystkich makietach. Na ekranie informacyjnym mają znajdować się informacje dotyczące wyglądu i

funkcji kompleksów w danym momencie ich historii oraz wyjaśniające funkcje konkretnych

budynków/instalacji (pojawiające się po naciśnięciu przycisku na panelu sterującym). Ekran

informacyjny musi zawierać również, tak jak kioski multimedialne, zakładkę „Zobacz też” dla każdego

omawianego elementu. Makiety mają być wykonane z dużą dbałością o detale, mają być estetyczne,

eleganckie i wiernie odzwierciedlać rzeczywistość. Wybór technologii wykonania i zastosowanych

materiałów makiet oraz podestu należy do Wykonawcy, jednak musi zostać on uzgodniony z

Zamawiającym na etapie projektowym. Należy zadbać, aby dźwięk pracujących urządzeń nie był

uciążliwy na ekspozycji. W razie potrzeby zastosować należy dodatkowe wytłumienie.


Prezentacje dotyczące wyglądu i funkcji wszystkich obiektów kompleksów w zadanych trzech

okresach historycznych;


63

Opomiarowanie:

nie dotyczy;

Inne wymagania:

brak;

Ekran w przejściu (1.10)

Tematyka:

różna, w zależności od wgranych multimediów, głównie historia miejsca i technologia działania

Kotłowni;

Cele:

zainteresowanie Zwiedzających miejscem, jego funkcjonowaniem i historią, wywarcie

spektakularnego wrażenia;


brak;

Wymagane elementy:

ekran o łącznej szerokości 5,5 m, rzutnik(i), (specyfikacja w załączniku „ System zarządzania i obsługi

Interaktywnego Centrum Nauki i Techniki w Łodzi”)



64

Ekran ma zająć całą przestrzeń środkowego przejścia między kotłami. Na ekranie domyślnie

wyświetlać się ma archiwalne zdjęcie Kotłowni. Dostępne muszą tu być do wyboru zdjęcia

archiwalne. Musi być też możliwość wyświetlenia na ekranie filmu bądź animacji. Przez ekran musi

być możliwe przejście (ekran mgłowy, wykonany z pasków, firanek itp.).


nie dotyczy;

Opomiarowanie:

nie dotyczy;

Inne wymagania:

brak;

Zespół stanowisk „między kotłami” (1.11)

KONCEPCJA TEJ STREFY (ZESPOŁU STANOWISK) BĘDZIE STANOWIĆ ELEMENT OFERTY WYKONAWCY, KTÓRY ZOSTANIE

OCENIONY PRZEZ ZAMAWIAJĄCEGO W RAMACH POSTĘPOWANIA PRZETARGOWEGO. DLATEGO ZAMAWIAJĄCY PODA

TU TYLKO OGÓLNE WYTYCZNE DOTYCZĄCE ARANŻACJI TEJ PRZESTRZENI.

Ogólne wytyczne:

Zwiedzający w tej strefie muszą poczuć się jak w pracującej Kotłowni. Instalacje składające się na ten

zespół stanowisk nie mogą konkurować z zabytkowymi elementami infrastruktury. Mają one

oddziaływać na Zwiedzających co najmniej poprzez dźwięk, elementy wizualne oraz odczucie

temperatury. Zwiedzający muszą mieć również możliwość interakcji z instalacjami. Jednym z

podstawowych założeń tej strefy jest wywarcie niezapomnianego wrażenia na Zwiedzających –

przechodząc przez ekran z projekcją (stanowisko 1.10) mają poczuć się, że przeszli z Centrum Nauki


65

do funkcjonującej elektrowni. Projekt tego fragmentu ekspozycji Wykonawca przedstawi w ramach

oferty.

Elementy oceniane:

Wnętrze kotła firmy L. Zieleniewski (1.12)

Tematyka:

historia EC-1;


66

Cele:

zapoznanie Zwiedzających z konkretnym epizodem z historii miejsca;


brak;

Wymagane elementy:

zgodne z przedstawionymi na zdjęciu z 23 grudnia roku 1929, oraz dodatkowo: głośniki, oświetlenie

efektowe, tabliczka ekspozycyjna (przy wejściu), kładka do przejścia przez kocioł, schody wejściowe i

wyjściowe, podest pod dekorację;

Opis funkcjonowania:

wewnątrz kotła, ma zostać zaaranżowana scena widoczna na zdjęciu z 23 grudnia 1929 roku – stół,

obrusy, choinka, zastawa itp. Z głośników mają płynąć kolędy, wszystko musi zostać w odpowiedni

sposób podkreślone światłem i cieniem. Wewnątrz, jako część aranżacji, ma znaleźć się duża

projekcja przedmiotowego zdjęcia. Wykonawca będzie również musiał wykonać schody wejściowe i

wyjściowe (z poręczami) oraz kładkę (z poręczami) do bezpiecznego przejścia przez kocioł. Elementy

scenografii na etapie projektu i wykonania muszą zostać uzgodnione z Zamawiającym.


nie dotyczy;

Opomiarowanie:

brak;

Inne wymagania:


67

Elementy instalacji nie mogą ograniczać przejścia. Ze względu na rozmiary pomieszczenia przejście

przez nie musi odbywać się płynnie. Szerokość kładki musi być co najmniej równa szerokości wejścia i

wyjścia z kotła. Nawierzchnia kładki ma być wykonana z ażurowej kraty pomostowej o odpowiedniej

ze względu na bezpieczeństwo użytkowania wytrzymałości. Pochwyt poręczy na kładce ma być z

profili stalowych o przekroju okrągłym, a wypełnienie balustrady ze szkła bezpiecznego. Całość

projektu kładki i schodów musi zostać uzgodniona z Zamawiającym.

Wnętrze kotła firmy Stocznia Gdańska (1.13)

Tematyka:

praca kotła węglowego;

Cele:

zainteresowanie Zwiedzających procesem spalania węgla i przetwarzania energii; Stworzenie

spektakularnego stanowiska o silnym oddziaływaniu emocjonalnym na zwiedzających (landmark

ekspozycji);


brak;

Wymagane elementy:

projekcja/ekran na podłodze, co najmniej 2 generatory bezwonnego dymu, odpowiednia instalacja

grzewcza, odpowiednia instalacja wentylacyjna, głośniki (w niezbędnej ilości), oświetlenie efektowe,

urządzenia do generowania temperatury, projektor, kładka do przejścia przez kocioł, schody

wejściowe i wyjściowe; (specyfikacja w załączniku „ System zarządzania i obsługi Interaktywnego



68


na połowie rusztu kotła ma znajdować się projekcja/ekran z animacją palącego się węgla na

poruszającym się ruszcie. Druga połowa ma zostać wyłożona przezroczystym materiałem z

podświetleniem w odpowiednim kolorze (pasującym do otoczenia i projekcji) – przez ten materiał ma

być widoczny oryginalny ruszt kotła. Projekcje/ekran + podświetlenie mają być jedynymi źródłami

światła w pomieszczeniu. Zwiedzający musi mieć wrażenie, że znajduje się w pomieszczeniu znacznie

gorętszym niż otoczenie. W pomieszczeniu mają rozlegać się dźwięki właściwe miejscu (odgłosy

spadającego na ruszty węgla, odgłosy spalania, pary w opłomkach itp.). W pomieszczeniu mają

znajdować się co najmniej dwa generatory dymu – jeden umieszczony nisko, pod kładką, generujący

niewielką ilość dymu co jakiś czas tak aby sprawiało to wrażenie, że dymi się z palącego się na

podłodze interaktywnej węgla oraz drugi, zamontowany ponad głowami zwiedzających generujący

stale większą ilość dymu. Dym ten ma być wyciągany poprzez instalację wentylacyjną do góry kotła. U

góry pomieszczenia ma znajdować się projektor, który będzie wyświetlał na dymie obraz iskier.

Wykonawca będzie również musiał wykonać schody wejściowe i wyjściowe (z poręczami) oraz

ażurową kładkę (z poręczami) do bezpiecznego przejścia przez kocioł.;


animacja palącego się węgla ma poruszać się w zgodnym z technologią kotła kierunku. Musi to być

zapętlona animacja ukazująca płonący węgiel. FPS animacji nie może być mniejszy niż 30. Animacja

iskier ma być zapętloną animacją wyświetlaną na dymie zbierającym się u góry pomieszczenia. Musi

zostać tak zrobiona by być najlepiej widoczna od dołu;

Opomiarowanie:

brak;

Inne wymagania:

Elementy instalacji nie mogą ograniczać przejścia. Ze względu na rozmiary pomieszczenia przejście

przez nie musi odbywać się płynnie. Szerokość kładki musi być co najmniej równa szerokości wejścia i

wyjścia z kotła. Nawierzchnia kładki ma być wykonana z ażurowej kraty pomostowej o odpowiedniej


69

ze względu na bezpieczeństwo użytkowania wytrzymałości. Pochwyt poręczy na kładce ma być z

profili stalowych o przekroju okrągłym, a wypełnienie balustrady ze szkła bezpiecznego. Całość

projektu podestu, kładki i schodów musi zostać uzgodniona z Zamawiającym.

Konwojer (1.14)

Tematyka:

działanie konwojera;

Cele:

zwrócenie uwagi Zwiedzającym na obecność konwojera na każdym poziomie Kotłowni;


brak;

Wymagane elementy:

tabliczka ekspozycyjna;


w bezpośrednim sąsiedztwie konwojera ma stanąć tabliczka ekspozycyjna z podstawowymi

informacjami na temat konwojera (kopia tabliczki znajdującej się na poziomie 0,00);


nie dotyczy;


70

Opomiarowanie:

brak;

Inne wymagania:

brak;


Budynek i poziom:

Pompownia, poziom +7,50;



Opis pomieszczenia:


w nim klatka schodowa oraz szyb windowy. Na podłodze znajduje się szara posadzka przemysłowa.

Od strony Maszynowni znajdują się dwa zabytkowe zawory. Pomiędzy klatkami schodowymi

pośrodku pomieszczenia znajdują się dwa słupy. Między tymi słupami ma znaleźć się wydruk

wykorzystujący stereogramy soczewkowe ukazujący przekrój Pompowni dawniej i dziś.

W pomieszczeniu Wykonawca ma ustawić 2 ekrany min. 40” (ekran typu B), na których pokazywane

będą informacje dotyczące pokazów w kinie 3D. Dokładna lokalizacja ekranów do ustalenia na etapie

projektowym.


71


Przekrój Pompowni (1.15)

Tematyka:

funkcjonowanie Pompowni;

Cele:

zapoznanie zwiedzającego ze zmianami jakie zaszły w budynku Pompowni w wyniku rewitalizacji;


brak;

Wymagane elementy:

wydruk wykorzystujący stereogramy soczewkowe (lub wydruk holograficzny);


pomiędzy słupami konstrukcyjnymi Pompowni w rozmiarze dopasowanym proporcjonalnie do

dostępnego miejsca ma znaleźć się wydruk, który ma prezentować (za pomocą stereogramów

soczewkowych) trójwymiarowy schemat Pompowni przed i po rewitalizacji w zależności od kąta

patrzenia;


nie dotyczy;

Opomiarowanie:


72

nie dotyczy;

Inne wymagania:

brak;

23. Nazwa pomieszczenia: M-2.1;

Budynek i poziom:

Maszynownia, poziom +7,50;



Opis pomieszczenia:


73

Pomieszczenie turbogeneratora. Znajdują się tu postumenty dla dwóch turbozespołów.

Pomieszczenie na planie zbliżonym do kwadratu, przeszklone z 3 stron. Wysokość pomieszczenia do

spodu kratownic dźwigających dach – 14,30 m, powierzchnia pomieszczenia – 506,32 m2, posadzka z

płytek historycznych.

Na południowym postumencie stoi zachowany turbozespół. Zespół turbogeneratora składa się z

trzech turbin oraz generatora. Na północnym postumencie, w miejscu, gdzie dawniej był drugi zespół,

zbudowano kulę kina 3D. Środkową część pomieszczenia, pomiędzy postumentami, zajmuje prześwit,

przez który widać pomieszczenie poniżej (salę wystaw czasowych). Ponad prześwitem, poziom wyżej

względem turbozespołu i kina 3D, znajduje się kładka prowadząca z Pompowni do sterowni,

znajdującej się w budynku Rozdzielni. W przestrzeni na południe od turbogeneratora znajdować się

będą trzy zespoły stanowisk składające się z połączonych: instalacji interaktywnej z makietą. W

przestrzeni na północ od kina 3D znajduje się kolejny prześwit i druga kładka z Pompowni do

sterowni (poziom wyżej).

Pod sufitem pomieszczenia podwieszona jest duża, zrewitalizowana suwnica o udźwigu 50 ton. Do

suwnicy nie ma dostępu, jest ona również nieruchoma.

Pomieszczenie zostało wyposażone w rolety służące do wyciemniania wnętrz.

W pomieszczeniu Wykonawca ma ustawić 2 ekrany min. 40” (ekran typu B), na których pokazywane

będą informacje dotyczące pokazów w kinie 3D. Dokładna lokalizacja ekranów do ustalenia na etapie

projektowym.


Turbozespół firmy Brown Boveri (1.16)

KONCEPCJA EKSPOZYCYJNA TURBOZESPOŁU FIRMY BROWN BOVERI BĘDZIE STANOWIĆ ELEMENT OFERTY

WYKONAWCY, KTÓRY ZOSTANIE OCENIONY PRZEZ ZAMAWIAJĄCEGO W RAMACH POSTĘPOWANIA PRZETARGOWEGO.

DLATEGO ZAMAWIAJĄCY PODA TU TYLKO OGÓLNE WYTYCZNE DOTYCZĄCE ARANŻACJI TEJ PRZESTRZENI.


74

Ogólne wytyczne:

Turbozespół firmy Brown Boveri składa się z trzech turbin i generatora. Ma zostać on ożywiony za

pomącą multimediów. Preferowaną metodą jest mapping na całej powierzchni zespołu (dobrze

widoczny z obu stron – zarówno od południa z poziomu podłogi pomieszczenia, jak i od północy z

kładki znajdującej się poziom wyżej – symbol pomieszczenia M-3.2) wykonywany sekcjami (pełna

sekwencja to: turbina 1 – turbina 2 – turbina 3 – generator). Projekt tego stanowiska będzie musiał

Wykonawca przedstawić w ramach oferty.

Elementy oceniane:

Zespół stanowisk: „Pompa ręczna – makieta turbozespołu” (1.17):

Tematyka:

działanie turbozespołu, przetwarzanie energii;

Cele:

zapoznanie Zwiedzających z zasadami działania turbozespołu i zainteresowanie prawami fizyki

wykorzystywanymi przy jego działaniu, zademonstrowanie Zwiedzającym procesu przetwarzania

energii;


brak;

Wymagane elementy:


75

podest o wysokości ok. 60cm pod model turbozespołu, ręczna pompka przytwierdzona do posadzki,

rączka tłoka pozwalająca na wygodne pompowanie, zbiornik na sprężone powietrze, działający model

turbozespołu w skali 1:10, urządzenie mechaniczne w formie kuli podjeżdżającej do góry na słupie,

kiosk multimedialny;


zestaw stanowisk – model turbozespołu połączony z jednej strony ze zbiornikiem na sprężone

powietrze i pompką do sprężania, z drugiej strony z napędzanym prądem z modelu generatora

urządzeniem mechanicznym. Zwiedzający podchodzi do pompki i ładuje zbiornik (spręża powietrze)

pracą fizyczną. Obok pompki znajduje się ciśnieniomierz wskazujący ciśnienie w zbiorniku. Kiedy

Zwiedzający uzna, że osiągnął już odpowiednie ciśnienie naciska przycisk, który uwalnia powietrze ze

zbiornika do makiety turbozespołu. Makieta ma być de facto miniaturowym, w pełni funkcjonalnym,

turbozespołem. Z jednej strony obudowa turbin i generatora ma zostać wykonana z przezroczystego

materiału, tak aby Zwiedzający mógł obserwować pracę urządzenia. Powietrze wpuszczone ze

zbiornika wprawia w ruch turbiny, które z kolei uruchamiają generator. Prąd wytwarzany w

generatorze zasila urządzenie mechaniczne – kulę podjeżdżającą do góry na słupie. Wysokość, jaką

osiąga kula zależy od dostarczonego prądu. Po każdym użyciu kula wraca na pozycję startową. Zespół

stanowisk musi zostać tak skalibrowany, żeby wypchnięcie kuli na samą górę śruby wymagało

odczuwalnego wysiłku, jednak nie może być on zbyt długotrwały. Kiosk multimedialny ma

prezentować informacje historyczne dotyczące turbozespołów w Elektrowni Łódzkiej/EC-1, tabele

przyrostu mocy elektrowni na przestrzeni lat, schemat turbozespołu.


schemat budowy turbogeneratora ma być utrzymany w stylistyce rysunku technicznego z pierwszej


Domyślnym widokiem dla każdego z tych schematu jest widok całości turbogeneratora. Na schemacie

muszą zostać zaznaczone elementy charakterystyczne (zaznaczone na Rys. 53 Turbozespół (X) 22 000

kW w publikacji „Elektrownia Łódzka 1907-1932”, strona 42), które po wybraniu zostaną

powiększone oraz obok których po powiększeniu pojawi się na ekranie krótka o nich informacja

(maksymalnie 600 znaków razem ze spacjami).


76

Opomiarowanie:

stanowisko opomiarowane w kilku miejscach. Celem pomiaru jest pokazanie Zwiedzającym procesu

przetwarzania energii oraz strat występujących w jego trakcie – Zwiedzający ma mieć świadomość ile

energii dostarczył do stanowiska, ile energii przetworzyły poszczególne elementy oraz ile energii

zostało zużyte do podniesienia kuli. Przy prezentacji wyników tych pomiarów należy wytłumaczyć

pojęcie sprawności. Wyniki mają być prezentowane w kiosku multimedialnym ;

Inne wymagania:

relacje wielkościowe i przestrzenne pomiędzy elementami stanowiska mają zostać uzgodnione z

Zamawiającym na etapie projektu. Stanowisko to ma zawierać zakładkę odnoszącą się do Gry

Strategicznej – interfejs obsługi urządzenia (w formie z tutorialem) – turbogenerator;

Zespół stanowisk: „Makieta elektrowni szczytowo-pompowej” (1.18) (stanowisko oceniane)

Tematyka:

funkcjonowanie elektrowni szczytowo-pompowej, przetwarzanie energii;

Cele:

zapoznanie Zwiedzających z zasadami działania elektrowni szczytowo-pompowej i zainteresowanie

prawami fizyki wykorzystywanymi przy jego działaniu, uświadomienie Zwiedzającym roli, jaką pełnia

elektrownie szczytowo-pompowe w systemie energetycznym;


brak;


77

Wymagane elementy:

element interaktywny (interakcja fizyczna – typu hands-on lub body-on); makieta elektrowni

szczytowo-pompowej (np. w Żarnowcu w skali 1:2000), element uruchamiany, kiosk multimedialny;


zespół stanowisk składa się z elementu interaktywnego, makiety i elementu uruchamianego przez

elektrownię na makiecie – pokazującego efekty jej pracy. Element interaktywny ma angażować

Zwiedzającego w dostarczenie energii do stanowiska (makiety). Element ten musi umożliwiać

współpracę wielu osób jak również samodzielne skorzystanie ze stanowiska. Jeśli współpracuje kilka

osób efekt osiągany musi być wyraźnie wyższy. Energia dostarczana przez Zwiedzającego/ych musi

być kumulowana – Zwiedzający ma mieć możliwość wykonania najpierw czynności fizycznej poprzez

element interaktywny, a dopiero potem włączenia makiety i obserwacji efektów. Po włączeniu

makiety można obserwować symulację pompowania wody w górę systemu rur i podnoszenia się

poziomu wody w górnym zbiorniku elektrowni. Po przestawieniu drugiej dźwigni można obserwować

symulację spuszczania wody z górnego zbiornika (dokładnie tej samej ilości, jaka została

wpompowana przez zwiedzającego) i przetwarzanie energii. Przetworzona energia ma zasilać

element uruchamiany. Element uruchamiany ma stanowić odbiornik, którego natężenie pracy ma

zależeć od energii dostarczonej przez elektrownię. Musi być wyraźnie widoczna zależność pomiędzy

energią dostarczoną poprzez element interaktywny, a energią wykorzystywaną przez element

uruchamiany, przy czym muszą być również wyraźnie widoczne (i wytłumaczone w opisie

eksperymentu) straty energii, które powstają na skutek działania elektrowni szczytowo-pompowej.

Zwiedzający po zapoznaniu się z wynikami eksperymentu musi mieć świadomość, że włożył więcej

energii niż elektrownia jej później odzyskała (świadomość strat na działaniu elektrowni). Przy

wykonywaniu makiety Wykonawca musi w szczególności ukazać tak istotne elementy budowli jak

rurociągi derywacyjne zlokalizowane pomiędzy górnym a dolnym zbiornikiem, poprzez zastosowany

kolor (może nieco różnić się od rzeczywistości jasnością), materiały (metaliczne, połyskujące),

dodanie drzew dla oddania skali, jednak jeśli zabiegi takie okażą się niewystarczające, dopuszcza się

zaburzenie skali i powiększenie tych kluczowych elementów. Makieta ma ukazywać wyraźnie różnicę

poziomów pomiędzy górnym a dolnym zbiornikiem wodnym, jeśli proponowana skala nie pozwala na

uzyskanie takiego efektu dopuszcza się jej zaburzenie. Makieta nie może zawierać wody. W celu

pokazania zmiany poziomu zbiorników Wykonawca ma wykorzystać hermetyczny obieg innej niż

woda cieczy. System musi być niezawodny i gwarantować utrzymanie czystości zbiorników i rur oraz


78

klarowność cieczy bez konieczności jej wymiany przez co najmniej 3 miesiące.

Makieta ma być wykonana z dużą dbałością o detale, ma być estetyczna, elegancka i wiernie

odzwierciedlać rzeczywistość. Wykonawca ma wziąć pod uwagę, że makieta będzie intensywnie

eksploatowana przez długi okres czasu – musi więc zastosować materiały odpowiednio wytrzymałe

dla przeznaczonych dla ich poszczególnych części funkcji. Dla wszelkich elementów mechanicznych

makiety Wykonawca ma określić ich trwałość (w miesiącach) przy założonej eksploatacji na poziomie

500 000 Zwiedzających korzystających z makiety rocznie. Wybór technologii wykonania i

zastosowanych materiałów makiety należy do Wykonawcy, jednak musi zostać on uzgodniony z


uciążliwy na ekspozycji. W razie potrzeby zastosować należy dodatkowe wytłumienie. Do wszystkich

elementów makiety zapewnić należy dostęp serwisowy. Zamki muszą być niewidoczne dla

zwiedzających lub zamaskowane.

W kiosku multimedialnym muszą znaleźć się: informacje o historii elektrowni szczytowo-

pompowych, informacje o samej elektrowni (np. w Żarnowcu), schemat elektrowni, informacje o

technologii zastosowanej w tej elektrowni, tabela rocznej produkcji mocy w elektrowni (np.

Żarnowiec), aktualne zdjęcie lotnicze elektrowni (np. Żarnowiec), z zaznaczeniem elementów

kluczowych, opisanie funkcji jaką elektrownie szczytowo-pompowe pełnią w sieci energetycznej –

rola akumulatorów dla sieci;


schemat budowy elektrowni (np. Żarnowiec) ma być utrzymany w stylistyce rysunku technicznego z

okresu budowy elektrowni (np. Żarnowiec - lata 70-te XX wieku). Domyślnym widokiem dla każdego z

tych schematu jest widok całości elektrowni. Na schemacie mają zostać zaznaczone elementy

charakterystyczne (zaznaczone na rysunku referencyjnym), które po wybraniu zostaną powiększone

oraz obok których po powiększeniu pojawi się na ekranie krótka o nich informacja (maksymalnie 600

znaków razem ze spacjami).

Opomiarowanie:

stanowisko opomiarowane w kilku miejscach. Pomiary: praca mechaniczna wykonana przez

Zwiedzającego poprzez element interaktywny i parametry prądu wytworzonego do naładowania

akumulatora. Dane mają być wyliczane wg modelu matematycznego opracowanego przez


79

Wykonawcę dla elektrowni o wielkości przedstawionej na makiecie. Zwiedzający ma na wyjściu

otrzymać dane dotyczące pojemności przepompowanej do góry wody (oraz spuszczonej w dół), ilości

energii zużytej do wpompowania wody oraz ilości energii otrzymanej przy jej spuszczaniu –

wykorzystanej przez element uruchamiany. Zestawienie wyników pokazujące jak następowało

przetwarzanie energii przy eksperymencie musi być dostępne w zakładkach „wyniki eksperymentu”

oraz „szczegółowe wyniki eksperymentu” w kiosku multimedialnym;

Inne wymagania:

Makieta ma pokazywać cały zbiornik górny elektrowni, rurociągi derywacyjne, a także fragment

zbiornika dolnego (zakładana wielkość makiety 2m x 1m).

Rysunek referencyjny: http://earthtechling.com/wp-content/uploads/2013/04/psh.jpg

Elementy oceniane:

Zespół stanowisk: „Makieta elektrowni geotermalnej” (1.19) (stanowisko oceniane)

Tematyka:

http://earthtechling.com/wp-content/uploads/2013/04/psh.jpg


80

procesy geologiczne, wymiana ciepła, elektrownie geotermalne;

Cele:

zapoznanie Zwiedzających z zasadami działania elektrowni geotermalnych;


brak;

Wymagane elementy:

kiosk multimedialny, element interaktywny, makieta części elektrowni geotermalnej, element

uruchamiany;


zespół stanowisk składa się z elementu interaktywnego, makiety i elementu uruchamianego przez

elektrownię na makiecie – pokazującego efekty jej pracy.

Element interaktywny ma angażować Zwiedzającego w dostarczenie energii makiecie elektrowni.

Element ten musi umożliwiać współpracę wielu osób jak również samodzielne skorzystanie ze

stanowiska. Makieta ma składać się z (patrząc od dołu) diod, ekranu imitującego podziemny zbiornik

wodny (wraz z wskaźnikiem temperatury), szybu geotermalnego prowadzącego do tego zbiornika

oraz budynków elektrowni (elektrownia może zostać przedstawiona w przekroju jako kompleks

podziemny, wraz z licznikiem energii pobranej). Z boku modelu ma znajdować się skala głębokości.

Skala znajdująca się z boku nie musi być jednorodna, musi zostać przedstawiona i uzgodniona z

Zamawiającym na etapie projektowym. Makieta nie może zawierać wody. Zasada działania makiety

jest taka, że im więcej energii „wytworzą” Zwiedzający, tym większa temperatura ma zaistnieć w

podziemnym zbiorniku wodnym i tym więcej energii pobierać ma elektrownia. Energia wychodząca z

elektrowni ma zasilać element uruchamiany. Element uruchamiany ma stanowić odbiornik, którego

natężenie pracy ma zależeć od energii dostarczonej przez elektrownię. Musi być wyraźnie widoczna

zależność pomiędzy energią dostarczoną poprzez element interaktywny, a energią wykorzystywaną


81

przez element uruchamiany (przetwarzaną przez elektrownię).

Przebieg interakcji musi zostać wymyślony w taki sposób, aby Zwiedzający nie miał wątpliwości co do

zasad działania prawdziwej elektrowni geotermalnej.

Element interaktywny i element uruchamiany muszą działać na innych zasadach niż analogiczne

elementy ze stanowiska 1.18.

Makieta ma być wykonana z dużą dbałością o detale, ma być estetyczna, elegancka i wiernie

odzwierciedlać rzeczywistość. Wykonawca ma wziąć pod uwagę, że makieta będzie intensywnie

eksploatowana przez długi czas – musi więc zastosować materiały odpowiednio wytrzymałe dla

przeznaczonych dla ich poszczególnych części funkcji. Dla wszelkich elementów mechanicznych

makiety Wykonawca ma określić ich trwałość (w miesiącach) przy założonej eksploatacji na poziomie

500 000 Zwiedzających korzystających z makiety rocznie. Wybór technologii wykonania i

zastosowanych materiałów makiety należy do Wykonawcy, jednak musi zostać on uzgodniony z


uciążliwy na ekspozycji. W razie potrzeby zastosować należy dodatkowe wytłumienie. Do wszystkich

elementów makiety zapewnić należy dostęp serwisowy. Zamki muszą być niewidoczne dla

zwiedzających lub zamaskowane.

Obok stanowiska ma stanąć kiosk multimedialny. W jego treściach mają się znaleźć: informacje na

temat elektrowni geotermalnych na Świecie i w Polsce, schemat elektrowni geotermalnej, wyniki

eksperymentu.


schemat budowy elektrowni geotermalnej ma być utrzymany w stylistyce rysunku technicznego z

drugiej połowy XX wieku (lata 90-te XX wieku). Domyślnym widokiem dla schematu jest widok całości

elektrowni. Na schemacie mają zostać zaznaczone elementy charakterystyczne (wskazane na rysunku

referencyjnym), które po wybraniu zostaną powiększone oraz obok których po powiększeniu pojawi

się na ekranie krótka o nich informacja (maksymalnie 600 znaków razem ze spacjami).

Opomiarowanie:

stanowisko opomiarowane w kilku miejscach – po skorzystaniu ze stanowiska Zwiedzający muszą

mieć możliwość zobaczenia ile energii „wytworzyli”, do jakiej temperatury podgrzali wodę w


82

podziemnym zbiorniku oraz ile energii przejęła z tego elektrownia. Wszystkie obliczenia muszą zostać

wytłumaczone jeśli chodzi o umowne przeliczniki skali (podanie przelicznika), a także dostępne w

wartościach rzeczywistych;

Inne wymagania:

rysunek referencyjny:

http://www.greenearthenergy.com.au/images/clientupload/fullwidth/Binary%20Cycle%20Power%2

0Plant%20Example.jpg ;

Elementy oceniane:

o

Suwnica (1.20)

Tematyka:

działanie suwnicy;

http://www.greenearthenergy.com.au/images/clientupload/fullwidth/Binary%20Cycle%20Power%20Plant%20Example.jpg

http://www.greenearthenergy.com.au/images/clientupload/fullwidth/Binary%20Cycle%20Power%20Plant%20Example.jpg


83

Cele:

zapoznanie Zwiedzających z wykorzystaniem suwnicy w Maszynowni, jej budową oraz

zainteresowanie zasadami działania;


brak;

Wymagane elementy:



kiosk multimedialny ma zawierać informacje dotyczące historii oraz celu montażu suwnicy w

Elektrowni, schemat jej działania wraz z opisaniem zasad jej funkcjonowania;


schemat działania suwnicy ma być utrzymany w stylistyce rysunku technicznego z pierwszej połowy

XX wieku (odniesieniem mają być rysunki z publikacji „Elektrownia Łódzka 1907-1932”). Domyślnym

widokiem dla schematu jest widok całości suwnicy. Na schemacie mają zostać zaznaczone elementy




Opomiarowanie:

brak;

Inne wymagania:


84


(w formie z tutorialem). Rysunek referencyjny:

http://www.totaltool.com/Portals/0//Images/CraneHoist/BridgeCranes/link2.jpg ;

24. Nazwa pomieszczenia: Drugstore, 2.10

Budynek i poziom:

Rozdzielnia, +7.50;


Rekreacyjna;

Opis pomieszczenia:

Pomieszczenie na planie prostokąta o powierzchni 245,4 m2 z wybudowaną rotundą w środku

mającą służyć jako punkt usługowy (kawiarnia prowadzona przez przyszłego Najemcę, pomieszczenia

2.12-2.15, powierzchnia 71,5 m2). Centralne pomieszczenie w Rozdzielni – przez nie wchodzi się do

budynku z Maszynowni oraz z niego przechodzi do stref wystawienniczych oraz laboratoryjnych w

Rozdzielni. W pomieszczeniu są 4 klatki schodowe. Dwie przy zachodniej ścianie prowadzące w górę,

do nastawni oraz dwie prowadzące na niższe poziomy Rozdzielni – po jednej przy ścianie północnej i

południowej. Pomieszczenie zostanie wyposażone w krzesła oraz stoliki (nie przez Wykonawcę, ale

przez przyszłego Najemcę) i służyć ma Zwiedzającym chwilą relaksu i odpoczynku podczas zwiedzania

CNiT. W południowo-wschodnim narożniku ma znaleźć się kącik z klockami dla małych dzieci do

wykonania przez Wykonawcę.


http://www.totaltool.com/Portals/0/Images/CraneHoist/BridgeCranes/link2.jpg


85

Kącik dla małych dzieci (1.21)

Tematyka:

zabawa dla dzieci w wieku 1-5;

Cele:

zapewnienie miejsca gdzie małe dzieci będą mogły się bawić, kiedy rodzice odpoczywają, stworzenie

miejsca kreatywnej zabawy dla dzieci;


brak;

Wymagane elementy:

przegroda z furtką oddzielająca strefę od reszty pomieszczenia, mata podłogowa z kolorowym

wzorem, kolorowe drewniane klocki do układania dla dzieci, klocki ze znacznikami AR – 3 różne

zestawy (po 5 kompletów każdego zestawu), 3 zestawy: miejsce do układania klocków + ekran +

komputer + kamera, minimalna przekątna ekranu to 40” (ekrany typu B); (specyfikacja w załączniku „



teren strefy o powierzchni ok. 21 m2 ma zostać odgrodzony od reszty pomieszczenia przegrodą z

furtką (do SOPZ zostanie dołączony rysunek ze wskazaniem granic strefy). Na podłodze strefy ma

leżeć miękka mata podłogowa z kolorowym wzorem, łatwa do utrzymania w czystości. Obudowę

strefy ma stanowić przegroda o wysokości co najmniej 40 cm i nie większej niż 60 cm, szerokości co

najmniej 30 i nie większej niż 40 cm. Przegroda ta musi być ze wszystkich widocznych stron

wykończona miękkim materiałem o grubości co najmniej 5 cm (wliczających się w powyższe

wymiary). Tak samo należy zabezpieczyć wszelkie potencjalnie niebezpieczne elementy budowlane i

wyposażenia stałe budynku w granicach tej strefy. Przegroda nie może ona mieć twardych i ostrych


86

kantów i musi zapewniać zarówno możliwość siadania na niej, jak i być bezpieczna dla bawiących się

dzieci. Materiał wykończeniowy musi być wysokiej jakości, mieć wysoką odporność na ścieranie (min.

100 000 cykli w skali Martindale) oraz być odporny na zabrudzenie i zalanie. W strefie mają

znajdować się drewniane, kolorowe klocki do budowania dla dzieci. Oprócz nich, pod ścianą mają

znajdować się trzy rynienki na specjalne klocki (miejsce na 3 klocki w każdej). Te specjalne klocki

muszą mieć na sobie znaczniki AR (symetryczne w każdą stronę, aby niezależnie od ułożenia klocka

znacznik pozostawał ten sam, na każdym klocku z zestawu inny znacznik). Na rynienki mają być

skierowane kamery, a obraz z tych kamer wyświetlany na trzech monitorach wiszących tuż przy

rynienkach (tak, aby dziecko siedząc przy rynience mogło swobodnie obserwować siebie na ekranie).

Na komputerach przypisanych do tych ekranów ma znajdować się aplikacja AR rozpoznająca

znaczniki klocków – każda ich kombinacja ma uruchamiać inny model AR. Kombinacje mają

uwzględniać mieszanie klocków z wszystkich trzech zestawów (to znaczy, że 2 lub trzy klocki z takim

samym znacznikiem też uruchamiają model AR – łącznie 39 modeli AR). Modele mają należeć do

trzech rodzajów – w zależności od tego, od jakiego klocka dziecko zacznie układanie. Te rodzaje to

pojazdy wodne, lądowe i powietrzne (po 13 modeli pojazdów w każdym rodzaju). Pojedynczy klocek

ma uruchamiać model małych rozmiarów, zestaw dwóch klocków model średnich rozmiarów, a

zestaw trzech klocków model dużych rozmiarów (model największy – maksymalnie 1/2 przekątnej

ekranu, model najmniejszy – minimalnie 1/5 przekątnej ekranu). Przy rozpoznawaniu kombinacji ma

liczyć się kolejność, a nie miejsce klocka w rynience (to znaczy, że jeśli w rynience jest jeden klocek to,

niezależnie czy jest on na miejscu 1, 2 czy 3, wyświetlany jest ten sam model. Jeśli są dwa klocki, to

niezależnie, czy zajmują one miejsca 1 i 2, czy 2 i 3, wyświetlany jest ten sam model. W przypadku,

gdy dwa klocki zajmują miejsca 1 i 3 wyświetlane są dwa modele pojedyncze, właściwe dla ich

symboli). Modele AR mają być wyświetlane tylko i wyłącznie wtedy, gdy klocki znajdują się w

rynience (poza nią mają być widoczne na ekranie jako zwykłe klocki).


animowane modele mają być trójwymiarowe i poruszać się po ekranie. FPS animacji nie może być

mniejszy niż 30.

Opomiarowanie:

nie dotyczy;


87

Inne wymagania:

brak;

25. Nazwa pomieszczenia: Skansen sterownia, 3.9;

Budynek i poziom:

Rozdzielnia, +10,50;


ekspozycyjna;

Opis pomieszczenia:

Pomieszczenie nastawni dawnej elektrowni. Pomieszczenie główne wydzielone dwunastokątnym

zestawem szaf sterowniczych, o powierzchni 149,5m2. Posadzka korkowa. Znajduje się tu zachowane

i zrewitalizowane kompletne, oryginalne oprzyrządowanie służące do sterowania pracą elektrowni.

Pomieszczenie składa się z dwóch części. Od strony zachodniej jest przedsionek z dużym drewnianym

oknem wychodzącym na Maszynownię, a od strony wschodniej pomieszczenie główne. Szafy

elektryczne tworzą (wraz z wejściem z przedsionka) dwunastościenne pomieszczenie główne. Od góry

oświetlone jest ono świetlikiem. Po środku pomieszczenia znajdują się dwa zestawy urządzeń

sterowniczych – mniejszy od strony zachodniej i większy od strony wschodniej. Przy wejściu do

pomieszczenia głównego po obu stronach staną tabliczki ekspozycyjne, kioski multimedialne, a także

stanowiska do kolejkowania gry. W pomieszczeniu głównym, przy urządzeniach sterowniczych znajdą

się stanowiska do obsługi gry.

Wykonawca ma obowiązek zaprojektować i wykonać aranżacyjnie przestrzeń Nastawni tak, aby były

niewidoczne wszelkie braki w oryginalnym wyposażeniu (brakuje około 15-20% wyposażenia). Projekt

aranżacji tej przestrzeni Wykonawca przedstawi w ramach Oferty.


88


Nastawnia (kioski) (1.22)

Tematyka:

funkcjonowanie nastawni;

Cele:

zapoznanie Zwiedzających z technologią funkcjonowania nastawni i czynnościami jakie były tu

wykonywane;


brak;

Wymagane elementy:

dwie tabliczki ekspozycyjne, dwa kioski multimedialne;


po obu stronach pomieszczenia głównego, obok wejścia, stanąć mają tabliczki ekspozycyjne z krótką

informacją na temat pomieszczenia oraz kioski multimedialne zawierające: historię pomieszczenia,

opis jego funkcjonalności, archiwalne zdjęcia, informacje na temat poszczególnych urządzeń

znajdujących się w sterowni (wszystkie rodzaje mierników i wyświetlaczy, wszystkie urządzenia

sterujące – każde pokazane na zdjęciu i do każdego opisana zasada działania);


nie dotyczy;


89

Opomiarowanie:

brak;

Inne wymagania:

brak;

Gra (1.23)

Tematyka:

praca elektrowni;

Cele:

zapoznanie Zwiedzającego z pracą elektrowni, zainteresowanie Zwiedzającego tym tematem poprzez

zabawę – grę;


brak;

Wymagane elementy:

stanowiska zgłaszania się do gry – czytnik RFID i ekrany (dwa, typu A), stanowiska do grania z

ekranami z nakładką dotykową o przekątnej min. 22” (min. Dwanaście, typu A), infografiki;

(specyfikacja w załączniku „ System zarządzania i obsługi Interaktywnego Centrum Nauki i Techniki w

Łodzi”)


90


przy wejściu do pomieszczenia, symetrycznie po obu stronach, mają znaleźć się dwa czytniki RFID

(obok stanowisk dotyczących sterowni, ale jednoznacznie wyróżniające się jako element gry). Na

ścianie obok ma wisieć dobrze widoczny ekran, na którym ma znajdować się informacja o

ewentualnym kolejkowaniu. Czytniki RFID służyć będą do rejestrowania się w grze – każdy kto będzie

chciał zagrać musi przyłożyć swój znacznik RFID – system zarządzający grą dzięki temu będzie mógł

ocenić, ile osób chce teraz zagrać i, przy zbyt dużej ich liczbie, ustawić kolejkowanie. System również

ma rozpoznawać, czy w strefie szaf elektrycznych (drugie pomieszczenie z grą) są wolne miejsca i

informować Zwiedzającego o tym. Wykonawca zaproponuje rozmieszczenie stanowisk do gry w

pomieszczeniu na etapie projektowym. Wytyczne dla scenariusza gry znajdą się w załączniku pt.: „Gra

strategiczna”.

Wykonawca ma również wkomponować w pomieszczenie infografiki opisujące technologię nastawni i

jej poszczególne elementy. Liczba, wielkość i umiejscowienie infografik do ustalenia na etapie

projektowym.


znajdują się w załączniku pt.: „Gra strategiczna”;

Opomiarowanie:

gra powinna zbierać dane o zachowaniach niestandardowych, najczęściej wybieranych opcjach oraz

tych wybieranych najrzadziej;

Inne wymagania:

brak;


91

26. Nazwa pomieszczenia: Skansen, 3.10;

Budynek i poziom:



ekspozycyjna;

Opis pomieszczenia:

Druga część pomieszczenia Rozdzielni znajdująca się za szafami elektrycznymi (tworzą one

zachodnią ścianę pomieszczenia). Pomieszczenie o nieregularnym kształcie i powierzchni 207,06 m2.

Posadzka korkowa. Od wschodu pomieszczenie zamyka ściana z oknami. Od zachodu znajduje się

przeszklony wykusz z widokiem na Maszynownię oraz prowadzące na niższy poziom 2 klatki

schodowe. W ścianie południowej znajdują się drzwi prowadzące do korytarza przed laboratoriami, w

północnej – drzwi do korytarza przed pomieszczeniem ekspozycyjnym. Po środku pomieszczenia

znajduje się kolejny rząd szaf. Przy nich ma stanąć tabliczka ekspozycyjna, przy oknie zaś kiosk

multimedialny.


EC-1 Wschód (1.24)

Tematyka:

historia kompleksu EC-1 Wschód;

Cele:

zapoznanie Zwiedzającego z historią EC-1 Wschód oraz z jego bieżącymi funkcjami;


92


brak;

Wymagane elementy:



kiosk multimedialny ustawiony pomiędzy szafami elektrycznymi a oknem zawierać ma informacje

dotyczące historii EC-1 Wschód, rewitalizacji tego kompleksu a także informacje dotyczące jego

bieżących funkcji;


nie dotyczy;

Opomiarowanie:

nie dotyczy;

Inne wymagania:

brak;

27. Nazwa pomieszczenia: Kompresorownia – skansen , P.2;

Budynek i poziom:


93

Rozdzielnia, poziom -2,50;


ekspozycyjna;

Opis pomieszczenia:

Niewielkie pomieszczenie znajdujące się na poziomie -2.50 w Rozdzielni. Pomieszczenie na

planie wydłużonego prostokąta o pow. 59,7m2, samopoziomująca szara posadzka dekoracyjna.

Wchodzi się tu poprzez schody po bokach prowadzące z dwóch środkowych klatek schodowych

budynku z poziomu 0.00. W pomieszczeniu znajdują się kompresory, zbiorniki oraz właz do zbiornika

oleju transformatorowego.

W pomieszczeniu mają znaleźć się kiosk multimedialny oraz stanowisko do pompowania

balonów.


Stanowisko do pompowania balonów (1.25)

Tematyka:

sprężanie powietrza, ciśnienie;

Cele:

zainteresowanie zwiedzającego prawami fizyki związanymi z ciśnieniem;


Wymagane;


94

Wymagane elementy:

pojemnik z balonami, mały, niskiej mocy, kompresor powietrza z ciśnieniomierzem, trzy dodatkowe

ciśnieniomierze, tabliczka z instrukcją obsługi, pojemnik na zużyte balony, kiosk multimedialny;


stanowisko składać się będzie z postumentu, na którym stać będzie kompresor z ciśnieniomierzem

oraz trzy ciśnieniomierze dodatkowe. W postumencie znajdują się nienapompowane balony, które

Zwiedzający mogą wyjąć (ale bez możliwości włożenia do pojemnika balonu, lub czegoś innego, z

powrotem). Zwiedzający może albo sam napompować balon, albo skorzystać z kompresora. Balon

pompowany przez kompresor musi być umieszczany w uchwycie tak, aby Zwiedzający nie musiał go

cały czas trzymać, a nawet mógł się odsunąć od niego i sterować kompresorem z pewnej odległości.

Ma to umożliwić napompowanie balonu aż do momentu jego pęknięcia, ale tak, żeby zwiedzający nie

mógł przy tym pęknięciu ucierpieć. Zwiedzający cały czas będzie mógł obserwować wzrost ciśnienia w

balonie poprzez ciśnieniomierz podłączony do kompresora. Jednocześnie, też na postumencie, ale w

pewnym oddaleniu (tak, żeby korzystając nie mógł ucierpieć od pękających balonów) umieszczone

zostaną trzy ciśnieniomierze do których Zwiedzający będzie mógł przyczepić napompowany przez

siebie balon i sprawdzić jakie ciśnienie udało mu się wytworzyć. W pomieszczeniu znajdować ma się

kiosk multimedialny. Przy stanowisku ma również znajdować się tabliczka wyjaśniająca sposób

korzystania z doświadczenia. Wykonawca ma tak wkomponować stanowisko w istniejącą

infrastrukturę, aby można było z niego swobodnie korzystać. W pomieszczeniu ma znaleźć się

również wyraźnie oznaczony pojemnik na zużyte balony.


W kiosku multimedialnym mają znajdować się wyjaśnienia praw fizycznych związanych z ciśnieniem,

animacja pękającego przy przepompowaniu balonu (wraz z oznaczeniami sił działających przy tym

zjawisku oraz ich wyjaśnieniami) oraz informacje dotyczące historii pomieszczenia i odkurzacza

centralnego, który tu kiedyś się znajdował. FPS animacji nie może być mniejszy niż 30;.

Opomiarowanie:


95

brak;

Inne wymagania:

Na etapie projektu i w trakcie wizji lokalnej Wykonawca ma obowiązek przedstawić do uzgodnienia z

Zamawiającym rozmieszczenie, wymiary wszystkich części stanowiska oraz sposób zapewnienia

bezpieczeństwa Zwiedzającym (ze względu na dużą ilość elementów skansenowych w dość ciasnym

pomieszczeniu). Jeśli Wykonawca uzna, że ze względu na szczupłość miejsca wykonanie stanowiska w

wymaganym zakresie jest niemożliwe, Wykonawca ma obowiązek zaproponować rozwiązanie

zastępcze przy zachowaniu celu stanowiska oraz jego interaktywności;

Ta instalacja musi być nadzorowana przez personel Zamawiającego.

28. Nazwa pomieszczenia: Komunikacja; 1,5a;

Budynek i poziom:

Rozdzielnia, +4,50;



Opis pomieszczenia:

Korytarz – pomieszczenie komunikacyjne z szafami elektrycznymi po obu stronach. Przy

każdym rzędzie szaf mają stanąć tabliczki ekspozycyjne z podstawowymi informacjami na ich temat.



96

Tabliczki ekspozycyjne (1.26)

Tematyka:

szafy elektryczne;

Cele:

przekazanie Zwiedzającemu podstawowych informacji na temat szaf elektrycznych;


brak;

Wymagane elementy:

dwie tabliczki ekspozycyjne;


dwie tabliczki ekspozycyjne z podstawowymi informacjami na temat szaf elektrycznych mają stanąć

przy szafach (po jednej przy każdym rzędzie);


nie dotyczy;

Opomiarowanie:

brak;

Inne wymagania:


97

brak;

29. Nazwa pomieszczenia: Skansen, 1.9;

Budynek i poziom:

Rozdzielnia, +4,50;


ekspozycyjna;

Opis pomieszczenia:

Pomieszczenie na planie prostokąta, z dwoma wejściami, o powierzchni 65,3 m2. Na podłodze

znajduje się żółta posadzka dekoracyjna.

Na środku pomieszczenia znajduje się rząd szaf elektrycznych używanych do sterowania

zapotrzebowaniem własnym elektrowni na prąd. W pomieszczeniu planuje się umieszczenie czterech

stołów z prostymi eksperymentami dotyczącymi niskich napięć.


Stoły z eksperymentami niskich napięć (1.27)

Tematyka:

prąd elektryczny – podstawowe zagadnienia;

Cele:


98

zainteresowanie Zwiedzających, w szczególności młodzieży, podstawowymi prawami fizyki

dotyczącymi obwodów elektrycznych, przepływu prądu oraz ładunku elektrycznego;


Wymagane;

Wymagane elementy:

cztery stoły do doświadczeń z elektrycznością, elementy obwodów, kable do łączenia elementów

obwodów;


każdy z czterech stołów ma zostać wyposażony w elementy obwodów (np. źródła, oporniki,

odbiorniki, liczniki) oraz w kable do ich połączenia. Każdy element musi być jednoznacznie oznaczony,

tak aby Zwiedzający mógł go bez problemów zidentyfikować. Na każdym stole Zwiedzający ma mieć

możliwość zbudowania samemu (wg załączonych do stołu instrukcji) co najmniej siedmiu różnych

urządzeń/obwodów (na każdym stole tych samych) na co najmniej trzech poziomach trudności

(schematy obwodów i potrzebnych do nich elementów opracuje Wykonawca). Każdy ze stołów ma

być bezpieczny w użytkowaniu – nie może być możliwości porażenia prądem Zwiedzających.

Schematy urządzeń/obwodów możliwych do zbudowania mają zostać uzgodnione z Zamawiającym.

Zamawiający dopuszcza z braku miejsca zastąpienie stołów pionowymi instalacjami montowanymi na

szafach, wykorzystującymi oryginalne elementy wyposażenia. Ostateczne decyzja co do formy tych

instalacji do uzgodnienia na etapie projektowym.


nie dotyczy;

Opomiarowanie:


99

brak;

Inne wymagania:

brak;

30. Nazwa pomieszczenia: Ekspozycja/szatnia, 1.6;

Budynek i poziom:

Rozdzielnia, +4,50;


ekspozycyjna;

Opis pomieszczenia:

Pomieszczenie na planie prostokąta o powierzchni 35,8 m2. Na podłodze gres.

Pomieszczenie to dawniej służyło jako szatnia pracownicza. Zachowały się tu oryginalne szafki

pracowników elektrowni. Planuje się tu ekspozycję dotyczącą przedmiotów użytku codziennego

używanych przez pracowników elektrowni w różnych okresach jej działalności. W tej strefie nie

planuje się używania innych multimediów prócz nagrań dźwiękowych.


Przedmioty osobiste – lata 30-te XX wieku (1.28)

Tematyka:


100

przedmioty osobiste;

Cele:

pokazanie Zwiedzającym jak ubierano się w latach 30-tych XX wieku i z jakich przedmiotów

osobistych korzystano. Łącznie z pozostałymi zespołami stanowisk w tym pomieszczeniu: pokazanie

zmian jakie zaszły w technologii wykorzystywanych przedmiotów, w modzie oraz zmian społecznych

jakie zaszły na przestrzeni ponad 60 lat od lat 30-tych do lat 90-tych XX wieku.

Odniesienie do podstawy programowej:

Wymagane;

Wymagane elementy:

elementy ubioru prywatnego: czapka, spodnie, kurtka, buty; elementy ubioru służbowego:

kombinezon/mundur, czapka, buty elektryczne; przedmioty osobiste: golarka, zegarek,

papierośnica/paczka papierosów; elementy kulturowe: gramofon, odbiornik radiowy, gazeta

współczesna, głośniki typowe dla lat 30-tych. Wyżej wymienione elementy mają być elementami

oryginalnymi (np. wypożyczonymi z różnych muzeów – Wykonawca wskazuje skąd i uczestniczy w

przeprowadzeniu wszelkich formalności lub zakupione przez Wykonawcę na aukcjach

internetowych). Na wniosek Wykonawcy Zamawiający może udzielić zgody na wykonanie wiernych

kopii tych elementów. Kopie muszą zostać wykonane z największą dbałością o szczegóły.


w poszczególnych szafkach ułożone elementy wystawiennicze. Każdy z nich podpisany nazwą i datą

powstania/używania. Ułożenie elementów ma sprawiać wrażenie, że ich właściciele dopiero co je

zostawili idąc do pracy/domu. Z głośników na przemian mają być puszczane utwory muzyki

popularnej ze wszystkich czterech okresów czasowych;



101

nie dotyczy;

Opomiarowanie:

nie dotyczy;

Inne wymagania:

brak;


Tematyka:


Cele:






Wymagane;

Wymagane elementy:



102


papierośnica/paczka papierosów; elementy kulturowe: gramofon, odbiornik radiowy, gazeta












nie dotyczy;

Opomiarowanie:

nie dotyczy;

Inne wymagania:

brak;


Tematyka:


103


Cele:






Wymagane;

Wymagane elementy:



papierośnica/paczka papierosów; elementy kulturowe: magnetofon, odbiornik radiowy, gazeta













104

nie dotyczy;

Opomiarowanie:

nie dotyczy;

Inne wymagania:

brak;

31. Przedmioty osobiste – lata 90-te XX wieku (1.31):

Tematyka:


Cele:






Wymagane;

Wymagane elementy:



105


papierośnica/paczka papierosów; elementy kulturowe: odtwarzacz CD, walkman, odbiornik radiowy,

gazeta współczesna, głośniki typowe dla lat 90-tych. Wyżej wymienione elementy mają być

elementami oryginalnymi (np. wypożyczonymi z różnych muzeów – Wykonawca wskazuje skąd i

uczestniczy w przeprowadzeniu wszelkich formalności lub zakupione przez Wykonawcę na aukcjach







popularnej ze wszystkich prezentowanych czterech okresów czasowych;


nie dotyczy;

Opomiarowanie:

nie dotyczy;

Inne wymagania:

brak;

32. Nazwa pomieszczenia: Skansen, 2.18 i 2.21;

Budynek i poziom:


106

Rozdzielnia, +7,50;


ekspozycyjna;

Opis pomieszczenia:

2 pomieszczenia wzdłuż zachodniej i wschodniej ściany budynku Rozdzielni, o powierzchni

104,0 m2 każde, z żółtą posadzką dekoracyjną. Pomieszczenia te tworzą okrąg korytarzy idących

wzdłuż boksów z dławikami. Pierwsze dwa boksy (od wejścia) po obu stronach są puste, w

pozostałych zachowane zostały elementy skansenowe. Do każdego boksu doprowadzony jest prąd.

W tych pomieszczeniach znajdzie się skrócony opis procesu przetwarzania energii. Idąc od

lewej od wejścia Zwiedzający będą mogli śledzić ten proces od początku do końca, a idąc od prawej

od końca do początku. Do każdego z tych pomieszczeń Wykonawca ma obowiązek zaproponować

aranżację scenograficzną umożliwiającą Zwiedzającym łatwe skojarzenie jakiego tematu dotyczy

dane stanowisko.


Energia roślin (1.32)

Tematyka:

przetwarzanie energii – zbieranie i magazynowanie energii przez rośliny;

Cele:

pokazanie Zwiedzającym jak rośliny zbierają i magazynują i przetwarzają energię słoneczną;



107

Wymagane;

Wymagane elementy:

2 stanowiska ze sztucznymi paprociami, oświetlenie, ekran z nakładką dotykową min. 40” (ekran typu

B), głośnik prysznicowy, ew. słuchawki (do ustalenia na etapie projektowym); (specyfikacja w



W pierwszym boksie od wejścia z lewej strony po bokach należy umieścić stanowiska z paprociami,

imitujące prehistoryczną dżunglę, a na ścianie naprzeciw wejścia powiesić ekran z nakładką dotykową

o przekątnej co najmniej 40”. Aby podejść do ekranu Zwiedzający musi przejść między paprociami.

Na ekranie przedstawiona ma być animacja zbierania i przetwarzania przez rośliny energii. Animacja

ma ukazywać przetwarzanie energii na przykładzie konkretnej rośliny prehistorycznej dżungli. Z

głośników mają dobiegać odgłosy dżungli.


Animacja ma tak prezentować proces przetwarzania energii przez roślinę, aby był on zrozumiały dla

ucznia III etapu edukacyjnego. Animacja ma zaczynać się od widoku dżungli, po czym ma następować

zbliżenie na konkretną roślinę. Animacja ta musi być kolorowa. Długość animacji nie może być

mniejsza niż 20 sekund i przekraczać 1 minuty. Do animacji ma zostać nagrany komentarz w języku

polskim i angielskim. FPS animacji nie może być mniejszy niż 30.

Opomiarowanie:

nie dotyczy;

Inne wymagania:

rośliny sztuczne muszą wiernie odwzorowywać rzeczywistość, a ich jakość musi zapewniać


108

długotrwałe użytkowanie.

Powstawanie węgla (1.33)

Tematyka:

przetwarzanie energii – powstawanie węgla z materii żywej;

Cele:

pokazanie Zwiedzającym jak z materii żywej powstaje surowiec - węgiel;


Wymagane;

Wymagane elementy:

ekran z nakładką dotykową min. 22” (ekran typu A), głośnik, ew. słuchawki (do ustalenia na etapie

projektowym); (specyfikacja w załączniku „ System zarządzania i obsługi Interaktywnego Centrum



W kolejnym boksie na umieszczonym tam ekranie dotykowym ma znajdować się animacja

przedstawiająca proces obumierania materii żywej (w szczególności roślin) i powstawania z niej

węgla. Proces ten ma być pokazany na przykładzie obumierania dżungli z boksu pierwszego.


Animacja ma tak prezentować proces obumierania materii żywej (w szczególności roślin) i


109

powstawania z niej węgla, aby był on zrozumiały dla ucznia III etapu edukacyjnego. Animacja ta ma

być kolorowa. Długość animacji nie może przekraczać 30 sekund. Do animacji ma zostać nagrany

komentarz w języku polskim i angielskim. FPS animacji nie może być mniejszy niż 30.

Opomiarowanie:

nie dotyczy;

Inne wymagania:

brak;

Rodzaje węgla (1.34)

Tematyka:

przetwarzanie energii – rodzaje węgla;

Cele:

pokazanie Zwiedzającym jak wiele jest różnych rodzajów węgla i pokazanie czym one się różnią;


Wymagane;

Wymagane elementy:

bryłki/kawałki torfu, węgla brunatnego, węgla kamiennego, antracytu, szungitu, ekran z nakładką

dotykową, gabloty;


110


W kolejnym boksie na ekranie dotykowym mają zostać pokazane różne rodzaje węgla (torf, węgiel

brunatny, węgiel kamienny, antracyt, szungit) oraz podział węgla z racji na jego pochodzenie (węgle

humusowe, sapropelowe, liptobiolitowe). Bryłki/kawałki poszczególnych rodzajów węgla mają

znaleźć się w małych gablotkach przy ekranie dotykowym. Po wybraniu konkretnego rodzaju węgla

na ekranie, światło w gablotkach z innymi rodzajami ma gasnąć (zapalone światło pozostaje tylko w

odpowiedniej gablotce). Na ekranie ma pojawiać się obracający się obraz bryłki danego węgla oraz

dokładny opis danego gatunku węgla zawierający co najmniej: wartość energetyczną, strukturę

chemiczną, podgatunki, występowanie w Polsce i na Świecie.

Opomiarowanie:

nie dotyczy;

Inne wymagania:

ekran z nakładką dotykową ma posiadać zakładkę „zobacz też” – tak jak kioski multimedialne;

Wydobycie węgla (1.35)

Tematyka:

przetwarzanie energii – wydobycie węgla;

Cele:

pokazanie Zwiedzającym jak wydobywa się węgiel;



111

Wymagane;

Wymagane elementy:





W kolejnym boksie ma znaleźć się ekran z nakładką dotykową, na którym pokazane mają być

technologie wydobycia różnych rodzajów węgla. Informacje na ten temat mają być przekazane w

formie tekstu, animacji oraz filmów pokazujących wydobycie węgla w różnych miejscach. Pośród

materiałów znaleźć ma się również mapa pokazująca wszystkie miejsca wydobycia węgla w Polsce.


Scenariusze multimediów dostarczone przez Wykonawcę do zatwierdzenia przez Zamawiającego.

Dopuszcza się użycie materiałów licencyjnych. Łączna długość animacji/filmów nie może być mniejsza

niż 1 minuta i większa niż 3 minuty;

Opomiarowanie:

nie dotyczy;

Inne wymagania:


Użycie węgla (1.36)


112

Tematyka:

przetwarzanie energii – użycie węgla;

Cele:

pokazanie Zwiedzającym do jakich celów używany jest węgiel;


Wymagane;

Wymagane elementy:





W kolejnym boksie przedstawione zostaną miejsca i metody używania różnych rodzajów węgla – od

spalania go w elektrowniach po wykorzystanie grafitu i grafenu w układach elektronicznych. Treść ta

ma zostać przedstawiona w postaci tekstu, animacji i filmów na ekranie dotykowym.





Opomiarowanie:


113

nie dotyczy;

Inne wymagania:


Transport węgla (1.37)

Tematyka:

przetwarzanie energii - transport;

Cele:

pokazanie Zwiedzającym jakimi metodami można transportować węgiel z miejsca wydobycia do

miejsca jego użycia;


brak;

Wymagane elementy:





W kolejnym boksie przedstawione zostaną na ekranie dotykowym metody transportu węgla.


114

Zwiedzający mają się tu dowiedzieć jakimi metodami przewozi się węgiel, jakie są główne szlaki jego

przewozu w Polsce i na świecie i ile węgla jest nimi przewożone. Przy opisywaniu każdego ze środków

transportu mają zostać podane podstawowe dane – prędkość, rodzaj paliwa, ilość energii zużywanej

przez dany środek transportu, zanieczyszczenie środowiska spowodowane przewożeniem tej samej

ilości węgla różnymi środkami transportu itp.





Opomiarowanie:

nie dotyczy;

Inne wymagania:


Z placu do kotła (1.38)

Tematyka:

plac węglowy i konwojer;

Cele:

pokazanie Zwiedzającym jak funkcjonowały plac węglowy i konwojer;


115


brak;

Wymagane elementy:

ekran z nakładką dotykową min. 22” (ekran typu A); (specyfikacja w załączniku „ System zarządzania i



W kolejnym boksie ekran multimedialny ma zawierać: informacje dotyczące sposobu funkcjonowania

konwojera, schemat konwojera (obejmujący całość konwojera – od placu węglowego przez cały

obieg z powrotem) oraz archiwalne rysunki placu węglowego.


schemat konwojera ma wyglądać jak rysunek techniczny z pierwszej połowy XX wieku (odniesieniem

mają być rysunki z publikacji „Elektrownia Łódzka 1907-1932”). Ma on obejmować co najmniej: plac

węglowy (widok składowanego węgla), śluzy z placu przez które dostawał się węgiel do konwojera

(animacja spadającego do kubełków węgla), konwojer na całej długości z zachowaniem jego

oryginalnego kształtu, system zrzucania węgla do kotłów. Ma on być wrysowany w przekrój pionowy

obiektu z wyraźnym zaznaczeniem kanału węglowego, ścian Kotłowni oraz kotłów. Elementy

charakterystyczne (śluzy na placu węglowym oraz system zrzucania węgla do kotłów) oraz kubełki w

co najmniej dwóch miejscach mają powiększać się po dotknięciu (domyślny widok obejmuje cały

konwojer) a obok powiększonego obrazu ma pojawiać się krótka informacja (maksymalnie 600

znaków razem ze spacjami) dotycząca tego co widzimy na ekranie.

Opomiarowanie:

nie dotyczy;


116

Inne wymagania:

brak;

Spalanie (1.39)

Tematyka:

kotły węglowe – spalanie węgla;

Cele:

pokazanie Zwiedzającym jak funkcjonowały kotły węglowe;


Wymagane;

Wymagane elementy:




W kolejnym boksie ekran multimedialny ma zawierać: opis technologii budowy i działania kotła

(kocioł jest systemu Babcock&Wilcox), schemat działania kotła – wybranie elementu na schemacie

skutkuje wyświetleniem jego krótkiego opisu, archiwalne zdjęcia kotła.



117

schemat działania kotła ma być utrzymany w stylistyce rysunku technicznego z pierwszej połowy XX

wieku. Domyślnym widokiem dla każdego z tych schematu jest widok całości kotła (wrysowanego w

przekrój budynku). Na schemacie mają zostać zaznaczone elementy charakterystyczne (zaznaczone

na Rys. 33 Przekrój poprzeczny kotłowni w publikacji „Elektrownia Łódzka 1907-1932”, strona 28),

które po wybraniu zostaną powiększone oraz obok których po powiększeniu pojawi się na ekranie

krótka o nich informacja (maksymalnie 600 znaków razem ze spacjami).

Opomiarowanie:

nie dotyczy;

Inne wymagania:

brak;

Energia pary (1.40)

Tematyka:

energia gazów;

Cele:

pokazanie Zwiedzającym jak zachowują się cząsteczki, kiedy dostarcza się im energię;


Wymagane;

Wymagane elementy:


118




W kolejnym boksie na ekranie dotykowym ma znaleźć się animacja zachowania cząsteczek: cieczy i

gazu – np. wody i pary wodnej. U dołu ekranu ma znajdować się woda (cząsteczki wody), a u góry

cząsteczki gazu (powietrze i para wodna). Zwiedzający musi mieć możliwość regulowania

temperatury „na ekranie” i obserwowania co dzieje się z płynem i cieczą w wyższych temperaturach.

Zwiedzający musi też mieć możliwość regulacji ciśnienia i obserwowania jak jego zmiany wpływają na

proces. Zakres regulacji temperatury i ciśnienia ma ograniczać się do warunków pokojowych od dołu

(temperatura 20˚C, ciśnienie 1000 hPa), a od góry do warunków panujących w elektrowni cieplnej

przy pierwszej turbinie.


animacja zachowania cząsteczek: cieczy i gazu – wody i pary wodnej ma wiernie prezentować proces

zmiany stanu skupienia. Animacja ta ma być kolorowa. Długość animacji nie może przekraczać 30

sekund. Do animacji ma zostać nagrany komentarz w języku polskim i angielskim. FPS animacji nie

może być mniejszy niż 30.

Opomiarowanie:

nie dotyczy;

Inne wymagania:

brak;

Zamiana energii pary w energię mechaniczną (1.41)


119

Tematyka:

turbina;

Cele:

pokazanie Zwiedzającym jak działa turbina parowa;


Wymagane;

Wymagane elementy:

pompka ręczna połączona z ekranem z nakładką dotykową min. 22” (ekran typu A); (specyfikacja w



W kolejnym boksie na ekranie przedstawiona ma być schemat turbiny parowej. Obok ekranu ma stać

połączona z nim ręczna pompka. Rodzaj pompki Wykonawca przedstawi do uzgodnienia na etapie

projektowym. Pompka uruchamia animację – im szybciej się pompuje, tym szybciej porusza się

turbina.


schemat działania turbiny parowej ma być utrzymany w stylistyce rysunku technicznego z pierwszej


Domyślnym widokiem dla każdego z tych schematu jest widok całości turbiny parowej (wrysowanej w

przekrój budynku). Na schemacie mają zostać zaznaczone elementy charakterystyczne (wymienione

na rysunku referencyjnym), które po dotknięciu zostaną powiększone, oraz obok których po



120

spacjami).

Opomiarowanie:

nie dotyczy;

Inne wymagania:

rysunek referencyjny: http://www.leander-project.homecall.co.uk/Engines/turbine.jpg ;

Zamiana energii mechanicznej w energię elektryczną (1.42)

Tematyka:

działanie generatora;

Cele:

pokazanie Zwiedzającym jak działa generator;


Wymagane;

Wymagane elementy:

korba połączona z ekranem z nakładką dotykową min. 22” (ekran typu A); (specyfikacja w załączniku „



http://www.leander-project.homecall.co.uk/Engines/turbine.jpg


121

W kolejnym boksie na ekranie przedstawiona ma być schemat turbogeneratora. Obok ekranu ma

znajdować się korba połączona z ekranem. Korba uruchamia animację – im szybciej się nią kręci, tym

szybciej porusza się turbina i tym więcej prądu się wytwarza generator.


schemat działania generatora ma być utrzymany w stylistyce rysunku technicznego z pierwszej


Domyślnym widokiem dla każdego z tych schematu jest widok całości generatora. Na schemacie mają

zostać zaznaczone elementy charakterystyczne (zaznaczone na Rys. 53 Turbozespół (X) 22 000 kW. w

publikacji „Elektrownia Łódzka 1907-1932”, strona 42), które po dotknięciu zostaną powiększone



Opomiarowanie:

nie dotyczy;

Inne wymagania:

brak;

Rozdzielanie energii (1.43)

Tematyka:

rozdzielanie prądu;

Cele:


122

pokazanie Zwiedzającym analogii pomiędzy przyłączaniem kolejnych odbiorników do obwodu, a

rozdzielaniem prądu w elektrowni;


brak;

Wymagane elementy:

tablica z obwodem elektrycznym połączona z ekranem z nakładką dotykową min. 22” (ekran typu A);


Łodzi”)


W kolejnym boksie znajdować ma się tablica z obwodem elektrycznym oraz połączony z nią ekran z

nakładką dotykową. Na tablicy będzie można dołączać do źródła kolejne odbiorniki i obserwować na

miernikach jak wpływa to na prąd w obwodzie. Na ekranie obok opisane będzie jakie są analogie

pomiędzy podłączaniem do obwodu kolejnych odbiorników a rozdzielaniem prądu w elektrowni oraz

wytłumaczone będzie skąd biorą się spadki napięcia w sieci.


nie dotyczy;

Opomiarowanie:

nie dotyczy;

Inne wymagania:

brak;


123

Energia na potrzeby własne elektrowni (1.44)

Tematyka:

energia zużywana przez elektrownię;

Cele:

zapoznanie Zwiedzających z bilansem energetycznym elektrowni i jej poszczególnych urządzeń;


brak;

Wymagane elementy:




W kolejnym boksie na ekranie pokazana będzie prezentacja bilansu elektrycznego poszczególnych

urządzeń w elektrowni oraz zapotrzebowania energetycznego całego kompleksu zarówno podczas

pracy ciągłej, jak i w fazie włączania.


nie dotyczy;

Opomiarowanie:


124

nie dotyczy;

Inne wymagania:

brak;

Transformator (1.45)

Tematyka:

funkcjonowanie transformatora;

Cele:

zapoznanie zwiedzającego z działaniem transformatora, z umiejscowieniem transformatorów w EC-1

Zachód i zainteresowanie Zwiedzającego prawami fizyki wykorzystywanymi w transformatorze;


Wymagane;

Wymagane elementy:




W kolejnym boksie ekran będzie zawierał informacje na temat transformatorów, historię ich

używania, wskazanie na planach miejsc w EC-1 Zachód, gdzie były zamontowane transformatory,


125

schemat budowy transformatora;


schemat budowy transformatora ma być utrzymany w stylistyce rysunku technicznego z pierwszej

połowy XX wieku (odniesieniem mają być rysunki z publikacji „Elektrownia Łódzka 1907-1932”). Ma

przedstawiać historyczny transformator – taki jak stosowany w Elektrowni Łódzkiej dwudziestoleciu

międzywojennym (np. ten z Rys. 64 Transformator 16 000 kVA wyjęty z kadzi w publikacji

„Elektrownia Łódzka 1907-1932”). Domyślnym widokiem dla schematu jest widok całości

transformatora. Na schemacie mają zostać zaznaczone elementy charakterystyczne (zaznaczone na

rysunku referencyjnym), które po dotknięciu zostaną powiększone oraz obok których po


spacjami).

Opomiarowanie:

nie dotyczy;

Inne wymagania:

Rysunek referencyjny:

http://www.windows2universe.org/physical_science/physics/electricity/images/transformer_diagra

m_big.gif;

Sieć wysokich napięć (1.46)

Tematyka:

funkcjonowanie sieci wysokich napięć;

Cele:

http://www.windows2universe.org/physical_science/physics/electricity/images/transformer_diagram_big.gif



126

pokazanie Zwiedzającym zasad budowy sieci wysokich napięć;


brak;

Wymagane elementy:





W kolejnym boksie na ekranie znajdować będzie się mapa sieci bardzo wysokich napięć w Polsce i

wysokich napięć w województwie łódzkim. Oprócz tego znajdzie tam się również schemat budowy

słupa wysokich napięć oraz opis dlaczego stosuje się takie napięcia (i cały czas się je podwyższa –

mniejsze straty). Na ekranie ma również znaleźć się animacja tłumacząca jak to się dzieje, że ptaki

siadają na liniach wysokich napięć i nic im nie jest.


schemat budowy słupa wysokich napięć ma być utrzymany w stylistyce rysunku technicznego z


1932”). Domyślnym widokiem dla schematu jest widok całości słupa wysokich napięć. Na schemacie


instalacji), które po dotknięciu zostaną powiększone i obok których po powiększeniu pojawi się

krótka o nich informacja (maksymalnie 600 znaków razem ze spacjami). Animacja tłumacząca jak to

się dzieje, że ptaki siadają na liniach wysokich napięć i nic im nie jest ma wiernie prezentować

przedstawianą sytuację. Animacja ta ma być kolorowa. Długość animacji nie może przekraczać 30

sekund. Do animacji ma zostać nagrany komentarz w języku polskim i angielskim. FPS animacji nie

może być mniejszy niż 30.


127

Opomiarowanie:

nie dotyczy;

Inne wymagania:

brak;

Sieć średnich napięć (1.47)

Tematyka:

funkcjonowanie sieci średnich napięć;

Cele:

pokazanie Zwiedzającym zasad budowy sieci średnich napięć;


brak;

Wymagane elementy:




W kolejnym boksie na ekranie znajdować się będzie schemat budowy słupa średnich napięć oraz opis


128

jakie i dlaczego stosuje się średnie napięcia w Polsce i na Świecie. Opisane mają też zostać straty,

jakie są na przesyle siecią średnich napięć.


schemat budowy słupa średnich napięć ma być utrzymany w stylistyce rysunku technicznego z


1932”). Domyślnym widokiem dla schematu jest widok całości słupa średnich napięć. Na schemacie




Opomiarowanie:

nie dotyczy;

Inne wymagania:

brak;

Sieć niskich napięć (1.48)

Tematyka:

funkcjonowanie sieci niskich napięć;

Cele:

pokazanie Zwiedzającym zasad budowy sieci niskich napięć;


129


brak;

Wymagane elementy:




W kolejnym boksie na ekranie znajdować się będzie schemat budowy słupa niskich napięć oraz opis

jakie i dlaczego stosuje się niskie napięcia w Polsce i na świecie. Opisane mają też zostać straty, jakie

są na przesyle siecią niskich napięć.


schemat budowy słupa niskich napięć ma być utrzymany w stylistyce rysunku technicznego z


1932”). Domyślnym widokiem dla schematu jest widok całości słupa niskich napięć. Na schemacie




Opomiarowanie:

nie dotyczy;

Inne wymagania:

brak;


130

Obniżanie napięcia (1.49)

Tematyka:

stacje transformatorowe;

Cele:

pokazanie Zwiedzającym jak funkcjonują stacje transformatorowe;


brak;

Wymagane elementy:




W kolejnym boksie na ekranie pokazany zostanie opisany schemat stacji transformatorowych

obniżających napięcie. Musi znaleźć się tam schemat funkcjonowania transformatora obniżającego

napięcie. Opisane mają zostać zagrożenia dla ludzi na terenie stacji transformatorowej. Określone

mają być też straty do jakich dochodzi na takiej stacji.


schemat budowy transformatora ma być utrzymany w stylistyce rysunku technicznego z pierwszej

połowy XX wieku (odniesieniem mają być rysunki z publikacji „Elektrownia Łódzka 1907-1932”). Ma


131

przedstawiać historyczny transformator – taki jak stosowany w Elektrowni Łódzkiej dwudziestoleciu

międzywojennym (np. ten z Rys. 64 Transformator 16 000 kVA wyjęty z kadzi w publikacji

„Elektrownia Łódzka 1907-1932”). Domyślnym widokiem dla schematu jest widok całości

transformatora. Na schemacie mają zostać zaznaczone elementy charakterystyczne (zaznaczone na

rysunku referencyjnym), które po dotknięciu zostaną powiększone oraz obok których po


spacjami).

Opomiarowanie:

nie dotyczy;

Inne wymagania:

Rysunek referencyjny:

http://www.windows2universe.org/physical_science/physics/electricity/images/transformer_diagra

m_big.gif;

Sieć domowa (1.50)

Tematyka:

funkcjonowanie elektrycznej sieci domowej;

Cele:

pokazanie Zwiedzającym jak rozprowadzana i zabezpieczana jest domowa sieć elektryczna;


brak;




132

Wymagane elementy:

światło efektowe, dwa urządzenia (radio, termowentylator), 3 włączniki elektryczne (światło

efektowe, radio, termowentylator – regulacja), cztery amperomierze analogowe (jeden z kolorową

skalą), bezpiecznik, ekran z nakładką dotykową min. 22” (ekran typu A); (specyfikacja w załączniku „



W kolejnym boksie znajdować będzie się obwód elektryczny składający się ze źródła i trzech

odbiorników (światło, radio, termowentylator). Każdy z odbiorników ma dostępny dla Zwiedzających

włącznik (termowentylator ma mieć włącznik z ustawieniami regulowanymi – co najmniej trzy

poziomy grzania). Przy źródle oraz zaraz za włącznikami odbiorników mają być zamontowane

amperomierze – tak aby Zwiedzający mogli obserwować ich wskazania. W obwód wmontowany jest

również bezpiecznik. Prąd płynący ze źródła ma być tak ustawiony, żeby przy podłączeniu wszystkich

trzech odbiorników lub termowentylatora na wyższych ustawieniach i drugiego odbiornika

przeciążało bezpiecznik. Na ekranie obok musi zostać wyjaśnione dlaczego tak się dzieje. Do

wszystkich odbiorników ma być zamontowany wyłącznik czasowy (czas działania do określenia i

uzgodnienia z Zamawiającym).


nie dotyczy;

Opomiarowanie:

nie dotyczy;

Inne wymagania:

brak;


133

Urządzenia elektryczne w domu (1.51)

Tematyka:

pobór mocy urządzeń domowych;

Cele:

pokazanie Zwiedzającym ile energii potrzebują poszczególne urządzenia domowe;


brak;

Wymagane elementy:




W kolejnym boksie ma znaleźć się ekran dotykową prezentacją ukazującą urządzenia domowe (co

najmniej: radio, telewizor, lodówka, pralka, odkurzacz, mikrofalówka, mikser, komputer stacjonarny

– jako cały zestaw monitor + jednostka centralna + głośniki, telefon komórkowy – ładujący się). Obok

każdego z urządzeń, po jego włączeniu (poprzez dotknięcie go) mają ukazywać się informacje

dotyczące poboru przez nie energii. Z boku mają pokazywać się również informacje dotyczące poboru

energii przez wszystkie w danej chwili włączone urządzenia (można włączyć na raz więcej niż jedno)

oraz o kosztach za godzinę poboru energii na tym poziomie (wg aktualnych, uśrednionych, stawek).

Na ekranie mają się także pojawić informacje o zużyciu energii przez wszystkie pokazane urządzenia

w trybie spoczynku (standby) oraz o kosztach za godzinę poboru energii na tym poziomie (wg


134

aktualnych, uśrednionych, stawek).


nie dotyczy;

Opomiarowanie:

nie dotyczy;

Inne wymagania:

brak;

Inne kopalne źródła energii (1.52)

Tematyka:

kopalne źródła energii inne niż węgiel;

Cele:

pokazanie Zwiedzającym jakie są jeszcze inne kopalne źródła energii;


Wymagane;

Wymagane elementy:



135




W kolejnym boksie na ekranie dotykowym znajdować mają się informacje o pozostałych paliwach

kopalnych – ropie naftowej i gazie ziemnym – oraz o sposobach pozyskiwania z nich energii. Ujęte

zostać mają również zagrożenia ekologiczne związane z tymi paliwami – w tym w szczególności

dokładnie mają zostać opisane zasady wydobycia z łupków metodą szczelinowania, a także

zagrożenia jakie ta metoda za sobą pociąga. Informacje te mają zostać przekazane za pomocą

prezentacji multimedialnej. Metoda wydobycia surowców z łupków poprzez szczelinowanie ma

zostać pokazana również na animacji.





Opomiarowanie:

nie dotyczy;

Inne wymagania:

brak;

„Czysta” energia – ekologiczne źródła energii (1.53)

Tematyka:


136

ekologiczne źródła energii;

Cele:

pokazanie Zwiedzającym jak ekologicznymi metodami można zbierać i przetwarzać energię;


Wymagane;

Wymagane elementy:

5 robotów z małymi ogniwami słonecznymi (o wymiarach 6-10 cm długości), lampa, ekran z nakładką

dotykową min. 22” (ekran typu A), gablota przeszklona z podestem (wymiary gabloty: szerokość

boksu x 50cm głębokości x 30cm wysokości, szkło bezpieczne; wymiary podestu: szerokość

pomieszczenia x 50cm gł. x 60cm wys., materiał podestu do uzgodnienia z Zamawiającym);


Łodzi”)


W ostatnim boksie znajdować ma się gablota z małymi robotami napędzanymi zamontowanymi na

nich ogniwami słonecznymi. Nad gablotą ma znajdować się lampa. Włącznik na ścianie obok gabloty

uruchamia lampę, która z kolei uruchamia roboty. Na ścianie obok gabloty ma znaleźć się ekran z

nakładką dotykową, a na nim informacje dotyczące ekologicznych sposobów pozyskiwania energii

(energia wody, energia wiatru, energia słońca, energia geotermalna). Pośród tych informacji muszą

znaleźć się co najmniej: mapa Polski z zaznaczonymi największymi elektrowniami pozyskującymi

energię z tych źródeł (wraz z ich mocami), tabela dotycząca udziału procentowego czystej energii w

energii pozyskiwanej (dla wszystkich Państw UE), prezentacja dotycząca historii pozyskiwania energii

z ekologicznych źródeł (ze szczególnym uwzględnieniem Polski), animacja działania młyna wodnego,

animacja działania współczesnego wiatraka, animacja działania ogniwa słonecznego (z odniesieniem

do robotów znajdujących się obok).


137


schematy działania młyna wodnego, współczesnego wiatraka i ogniwa słonecznego mają być

utrzymane w stylistyce rysunku technicznego z pierwszej połowy XX wieku (odniesieniem mają być

rysunki z publikacji „Elektrownia Łódzka 1907-1932”). Domyślnym widokiem dla każdego z tych

schematów jest widok całości odpowiednio młyna, wiatraka i ogniwa Na schematach mają zostać

zaznaczone elementy charakterystyczne (zaznaczone na rysunkach referencyjnych), które po

dotknięciu zostaną powiększone oraz obok których po powiększeniu pojawi się na ekranie krótka o

nich informacja (maksymalnie 600 znaków razem ze spacjami).

Opomiarowanie:

nie dotyczy;

Inne wymagania:

rysunek referencyjny – młyn:

http://woodbridgesuffolk.info/Woodbridge/Attractions/TideMill/images/tm-diagram-cross-

section.gif

rysunek referencyjny – wiatrak: http://wind-

turbine.tripod.com/sitebuildercontent/sitebuilderpictures/phk_ee_re_001502-3.jpg

rysunek referencyjny – ogniwo: http://www.southernviewenergy.com/fullpanel/uploads/files/solar-

panel-and-solar-cell.gif

33. Nazwa pomieszczenia: Skansen (antresola), 3.17;

Budynek i poziom:


http://woodbridgesuffolk.info/Woodbridge/Attractions/TideMill/images/tm-diagram-cross-section.gif

http://woodbridgesuffolk.info/Woodbridge/Attractions/TideMill/images/tm-diagram-cross-section.gif

http://wind-turbine.tripod.com/sitebuildercontent/sitebuilderpictures/phk_ee_re_001502-3.jpg

http://wind-turbine.tripod.com/sitebuildercontent/sitebuilderpictures/phk_ee_re_001502-3.jpg

http://www.southernviewenergy.com/fullpanel/uploads/files/solar-panel-and-solar-cell.gif

http://www.southernviewenergy.com/fullpanel/uploads/files/solar-panel-and-solar-cell.gif


138


ekspozycyjna;

Opis pomieszczenia:

Duże pomieszczenie na planie prostokąta, o powierzchni 336,2 m2, z żółtą dekoracyjną

posadzką samopoziomującą oraz posadzką gumową. Przez to pomieszczenie biegną trzy korytarze –

środkowy i dwa przy ścianach. Korytarz środkowy znajduje się około metr niżej niż reszta

pomieszczenia. W pomieszczeniu znajdują się szafy sterujące rozdziałem energii w Elektrowni.

Korytarze boczne pozostają w formie skansenowej, należy jedynie umieścić na nich miejsca do

siedzenia (tak aby nie blokowały one przejścia, forma i ilość do uzgodnienia z Zamawiającym).

Miejsca te mają zostać tak zaprojektowane, aby nie kontrastowały znacząco z otoczeniem. W

korytarzu środkowym, przy szafach rozdzielczych znajdą się ekrany służące do gry strategicznej.


Gra (1.54)

Tematyka:

praca elektrowni;

Cele:

zapoznanie Zwiedzającego z pracą elektrowni, zainteresowanie Zwiedzającego tym tematem poprzez

zabawę – grę;


brak;


139

Wymagane elementy:

18 ekranów z nakładką dotykową o przekątnej min. 22” (ekrany typu A); (specyfikacja w załączniku „



przy każdym boksie (oprócz tych niedostępnych z racji na schody) ma znaleźć się ekran z nakładką

dotykową przeznaczony dla gry. Z każdego z ekranów sterować się będzie inną częścią sieci

elektrycznej (wymagane będą zamiany nazw boksów w trzech przypadkach). Wytyczne do

scenariusza gry znajdą się w załączniku : Gra strategiczna.


znajdują się w załączniku : Gra strategiczna;

Opomiarowanie:

gra powinna zbierać dane o zachowaniach niestandardowych, najczęściej wybieranych opcjach oraz

tych wybieranych najrzadziej;

Inne wymagania:

brak;

Szafy rozdzielcze (1.55)

Tematyka:

szafy rozdzielcze;


140

Cele:

zapoznanie Zwiedzających z działaniem szaf rozdzielczych;


brak;

Wymagane elementy:

dwa kioski multimedialne, 22 tabliczki ekspozycyjne;


W kioskach multimedialnych mają znaleźć się informacje o oryginalnym przeznaczeniu tego

pomieszczenia, plan Łodzi zawierający rozmieszczenie podstacji, którymi stąd sterowano oraz

archiwalne plany i zdjęcia związane z siecią zarządzaną przez Elektrownię Łódzką. Przy każdym boksie

(w korytarzach bocznych) ma znaleźć się tabliczka ekspozycyjna;


nie dotyczy;

Opomiarowanie:

nie dotyczy;

Inne wymagania:

brak;


141

Ścieżka „Rozwój wiedzy i cywilizacji”

Nazwa stanowiska:

Pracownia alchemika (2.1)

Lokalizacja: (R2.1, R2.2 i R2.3)

Tematyka:

Alchemia, metafizyka, chemia, fizyka, druidyzm, historia rozwoju nauki.

Cele:

Stanowisko złożone jest dwóch przestrzeni połączonych ze sobą korytarzem, tuż przed wejściem na

ścieżkę nr 2. Opis dotyczy scenografii i wyposażenia obu tych pomieszczeń. Zawartość sal powinna

oddawać nastrój odpowiednio: pracowni alchemicznej oraz izby druida i oddziaływać głównie na

emocje zwiedzających.

Z uwagi na duży i mało kontrolowalny przepływ Zwiedzających wchodzących poprzez te

pomieszczenia, personel Centrum powinien wykonywać tam pokazy w pełni bezpieczne i nie

wymagające specjalistycznego sprzętu ani agresywnych odczynników.


Nie wymagane.

Wymagane elementy:

Ekspozycja prezentująca wnętrze stylizowane na „Pracownię Alchemika” oraz „Izbę Druida”.

Wokół ścian pomieszczenia rozmieścić scenografię pozwalającą poczuć się jak w pracowni alchemika

(alchemia nowożytna), np. drewniane regały, stojące na nich kolby, fiolki, pojemniki zawierające np.

kolorowe sole, moździerze, aparatura stylizowana na średniowieczną, w kącie pomieszczenia tygiel


142

do wytopu metali – sprawiające wrażenie prawdziwej i działającej pracowni alchemicznej. Sprzęty

zabezpieczone przed wyniesieniem z ekspozycji oraz przemieszczaniem i dotykaniem. Na ścianach

ryciny, półki pełne ksiąg stylizowanych na oprawiane w skórę, wiszące wkoło składniki mikstur.

Dopuszcza się częściowe wyprodukowanie scenografii w formie wysokiej jakości wydruków z grafiką

stylizowaną na „Pracownię Alchemika”.

Scenografia w drugiej części pomieszczenia ma dawać wrażenie pobytu w izbie druida, np.: wiszące

wokół suszące się zioła, korzenie itp., kociołek z unoszącą się mgła/parą imitujący gotującą się w nim

miksturę (np. zawierający wodę i fragment suchego lodu – wrzucany do wnętrza przez Personel

Centrum,) wiszący nad miejscem imitującym palenisko (szczapy drewna, iluminacja, odgłosy

płonących drew) odpowiednio zabezpieczone przed dotykaniem. Dopuszcza się częściowe

wyprodukowanie scenografii w formie wysokiej jakości wydruków z grafiką stylizowaną na „Izbę

Druida”.)

Stoły do doświadczeń (po jednym na pomieszczenie) jak najmniejsze z uwagi na nie blokowanie

przepływu Zwiedzających, z zachowaniem stylizacji (np. forma starego stołu, drewniane blaty

stylizowane na podniszczone itp.). W wystrój (najlepiej w same stoły) wkomponować szafki na

podstawowy zapas odczynników chemicznych i akcesoriów do wykonywania pokazów.

Zwrócić uwagę na poprawność historyczną aranżacji w wystroju i aranżacji wnętrz (np. w wystroju

nie powinny znajdować się sprzęty „wyprzedzające swoje czasy”). W aranżacji nawiązać do postaci

np. Nicolasa Flamela, jako znanego i rozpoznawalnego alchemika.

W wystroju nie mogą się znajdować elementy o charakterze okultystycznym.


Pomieszczenia są zlokalizowane w ciągu komunikacyjnym wejścia na ścieżkę zwiedzania nr 2. Z tego

powodu stanowić one mają głównie scenograficzne wprowadzenie w nastrój i nie przewiduje się

możliwości wykonywania żadnych doświadczeń osobiście przez Zwiedzających.

Oferta pokazowych doświadczeń chemicznych prezentowanych w obu pomieszczeniach

przygotowana zostanie przez pracowników CNiT na etapie eksploatacji ekspozycji. Stworzona ma

być możliwość realizacji doświadczeń chemicznych o niskim ryzyku i wysokiej prostocie wykonania,

pokazowych – wykonywanych cyklicznie (np. co 15 minut), wyłącznie przez pracowników Centrum.


143


Wytyczne dla multimediów: Brak multimediów w obu pomieszczeniach.

Inne wymagania: brak;

Nazwa stanowiska:

Wehikuł czasu (2.2)

Zamawiający wymaga aby Wykonawca przedstawił dwa projekty aranżacji pomieszczenia Wehikułu

Czasu. Zamawiający wybierze spośród nich najbardziej, jego zdaniem, atrakcyjne rozwiązanie.

Lokalizacja: 2N-3.9, łącznik pomiędzy budynkiem Rozdzielni a budynkiem Rozbudowy, na poziomie

od 10,56 m do 10,88, szerokości około 2,8 m, stanowiący jedną z możliwych dróg dojścia na ścieżkę

nr 2. Obok w łączniku znajduje się pochylnia z poziomu 7,50 m na 10,88 m omijająca strefę Wehikułu

Czasu. Długość pomieszczenia wynosi ok. 18 m, szerokość ok. 2,8 m, z oknami od strony zachodniej

(5 sztuk), oraz otworami od strony wschodniej, w kształcie okien, łączących pomieszczenie z

przeszkloną od wschodu pochylnią komunikacyjną. Podłoga wykonana z blachy stalowej, ryflowanej

na ruszcie stalowym, z przestrzenią poniżej możliwą do wykorzystania.

Wytyczne realizacyjne

Wehikuł Czasu ma być swoistym portalem wejściowym na ścieżkę „Rozwój wiedzy i cywilizacji”.

Należy zatem tak zaaranżować ten korytarz aby sprawiał wrażenie „przemieszczenia się w czasie”,

ilustrowane historią rozwoju wiedzy, cywilizacji, nauki i techniki. Opisany powyżej efekt uzyskać

należy za pomocą odpowiednio zaprojektowanej i wykonanej scenografii.

W projekcie należy przewidzieć możliwość wykorzystania tej przestrzeni na cele ekspozycji

czasowych, np. wystaw fotograficznych itp. Ze względu na komunikacyjny charakter miejsca

przewidzieć należy taką aranżację, która nie będzie powodować zatorów w ruchu.


144

Nazwa stanowiska:

Proste maszyny – zespół stanowisk (2.3) (stanowisko oceniane)

Aranżacja zespołu stanowisk będzie przedmiotem oceny ofert. Wykonawcy proponują rozwiązania

– Zamawiający wybierze spośród nich najbardziej, jego zdaniem, atrakcyjne i efektywne.

Lokalizacja: (2N-3.8)

Tematyka:

Maszyny proste, siła, ramię siły, moment siły, praca, energia, zasada zachowania energii.

Cele:

Umożliwić Zwiedzającym poznanie sposobu działania różnych maszyn prostych w instalacjach

ilustrujących prawdziwe, rzeczywiste zastosowania. Stanowiska oraz materiały edukacyjne muszą

wyraźnie eksponować zasadę zachowania energii w prezentowanych układach.


Wymagane.

Wymagane elementy:

Zaaranżować wystrój stanowiska w formie „placu budowy np. piramidy egipskiej” (scenografia ma

wprowadzić w nastrój towarzyszący wysiłkom starożytnych budowniczych niedysponujących jeszcze

nowoczesnymi narzędziami, a jedynie prostymi maszynami).

Scenografia np. w formie wysokiej jakości wydruku wielkoformatowego (fototapety). Rozmiar

scenografii: ok. 4 – 5 m i wysokości sięgającej sufitu podwieszanego. Stanowisko wyposażyć w leżący

na usypanej z piachu obok piramidy rampie „blok skalny” imitujący budulec piramidy np. Cheopsa


145

oraz rolki i dźwignie (prawdopodobne narzędzia ówczesnych budowniczych).

Obok scenografii przygotować minimum pięć interaktywnych stanowisk doświadczalnych,

prezentujące budowę i zasadę działania maszyn prostych, umożliwiające osobiste z nich skorzystanie

przez Zwiedzających.

Dźwignia dwustronna z regulowanym punktem podparcia (w zakresie min. 80% długości belki) oraz

podziałką pozwalającą określić stosunek długości ramion dźwigni. Rozmiary dźwigni pozwalające

stanąć (lub usiąść) Zwiedzającym na ramionach dźwigni. Dźwignię wykonać z wytrzymałego

materiału o minimalnej długości 3 m. Dźwignię wyposażyć w trzy wagi elektroniczne – dwie na

końcach dźwigni oraz jedną pod podstawą dźwigni (odpowiednio dobrać zakresy i zapewnić łatwy i

czytelny sposób odczytu wyników z dokładnością min. +/- 1 kg).

Nośność, materiał, wykończenie belki, zabezpieczenia bezpieczeństwa, barierki – do ustalenia na

etapie akceptacji projektu.

W scenografii stanowiska zawrzeć ilustracje (np. rycinę) i cytat z Archimedesa: „Dajcie mi punkt

podparcia a poruszę Ziemię”.

Wielokrążki – umożliwiające podniesienie innych Zwiedzających przy ich wykorzystaniu. Minimalna

wysokość podwieszenia wielokrążków 3 m, minimalna szerokość stanowiska 3 m. Blok, wielokrążek i

wielokrążek potęgowy zamocować do wytrzymałej ramy. Przeplecione liny przyłączyć do

wygodnych, wytrzymałych siedzisk z oparciami i zabezpieczeniami (bezpiecznych), umożliwiających

uniesienie siedzących na nich Zwiedzających (dorosłych również). Siedziska mają mieć możliwość

łączenia ich ze sobą aby Zwiedzający musieli dołożyć wspólnych starań aby unieść osoby siedzące na

nich. Stanowisko wyposażyć w siłomierze (na zawiesiu obciążenia, zawiesiu górnym wielokrążków

oraz mocowane do ciągniętych lin) z łatwym do odczytu sposobem prezentacji wyników.

Tłocznia monet – wykonana w formie częściowo zautomatyzowanej gwintowej, ręcznej tłoczni

(ref.). Minimalne wymiary 1 m x 1 m x 1,5 m. Zwiedzający mogą wytłoczyć monetę po wniesieniu

opłaty (np. wrzutnia monet lub/i czytnik zbliżeniowych kart płatniczych). Tłocznia ma być

skonstruowana w taki sposób, aby nie wymagała stałego nadzoru personelu a jednocześnie

pozostawała w pełni bezpieczna dla Zwiedzających. Wymagana interakcja: Zwiedzający muszą

włożyć wysiłek w wytłoczenie monety. Wraz z tłocznią dostarczyć minimum trzy komplety matryc

tłoczących – wzór i rozmiar do ustalenia z Zamawiającym na etapie projektowym.

Koło – Stanowisko ma w obrazowy sposób pokazać przewagę toczenia nad przesuwaniem z tarciem


146

o podłoże. Przygotować instalację składającą się z dwóch identycznych, dużych rozmiarów, ciężkich

kamiennych albo drewnianych kół (pełnych, jak od dawnych wozów). Średnica kół ok. 0,8 m, waga

min. 30 kg każde. Jedno z kół toczyć się ma wokół centralnego wspornika zamocowanego do niego

za pomocą poprzecznej belki. Drugie ma leżeć a jego ruch możliwy ma być jedynie poprzez

przesuwanie go za pomocą drugiej poprzecznej belki. Całość posadowić na wytrzymałym podłożu o

średnicy min. 2 m, wykonanego z materiałów odpornych na długotrwałe jeżdżenie i tarcie ciężkich

kół, proste i stosunkowo niedrogie w przypadku konieczności wymiany (np. drewno). Stanowisko

obudować odpowiednią osłoną uniemożliwiającą uszkodzenie kołami kończyny Zwiedzających i

opatrzyć informacjami dotyczącymi bezpieczeństwa.

Piąte (i ewentualnie kolejne) stanowiska do zaproponowania przez Wykonawcę. Wymagane jest

zachowanie charakteru ekspozycji, duże wymiary stanowiska w poziomie i pionie, interakcja ze

Zwiedzającymi.


Po obejrzeniu scenografii nawiązującej do zastosowania maszyn prostych już w starożytności

Zwiedzający przystępują do eksperymentowania ze stanowiskami.

Duże stanowiska muszą pozwolić na interakcję, wysiłek, współpracę oraz umożliwiać dostrzeżenie,

że im mniejsza siła potrzebna do wykonania danej pracy, tym większa droga konieczna do jej

działania.

Sposób działania:

Dźwignia – Zwiedzający stają (lub siadają) na końcach belki po wcześniejszym zdecydowaniu o

punkcie jej podparcia. Dziecko w wieku ok. 12 lat musi móc jedną ręką, lub nogą podnieść dużo

cięższą od siebie osobę (lub osoby) stojące po drugiej stronie dźwigni. Podczas wykonywania

doświadczenia odczytać można bieżące obciążenia wag.

Wielokrążki – Zwiedzający usiłują podnieść siedzące na podwieszonych do lin siedziskach osoby

wykorzystując liny przewieszone przez wielokrążki. Muszą móc oni zaobserwować wyraźne

różnice w sile koniecznej do podnoszenia danych elementów oraz różnicę w drodze

przemieszczenia obciążnika oraz przeciągniętej liny.

Tłocznia – umożliwia Zwiedzającym wytłoczenie monety pamiątkowej ze zwiedzania CNiT EC1 za

pomocą wysiłku włożonego w ruch ramienia tłoczni. Automatyzacja powinna zapewnić


147

bezobsługowość stanowiska (brak konieczności stałego nadzoru przez Personel).

Koło – Choć koło nie jest maszyną prostą, to jego wynalezienie i wykorzystanie stało się

przełomem w historii ludzkości. Zwiedzający próbują przemieścić koła – jedno z nich mogą

toczyć, drugie tylko przesuwać (ze znacznym tarciem). Muszą mieć możliwość dostrzeżenia

wyraźnej różnicy w oporach ruchu.

Stanowisko zabezpieczyć odpowiednimi osłonami i opatrzyć informacją dotyczącą

bezpieczeństwa użytkowania (piktogramy informacyjne i ostrzegawcze czytelne nawet dla

najmłodszych Zwiedzających).

Opomiarowanie

Siłomierze w zestawie wielokrążków oraz wagi na dźwigni, dostosowane do pomiaru sił o

wartościach przewidywanych do osiągania podczas normalnej eksploatacji zestawów.


Brak zaplanowanych kiosków multimedialnych przy każdym z urządzeń. Opisy poszczególnych

stanowisk w formie tabliczek ekspozycyjnych.

Wspólny kiosk multimedialny zlokalizować tak, aby Zwiedzający mogli zasięgnąć informacji o

sposobie działania maszyn oraz ich budowie i fizycznych podstawach funkcjonowania i historii ich

wynalezienia. W materiałach zawrzeć wyjaśnienia dotyczące każdej z eksponowanych maszyn w

postaci opisu, zdjęć i animacji oraz filmów (po ok. 30 sek) obrazujących działające mechanizmy stare

(archiwalne) oraz współczesne, które także zawierają elementy bazujące na tych samych zasadach

fizycznych.

Inne wymagania:

Zwrócić dużą uwagę na bezpieczeństwo obsługi stanowisk. Wszystkie działania Zwiedzających

powinny być bezpieczne, a mechanizmy tak zaprojektowane, aby nie zagrażać nikomu dookoła.

Dopuszcza się możliwość asystowania animatora podczas powrotu mechanizmów do pozycji

wyjściowych (blokady bezpieczeństwa zwalniane przez obsługę).


148

Scenografię wkomponować w salę 2N-3.8 oraz 2N-3.7, wykorzystując całą dostępną wysokość

pomieszczenia oraz elementy konstrukcyjne, np. kolumny.

Minimalne rozmiary przestrzeni dla stanowisk doświadczalnych ok. 5 m x 3 m w obrysie.

Szczegóły materiałowe, aranżacyjne i zadaniowe do uzgodnienia na etapie projektowym oraz

podczas odbiorów projektów technicznych oraz fragmentów ekspozycji.

Istnieje możliwość zaproponowania przez Wykonawcę projektów spełniających cel stanowisk choć

różniący się konstrukcyjnie. Każdorazowo taka zmiana wymaga akceptacji przez Zamawiającego na

etapie projektowym.

Wymagana możliwość obsługi każdego z 5 stanowisk:

samodzielnie (fragmentami) oraz we współpracy (od 2 do 5 osób).

Wymagane typy interakcji: hands-on oraz body-on.

Nazwa stanowiska:

Machina mechaniczna (2.4) – (stanowisko oceniane)

Aranżacja stanowiska będzie przedmiotem oceny ofert. Wykonawcy proponują rozwiązania –

Zamawiający wybierze spośród nich najbardziej, jego zdaniem, atrakcyjne i efektywne.

Lokalizacja: 2N-3.8

Cel:

Prezentacja elementów mechanicznych i sposobu ich działania w spektakularnej formie dużego,

skomplikowanego urządzenia. Pomimo złożoności konstrukcji Zwiedzający muszą mieć możliwość

prześledzenia związku przyczynowo-skutkowego pomiędzy ich działaniami a efektem pracy maszyny.


149

Wytyczne realizacyjne

Zamawiający wymaga zbudowania dużej, oryginalnej, spektakularnej instalacji złożonej z wielu

korb, manetek, cięgien, dźwigni, przekładni mechanicznych różnego rodzaju i o nietypowych

kształtach, wielokrążków, sprzęgieł itp., umieszczonej na ścianie lub konstrukcji przestrzennej,

dużego rozmiaru (min. 4 m długości, 3 m wysokości, 0,5 m szerokości), prezentującej działanie

zawartych w niej elementów i mechanizmów. Zwiedzający mają możliwość wglądu we wnętrze

machiny poprzez ażurową (lub przeźroczystą) obudowę, z zachowaniem pełnego bezpieczeństwa.

Wymagane osłony bezpieczeństwa w miejscach niebezpiecznych.

Działanie elementów mechanicznych ma powodować zauważalne efekty (np. podnoszenie

znacznego ciężaru, przemieszczanie elementów mechanicznych, obroty widocznych dużych

elementów itp). Efekty te powinny być zauważalne od razu (np. Zwiedzający dostrzega bezpośredni

efekt swoich działań) oraz w dłuższej perspektywie czasu (Zwiedzający zauważa, że np. po dwóch

godzinach spędzonych na zwiedzaniu albo pry kolejnej nawet wizycie w Centrum, jakiś element

zmienił wyraźnie swoją konfigurację).

Wymagana możliwość obsługi stanowiska:

samodzielnie (fragmentami) oraz we współpracy (od 2 do 5 osób).

Wymagane typy interakcji: hands-on oraz body-on.

Kryteria oceny:

Nazwa stanowiska:

Stół powietrzny (2.5)



150

Tematyka:

Analiza ruchu: położenia, szybkości, wektorów prędkości i pędu, energii kinetycznej; zasada

zachowania pędu, zasada zachowania energii mechanicznej, tarcie, oddziaływania w polu sił.

Niezależność ruchów składowych, mechanika bryły sztywnej.

Cele:

Stanowisko ma przede wszystkim umożliwiać eksperymentalne odkrywanie zasady zachowania pędu

oraz zasady zachowania energii mechanicznej. Dodatkowym walorem dydaktycznym będzie

obserwacja zmian toru ruchu w polu magnetycznym, oraz porównanie ruchu ze znikomym tarciem

(na poduszce powietrznej), oraz z tarciem znacznym (przy zmniejszonej wydajności dmuchawy bądź

wyłączonej w ogóle).

Stanowisko oferując możliwość analizy nagrań wideo np. zarejestrowanych zderzeń pozwolić ma na

określanie prędkości i kątów zderzeń, energii oraz pędu zarówno pojedynczych elementów jak i ich

układów.


Wymagane

Wymagane elementy:

Stół powietrzny z podwójnym blatem, dmuchawa, krążki, platforma, kamera, kiosk multimedialny.

Wymagania szczegółowe dotyczące stanowiska:

Stół powietrzny o rozmiarach stołu bilardowego (8 stóp, wymiary pola gry 244 cm x 112 cm) o

wysokości umożliwiającej operowanie przy nim również dzieciom w wieku od ok. 12 lat

(dopuszczalne zastosowanie wygodnego i estetycznego stopnia podwyższającego). Stół należy

wyposażyć w elastyczne bandy odbijające podczas zderzeń poruszające się po stole przedmioty oraz

wytrasowane lub namalowane trwałą farbą linie pomocnicze (zalaminować blat, aby nie zaburzały

one gładkości stołu) umożliwiające Zwiedzającym obserwację toru ruchu krążków w odniesieniu do


151

tych linii.

Stół ma posiadać podwójny blat. Wtłaczane pomiędzy blaty powietrze uchodzi przez otwory w

górnym blacie, wytwarzając poduszkę powietrzną ponad nim, pomiędzy blatem a poruszającymi się

po nim elementach. Górny blat wykonany z trwałego materiału, gładki, wytrzymały, odporny na

zarysowania i nieekranujący magnetycznie (wybór materiału i jego akceptacja przez Zamawiającego

na etapie wykonywania projektu). Nawiercony w równych odstępach (rozstaw i średnice otworów

oraz odległość pomiędzy blatami, moc dmuchawy dobrać eksperymentalnie podczas testów). W

stole zabudować wyciszoną dmuchawę o wydajności odpowiedniej do przesuwania na poduszce

powietrznej elementów o założonych masach i powierzchniach (wymagana akceptacja

Zamawiającego na etapie projektu). Dmuchawa powinna mieć regulowaną moc, aby możliwe było

jej zmniejszenie i spowodowanie, że przedmioty zaczną oddziaływać z powierzchnią stołu (pojawi się

tarcie).

Stanowisko należy wyposażyć w krążki o takich samych średnicach, ale masach pozostających w

stosunku 1 : 2 : 3 : 4, (po min. 5 szt.), min. 5 krążków wykonanych z materiałów magnetycznych

miękkich oraz min. 5 wyposażonych w magnesy trwałe (biegunowość: góra-dół krążków).

Odpowiednio dobrać materiał i typ magnesów (odpowiednie natężenie pola magnetycznego) aby

możliwa była obserwacja oddziaływań magnetycznych pomiędzy krążkami oraz elektromagnesami

wbudowanymi w stół (krążki odpychać muszą się od siebie na tyle mocno, że w normalnych

warunkach użytkowania nie zderzają się ze sobą oraz zakrzywia się ich tor ruchu przy włączonych

elektromagnesach). Wszystkie elementy muszą występować w wersji umożliwiającej obserwację

zderzeń sprężystych oraz niesprężystych (np. poprzez wykonanie ich z twardego sprężystego

materiału oraz otoczenie krążków warstwą materiału dobrze absorbującego energię zderzenia i

„przyklejającego się” do innych krążków uderzających w niego). Krążki zróżnicować (różne kolory

oraz wzory od góry krążków), zależnie od masy krążków i innych właściwości tak, aby łatwo można je

było odróżnić (także na nagraniach wideo).

Średnice, kolory i ewentualne oznaczenia krążków uzgodnić z Zamawiającym podczas projektowania

stanowiska. Przewidzieć należy wygodny (np. w formie dużej zamykanej szuflady) sposób

przechowywania krążków.

Pod powierzchnią górnego blatu zainstalować min. 3 elektromagnesy. Jeden z nich włączany za

pomocą interfejsu użytkownika, dwa pozostałe włączane jedynie przez obsługę.

Powyżej stołu zainstalowana jest kamera oraz rzutnik multimedialny (parametry we wstępie oraz



152

obejmujące polem widzenia i projekcji cały stół, przyłączone do komputera wyposażonego w

oprogramowanie do analizy ruchu i umożliwiającego wyświetlanie obrazu na powierzchni stołu.


Zwiedzający po podejściu do stołu (pracującego domyślnie w trybie podstawowym) dostrzega

wyświetlaną na nim (oraz na ekranie kiosku m-m) zachętę do interakcji (np. animację dwóch

krążków i strzałki sugerujące pchnięcie ich przez Zwiedzających na siebie w celu zderzenia).

Następnie dokonuje wyboru elementów do doświadczenia (spośród dostępnych aktualnie na

stanowisku), uruchamia dmuchawę stołu za pomocą dużego widocznego włącznika, umiejscawia

elementy na powierzchni stołu, popycha je, obserwuje ich ruch, zderzenia, zmiany toru krążków

magnetycznych w polu magnetycznym wytwarzanym przez elektromagnes (jeśli jest włączony), itp.

Dmuchawa pracuje w trybie normalnym, wszystkie dostępne elementy poruszają się płynnie ponad

powierzchnią stołu na tzw. poduszce powietrznej, bez tarcia o powierzchnię stołu. Można

obserwować zderzenia sprężyste i niesprężyste krążków o różnych masach i sprężystości.

Po wybraniu z poziomu kiosku multimedialnego wersji DLA ZAINTERESOWANYCH, Zwiedzający ma

możliwość zdecydowania o zapisie wideo danej sytuacji doświadczalnej. Po uruchomieniu kamery

(sterowanie za pomocą wypukłych, dużych przycisków funkcyjnych wbudowanych w bandę),

następuje zapis sekwencji filmowej (po wyświetleniu na stole animacji startowej: 3… 2… 1… START;

długość nagrywanej sekwencji do ustalenia na etapie projektu stanowiska), wyświetlanej zaraz na

stole za pomocą rzutnika oraz możliwej do późniejszego pobrania z systemu (po zalogowaniu

poprzez stronę www). Na miejscu możliwa jest bieżąca analiza nagrania wideo za pomocą

specjalistycznego oprogramowania wchodzącego w skład stanowiska. Umożliwić ma ono

przynajmniej: analizę zmiany położeń elementów na stole i wyrysowujący ślad krążków (możliwość

śledzenia ruchu min. 2 krążków jednocześnie). Ślad wyrysowywany przez oprogramowanie (i

wyświetlony na stole przez rzutnik oraz w kiosku m-m) musi być zróżnicowany kolorystycznie w

zależności od aktualnej szybkości krążków.

Elektromagnesy można włączać niezależnie, z poziomu kiosku multimedialnego tak, aby umożliwić

obserwację zmiany toru ślizgających się po powierzchni elementów ferromagnetycznych i

wyposażonych w magnesy trwałe. Kontrolę nad dostępnością opcji włączania elektromagnesów

posiada wyłącznie Personel, po zalogowaniu się do stanowiska (lub z poziomu systemu

zarządzającego ekspozycją).


153

W wersji ZAAWANSOWANEJ dostępne są wszystkie aktywności oraz dodatkowo umożliwia się

Personelowi prowadzącemu zajęcia zmianę mocy dmuchawy (po zalogowaniu, płynna regulacja), i

włączanie dowolnych elektromagnesów.

Opomiarowanie:

Aby możliwe było wykorzystanie stołu przez grupy szkolne do doświadczeń i zbierania danych

doświadczalnych należy wyposażyć stół w kamerę (parametry pliku wyjściowego opisane we wstępie

do ścieżki 2.), umieszczoną centralnie ponad stołem na optymalnej wysokości. Film taki Zwiedzający

mają móc wykorzystać na miejscu (wyświetlając na stole oraz w kiosku) oraz pobrać go po powrocie

(poprzez portal internetowy) w celu dalszej analizy (np. podczas zajęć lekcyjnych, zajęć koła

fizycznego itp.).

Każda sekwencja filmowa musi zostać wyposażona w dodatkową klatkę na początku sekwencji,

zawierającą informacje o masach krążków i ich właściwościach (wykaz z podaniem kolorów i wzorów

krążków odróżniające ich masy i właściwości), FPS filmu, jeden wymiar (np. szerokość stołu) aby

możliwe było wyskalowanie filmu oraz jego analiza pod kątem pędów i energii elementów.

Opcja nagrywania z zapisem dostępna po zalogowaniu w wersji zaawansowanej oraz podczas zajęć z

Personelem.

Stanowisko musi zostać wyposażone w możliwość wykonywania przez Zwiedzających pomiarów, na

przykład poprzez wyposażenie Stanowiska w system rejestracji wideo. Pomiary mają umożliwić

późniejszą analizę danych zebranych przez grupy szkolne.


Kiosk multimedialny zawiera instrukcję obsługi oraz materiały edukacyjne a także interfejs

logowania i zarządzania stanowiskiem (np. regulacja siły nadmuchu, włączanie elektromagnesów,

nagrywanie sekwencji filmowej).

Materiały w kiosku m-m powinny wyjaśniać zalety, jakie niesie wprowadzenie pojęcia pędu oraz

stosowanie go w różnych dziedzinach nauki i techniki. Przykłady z różnych dziedzin (min. 5

przykładowych zastosowań z 5 różnych dziedzin życia, w tym koniecznie analiza torów cząstek w

eksperymentach w CERN). Animacje, filmy, zdjęcia poklatkowe itd. Czas trwania materiałów


154

filmowych i animowanych ok. 20 sekund na zastosowanie (łącznie poniżej 2 minut).

Kontekst historyczny (min. dwie animacje – w zakładce Historia) musi poruszyć różnicę pomiędzy

koncepcją Arystotelesa i Newtona (przedstawić należy obie te postaci), dotyczącą ruchu i jego

przyczyn. Wyeksponować należy, że Arystoteles w swoich rozważaniach nie brał np. pod uwagę

tarcia i dlatego twierdził, że ruch (jednostajny) jest możliwy tylko pod wpływem ciągle działającej na

ciało siły.

Inne wymagania:

Szczegółowy sposób interakcji do ustalenia z Zamawiającym na etapie projektu.

Nazwa stanowiska:

Spadek swobodny (2.6)


Tematyka:

Spadek swobodny, opory ośrodka, przemieszczenie, prędkość, przyspieszenie, grawitacja, siła

wyporu, siła wypadkowa, masa, ciężar.

Cele:

Umożliwienie Zwiedzającym eksperymentalnego sprawdzenia czy i jaki wpływ ma dany ośrodek

(powietrze pod różnym ciśnieniem) na opory ruchu a zatem i na szybkość spadku swobodnego,

osiągane szybkości i przyspieszenia.

Standardowe wykonanie doświadczeń ma pozwolić na wstępne obserwacje i wyprowadzenie

prostych wniosków (dostrzeżenie oporów oraz ich znaczne zmniejszenie pod obniżonym ciśnieniem).

Dokładniejsze zagłębienie się w materiały edukacyjne oraz staranne wykonanie pomiarów ma

umożliwić Zwiedzającym wyprowadzenie głębszych wniosków dotyczących np. zależności oporów


155

ruchu od ciśnienia, badanie położeń w funkcji czasu, prędkości i przyspieszeń, itp.


Wymagane.

Wymagane elementy:

Dwie przeźroczyste komory w kształcie walców wykonane z odpowiednio wytrzymałego

tworzywa sztucznego, z nich z zamontowaną śluzą powietrzną u góry i u dołu. Śluzy

umożliwiać mają wprowadzenie do komór (i wyjmowanie z nich) obiektów przeznaczonych

do analizy ich ruchu podczas spadania wewnątrz komór. Mają one za zadanie skrócenie

czasu potrzebnego na odpompowanie całej zawartości komory – górna śluza zawiera

również mechanizm spustowy sterowany z poziomu stanowiska kontroli.

Jedna komora wypełniona stale powietrzem pod ciśnieniem atmosferycznym.

Druga komora przeznaczona do obniżania wewnątrz niej ciśnienia (próżniowa).

Minimalne wymiary stanowiska:

o Wysokość komór – min. 2 m;

o Średnica podstawy każdej z komór – minimum 0,3 m;

o Postument (może być wspólny) wysokości ok. 0,5 m;

o W postumencie zabudować i ukryć niezbędne instalacje: np. naczynie retencyjne,

system oczyszczania wody, pompę próżniową itp.;

o Wytrzymałość komory próżniowej dobrać odpowiednio do bezpiecznego

użytkowania w warunkach ekspozycji interaktywnej przy założeniu uzyskania i

utrzymania wewnątrz ciśnienia ok. 50 mbar, czyli wartości panującej na około 20 km

ponad powierzchnią Ziemi (ok. 1/20 wartości ciśnienia atmosferycznego na

poziomie ziemi w Łodzi).

o Zabezpieczenie przed skutkami ewentualnej implozji odpowiednimi osłonami.


156

Zespół pompy/pomp próżniowych oraz naczyń kompensacyjnych zapewniających

odpowiednio szybkie opróżnienie komory z powietrza oraz uzyskania odpowiedniego

podciśnienia (maksymalny czas uzyskania zadanego poziomu ciśnienia wewnątrz – 30

sekund);

Kilkanaście elementów przeznaczonych do zrzucania wewnątrz komór, służących do

obserwacji charakteru ruchu (wersja podstawowa) i wykonywania pomiarów (wersja

zaawansowana).

o co najmniej dwa rodzaje elementów – piłeczki i okrągłe tacki o stabilnym locie w

spadku swobodnym,

o co najmniej 3 różne rozmiary dla każdego z rodzajów,

o co najmniej po dwie różne masy dla każdego rozmiaru elementu (zróżnicować

kolorystycznie),

o dodatkowo min. 5 innych elementów, np.: lotka do badmintona, miniaturowy

spadochron, pióro ptasie, metalowa moneta itp.

Mechanizm umożliwiający Zwiedzającym włożenie do górnych śluz powietrznych i

mechanizmu spustowego zamontowanego na rurze z cieczą, jedynie elementów wybranych

spośród udostępnionych Zwiedzającym;

Duży manometr (min. 15 cm średnicy) przyłączony do komory próżniowej widoczny i

czytelny z odległości min. 1,5 m. Tarcza wyskalowana w dziesiątych częściach atmosfery oraz

w „metrach nad poziom gruntu”.

System umożliwiający dokonywanie pomiarów położeń poruszających się wewnątrz

cylindrów elementów (np. bramki laserowe) i gromadzenie danych oraz ich prezentacji w

kiosku (wykresy).

Kamera wideo (specyfikacja w załączniku „ System zarządzania i obsługi Interaktywnego

Centrum Nauki i Techniki w Łodzi”) rejestrująca spadek obiektów podczas wykonywania

doświadczenia z perspektywy umożliwiającej późniejszą analizę ruchu tych elementów.

Kiosk multimedialny z zamontowanym regulatorem poziomu podciśnienia w komorze

próżniowej, w formie dużego suwaka lub manetki oraz włączniki uruchamiające mechanizmy


157

spustowe (niezależnie oraz synchronicznie). Multimedialna zawartość kiosku ma obrazować

wyniki pomiarów (ciśnienia oraz wykresy położeń, prędkości i przyspieszeń spadających

przedmiotów).


Pierwsza komora posiada śluzę powietrzną u góry i u dołu oraz mechanizm spustowy u góry –

wypełniona jest stale powietrzem pod ciśnieniem atmosferycznym.

Druga komora posiada śluzę powietrzną u góry i u dołu oraz mechanizm spustowy u góry i

przyłączona jest do pompy próżniowej mogącej obniżyć panujące wewnątrz niej ciśnienie do

wartości ok. 1/20 ciśnienia atmosferycznego w czasie krótszym niż 30 sekund (śluzy mają służyć

skróceniu tego czasu). Ciśnieniem można sterować za pomocą suwaka umieszczonego w pulpicie,

podobnie jak mechanizmami spustowymi.

Zwiedzający wybiera elementy, których spadek będzie obserwował (badał) i umieszcza je w śluzach

powietrznych za pomocą mechanizmu podającego (uniemożliwiającego włożenie do śluz innych

elementów, np. system RFID, IR lub inny). Następnie dokonuje wyboru ciśnienia w komorze

próżniowej i uruchamia mechanizmy spustowe uwalniając elementy (oddzielnie lub synchronicznie).

Zwiedzający obserwuje jak elementy spadając poruszają się w odmiennych warunkach. Na ekranie

kiosku wyświetlony zostaje wykres na podstawie danych z czujników rozmieszczonych w komorach.

Istnieje możliwość zapisu wykresu do późniejszej analizy po zalogowaniu do stanowiska.

Na dnie komór znajduje się kolejna śluza, która zamyka się po wykonaniu eksperymentu i umożliwia

odzyskanie elementów. Po powrocie poziomu ciśnienia w śluzie komory próżniowej do panującego

na zewnątrz niej elementy ze spodu komory są dostępne do kolejnych doświadczeń.

Opomiarowanie:

Wymagany jest sprzęt pomiarowy rejestrujący położenie spadających obiektów w funkcji czasu.

Należy wykorzystać minimum 10 równo rozmieszczonych czujników np. fotobramek laserowych w

każdej komorze, które będą niezawodnie rejestrować ruch spadających obiektów. Synchroniczne

uwolnienie mechanizmów spustowych pozwolić powinno na porównanie prędkości spadku w trzech

różnych ośrodkach (w powietrzu, powietrzu pod znacznie obniżonym ciśnieniem i w wodzie).

Urządzenia pomiarowe wykorzystywane będę w zależności od poziomu zaawansowania


158

zwiedzających. W wersji podstawowej prezentowany powinien być jedynie czas spadku i szybkość

końcowa spadających elementów w każdej z komór. W wersji zaawansowanej pomiary położenia w

czasie powinny być prezentowane, jako punkty pomiarowe na wykresie obrazującym zależność

położenia, szybkości i przyspieszenia w funkcji czasu.

Wymagane jest umożliwienie Zwiedzającym wykonanie nagrań kamerą wideo, będącą na

wyposażeniu, z perspektywy umożliwiającej wykonywanie analizy ruchu spadających swobodnie

elementów za pomocą dedykowanego oprogramowania (parametry pliku wyjściowego opisane we

wstępie).

Dane (zarówno pomiary z fotobramek jak i nagrania wideo) powinny być rejestrowane w celu

umożliwienia późniejszego ich pobrania przez użytkowników po zalogowaniu się do witryny CNiT.


Stanowisko wyposażone w kiosk multimedialny oraz dodatkowe elementy sterujące. Zawartość

multimedialna kiosku ma zawierać treści o charakterze historycznym, ze zwróceniem uwagi na

historyczne postaci (np. Galileusza) i doświadczenia. Ponadto kiosk jest interfejsem stanowiska

pozwalający je obsługiwać i prezentujący wyniki pomiarów.

Wyposażenie stanowiska stanowi również kamera, rejestrująca spadek elementów w komorach i

zapisująca materiał filmowy do bazy, umożliwiając jego późniejsze pobranie i analizę przez

Zwiedzających. Materiał ten powinien być także możliwy do odtworzenia z poziomu kiosku

multimedialnego bezpośrednio po zapisie.


Nazwa stanowiska:

Waga skręceń Cavendisha (2.7)

Tematyka:


159

Prawo powszechnego ciążenia, oddziaływania grawitacyjne, moment siły, drgania skrętne, pola sił.

Cele:

Umożliwić Zwiedzającym wykonanie doświadczenia dowodzącego faktu, iż wszystkie ciała

posiadające masę przyciągają się wzajemnie. Waga powinna dać możliwość obserwacji tych

oddziaływań oraz wykonania pomiarów.


Wymagane.

Wymagane elementy:

Stanowisko wyposażyć w wagę skręceń dużych rozmiarów, zamocowaną na odpowiednim

cylindrycznym postumencie (o wysokości optymalnej do obserwacji efektu przez Zwiedzających),

izolowanym od wstrząsów posadzki (np. za pomocą specjalnych tłumików drgań) oraz odpowiednio

masywnej konstrukcji.

Minimalne wymiary stanowiska: postument – średnica 1,5 m, wysokość 0,7 m; waga skręceń –

średnica 1 m, wysokość 1,5 m.

Waga zbudowana jest klasycznie – z dwóch dużych mas (kul np. ołowianych) i dwóch małych mas,

zawieszonych współosiowo np. na cienkim drucie. Obrót dużych mas zrealizować mechanicznie lub

mechatronicznie tak, aby Zwiedzający mieli świadomość że zbliżają do siebie kule. Do ramienia, na

którym wisieć będą małe kule przymocować zwierciadło odbijające promień lasera. Odbity promień

padać musi na obudowę (lub pobliską ścianę), plamką świetlną znacząc kąt skręcenia wagi. Zbliżanie

kul ograniczyć tak, aby nie można było zderzyć kul dużych z małymi. Dobrze izolować stanowisko

przed drganiami podłogi (podest ze skutecznym tłumieniem drgań, posadowienie w rogu sali) oraz

podmuchów powietrza (odpowiednia obudowa z przeźroczystego tworzywa).

Stanowisko wyposażyć również w skomputeryzowany pomiar położenia obracanego ramienia (np.

za pomocą czujników optycznych lub pojemnościowych) umożliwiający wyznaczenie stałej G.


160


Zwiedzający własnoręcznie zbliżając duże masy (spoczywające np. na obrotowym, łożyskowanym

ramieniu, zamocowanym współosiowo z nicią/drutem) do wiszących nieopodal małych mas,

zmniejszać będą odległość pomiędzy nimi, powodując wzrost oddziaływań grawitacyjnych i

przyciągnięcie małych mas skutkujące skręceniem (wbrew siłom sprężystości) drutu o kąt, który

można zmierzyć.

W doświadczeniu Zwiedzający muszą móc zaobserwować oddziaływanie kul i ich wzajemne

przyciąganie (wersja podstawowa), oraz dokonać będą mogli pomiarów (wersja dla

zaawansowanych, wymagająca kilkunastu minut na pomiary – zajęcia grupowe z Personelem).

Opomiarowanie

Stanowisko wyposażyć w sprzęt pomiarowy pozwalający wyznaczyć stałą grawitacji G –

standardowo będzie to zwierciadło zamocowane na skrętnym ramieniu podwieszonym na sprężystej

nici, laser i podziałka oddalona od zwierciadła (plamka może być rzutowana np. na pobliską ścianę,

na której zamocowana zostanie odpowiedni ekran i podziałka). Zrealizować również w pełni

skomputeryzowany pomiar położenia wiszącej belki. Pomiary dostępne będą podczas zajęć

grupowych z Personelem a dane z pomiarów Zwiedzający mogą zapisać w systemie po zalogowaniu

się do stanowiska.


Stanowisko wyposażyć w kiosk multimedialny zawierający treści opisujące historię i doniosłość

odkrycia oraz technikę pomiaru a także postać naukowca Henriego Cavendisha. Wymagane

zilustrowanie sposobu pomiaru za pomocą animacji obrazującej oddziaływania grawitacyjne,

obracane mas itd. (min. 2 animacje po minimum 15 sekund, lub animacja w formie pokazu

przełączanego przez Zwiedzających).

Z poziomu kiosku również ma być dostępna możliwość wykonania skomputeryzowanego pomiaru i

zapis danych (aktywowana przez Personel CNiT).



161

Nazwa stanowiska:

Rzut ukośny (2.8)


Tematyka:

Ruch, składowe ruchu, wektor prędkości i jego składowe, niezależność ruchów, opory ruchu,

grawitacja, siła ciążenia.

Cele:

Stanowisko umożliwiać ma eksperymentalne sprawdzenie czy istnieją zależności zasięgu rzutu od

kąta wyrzutu, siły wyrzutu – czyli prędkości początkowej, masy wyrzucanego elementu, siły ciążenia

(jej zmianę symuluje pochylenie blatu roboczego) oraz oporów aerodynamicznych.


Wymagane.

Wymagane elementy:

Stanowisko składa się z blatu roboczego o regulowanym pochyleniu, wspartym na podeście.

Podest o wymiarach minimum 3,5 m (dł.) x 1,5m (szer.) x 0,5m (wys.). Pochylany blat stanowiska o

wymiarach min. 3 m x 1,4m. Kąt nachylenia regulowany mechanizmem napędowym uruchamianym

ręcznie przez Zwiedzających w zakresie od pionu do poziomu. Powierzchnia blatu o niskim

współczynniku tarcia (śliska), wsparta na sztywnej konstrukcji (nawet podczas pochylania blat

zachowywać musi płaski profil).

Do blatu zamontować należy wyrzutnię (np. pneumatyczną, pompowaną przez Zwiedzających) do


162

wyrzucania piłek pod zadanym kątem w kierunku koszyków – celów, zlokalizowanych po przeciwnej

stronie blatu. Przy wyrzutni zaznaczyć należy podziałkę kątową (podziałka główna co 10°,

pomocnicza co 2°) tak, aby Zwiedzający mógł świadomie regulować kąt wystrzału nie korzystając

jeszcze z opomiarowania i wyświetlaczy. Dodatkowo pomiar kąta zrealizować również elektronicznie

(patrz Opomiarowanie). Umożliwić przesuwanie wyrzutni wzdłuż bocznej (pionowej) krawędzi blatu

tak, aby można było symulować maksymalną możliwą liczbę przypadków.

Do blatu przy wyrzutni zamontowany jest zasobnik siatka lub kosz na „amunicję” – piłki wykonane z

różnych materiałów np.: lekkie drewno, twarda gąbka, plastik. Piłki powinny być wykonane z

nietoksycznych materiałów, różnokolorowe w zależności od materiału użytego do ich wykonania

(i masy). Prostopadle do blatu, wzdłuż jego dolnej i górnej krawędzi, zamontować należy ogranicznik

zapobiegający wypadnięciu piłek poza stanowisko, nieprzeszkadzający jednak w swobodnym

pozycjonowaniu wyrzutni i celu. Odpowiednio zabezpieczyć także końcową krawędź pionową.

W podeście zabudować należy mechanizm ustawiający kąt nachylenia blatu, kontrolowany przez

Zwiedzających za pomocą fizycznego manipulatora (np. koło zaworowe z zębatką) zabudowanego w

bezpośredniej bliskości mechanizmu pochylającego.

Wyposażeniem stanowiska ma być również kilka (min. 5) kształtów budynków, drzew, gór wykonane

np. z gęstej gąbki o grubości ok. 10 cm symulujące przeszkody terenowe. Rozmiary elementów mają

umożliwić ich ułożenie na dolnym ograniczniku blatu (i ewentualne zamocowanie) tak, aby

Zwiedzający musieli przerzucić wyrzucane piłki ponad kształtami trafiając w cel po przeciwnej stronie

blatu.

Elementami umożliwiającymi wykonywanie pomiarów są czujniki kątów, szybkości początkowej

piłek (na wyrzutni) i położeń wyrzutni (wysokość ponad dolną krawędź blatu).

Na wyposażeniu stanowiska kamera (specyfikacja w załączniku „ System zarządzania i obsługi

Interaktywnego Centrum Nauki i Techniki w Łodzi”) zamocowana do blatu ruchomego na

prostopadłej do niego konstrukcji i poruszający się wraz z nim (utrzymując stałe położenie względem

blatu) w odległości umożliwiającej zapis sekwencji wideo rejestrujących przeloty piłek (parametry

pliku wyjściowego opisane we wstępie). Na blacie nanieść linię o długości 1 m opisaną jako wzorzec

długości (w zasięgu widzenia kamery).

W blat wbudować wyświetlacze (np. LED, o wymiarach umożliwiających wygodny odczyt i czytelne

nagrania wideo) wyświetlające bieżące parametry: kąt pochylenia blatu, kąt i wysokość wyrzutni tak,


163

aby parametry te umożliwiły późniejszą analizę nagrań wideo.


Zwiedzający ma możliwość regulacji siły wystrzału, wyboru materiału (masy) piłki, położenia

wyrzutni wzdłuż pionowej krawędzi blatu, pochylenia blatu (symulujące zmianę siły ciążenia poprzez

zmianę składowej równoległej do blatu działającej w stronę dolnej krawędzi), oraz ustawienia celu

wzdłuż całej końcowej krawędzi pionowej i dolnej w zakresie 0,5m od jej końca.

Bez zalogowania:

Przed włożeniem piłki do wyrzutni Zwiedzający powinien wpierw napompować do żądanego

ciśnienia zbiornik na sprężone powietrze tak, aby zgromadzić odpowiednią do wystrzału energię

(manometr widoczny na stanowisku „ładowania” powinien wskazywać bieżącą wartość ciśnienia

wewnątrz zbiornika oraz kolorami określać zakres niskiego, średniego i wysokiego poziomu

ciśnienia). Po „naładowaniu” zbiornika (nie dłuższe niż 10 sekund) np. pompką ręczną, Zwiedzający

określa położenie wyrzutni, kąt jej nachylenia, położenie celu. Wykonuje wyrzut piłki za pomocą

bezpiecznego mechanizmu spustowego. Czujniki prędkości początkowej dokonują pomiaru przy

każdym wystrzale i wyświetlają jej wartość na dedykowanym wyświetlaczu wbudowanym w blat.

Po zalogowaniu pojawia się dodatkowa możliwość zapisu wideo danego rzutu wraz z jego

parametrami (utrwalonymi w mat. wideo za pomocą wyświetlanych przez wyświetlacze wartości).

Elementy z gąbki (przeszkody) są wyposażeniem dodatkowym, pozwalającym na wykonywanie

zadań dodatkowych.

Opomiarowanie:

Stanowisko wyposażyć w czujniki umożliwiające mierzenie:

kąta wyrzutni,

kąta pochylenia blatu,

szybkości początkowej piłki,

położenia wyrzutni (wysokość),

położenia celu (wysokość względem wyrzutni i odległość od wyrzutni).


164

W wersji podstawowej wykorzystywane będą dwa parametry: kąt wyrzutu i szybkość wylotowa piłki,

które muszą być dostępne w sposób szybki i bardzo intuicyjny dla Zwiedzających.

Pozostałe parametry będą wykorzystywane rzadziej, podczas zajęć grupowych.


Standardowy kiosk multimedialny prezentuje analizę wielu (min. 3) sytuacji z życia wziętych, gdzie

rzut ukośny jest dobrym przybliżeniem obserwowanych sytuacji (min. 3 sytuacje ilustrowane

fragmentami nagrań wideo z komentarzem i wrysowanymi kątami wyrzutu i analizą trajektorii, po

min. 15 sekund każdy).

Stanowi on również interfejs stanowiska – kontrola oraz pomiary wielkości fizycznych, kontrola

zapisu danych oraz wideo.

Inne wymagania: Dużą uwagę należy poświęcić kwestiom bezpieczeństwa – ograniczenie dostępu w

strefę zgniotu mechanizmów blatu, ograniczenie siły wyrzutu do niezbędnego minimum itd.

Nazwa stanowiska:

Rzut do kosza (2.9)


Tematyka:

Ruch, składowe ruchu, wektor prędkości i jego składowe, niezależność ruchów, opory ruchu,

grawitacja, siła ciążenia.

Cele:

Czynnikiem edukacyjnym ma być zastosowanie kilku piłek, o jednakowych średnicach lecz znacząco


165

różnych masach. Pozwoli to na sprawdzenie jak równe co do wartości opory (identyczne kształty i

rozmiary piłek) wpływają na ruch piłek o różnych masach (bezwładnościach). Stanowisko jest

uzupełnieniem stanowiska „Rzut ukośny”. Celem stanowiska jest doświadczalne sprawdzenie przez

Zwiedzających że można przewidzieć ruch ciała (np. piłki do koszykówki i innych piłek), znając

parametry początkowe i warunki w jakich się on odbywa. Zastosowanie kilku piłek, o jednakowych

średnicach lecz znacząco różnych masach pozwoli na sprawdzenie jak równe co do wartości opory

(identyczne kształty i rozmiary piłek) wpływają na ruch piłek o różnych masach (bezwładnościach).


Wymagane

Wymagane elementy:

Kosz z tablicą do gry w koszykówkę, zamocowany na ustalonej podczas prac projektowych wysokości

(zalecane zachowanie oryginalnych rozmiarów i wysokości tablicy i samego kosza wg FIBA).

Dwie osłony ze szkła lub przeźroczystego tworzywa lub estetycznej siatki, tworzą bezpieczną

przestrzeń i powinny wykluczyć możliwość przypadkowego wyrzutu piłki w kierunku innym od

kierunku tablicy kosza.

Piłki – rozmiaru piłek do koszykówki. Jedna z nich jest rzeczywiście standardową piłką do

koszykówki, kolejne dwa typy są rozmiarów typowych piłek ale o znacznie mniejszej masie.

Dostarczyć po trzy sztuki z każdego typu piłek (łącznie 9 sztuk).

Kosz lub pojemnik, z którego zwiedzający pobiera kolejne piłki. Po wykonanym rzucie piłki powinny

samoczynnie wracać do pojemnika (np.: ukośna podłoga pod koszem).

Kamera wideo (specyfikacja w załączniku „ System zarządzania i obsługi Interaktywnego Centrum

Nauki i Techniki w Łodzi”), rejestrująca rzut do późniejszej analizy.

Monitor o przekątnej minimum 30” (typu B – specyfikacja w załączniku „ System zarządzania i

obsługi Interaktywnego Centrum Nauki i Techniki w Łodzi”).



166

Zwiedzający podchodzi do stanowiska i ma możliwość wykonania rzutów do kosza za pomocą

różnych piłek. Piłki mają rozmiar piłki do koszykówki – jedna jest nią naprawdę, pozostałe mają

znacznie mniejszą masę (np. wykonane z twardej, lekkiej pianki). Zróżnicować wygląd piłek tak, aby

łatwo można było je rozpoznać i zidentyfikować na nagraniu wideo.

Po zalogowaniu do systemu Zwiedzający ma możliwość zarejestrowania max. 3 rzutów kamerą

wideo, aby później pobrane pliki pozwoliły przeanalizować rzut (kąt wyrzutu, prędkość, opóźnienia

itd.).

Opomiarowanie:

Stanowisko wyposażyć w kamerę wideo (parametry minimalne we wstępie) umożliwiającą

Zwiedzającym rejestrację rzutu. Kamerę zamocować w taki sposób aby skierowana była prostopadle

do płaszczyzny rzutów i pozwalała na zebranie wartościowych danych. Z boku (prostopadle do osi

rzutu), pod kamerą, umiejscowić monitor (ok. 30”) pokazujący widok na żywo oraz nagrany chwilę

wcześniej rzut w lustrzanym odbiciu (prawo-lewo), aby zachować widok stanowiska.


Wyposażyć stanowisko w możliwość logowania się Zwiedzających, włącznik zapisu sekwencji wideo.

Zapisane filmy umożliwić do pobrania poprzez serwis internetowy (max. 3 filmy po 3-5 s.) do dalszej

ich analizy.

Inne wymagania:


167

Szkic stanowiska

Nazwa stanowiska:

Kładka – rezonans mechaniczny 1 (2.10)

Lokalizacja: (Pomiędzy 2N-3.8 i 2N-3.7)

Tematyka:

Drgania, częstotliwość, amplituda, częstość własna układu, rezonans.

Cele:

Umożliwienie Zwiedzającym doświadczalnego zapoznania się ze zjawiskiem drgań mechanicznych ze

szczególnym uwzględnieniem zjawiska rezonansu mechanicznego.


Osłona

Tablica i kosz

Kamera wideo

Pochyła podłoga


168

Wymagane

Wymagane elementy:

Stanowisko składa się z modelu kładki dla pieszych, umieszczonej ponad podłogą na bezpiecznej dla

Zwiedzających wysokości przystosowana do ruchu pieszego. Długość kładki, jej szerokość, oraz

konstrukcja ma zostać zaprezentowana w formie pełnowymiarowego prototypu. Istnieje możliwość

zamocowania kładki do słupów konstrukcyjnych budynku lub podparta w inny sposób na podłodze.

Sposób mocowania konstrukcji kładki do uzgodnienia z konstruktorem na etapie projektowym.

Kładka powinna posiadać na tyle dużą wytrzymałość, aby utrzymać zwiedzających, oraz elastyczność,

aby pod wpływem drgań wzbudzanych przez przechodzących po niej Zwiedzających mogła wyraźnie

się uginać. Kładka ma posiadać wytrzymałość pozwalającą jednoczesne jej wykorzystanie przez 4

osoby. Stanowisko wyposażyć w duże tablice informujące o tym limicie. Ograniczyć amplitudę drgań

(podczas wzbudzania w rytm częstotliwości rezonansowej). Musi być on mniejsza od wysokości

podwieszenia kładki ponad podłogą. Zabezpieczyć Zwiedzających przed upadkiem, zgnieceniem i

innymi niebezpieczeństwami poprzez zastosowanie odpowiednich osłon, poręczy itd. Zabezpieczyć

posadzkę przed ewentualnym uderzaniem kładki w nią.

Stanowisko główne uzupełnić stanowiskiem uzupełniającym:

- stanowisko z kilkoma elementami obrazującymi zjawisko rezonansu mechanicznego i

przystosowanym do działań własnych Zwiedzających – zwłaszcza w młodszym wieku. Rozmiary

postumentu dostosowane do wygodnej pracy Zwiedzających w wieku od 12 lat.


Stanowisko główne – KŁADKA.

Zwiedzający przechodząc przez kładkę muszą móc odczuć jej ugięcia i drgania. W zależności od

miejsca wzbudzania, intensywności oraz przede wszystkim od częstotliwości Zwiedzający mają

możliwość obserwacji różnych efektów – najbardziej spektakularnych, jeśli wzbudzanie następowało

będzie w rytmie częstości własnej kładki.

Należy przetestować kładkę z obciążeniem symulującym kilka osób tak, aby Zwiedzający byli w pełni


169

bezpieczni podczas korzystania ze stanowiska.

Stanowisko uzupełniające

Stanowisko zawierać ma kilka elementów umożliwiających samodzielne doświadczanie przez

Zwiedzających, Zainstalowane na wspólnym postumencie odpowiednich rozmiarów. Proponowane

elementy:

- Sprężyste płaskowniki (min 6 szt.), połączone w środku i przyłączone do generatora drgań z

regulacją częstotliwości. Do końców płaskowników zamocować obciążniki tak, aby przy różnych

częstościach drgań wzbudzających rezonowały kolejne sprężyny.

- U-rurka (o średnicy min. 3cm i wysokości min. 0,5m) z kolorową cieczą, wzbudzaną do drgań przez

Zwiedzających pompką powietrzną przyłączoną do jednego z ramion rurki.

- Rama (wysokość min, 1m, szerokości min. 1m) z zawieszonymi na odpowiednich linkach wahadłami

(min. 7 szt.) o różnych długościach – w tym 3 o długościach identycznych.



Na pobliskiej ścianie rzutować materiały wyjaśniające zjawisko wraz z przykładami, obejmującymi,

fragmenty nagrań dokumentalnych obrazujących niszczące efekty rezonansu mechanicznego

(np. zburzenie mostu w Tacoma Narrows Bridge – tzw. galopująca Gerta, wywołane zjawiskiem

flatteru itp.), przykładów innych typów rezonansów (min. 3 przykłady, materiały filmowe min.

1 minuta, animacja obrazująca wzbudzanie i drgania układów podczas rezonansu).


Nazwa stanowiska:

Rezonans mechaniczny 2 (2.11)


170

Lokalizacja: ( Pomiędzy 2N-3.8 i 2N-3.7)

Tematyka:

Drgania, częstotliwość, amplituda, częstość własna układu, rezonans.

Cele:

Umożliwienie Zwiedzającym doświadczalnego zapoznania się ze zjawiskiem drgań mechanicznych ze

szczególnym uwzględnieniem zjawiska rezonansu mechanicznego oraz wykonanie pomiarów

związanych z tymi zjawiskami.


Wymagane

Wymagane elementy:

Stanowisko zawiera przezroczystą rurę (szklaną lub z przeźroczystego tworzywa sztucznego) długości

ok. 1,5 m i średnicy ok. 10 - 15 cm. Wewnątrz rury podwieszony na sprężynie ciężarek wykonany z

silnego magnesu trwałego (np. neodymowego). Dookoła rury nawinięte zwoje przewodnika (np.

lakierowany drut miedziany) w taki sposób, aby pozostały pomiędzy nimi prześwity i obciążnik był

wciąż widoczny (doświetlić odpowiednio wnętrze rury). Przewody powstałej w ten sposób zwojnicy

przyłączyć do źródła zasilania prądem przemiennym, z regulacją częstotliwości i amplitudy

dokonywaną za pomocą dużych, wyraźnych pokręteł, oraz ze wskaźnikami bieżących wartości.

Od spodu cylindra zainstalować czujnik położenia obciążnika, a w zawiesiu sprężyny czujnik siły.

Stanowisko wyposażyć w kamerę wideo (specyfikacja w załączniku „ System zarządzania i obsługi

Interaktywnego Centrum Nauki i Techniki w Łodzi”) rejestrującą jedynie cylinder i położenie

obciążnika (na cylindrze, w polu płaszczyzny ruchu ciężarka, nanieść marker długości do późniejszej

analizy wideo).



171

Zwiedzający ma możliwość regulacji częstotliwości i amplitudy napięcia przyłączonego do zwojnicy.

Efektem będzie wprowadzenie ciężarka w drgania. Regulując parametry zasilania Zwiedzający będą

mogli doprowadzić układ aż do osiągnięcia stanu rezonansu, widocznego przez znaczny wzrost

amplitudy drgań układu.

Ograniczyć parametry prądu oraz dobrać długość i współczynnik sprężystości sprężyny i masę

obciążnika tak, aby maksymalnie powstające drgania nie zagrażały trwałości układu.

Zwiedzający bardziej zainteresowani tematem (w szczególności grupy szkolne i np. koła naukowe)

mogą dokonać pomiarów na stanowisku. Po zalogowaniu dokonać należy wyboru opcji „Wykonaj

pomiary” i po prezentacji zawierającej wytłumaczenie, na czym będą one polegały, włączyć można 1

minutowy okres rejestracji danych (umożliwić zmianę czasu pomiaru Personelowi CNiT). Dane

(położenia, napięcie, częstotliwość i siła oraz plik wideo) zapisywane są na serwerze i dostępne

Zwiedzającym po zalogowaniu poprzez internet, do dalszych analiz.

Opomiarowanie

Pomiar położenia obciążenia w czasie za pomocą czujnika ulokowanego wewnątrz cylindra

(pod obciążnikiem), z częstotliwością próbkowania min. 20 Hz.

Pomiar siły reakcji na zawiesiu sprężyny z częstotliwością próbkowania min. 20 Hz.

Niepewność pomiarów mniejsza niż 5 %

Wskaźniki przy układzie regulacji (częstotliwość w Hz – rozdzielczość 0,01 Hz, amplituda

napięcia w V – rozdzielczość min. 1/100 napięcia maksymalnego)

Kamera rejestruje sekwencje filmowe synchronicznie z zapisem danych doświadczalnych. W

polu widzenia kamery znajdują się wskaźniki amplitudy i częstotliwości wzbudzającego układ

prądu.


Kiosk multimedialny zawiera materiały edukacyjne (bazujące na stanowisku Rezonans

mechaniczny 1) oraz stanowi interfejs użytkownika umożliwiający rejestrację parametrów


172

doświadczalnych oraz sekwencji wideo (parametry pliku jak we wstępie).


Nazwa stanowiska:

Ruch – zabawa w chodzonego (2.12)


Tematyka:

Ruch, położenie, przemieszczenie, droga, szybkość, przyspieszenie, pomiar położenia, pomiar czasu,

szybkość dźwięku w powietrzu.

Cele:

Umożliwienie Zwiedzającym doświadczalnego i osobistego zaznajomienia z opisem ruchu za pomocą

pomiaru położeń, szybkości, przyspieszeń oraz tworzenia wykresów tych parametrów w funkcji

czasu.


Wymagane.

Wymagane elementy:

Trzy tory do chodzenia z końcową barierą bezpieczeństwa, system pomiarowy, dwa monitory o

przekątnej min. 40”, system logowania, kamera wideo, fotoradar.

Stanowisko wyposażyć należy w 2 czujniki ruchu (np. ultradźwiękowe), niezawodnie mierzące

odległość od początku toru do osób poruszających się wzdłuż wyznaczonego na podłodze toru ruchu


173

(prostokątne powierzchnie o szerokości ok. 1m i długości min. 6 m, wyznaczone na podłodze w

widoczny sposób). Jeśli to konieczne (np. ze względu na zakłócenia czujników) oddzielić oba tory

przeźroczystą przegrodą. Przy początku toru znajdować się mają dwa monitory z nakładką dotykową

(min. 40” każdy – typ B, specyfikacja w załączniku „ System zarządzania i obsługi Interaktywnego

Centrum Nauki i Techniki w Łodzi”), wyświetlające bieżącą odległość każdego ze Zwiedzających od

stanowiska, nanosząc kolejne wyniki na wykres x(t).

Fotoradar – urządzenie służące do pomiaru prędkości wraz z systemem rejestracji zdjęć. Fotoradar

wyglądać powinien jak prawdziwe urządzenie spotykane na polskich drogach. O ile to możliwe

należy zainstalować oryginalną obudowę i wnętrze, eksponując je poprzez przeźroczystą ścianę

obudowy.

Czujnik pozwalający Zwiedzającym na zalogowanie się do stanowiska (umożliwiające rejestrację

danych).

Ponad torami umieścić kamerę wideo (specyfikacja w załączniku „ System zarządzania i obsługi

Interaktywnego Centrum Nauki i Techniki w Łodzi”) rejestrującą ruch Zwiedzających (parametry

pliku jak we wstępie).

Na końcu przestrzeni do chodzenia zainstalować miękką, wysoką i wytrzymałą barierę

zabezpieczającą Zwiedzających przed zderzeniem z obserwatorami lub ścianą podczas poruszania się

do tyłu.


Czujnik położenia rejestrować ma odległość od najbliższej przeszkody znajdującej się w oznaczonym

rejonie (czyli Zwiedzającego). Zwiedzający mają móc poruszać się wewnątrz oznaczonego terenu

twarzą do czujników (i monitorów) i być „namierzani” przez czujnik zachowując jednocześnie

kontakt wzrokowy z monitorami i reagując dynamicznie na ich wskazania. Stanowisko w

podstawowej wersji nie wymaga logowania – zachętą do tego będzie jednak wzięcie udziału w

zabawie-grze, oraz zapis parametrów (z czujników) oraz wideo do późniejszego ich wykorzystania i

analizy.

Po pierwszej chwili zapoznania się z możliwościami stanowiska i Zwiedzający ogląda krótki (max 30

sekund) tutorial wideo obrazujący sposób działania stanowiska i rejestracji danych.

Po zalogowaniu się, możliwe ma być zarejestrowanie parametrów ruchu Zwiedzającego z czujników


174

oraz nagranie wideo do późniejszego pobrania (ok. 30 s ).

Dodatkowym sposobem wykorzystania ma być tryb „gry”, w której dwóch Zwiedzających powinno

spróbować swoim ruchem (chodząc do i od czujnika) odwzorować wcześniej zapisany i wyświetlony

na ekranie wykres ruchu (zależności położenia od czasu). W opcji dla zainteresowanych można

spróbować zrobić to samo, ale na wykresie szybkości od czasu. Program powinien pozwalać na

porównanie dopasowanie punktów pomiarowych do zadanego kształtu. Przewidzieć należy również

możliwość korzystania ze stanowiska przez Zwiedzających w pojedynkę.

Po zalogowaniu do stanowiska na trzecim torze, fotoradar ma wykonywać kilka zdjęć (podczas ruchu

Zwiedzającego w aktywnej strefie) zapisywanych w formie pamiątkowego zdjęcia z CNiT do pobrania

z systemu po zalogowaniu do witryny CNiT. Forma zapisywanego zdjęcia do uzgodnienia na etapie

projektu stanowiska.

Przewidzieć „tryb zajęć doświadczalnych”, w którym całym stanowiskiem zarządza prowadzący

zajęcia – ma możliwość wyboru wszelkich dostępnych opcji, rysowania nowych wykresów itp.

Szkic stanowiska poniżej.

Opomiarowanie:

Dwa czujniki położenia (np. ultradźwiękowe), o częstotliwości próbkowanie min. 10 Hz, niepewności

pomiaru mniejszej niż 5%, zakresie pomiarowym co najmniej od 1 m do 5 m, przyłączone do

komputera zbierającego dane oraz obrazującego je na dwóch monitorach. Oprogramowanie

powinno pozwolić na wcześniejsze narysowanie Zwiedzającym wykresu jako zadania-gry, które

wykonywać będą chodząc w odpowiednim kierunku z odpowiednią szybkością.

Kamera obserwująca z góry oba tory i wyświetlająca widok na żywo na monitorach, umożliwiając

Zwiedzającym logiczne powiązanie odległości (na filmie) z odległością na wykresie. Kamera

rejestrować ma także krótkie sekwencje, synchronicznie z pomiarami z czujników. Przewidzieć

wygodny sposób uruchamiania pomiarów oraz zapisu. Czas sekwencji do ustalenia na etapie

projektów oraz testów.

Fotoradar, wykonujący zdjęcia na podstawie pomiaru z czujników.

Wytyczne dotyczące multimediów:


175

Na stanowisku nie przewiduje się instalacji standardowego kiosku m-m. Jego rolę pełnią monitory

oraz czytnik na ścianie z czujnikami, pozwalający zalogować się Zwiedzającym. System obsługiwany

będzie przez Zwiedzających (wybór opcji) za pomocą nakładek dotykowych (oraz np. czujników,

poprzez zbliżanie o oddalanie się od nich).

Na początku korzystania ze stanowiska wyświetlana jest zwięzła obrazkowa instrukcja i pytanie czy

uruchomić pomiary czy wyjaśnić szczegóły. Po wybraniu opcji wyjaśnień wyświetlone mają być

bardziej zaawansowane informacje np. o wykresach ruchu, o czujnikach, o echolokacji, itp.

Kamera rejestruje synchronicznie widok „na żywo” i pokazuje go na ekranie w taki sposób, aby

jednoznacznie skojarzyć swoje położenie z rejestrowanym wykresem (odpowiednio rozplanować

powierzchnię wyświetlanych treści aby nie stracić czytelności najważniejszego celu – wykresu).

Zapisywane przez kamerę sekwencje powinny być do pobrania – zapis synchroniczny z czujnikami,

dla łatwiejszej analizy.


2 ekrany min. 40” 2 czujniki 2 pola do chodzenia miękka bariera

Zwiedzający Fotoradar

PO

MIA

R


176

Opis scenografii pomieszczenia 2N-3.7

Wydzielić w południowej jego części fragment podłogi i zabudować na nim płaską wannę stalową,

ochraniającą posadzkę przed ewentualnym rozlaniem wody znajdującej się wewnątrz zbiorników

stanowisk.

Ten płaski zbiornik połączyć z kanalizacją , ukształtowanie jego dna musi umożliwiać grawitacyjne,

całkowite odprowadzenie wody z całej jego powierzchni.

Powstały podest powinien wyglądać jak fragment pokładu statku. Zalecane elementy to: pokład z

desek z drewna egzotycznego wykonany w technologii typowej dla okrętów żaglowych z 1. połowy

XX w.( można zrezygnować z uszczelnienia pomiędzy deskami, aby woda była łatwo odprowadzona

pod „pokład”), obrzeża i widoczne elementy metalowe malowane na biało, relingi z prętów

metalowych, krawędzie pokładu przypominające burty itd. Nośność konstrukcji odpowiednia dla

charakteru pomieszczenia i sposobu jego wykorzystania. Powierzchnia odpowiednia do

pomieszczenia stanowisk zawierających płyny (woda i inne).

Referencje:

http://3.bp.blogspot.com/-

QsIu1b3VZaQ/UgeHrJiP6bI/AAAAAAAAFI0/mOwi1pafFJA/s1600/DSC_0088.JPG

http://1.bp.blogspot.com/-3tbvFFoxGqs/UgeIJ5EetaI/AAAAAAAAFJM/OEhZo-

Szkic stanowiska

http://3.bp.blogspot.com/-QsIu1b3VZaQ/UgeHrJiP6bI/AAAAAAAAFI0/mOwi1pafFJA/s1600/DSC_0088.JPG

http://3.bp.blogspot.com/-QsIu1b3VZaQ/UgeHrJiP6bI/AAAAAAAAFI0/mOwi1pafFJA/s1600/DSC_0088.JPG

http://1.bp.blogspot.com/-3tbvFFoxGqs/UgeIJ5EetaI/AAAAAAAAFJM/OEhZo-XzvBI/s1600/DSC_0096.JPG


177

XzvBI/s1600/DSC_0096.JPG

Należy zadbać o bezpieczeństwo tak przygotowując podłogę aby zminimalizować możliwość

poślizgnięcia się lub potknięcia przez Zwiedzających. Szczegóły należy uzgodnić z Zamawiającym na

etapie projektu. Należy udostępnić podest dla osób poruszających na wózkach i z wózkami

dziecięcymi.

Nazwa stanowiska:

Prawo Bernoulliego – statki (2.13)


Tematyka:

Przepływ płynów (cieczy i gazów), zależność ciśnienia o szybkości przepływu, bezpieczeństwo

jednostek nawodnych.

Cele:

Demonstracja prawa Bernoulliego i paradoksu hydrodynamicznego. Zwiedzający muszą dostrzec

zbliżanie się modeli statków na skutek przepływu cieczy pomiędzy nimi.


Wymagane.

Wymagane elementy:

Stanowisko składa z zamkniętego zbiornika na ciecz (np. glikol) o wymiarach zabudowy szklanej: ok.

1,8 m (dł.) x 0,9 m (szer.) x 0,5 m (wys.) – wszystkie wymiary +/-10%. Zabudowa powinna zostać

http://1.bp.blogspot.com/-3tbvFFoxGqs/UgeIJ5EetaI/AAAAAAAAFJM/OEhZo-XzvBI/s1600/DSC_0096.JPG


178

wykonana ze szkła bezpiecznego. Dobrać odpowiednią grubość szkła oraz sposób łączenia ze sobą

tafli aby umożliwić trwałe wykonanie i bezpieczne użytkowanie stanowiska. Wysokość słupa cieczy w

zbiorniku (w szklanej zabudowie) w stanie spoczynku ma wynosić min. 0,2 m.

Zbiornik posadowić na niewysokim podeście, w taki sposób, aby możliwe było spojrzenie na modele

kadłubów od góry i otoczyć poręczami aby uniemożliwić wchodzenie na zbiornik. Odpowiednio

podświetlić zbiornik aby uzyskać dobrą widoczność prezentowanego efektu.

Wewnątrz zbiornika umieścić należy równolegle do siebie dwa modele kadłubów statków

pełnomorskich o wymiarach ok. 1 m x 0,2 m, zanurzenie ok 0,1 m; wykonane wytrzymałych na

działanie cieczy materiałów, o niezbędnej dla prawidłowego przeprowadzenia doświadczenia

sztywności i wytrzymałości. Modele statków wykonać z zachowaniem dbałości o wygląd. Do górnych

części burt modeli zamocowane mają być elementy niezbędne do ich ochrony podczas wzajemnych

zderzeń (np. warstwa gumy).

Wewnątrz zbiornika zamontować mechanizm stabilizujący położenie statków, a jednocześnie,

poprzez swoje elastyczne mocowanie do ścianek zbiornika (przedniej i tylnej), umożliwiający

elastyczne cumowanie statków i odchylanie się ich od osi wzdłużnej podczas doświadczenia.

Przy poręczach należy zabudować kiosk multimedialny oraz włącznik uruchamiający pompę

znajdującą się we wnętrzu podestu, w formie dużego i wygodnego przycisku (zintegrowanego z

wyłącznikiem czasowym). Zadaniem systemu hydraulicznego jest wprawić ciecz w ruch pomiędzy

kadłubami modeli, w kierunku od dziobów do ruf modeli, powodując efekt zbliżania się jednostek

oraz zachować klarowność i czystość cieczy.

Ponieważ doświadczenie związane jest ze zjawiskiem zbliżania się do siebie burt statków podczas

przepływu cieczy równolegle do ich burt, należy na etapie testów prototypu dopasować moc pompy

oraz pozostałe elementy stanowiska (masa modeli, długość i elastyczność mechanizmu

stabilizującego) w taki sposób, aby doświadczenie trwało ok. 20s.


Zwiedzający ma możliwość włączenia pomp stanowiska wywołujących przepływ cieczy pomiędzy

kadłubami model i obserwację jak kadłuby obu jednostek zbliżają się do siebie, pomimo, iż

intuicyjnie można byłoby przypuszczać, że będą się od siebie oddalały.


179



Kiosk m-m z zawartością prezentującą zjawisko, proste wyjaśnienie wzbogacone przykładami i

animacjami (min. 2) oraz nagrania rzeczywistych zdarzeń związanych z tematyką stanowiska (min. 3

fragmenty filmów po min. 15 sekund każdy).


Nazwa stanowiska:

Prawo Bernoulliego – dach (2.14)


Tematyka:

Przepływ płynów (powietrza), szybkość, ciśnienie, nacisk, prawo ciągłości strugi, huragany, prognoza

pogody, niż, wyż atmosferyczny.

Cele:

Umożliwienie Zwiedzającym doświadczalnego sprawdzenia jakie mogą być skutki działania silnego

wiatru na konstrukcję dachu oraz wywnioskowanie z obserwowanych efektów o różnicy ciśnień

ponad i pod połacią dachu. W materiałach multimedialnych wyeksponować fizykę zjawiska oraz

potrzebę i metody prognozowania pogody.



180

Wymagane.

Wymagane elementy:

Stanowisko składa się z modelu domu z dachem dwuspadowym i silnej dmuchawy o odpowiednio

ukształtowanym wylocie powietrza skierowanym na model od strony połaci dachu. Osłona boczna

stanowiska powinna zostać wykonana ze szkła (lub przeźroczystego tworzywa sztucznego) – dwie

równoległe ściany tworzące częściowy tunel aerodynamiczny oraz osłona górna.

Model domu ma posiadać unoszony do góry lekki dach, stabilizowany tak, że dach może zostać

uniesiony ku górze pod wpływem szybkiego przepływu powietrza ponad dachem i opaść na swoje

miejsce po ustaniu przepływu. Zaprojektować i wykonać system stabilizacji dachu i jego

automatycznego powrotu na miejsce po wyłączeniu dmuchawy.

Dmuchawa zabudowana na podeście stanowiska może zostać włączona a jej wylot skierowany jest

poziomo ponad dachem modelu tak, że dach zostaje uniesiony ku górze, z możliwością zmiany

szybkości strugi. Regulacja szybkości nadmuchu realizowana za pomocą panelu w kiosku

multimedialnym.

Wyposażyć stanowisko w system pomiaru ciśnienia ponad i pod powierzchnią dachu oraz kiosk

multimedialny. Miejsca pomiaru ciśnienia oznaczyć wyraźnie i uwidocznić (np. poprzez

przeźroczyste ściany modelu domu).

Kiosk multimedialny.


Zwiedzający ma możliwość włączenia dmuchawy, regulacji szybkości nadmuchu i obserwacji jak

dach modelu domu zostaje poderwany ku górze podczas pracy dmuchawy i opada na miejsce, gdy

powietrze ponad dachem nie porusza się z dużą szybkością.

Wyniki pomiarów ciśnień oraz szybkości nawiewu prezentowane są zarówno w kiosku

multimedialnym jak i bezpośrednio przy stanowisku.

Opomiarowanie:


181

Bernoulli – stanowiska dodatkowe (2.15)

Wytyczne:

Zamawiający wymaga wykonania dodatkowych dwóch stanowisk, które Zamawiający wybierze

spośród pięciu przedstawionych projektów koncepcyjnych zaproponowanych przez Wykonawcę.

Stanowiska te mają atrakcyjnie obrazować prawo Bernoulliego i dawać możliwość interakcji (np.

piłka utrzymywana w wylocie dmuchawy, duży (min. 1 m) „rozpylacz” lekkich, małych elementów

wykorzystujący sprężone powietrze i zwężki Venturiego w odpowiedniej obudowie itp.).

Zamawiający wybierze dwa spośród przedstawionych pięciu projektów i rezerwuje sobie prawo do

modyfikacji wybranych projektów.

Wykonawca zaproponuje sposób interakcji i liczbę wspólnie wykorzystujących stanowisko osób.

Dwa manometry elektroniczne wskazujące ciśnienia ponad i pod dachem oraz pokazujące różnicę

tych ciśnień. Manometry, przyłączone do systemu i umożliwiają wyświetlanie wyniku na ekranie

kiosku m-m razem z wynikiem pomiaru szybkości nadmuchu. Wynik pomiaru szybkości nadmuchu

wyświetlić także na obudowie dmuchawy oraz wyniki pomiaru ciśnień (np. duże i czytelne

wyświetlacze led opisane co mierzą i w jakich jednostkach).


Kiosk m-m z prezentujący wyniki pomiarów oraz samo zjawisko, proste jego wyjaśnienie oraz

nagrania rzeczywistych zdarzeń związanych z tematyką stanowiska. Materiały m-m w kiosku

obrazować powinny zjawisko animacjami oraz sekwencjami filmowymi prezentującymi podobne

sytuacje (min. 3 filmy po min. 15 sekund oraz min. jedna animacja obrazująca mechanizm

powstawania podciśnienia ponad dachem).

Ponadto należy przedstawić obrazowo przykładowe obliczenia pokazujące rząd wielkości sił

działających na połać dachu prawdziwego domu (powierzchnia, różnica ciśnień, siły, szacunkowa

masa dachu).

Inne wymagania: brak


182

Wymiary stanowisk adekwatne do treści, otaczającej przestrzeni – na tyle duże aby dobrze

obrazować zjawiska.

Nazwa stanowiska:

Batyskaf – Prawo Archimedesa (2.16)


Tematyka:

Siła wyporu, pływalność, gęstość, objętość, ciężar, ciśnienie hydrostatyczne, sonar, szybkość

dźwięku.

Cele:

Umożliwić wykorzystanie prawa Archimedesa podczas sterowania batyskafem głębinowym.

Aplikacyjne zastosowanie tego prawa ma zaciekawić Zwiedzających i zaprezentować je w atrakcyjnej

formie.


Wymagane

Wymagane elementy:

Stanowisko złożone z postumentu, zbiornika z cieczą, batyskafu, systemu pomiarowego, interfejsu

oraz instrukcji obsługi i opisu. Na jednej ze ścian zbiornika oraz obok stanowiska infografiki.


Stanowisko złożone ze zbiornika z cieczą o wysokości ok. 1,2 m i wymiarach podstawy ok. 0,7 m x 0,4


183

m (wszystkie wymiary +/-10%) –posadowionego na postumencie o wymiarach ok. 1,5 m (dł.) x 1 m

(szer.) x 0,5 m (wys.). Wysokość słupa cieczy w zbiorniku ok. 1 m. Ciężar stanowiska jest znaczny –

należy zatem w uzgodnieniu z Zamawiającym przygotować taką podbudowę aby bezpiecznie

przenieść naprężenia na posadzkę oraz strop, bez przekraczania norm.

Zabudowa powinna zostać wykonana ze szkła bezpiecznego o wytrzymałości odpowiedniej do

bezpiecznego używania stanowiska. Przed przystąpieniem do realizacji należy, obliczyć, oraz dobrać

odpowiednią grubość szkła oraz sposób łączenia ze sobą tafli. W zależności od dobranej grubości

szkła oraz obciążenia wodą należy odpowiednio przeliczyć i rozwiązać konstrukcję podestu

(zwracając uwagę również na nośność posadzki). Cięcie krawędzi i ich łączenie musi być wykonane

bardzo starannie, precyzyjnie i estetycznie. Na jednej ze ścian bocznych i tylnej nanieść grafikę w

wydruku holograficznym:

głębokości w metrach pod poziomem morza – w formie podziałki (przeskalowanej od 0 do

ok. 11 000 m po poziomem morza),

infografika przedstawiająca różne organizmy żywe żyjące na określonych głębokościach,

Ponadto obok stanowiska infografika scenograficzna przedstawiająca największe zanurzenie

batyskafu w historii (Rów Mariański), typowe zanurzenia okrętów podwodnych (dobrej jakości

wydruk o minimalnych rozmiarach 2 m x 2 m.

Dno stylizować wyglądem na dno morskie, z elementami imitującymi skały i wrak spoczywający na

dnie itp. (scenografia).

W zbiorniku umieścić model batyskafu (o maksymalnym możliwym do zmieszczenia wewnątrz

zbiornika rozmiarze zachowującym pełną funkcjonalność), wykonany ze stali nierdzewnej (dopuszcza

się inne materiały imitujące stal), przy czym zbiorniki balastowe i komora obserwacyjna powinny być

wykonane z materiałów przeźroczystych. Batyskaf ma możliwość ruchu jedynie w pionie.

Model wyposażyć w czujnik ciśnienia mierzący bieżącą wartość ciśnienia na danej głębokości oraz

monitor o przekątnej minimum 17” z nakładką dotykową wyświetlający wyniki oraz materiały

edukacyjne.

Napełnianie zbiorników balastowych wodą i powietrzem ma być regulowane przez Zwiedzającego za

pomocą dużych kół zaworowych (min. średnica 0,4 m) umieszczonych na obudowie podestu.

Wewnątrz podestu zabudowana system sprężonego powietrza. Powietrze doprowadzić do


184

zbiorników balastowych odpowiednim wężem.

Na dnie umieścić system napowietrzający, oraz wykorzystać instalację powietrzną do wytworzenia

chmury bąbli powietrza i symulacji zatopienia batyskafu przez nagłe zmniejszenie gęstości

otaczającej mieszaniny cieczy i powietrza.


Zwiedzający ma możliwość kontrolowania zanurzenia i wynurzenia batyskafu przez napełnienie

zbiorników balastowych cieczą lub ich opróżnienie za pomocą sprężonego powietrza (np. z

kompresora ukrytego w postumencie). Musi to pozwolić na kontrolę zanurzenia batyskafu i jego

ruch w pionie.

Możliwe jest również chwilowe uruchomienie przez Zwiedzającego napowietrzania na dnie za

pomocą kolejnego mechanicznego manipulatora chwilowego. Gwałtowne zmniejszenie gęstości

wypadkowej ośrodka (mieszaniny cieczy i powietrza) spowodować ma nagłe tonięcie batyskafu (nie

dopuścić do opadania batyskafu na dno zbiornika).

Podczas całego doświadczenia wyświetlana jest bieżąca wartość ciśnienia hydrostatycznego

mierzona przez czujnik będący na wyposażeniu batyskafu. Ma być ona nanoszona także na stale

przesuwający się wykres zależności ciśnienia w funkcji czasu, wyświetlany na dołączonym do

stanowiska ekranie o min. przekątnej 17”.

Opomiarowanie:

Czujnik ciśnienia przekazujący bieżącą wartość ciśnienia hydrostatycznego do systemu

pomiarowego. Częstość próbkowania min. 5 Hz, maksymalna niepewność pomiaru 10 %.


Na ekranie wyświetlane są treści edukacyjne lub wartość ciśnienia wraz z wykresem – wybór należy

do Zwiedzających.

Jako treści edukacyjne: ilustracja prawa Archimedesa z wyjaśnieniami oraz różnorodne przykłady

(min 3 przykładów, materiał wideo obrazujący tematykę, min. 30 sekund filmu) oraz animacja


185

wyjaśniająca powstawanie siły wyporu.

W zakładce HISTORIA zaprezentować postać Archimedesa i jego dzieła.

Inne wymagania:

Druk holograficzny – referencje: http://www.youtube.com/watch?v=_9QR3qaK_Cs

Nazwa stanowiska:

Nurek Kartezjusza (2.17)


Tematyka:

Ciśnienie – hydrostatyczne i atmosferyczne, pływalność, siła wyporu, gęstość, objętość, prawo

Pascala.

Cele:

Zapoznanie Zwiedzających z klasycznym doświadczeniem – nurek Kartezjusza. Obserwując działanie

stanowiska oraz wykonując czynności opisane w instrukcji Zwiedzający będą mogli przyjrzeć się,

zastanowić i wywnioskować, czemu gdy zwiększa się ciśnienie ponad cieczą ma to wpływ na

ciśnienie w całej objętości cieczy oraz jak wpływa to na objętość powietrza wewnątrz „nurka” i na

jego pływalność.


Wymagane

Wymagane elementy:

http://www.youtube.com/watch?v=_9QR3qaK_Cs


186

Przeźroczysty cylinder o wysokości min. 1,5 m i średnicy ok. 20 cm, wypełniony cieczą, postawiony

na okrągłym postumencie o wysokości ok. 60 cm. Obok stanowiska zamontować dźwignię (min. 1 m

długości), której naciśnięcie przez Zwiedzającego zwiększać ma ciśnienie powietrza ponad słupem

cieczy wewnątrz cylindra. Konstrukcja urządzenia ma uwidaczniać połączenie cylindra pompy z

przestrzenią ponad cieczą – może to być np. tłok pracujący bezpośrednio wewnątrz cylindra z cieczą

lub inna konstrukcja (położenie, rozmiar tłoka i cylindra pompy, długość ramienia, materiały – do

uzgodnienia i akceptacji przez Zamawiającego na etapie projektowym).

Wewnątrz wypełnionego cieczą cylindra umieścić „Nurek Kartezjusza” o wielkości min. 15 cm, z

widoczną (przeźroczystą) komorą balastową, estetyczny, wykonany z trwałych materiałów.

Dostarczyć także zapasowy egzemplarz.

W ścianie cylindra, na równo rozmieszczonych odległościach zamontować 4 manometry – jeden

mierzy ciśnienie powietrza ponad powierzchną cieczy, pozostałe trzy wskazują różny poziom

ciśnienia hydrostatycznego na kolejnych głębokościach (0,5 m, 1 m i 1,5 m). Wszystkie reagują

jednocześnie na wzrost ciśnienia podczas obciążania dźwigni przez Zwiedzającego (ilustracja prawa

Pascala). Zakres dobrać tak aby obie te funkcje były możliwe i wyraźnie widoczne.

Przy stanowisku umieścić tabliczkę z opisem stanowiska oraz obserwowanego efektu, a także

instrukcją użytkowania stanowiska.


Nurek pod wpływem zmian ciśnienia wewnątrz cieczy (spowodowanych naciskiem z zewnątrz,

wywieranym przez Zwiedzających za pomocą tłoka i dźwigni) wypełnia się wodą i tonie, lub wypływa

z powrotem na powierzchnię gdy nacisk ustąpi.

Zwiedzający mają dostrzec związek przyczynowo-skutkowy pomiędzy naciskiem dźwigni na tłok, a

jego pływalnością.

Ponadto muszą móc zaobserwować zmianę wskazań manometrów spowodowanych naciskiem na

dźwignię i zwiększeniem ciśnienia ponad powierzchnią cieczy.

Opomiarowanie


187

Manometry (np. z rurką Bourdona) rozmieszczone w równych odległościach wzdłuż całej rury (4

sztuki). Średnica obudowy (tarczy i wskazówki) na tyle duża, aby możliwy był łatwy odczyt wartości

ciśnienia z odległości ok. 1,5 m.

Wytyczne dla multimediów: nie dotyczy

Inne wymagania: Zastosować ciecz, która zachowywać będzie klarowność i nie będzie wymagała

częstej wymiany (min. przez 3 miesiące).

W materiałach umieszczonych na tabliczce ekspozycyjnej zawrzeć materiały (graficzne i tekstowe)

umożliwiające Zwiedzający mają dostrzec związek przyczynowo-skutkowy pomiędzy naciskiem

dźwigni na tłok, zwiększeniem ciśnienia powyżej cieczy, wewnątrz cylindra, kompresją powietrza

wewnątrz „nurka” i jego pływalnością.

Nazwa stanowiska:

Podnośnik hydrauliczny i hamulce (zespół stanowisk) (2.18)


Tematyka:

Ciśnienie, prawo Pascala, nacisk, siły.

Cele:

Umożliwić Zwiedzającym odkrywanie i testowanie prawa Pascala za pomocą dwóch instalacji:

podnośnika hydraulicznego oraz hamulców hydraulicznych.



188

Wymagane

Wymagane elementy:

1. Podnośnik hydrauliczny o trzech, nierównych powierzchniach tłoków (średnice: ok. 36 cm –

czyli ok. 0,1 m2 powierzchni; ok. 50 cm – czyli ok. 0,2 m2 powierzchni oraz ok. 3,6 cm – czyli

ok. 0,001 m2 powierzchni). Powierzchnia dwóch dużych tłoków płaska, umożliwiająca

wejście na nie Zwiedzającym. Zapewnić ewentualnie barierki pomagające utrzymać

równowagę podczas stania na powierzchni tłoka. Tłoki połączone widocznym przewodem

hydraulicznym, skok tłoka największego min. 5 cm. Zwiedzający mogą wejść i stanąć stopami

na dwóch większych tłokach i spróbować eksperymentować z urządzeniem, sprawdzać

i wnioskować dlaczego ono działa. Trzeci tłok o najmniejszej powierzchni przekroju

i największym skoku wyposażyć w dźwignię i zawór zwrotny (jak w podnośniku

hydraulicznym). Na przewodach wiodących do kolejnych tłoków zainstalować zawory

odcinające umożliwiając Zwiedzającym wybór z ilu tłoków na raz chce skorzystać. Jeśli to

konieczne, stanowisko wyposażyć w zbiornik retencyjny oleju hydraulicznego lub innej

wykorzystanej cieczy.

2. Drugim wymaganym elementem stanowiska jest działający uproszczony samochodowy

system hamulcowy. Koło samochodu, osadzone na łożysku i napędzane małym silnikiem

elektrycznym włączanym przez Zwiedzających za pomocą pedału gazu. Zacisk hamulca

widoczny wyraźnie na tarczy hamulcowej (poprzez ażurową felgę aluminiową). Widoczne

przewody hamulcowe, zbiornik wyrównawczy, pedał z pompą płynu hamulcowego. Układ

zaprezentować jako fragment samochodu z błotnikiem wykonanym z przeźroczystego

tworzywa tak, aby koło i cały układ był dobrze widoczny i wyeksponowany a jednocześnie

pozostawał poza zasięgiem zwiedzających (bezpieczeństwo) a pedały były dla nich dostępne.

3. Kiosk multimedialny.


Zwiedzający mają możliwość wejścia na podnośnik o różnych średnicach tłoków i sprawdzenie jak on

działa. Wyraźna różnica w powierzchniach tłoków będzie powodowała obserwowalne efekty – np.

dziecko unoszące w dorosłego lub, wykorzystując dźwignię i tłok o najmniejszej powierzchni,

Zwiedzający jedną ręką może unieść kilka osób jednocześnie stojących na tłokach lub siebie samego.


189

Układ hamulcowy ma działać i pozwalać zahamować obracające się szybko koło, z niewielkim

wysiłkiem Zwiedzającego uciskającego pedał hamulca. Wyeksponować również i tutaj tłoki i różnicę

w ich powierzchniach. Zwiedzający muszą jednocześnie widzieć zacisk hamulca i mieć dostęp do

pedałów.



Zawartość kiosku multimedialnego zawiera animację, w prostej, stylizowanej na ruchomy rysunek

formie, przedstawiającą przyczynę działania wykorzystujących prawo Pascala, wraz ze wskazaniem

różnych powierzchni tłoków, ciśnień i sił.

Dodatkowym wymaganiem jest zaprezentowanie dystansu potrzebnego do wyhamowania auta

osobowego i ciężarowego z różnych prędkości początkowych (prosta symulacja lub animacja

sekwencyjna). Wyeksponować aspekt bezpieczeństwa na drodze.

W zakładce HISTORIA wyeksponować postać Blaise Pascal’a i jego dokonania na różnych polach

nauki, łącznie z prawem Pascala.


Nazwa stanowiska:

Efekt Magnusa (zespół stanowisk) (2.19)

Lokalizacja: (2N-3.7 )

Tematyka:

Ciśnienie, szybkość przepływu, siła aerodynamiczna, lepkość ośrodka.


190

Cele:

Umożliwić Zwiedzającym zaobserwowanie efektu Magnusa, oraz poznanie jego przyczyn fizycznych.


Wymagane

Wymagane elementy:

Stanowisko składa się z dwóch elementów, kiosku multimedialnego i scenografii.

Zbiornik z cieczą, do którego wpadały będą turlające się po pochylni okrągłe elementy: kulki lub

walce.

Lekki cylinder zawieszony na linkach.

Tor elementów spadających, obracających się jednocześnie (w cieczy lub powietrzu) będzie odchylał

się od przewidywanego przez Zwiedzających toru z powodu efektu Magnusa.

Ad. 1 Zbiornik z cieczą wielkości około 60 cm (długość), 40 cm (wysokość), 20 cm (szerokość)

przymocowany do postumentu o wysokości ok. 60 cm. W centralnej części ponad „akwarium”

zainstalować należy dwie pochylnie, aby mogły się po nich staczać kulki lub walce wprost do cieczy

poniżej. Rotujące elementy bardzo wyraźnie odchylić mają swój tor od intuicyjnie przewidywanego

przez Zwiedzających. Pochylnie muszą zostać wykonana w sposób umożliwiający toczenie się po niej

walców (wspartych o prowadnicę na wystających na bokach fragmentach osi) lub kulek. Pochylnie

skierować w przeciwne strony tak, aby wskazać znaczenie kierunku obrotu elementów na kierunek

odchylenia toru wewnątrz cieczy (rys.). Zbiornik wyposażyć w automatyczny system odzyskiwania

zatopionych elementów (np. skośne dno i mechanizm w formie ruchomego podajnika lub inny)

podający kolejne element na tackę, z której Zwiedzający pobierają go i kładą na wybraną pochylnię.

Ad. 2 Lekki walec (ok. 0,8 m długości i średnicy ok 15-20 cm, wykonany np. z lekkiej, sztywnej pianki)

podwieszony na linkach. Wzdłuż osi walca wyprowadzić wystające z obu końców o ok. 10 cm osie o

średnicy ok. 2cm z otworami, przez które przełożyć należy wytrzymałą nić (lub cienką linkę). Całość

zawiesić tak, aby możliwe było nawijanie się linki na oba końce osi, zwiększające tym samym


191

wysokość zawieszenia tuby. Wysokość zawieszenia oraz szczegóły wykonawcze dobrać

eksperymentalnie na etapie testów, umożliwiając Zwiedzającym eksperymentowanie ze

stanowiskiem (również dzieciom w wieku od ok. 10 lat).


Za pomocą zautomatyzowanego systemu Zwiedzający transportują kulki (lub walce) z dna na tackę,

z której Zwiedzający pobierają go i kładą na wybraną pochylnię . Rotujące elementy zmieniają w

interesujący sposób tor swojego ruchu. Jego analiza będzie przedmiotem prezentacji w kiosku m-m.

Zwiedzający nawijają linkę na wystające osie cylindra wznosząc go na maksymalną wysokość

(wynikającą z ich wzrostu). Następnie pozwalają mu opaść swobodnie. Tuba nie spada jednak od

razu pionowo w dół tylko podczas odwijania się linek z osi cylinder wprowadzany jest jednocześnie

w ruch obrotowy. Zwiedzający muszą móc zauważyć wpływ rotacji (i jej kierunku) na odchylenie toru

spadku tuby od pionu. W tym celu przygotować scenografię w formie tła zawierającego pionowe

linie, pomagające zauważyć odchylenie toru od linii prostej.



W kiosku multimedialnym zaprezentować efekt Magnusa i jego wykorzystanie w kilku dziedzinach

życia (min. 3 zastosowania – przynajmniej sport, statek Flettnera itp.) – minimum trzy sekwencje

filmowe po 15 sekund oraz animacja obrazująca powstawanie efektu.

W zakładce HISTORIA zaprezentować sylwetkę Magnusa oraz Flettnera.

Inne wymagania:

Scenografia ilustrować powinna efekt Magnusa występujący podczas lotu piłki futbolowej

wykonanego z tzw. podkręceniem. Przygotować fragment bramki (lub scenografię w formie dobrej

jakości wydruku) oraz podwiesić kilka piłek (min. 5), odwzorowujących fazy toru lotu zakrzywionego

z powodu efektu Magnusa. Uzyskać wizualny efekt rozmazania piłek spowodowany rotacją piłek.


192

Nazwa stanowiska:

Wiatrak bez łopat (2.20)


193


Tematyka:

Prawo Bernoulliego.

Cele:

Zaprezentować Zwiedzającym jedno z wielu zastosowań praw aerodynamiki w codziennym życiu w

niecodziennym urządzeniu.


Wskazane

Wymagane elementy:

Stanowisko składa się z trzech wiatraków bez łopat (patrz referencja) o średnicy strefy nawiewu co

najmniej 30cm, posadowione na trzech postumentach. Wysokość osi strefy nawiewu kolejnych

wiatraków ok.: 0,7m, 1m, 1,3m, odległość do ustalenia doświadczalnie na podstawie wytycznych.

Dozwala się na zakup urządzeń produkowanych fabrycznie.

Tabliczka ekspozycyjna z opisem urządzenia i podstaw fizycznych jego działania.


Zwiedzający wchodząc w strefę nadmuchu uzyskanego za pomocą wiatraków, które nie mają

łopat, mają zostać zaskoczeni i zaciekawieni tym faktem. Można przełożyć rękę przez „wiatrak”,

przerzucić apaszkę lub inne lekkie przedmioty. Zaintrygowany efektem Zwiedzający może podejść

do kiosku multimedialnego aby zaspokoić swoją ciekawość i dowiedzieć się o zasadach fizyki jakie

stoją za działaniem tego niezwykłego urządzenia oraz gdzie jeszcze wykorzystuje się podobne

konstrukcje.


194

Ponadto co stanowisko powinno umożliwić pokaz polegający na odpowiednim ustawieniu

wiatraków aby np. balon (wypełniony np. helem i doważony balastem do zerowej pływalności)

wprowadzony do strefy podciśnienia pierwszego wiatraka mógł „przepłynąć” poprzez kolejne

wiatraki.


Wytyczne dla multimediów: brak;

Inne wymagania:

Referencyjne wykonanie „wiatraka”: http://youtu.be/JVJnWMyttYM,

http://images.gizmag.com/gallery_lrg/dyson-air-multiplier-fans-1.jpg

Nazwa stanowiska:

Termometr Galileusza (2.21)


Tematyka:

Temperatura, gęstość, pływalność, siła wyporu.

Cele:

Termometr Galileusza ma skłaniać Zwiedzających do znalezienia odpowiedzi na pytanie: dlaczego i

jak taki termometr pokazuje aktualną temperaturę otoczenia oraz zaciekawiać ładnym wyglądem.

Zwiedzający mają dowiedzieć się także, jak zmienia się gęstość wody ze zmianą jej temperatury, jak

to wpływa na jej gęstość oraz pływalność zanurzonych w niej przedmiotów.

http://youtu.be/JVJnWMyttYM

http://images.gizmag.com/gallery_lrg/dyson-air-multiplier-fans-1.jpg


195


Wymagane

Wymagane elementy:

Klasyczny termometr Galileusza (wykalibrowany)., w postaci rury o wysokości min. 1,5 m o

odpowiedniej średnicy (min. 20 cm) takiej, aby pływające wewnątrz znaczniki temperatury nie były

mniejsze niż 5-7 cm średnicy. Wewnątrz rury termometru pływają znaczniki temperatury (szczelne

zbiorniczki z oznaczeniami temperatur).

Rurę osadzić w niewysokim postumencie, pełniącym rolę wspornika – wystarczająco ciężkim aby

bezpiecznie utrzymać rurę w pozycji pionowej. Dozwala się zamocowanie rury dodatkowo za

pomocą linek lub innych wsporników do ścian lub filarów, o ile nie wpłynie to negatywnie na wygląd

stanowiska.

Przy stanowisku umieścić tabliczkę informującą o zmianie gęstości wraz ze zmianą temperatury oraz

o pływalności – czyli fizyce, dzięki której działać może taki termometr. Dodać także informacje (i

odniesienia) do Galileusza i jego odkryć – m.in. prezentowanego termometru.


Ze zmianą temperatury cieczy zmienia się jej gęstość, a pływaki są tak dobrane aby dla danej

temperatury tylko jeden z nich pozostawał w równowadze hydrostatycznej.

Zwiedzający obserwują termometr i na podstawie opisu (oraz intuicji i wiedzy już posiadanej) są w

stanie odczytać aktualną temperaturę termometru. Ze względu na dość dużą bezwładność cieplną

Opomiarowanie: nie dotyczy


Inne wymagania: brak


196

Nazwa stanowiska:

Aerodynamika – Siła nośna (2.22)


Tematyka:

Przepływ powietrza, szybkość, powierzchnia nośna, ciśnienie, opór aerodynamiczny, siła nośna, kąt

natarcia, tunel aerodynamiczny.

Cele:

Celem stanowiska jest zaprezentowanie Zwiedzającym tunelu aerodynamicznego wraz z

wyjaśnieniem funkcji, jaką pełni podczas badań w lotnictwie i innych dziedzinach nauki i techniki po

to, aby dostrzec występowanie zjawisk umożliwiających konstruowanie maszyn latających,

udoskonalanie konstrukcji samochodów itp.

Ponadto celem jest umożliwienie Zwiedzającym odczucie całym ciałem sił oporu aerodynamicznego

podczas oddziaływania wiatru na tułów oraz siły nośnej powstającej podczas opływania dużych

profili aerodynamicznych zakładanych przez Zwiedzających na ręce.


Wymagane

Wymagane elementy:

Tunel aerodynamiczny o obiegu zamkniętym z otwartą przestrzenią o dużym przekroju (min. 1 m

(wys.) x 1,5 m (szer.), pozwalającą Zwiedzającym stanąć w strudze powietrza oraz wyposażony w

drugą, przeźroczystą komorę pomiarową o mocno zredukowanym przekroju poprzecznym (np. ok.

szerokość 0,6 m, wysokość 0,5 m) i przez to szybszym przepływie powietrza, zawierającą ruchomy


197

model samolotu (patrz szkic).

Wszystkie wloty i wyloty powietrza odpowiednio zabezpieczone przed dostępem Zwiedzających.

Nadmuchu wyposażony w odpowiednio silny wentylator oraz system wyłapywania ewentualnie

wpadających do wlotu małych przedmiotów.

W komorze zawierającej ruchomy model samolotu (wznoszący się wraz ze wzrostem szybkości

powietrza) zainstalować czujnik szybkości powietrza.

Ponad tunelem podwiesić należy prawdziwy płatowiec (np. szybowiec), lub przynajmniej jego część

(min. kadłub i jedno skrzydło).


Stanowisko wykorzystywane w dwojaki sposób: po pierwsze można całym sobą poczuć siłę wiatru

gdy Zwiedzający stanie pomiędzy wylotem a wlotem strugi powietrza. Dodatkowo jeśli na ręce

założy profile aerodynamiczne (wycinki skrzydła) wykonane z gęstej, elastycznej pianki, poczuć

będzie mógł jak powstająca podczas opływu powietrza siła nośna podnosi mu ręce ku górze lub

dociska je w dół, w zależności od kąta natarcia i sposobu założenia gąbkowych skrzydeł na ramiona.

Druga część interakcji z tunelem polega na regulowaniu przez Zwiedzających szybkości wewnątrz

tunelu (za pomocą manetki przepustnicy) i obserwacja, jak wpływa to na model samolotu –

pojawianie się sił aerodynamicznych na powierzchniach samolotu ma wywoływać jego ruch

(wznoszenie się i opadanie). Model ma być tak zamocowany (np. na specjalnym mechanizmie

wieloramiennym), Wskazania pochodzące z anemometru przedstawić w postaci wskazań

szybkościomierza lotniczego.

Opomiarowanie:

Anemometr wewnątrz komory pomiarowej oraz w okolicy nadmuchu na stojących

Zwiedzających. Wskazania pierwszego przedstawić przy stanowisku sterowania, drugiego w

miejscu dobrze widocznym dla Zwiedzających stojących w strefie nadmuchu. Zakres,

rozdzielczość, typ i dokładność dobrać na etapie prototypowania stanowiska w porozumieniu z

Zamawiającym.


198


Zaprezentować ważność badań wykonywanych w tunelach aerodynamicznych w różnych

dziedzinach życia.

Wyjaśnić w możliwie przystępny sposób mechanizm powstawania siły nośnej, różne rodzaje oporów

aerodynamicznych, różnicę szybkości strugi w różnych przekrojach poprzecznych tunelu.

Wymagana ilustracja animacjami uzupełniającymi materiały filmowe prezentujące poruszane

zagadnienia (min. 1 minuta materiałów filmowych oraz min. jedna animacja).

W zakładce HISTORIA zawrzeć historyczne informacje o Bernoullim, braciach Wright i ich tunelu,

oraz historii rozwoju lotnictwa.

Inne wymagania:

Widok stanowiska z góry oraz widok perspektywiczny. W narożniku prawej ilustracji propozycja

zamocowania modelu samolotu wewnątrz tunelu.

Nazwa stanowiska:

Aerodynamika – pionowy tunel aerodynamiczny (2.23)


199

Lokalizacja: (2N-3.7).

Tematyka:

Przepływ powietrza, szybkość, powierzchnia nośna, ciśnienie, opór aerodynamiczny, tunel

aerodynamiczny, skoki spadochronowe.

Cele:

Celem stanowiska jest umożliwienie Zwiedzającym eksperymentowania z różnymi kształtami i

rozmiarami elementów wkładanych w zasięg pionowo wznoszącej się strugi wewnątrz pionowego

tunelu aerodynamicznego.

Pozwolić ma to na dostrzeganie jak rozmiar i kształt wpływa na zdolności lotne „różnych

konstrukcji”.


Wymagane

Wymagane elementy:

Pionowy tunel aerodynamiczny składający się z przeźroczystej, cylindrycznej obudowy o średnicy

min. 0,6 m i wysokości 1,5 m wspartej na postumencie zawierającym cichy system nadmuchu,

włącznik, regulator szybkości, wskaźnik szybkości oraz blat stanowiący oparcie dla rąk Zwiedzających

oraz półkę. Pomiędzy blatem a dolną krawędzią cylindrycznej obudowy zachować szczelinę

pozwalającą wkładać do wnętrza różne elementy (samoloty z papieru, rurki, kubki styropianowe,

lotki do badmintona, gąbkowe piłeczki itp.). Wiatrak osłonięty bezpieczną przesłoną zabezpieczającą

przed przypadkowym włożeniem tam palców lub drobnych elementów.

Na blacie zainstalować włącznik oraz regulację szybkości strugi (np. w formie obracanej obręczy),

wskaźnik szybkości, opis stanowiska i instrukcja jego wykorzystania.

Wokół stanowiska rozmieścić kilka miękkich siedzisk i małych stolików, umożliwiających


200

wcześniejsze przygotowanie przez Zwiedzających „elementów testowych”, zanim podejdą z nimi do

tunelu. Wysokość blatu dobrać tak, aby dosięgały do niego swobodnie dzieci w wieku od ok. 10 lat.

Pomiar szybkości powietrza oraz wskaźnik wbudowany w blat.


Zwiedzający podchodzą do stanowiska i po włączeniu nadmuchu mogą wprowadzić do wnętrza

obudowy różne przedmioty, sprawdzając czy poruszające się szybko wewnątrz obudowy powietrze

wzniesie je wysoko, czy „lot” będzie stabilny, czy przedmiot wypadnie z obudowy górą.

Na półce otaczającej stanowisko znajdować się powinny kartki papieru, styropianowe kubki, rurki

tekturowe i inne elementy.

Opomiarowanie:

Pomiar szybkości strugi powietrza i wskaźnik w postaci okrągłej, podświetlanej diodami LED

skali, wycechowanej w km/h oraz m/s.

Wytyczne dla multimediów: nie dotyczy;

Inne wymagania: Referencyjne wykonanie:


201

Nazwa stanowiska:

Efekt Dopplera (2.24)

Lokalizacja: (pomiędzy 2N-3.8 i 2N-3.7))

Tematyka:

Zmiana częstotliwości rejestrowanego dźwięku przy ruchomym źródle bądź obserwatorze – efekt

Dopplera.

Cele:

Umożliwienie Zwiedzającym zapoznania się z efektem Dopplera (w zakresie słyszalnych

częstotliwości akustycznych) oraz jego eksperymentalnego zweryfikowania za pomocą stanowiska.


Wymagane

Wymagane elementy:

Stanowisko składa się z torowiska (np. profile stalowe, rurowe) przymocowanego do stropu lub/i

ścian, długości min. 30,00m (+/-20%). Po tak przygotowanym torowisku przemieszczać ma się na

wózku urządzenie zawierające: głośnik, sygnalizator świetlny. Lokalizację i kształt torowiska oraz

technologię mocowania i napędu wózka ustalić z Zamawiającym na etapie projektowania

stanowiska.

W pomieszczeniu na posadzce w sposób trwały, widoczny i łatwo rozpoznawalny, ma być

zaznaczone miejsce (np. oznaczenie w jaskrawej, fluorescencyjnej barwie, odcinającej się od koloru

reszty posadzki), w którym ma stanąć Zwiedzający w czasie wykonania doświadczenia.


202

W tej strefie ma się znajdować kiosk m-m będący interfejsem stanowiska oraz zawierający materiały

wyjaśniające zjawisko, prezentujące przykłady z życia wzięte oraz zastosowania (np. w medycynie –

badanie przepływu krwi, technice pomiarów przepływów, radar dopplerowski i inne).


Wózek z oprzyrządowaniem „parkuje” standardowo w okolicy stanowiska kontroli – czyli kiosku

multimedialnego. Zwiedzający podchodzi do kiosku w oznaczonej strefie i może dowiedzieć się z

materiałów multimedialnych na czym polega efekt Dopplera. Może również rozpocząć

doświadczenie: wózek włącza sygnalizację świetlną, odjeżdża w jedną stronę do końca toru, zawraca

i po nabraniu szybkości (na drodze ok. 2-3 m) zaczyna emitować dźwięki wybrane losowo spośród

zaprogramowanych (np.: czysty ton o określonej częstotliwości, odgłos ambulansu, odgłos pociągu –

parowozu z gwizdkiem, bolidu formuły 1, klaksonu samochodowego, szybkiego motocykla,

śmigłowca itp.). Zwiedzający ma możliwość zaobserwować zmysłem słuchu zmianę częstotliwości

odgłosów docierających do jego ucha podczas zbliżania się wózka, mijania Zwiedzającego oraz

oddalania się. Ponadto stanowisko wyposażone jest w mikrofon (przymocowany do kiosku m-m na

wysokości przejeżdżającego wózka), który pozwala na rejestrację i bieżącą analizę docierających do

niego dźwięków, wraz z prezentacją częstotliwości głównej oraz na sonogramie.

W wersji zaawansowanej doświadczenia (po zalogowaniu) stanowisko umożliwiać ma sterowanie

szybkością wózka, wyborem emitowanych dźwięków, dokonywanie obliczeń przewidywanych zmian

częstotliwości w prostym kalkulatorze (wybór wartości we wzorze na ekranie dotykowym) i

weryfikacja z rzeczywistym efektem. Możliwy musi być również zapis przebiegu doświadczenia do

późniejszego pobrania z systemu (zapisywane jest nagranie dźwięku pochodzące z mikrofonu

zamontowanego w stanowisku) i wyznaczenia szybkości przejeżdżającego wózka emitującego

dźwięki.

Dodatkową funkcjonalnością stanowiska jest interaktywność zapoczątkowywana nie przez

Zwiedzającego lecz przez elementy stanowiska. Jeśli wózek nie poruszał się dłużej niż

zaprogramowany (możliwy do późniejszych zmian) czas, np. 3 minuty, rusza on samoczynnie i

jeżdżąc w różne strony i z różną szybkością wydaje różne dyskretne dźwięki, zachęcając

Zwiedzających do interakcji.

Opomiarowanie


203

1. Głównym zadaniem pomiarów tego stanowiska będzie rejestracja i analiza zmian częstotliwości

dźwięku docierającego do stanowiska doświadczalnego a pochodzących z poruszającego się

wózka. Podczas rejestracji powinna następować szybka analiza (np. FFT), zobrazowanie na

sonogramie.

2. Należy wyposażyć stanowisko w możliwość pomiaru szybkości wózka (przynajmniej w centrum

toru, gdzie jego szybkość będzie ustalona). Dane te potrzebne będą do doświadczalnej

weryfikacji teoretycznie wyznaczonych zmian częstotliwości wynikających z efektu Dopplera.

3. Zapisane dane można pobrać później z systemu po zalogowaniu się w nim z poziomu witryny

www.


Materiały multimedialne wyjaśniać powinny w przystępny sposób na czym polega efekt Dopplera

(opis uproszczony oraz zaawansowany – z animacjami oraz sekwencjami filmowymi min. dwa

przykłady po 10-15 sekund oraz dwie animacje: 2D i 3D, prezentujące mechanizm fizyczny efektu).

Kiosk pełni także rolę interfejsu kontroli sterowania wózkiem i wykonywania pomiarów.

W zakładce HISTORIA zawrzeć informacje na temat Christiana Andreasa Dopplera oraz jego prac, w

tym dotyczących efektu Dopplera.

Inne wymagania:

Zwrócić należy szczególną uwagę na to, aby poziom natężenia dźwięku nie był zbyt wysoki i męczący

dla Zwiedzających, a jednocześnie na tyle duży aby wyraźnie słyszalna była zmiana częstotliwości, w

szczególności w okolicy stanowiska pomiarowego.

Nazwa stanowiska:

Rura Rubensa (2.25)


204

Lokalizacja: (3N-3.11 obok wejścia do Sali DŹWIĘK – 3N-3.3)

Tematyka:

Dźwięki, tony, wysokość dźwięku, rezonans, fala stojąca, węzły i strzałki fali akustycznej.

Cele:

Stanowisko ma charakter naukowo-artystyczny. Po pierwsze ma umożliwiać zaobserwowanie

węzłów i strzałek akustycznej fali stojącej (wewnątrz rury). Osiągane jest to za pomocą

zróżnicowania wysokości płomieni palących się ponad rurą, imponujących swoimi kształtami i

„ożywającymi” w rytm muzyki.


Wymagane

Wymagane elementy:

Rura Rubensa długości min. 1,5 m (i optymalnej średnicy) wykonana z materiału zachowującego

estetyczny wygląd i odpornego na podwyższoną temperaturę (np. stal nierdzewna).

Odpowiedni postument wyposażony w kółka (możliwość łatwego transportu i wykorzystania

stanowiska również poza ekspozycją), szafkę zawierającą m.in. butlę z gazem palnym oraz niezbędne

urządzenia audio (generator akustyczny, wzmacniacz, odtwarzacz mp3 USB, wejście audio).

Zintegrowany ze stanowiskiem ekran z nakładką dotykową (min. 22” – typ A, specyfikacja w

załączniku „ System zarządzania i obsługi Interaktywnego Centrum Nauki i Techniki w Łodzi”) i

komputerem, będący interfejsem stanowiska oraz zawierający materiały edukacyjne.

Dodatkowe urządzenie ułatwiające pomiar odległości pomiędzy kolejnymi węzłami lub strzałkami

fali stojącej (np. w formie podziałki centymetrowej oraz dwóch pionowych suwaków).

Scenografia wzbogacająca przekaz oraz kształtująca przestrzeń i kontrolująca ilość światła.


205

Odpowiednia obudowa i inne urządzenia zabezpieczające zapewniające bezpieczeństwo podczas

korzystania ze stanowiska. Stanowisko wyposażyć w obudowę umożliwiającą jego bezpieczny

transport.


Zwiedzający mogą podziwiać działającą rurę, a z poziomu kiosku m-m sterować wyborem i

głośnością audio (czysty ton o regulowanej częstotliwości oraz nagrania muzyczne).

Opomiarowanie

Urządzenie do pomiaru odległości pomiędzy kolejnymi węzłami lub strzałkami fali stojącej

(widzianymi jako wysokie i niskie płomienie).

W kiosku, podczas kontrolowania doświadczenia, dostępny wskaźnik częstotliwości aktywny podczas

emitowania czystego tonu.


Komputer i monitor jest przede wszystkim interfejsem użytkownika (zintegrowany ze stanowiskiem)

i prezentować ma zjawisko rezonansu akustycznego i fali stojącej za pomocą animacji (min. dwie

animacje, 2D i 3D, po min. 15 sekund – jedna obrazująca powstawanie fal stojących, druga

wyjaśniająca zmienną długość języków ognia) i wykresów.


Nazwa stanowiska:

Klawiatura (2.26)

Lokalizacja: (3N-3.11 podłoga przed wejściem do Sali DŹWIĘK – 3N-3.3)


206

Tematyka:

Dźwięki, tony, wysokość dźwięku, jego barwa, instrumenty klawiszowe i inne.

Cele:

Klawiatura przyłączona do syntezatora wydawać ma różne dźwięki, w zależności od ustawienia jaki

instrument ma naśladować oraz tego, co „zagrają” na niej stopami Zwiedzający.

Stanowisko ma zaciekawić swoją formą i zachęcić do zagłębienia się w temat „dźwięku” poprzez

aktywne zwiedzenie pomieszczenia ekspozycji poświęconej temu tematowi. Zaprezentowane

instrumenty i ich brzmienie wzbogacą wiedzę i doświadczenia Zwiedzających.


Nie wymagane.

Wymagane elementy:

Płaska klawiatura o wyglądzie klawiatury fortepianowej o wymiarach ok. 4,5m długości i ok. 1,2m

szerokości (długości klawisza białego), leżąca na podłodze, reagująca na nacisk podświetleniem i

efektem akustycznym. Maksymalna wysokość klawiszy ponad posadzkę max. 5cm – im mniej tym

lepiej. Obwód klawiatury oznaczyć widocznym kolorem i wyposażyć w łagodny podjazd

zapobiegający potknięciom i umożliwiający wjazd kołami wózków dla niepełnosprawnych i

dziecięcych. Klawiatura obejmować ma minimum dwie oktawy (wielką i małą) – zalecane około 20

klawiszy białych (i odpowiednią liczbę klawiszy czarnych), po ok. 20cm na klawisz (szerokość),

klawisze czarne proporcjonalne rozmiarami do białych. We wszystkie klawisze wbudować system

podświetlający aktywne pola (np. diody LED wysokiej jasności), wspomagające Zwiedzających

podczas prób grania wybranej w menu kiosku melodii (na przykład kolorowym podświetleniem).

Szerokość klawiszy (i ich liczbę oraz zaokrąglone wykończenia krawędzi) ustalić ostatecznie w fazie

testów stawiając za cel wygodę i bezpieczeństwo użytkowania przez Zwiedzających. Klawisze mają

dawać Zwiedzającym informację zwrotną o „zadziałaniu” danego klawisza, kiedy stąpnie na nim (np.

podświetlenie, wibracja). Każdy klawisz ma działać niezależnie (pełna polifonia).


207

Klawiatura ma generować ma wysokiej jakości dźwięk wybranego w ustawieniach instrumentu,

który poprzez wzmacniacz ma trafiać do kierunkowego zestawu głośnikowego zapewniającego

dobrą słyszalność odgrywanych dźwięków w warunkach ekspozycyjnych w okolicy klawiatury. Jakość

dźwięków, długość ich trwania, technologia generowania – do uzgodnienia z Zamawiającym na

etapie projektowania i testów prototypu.

Ekran z nakładką dotykową (minimum 40” – typ B, specyfikacja w załączniku „ System zarządzania i

obsługi Interaktywnego Centrum Nauki i Techniki w Łodzi”) zawieszony tak, aby widoczny był dla

grających na klawiaturze, prezentujący materiały multimedialne i pełniący rolę interfejsu

kontrolnego stanowiska.


Po podejściu do klawiatury Zwiedzający mogą na nią wejść i usłyszeć jaki efekt daje stąpanie po

klawiszach – słychać dźwięki wybranego losowo instrumentu muzycznego.

Po podejściu do ekranu multimedialnego Zwiedzający mogą wejść w interakcję: wybrać instrument,

na którym chcieliby zagrać lub utwór (z przypisanym już do niego instrumentem). Daje on możliwość

wyboru melodii (spośród przewidzianych wcześniej w systemie), oraz powoduje podświetlanie

kolejnych pól świetlnych na klawiszach synchronicznie z podświetlaniem nut na pięciolinii monitora.

Jednocześnie w tle ma być słyszalny podkład muzyczny (akompaniament) do danej melodii,

upraszczający granie na instrumencie i odbiór wrażeń muzycznych obserwatorom.

Wymagane instrumenty, które zestaw musi móc odgrywać: fortepian, ksylofon, organy, akordeon,

saksofon, klarnet, flet, altówka, wiolonczela, kontrabas, sekcja perkusyjna.

Udostępnić Personelowi CNiT możliwość wyboru aktywnych instrumentów oraz melodii.

Zaproponować sposób wykorzystania stanowiska przez osoby niepełnosprawne.



Wymagane jest wyposażenie stanowiska w ekran z nakładką dotykową, na którym prezentowane

będą: menu wyboru trybu, wyboru instrumentu, menu wyboru melodii. Ponadto podczas gry na


208

UWAGA

Pomieszczenie DŹWIĘK wymaga poprawy własności akustycznych poprzez np. wyłożenie podłogi

wykładziną tłumiącą dźwięki, zainstalowanie na suficie bloków tłumiących akustycznie w

nieregularnych kształtach lub podwieszenie scenografii powodującej pochłanianie dźwięków.

Poprawa tych właściwości i zminimalizowanie odbić od powierzchni podłogi i sufitu wydaje się

niezbędna do zrealizowania stanowiska Akustyczny GPS.

instrumencie prezentowany jest sam instrument a także zagrane nuty na wyświetlane mają być na

pięciolinii. W trybie „graj melodię” Zwiedzający mają dokonać wyboru melodii a następnie

postępować zgodnie z instrukcją wyświetlana na ekranie: wciskaj kolejno klawisze, które są

podświetlane w rytm muzyki i wskazywane jednocześnie na ekranie w postaci nut.

Wzmacniacz i głośniki zapewniają wysoką jakość dźwięku o odpowiednim poziomie natężenia

(komfortowe słuchanie muzyki granej przez Zwiedzającego pomimo szumu otaczającego go na

ekspozycji).


Nazwa stanowiska:

Analiza dźwięku (2.27)


Tematyka:

Analiza widmowa dźwięków różnego pochodzenia (odgłosy natury, dźwięki instrumentów

muzycznych, odgłosy miejskie i inne.)

Cele:

Stanowisko umożliwia podstawową analizę jakościową i ilościową dźwięków, w tym odróżnianie


209

źródeł dźwięków o tych samych częstotliwościach podstawowych na podstawie ich różnej barwy.

Powyższy cel implikuje kolejne: w części zaawansowanej – zapoznanie Zwiedzających z terminologią

i sposobami analizowania dźwięku – amplitudą, poziomem natężenia, okresem fali, wysokością

dźwięku (czyli jego częstotliwością), barwą (czyli składowymi harmonicznymi) itd.


Wymagane

Wymagane elementy:

Komora dźwiękoszczelna, głośniki, kiosk multimedialny wewnątrz pomieszczenia, kiosk

multimedialny na zewnątrz pomieszczenia, min. 3 kamery z mikrofonami rozmieszczone w CNiT.


Stanowisko wymaga wydzielenia pomieszczenia w strefie ekspozycji (w postaci przeźroczystej

komory dźwiękoszczelnej o wymiarach wewnętrznych pozwalających na wygodne wykonywanie

eksperymentów przez stojącą osobę dorosłą, oraz osoby poruszające się na wózku. Obudowa

konstrukcji dwuwarstwowa, przeźroczysta, posadowiona na elementach tłumiących drgania. Sufit i

podłoga wykonana z materiałów trwałych (np. profile stalowe i sklejka), wyłożona od wewnątrz

wykładziną dźwiękochłonną. Wewnątrz pomieszczenia należy zapewnić wentylację. Wejście do

pomieszczenia: przeźroczyste przesuwane drzwi. Izolacyjność dźwiękowa pomieszczenia ma

zapewniać możliwość odsłuchu analizowanych dźwięków wewnątrz bez zakłócania dźwiękiem

otoczenia komory i odwrotnie.

W pomieszczeniu umiejscowić należy zestaw głośników szerokopasmowych, wielodrożnych, o mocy

zapewniającej dobrą jakość dźwięku i optymalny poziom natężenia. Po przeciwnej od wejścia stronie

należy przygotować stanowisko do analizy widma akustycznego - ekran dotykowy min 40” – typ B


Łodzi”). Stanowisko wyposażone ma zostać w mikrofon (parametry dobrać optymalnie do

zastosowania) wewnętrzny oraz mikrofony umieszczone w pomieszczeniu DŹWIĘK, wbudowane w

chordofon i aerofon (będące kolejnymi stanowiskami).

Dodatkowym wyposażeniem stanowiska będą kamery IP (specyfikacja w załączniku „ System


210

zarządzania i obsługi Interaktywnego Centrum Nauki i Techniki w Łodzi”) rozmieszczone w CNiT

przekazujące obraz i dźwięk (wraz z danymi dot. rejestrowanego w okolicy kamery poziomu

natężenia dźwięku) np. z okolicy strefy wejścia, maszynowni, podestu widokowego na chłodni

kominowej (lokalizacja do uzgodnienia na etapie projektowo-wykonawczym), umożliwiające pomiar

i porównanie poziomu natężenia dźwięku wewnątrz komory i w innych lokalizacjach.

Aparatura umożliwić ma określenie składu częstotliwościowego dźwięku oraz poziom jego natężenia

wewnątrz i na zewnątrz pomieszczenia.


Analizator ma wyświetlać widmo częstotliwości na wewnętrznym ekranie dotykowym, który

jednocześnie pełnić będzie rolę interfejsu sterującego stanowiskiem.

Zwiedzający dokonuje wyboru dźwięków do analizy spośród przygotowanych wcześniej (należy

przygotować kilkanaście intrygujących odgłosów – do uzgodnienia z Zamawiającym podczas

projektowania stanowiska). Zwiedzający wybiera przycisk (na ekranie) z nieznanym odgłosem, a po

jego odsłuchaniu może przyporządkować do niego zdjęcie lub symbol, spośród dostępnych na

ekranie (np. w postaci wstążki, możliwej do przesuwania po ekranie, zawierającej zestaw zdjęć

obrazujących różne źródła dźwięku). Z poziomu panelu dotykowego ma być także możliwa analiza

dźwięków o tych samych częstotliwościach podstawowych granych na różnych instrumentach.

Pozwolić to powinno na analizę składowych harmonicznych, które odpowiadają za różną barwę i

brzmienie różnych instrumentów.

Mikrofony zainstalowane na zewnątrz (w instrumentach) mogą zostać wskazane jako źródła dźwięku

podczas analizy. Przeszklone ściany pomieszczenia pozwolą zachować stały kontakt wzrokowy z

ekspozycją i Zwiedzającymi znajdującymi się na zewnątrz komory.

Podczas odtwarzania dźwięków włączony analizator pokazywać ma sonogram, widmo

częstotliwościowe (analiza składowych harmonicznych), poziom natężenia dźwięku dla nagrań

wcześniej przygotowanych oraz nagranych w trakcie używania stanowiska za pomocą mikrofonu

wewnętrznego).

Interfejs użytkownika musi być intuicyjny, powalający Zwiedzającym na dostrzeżenie związku

pomiędzy tym co słyszą a tym co wyświetlane jest w poszczególnych ramkach na ekranie.

Zamawiający wymaga, aby po wyborze opcji pomocy Zwiedzający mógł wyświetlić prosty tutorial


211

obrazujący związki pomiędzy słyszanymi dźwiękami a ich reprezentacją prezentowaną na ekranie.

Opomiarowanie

1. Skomputeryzowany zestaw z mikrofonem i oprogramowaniem, działający jako analizator

widma akustycznego (specyfikacja w załączniku „ System zarządzania i obsługi


2. Decybelomierz wewnątrz pomieszczenia, na zewnątrz oraz przy kamerach IP.


Wewnątrz pomieszczenia ekran z nakładką dotykową o przekątnej min. 40”.

Dodatkowa zawartość multimedialna (uruchamiana na życzenie Zwiedzających) zawierać ma zwięzłe

wytłumaczenie zastosowanych do analizy technik. Pozostałe funkcjonalności opisane w sposobie

działania stanowiska.


Nazwa stanowiska:

Dźwięk w labiryncie (zespół stanowisk) (2.28)


Tematyka:

Dźwięk, fala akustyczna, szybkość dźwięku, poziom natężenia

Cele:


212

Stanowisko powinno umożliwić obserwacje (i pomiary) opóźnienia dźwięku będące skutkiem

skończonej szybkości dźwięku w powietrzu. Poprzez przygotowany labirynt impuls dźwiękowy

przebywa na tyle długą drogę aby Zwiedzający wyraźnie usłyszał jego „opóźnienie”.


Wymagane

Wymagane elementy:

Na stanowisko składa się instalacja rurowa o maksymalnej możliwej do zrealizowania w

pomieszczeniu tym długości, pozwalająca na wprowadzenie do niej z jednej strony dźwięku (impulsu

dźwiękowego, odgłosu uderzenia, itp.) i odsłuch tego odgłosu po przebyciu labiryntu na drugim

końcu rury. Długość, materiał, średnicę orurowania, kąty zakrętów i techniki łączenia elementów

dobrać doświadczalnie uzyskując minimalne tłumienie oraz estetyczny i zachęcający wygląd (oraz

nawiązujący do miejsca, np. imitujący orurowanie elektrociepłowni). Szczegółowe rozplanowanie

ułożenia rur, lokalizacja ich zakończeń musi być uzgodniona z Zamawiającym na etapie

projektowania i testów instalacji na miejscu.

Dodatkowym elementem stanowiska jest telefon rurowy. Długi przewód rurowy zakończony

„lejkami nadawczo-odsłuchowymi” umieścić tak, aby mogła nastąpić komunikacja pomiędzy

stanowiskiem a odległym miejscem, jednakże zlokalizowanym wewnątrz pomieszczenia „DŹWIĘK” i

pozostającym w zasięgu wzroku Zwiedzającego. Odległość, rodzaj materiału dobrać doświadczalnie

tak, aby możliwa była komunikacja w warunkach podwyższonego natężenia dźwięku na ekspozycji.

Kiosk multimedialny oraz system pomiarowy umożliwiający zmierzenie opóźnienia dźwięku w

labiryncie – w tym dwa mikrofony o optymalnej charakterystyce.


Zwiedzający podchodzą do instalacji zachęceni jej rozmiarem i atrakcyjną formą (kształty, kolory

itp.). Wydają różne dźwięki w okolicy „leja wlotowego” np. klaszczą, krzyczą, itp., jednocześnie

nasłuchując tych samych odgłosów docierających z drugiego końca rury z pewnym opóźnieniem.


213

Stanowisko pozwala na obserwację tego opóźnienia i umożliwia jego pomiar (zapis dźwięku

nadanego i powracającego) oraz analizę czasu opóźnienia w ramach oprogramowania kiosku

multimedialnego na wykresie natężenia dźwięku od czasu. Kiosk zlokalizowany w pobliżu ujść rury,

dwa mikrofony umożliwiają rejestrację dwóch oddzielnych kanałów z obu końców rury.

Zwiedzający po dokonaniu pomiarów i zobrazowaniu ich na wykresie odczytuje czas opóźnienia i

wprowadza go jako daną do równania obliczającego długość rury (przy danej szybkości dźwięku w

powietrzu), lub odwrotnie – szybkość dźwięku na podstawie danej długości instalacji rurowej.

Opomiarowanie

Rejestracja i pomiar opóźnienia dźwięku w labiryncie z rur, np. dwa mikrofony oraz

mikroprocesorowy interfejs pomiarowy, rejestrujący dźwięk wpadający do labiryntu oraz po

przejściu przez niego i pozwalający na wyznaczenie opóźnienia oraz obliczenie długości labiryntu

(znając prędkość dźwięku w powietrzu) lub wyznaczenie prędkości dźwięku (znając długość

labiryntu).


Kiosk multimedialny z prostym wyjaśnieniem zjawiska oraz umożliwiający wykonanie pomiarów

opóźnienia dźwięku propagowanego w przewodzie rurowym oraz obliczenie długości instalacji na

podstawie czasu opóźnienia dźwięku (ilustracje graficzne oraz animacja).

Nagrania wideo przedstawiające burzę z piorunami oraz analiza opóźnienia po jakim do mikrofonu

kamery dotarł dźwięk pochodzący z wyładowania atmosferycznego widocznego chwilę wcześniej.

Proste wyjaśnienie efektu oraz obliczenia szacujące odległość od wyładowania (min. analiza trzech

wyładowań po ok. 10 sekund każda).

Kiosk pełni funkcję kontrolującą zapis przebiegu doświadczenia (po zalogowaniu się Zwiedzającego

do stanowiska), umożliwiając późniejsze pobranie nagrania (po zalogowaniu się w witrynie

internetowej) do dalszych analiz.



214

Nazwa stanowiska:

Rozmowy telefoniczne (2.29)

Lokalizacja: do ustalenia z Zamawiającym.

Tematyka:

Telefon, przekaz dźwięku, historia, intrygujące dźwięki.

Cele:

Stanowisko prezentować ma wynalazek Bella, historię wynalazku i zasadę jego działania, oraz samą

postać wynalazcy w kontekście historycznym.


Wymagane

Wymagane elementy:

Historyczna budka telefoniczna z EC1 (dostarczona przez Zamawiającego), odnowiona i

wyposażona w stary automat telefoniczny, z ruchomym cyferblatem, system pozwalający po

wykręceniu numeru odsłuchać w słuchawce komunikaty głosowe.

Spis numerów – lista numerów uruchamiający komunikaty ekspozycyjne (wykaz). Forma tabliczki z

numerami kierunkowymi spotykana przy automatach.

Podwójna tabliczka informacyjna opisująca wynalazek (telefon) oraz wynalazcę (A. G. Bella), a

także informująca o sposobie wykorzystania oryginalnej budki telefonicznej, będącej historycznym

wyposażeniem EC1 Łódź.


215


Po wejściu do budki Zwiedzający wybiera język (przycisk wyboru języka na telefonie) oraz wykręca

wybrany numer aby posłuchać w słuchawce komunikatów głosowych z różnych dziedzin, odgłosów

pracującej elektrowni, głosów z kamer IP stanowiska Analiza dźwięku itp. (min. 10 komunikatów,

informacja wizualna o numerach, tematyka i teksty komunikatów do uzgodnienia z

Zamawiającym). Słuchawka wyposażona w dobrej jakości głośnik oraz wytrzymały przewód.

Umieszczony wewnątrz budki „Spis numerów” da Zwiedzającym możliwość dokonania wyboru

komunikatu. Niektóre numery nie będą jednak wypisane w spisie a ich odnalezienie ma być

dodatkowym zadaniem do wykonania.

Musi istnieć możliwość dodawania i usuwania oraz modyfikacji przez Personel CNiT komunikatów i

łączenia ich z wykręconym numerem.



Brak kiosku m-m.

Komunikaty nagrane z zachowaniem „brzmienia telefonicznego” czyli imitującego dźwięk słyszany

w starego typu słuchawkach automatów telefonicznych.


Nazwa stanowiska:

Akustyczny „GPS” (2.30)



216

Tematyka:

Dźwięk, częstotliwość i amplituda drgań, czas propagacji.

Cele:

Stanowisko ma ilustrować zasadę działania systemu GPS poprzez analogię i za pomocą triangulacji

impulsów dźwiękowych i pomiaru opóźnień. Zarejestrowane impulsy dźwiękowe (nadawane

sekwencyjnie przez kolejne głośniki rozmieszczone w pomieszczeniu) mają być rejestrowane przez

mikrofon, rozpoznawane (odpowiednia modulacja ma pozwolić odróżnić te impulsy od dźwięków

pochodzących z otoczenia) i analizowane. Efektem ma być zlokalizowanie przez system mikrofonu w

pomieszczeniu.

Odniesienia do podstawy programowej:;

Wymagane

Wymagane elementy:

Rolę satelitów pełnić mają głośniki o odpowiedniej mocy i charakterystyce, rozlokowane w

pomieszczeniu i wysyłające odpowiednio modulowane impulsy dźwiękowe w kierunku mikrofonu.

Rolę odbiornika (rejestratora) pełnić ma mikrofon (o odpowiedniej czułości i charakterystyce).

System pomiarowy wyposażony w urządzenie (np. komputer lub mikroprocesorowy interfejs

pomiarowy) dokonujące pomiaru czasu jaki upłynął od emisji impulsu dźwiękowego z

poszczególnych głośników do jego rejestracji przez mikrofon.

Ekran (min. 40” – typ B ) służący do zobrazowania wyników.


Wewnątrz pomieszczenia rozlokować należy kilka (min 4 szt.) głośników tak, aby mogły one

emitować dźwięk kierunkowo, w stronę strefy rejestracji (mikrofonu). Zwiedzający uruchamia


217

stanowisko pozycjonując mikrofon zamocowany do mechanizmu umożliwiającego zmianę jego

położenia. Na podstawie pomiaru opóźnienia, po jakim do mikrofonu docierać będą impulsy

dźwiękowe z głośników urządzenie pomiarowe ma wyznaczać położenie mikrofonu. Wyniki

prezentowane mają być w czytelny i intuicyjny sposób na ekranie monitora.

Wykonawca zaproponuje układ i rozmieszczenie głośników oraz mikrofonu a także sposób jego

pozycjonowania w pomieszczeniu. Zamawiający wymaga, aby rozmiary instalacji były znaczne i

wykorzystywały wysokość pomieszczenia (ok. 5 m ).

Opomiarowanie

Urządzenie namierzające dokonuje pomiaru czasu jaki upłynął od emisji impulsowych dźwięków z

głośników do ich rejestracji przez mikrofon. Dokładność pomiaru musi być odpowiednia do

zlokalizowania mikrofonu z dokładnością ok. +/- 10 cm (do uzgodnienia podczas odbioru

dokumentacji technicznej projektu stanowiska i testów prototypu).


Duży ekran (min. 40” – typ B) ma kilka funkcji:

prezentuje ustrój pomiarowy oraz zasadę działania stanowiska, odnosząc te informacje do

działania systemu GPS wskazując na analogie w działaniu jak i na różnice (wykorzystanie fal

akustycznych podczas gdy GPS elektromagnetycznych, głośniki w bezruchu podczas gdy

satelity w ciągłym ruchu itd.)

ilustruje samo namierzanie mikrofonu animacjami ukazującymi wizualizację emitowanych

impulsów dźwiękowych i czas docierania ich do mikrofonu (w zwolnionym tempie min 10

sekund animacji),

pokazuje wyniki pomiarów czasu, odległości i wynik wyznaczenia współrzędnych położenia

mikrofonu w atrakcyjnej wizualnie formie (np. mapy, planu itp.)

Szczegóły dotyczące wyglądu interfejsu oraz funkcjonalności zaproponuje Wykonawca i przedstawi

do akceptacji Zamawiającemu na etapie projektu.


218

Inne wymagania:

W zależności od zaproponowanego przez wykonawcę projektu stanowiska (biorącego pod uwagę

kształt i wykończenie wnętrza pomieszczenia „Dźwięk”) dopuszcza się umiejscowienie głośników na

jednej ze ścian (w układzie płaskim, pionowo), lub przestrzennie w pomieszczeniu.

Scenografia ma prezentować systemy globalnego pozycjonowania: GPS jak i GLONASS, wraz z

satelitami i wizualizacjami działającego systemu (np. wysokiej jakości wydruki ze zdjęciami i

infografikami).

Nazwa stanowiska:

Rezonans akustyczny (2.31)


Tematyka:

Dźwięk, częstotliwość i amplituda drgań, częstość własna drgań układu, zjawisko rezonansu

akustycznego.

Cele:

Stanowisko powinno umożliwić dostrzeżenie zjawiska rezonansu akustycznego poprzez

uwidocznienie strzałek i węzłów fali stojącej za pomocą zawieszonych w drgającym powietrzu

lekkich elementów.


Wymagane


219

Wymagane elementy:

Układ głośników kierunkowych (ilość i typ głośników, ich rozmiar i moc dobrać eksperymentalnie)

umieścić po przeciwnych stronach sześcianu o długości krawędzi ok. 0,5 m ustawionego na

postumencie o wysokości ok. 60 cm.

Stanowisko odpowiednio obudować i wyposażyć wewnątrz w lekkie drobiny (np. kuleczki

styropianowe lub inne podobne elementy). Stanowisko wyposażyć w możliwość wizualnego

zobrazowania przestrzennego układu fali stojącej. Sposób realizacji tej funkcji do uzgodnienia na

etapie projektowym.

Stanowisko wyposażyć w duże i wygodne w obsłudze regulatory (np. pokrętła) i wskaźniki (np.

wyświetlacze) niezbędne podczas regulacji układu, umieszczone przed stanowiskiem. Zwiedzający

ma mieć możliwość jednoczesnej regulacji i obserwowania efektów widocznych w komorze.


Zadaniem Zwiedzających będzie wyregulowanie układu i „poderwanie i zawieszenie” tych lekkich

drobin w przestrzeni pomiędzy głośnikami. Poprzez odpowiednie wysterowanie częstotliwością,

amplitudą oraz fazą fali dźwiękowej mogą wytworzyć przestrzenną falę stojącą.

Częstotliwość układu można dobrać tak, aby powstał układ fal stojących pomiędzy głośnikami.

Zwiedzający może, po włączeniu zasilania układu, „unieść i zawiesić” w wibrującym powietrzu lekkie

drobiny przygotowane na potrzeby doświadczenia. Regulując fazy poszczególnych głośników (lub ich

grup) Zwiedzający mogą doprowadzić do poruszania „zawieszonymi” w przestrzeni drobinami.

Dodatkowy efekt osiągnąć będzie można korzystając z dyszy mini generatora dymu lub

ultradźwiękowej wytwornicy mgły, obrazując układ węzłów i strzałek fal.

Opomiarowanie

Częstotliwość, amplituda i fazy mierzone i wskazywane na wyświetlaczach.



220

Kiosk multimedialny zawierający materiały edukacyjne pokazujące jak powstaje rezonans akustyczny

oraz prezentujący wiele jego przykładów (min. 5) w materiałach wideo wzbogaconych animacjami

3D (min. 1 minuta filmu zawierającego animację 3D obrazującą powstawanie przestrzennej fali

stojącej).

Inne wymagania:

Koniecznie zadbać o nieuciążliwość dźwięków wydobywających się ze stanowiska. W razie potrzeby

izolować akustycznie zestaw, zachowując przy tym możliwość jego inspekcji, napraw, czyszczenia itp.

(wideo referencyjne: http://youtu.be/odJxJRAxdFU i opis projektu:

http://96ochiai.ws/3DOFacoustic, oraz http://youtu.be/yd9DgsI95hc )

Nazwa stanowiska:

Jak to pięknie gra… (2.32)


Tematyka:

Dźwięk, częstotliwość i amplituda drgań, częstość własna drgań układu, zjawisko rezonansu

akustycznego, zależność wysokości dźwięku od naciągu struny oraz długości przestrzeni

rezonansowej piszczałki.

Cele:

Stanowisko powinno Zwiedzającym umożliwić zaobserwowanie:

jakie czynniki mają wpływ na wysokość dźwięków emitowanych przez różnego rodzaju

instrumenty (strunowe i piszczałkowe)

http://youtu.be/odJxJRAxdFU

http://96ochiai.ws/3DOFacoustic

http://youtu.be/yd9DgsI95hc


221

jakie znaczenie i cel ma pudło rezonansowe w instrumentach.


Wymagane

Wymagane elementy:

Stanowisko złożone z dwóch części

1. W części pierwszej (chordofon) stanowisko przygotować w taki sposób, aby duży

instrument strunowy (np. kontrabas) wyposażyć w pojedynczą strunę wykonaną z

odpowiedniego materiału oraz dźwignię poprzez którą będzie ona naciągana gdy stanie na

niej Zwiedzający. Podobną strunę ustawić również obok (taki sam, lub wręcz ten sam

mechanizm naciągu) lecz bez pudła rezonansowego.

2. W drugiej części stanowisko wyposażyć w jedną, dużych rozmiarów piszczałkę (rozmiar min

1 m, do uzgodnienia podczas fazy projektowej i testów prototypu). Do nadmuchu

wykorzystać miechy, po których stąpać będą musieli Zwiedzający. Regulację wysokości

dźwięku Zwiedzający wykona przesuwając tłok wewnątrz światła piszczałki (poziomy tłok

lub podwieszany i poruszany za pomocą linki i bloczka, w zależności od zaproponowanego

przez Wykonawcę usytuowania elementów stanowiska). Stanowisko ma umożliwiać

współpracę, ale pozwalać także na samodzielne eksperymentowanie. W drugiej części

stanowisko wyposażyć w co najmniej jedną, dużych rozmiarów piszczałkę (rozmiar ok. 1 m,

do uzgodnienia podczas fazy projektowej i testów prototypu). Stanowisko ma umożliwiać

współpracę, ale pozwalać także na samodzielne eksperymentowanie.

3. Kilka dużych, różniących się rozmiarami muszli (lub ich wiernych imitacji) zamocowanych

tak, aby możliwe było przyłożenie do nich ucha przez Zwiedzających.

4. Mikrofony i wskaźniki częstotliwości podstawowej obu instrumentów. Mikrofony

przyłączone są także do stanowiska Analiza dźwięku.

Tabliczki informacyjne wyjaśniające:

1. zależności wysokości dźwięku od naciągu struny,


222

2. zależności wysokości dźwięku od długości słupa powietrza w aerofonach,

3. wyjaśniającą dlaczego instrumenty posiadają pudła rezonansowe.

4. dlaczego po przyłożeniu ich do ucha Zwiedzający słyszą szum (inny dla każdej z muszli).


Zwiedzający sprawdzają jaki wpływ na wydobywany z instrumentów dźwięk mają: obecność lub brak

pudła rezonansowego, naciąg strun, długość słupa powietrza wewnątrz piszczałki.

Szarpiąc strunę chordofonu i naciągając ją obserwują zmianę wysokości dźwięku, natomiast szarpiąc

strunę bez pudła zauważają, że dźwięk jest bardzo cichy, niemal niesłyszalny.

Regulując długość słupa wewnątrz piszczałki (za pomocą ruchomego tłoka) i dmuchając do jej

wnętrza za pomocą miechów Zwiedzający obserwują zmiany wysokości dźwięków wydobywających

się z piszczałki.

Oba instrumenty wyposażone są w mikrofon przekazujący sygnał do urządzeń stanowiska Analiza

dźwięku, oraz wskaźniki częstotliwości podstawowej, która wyświetla bieżącą jej wartość podczas

wykonywania doświadczenia.

Ponadto po przyłożeniu ucha do muszli słyszą szum różny dla każdej z muszli – gabaryty i kształt

muszli decydują o tym, które częstotliwości są słyszalne lepiej (pudła rezonansowe i szum

pomieszczenia)

Opomiarowanie

Mikrofony i wskaźniki częstotliwości przy obu instrumentach. Mikrofony są przyłączone do

stanowiska Analiza dźwięku w komorze dźwiękoszczelnej.




223

Nazwa stanowiska:

Lewitacja magnetyczna (2.33)

Lokalizacja: (wnęka obok okna pomiędzy N2-3.7 i N2-3.6)

Tematyka:

Pole magnetyczne, przewodnictwo, nadprzewodnictwo, ciekły azot, niskie temperatury, efekt

Meissnera.

Cele:

Demonstracja właściwości nadprzewodników, z efektem Maissnera włącznie. Prezentacja możliwych

praktycznych zastosowań materiałów nadprzewodnikowych.


Wymagane

Wymagane elementy:

- Rozbudowany i skomplikowany przestrzennie tor długości minimum 6 m, wyłożony

magnesami trwałymi umożliwiającymi płynny ruch dwóch wagoników jednocześnie ze

schłodzonymi nadprzewodnikami,

- Dwa wagoniki kolejki magnetycznej – odpowiednio lekkie, z nadprzewodnikiem chłodzonym

ciekłym azotem, zawierający odpowiedni zbiorniczek na ciekły azot.

- System napełniania zbiorniczków, do wykorzystania przez Personel CNiT podczas pokazów.

- Dodatkowe nadprzewodniki lewitujące w polu magnetycznym oraz naczynia do ich

schładzania dla pokazów prowadzonych przez personel CNiT (min. 10 sztuk w różnych


224

rozmiarach i kształtach),

- Cewki (min. 5 szt. z różnych metali), przewody elektryczne, multimetry (3 szt.), źródła

światła (np. żarówki) i zasilacz do pokazów związanych ze spadkiem rezystancji po

schłodzeniu przewodów, termometry (3 szt.) do pomiaru temperatury schładzanych

elementów.

- zbiornik Devar’a: na kółkach, o pojemności wystarczającej do dziennej obsługi stanowiska

przy założeniu, że pokazy odbywać się będą co ok. 30 minut przez 10 h/dzień,

- zbiornik Devar’a o pojemności ok. 1L – 3 szt,

- duży zbiornik Devar’a – w którym składowany będzie na zapleczu min. tygodniowy zapas

ciekłego azotu, wraz z systemem napełniania mniejszych zbiorników,

Stanowisko zainstalować na odpowiednim postumencie o wymiarach min. 2m (dł.) x 1m (szer.) x

0,7m (wys.). Torowisko powinno być zbudowane na kształt np. kolejki górskiej (z pętlą, zakrętami,

zjazdami, spiralnym fragmentem itp.), z przewyższeniem minimum 1,5 m.

Ponadto wyposażyć stanowisko w wózek mobilny i wygodne podczas prezentacji naczynie Devara

oraz zestaw cewek wykonanych z różnych metali i multimetry pokazowe (3 sztuki) prezentujący

bieżącą rezystancję przyłączonych elementów oraz jego zmianę podczas schładzania.

Scenografia w postaci wydruków wielkoformatowych nawiązywać ma do technologii MagLev.

Zamiast tabliczek informacyjnych, treści edukacyjne wkomponowane w scenografię.


Stanowisko będzie mieć charakter demonstracyjny: ze względów bezpieczeństwa (niskie

temperatury) pokaz prowadzony będzie wyłącznie przez Personel CNiT.

Pokaz polegał będzie na demonstracji właściwości nadprzewodników w temperaturze obniżonej do

temperatury ciekłego azotu. Wewnątrz modelu wagonu kolejki znajdował się będzie wyprofilowany

pojemnik, w którym umieszczony zostanie odpowiedniej wielkości nadprzewodnik. Po wlaniu

ciekłego azotu do pojemnika materiał nadprzewodzący schłodzi się do temperatury ciekłego azotu.

Po zamknięciu pojemnika pokrywą model kolejki umieszczony na torowisku z magnesów będzie

mógł, po wzbudzeniu do ruchu przez demonstratora, poruszać się wokół torowiska unosząc się


225

ponad nim.

Rodzaj nadprzewodnika, magnesów, rozmiar i waga wagoników, dokładny rozstaw i profil torowiska

– powinny zostać dobrane i uzgodnione z Zamawiającym na etapie projektu i testów prototypu.

Na wyposażeniu stanowiska powinna znajdować się odzież ochronna: rękawice i okulary ochronne.

Dodatkowym pokazem prezentowanym obok toru (na tym ruchomym wózku przystosowanym do

przemieszczania stanowiska) będzie prezentowanie spadku oporności przewodników schładzanych

w ciekłym azocie. Omomierz pokazowy pozwoli zmierzyć spadek rezystancji schładzanych

przewodników. Obwód elektryczny zasilany napięciem max. 12V (zasilacz regulowany wbudowany w

wózek-postument) pozwalający włączyć schładzany przewodnik w szereg ze źródłem światła i

obserwować spadek jego rezystancji powodujący wzrost intensywności świecenia źródła. W wózku

przewidzieć miejsce na zbiornik ciekłego azotu i pozostałe elementy na czas transportu.

Opomiarowanie:

Termometr do pomiaru temperatury przedmiotów o temperaturze ciekłego azotu (w warunkach

pokojowych).

Omomierz pokazowy oraz 3 multimetry pokazowe, z dużymi i wyraźnymi wyświetlaczami,

umożliwiające prezentację zmian rezystancji oraz natężenia prądu w schładzanych układach

elektrycznych.


Inne wymagania:

Referencyjne wykonanie toru: https://www.youtube.com/watch?v=Zqmdv5iyIOY

Nazwa stanowiska:

Dzwonki Franklina (Gordona) (2.34)

https://www.youtube.com/watch?v=Zqmdv5iyIOY


226


Tematyka:

Ładunek elektryczny, pole elektryczne, wyładowania atmosferyczne, rodzaje elektryzowania.

Cele:

Zapoznanie Zwiedzających z historycznymi doświadczeniami Benjamina Franklina i A. Gordona

dotyczącymi elektryczności statycznej. Umożliwienie Zwiedzającym obserwacji działania dzwonków

Franklina, w formie repliki oryginalnego XVIII wiecznego zestawu doświadczalnego.


Wymagane

Wymagane elementy:

Stanowisko przygotować w formie stanowiska doświadczalnego stylizowanego na historyczny

zestaw doświadczalny, jakiego mógł używać B. Franklin, pierwotnie wymyślonego przez A. Gordona

(materiały: drewno, mosiądz). Rozmiar dzwonków, ich kształt, ilość i sposób podłączenia zaczerpnąć

z historycznej literatury naukowej (np. George Adams' „Lectures on Natural and Experimental

Philosophy”) i uzgodnić z Zamawiającym podczas etapu projektowego.

Dzwonki wyposażyć w butelkę lejdejską, dużą maszynę elektrostatyczną (min. 1 m x 1 m x 0,5 m)

napędzaną siłą rąk Zwiedzających oraz model chmury.

Oryginalną funkcję ostrzegania przed nadchodzącą burzą odtworzyć w postaci instalacji

przestrzennej pokazującej fragment budynku i przewód elektryczny wystający ponad jego dach.

Wzrost natężania pola elektrycznego uzyskać poprzez ładowanie maszyną elektrostatyczną

elementu podwieszonego ponad pionowym przewodem, imitującego chmurę. Chwilę po tym jak

zaczną grać dzwonki doprowadzić do wyładowania imitującego wyładowanie atmosferyczne.

Stanowisko obudować aby zapewnić bezpieczeństwo użytkowania.


227

Scenografia ilustrować ma zarówno doświadczenie jak i najważniejsze postaci (Gordona, Franklina)

w kontekście historycznym oraz ich odkryć i prac (np. drukowana).


Zwiedzający pokręcając korbą dużej maszyny elektrostatycznej powodują wzrost natężenia pola

elektrycznego odtwarzając warunki przed burzą. Następnie obserwują działanie dzwonków i

wyładowania elektryczne.

Lekkie, przewodzące kuleczki będą wprawiane w ruch za pomocą siły elektrostatycznej, wielokrotnie

uderzając w naelektryzowane dzwonki i dzwonek uziemiony, doprowadzając w końcu do

wyrównania potencjału oraz ustania dzwonienia.



Inne wymagania:

Referencyjna ilustracja dzwonków w: http://en.wikipedia.org/wiki/Franklin_bells

Nazwa stanowiska:

Zorza Polarna – zespół stanowisk (2.35)


Tematyka:

Zorza polarna, ładunek elektryczny, jonizacja gazów, wiatr słoneczny.

http://en.wikipedia.org/wiki/Franklin_bells


228

Cele:

Umożliwić Zwiedzającym obserwację „zorzy polarnej” poprzez wywołanie świecenia rozrzedzonego

powietrza oraz sprawdzenie, w jaki sposób pole magnetyczne wpływa na strumień poruszających się

cząstek naładowanych (elektronów lub jonów).


Wymagane

Wymagane elementy:

Stanowisko zlokalizować w zacienionym fragmencie pomieszczenia 2N-3.1. W razie potrzeby osłonić

je dodatkowo fragmentem scenografii.

Scenografia prezentująca powierzchnię Ziemi i warstwy atmosfery, w które wkomponować należy

świecące rury tak, aby ilustrowały one świecenie powietrza na różnych wysokościach (pod różnym

ciśnieniem), spowodowane wiatrem słonecznym – zorza polarna.

Szklane tuby (minimum 6 szt.), wypełnione powietrzem pod obniżonym ciśnieniem (każda

rura pod coraz niższym) i zatopionymi na końcach elektrodami, zawieszone na tle dużych

rozmiarów scenografii (np. drukowanej). Wywołać należy świecące wyładowania

spowodowane przyłożonym do elektrod wysokim napięciem. Wymagany jest do tego celu

specjalny zasilacz wysokonapięciowy i układ sterujący. Rury ułożyć tak aby coraz wyżej

znajdowały się rury z coraz niższym ciśnieniem (odwzorowując zgrubnie profil atmosfery

ziemskiej).

Jedna rura szklana położona poziomo na postumencie, wewnątrz której należy wywołać

świecenie strumienia elektronów, których tor można zmieniać zbliżając do rury magnes

trwały i obserwować zmianę toru cząstek. Magnes zabezpieczyć przed niszczącym

kontaktem z rurą oraz przymocować do postumentu np. za pomocą wytrzymałej linki, aby

uniemożliwić jego zabranie.

Rura Crookse’a z elektrodami oraz mogącym się poruszać kole z łopatkami, fosforyzującymi

w trakcie doświadczenia (patrz referencje). Rurę umiejscowić także w zaciemnionym


229

fragmencie ekspozycji i posadowić na podeście zawierającym zasilanie (np. induktor

Ruhmkorffa w bezpiecznej obudowie) i włącznik z możliwością zmiany biegunowości (duży,

wygodny, intuicyjny).

Odpowiednie obudowy zabezpieczające.

Rzutnik multimedialny (specyfikacja w załączniku „ System zarządzania i obsługi


Słupki i słuchawki (3 pary – dla każdej części stanowiska oddzielne), wyposażone w widoczny

przełącznik języka oraz wyborem odsłuchu komentarza do filmu i opisu danej części

stanowiska).


Zwiedzający wchodzą w zaciemniony fragment ekspozycji z widoczną podświetloną lekko

scenografią przedstawiającą fragment powierzchni Ziemi oraz uwidocznioną atmosfero powyżej.

Włączają zasilanie stanowiska oraz włączają zasilanie kolejnych tub (włączniki chwilowe, rozstawione

szerzej niż palce dłoni – tak, aby włączenie świecenia wszystkich rur jednocześnie wymagało

współpracy) i obserwują ciągłe świecenie rozrzedzonego powietrza, porównując kolory świecenia ze

scenografią zawierającą zdjęcia.

Zwiedzający zbliżają magnes w okolice dużej rury, wewnątrz której zaobserwować można strumień

cząstek naładowanych (elektronów lub jonów) spowodowane świeceniem resztek wypełniającego ją

gazu, obserwując jaki wpływ wywiera pole magnetyczne na strumień takich cząstek.

W ostatniej części stanowiska Zwiedzający włączają zasilanie rury Crookes’a i obserwują

przetaczający się wewnątrz „wiatraczek”, którego toczenie wywołuje strumień cząstek

naładowanych.

Dodatkowo, rzutowany na ścianę materiał multimedialny wzbogacać ma wrażenia estetyczne i

ilustrować powstawanie zorzy, a komentarz audio płynący ze słuchawek dyskretnie opowiada treści

edukacyjne stanowiska.

Opomiarowanie


230

Nie dotyczy


Za stanowiskiem rzutować na ścianę materiał filmowy opisujący mechanizm powstawania zorzy

polarnej wokół ziemskich biegunów magnetycznych wzbogacony komentarzem głosowym (wybór

języka komentarza za pomocą widocznego, intuicyjnego przełącznika). Wyjaśniona ma zostać fizyka

prezentowanych zjawisk z wykorzystaniem animacji. Zapętlony materiał wideo – d ok. 1 min. filmu

edukacyjnego wyjaśniającego zjawisko i min. 3 minuty nagrań pokazujących nagrane zjawisko zorzy z

podkładem muzycznym; audio dostępne przez słuchawki.

Inne wymagania:

Przykładowe wykonania rury Crookse’a: http://youtu.be/yX2T4k-WySA

Nazwa stanowiska:

Maxwell, Herz i Marconi – zespół stanowisk (2.36)


Tematyka:

Fala elektromagnetyczna, częstotliwość fali, amplituda, przenikalność ośrodka.

Cele:

Umożliwienie Zwiedzającym wykonanie historycznych doświadczeń Hertza i Marconiego – transmisji

fal elektromagnetycznych.

http://youtu.be/yX2T4k-WySA


231


Wymagane

Wymagane elementy:

Na jednym stole doświadczenie Hertza z generowaniem, propagacją i detekcją fal

elektromagnetycznych (stylizacja historyczna, np. na podstawie załączonej referencji lub

zaproponowana przez Wykonawcę – do uzgodnienia na etapie projektowym). Wymiary

pozwalające Zwiedzającym na dostrzeżenie wyraźnie widocznej iskry w odbiorniku.

Na drugim stole prosty nadajnik z kohererem Marconiego, umożliwiający nadawanie

alfabetem Morse’a, wraz z odbiornikiem położonym na przeciwległym końcu długiego

(min. 3 m) stołu, pozostającymi wzajemnie w zasięgu wzorku Zwiedzających, także

stylizowane na oryginalne urządzenia Marconiego. Po obu stronach stołu – przy nadajniku i

odbiorniku, umieścić alfabet Morse’a w widocznym miejscu, w formie np. grawerowanej

tabliczki.

Tabliczki ekspozycyjne opisujące oba zestawy, ich zasadę działania i historię wynalazku.

Kiosk multimedialny

Scenografia w formie dużych wydruków zawierać ma zdjęcia Maxwella, Hertza i Marconiego

podczas prac.


Zwiedzający włączają nadajnik iskrowy Hertza i obserwują powstające w obwodzie odbiorczym małe

wyładowania elektryczne.

Ponadto sami mogą przesłać za pomocą nadajnika Marconiego komunikat telegraficzny alfabetem

Morse’a używając klucza telegraficznego. Przy odbiorniku kolejna osoba może podjąć próbę jego

zdekodowania i odczytania.



232


Kiosk multimedialny prezentujący animacje opisujące sposób emisji, propagacji i detekcji fal

elektromagnetycznych. Prezentacja przygotowana w formie częściowo animowanej zawartości

notatnika (odręczne notatki, z pojawiającymi się rysunkami obrazującymi zjawiska zawierająca min.

wyjaśnienie obu eksperymentów, animacje propagowanych fal, wzbudzanych w antenie prądów).

W zakładce Historia zaprezentować postaci wynalazców w oraz zwięzłe informacje o nich, ich

pracach w kontekście historycznym.

Inne wymagania:

Referencyjne wykonanie: http://www.sparkmuseum.com/images/Misc-Images/HERTZ_TABLE.JPG

Przykładowe materiały: http://www.newscotland1398.net/nfld1901/marconi-nfld.html

Nazwa stanowiska:

Siłowa podłoga (2.37)

Tematyka:

Pole elektryczne, pole magnetyczne, linie sił, natężenie pola, potencjał, linie ekwipotencjalne.

Cele:

Zwiedzający powinni mieć szansę na obserwowanie interaktywnych animacji ilustrujących

oddziaływania elektryczne, magnetyczne i grawitacyjne, wykorzystując do tego odpowiednio

oprogramowaną podłogę interaktywną. Podłoga ma symulować oddziaływania oraz obrazować je w

ciekawy sposób, dając jednocześnie możliwość zabawy (współpraca Zwiedzających).

http://www.sparkmuseum.com/images/Misc-Images/HERTZ_TABLE.JPG

http://www.newscotland1398.net/nfld1901/marconi-nfld.html


233


Wymagane

Wymagane elementy:

Stanowisko wyposażyć w podłogę interaktywną oprogramowaną specjalnie na potrzeby CNiT.

Wyposażyć ją należy w podjazd, pozwalający także na bezpieczne wjechanie na nią osobom na

wózkach; tabliczkę z instrukcją obsługi i opisem zjawiska.


Podłoga interaktywna o powierzchni aktywnej minimum 3m x 4m (specyfikacja w załączniku „

System zarządzania i obsługi Interaktywnego Centrum Nauki i Techniki w Łodzi”), czuła na dotyk,

pozwalającą Zwiedzającym na chodzenie po niej (i jeżdżenie wózkiem). Podłoga zbudowana w

technologii, która zapewni płynne przejścia i nie zacinanie się grafiki (np. podłoga LED wyposażona w

system sensorów IR lub czujniki wagi).


Zwiedzający zbliżają się do podłogi, która wyświetla logo Centrum i zachętę do skorzystania z niej,

oraz „wygaszacze” prezentujące różne tryby wykorzystania. Po wejściu na podłogę poprzez

oznaczoną strefę wyświetla ona wybór opcji: Elektryczność, Magnetyzm, Grawitacja oraz przycisk

powrót do głównego menu.

Zwiedzający sterują podłogą interaktywną za pomocą nóg, rąk oraz w sposób przewidziany dla osób

na wózkach (zaproponuje Wykonawca).

Po wyborze trybu „Elektryczność” podłoga zamienia się w czyste pole i aktywne pola przy

krawędziach nadające znak ładunku wchodzącym na tablicę zwiedzającym (przejście przez aktywną

strefę decyduje o wyborze znaku). Zwiedzający staje się ładunkiem o wybranym znaku i wartości w

przybliżeniu proporcjonalnej do swojej masy. Idąc lokuje ładunek (czyli siebie) na płaszczyźnie

podłogi. W tym czasie wokół ładunków (Zwiedzających) obrazowane jest „na żywo” pole elektryczne

powstające wokół nich.


234

Po wyborze trybu „Grawitacja” podłoga zamienia się w czyste pole. Wchodząc na podłogę

Zwiedzający wywiera na nią nacisk a oprogramowanie „ugina pod nim czasoprzestrzeń”. Każdy

Zwiedzający wytwarza własne „ugięcie” – pole grawitacyjne, powodujące zakrzywienie torów

nadlatujących z różnych stron, pod różnymi kątami i szybkościami kulkami. Ma to symulować ruch

ciał w polu grawitacyjnym innych ciał.

Magnetyzm, to tryb, w którym rozlokowaniu podlegają różne magnesy. Pozostałe reguły pozostają

bez zmian.

Wykonawca zaprojektuje szczegółowe scenariusze interakcji i przedstawi je do zaakceptowania

przez Zamawiającego na etapie projektowym. Symulacje należy wzbogacić np. kolorową grafiką,

przelatującymi ładunkami, zadaniami specjalnymi dla Zwiedzających (np. skieruj strumień cząstek do

celu „bramki”, itp.

Zamawiający wymaga przekazania kodów źródłowych i zapewnienie możliwości dodawania nowych

treści i animacji oraz modyfikację zawartości pracownikom Centrum łącznie z wyborem aktywnego

trybu pracy podłogi.



Inne wymagania:

Wykonanie referencyjne: http://youtu.be/g6N9Qid8Tqs

Nazwa stanowiska:

Termografia – zespół stanowisk (2.38)

Tematyka:

Termografia, termowizja, energooszczędność, termoizolacja, temperatura, podczerwień, zjawisko

http://youtu.be/g6N9Qid8Tqs


235

Herschel’a.

Cele:

Przybliżenie Zwiedzającym wiadomości na temat promieniowania podczerwonego, zaprezentowanie

jego odkrycia przez Sir Frederica Williama Herschel’a, a także prezentacja zastosowania technik

termowizyjnych we współczesnym świecie.


Wymagane

Wymagane elementy:

Stanowisko składa się z trzech części:

1. Prezentacja odkrycia Herschel’a: instalacja zawierająca żarowe źródło światła o

odpowiedniej mocy i obudowie z przesłoną, pryzmat pozwalający na jego rozszczepienie

oraz ruchomy, czuły termometr mierzący temperaturę obudowy stanowiska oświetlanej

przez rozszczepione światło. Termometr (o minimalnej bezwładności cieplnej i dokładności

wystarczającej do zaobserwowania efektu) ma umożliwiać obserwację (w wyraźny sposób)

najwyższego wzrostu temperatury stanowiska w miejscu oświetlanym światłem w zakresie

podczerwieni (poza czerwienią widoczną w widnie ciągłym). Miejsce to znajduje się w polu

widzenia kamery termowizyjnej obrazującej różnice temperatur. Całość umieszczona na

wygodnym postumencie.

2. Model domu (ogrzewanego wewnątrz i termoizolowanego tylko w części, model fragmentu

rur ciepłowniczych w podstawie domu, fragment przyłącza elektrycznego z jednym

kontaktem gorącym itp.) Minimalne wymiary modelu 1m x 1m x 1m. Całość posadowiona na

postumencie z obrotowym (min. o 90 stopni) blatem.

3. Obok modelu domu umieścić płytę (ok. 1m x 2 m) z odpowiedniego materiału, z

zainstalowanymi z tyłu elementami grzejnymi i chłodzącymi (np. moduły Peltiera). Płytę

wyposażyć w kilka wygodnie na niej instalowanych (doczepianych) przesłon termicznych (np.

fragmenty pianki izolacyjnej, przesłona ze szkła itp. – min. 3 sztuki).


236

4. Kamery termowizyjne (specyfikacja w załączniku „ System zarządzania i obsługi

Interaktywnego Centrum Nauki i Techniki w Łodzi”) – trzy sztuki.

i) Pierwsze stanowisko (zj. Herschel’a) min. rozdzielczość 120x90 pikseli. Widok

nagrzewanego miejsca wyświetlany na wbudowanym w kamerę ekranie.

ii) Drugie stanowisko (model domu) min. rozdzielczość 160x120 pikseli. Obraz wyświetlany

na wbudowanym w kamerę ekranie.

iii) Trzecie stanowisko – min. rozdzielczość 160x120 pikseli. Obraz wyświetlany na

monitorze o przekątnej min. 40” (typ B – specyfikacja w załączniku „ System zarządzania

i obsługi Interaktywnego Centrum Nauki i Techniki w Łodzi”).

Tabliczki informacyjne zawierające instrukcje oraz materiały edukacyjne dotyczące zjawisk i technik

prezentowanych w ramach stanowiska, oraz zastosowań we współczesnym świecie.


Zwiedzający zapoznają się przeglądowo ze zjawiskiem termografii oraz jej podstawami fizycznymi.

1. Zwiedzający włączając oświetlenie (włącznik duży, widoczny, intuicyjny) obserwują widmo

ciągłe światła po jego rozszczepieniu na pryzmacie. Poruszając termometrem za pomocą

wygodnego mechanizmu pozycjonującego (np. ruchome ramię lub prowadnica liniowa

umożliwiająca ruch wzdłuż widma) poszukują miejsca najbardziej się nagrzewającego.

Konieczne jest aby układ pozwalał na zaobserwowanie wyraźnych różnic temperatury za

pomocą pomiaru termometrem. Ponadto Zwiedzający mają możliwość obejrzenia układu za

pomocą kamery termowizyjnej i dostrzec zobrazowanie różnic temperatury.

2. Zwiedzający obserwują model ogrzewanego domu za pomocą zmysłu wzroku i nie

dostrzegają nic nadzwyczajnego. Sytuacja zmienia się po spojrzeniu na model za

pośrednictwem kamery termowizyjnej, ukazującej znaczne różnice w emisji ciepła poprzez

konstrukcję izolowaną termicznie i nieizolowaną. Mają także możliwość zajrzeć do wnętrza

domu poprzez przeźroczystą obudowę i dostrzec różnice w izolacji obu części budynku oraz

źródło ciepła. System termowizyjny (kamera i rzutnik multimedialny) prezentować ma

„audyt energetyczny” modelu domu. Widoczne muszą być wyraźnie mostki termiczne i

miejsca dobrze zaizolowane termicznie. Obrót blatu podestu umożliwia optymalne


237

ustawienie domu względem kamery termowizyjnej.

3. Płyta ogrzewana i chłodzona punktowo od tylnej strony (niewidocznej), obserwowana za

pomocą zmysłu wzroku nie prezentuje żadnych różnic wizualnych na swej powierzchni.

Zwiedzający dostrzegają od razu znaczne różnice temperatury poszczególnych miejsc

podczas oglądana płyty za pomocą systemu termowizyjnego. Zwiedzający mają również

możliwość zostawiania „śladów termicznych” na płycie (np. poprzez dotykanie jej dłońmi)

oraz wykorzystania dodatkowych elementów do przesłaniania fragmentów płyty. Oglądają

obrazy termowizyjne na ekranie monitora.

Umożliwić Zwiedzającym zapis obrazów z poszczególnych kamer w systemie, do późniejszego

pobrania.

Opomiarowanie

Termometr oraz kamery termowizyjne.


Inne wymagania:

Szczegóły techniczne, budowa i rozmieszczenie elementów zespołu stanowisk do zaproponowania

przez Wykonawcę i zaakceptowania podczas prac projektowych, z zachowaniem wytycznych.

Nazwa stanowiska:

Barwy tęczy (2.39)

Tematyka:

Światło, barwy, zjawisko załamania światła, rozszczepienie, widmo promieniowania

elektromagnetycznego, emisja termiczna, emisja wymuszona, foton.


238

Cele:

Umożliwić Zwiedzającym obserwację widm emisyjnych różnych źródeł światła, spowodowanych

rozszczepieniem światła na pryzmacie.


Wymagane

Wymagane elementy:

Duże, interaktywne stanowisko, w formie dużego okrągłego, poziomo osadzonego blatu ze

współosiowymi cylindrycznymi obudowami, zawierające co najmniej:

różne źródła światła, włączane niezależnie przez Zwiedzających: żarówkę halogenową,

żarówkę sodową, świetlówkę helową, neonową i argonową, żarówkę LED-RGB, źródła

laserowe w trzech kolorach,

szczeliny i kolimatory wiązek przy każdym źródle,

duży pryzmat umieszczony w centralnej części na obrotowym stole, osłonięty z wierzchu

przeźroczystą obudową wpasowaną w otwór w stole i umożliwiającą obracanie nim bez

kontaktu z samym pryzmatem,

ekran dla projekcji widm (jego rolę pełni biała obudowa wewnętrznego pierścienia).

Stanowisko powinno zostać wyposażone w niezależne włączniki źródeł światła pozwalający je

włączać i wyłączać oraz zmieniać kolor diod LED.

Pryzmat, kształt i szerokość przesłon, moc źródeł światła należy dobrać na etapie testów prototypu

w taki sposób, aby osiągnąć zakładany dla eksperymentu efekt.

Tabliczka ekspozycyjna opisuje stanowisko i przybliża zjawisko rozszczepienia światła oraz analizę

widm (w uproszczeniu) pozwalającą na badania składu świecących ciał.

Minimalne wymiary stanowiska – średnica zewnętrzna ok. 1,5 m, wysokość umożliwiająca wygodne


239

korzystanie ze stanowiska osobom w wieku od 12 lat (ewentualnie dostawiane lekkie siedziska, na

których można klęknąć podczas obserwacji). Szkic propozycji wykonania w uwagach.


Zwiedzający podchodzą do stanowiska i uruchamiają źródła światła. Światło które emitują źródła

pada na pryzmat poprzez odpowiednio dobrane szczeliny, ukazując podobieństwa i znaczące różnice

w obserwowanych obrazach rozszczepienia światła czyli widmach optycznych.

Źródła światła tak rozlokować na obwodzie stołu aby możliwe było włączenie trzech naraz i

jednoczesna obserwacja. Zaleca się świetlówki z gazami szlachetnymi (3 szt.) umieścić w jednej

obudowie, pionowo ponad sobą tak, aby możliwe było jednoczesne wyświetlenie i porównanie ich

widm emisyjnych na ekranie.


Wytyczne dla multimediów: brak

Inne wymagania:

Szkic stanowiska – propozycja.


240

Nazwa stanowiska:

Prześwietlenie bagażu – rentgenowska bramka (2.40)


Tematyka:

Promieniowanie rentgenowskie, budowa materii, bezpieczeństwo, medycyna.

Cele:

Wytłumaczenie działania urządzeń wykorzystujących promieniowanie Roentgena na praktycznym

przykładzie, jakim jest lotniskowa bramka rentgenowska.


Wymagane

Wymagane elementy:

Stanowisko składa się urządzenia prześwietlającego bagaż promieniami roentgena, z pasem

transmisyjnym – takiego, jakich używa się np. na lotniskach, w punktach kontroli bezpieczeństwa.

Stanąć powinna ona w niedalekiej okolicy od stanowiska „Uwaga Promieniowanie”.

Wymagania minimalne urządzenia w załączniku „ System zarządzania i obsługi Interaktywnego

Centrum Nauki i Techniki w Łodzi”.

Scenografia zawierająca infografiki ilustrujące sposób działania urządzenia oraz budowę lampy

rentgenowskiej i sam mechanizm emisji promieniowania rentgenowskiego. Konieczne jest także

wskazanie innych dziedzin gdzie promieniowanie rentgenowskie znajduje zastosowania (medycyna,

astrofizyka, badania materiałowe itd.). Należy także wskazać szkic historyczny wynalazku Wilhelma


241

Roentgen’a, uhonorowanie go Nagrodą Nobla.


Zwiedzający mają możliwość prześwietlenia swojego drobnego bagażu podręcznego oraz specjalnie

przygotowanych walizek zawierających „podejrzane przedmioty” i obserwację jego zawartości na

ekranie monitora urządzenia obrazującego. Stanowisko w pełni samoobsługowe. Zwiedzający lokuje

bagaż na pasie i włącza jego przesuw (możliwa automatyzacja lub ciągle ruchomy pas).

Zabezpieczyć urządzenie przed możliwością prześwietlania innych elementów niż podręcznego

bagażu, np. samych Zwiedzających, lub ich części ciała (zabezpieczenie przed wsunięciem ręki, nogi

itd.).



Inne wymagania:

Ref: http://www.transactor.pl/dok/ac4626pl.pdf

Nazwa stanowiska:

Dyfuzyjne komory mgłowe (2.41)


Tematyka:

Promieniowanie jonizujące, promieniowanie kosmiczne, kondensacja pary.

http://www.transactor.pl/dok/ac4626pl.pdf


242

Cele:

Stanowisko umożliwia obserwowanie śladów jakie powstają podczas przechodzenia promieniowania

jonizującego wewnątrz komór wypełnionych parą nasyconą. Uświadomienie Zwiedzającym faktu

istnienia promieniowania jonizującego (w tym kosmicznego) i możliwości jego pośredniej

obserwacji.


Wymagane

Wymagane elementy:

Dwie dyfuzyjne komory mgłowe, umieszczone na odpowiednio zbudowanych postumentach o

wysokości ok 0,6 m, możliwe do oglądania z każdej strony. Komora o wymiarach ok. 0,5m x 0,5m x

0,3m. Szczegóły konstrukcyjne Zamawiający pozostawia do decyzji Wykonawcy z zastrzeżeniem ich

akceptacji oraz poprawnego działania komór – muszą być wyraźnie widoczne ślady cząstek

jonizujących.

W jednej z komór należy umieścić różne materiały promieniotwórcze: np. tarczę zegarka z

fosforyzującymi solami uranu, otwarty detektor dymowy, rudę autunitu itp. – min. 4 preparaty.

Druga komora ma być pusta: ma służyć do obserwacji promieniowania kosmicznego.

Na blacie stanowiska przy każdej komorze zamontowany ma zostać przycisk – włącznik oświetlenia

poszczególnych komór z wbudowaną opcją wyłącznika czasowego, ustawionego na stałe np. na 2

minuty (do ustalenia z zamawiającym). Oświetlenie ma optymalizować widoczność śladów

kondensacyjnych.

Na ścianie za stanowiskiem z komorami prezentowana ma być scenografia (wydruki

wielkoformatowe) z infografikami opisującymi co zaobserwować można wewnątrz komór.: opis

materiałów zastosowanych w komorach, typy rozpadów oraz mechanizm powstawania śladów

kondensacyjnych.


243


Zwiedzający po podejściu do podestu z komorami i po włączeniu oświetlenia wewnętrznego

obserwować mogą ślady, jakie pozostawiły cząstki pochodzące z preparatów w nich umieszczonych

bądź pochodzących z promieniowania kosmicznego.



Inne wymagania:

Zamawiający wymaga, aby promieniotwórczość preparatów używanych do doświadczeń

przeprowadzanych w komorze mgłowej oraz stosowanych źródeł promieniowania była na tyle niska,

że działalność związana z narażeniem na promieniowanie jonizujące nie podlegałoby obowiązkowi

uzyskania zezwolenia, ale tylko zgłoszenia źródła promieniowania w Państwowej Agencji Atomistyki.

Wykonawca dostarczy wraz z dokumentacją projektową Stanowiska pełną specyfikację źródeł

promieniowania w języku polskim.

Nazwa stanowiska:

Ściana mionowa (2.42)


Tematyka:

Promieniowanie kosmiczne, promieniowanie jonizujące, licznik Geigera-Mulera, cząstki

elementarne.


244

Cele:

Zwiedzający ma możliwość obserwacji śladów przejścia mionów będących efektem rozpadu

cząstek pochodzących z promieniowania kosmicznego, w formie mrugnięć neonówek.


Wymagane

Wymagane elementy:

Ściana mionowa to układ wielu małych (ok. 2 cm średnicy) neonówek ułożonych ściśle obok siebie

na całej powierzchni ściany. Pary liczników Geigera-Müllera pracując w koincydencji oczekują

przejścia mionów, które jonizując neon w żaróweczkach ukazują ślad przechodzącej cząstki.

Łączna czynna powierzchnia ściany powinna wynosić ok. 1 m2 (dokładne wymiary do uzgodnienia

podczas etapu projektowego). Ścianę umieścić w pomieszczeniu w cieniu tak, aby warunki

obserwacji zjawiska prezentowanego na stanowisku przez Zwiedzających były optymalne.

W tle informacje na temat obserwowanego zjawiska i jego przyczyn umieszczone w formie

dyskretnie podświetlonej scenografii (np. infografiki wielkoformatowe prezentujące przechodzenie

cząstek promieniowania kosmicznego przez atmosferę oraz przykładowe liczby cząstek

przechodzące przez ciało człowieka średnio w ciągu każdej sekundy).


Zwiedzający podchodzą do ściany i obserwują ślady pozostawione przez przybywające w

promieniowaniu kosmicznym cząstki. Ściana jest stale włączona i aktywna.

Stanowisko wzbogaca treściami merytorycznymi scenografia zawierająca materiały edukacyjne.




245

Inne wymagania:

Opis przykładowego wykonania: http://www.ncbj.gov.pl/node/807, ilustracja działania:

http://youtu.be/jTJbfpXKSM0

Nazwa stanowiska:

Stanowisko „holograficzne” – Atom (2.43)


Tematyka:

Atom, budowa atomu, cząstki elementarne, rozpad promieniotwórczy, emisja cząstek α, β,

promieniowanie gamma, źródła promieniotwórcze (naturalne oraz sztucznie wytworzone), detekcja

promieniowania jonizującego, skutki oddziaływania promieniowania z materią w szczególności z

organizmami żywymi.

Cele:

Stanowisko z projekcją dookólną, trójwymiarową, prezentujące różne treści, które wymagają do ich

dobrego zrozumienia takiej właśnie przestrzennej prezentacji.


Wymagane

Wymagane elementy:

Stanowisko składa się z projektora wykorzystującego technikę projekcji 3D (specyfikacja w

załączniku „ System zarządzania i obsługi Interaktywnego Centrum Nauki i Techniki w Łodzi”),

http://www.ncbj.gov.pl/node/807

http://youtu.be/jTJbfpXKSM0


246

prezentującego różne treści – zależne od wyboru Zwiedzających i wcześniejszej decyzji Personelu

CNiT jakie treści są aktualnie aktywne.

Projektor zainstalować na podeście o wysokości około 60 cm – wysokość projektora minimum

0,5 m, widoczność projekcji z minimum trzech stron – wskazana ze wszystkich stron. Zarówno dla

animacji 3D jak i projekcji statycznych modeli 3D wymaga się FPS na poziomie minimum 30.

Stanowisko wyposażyć w dyskretne nagłośnienie słyszalne dobrze wokół niego i nie przeszkadzające

jednocześnie Zwiedzającym stojącym dalej.

Stanowisko pozwala zwiedzającym na wybór prezentowanych w projektorze treści za pomocą

zabudowanego z jednej strony małego, pomocniczego ekranu dotykowego (min. 10”). Zwiedzający

mają mieć możliwość wyboru modelu i manipulacji (zwiększanie, zmniejszanie, obroty)

odzwierciedlające się na wyświetlaczu głównym 3D.


Zwiedzający podchodzą do działającego przez cały czas stanowiska, wyświetlającego sekwencyjnie

wszystkie aktywne treści w jakie zostało wyposażone (patrz wytyczne dla multimediów). Po

podejściu Zwiedzających do stanowiska Zwiedzający ruchem ręki na ekranie dotykowym

(pomocniczym) wybiera treści wyświetlane wewnątrz projektora oraz ma możliwość ich skalowania i

obracania.



Zamawiający wymaga przygotowanie minimum 5 animacji 3D:

1. budowa atomu (prezentująca podstawowe historyczne modele budowy atomu: Thomsona,

Rutherforda, Bohra oraz współczesne zobrazowanie atomu – jądra otoczonego przez

chmurę atomową) – 4 animowane modele 3D z możliwością zmian poziomów

energetycznych atomu w modelu Bohra (co najmniej 3 elektrony, absorbcja kwantów

energii i emisja przy przejściach po wyborze przez Zwiedzającego),

2. rozszczepienie jądra atomu (animacja prezentująca mechanizm rozpadów radioaktywnych)


247

– Zwiedzający ma wybór prezentowanego typu rozpadu,

3. synteza jądrowa (sposób łączenia się jader w plazmie i efekty: deficyt masy, emisja energii),

4. doświadczenie Rutherforda (doświadczenie Rutherforda oraz płynące z niego wnioski),

5. budowa i działanie lampy Roentgenowskiej.

Atrakcyjne wizualnie i edukacyjnie animacje zaproponuje Wykonawca do akceptacji przez

Zamawiającego na etapie projektowym. Animacje komentowane mają być prostym językiem

poprzez wbudowany w stanowisko system audio.

Zamawiający bezwzględnie wymaga, aby udostępnić możliwość zmiany zawartości multimedialnej.

Wymagane jest udostępnienie specyfikacji plików projekcji animacji 3D jak i modeli 3D, oraz

interfejsu pozwalającego na wprowadzanie do systemu kolejnych projekcji oraz wymianę

istniejących na inne, przygotowane przez Zamawiającego.

Inne wymagania:

Referencje główne: http://youtu.be/Flv0kdkSxF8, http://youtu.be/eQSxqnayKhE,

oraz dodatkowe http://youtu.be/-CMx3Ik5VcE, http://youtu.be/Jbv0J6VKM5o

Nazwa stanowiska:

UWAGA PROMIENIOWANIE ! – zespół stanowisk (2.44)

Lokalizacja: (2N-3.1 wewnątrz cylindrycznego wydzielenia)

Tematyka:

Promieniowanie jonizujące, emisja cząstek α, β, promieniowanie gamma, źródła promieniotwórcze

(naturalne oraz sztucznie wytworzone), detekcja promieniowania jonizującego, skutki oddziaływania

promieniowania z materią w szczególności z organizmami żywymi.

http://youtu.be/Flv0kdkSxF8

http://youtu.be/eQSxqnayKhE

http://youtu.be/-CMx3Ik5VcE

http://youtu.be/Jbv0J6VKM5o


248

Cele:

Stanowisko ma zaznajomić Zwiedzających z problematyką promieniowania jonizującego,

spowodować wzrost świadomości na tematy związane z promieniotwórczością, promieniowaniem,

energetyką jądrową oraz wzrost świadomości ekologicznej.


Wymagane

Wymagane elementy:

Stanowisko zlokalizowane wewnątrz cylindrycznego wydzielenia w pomieszczeniu 2N-3.1.

Wydzielenie to z zewnątrz wyposażyć w duże i jaskrawe znaki ostrzegawcze, uzyskać efekt „poświaty

radioaktywnej” itp.

Na zewnętrznej ścianie cylindrycznego wydzielenia (od strony dojścia do rotundy zgodnie z

kierunkiem zwiedzania) umiejscowić dwa wydruki holograficzne zabudowane w formie imitującej

okna z widokiem wnętrza hali reaktora atomowego (ok. 0,3 m x 0,5 m).

Wewnątrz rotundy zlokalizować okrągłą ladę ze szkła hartowanego na podbudowie odpowiedniego

podestu, na niej gabloty z doświadczeniami. Stanowiska doświadczalne umieszczone są w

przeszklonych gablotach imitujących wyglądem komory zakładów przetwarzania izotopów.

Czynności eksperymentalne Zwiedzający wykonują za pomocą mechanicznych manipulatorów,

pozwalających na poruszanie przedmiotami umieszczonymi wewnątrz komór doświadczalnych (i

przymocowanych do manipulatorów dla uproszczenia konstrukcji), bez konieczności dotykania

dłońmi czegokolwiek wewnątrz. Manipulatory mają znaczenie głównie scenograficzne, ponieważ

używane w gablotach źródła nie mogą stanowić zagrożenia dla Zwiedzających i obsługi.

Wewnątrz gablot przygotować stanowiska doświadczalne (opisane poniżej).

W centralnej części rotundy zlokalizowana jest makieta elektrowni atomowej, połączona z

multimedialną symulacją jej funkcjonowania. Stanowisko multimedialne „symulacji kontroli reaktora

atomowego” wyposażyć w duży ekran LCD (min 40”), panel sterowania wyposażyć w przełączniki


249

sprzętowe oraz trackball.


Zwiedzający dochodząc do rotundy mają się zaciekawić jej niecodziennym wyglądem stylizowanym

na pomieszczenie o podwyższonym ryzyku promieniowania.

Przez „szyby dwóch okienek” zewnętrznych widoczne ma być wnętrze komory reaktora atomowego

(za szybą umieszczone wydruki holograficzne z wysokiej jakości obrazami, odpowiednio oświetlone,

sprawiające wrażenie głębi).

Czynności doświadczalne możliwe do wykonania przez Zwiedzających wewnątrz rotundy przy

stanowiskach doświadczalnych:

obserwacja odczytów radiometru podczas zbliżania go do próbek różnych materiałów

(promieniotwórczych, pochodzenia naturalnego oraz sztucznie wytworzonych),

Umożliwić przetestowanie własnych materiałów Zwiedzających.

budowanie osłony przed promieniowaniem za pomocą bloczków z różnych materiałów i

obserwacja spadku natężenia promieniowania jonizującego docierającego do licznika

(źródła, różne materiały do budowy osłon; ostateczna forma do uzgodnienia i

zaakceptowania z Zamawiającym na etapie projektowym),

obserwacje i pomiary energii cząstek oraz ich zasięgu w powietrzu pod ciśnieniem

atmosferycznym i obniżonym za pomocą pompy próżniowej.

W centralnej części rotundy zlokalizowana makieta elektrowni atomowej (kształt podstawy makiety

okrągły, posadowiona na okrągłym podeście o wysokości, pozwalającej na swobodną obserwację

przez dzieci w wieku od ok. 12 lat), połączona z multimedialną symulacją jej funkcjonowania.

Makieta powinna reagować na decyzje sterujących nią Zwiedzających (min. podświetlanie efektowe

działających podzespołów, generowanie odgłosów). Makieta obudowana przeźroczystą osłoną.

W części multimedialnej Zwiedzający mają za zadanie zarządzanie funkcjonowaniem elektrownią

atomową. Do wyświetlania symulatora służy monitor a zarządzanie elektrownią odbywa się za

pomocą interfejsu złożonego z pulpit sterowniczego w skład którego wejść powinno kilka

dedykowanych różnym funkcjom przełączników sprzętowych oraz trackball do obsługi pozostałych


250

funkcji widocznych na ekranie. Symulacja ma umożliwić zmianę parametrów pracy elektrowni (np.

zagłębienie prętów regulacyjnych, sterowanie zaworami instalacji chłodzących, turbogeneratorem

itd.) oraz umożliwiać wykonywanie także błędnych decyzji doprowadzających do zagrożenia lub

katastrofy. W takich momentach uruchamiany ma być sygnał alarmowy (słyszany wewnątrz i

dookoła rotundy, nie przeraźliwy), sygnały świetlne (widoczne wewnątrz i dookoła rotundy)

zaciekawiając pozostałych zwiedzających.

Referencyjny wygląd interfejsu symulatora: np. http://www.nuclearinst.com/Nuclear-Reactor-

Simulator, oraz działania symulacji: np.

http://darmoweoprogramowanie.blogspot.com/2011/03/reaktor.html

Opomiarowanie

Radiometry, czujnik ciśnienia, spektrometr, zestawy doświadczalne w gablotach.


Zawarte w opisie funkcjonowania stanowiska.

Ponadto przy każdym stanowisku doświadczalnym zamieścić niewielki monitor dotykowy (min. 22” –

typ A, specyfikacja w załączniku „ System zarządzania i obsługi Interaktywnego Centrum Nauki i

Techniki w Łodzi”) służący jako multimedialna instrukcja obsługi stanowiska (wstęp i instrukcja krok,

po kroku).

Czas czytania wstępu i oglądania animacji i mat. filmowych max. 1 min./stanowisko. Treść

prezentacji ma rozpoczynać się przeglądem zastosowań zjawiska a następnie zwięźle tłumaczyć

działania do wykonania podczas doświadczenia.

Inne wymagania:

Zamawiający wymaga, aby promieniotwórczość źródeł promieniowania była na tyle niska, że

działalność związana z narażeniem na promieniowanie jonizujące nie podlegałoby obowiązkowi

uzyskania zezwolenia, ale tylko zgłoszenia źródła promieniowania w Państwowej Agencji Atomistyki.

Wykonawca dostarczy pełną specyfikację źródeł promieniowania w języku polskim.

http://www.nuclearinst.com/Nuclear-Reactor-Simulator

http://www.nuclearinst.com/Nuclear-Reactor-Simulator

http://darmoweoprogramowanie.blogspot.com/2011/03/reaktor.html


251

Nazwa stanowiska:

Żyroskopowa walizka (2.45)

Lokalizacja: (do zaproponowania przez Wykonawcę)

Tematyka:

Żyroskop, moment pędu, zasada zachowania momentu pędu, momenty sił.

Cele:

Odtworzyć pokaz autorstwa Jean’a Perrin, który w żartobliwy sposób zilustrował zasadę działania

żyroskopu. Zaznajomić w prosty sposób Zwiedzających z pojęciem momentu pędu.


Wymagane

Wymagane elementy:

Walizka z masywnym, napędzanym kołem zamachowym wewnątrz oraz przeźroczystą jedną ze

ścianek bocznych. Waga walizki wraz z wyposażeniem ograniczona do mniej niż 8 kg tak, aby unieść

mogły ją również starsze osoby i młodzież. Koło ma posiadać maksymalny możliwy do zrealizowania

w ramach stanowiska moment bezwładności. Łożyskowanie powinno zapewnić znikome opory tak,

aby podtrzymanie jego ruchu obrotowego nie wymagało dużo energii.

Rączka walizki musi pozwalać jej na swobodne odginanie się na boki (mocowanie przypominające

zawias). Jeśli walizka wymagała będzie stacji dokującej (ze sprężarką lub przyłączem elektrycznym),

minimalny czas działania walizki (obracania się koła zamachowego) po jej zdjęciu ze stacji nie może

być krótszy niż 1 minuta.


252

Na nieprzeźroczystym boku walizki zamieścić tabliczkę informacyjną z treściami edukacyjnymi.

Scenografia oraz tabliczka na obudowie ma informować o stanowisku i instruować jak

zaobserwować efekt a także zwięźle go wyjaśniać.

Szczegóły techniczne (rodzaj napędu, stację dokującą itp.) zaproponuje Wykonawca i przedstawi do

akceptacji Zamawiającemu na etapie projektowym. Walizka musi być skonstruowana z trwałych i

wytrzymałych materiałów tak, aby wytrzymać wielokrotne upuszczenie przez Zwiedzających na

podłogę, posiadać zaokrąglone i zabezpieczone narożniki aby nie być powodem kontuzji itd.


Zwiedzający, zachęcony napisem na walizce oraz elementach scenografii stanowiska, podnosi ją i

idzie. Przy zmianie kierunku ruchu walizka zdecydowanie „sprzeciwia” się tej zmianie pochylając się

w kierunku poprzecznym. Obrazowo ilustruje to zasadę działania żyroskopów opartych o zasadę

zachowania momentu pędu.

Jedna ze ścianek bocznych walizki wykonana z przeźroczystego tworzywa sztucznego, ukazująca

wnętrze i mechanizm.




Nazwa stanowiska:

Fale – zespół stanowisk (2.46)

Lokalizacja: (np. wzdłuż lewej ściany korytarza, idąc od strony pomieszczenia 2N-3.7 w stronę

wejścia do chłodni kominowej, po minięciu po lewej stronie wnęki)


253

Tematyka:

Ruch falowy, fale, amplituda, częstotliwość, okres fali, fale podłużne i poprzeczne, odbicie fali, faza,

polaryzacja fal, fala stojąca.

Cele:

Udostępnić Zwiedzającym możliwość doświadczalnego obserwowania wygenerowanych przez nich

fal podłużnych i poprzecznych, obserwacja zjawisk falowych.


Wymagane

Wymagane elementy:

Falownica sprężynowa i wodna.

Falownicę sprężynową wykonać z odpowiedniej jakości (i sztywności) sprężyny stalowej o średnicy

ok. 20 cm i długości (po odpowiednim rozciągnięciu) min. 3 m, podwieszonej do wspornika na

wytrzymałych, cienkich niciach lub drutach. Ilość punktów podwieszenia dobrać eksperymentalnie

tak, aby możliwe było w efektowny i widowiskowy sposób prezentowanie fal podłużnych i

poprzecznych, odbicia fal, fal stojących. Wysokość podwieszenia sprężyny ustalić z Zamawiającym na

etapie projektowym.

Ścianę za stanowiskiem wyposażyć w tło z podziałką i suwanymi wskaźnikami (jak bardzo duża

suwmiarka), umożliwiające pomiar odległości pomiędzy węzłami czy strzałkami fali stojącej (pomiar

długości fali) oraz duży stoper z wyświetlaczem LED wielkości minimum 30 cm x 40 cm, pozwalający

na pomiar szybkości fali.

Przy prawym końcu sprężyny (patrząc na nią od strony korytarza) przygotować wspornik, do którego

można będzie sztywno przymocować sprężynę lub pozostawić ją swobodnie – w zależności od celu

pokazu i zamiaru Zwiedzającego. Lewy koniec sprężyny wyposażyć w wygodny uchwyt umożliwiający

manipulowanie (wzbudzanie drgań), lecz uniemożliwiający nadmierne rozciąganie sprężyny.


254

Falownicę wodną wykonać w formie zamkniętego zbiornika na ciecz (bez dostępu bezpośredniego

do cieczy przez Zwiedzających), o długości równej długości falownicy sprężynowej i ulokować ją

poniżej niej, w pobliżu tej samej ściany tak, aby możliwe było obserwowanie obu tych urządzeń

jednocześnie. Umieścić ją na niskim podeście (max. 60 cm wysokości). Jako medium zastosować

glikol lub inną podobną do wody ciecz nie wymagającą częstej wymiany (maksymalna częstość

wymian – raz w miesiącu).

Zbiornik (o długości min. 3 m, wysokości ok. 0,4 m, szerokości ok 0,2 m), z przeźroczystymi ścianami,

oraz mechanizmem wytwarzania fal z wyprowadzoną wygodną dźwignią. Poziom wody wewnątrz

zbiornika dobrać eksperymentalnie (nie więcej niż połowa wysokości zbiornika). Dno ukształtować

tak, że na końcu zbiornika może być lekko unoszone (kolejna dźwignia) symulując jego

wypłaszczanie przy brzegu. Wzdłuż całego zbiornika przygotować także ruchome, lekkie boje

spoczywające na powierzchni wody, z przewleczoną pionowo linką, stabilizującą ich położenie.


Zwiedzający mają możliwość wprawienia w drgania zarówno sprężynę jak i wywołać ruch falowy

cieczy wewnątrz zbiornika i wykonania szeregu obserwacji zjawisk falowych, porównania szybkości

fal w różnych „ośrodkach”.

Ma istnieć także możliwość wykonywania doświadczeń polegających na wytwarzaniu fal stojących,

pomiarze amplitud fal i ich długości, oraz szybkości (wykorzystać stoper).

Opomiarowanie

Duża podziałka na ścianie oraz stoper, umożliwiający pomiar czasu z dokładnością do 0,1 sekundy,

załączany dużymi i wyraźnie oznaczonymi guzikami: START, STOP, RESET.


Inne wymagania:

Stanowisko umieszczone jest w korytarzu o szerokości od ok. 4 m do ok. 3,5 m. Należy zadbać zatem

o umieszczenie obu stanowisk np. w miarę możliwości blisko południowej ściany aby zachować


255

komunikacyjną funkcję pomieszczenia.

Nazwa stanowiska:

Generator wirów pierścieniowych (2.47)

Lokalizacja: (np. za występem zachodniej ściany korytarza wiodącego od wejścia do chłodni w

stronę pomieszczenia 2N-3.7 )

Tematyka:

Wiry pierścieniowe, ciśnienie, ruch.

Cele:

Zaznajomić Zwiedzających ze zjawiskiem wirów pierścieniowych oraz Zaciekawić i zaintrygować za

pomocą generatora, który będzie wyrzucać z siebie wiry.


Nie dotyczy.

Wymagane elementy:

Dużych rozmiarów (min. 1 m średnicy i odpowiedniej długości) generator wirów pierścieniowych o

regulowanym kierunku działania (szczegóły dotyczące postumentu i kierunków działania do

ustalenia na etapie projektowym oraz instalacji na miejscu docelowym). Bęben z wytrzymałego

tworzywa oraz elastycznej membrany poruszanej mechanizmem automatycznym lub manualnie

przez Zwiedzających.

Na końcu drogi wirów (przy ścianie) przygotować np. stół i takie elementy, które przewracając się


256

pod wpływem trafienia wirem nie zniszczą się oraz otoczenia (np. lekkie bloczki z pianki). Wiry

powinny efektywnie i efektownie oddziaływać z elementami ustawianymi na stole (np. przewracając

je).

Stanowisko wyposażyć w instalację dymu scenicznego (nietoksycznego, o wystarczająco małej

wydajności aby nie powodować zadymienia okolicy, ale wystarczającej do uwidocznienia wirów),

oraz układ kontrolujący autonomiczną pracę generatora.

Tabliczka ekspozycyjna zawierać ma informacje na temat obserwowanego zjawiska oraz przykłady ze

świata przyrody (wulkany, delfiny i inne).


Zwiedzający przechodząc w stronę wejścia do chłodni zostaje „zaczepiony” przez wir pierścieniowy

wygenerowany automatycznie lub przez innych Zwiedzających.

Generator pracuje w dwóch trybach: automatycznym i ręcznym. W tryb automatyczny przechodzi

po np. 3 minutach bezczynności. W trybie tym generuje co jakiś czas (do ustalenia) podmuchy (wiry)

o różnej sile, rozpoczynając interakcję ze Zwiedzającymi.

Gdy Zwiedzający zainteresuje się generatorem istnieje możliwość przejścia w tryb ręczny poprzez

rozpoczęcie działań manualnych (opisanych w instrukcji). W tym trybie Zwiedzający uruchamiają

generator i próbują osiągnąć sukces np. przewracając piramidę z lekkich bloczków ustawioną na

stole, trafiając w elementy podwieszone powyżej itd.




Nazwa stanowiska:


257

Pomiar prędkości światła (2.48)


Tematyka:

Fala świetlna , prędkość propagacji fali, zjawisko odbicia, modulacja wiązki, laser.

Cele:

Umożliwić Zwiedzającym dokonania pomiaru prędkości światła. Uzmysłowienie, iż pomiar prędkości

światła (największej we wszechświecie) choć niełatwa, to jednak jest możliwa do wykonania w

ramach ekspozycji CNiT.

Zwiedzający muszą móc zauważyć, że im dłuższą drogę przebywa światło tym opóźnienie

rejestrowane przez układ pomiarowy jest dłuższe. Wynik musi zostać zaprezentowany w sposób

umożliwiający jego zrozumienie osobom niezwiązanym z nauką.


Wymagane

Wymagane elementy:

Stanowisko wyposażyć w:

Postument,

układ elektroniczny modulujący wiązkę lasera,

zwierciadło półprzepuszczalne,

detektor z oscyloskopem,

precyzyjnie wykonane zwierciadło umieszczone na przesuwanym po długim torze (min. 15 m) wózku,

kiosk multimedialny będący interfejsem stanowiska oraz zawierający instrukcję i wyjaśnienie eksperymentu.


258


Zwiedzający wykonuje pomiar prędkości światła decydując o tym jak długą drogę przebędzie wiązka

odbijająca się od zwierciadła zamocowanego do przesuwanego po długim torze wózka. Po powrocie

wiązki do detektora (po odbiciu od zwierciadła) na ekranie uproszczonego oscyloskopu odczytać

można różnicę w czasie – czyli czas, jaki potrzebny był aby światło przemierzyło drogę zawartą

między zwierciadłami.

Układ elektroniczny moduluje wiązkę lasera, kierując ją na półprzepuszczalne zwierciadło dzielące

wiązkę na dwie wiązki. Jedna z nich trafia od razu z powrotem na detektor a druga wybiega pionowo

w stronę lustra kierującego ją poziomo na wózek z ruchomym zwierciadłem jeżdżący po torze

podwieszonym na wysokości ok. 4 m powyżej podłogi pomieszczenia (względy bezpieczeństwa).

Zwiedzający pozycjonuje wózek na torze za pomocą interfejsu dostępnego z poziomu kiosku

multimedialnego. Wózek odjeżdża wtedy na pewną odległość, którą Zwiedzający muszą zmierzyć

(np. wózek wskazuje strzałką lub diodą laserową na podziałce dystans do odczytania przez

Zwiedzającego).

Moc modulowanego lasera dobrać tak, aby w warunkach normalnego użytkowania ekspozycji

wiązka światła była widoczna. Tor podwiesić tak, aby widoczne było zwierciadło umocowane na

wózku (wagoniku) i aby nie przesłaniał on wiązki lasera.

Ze względu na skomplikowanie stanowiska i małą intuicyjność sposobu pomiaru przygotować należy

tryb DEMO, prezentujący w formie prezentacji ideę pomiaru.

Opomiarowanie

Układ pomiarowy wyposażony jest w uproszczony oscyloskop cyfrowy (może być elektroniczny i

wchodzić w skład oprogramowania kiosku multimedialnego). Dla uproszczenia obsługi Zwiedzający

ma ograniczone możliwości regulacyjne oscyloskopu, polegające na poruszaniu po ekranie jedynie

znaczników umożliwiających odczyt różnicy czasu. Światło przebywając dłuższą drogę (odbijając się

od odległego zwierciadła) powraca do detektora z „opóźnieniem” w stosunku do wiązki wracającej

do niego bezpośrednio oraz z mniejszą amplitudą (wysokością piku).

Pomiar polega na regulacji odległości wózka i jej odczycie przez Zwiedzających. Na podstawie znanej

(odczytanej prze Zwiedzającego) długości drogi i pomiaru różnicy czasu (zmierzonej przez


259

Zwiedzającego) pomiędzy kolejnymi pikami na oscyloskopie (za pomocą regulowanych znaczników

na ekranie prezentującym widok oscyloskopu), można wyliczyć prędkość światła.

Zwiedzający wprowadza te wartości do intuicyjnego formularza (uzupełniając wartości we wzorze) i

po zaakceptowaniu wyświetla się wartość zmierzona. Obok pojawia się także przycisk „porównaj ze

wzorcem”, pozwalający porównać wyznaczoną wartość z wartością tablicową wraz z określeniem

niepewności (bezwzględnej i względnej podanej procentowo).

W wersji zaawansowanej (uruchamianej jedynie przez Personel CNiT) istnieje możliwość wykonania

całej serii pomiarów i wyznaczenia zależności czasu przelotu światła w funkcji drogi, dopasowanie

prostej i odczyt wartości jej nachylenia, czyli prędkości światła. Należy przygotować taki tryb

umożliwiający wpisanie minimum 5 różnych par wyników i prezentację ich na wykresie wraz z

dopasowaniem prostej i wyświetleniem wyniku.


W kiosku multimedialnym, oprócz interfejsu stanowiska, należy zawrzeć treści dotyczące historii

pomiarów szybkości światła (metody historyczne).

Ponadto należy zilustrować przebieg zjawiska – w szczególności mechanizm w jaki sposób powstaje

obserwowany na ekranie oscyloskopu obserwowany układ linii.

Inne wymagania:

Dużą uwagę zwrócić na bezpieczeństwo i ryzyko utraty wzroku. Zabezpieczyć wszystkie odblaskowe

powierzchnie w płaszczyźnie operowania wiązki lasera, aby zapobiec przypadkowym odbiciom

kierującym wiązkę na Zwiedzających i Personel CNiT.

Nazwa stanowiska:

Pole magnetyczne – zespół stanowisk (2.49)



260

Tematyka:

Pole magnetyczne, linie sił pola, magnesy trwałe, elektromagnesy.

Cele:

Umożliwić Zwiedzającym obserwacje dotyczące istnienia i charakteru pola magnetycznego wokół

Ziemskiego globu, magnesów trwałych i elektromagnesów, przez które przepływa prąd

elektryczny. Przestrzenne zobrazowanie ma ułatwić Zwiedzającym wyobrażenie trójwymiarowości

pola magnetycznego.


Wymagane

Wymagane elementy:

1. Duży model Ziemi (kula o średnicy minimum 0,8 m) z odwzorowanymi kształtami lądów i

oceanów, wbudowanym wewnątrz odpowiednio silnym elektromagnesem (lub

elektromagnesami) imitującym naturalne ziemskie pole magnetyczne. Stanowisko

wyposażyć we włącznik, umożliwiający włączanie i wyłącznie prądu (zasilającego

elektromagnes) oraz zmianę jego polaryzacji, symulujące zmianę biegunów

magnetycznych. Glob wyposażyć w meandrujący kompas o rozmiarze ok 5 cm, z

możliwością zmiany jego położenia wokół całej kuli (zmiana szerokość i długości

geograficznej). Glob ma mieć możliwość obrotu – należy go jednak zabezpieczyć przed zbyt

szybkim okręcaniem (mechanizm spowalniający obrót). Na globusie nanieść widok mapy

fizycznej, siatkę południków i równoleżników, wskazać położenie biegunów

magnetycznych oraz lokalizację CNiT. Zachować kąt pochylenia osi Ziemi. (szkic w

uwagach)

2. Przeźroczysty zbiornik (np. sześcienny o długości krawędzi ok. 0,4m lub kulisty o

podobnych rozmiarach), podwieszony nieopodal stanowiska z globusem. Zbiornik

wypełniony, przeźroczystym olejem o odpowiedniej lepkości oraz opiłkami, które


261

swobodnie mogą się w nim poruszać pod wpływem obrotu zbiornika oraz pola

magnetycznego. W przeciwległych ścianach zbiornika wykonać otwory, tworzące kanał

przelotowy o prostokątnym przekroju. Do kanału tego można wprowadzać magnes

sztabkowy, podkowiasty lub elektromagnesy (odpowiednio dobrać rozmiary kanału),

dostępne obok sześcianu na blacie podestu pod zawieszonym zbiornikiem. Magnesy

wyposażyć w odpowiednie, pasujące do kanału obudowy pasujące do kanału (jak

szuflada). Włącznik elektromagnesu umieścić w widocznym miejscu, obok przewodu

elektrycznego, umożliwiając Zwiedzającym włączenie go i obserwację porządkowania się

opiłków.

Lepkość oleju, ilość opiłków, ich gradację i materiał dobrać tak, aby dobrze ilustrowały linie sił pola

magnetycznego wokół wprowadzanych do kanału magnesów.

3. Scenografia obrazująca przekrój kuli ziemskiej wraz ze zobrazowaniem warstw

geologicznych, do jądra włącznie. Minimalny rozmiar przekroju równy ma być rozmiarowi

globu. Warstwy wewnętrzne muszą zostać zróżnicowane kolorystycznie i opisane. Ruchy

jądra muszą zostać zobrazowane za pomocą animacji lub przynajmniej oświetlenia

efektowego oddającego efekt ruchów wewnątrz jądra.

4. Tabliczki informacyjne zawierające treści edukacyjne oraz instrukcję obsługi stanowiska.


Zwiedzający podchodzą do modelu Ziemi i mają możliwość regulacji położenia kompasu i

obserwacji jego wskazań. Ma także możliwość włączania i wyłączania, oraz zmiany polaryzacji

zasilania elektromagnesów i symulowania w ten sposób sytuacji zamiany biegunów

magnetycznych.

Podwieszony zbiornik pozwala na takie nimi poruszenie aby wprowadzić opiłki w

nieuporządkowany ruch wewnątrz zbiornika z olejem. Wprowadzenie do wnętrza kanału magnesu

(lub elektromagnesu) powoduje uporządkowanie się opiłków ukazując przestrzennie kształt linii

pola magnetycznego.



262


Inne wymagania:

Szkice pierwszej i drugiej części stanowiska

Nazwa stanowiska:

Separator magnetyczny (2.50)


Tematyka:

Pole magnetyczne, magnesy trwałe, elektromagnesy, zastosowanie.

Cele:

Umożliwić Zwiedzającym obserwację działającego separatora elektromagnetycznego, jako przykład

zastosowania magnesów. Ponadto wyeksponować aspekt ekologiczny związany z selektywną


263

zbiórką odpadów i recyklingiem.


Wymagane

Wymagane elementy:

Stanowisko składa się z maszyny sortującej „odpady”, wykorzystującej między innymi silne

magnesy i elektromagnesy do separacji odpadów.

Maszyna o minimalnych wymiarach 1,5 m (szer.), 2 m (wys.) ma prezentować wieloetapowy

proces separacji różnych frakcji odpadów przeznaczonych do recyklingu – minimum 4 etapy, w tym

separacja magnetyczna.

„Odpady” przygotować tak, aby przypominały prawdziwe ale były estetyczne i nie budziły odrazy.

W zależności od sposobu konstrukcji maszyny dobrać ich rozmiar i ilość. Dostarczyć zapas

odpowiedni do rocznej pracy zestawu oraz dokumentację pozwalającą przygotowywać je w

przyszłości.

Odpady po posortowaniu wpadają do wspólnego zbiornika, gdzie następować ma ich ponowne

mieszanie (proces zamknięty). Częścią maszyny ma być podajnik odpadów transportujący je do

ponownego sortowania (obsługiwany przez Zwiedzających).

Zestaw pokazowy opisujący zawartość wartościowych surowców w różnych typach odpadów (min.

w butelce szklanej, butelce PET, kartonie po napojach, foliowych opakowaniach, papierowych

opakowaniach, metalowych puszkach po konserwach i po napojach itp.). Kolejne elementy

zaprezentowane wraz z opisem i ciekawostkami (np. czasem biodegradacji czy podobne).


Zwiedzający podchodzą do maszyny i uruchamiają podajnik początkowy odpadów. Następnie

uruchamiają proces technologiczny z możliwością włączania i wyłączania kolejnych jego etapów

(np. włączanie i wyłączanie elektromagnesów, sit czy wentylatorów). Obserwują przy tym

skuteczność separacji różnych frakcji odpadów w zbiorniku końcowym.


264

Szczegóły dotyczące konstrukcji, sposobu sterowania i interakcji zaproponuje Wykonawca do

akceptacji na etapie projektowym oraz testów prototypu.



W zależności od zaproponowanego projektu maszyny przewiduje się wykorzystanie kiosku

multimedialnego lub innego ekranu do sterowania maszyną i przekazu treści edukacyjnych.


Nazwa stanowiska:

Indukcja elektromagnetyczna (2.51)

Lokalizacja: do zaproponowania przez Wykonawcę

Tematyka: jak w tytule

Cele:

Cel główny – umożliwić Zwiedzającym poznanie zastosowań zjawiska indukcji elektromagnetycznej

na działającym, wymagającym interakcji, przykładzie oraz ilustracja zjawiska.

Cel szczegółowy – do zaproponowania przez Wykonawcę.

Odniesienia do podstawy programowej: Wymagane

Wymagane elementy:

Wykonawca zaproponuje stanowisko o typie interakcji typu „body-on”, jednocześnie dla minimum


265

dwóch Zwiedzających, duży, nawiązujący do miejsca i historii EC1 Łódź.

Nazwa stanowiska:

Błądzące prądy (2.52)


Tematyka:

Pole magnetyczne, indukcja elektromagnetyczna, prądy wirowe, grawitacja, siły, ruch, prędkość

graniczna.

Cele:

Umożliwienie Zwiedzającym obserwacji i porównania tempa spadania silnego magnesu trwałego

(np. neodymowego) wewnątrz rury wykonanej z przewodnika (np. aluminium, miedź) i izolatora (np.

tworzywo sztuczne) oraz wywnioskowania o istnieniu sił spowalniających spadek w pierwszym

przypadku.


Wymagane

Wymagane elementy:

Stanowisko składa się z dwóch rur – metalowej (nieżelaznej, np. aluminium, miedź) i wykonanej z

tworzywa (najlepiej przeźroczystego), zamocowanych pionowo i silnych magnesów trwałych.

Minimalna długość rur ok. 1 m, średnica ok 5 cm, odpowiednie magnesy zabezpieczone przed

wypadnięciem na podłogę za pomocą zamkniętej pętli przeplecionej przez rurę, wykonanej z cienkiej

linki lub żyłki (szkic). Krawędzie rur wykończyć na gładko, aby stawiały minimalny opór


266

przesuwających się po nich linkom.

Stanowisko ulokować na postumencie wyposażonym w miękką powierzchnię zabezpieczającą

magnesy przed uszkodzeniem. Głównym zabezpieczeniem jest odpowiedniej długości linka,

uniemożliwiająca wypadanie magnesów na blat.

Tabliczki informacyjne zawierają instrukcję oraz treści edukacyjne (wyjaśnienie zjawiska).


Zwiedzający przeciąga magnes do górnego końca rury, wprowadza magnes do wnętrza i upuszcza

go, obserwując jak spada wewnątrz, to znaczy ile czasu zajmuje spadek.

Intrygujące zjawisko bardzo powolnego opadania wewnątrz metalowej rury sprowokować ma

Zwiedzających do przeczytania wyjaśnień znajdujących się na tabliczce informacyjnej.



Inne wymagania: Szkic jednej z rur.


267

Nazwa stanowiska:

Silniki cieplne (2.53)


Tematyka:

Silniki cieplne, prawa gazu doskonałego, przemiany gazowe, temperatura, ciepło, sprawność.

Cele:

Zaprezentowanie Zwiedzającym modeli silników cieplnych, wraz ze zobrazowaniem faz ich działania i

podstaw fizycznych, dzięki którym możliwe jest ich działanie.


Wymagane

Wymagane elementy:

Ruchomy model tłokowego silnika czterosuwowego oraz turbiny gazowej.

Minimalne rozmiary silników 0,5 m x 0,5 m x 0,5 m.

Działający model niskotemperaturowego silnika Stirlinga zabezpieczony obudową. Rozmiar około 0,2

m x 0,2 m x 0,2 m.

Przekroje mają mieć uwidocznione najważniejsze ruchome mechanizmy (wały, tłoki, zawory, rozrząd

itp.), podświetlenie efektowe (zapłon, różne kolory dla różnych suwów, przepływ gazów w turbinie

itp.).

Uruchomienie modeli wymagać ma od Zwiedzających zaangażowania – np. pokręcenia korbą, kołem

zamachowym itp.


268

Wspólny dla zespołu stanowisk kiosk multimedialny oraz odpowiednie podesty.


Modele silników zaprezentować w sposób ułatwiający zrozumienie sposobu ich działania. Umożliwić

podejście, kręcenie wałem za pomocą specjalnego mechanizmu, obserwacje poruszających się

wewnątrz mechanizmów.

Zwiedzający podchodzą także do stanowiska z silnikiem Stirlinga i dotykają go od spodu swoją

dłonią. Po wprawieniu w ruch koła zamachowego silnik rozpocząć ma pracę. Silnik zamocować tak,

aby można było dotykać dolnej płyty silnika dłonią i osłonić delikatne mechanizmy obudową z

przeźroczystego tworzywa.



Kiosk multimedialny powinien zawierać informacje o różnych silnikach cieplnych, prezentując zasadę

ich działania, rozwój i różnice konstrukcyjne.

Wymagane animacje pokazujące fazy pracy silników spalania wewnętrznego oraz sposób pracy

zewnętrznego (min. prezentacja animowana prezentujące kolejne suwy silnika tłokowego oraz

sposób pracy turbiny).

Uwzględnić także informacje o historii wynalazku, zastosowaniach oraz ciekawostki (np. o

konstrukcjach najmniejszych i największych).


Nazwa stanowiska:

Tor optyczny (2.54)


269


Tematyka:

Optyka geometryczna, prawo odbicia, prawo załamania, zwierciadła.

Cele:

Zilustrowanie zasad optyki geometrycznej za pomocą gry, która wymaga wykorzystania wiedzy

(i/lub intuicji) aby osiągnąć zakładany cel – przeprowadzenia promienia świetlnego poprzez

labirynt.


Wymagane

Wymagane elementy:

Pole gry (o powierzchni ok. 1,5 m2, powinno być graficznie podzielone na mniejsze pola) powinno

być wydzielone po obwodzie bandą na tyle wysoką, aby promienie nie wychodziły ponad jej

krawędzie i nie zagrażały bezpieczeństwu oczu Zwiedzających.

Na jednym ze skrajnych pól zamontować należy ciągłe monochromatyczne źródło światła (najlepiej

laserowe, o odpowiednio niskiej mocy, lecz widocznej wiązce), uruchamiane przyciskiem,

z przesłoną tak ustawioną, aby możliwa była emisja cienkich i wyraźnych wiązek światła.

Na wyposażeniu stanowiska powinny się znajdować:

lusterka jednostronne (min. 20 szt.), dwustronne (min. 10 szt.), osadzonych w pionie na

podstawkach za pomocą wsporników, z możliwością obrotu o 45° (połowa lusterek) lub

o 22,5° (połowa lusterek),

pryzmaty (podstawa w kształcie trójkąta równobocznego), osadzone w pionie na


270

podstawkach, z możliwością obracania o dowolny kąt,

przeszkody: 25 szt. – 5 szt. blokujących całkowicie, 5 szt. przepuszczających światło

przechodzące „po skosie” w obu kierunkach, 5 szt. przepuszczających światło po prostej

w obu kierunkach, 5 szt. przepuszczających światło po prostej w jednym kierunku;

cel: kula szklana o średnicy 8,00-10,00cm, do której należy doprowadzić promień świetlny,

wykorzystując dostępne elementy.

Scenografia w formie zapisków wykonanych farbą widoczną po oświetleniu jej światłem UV,

lampka UV z obudową i regulacją.


Zwiedzający rozlokowuje przeszkody na polu stanowiska tworząc swoisty labirynt i stara się

następnie tak operować zwierciadłami aby ominąć je i tak skierować promień świetlny aby trafił do

celu.

Na wyposażeniu stanowiska znajduje się zbiór kilkunastu plansz, proponujących łatwe, średnio

trudne i bardzo trudne układy przeszkód i dozwolonych elementów jako wyzwanie dla

Zwiedzających.

Stanowisko wyposażyć również w tabliczkę opisującą sposób korzystania z gry oraz podstawy

fizyczne (prawo odbicia, załamania).


Wytyczne dla multimediów: brak

Inne wymagania:

W ramach scenografii (nieopodal stanowiska) przygotować na ścianie „zapiski naukowe” oraz

szkice i rysunki dotyczące praw optyki geometrycznej, wykonane farbą niewidoczną w normalnym

oświetleniu, a jedynie po oświetleniu światłem UV. Zwiedzający ma możliwość włączenia lampki

zamocowanej na uchwycie (o ograniczonej możliwości regulacji położenia w celu ochrony wzroku).

Rozmiar pola min. 2m x 1,5 m.


271

Zwiedzający ma mieć wrażenie, że odkrywa tajemnicze mądre zapiski, które pozostawili na ścianie

naukowcy. Powierzchnia szkiców, ich zawartość merytoryczna i forma do uzgodnienia

z Zamawiającym podczas przygotowywania stanowiska.

Dużą uwagę poświęcić zabezpieczeniu wzroku Zwiedzających przed szkodliwym działaniem silnych

źródeł światłą – w szczególności UV i laserowego.

Nazwa stanowiska:

Mikroskop i luneta (2.55)


Tematyka:

Optyka geometryczna, przyrządy optyczne, soczewki, powiększenie, ogniskowa.

Cele:

Umożliwienie Zwiedzającym: zapoznania się z budową prostego mikroskopu oraz lunety,

wyjaśnienie sposobu działania tych przyrządów optycznych i wykonanie obserwacji za ich pomocą,

a także podjęcia prób montażu działającego przyrządu z elementów dostępnych na stanowisku.

Zwiedzający muszą mieć możliwość ostrzeżenia wzrostu jakości obserwacji za pomocą

współczesnych przyrządów, doceniając jednocześnie możliwości wynalazków sprzed wieków.


Wymagane

Wymagane elementy:

Działające, stylizowane modele: mikroskopu optycznego i lunety Kepplera oraz prawdziwe


272

działające, współczesne przyrządy (mikroskop optyczny i luneta – refraktor), zestaw soczewek

i tubus umożliwiający „skonstruowanie” własnego przyrządu, scenografia zawierająca infografiki

obrazujące bieg promieni w obu przyrządach.

Mikroskopy (oba) ulokować na postumencie wyposażonym w wygodne siedziska. Lunety

posadowić na masywnych statywach. Modele stylizować tak aby przypominały przyrządy

historyczne (kształt, materiały: drewno, mosiądz – nie jest wymagana ścisła stylizacja historyczna).

Oba modele przyrządów mają być zbudowane tak, że Zwiedzający muszą mieć możliwość zajrzenia

do ich wnętrza i obserwacji budowy wewnętrznej, nie narażając jednocześnie przyrządu na

uszkodzenie czy zabrudzenie (ruchome fragmenty tubusów odsłaniające budowę wewnętrzną oraz

dodatkowe przeźroczyste osłony wewnętrzne). Przyrządy muszą dawać wyraźne obrazy

powiększanych przedmiotów. Rozmiary modeli przyrządów muszą być znaczne, wygodne do

wykorzystania oraz do odsłonięcia budowy wewnętrznej, uwidaczniające soczewki wewnątrz

tubusów. Minimalna długość tubusu modelu mikroskopu 0,4 m a lunety ok. 1 m.

Stanowisko zawierać ma również współczesne przyrządy optyczne – mikroskop optyczny i lunetę

(przynajmniej achromatyczną, soczewki wykonane ze szkła dobrej jakości). Zwiedzający muszą

mieć możliwość porównania jakości obserwacji wykonanej za pomocą stylizowanych modeli o

historycznej budowie wewnętrznej oraz współcześnie wyprodukowanych przyrządów optycznych.

Mikroskopy (oba) wyposażyć w taki sam zestaw próbek (np. na obrotowym stoliku), umożliwiając

porównanie jakości obserwacji. Parametry mikroskopu dobrać tak, aby możliwa była obserwacja

zestawu próbek w znacznym powiększeniu (dużo większym niż w stylizowanym modelu).

Lunety ustawić tak, aby w polu ich widzenia znajdowała się ta sama przestrzeń zawierająca model

(lub dobrej jakości zdjęcie) ciała niebieskiego np. planety lub Księżyca. Model ten ulokować w

odległym rejonie ekspozycji i oświetlić specjalnie dla lepszego efektu obserwacji. Statywy obu

lunet muszą być zamocowane do podłoża oraz na tyle masywne aby maksymalnie zmniejszyć

drgania przyrządu. Zablokować możliwość regulacji kierunku obserwacji przez Zwiedzających.

Zestaw soczewek (w pierścieniach-obudowach) i tubus z wgłębieniami przystopowany do ich

montażu ma umożliwiać Zwiedzającym zmontowanie działających przyrządów optycznych

(minimum cztery zestawy soczewek oraz dwa komplety zapasowe, instrukcja, intuicyjne

oznakowanie elementów).

Źródła światła, matówkę, przymiar i inne elementy pomagające Zwiedzającym sprawdzić


273

właściwości dostępnych w zestawie soczewek.

Infografiki opisujące budowę i bieg promieni świetlnych poprzez układy soczewek.

Tabliczki informacyjne zawierające informacje o historii prezentowanych na stanowisku

wynalazków oraz postaciach Zachariasza i Hansa Jenssena, Antonie van Leeuwenhoeka i Roberta

Hooke’a (konstruktorzy pierwszych mikroskopów) a także Galileusza, Kepplera i Heweliusza

(konstruktorów pierwszych lunet).


Zwiedzający podchodzą do stanowiska zawierającego modele dwóch przyrządów optycznych, oraz

dwóch współczesnej konstrukcji przyrządów. Wykonują obserwacje odległego elementu (np.

modelu Księżyca) oraz preparatów mikroskopowych za pomocą stylizowanych modeli oraz

współczesnych przyrządów. Ze względu na budowę modeli Zwiedzający mogą odsłonić fragment

obudowy przyrządów i zajrzeć do ich wnętrza uwidaczniającego soczewki wchodzące w skład

przyrządu.

W tubusie Zwiedzający mogą umieszczać soczewki w różnych konfiguracjach, budując w ten

sposób działające przyrządy (przynajmniej luneta i mikroskop). Miejsca (np. wyżłobienia) w tubusie

i obudowy soczewek (pierścienie) muszą do siebie pasować. Parametry soczewek (materiał,

ogniskowe itd.) dobrać tak, aby możliwe było zestawienie z nich działających zestawów. Tubus oraz

soczewki posiadać mają oznaczenia ułatwiające zestawianie soczewek w działający układ.




Nazwa stanowiska:


274

Laser (2.56)


Tematyka:

Laser, emisja wymuszona, zastosowania laserów w technice, medycynie, nauce.

Cele:

Zaprezentowanie sposobu działania lasera na przykładzie obrabiarki CNC oraz budowy różnych

typów laserów.


Wymagane

Wymagane elementy:

Stanowisko zawiera wycinarkę laserową CNC o rozmiarach pola roboczego formatu A4.

Zautomatyzowane urządzenie pozwalać ma na wypalenie dowolnych kształtów za pomocą wiązki

lasera w kartce papieru, jako pamiątkę z CNiT.

Stanowisko należy wyposażyć w komputer z możliwością wyboru gotowych kształtów i ich

personalizacji (np. dopisaniem imienia z klawiatury urządzenia) oraz naszkicowania własnych

kształtów za pomocą ekranu dotykowego. Następnie kształty te będzie można wyciąć w kartce

papieru (gramatura ok. 150 g/m2). Kształty muszą mieścić się na kartce formatu ok. A6. Kartka ma

być wprowadzana do urządzenia przez Zwiedzających osobiście (np. za pomocą podajnika

szufladowego) a następnie poddawana działaniu lasera. Kartka z wypalonym wzorem jest

automatycznie transportowana do Zwiedzającego, gdzie jest odbierana. Pozostające odpady wpadać

mają do pojemnika wystarczającego na minimum 1 dzień pracy urządzenia.

Kiosk multimedialny.


275


Zwiedzający ogląda stanowisko, przegląda instrukcję, wykonuje rysunek na ekranie dotykowym i

kieruje go do wypalenia w kartce papieru. Pobiera z podajnika arkusz, pozycjonuje go w podajniku,

wprowadza arkusz do maszyny, zamyka zabezpieczenia i obserwuje wycinanie kształtów na kartce,

po czym może zabrać pamiątkę do domu. Oprogramowanie musi wyraźnie wskazywać jakie

elementy zostaną wycięte i odpadną od kartki a które pozostaną.

Kartki dostępne przy stanowisku mają mieć nadrukowane logo i nazwę CNiT w formie paternowego

tła tak, aby wycięte kształty zachowały ten znak.

Urządzenie musi wykonywać obróbkę jednego arkusza w czasie niższym niż 60 sekund (licząc czas od

wprowadzenia arkusza, obróbki laserowej, po wydanie wyciętego kształtu) oraz być wyposażone w

urządzenia wentylacyjne lub filtracyjne.

Kwestie wentylacji uzgodnić z Zamawiającym po wskazaniu typu maszyny oraz podczas ustalania

lokalizacji (uwzględnić instalację wentylacyjną budynku).



Kiosk m-m prezentuje historię laserów, oraz zasadę działania różnych typów laserów. Ponadto

prezentuje min. 5 ciekawych zastosowań laserów w technice za pomocą filmu z komentarzem

popularno-naukowym (min. 20 sekund) prezentującego w zaciekawiający sposób dane

zastosowania, jego moc i inne ciekawostki.


276

Inne wymagania:

Poprzez odpowiednie osłony i bariery zabezpieczyć wzrok Zwiedzających przed narażeniem na

uszkodzenie oraz samą maszynę przed dostępem osób postronnych, nie ograniczając jednocześnie

wglądu w sam proces obróbki. Dozwala się wykorzystanie urządzeń produkowanych seryjnie pod

warunkiem spełnienia załączonych powyżej wymagań (np. poprzez doposażenie stanowiska w

odpowiednią automatykę i zabezpieczenia).

Przykładowe urządzenia wycinające laserem w papierze: http://youtu.be/MI6i-2aeITI,

http://youtu.be/Cc8vXkxM79E, http://youtu.be/LUHqhSEiz80.

Nazwa stanowiska:

Światłowody (2.57)

Lokalizacja: (2N-3.1 w przewężeniu, korytarzu, na południowej ścianie pomieszczenia, za

cylindrycznym wydzieleniem)

Tematyka:

Światło. Falowa natura światła, długość, amplituda, faza, modulacja fali, zjawisko całkowitego

wewnętrznego odbicia, światłowody, przekaz informacji, modulacja-demodulacja.

Cele:

Stanowisko ma pozwolić na odkrywanie przez Zwiedzających zasady działania światłowodów oraz

poznać ich przykładowe zastosowania.


http://youtu.be/MI6i-2aeITI

http://youtu.be/Cc8vXkxM79E

http://youtu.be/LUHqhSEiz80


277

Wymagane

Wymagane elementy:

Stanowisko składa się z wiszącej na ścianie, grubej (min. 2 cm) tafli z przeźroczystego tworzywa

sztucznego, ukształtowanej w lekko nieregularny kształt (patrz szkic w uwagach) o długości ok. 2m i

szerokości ok. 15-20 cm, imitujący podłużny wycinek światłowodu. Na obu końcach tafla zakończona

ma być półkoliście. Wszystkie krawędzie tafli wykonane prostopadle do jej powierzchni (wymagana

duża dokładność), wykończone na połysk tak, aby można było uzyskać całkowite odbicie

wewnętrzne promienia lasera.

Przy lewym krańcu zamocować należy trzy lasery tak, aby ich wiązki „wchodziły do światłowodu”

pod kątem prostym, z możliwością obrotu laserów wokół osi zgodnej z osią półkolistego zakończenia

tafli (rys.). Przy prawym końcu światłowodu zainstalować trzy detektory optyczne – dla każdej wiązki

lasera po jednym. Detektory przyłączyć do układu demodulacyjnego oraz wzmacniacza i głośnika.

Układ demodulacji i wzmacniacza wspólny dla wszystkich detektorów, głośniki rozdzielne – po

jednym na każdy kanał.

Poniżej wiszącej na ścianie tafli przygotować modulator, który przyłączyć należy do laserów za

pomocą elastycznych przewodów elektrycznych (na stałe). Promień świetlny widoczny wewnątrz

„światłowodu” musi odbić się wielokrotnie aby dotrzeć do przeciwległego końca, na którym „czeka”

na niego detektor i dekoder z głośnikiem. Trzy wiązki lasera są modulowane przez trzy ścieżki

nagraniowe jednego wspólnego utworu muzycznego (np. linia melodyczna, wokal, sekcja rytmiczna).

Wysokość zawieszenia oraz zamocowania układu modulacji i demodulacji umożliwiać ma obsługę

stanowiska przez Zwiedzających w wieku od ok. 12 roku życia. W tym celu obniżyć należy

początkową i końcową cześć światłowodu, oraz (ze względu na trwałość) ograniczyć możliwość

nadmiernie intensywnych ruchów laserami stosując mechanizm tłumiący szybkość ruchów.

Mechanizm obrotowy resetuje się grawitacyjnie – lasery opadają do najniższego położenia i oczekują

na Zwiedzających.

Dodatkowym wyposażeniem stanowiska ma być minimum 3 sztuki obrazowodów, o minimalnej

średnicy 6 mm.



278

Zwiedzający regulują położeniem laserów, obracając nim dookoła tak długo, aż zauważą jak działa

światłowód. W międzyczasie prawdopodobnie wiązka wychodząc przy drugim końcu tafli natrafi na

detektor i z głośnika odezwie się muzyka. Po wykonaniu tej operacji z każdym z trzech laserów trzy

ścieżki powinny się łączyć, a z głośników popłynąć brzmiący kompletnie utwór muzyczny.

Obrazowody mają prezentować np. możliwość zobrazowania przedmiotów zamkniętych

w nieprzeźroczystych, oświetlonych wewnątrz pudełkach (zwiedzający muszą mieć możliwość

zajrzenia do wnętrza pudełek) lub np. zajrzenie za ich pomocą przez ścianę (poprzez odpowiedni

otwór).



Wiszący obok monitor (min. 30”) prezentuje zasadę działania (z uwypukleniem zjawiska całkowitego

wewnętrznego odbicia), zastosowania światłowodów we współczesnym świecie oraz różne sposoby

ich produkcji. Wyeksponować należy także historię wynalazku oraz samą ideę przekazu informacji

poprzez modulację i demodulację fali.

Materiały edukacyjne (teksty i animacje) uzupełnione filmem o czasie trwania ok. 1,5 minuty.



279

Szkic stanowiska – dla jasności szkicu ukazane są 2 z 3 wymaganych laserów.

Nazwa stanowiska:

Polscy Wynalazcy – Polskie Wynalazki (2.58)

Lokalizacja: (przed wejściem do chłodni, w stronę pomieszczenia 2N-3.1)

Tematyka:

Jak w tytule

Cele:

Zaprezentowanie Polaków, którzy byli wynalazcami, naukowcami, wraz z ich dokonaniami.


Detektor Wiązka lasera Światłowód Prowadnica Laser


280

Wymagane.

Wymagane elementy:

Stanowisko zorganizowane w formie strefy umożliwiające odpoczynek oraz prezentację sylwetek

wynalazców i ich dokonań, za pomocą różnych technik, w tym multimedialnych. Jest to swoistego

rodzaju wystawa czasowa, ze zmieniającymi się co jakiś czas (np. 3 miesiące) bohaterami.

W skład stanowiska wchodzi system ekspozycyjny (min. 3 gabloty o wymiarach minimalnych 1x1x2

m, wraz z system mocowania sylwetek osób o naturalnych rozmiarach, wydrukowanych na papierze

lub specjalnej piance), kiosk multimedialny z narracją czytaną, zdjęciami, filmami i innymi

materiałami archiwalnymi, oraz prezentacjami wynalazków i wkładu tych osób do dziedzictwa

kultury technicznej i nauki, min. 3 siedziska i stoliki.

Stanowisko musi zapewniać możliwość dowolnych zmian wprowadzanych do treści w późniejszym

czasie przez Personel CNiT.

Zamawiający wymaga pełnego zestawu danych na temat trzech osób (do uzgodnienia z

Zamawiającym) i wstępnego przygotowania (zebrania) materiałów na temat wszystkich z poniższej

listy.

1. Mikołaj Kopernik

2. Jan Heweliusz

3. Maria Skłodowska-Curie

4. Jan Czochralski

5. Ignacy Łukasiewicz

6. Kazimierz Prószyński

7. Julian Ochorowicz

8. Izrael Abraham Staffel

9. Jan Szczepanik

10. Czesław Tański

11. Michał Doliwo-Dobrowolski

12. Maksymilian Faktorowicz (Max Factor)

13. Jacek Karpiński

14. Mieczysław Bekker


281

15. Kazimierz Funk

16. Ignacy Mościcki

17. Marian Adam Rejewski

18. Jerzy Różycki

19. Henryk Zygalski

20. Ernest Malinowski

21. Zygmunt Okołów


Zwiedzający odwiedzając stanowisko mogą przeczytać zwięzły życiorys wynalazcy z

wyeksponowanym dorobkiem naukowo-technicznym, obejrzeć zdjęcia osoby (jeśli są dostępne),

czasami obejrzeć eksponaty archiwalne lub repliki wynalazków.

Ponadto, poprzez interfejs kiosku multimedialnego, Zwiedzający mogą głosować na to, która

spośród zaproponowanych tam postaci, będzie prezentowana w ramach stanowiska niebawem oraz

zgłaszać swoich kandydatów. Za pośrednictwem dedykowanego fragmentu witryny www będzie

można także zaproponować własny opis postaci, który będzie mógł być w części wykorzystany przy

kolejnej zmianie ekspozycji.

Stanowisko może przybrać formę np. „kawiarenki wynalazców”, połączonego ze strefą wypoczynku.

Postaci wynalazków mogą siedzieć przy stolikach, do których dosiadaliby się Zwiedzający, informacje

na ekranach mogłyby być wbudowane w blaty stolików.

Wykonawca zaproponuje formę stanowiska i uzgodni jego ostateczną wersję i sposób

funkcjonowania i interakcji ze Zwiedzającymi, z Zamawiającym, podczas etapu projektowego.


Wytyczne dla multimediów: w treści opisu



282

Nazwa stanowiska:

Odnawialne źródła energii – zespół stanowisk (2.59) – (stanowisko oceniane)

Lokalizacja: (w ramach ścieżki nr 2)

Tematyka:

Ekologia, środowisko naturalne i zagrożenia jego degradacją, odnawialne źródła energii.

Cele:

Stanowisko ma powodować wzrost świadomości ekologicznej Zwiedzających poprzez

zaprezentowanie, w sposób interaktywny, różnych sposobów wykorzystania odnawialnych źródeł

energii oraz dbałość o środowisko naturalne.

Wytyczne:

Zespół stanowisk składać się musi z co najmniej pięciu części. Każde z nich ma prezentować

wykorzystanie innego źródła energii odnawialnej w sposób oryginalny, interaktywny.

Wymagane są minimum 3 stanowiska prezentujące fizyczne obiekty, działające i wymagające od

Zwiedzającego fizycznego wysiłku podczas interakcji ( hands-on lub body-on), oraz towarzyszące im

multimedia. Wymaga się wykorzystanie kiosku multimedialnego lub innego medium

multimedialnego jednego wspólnego dla całego zespołu stanowisk, z dynamiczną zawartością

(animacje i filmy).

Zamawiający wymaga zainstalowania części elementów stanowiska np. na dachu budynku

widocznym z poziomu ekspozycji (np. działająca bateria fotowoltaiczna, wiatrak z turbiną, inne) i

zaprezentowania ilości uzyskanej w ten sposób energii w ramach stanowiska.

Kryteria oceny:


283

Nazwa stanowiska:

Kula plazmowa (2.60)

Lokalizacja: (w Strefie wysokich napięć – ostateczna lokalizacja do ustalenia z Zamawiającym)

Tematyka:

Wysokie napięcie, jonizacja, plazma, wzbudzanie atomów, widmo emisyjne.

Cele:

Umożliwić Zwiedzającym obcowanie z kulą plazmową, dotykanie jej, zbliżanie różnych elementów i

obserwowanie jaki wpływ na kształt i ilość wyładowań wewnątrz kuli mają te czynności.

Ponadto materiały edukacyjne mają umożliwić Zwiedzającym dowiedzenie się w prosty sposób jak

zbudowana jest kula, jak działa.


Wymagane

Wymagane elementy:

Kula plazmowa o średnicy min. 70 cm., posadowiona na ciężkim postumencie (duży ciężar

uniemożliwić ma przewrócenie kuli podczas jej dotykania). Dookoła kuli zlokalizować barierkę

zabezpieczającą przed zderzeniem Zwiedzających z kulą ale nie przeszkadzającą w delikatnym

kontakcie (dotyku osobistym lub z wykorzystaniem dodatkowych elementów). Barierkę można

zastąpić na tyle szerokim podestem, aby nie przeszkadzał on w użytkowaniu a był zabezpieczeniem.

Elementy dodatkowe wyposażenia, pod kontrolą Personelu CNiT:

świetlówka rurowa długości ok 1m – 3 sztuki (zabezpieczyć rurką z przeźroczystego


284

tworzywa),

świetlówki kompaktowe ze standardowym gwintem (różne kształty – min. 5 sztuk).

Rurki Plückera i Geisslera – po 5 sztuk w różnych kolorach oraz komplet zapasowych.

Siatki dyfrakcyjne (min. 10 szt.) np. w formie przykładanych okularów, do obserwacji widm

wyładowań w kuli oraz w elementach aktywnych.

Elementy dodatkowe zabezpieczyć przed uszkodzeniem (np. osłonić elementy szklane, wzmocnić

mocowania itp.

Tabliczki informacyjne zawierają wyjaśnienie działania kuli oraz inne treści edukacyjne.


Zwiedzający podchodząc zauważają, że przy zbliżaniu do kuli palca (dłoni), powodują zagęszczenie

wyładowań wokół punktu styku z kulą. Ponadto, pod opieką Personelu, Zwiedzający mogą wziąć do

ręki świetlówki i rurki wypełnione rozrzedzonymi gazami szlachetnymi i zbliżając je do kuli (jako

źródła wysokiego napięcia) obserwować świecenie gazów wewnątrz nich (rurki Plückera), lub emisję

promieniowania UV która pobudza do świecenia luminofor (świetlówki) lub ciecze (rurki Geisslera).

Dokładna lokalizacja kuli w ramach Strefy wysokich napięć do uzgodnienia na etapie projektowym.




Nazwa stanowiska:

STREFA WYSOKICH NAPIĘĆ (2.61)


285

BEZPIECZEŃSTWO

Z uwagi na fakt, iż wszystkie rekwizyty strefy będą posiadały elementy pod wysokim napięciem

należy koniecznie zadbać o wysoki poziom bezpieczeństwa Zwiedzających. Wszędzie gdzie

wymaga tego bezpieczeństwo należy zainstalować uziemione siatki stalowe (forma klatki

Faradaya) oddzielające Zwiedzających od urządzeń pod napięciem oraz chroniące ich oraz

instalacje i sprzęty znajdujące się w pomieszczeniach.

Należy także ostrzec Zwiedzających, że wkraczają do strefy z urządzeniami pod wysokim

napięciem. Jest to szczególnie ważne dla osób z rozrusznikiem serca, czy np. kobiet w ciąży,

którym przebywanie w takiej strefie może zagrażać. Przy każdym wejściu do strefy należy

zainstalować wyraźne, duże tabliczki informujące o wejściu do strefy oraz ostrzeżenie. Dodatkowo

przy każdym urządzeniu zamieścić podobne informacje tak, aby Zwiedzający nie mieli możliwości

nie zobaczyć informacji i ostrzeżeń.

Tematyka:

Napięcie elektryczne, przepływ prądu, wyładowanie elektryczne, iskra, łuk elektryczny,

transformator, cewka, efekt naskórkowy.

Cele:

Przybliżenie Zwiedzającym pojęcia „wysokie napięcie”, wyeksponowanie informacji na temat

bezpieczeństwa w obchodzeniu się z nim oraz wywołanie w Zwiedzających emocji towarzyszących

wyładowaniom elektrycznym, efektom świetlnym i dźwiękowym (także muzycznym).

Zaciekawienie wywołane takimi pokazami należy wykorzystać i zaproponować Zwiedzającym treści

edukacyjne związane bezpośrednio z prezentowanymi stanowiskami jako cel nadrzędny.

Należy tak przygotować strefę, aby możliwe do realizacji były zorganizowane pokazy pod

przewodnictwem Personelu Centrum.



286

Wymagane.

Wymagane elementy:

Do budowy stanowisk wykorzystać koniecznie oryginalne elementy oryginalnego wyposażenia

(zarówno te zastane w pomieszczeniach jak i zdemontowane i przechowywane w magazynie, który

udostępni Zamawiający)np.: przewody, szynoprzewody, izolatory, przełączniki itp. Celem tego

wymagania jest integracja stanowisk z pomieszczeniami i sprzętami elektrowni i jej oryginalnym,

zastanym wyposażeniem.

1. Drabina Jacoba – urządzenie wysokonapięciowe w postaci odpowiedniego układu

zasilania przyłączonego do dwóch elektrod – prętów metalowych rozchylających się

lekko ku górze. Wyładowanie elektryczne zainicjowane na dole układu (zbliżone

elektrody) podąża samoczynni ku górze aż do momentu oderwania się łuku

elektrycznego na końcu elektrod. Umiejscowiona ma być ona wewnątrz komory

trójfazowego dławika przeciwzwarciowego, wysokość elektrod zbliżona do wysokości

dławika (min. 3m).

Zamawiający wymaga, aby Zwiedzający miał możliwość uruchomienia Drabiny (zainicjowania i

podtrzymania łuku elektrycznego) w dwojaki sposób. Dla osób sprawnych fizycznie należy

przygotować np. rower stacjonarny lub duże koło z korbą przyłączone do prądnicy zasilającej układ

sterujący pracą drabiny. Zwiedzający ma odczuwać zwiększone opory podczas trwania wyładowania,

spowodowane obciążeniem układu. Dla osób o obniżonej sprawności fizycznej należy przygotować

duży włącznik uruchamiający zasilanie Drabiny. Przełączanie trybu pracy odbywać się ma za pomocą

dużego przełącznika nożowego (najlepiej podobnego lub identycznego do tych z oryginalnego

wyposażenia Elektrowni EC1).

2. Cewka Tesli (transformator Tesli). Urządzenie wysokości minimum 2 m, generujące

wyładowania elektryczne. Do budowy wykorzystać (w miarę możliwości) elementy

oryginalnego wyposażenia elektrowni (izolatory, szynoprzewody itd.) łącząc

stylistycznie nowy element wyposażenia z zastanymi urządzeniami. Wyładowania

ukierunkować (poprzez wyprofilowane elektrody lub optymalizację odległości toroidu)

w kierunku najbliższych przewodów energetycznych wiszących powyżej w

pomieszczeniu. Moc i parametry cewki dobrać tak aby wyładowania mogły być

widoczne w różnych warunkach oświetleniowych (także w czasie jasnego dnia). W razie


287

potrzeby należy wykleić szyby okien foliami odblaskowymi ograniczającymi dostęp

światła słonecznego do pomieszczeń.

3. Akustyczne cewki Tesli. Cztery akustyczne cewki tesli (wysokości min. 1,5 m), dwie z

nich zainstalowane na stałe, dwie pozostałe osadzone na ruchomych podestach

zaopatrzonych w kółka. Cewki mają generować wyładowania modulowane

częstotliwościami akustycznymi – przez to emitującymi słyszalne dla Zwiedzających

dźwięki. Cewka sterowana jest za pomocą klawiatury muzycznej. Wciśnięcie danego

klawisza powoduje wygenerowanie wyładowania i emisję odpowiedniego dźwięku.

W czasie cyklicznych pokazów (np. o pełnych godzinach), kontrolę i sterowanie nad cewkami

przejmuje obsługa uruchamiając synchroniczny pokaz na wszystkich akustycznych cewkach

jednocześnie.

(ref: http://youtu.be/-oYjW9maTkA, http://youtu.be/hgll-XTqcS4,

http://stevencaton.com/DRSSTC%20Twins.html )

4. Generator Van de Graffa z podestem izolacyjnym. Generator (rozmiar min. 1,5m

wysokości, czasza średnicy ok. 0,5m) umieścić na podeście (wys. max. 0,5 m). Dookoła

podestu wybudować podest do chodzenia, izolujący w pełni Zwiedzających,

umożliwiając im dotykanie czaszy generatora bez obaw o porażenie wynikające z

przepływu ładunku elektrycznego przez Zwiedzających do uziemionych elementów

podestu. Podest zabezpieczyć barierami (również wykonanymi z dielektryka).

5. Młynek Franklina. Stanowisko prezentuje młynek Franklina – odpowiednio

ukształtowany poziomy element metalowy, wsparty w środku ciężkości tak, że może się

swobodnie obracać. Przeciwległe ramiona mają zakończenia ukształtowane w formie

ostrych zakończeń skierowanych przeciwnie. Przyłączony do źródła wysokiego napięcia

(np. odpowiedni induktor Ruhmkorffa lub generator Van der Graffa) zaczyna się

obracać w stronę przeciwną do zwrotu ostrych zakończeń ramion. Rozmiary minimalne:

poziome ramię min. 0,4m, wysokość izolacyjnej podstawy min. 0,5 m, postument

wysokości ok. 0,7m.

6. Superkondensatory – Wykonawca zaproponuje sposób zaprezentowania, sposób

interakcji oraz treści edukacyjne w zaprojektowanym stanowisku interaktywnym.

Minimalne wymagania – wykorzystanie superkondensatorów, systemu ich ładowania i

http://youtu.be/-oYjW9maTkA

http://youtu.be/hgll-XTqcS4

http://stevencaton.com/DRSSTC%20Twins.html


288

Dodatkowe elementy aranżacyjne

Zamawiający wymaga aby Wykonawca przedstawił listę, projekty i opisy dodatkowych elementów

zlokalizowanych w przestrzeniach ścieżki nr 2, co najmniej:

wygodne miejsca/strefy odpoczynku dla Zwiedzających, zawierające miejsca do siedzenia,

stoliki (dwie strefy dla minimum 10 osób każda),

elementy wystroju i scenografii podwyższające walory edukacyjne i artystyczne ekspozycji,

elementy scalające scenografię w ramach całej ścieżki (motyw graficzny, dekoracja).

monitorowania napięcia oraz efektownego rozładowania (z wykorzystaniem łuku elektrycznego).

Minimalne wymiary stanowiska 1x1x0,5 m, oraz odpowiedni postument.


Zwiedzający mają mieć możliwość osobistego obejrzenia stanowisk i interakcji z nimi.

Głównym jednak sposobem wykorzystania mają być cykliczne pokazy prowadzone przez Personel

CNiT, kontrolujące i synchronizujące pracę wszystkich urządzeń jednocześnie.

Szczegóły dotyczące funkcjonowania stanowisk i całej strefy do zaproponowania przez Wykonawcę

oraz do uzgodnienia z Zamawiającym na miejscu.





289

Ścieżka „Mikroświat – Makroświat”


Budynek i poziom:

Pompownia, +10,50;



Opis pomieszczenia:

Pomieszczenie komunikacyjne o powierzchni 156,56 m2. Na podłodze jasnoszara posadzka

betonowa. W pomieszczeniu znajdują się dwie klatki schodowe oraz szyb windowy. W północnej

części pomieszczenia, nad schodami, znajduje się zabytkowa suwnica. Z pomieszczenia prowadzą dwa

przejścia (budynek Maszynowni) do nastawni (budynek Rozdzielni). Z tego pomieszczenia można

również dostać się na wyższy poziom Sali wykładowej oraz do pomieszczeń ekspozycyjnych K-3.3 i K-

3.4. Cały ten poziom jest poziomem dobudowanym w trakcie rewitalizacji – w oryginalnej strukturze

budynków nie istniał.


Suwnica (1.56):

Tematyka:

działanie suwnicy;

Cele:

zapoznanie Zwiedzających z celem istnienia suwnicy, jej budową oraz zainteresowanie zasadami


290

działania;


brak;

Wymagane elementy:

tabliczka ekspozycyjna;


tabliczka ekspozycyjna ma zawierać podstawowe informacje o suwnicy;


brak;

Opomiarowanie:

brak;

Inne wymagania:

brak;


Budynek i poziom:


291

Kotłownia, +10,50;


ekspozycyjna;

Opis pomieszczenia:

To pomieszczenie o powierzchni 61,19 m2 stanowi taras widokowy z widokiem na Kotłownię.

Duża część pomieszczenia (na południe od szybu windy zabytkowej) przeznaczona jest do roli tzw.

clean room’u, czyli laboratorium nanotechnologicznego. Wejścia do tej strefy należy zaaranżować

jako śluzy powietrzne. Śluza wejściowa ma znajdować się na tarasie między zabytkowym szybem

windy a barierką, w pobliżu osi 6. Śluza ta ma mieć dwoje drzwi rozsuwanych. Śluza wyjściowa ma

mieć dwie pary drzwi przesuwnych – jedne zlokalizowane na tarasie w płaszczyźnie słupa i belki

stalowej, drugie za barierką Pompowni. Śluza ta ma być zamknięta z boku ściankami. W obu śluzach u

góry mają zostać zamontowane dmuchawy. Rozplanowanie śluz zostanie załączone na szkicu.

Wykonawca przedstawi propozycje scenograficzne dla tej przestrzeni – każde stanowisko powinno

zostać uzupełnione odpowiednimi scenografiami.


Efekt lotosu (3.1):

Tematyka:

mikrostruktury w przyrodzie;

Cele:

pokazanie Zwiedzającym, jak natura kształtuje mikrostruktury, a także jak naukowcy wzorują się na

naturalnych rozwiązaniach opracowując nowe technologie;


292


brak;

Wymagane elementy:

instalacja eksperymentalna (opis w sposobie funkcjonowania);


na postumencie ma stanąć szklana gablota połączona z systemem rur z pompą. Gablota ma być

podzielona na dwie części pionową przegrodą. W jednej części po środku gabloty ma znajdować się

tkanina (pokryta powłoką zapewniającą jej efekt lotosu) naciągnięta na ruchomy prostokątny stelaż.

Domyślną pozycją stelaża ma być pozycja pozioma. Stelaż ma mieć możliwość wychylania się na boki

w obie strony o 15 stopni wzdłuż poziomej osi biegnącej przez jego środek. Oś stelaża musi zostać

przedłużona poza gablotę, a do tej osi przymocowane pokrętło do poruszania nim. W drugiej części

gabloty ma znaleźć się lej (o powierzchni w rzucie równej powierzchni rzutu tej części gabloty)

pokryty farbą zapewniającą efekt lotosu. Kąty nachylenia powierzchni leja mają być stosunkowo

niewielkie w zewnętrznych częściach leja, dopiero blisko środka powierzchnia powinna gwałtowniej

opadać. W górnej części gabloty ma znajdować się szyna, na której zamontowana będzie ruchoma

wylewka (ruch poziomy wzdłuż gabloty oraz możliwość wychylenia od pionu na boki o 15 stopni w

każdą stronę). Z kolei u dołu gabloty w każdej z części ma znajdować się otwór odprowadzający ciecz.

Spód gabloty ma być tak ukształtowany, żeby cała ciecz spływała do otworów. Każdy z otworów ma

prowadzić (poprzez blat postumentu) do zbiornika umieszczonego pod postumentem. Przy zbiorniku

ma być zamontowana instalacja pompująca ciecz, która poprzez gumową rurkę będzie pompować

niewielkie ilości cieczy do wylewki (po uruchomieniu przez Zwiedzającego, pod niskim ciśnieniem).

Ciecz ma krążyć w obiegu zamkniętym. Ciecz w obiegu ma być zabarwiona na dobrze widoczny kolor

(najlepiej czerwony lub niebieski). Farba na leju i tkanina powinny mieć kolor stonowany (najlepiej

jasnoszary). Wymiary postumentu pod szklaną gablotę szer. x gł. wys. 100x50x40cm, wymiary gabloty

szklanej odpowiednio 100x50x60cm; materiał postumentu do ustalenia, szkło w gablocie bezpieczne.

Do dokumentacji zostanie załączony szkic stanowiska.



293

brak;

Opomiarowanie:

nie dotyczy;

Inne wymagania:


294

Nanostruktury w przyrodzie (3.2):

Tematyka:

nanostruktury w przyrodzie;

Cele:

zapoznanie Zwiedzających z przykładami zastosowania nanostruktur w przyrodzie;


295


brak;

Wymagane elementy:

kiosk multimedialny, inne elementy zaprojektowane przez Wykonawcę;


kiosk multimedialny ma zawierać opisane i pokazane (poprzez film, animację lub prezentację) co

najmniej 3 naturalne zastosowania nanostruktur przez zwierzęta lub rośliny (co najmniej po jednym

przykładzie dla każdego z królestw). Oprócz tego Wykonawca ma zaprojektować małe stanowisko

interaktywne (angażujące Zwiedzającego) odnoszące się do jednego z podanych w kiosku

multimedialnym przykładów.





Opomiarowanie:

nie dotyczy;

Inne wymagania:

stanowisko ma zostać skonsultowane z patronami naukowymi CNiT – Politechniką Łódzką (umowa o

patronacie z dnia 23 kwietnia 2013 roku) oraz Uniwersytetem Łódzkim (umowa o patronacie z dnia 4

lutego 2013 roku);


296

Czym jest nanotechnologia? (3.3):

Tematyka:

historia nanotechnologii;

Cele:

zapoznanie Zwiedzających z historią nanotechnologii;


brak;

Wymagane elementy:



kiosk multimedialny ma zawierać jasno i klarownie napisaną – zrozumiałą dla uczniów III etapu

nauczania – historię nanotechnologii jako dziedziny techniki (i nauki) – od kiedy można mówić o

powstaniu nanotechnologii, co się do tego przyczyniło (np. skaningowy mikroskop elektronowy,

fulereny) oraz jakie były najważniejsze, najbardziej przełomowe odkrycia w tej dziedzinie (np. grafen).

Część tekstowa ma zostać uzupełniona

o co najmniej jedną animacją.




297



Opomiarowanie:

nie dotyczy;

Inne wymagania:



lutego 2013 roku);

Nanotechnologia w medycynie (3.4):

Tematyka:

nanotechnologia w medycynie;

Cele:

zapoznanie Zwiedzających z przykładami zastosowania nanotechnologii w medycynie;


brak;

Wymagane elementy:



298



najmniej 2 zastosowania nanotechnologii w medycynie.





Opomiarowanie:

nie dotyczy;

Inne wymagania:



lutego 2013 roku);

Nowości nanotechnologiczne (3.5):

Tematyka:

nowości nanotechnologiczne;

Cele:

zapoznanie Zwiedzających z nowościami nanotechnologicznymi;


299


brak;

Wymagane elementy:




najmniej 3 zastosowania nanotechnologii w najnowszych technologiach (badania naukowe dotyczące

danego zastosowania opublikowane nie wcześniej niż w 2012 roku).





Opomiarowanie:

nie dotyczy;

Inne wymagania:



lutego 2013 roku);


300

Skaningowy mikroskop elektronowy (3.6):

Tematyka:

działanie mikroskopu elektronowego;

Cele:

zapoznanie Zwiedzających z możliwościami mikroskopu elektronowego;


brak;

Wymagane elementy:

mikroskop elektronowy, komputer, ekran min. 40” (ekran typu B), zestaw próbek, stolik z szufladkami

z kontrolą dostępu; (specyfikacja w załączniku „ System zarządzania i obsługi Interaktywnego



mikroskop (obsługiwany przez pracownika CNiT) będzie umożliwiał Zwiedzającym zobaczenie na

ekranie powiększenia (min. 10 000-krotnego) dowolnego (zatwierdzonego przez pracownika)

preparatu lub wcześniej przygotowanej dla CNiT próbki. Z tego powodu mikroskop ten nie może

wymagać napylania preparatów.


Do mikroskopu musi zostać dołączone odpowiednie oprogramowanie konieczne do sprawnego

korzystania z maszyny;


301

Opomiarowanie:

nie dotyczy;

Inne wymagania:



lutego 2013 roku);


Budynek i poziom:

Pompownia, +13,96;



Opis pomieszczenia:

Pomieszczenie komunikacyjne o powierzchni 201,76 m2. Na podłodze szara posadzka betonowa. W

pomieszczeniu znajdują się dwie klatki schodowe oraz szyb windowy. W północnej części

pomieszczenia znajduje się zbiornik należący dawniej do systemu Pompowni.



302

Zbiornik wodny (1.57):

Tematyka:

zbiornik wodny;

Cele:

zapoznanie Zwiedzających z tym, dlaczego ten zbiornik znajduje się w tym miejscu;


brak;

Wymagane elementy:

tabliczka ekspozycyjna, oświetlenie efektowe;


obok zbiornika ma stanąć tabliczka ekspozycyjna tłumacząca jego zastosowanie w kilku zdaniach (nie

więcej jak 500 znaków razem ze spacjami). Zbiornik ma być na stałe podświetlony wewnątrz

estetycznym oświetleniem efektowym;


brak;

Opomiarowanie:

brak;


303

Inne wymagania:

brak;

Skala wielkości – mikro (3.7):

Tematyka:

rozmiar;

Cele:

zapoznanie Zwiedzających z różnorodnością rozmiarów w przyrodzie;


brak;

Wymagane elementy:

tablice informacyjne, ekran z wmontowanym systemem śledzenia ruchu (co najmniej 40” typu B);


Łodzi”)


w całym pomieszczeniu, w prześwitach między Pompownią a Maszynownią, na tablicach

informacyjnych mają znaleźć się sylwetki organizmów i tworów mniejszych od człowieka

(podzielonych na grupy wg rozmiarów). Na każdej tablicy dla porównania ma znaleźć się również

sylwetka człowieka (bądź części jego ciała dla mniejszych organizmów – przy najmniejszych


304

organizmach mają to być pojedyncze komórki ludzkiego ciała) dla porównania rozmiarów. Każda

tablica ma spełniać następujące wymagania: druk wysokiej jakości, co najmniej 600dpi, druk na

powierzchni zmywalnej, estetyczny montaż i wykończenie brzegów, estetyczne wykończenie tyłów

tablic widocznych od strony Maszynowni. W centralnej części pomieszczenia ma stanąć ekran.

Prezentacją wyświetlaną na ekranie sterować będzie się za pomocą gestów wykonywanych z

określonego, oznaczonego miejsca. Prezentacja na ekranie będzie dotyczyć rozmiarów obiektów,

zwierząt i roślin mniejszych od człowieka (w formie skali; jako wzór powinna służyć ta realizacja:

http://www.nikon.com/about/feelnikon/universcale/index_f.htm).



Dopuszcza się użycie materiałów licencyjnych;

Opomiarowanie:

nie dotyczy;

Inne wymagania:

brak;


Budynek i poziom:

Kotłownia, +13,96;


ekspozycyjna;

http://www.nikon.com/about/feelnikon/universcale/index_f.htm


305

Opis pomieszczenia:

Dobudowany taras w Kotłowni o powierzchni 114,59 m2, posadzka szara, betonowa. Pomieszczenie

to znajduje się częściowo „wewnątrz” dawnego kotła firmy L. Zieleniewski. Z pomieszczenia widać

wnętrze przeciętego kotła.


Kwarki – najmniejsze znane cząstki elementarne (3.8):

Tematyka:

kwarki;

Cele:

Demonstracja kwarkowej budowy materii;


wymagane;

Wymagane elementy:

tablice informacyjne – ilość do określenia przez Wykonawcę;



306

Każda tablica ma spełniać następujące wymagania: druk wysokiej jakości, co najmniej 600dpi, druk na


tablic. Na tablicach informacyjnych mają zostać opisane następujące tematy:

kwarki i leptony: najmniejsze znane cząstki elementarne;

ładunek elektryczny kwarków;

kolor, zapach, rodziny kwarków;

oddziaływania silne i asymptotyczna swoboda;

gluony;

hadrony – grupy kwarków;

historia odkrycia kwarków;

techniki badań cząstek elementarnych;

Wykonawca podzieli tematy pomiędzy tablice wg swojego uznania. Każdy z tych tematów ma zostać

opisany językiem w miarę prostym – zrozumiałym dla uczniów IV etapu nauczania.


brak;

Opomiarowanie:

nie dotyczy;

Inne wymagania:



lutego 2013 roku);

Budowa atomu. Jądra atomów. Orbity elektronowe (3.9):


307

Tematyka:

budowa atomu;

Cele:

Demonstracja budowy jąder atomowych, demonstracja budowy atomu i cząsteczki;


wymagane;

Wymagane elementy:




308




ruchy Browna – inspiracja dla modeli korpuskularnych;

model budowy atomu Thomsona;

model budowy atomu Rutherforda;

model budowy atomu Bohra i założenia kwantowe;

teoria falowych właściwości cząstek de Broglie'a;

zasada nieoznaczoności Heisenberga i mechanika kwantowa;

protony i neutrony;

elektrony;

orbity elektronowe;

powłoki elektronowe;

chmura elektronowa, orbitale atomowe;

kroplowy model budowy jądra atomu;

powłokowy model budowy jądra atomu;

model oddziałujących bozonów, model kolektywny budowy jądra atomu;

pierwiastki i izotopy pierwiastka;

procesy syntezy;

reakcje rozszczepiania;

emisja alfa, beta, gama, rozpad alfa, rozpad beta;

wiązania cząsteczkowe;

alotropowe odmiany węgla: fulereny, nanorurki, grafen, grafit, diament, postać

amorficzna;

ferromagnetyki;

Badania atomów;

atomowe „rozmiary”;





309

brak;

Opomiarowanie:

nie dotyczy;

Inne wymagania:



lutego 2013 roku);

Struktury krystaliczne (3.10):

Tematyka:

struktury krystaliczne;

Cele:

Demonstracja własności struktur krystalicznych;


wymagane;

Wymagane elementy:



310





kryształy – właściwości, struktury;

półprzewodniki;

wyciąganie kryształów metodą Czochralskiego;

piezoelektryki;

metody badań struktur krystalicznych;




Brak;

Opomiarowanie:

nie dotyczy;

Inne wymagania:



lutego 2013 roku);

Budujemy atomy, cząsteczki, pierwiastki (3.11):


311

Tematyka:

budowa struktur atomowych;

Cele:

zaciekawienie Zwiedzających budową materii;


wymagane;

Wymagane elementy:

cztery stoły dotykowe o przekątnej min. 40”; (specyfikacja w załączniku „ System zarządzania i obsługi



Zwiedzający podchodząc do stołów mają okazję wziąć udział w grze edukacyjnej polegającej na

budowaniu materii na trzech różnych poziomach skali: poziomie cząstek elementarnych (kwarki),

poziomie atomowym (protony, neutrony) oraz cząsteczkowym (budowanie cząsteczek z atomów).

Gra ma funkcjonować w trybie zadaniowym dla wszystkich trzech poziomów oraz w trybie

eksperymentalnym dla poziomu atomowego. W trybie zadaniowym dla każdego poziomu mają

istnieć trzy stopnie trudności: łatwy, średni i trudny. Tryb eksperymentalny dla poziomu atomowego

nie posiada stopnia trudności. Zwiedzający wybiera w menu stołu poziom, tryb oraz stopień trudności

i zaczyna rozgrywkę. Stół ma oferować możliwość skorzystania z rozgrywki co najmniej dwóm

osobom naraz, a także oferować możliwość dostosowania rozgrywki dla dzieci w wieku drugiego

etapu edukacyjnego.



312

Budowanie elementów odbywa się poprzez przyciąganie do siebie cząstek składowych za

pomocą ekranu dotykowego. Cząstki składowe dostępne mają być na pasku przyklejonym do jednej

(w przypadku dwóch graczy, każdy z nich musi mieć swoją krawędź z dostępnymi cząstkami) z

krawędzi stołu. Na stole pojawia się strefa, w którą Zwiedzający musi przyciągnąć wybrane cząstki.

Cząstki można multiplikować przytrzymując ich symbol (pojawiają się wtedy ikonki +/- za pomocą

których można zmieniać liczbę cząstek). W momencie, kiedy Zwiedzający uzna, że zakończył

budowanie naciska przycisk zatwierdź, który powinien być cały czas widoczny przy strefie budowania.

Gra sprawdza wtedy, zależnie od trybu, czy zwiedzający wykonał zadanie poprawnie, lub czy istnieje

taki atom, jaki został zbudowany. Wszystkie pomyślnie zbudowane elementy mają zostać podpisane z

nazwy oraz:

W przypadku poziomu cząstek elementarnych:

o 400 znaków (ze spacjami) opisu;

W przypadku poziomu atomowego:

o Liczbą masową;

o Liczbą atomową;

o Określeniem trwałości pierwiastka/izotopu (Wykonawca ma zaproponować

klasyfikację po konsultacji z patronami naukowymi CNiT);

o Dla pierwiastków/izotopów nietrwałych ostrzeżeniem o promieniowaniu;

o Przykładami zastosowania (zdjęcie/300 znaków ze spacjami opisu);

W przypadku poziomu cząsteczkowego:

o Przykładami zastosowania (zdjęcie/300 znaków ze spacjami opisu);

o Gęstością w warunkach normalnych;

o Poziomem pH (tam gdzie możliwe);

o Stanem skupienia w warunkach normalnych;

o Temperaturą topnienia/wrzenia;

o Barwą, zapachem;

Elementy możliwe do budowania w trybie zadaniowym:

Poziom cząstek elementarnych, stopień trudności łatwy:

o Proton;

o Neutron;

Poziom cząstek elementarnych, stopień trudności średni:

o Jak w łatwym;


313

o Mezony π+, π-;

Poziom cząstek elementarnych, stopień trudności trudny:

o Jak w średnim;

o Mezony K+, K0, K-,�̅�0;

Poziom atomowy, stopień trudności łatwy:

o Wodór;

o Hel;

o Tlen;

o Węgiel C12;

Poziom atomowy, stopień trudności średni:

o Jak w łatwym;

o Deuter;

o Żelazo;

o Azot;

o Węgiel C14;

Poziom atomowy, stopień trudności trudny:

o Jak w średnim;

o Tryt;

o Hel He3;

o Uran U235;

o Uran U238;

o Potas K40;

o Losowo ze wszystkich podstawowych postaci pierwiastków;

Poziom cząsteczkowy, stopień trudności łatwy:

o Woda;

o Dwutlenek węgla;

o O2;

o N2;

Poziom cząsteczkowy, stopień trudności średni:

o Jak w łatwym;

o Tlenek węgla;

o Metan;

o NaCl;

o NaOH;


314

o HCl;

o H2CO3;

o Amoniak;

Poziom cząsteczkowy, stopień trudności trudny:

o Wszystkie związki wymienione w podstawie programowej dla przedmiotu Chemia, III

i IV etapu edukacyjnego, w wymaganiach szczegółowych dla treści nauczania;

Tryb eksperymentalny dla poziomu atomowego polega na dowolnym budowaniu atomów z

protonów i neutronów – gra musi umożliwiać zbudowanie wszystkich znanych pierwiastków i

izotopów.



Opomiarowanie:

nie dotyczy;

Inne wymagania:



lutego 2013 roku);

Jaki to pierwiastek? (3.12):

Tematyka:

rozpoznawanie pierwiastków;

Cele:


315

Zainteresowanie Zwiedzających różnorodnością budowy pierwiastków;


Wymagane;

Wymagane elementy:

maszyna losująca zawieszona pod walczakiem, połączona z nim oraz z pojemnikiem na wylosowane

kule; przegródki z systemem przezroczystych rur łączących je z walczakiem oraz elementem

uruchamiającym zasysanie; kule symbolizujące atomy pierwiastków; kiosk multimedialny

(sterowanie);



316

Pod walczakiem ma zostać umieszczony przezroczysty pojemnik maszyny losującej, w której mają

wirować kule (ilość do ustalenia na etapie projektowym) symbolizujące atomy co najmniej 24

pierwiastki (wodór, hel, węgiel, azot, tlen, fluor, magnez, glin, krzem, fosfor, siarka, chlor, wapń,

tytan, chrom, żelazo, miedź, srebro, cyna, złoto, rtęć, ołów, polon, rad). Na każdej kuli ma znaleźć się

liczba atomowa danego pierwiastka oraz graficzna podpowiedź pozwalająca odgadnąć

Zwiedzającemu, który pierwiastek ta kula symbolizuje. Wszelkie konieczne do funkcjonowania

stanowiska instalacje należy ukryć we wnętrzu walczaka.

W momencie uruchomienia stanowiska przez Zwiedzającego maszyna losuje 4 różne kule, które

wypadają przez zapadkę do umieszczonej pod jej spodem rynienki. Nad nią znajduje się szereg

zamykanych przegródek, z których każda połączona jest przezroczystą rurą z otworem w walczaku.

Zadaniem Zwiedzającego jest umieszczenie wylosowanych kul w przegródkach odpowiadających

pierwiastkowi symbolizowanemu na danej kuli, a później naciśnięcie guzika weryfikującego jego

wybór. Każda z kul będzie posiadać w sobie czip RFID, a w każdej z przegródek znajdować będzie się

czytnik. W momencie umieszczenia kuli na właściwym miejscu, po rozpoznaniu jej przez czytnik, kula

zostaje zassana przez rurę do walczaka i z powrotem do maszyny losującej. Zwiedzający musi

umieścić wszystkie 4 kule w przegródkach, aby uruchomić sprawdzenie prawidłowości dokonanego

wyboru. Sposób uruchomienia będzie uzgodniony z Zamawiającym na etapie projektu.

Na stanowisku ma znaleźć się jasna i klarowna instrukcja obsługi – forma przekazu do wyboru przez

Wykonawcę;

Wymiary i rozmieszczenie poszczególnych części stanowiska w przestrzeni muszą być uzgodnione z

Zamawiającym na etapie projektu.


interfejs sterujący stanowiskiem; podstawowe informacje na temat pierwiastków pokazanych w

instalacji, pomagające rozpoznać poszczególne kule ;

Opomiarowanie:

nie dotyczy;


317

Inne wymagania:

brak;

Budowa kotła – opłomki i walczak (1.58):

Tematyka:

budowa kotła firmy L. Zieleniewski – opłomki i walczak;

Cele:

zapoznanie Zwiedzających z zasadami działania i budową opłomek i walczaka w kotle firmy L.

Zieleniewski;


brak;

Wymagane elementy:

kiosk multimedialny, oświetlenie efektowe;


w okolicy strefy rozciętego kotła ma stanąć kiosk multimedialny. Kiosk multimedialny musi zawierać:

opis technologii budowy i działania opłomek i walczaka w kotle (kocioł jest systemu

Babcock&Wilcox), schemat budowy opłomek i walczaka w kotle połączony z systemem oświetlenia

efektowego – wybranie elementu na schemacie skutkuje wyświetleniem jego krótkiego opisu oraz

podświetleniem go przez system oświetlenia efektowego, archiwalne zdjęcia kotła, informacje na


318

temat historii firmy L. Zieleniewski.


schemat budowy opłomek i walczaka w kotle firmy L. Zieleniewski ma być utrzymany w stylistyce

rysunku technicznego z pierwszej połowy XX wieku (odniesieniem mają być rysunki z publikacji

„Elektrownia Łódzka 1907-1932”). Domyślnym widokiem dla schematu jest widok całości kotła. Na

schemacie mają zostać zaznaczone elementy charakterystyczne (zaznaczone na rysunku

referencyjnym), które po wybraniu zostaną powiększone, podświetlone na prawdziwym kotle i

walczaku oraz obok których po powiększeniu pojawi się na ekranie krótka o nich informacja

(maksymalnie 600 znaków razem ze spacjami).

Opomiarowanie:

nie dotyczy;

Inne wymagania:

rysunek referencyjny: http://engineering.myindialist.com/wp-

content/uploads/2009/10/clip_image00230.gif ;


Budynek i poziom:

Pompownia, +16,96;



http://engineering.myindialist.com/wp-content/uploads/2009/10/clip_image00230.gif

http://engineering.myindialist.com/wp-content/uploads/2009/10/clip_image00230.gif


319

Opis pomieszczenia:

Pomieszczenie komunikacyjne o powierzchni 177,32 m2, posadzka betonowa antracytowa. W

pomieszczeniu znajdują się klatka schodowa oraz szyb windowy.


Skala wielkości – makro (3.13):

Tematyka:

rozmiar;

Cele:

zapoznanie Zwiedzających z różnorodnością rozmiarów w przyrodzie;


brak;

Wymagane elementy:

tablice informacyjne, ekran z wmontowanym systemem śledzenia ruchu (co najmniej 40” typu B);


Łodzi”)


w całym pomieszczeniu, w pięciu z siedmiu prześwitach między Pompownią a Maszynownią, na

tablicach informacyjnych mają znaleźć się sylwetki organizmów i obiektów większych od człowieka

(podzielonych na grupy wg rozmiarów). Każda tablica ma spełniać następujące wymagania: druk


320

wysokiej jakości, co najmniej 600dpi, druk na powierzchni zmywalnej, estetyczny montaż i

wykończenie brzegów, estetyczne wykończenie tyłów tablic widocznych od strony Maszynowni. W

centralnej części pomieszczenia ma stanąć ekran. Prezentacją wyświetlaną na ekranie sterować

będzie się za pomocą gestów wykonywanych z określonego miejsca. Prezentacja na ekranie będzie

dotyczyć rozmiarów obiektów, zwierząt i roślin większych od człowieka (w formie skali; jako wzór

powinna służyć ta realizacja: http://www.nikon.com/about/feelnikon/universcale/index_f.htm).




Opomiarowanie:

nie dotyczy;

Inne wymagania:

brak;


Budynek i poziom:

Kotłownia, +16,96;


ekspozycyjna;

http://www.nikon.com/about/feelnikon/universcale/index_f.htm


321

Opis pomieszczenia:

Dobudowany taras w Kotłowni o powierzchni 112,46 m2, posadzka betonowa antracytowa.

Pomieszczenie to znajduje się częściowo „wewnątrz” dawnego kotła firmy L. Zieleniewski. Z

pomieszczenia widać wnętrze przeciętego kotła. Okna przy tym tarasie mają zostać wyciemnione.

Całe to pomieszczenie – jako strefa kosmosu – przedstawiać będzie kosmos taki, jakim człowiek go

zastaje. Opisane zostaną tu zjawiska naturalne, zachodzące bez obecności człowieka w kosmosie.

Wszelkie tematy dotyczące podboju przestrzeni kosmicznej przez człowieka zostaną umieszczone w

pomieszczeniu C-5.3.


Dwa ekrany sferyczne (3.14):

Tematyka:

Ziemia, planety Układu Słonecznego, inne ciała niebieskie;

Cele:

zapoznanie Zwiedzających z różnymi typami ciał niebieskich;


Wymagane;

Wymagane elementy:

dwa ekrany sferyczne o średnicy min. 60cm, umieszczone na okrągłych podestach o średnicy 30-

40cm i wysokości 80cm, mocowanie kuli do podestu do ustalenia; odległość kuli do podestu powinna

wynosić ok. 10cm; wokół ekranu ma znaleźć się barierka o wysokości nie większej niż 80cm w

odległości od podestu uniemożliwiającej Zwiedzającym dotknięcie ekranu; ekran z nakładką

dotykową o przekątnej min.22” umieszczony na barierce (ekran typu A); (specyfikacja w załączniku „


322



podchodząc do stanowiska Zwiedzający wybiera na ekranie dotykowym animację/prezentację, z

którą chciałby się zapoznać. Po wybraniu animacji/prezentacji ukazuje się ona na ekranie sferycznym.

Na ekranie dotykowym ukazują się podstawowe dane dotyczące wybranego tematu

animacji/prezentacji, opis nie może być dłuższy niż 600 znaków. FPS animacji nie może być mniejszy

niż 30, animacja ma być zapętlona.


Na obu sferach mają być dostępne te same zestawy danych do wyświetlania. Interfejs, dostępny dla

pracowników Centrum, musi umożliwiać wybór, które zestawy danych mają być w danej chwili

dostępne do wyboru dla Zwiedzających. Ma to umożliwić rotowanie treścią pokazów na obu kulach.

Wykonawca ma obowiązek skontaktować się ze wszystkimi producentami zestawów danych

zawartych na referencyjnej liście w celu uzyskania dla Zamawiającego bezpłatnych licencji na

użytkowanie tych zestawów danych. Wykonawca ma obowiązek przedstawić Zamawiającemu listę

uzyskanych bezpłatnych licencji oraz listę polecanych przez Wykonawcę zestawów danych z płatną

licencją (maksymalnie 20 zestawów danych). Zamawiający zadecyduje, które licencje Wykonawca

może pozyskać za opłatą. Jeśli konieczne będzie przystosowanie uzyskanych materiałów do użycia ich

na zainstalowanych przez Wykonawcę ekranach sferycznych, wszelkie koszty oraz uzyskanie

odpowiednich zezwoleń na modyfikację od producentów spadają na Wykonawcę.

Opomiarowanie:

nie dotyczy;

Inne wymagania:

lista referencyjna zestawów danych: http://sos.noaa.gov/Datasets/list.php?category=All ;

http://sos.noaa.gov/Datasets/list.php?category=All


323

Gwiazdy (3.15):

Tematyka:

gwiazdy;

Cele:

zapoznanie Zwiedzających z typami gwiazd;


Wymagane;

Wymagane elementy:

ekran sferyczny o średnicy min. 60cm, umieszczony na okrągłym podeście o średnicy 30-40cm i

wysokości 80cm, mocowanie kuli do podestu do ustalenia; odległość kuli do podestu powinno

wynosić ok.10cm; wokół ekranu ma znaleźć się barierka o wysokości nie większej niż 80cm w

odległości od podestu uniemożliwiającej Zwiedzającym dotknięcie ekranu;, ekran z nakładką

dotykową o przekątnej min. 22” powieszony na ścianie obok ekranu sferycznego na wysokości 80cm

od posadzki (ekran typu A); (specyfikacja w załączniku „ System zarządzania i obsługi Interaktywnego




324

Podchodząc do stanowiska Zwiedzający wybiera na ekranie dotykowym, na którym widoczny jest

widok nieba gwiazdę, z którą chciałby się zapoznać (gwiazdy możliwe do zobaczenia są wyraźnie

oznaczone). Po wybraniu gwiazdy na ekranie dotykowym wyświetla się animacja pokazująca płynnie

przejście z widoku nieba do widoku diagramu H-R (skompresowanie się gwiazd w diagram). Obok

diagramu pokazują się podstawowe informacje (takie jak jaskość, temperatura, lokalizacja na niebie

przedstawicieli wybranego typu) dotyczące wybranej przez Zwiedzającego gwiazdy. Diagram musi być

skonstruowany tak, by na osiach równoległych, po przeciwnych stronach przedstawiać parami

temperaturę efektywną/typ widmowy, oraz Magnitudo absolutne/jasność efektywną (log L/LO). Na

ekranie sferycznym ukazuje się animacja obrotowa wybranej gwiazdy (przedstawicielem typu G(2)V

ma być Słońce). FPS animacji nie może być mniejszy niż 30. Na diagramie ma być uwzględnionych

min. 12 typów gwiazd w tym: protogwiazda (obiekt w pobliżu granicy Hayashi'ego), gwiazdy ciągu

głównego co najmniej 7 różnych głównych typów widmowych (O, B, A , F, G, K, M), Czerwony

nadolbrzym (z gałęzi czerwonych olbrzymów), gwiazda zmienna typu cefeid (typu d Cep) (z pasa

niestabilności), biały karzeł, pulsar (jako przedstawiciel gwiazd neutronowych).

Dodatkowo, rozszerzony zakres wiadomości (stanowiący na ogólnym diagramie otaczające odnośniki

dotykowe) musi objaśniać następujące zagadnienia:

- konstrukcja diagramu H-R, w tym wyjaśnienie osi i poszczególnych ważniejszych jego obszarów

(takich jak Ciąg Główny, granica Hayashi'ego, gałęzie olbrzymów i nadolbrzymów, obszar

niestabilności, obszar białych karłów)

- typy widmowe: przykładowe widma głównych typów widmowych, objaśnienia zapisu typu

widmowego (główny typ, podtyp), klasy jasności (nadolbrzym, jasny olbrzym, olbrzym, podolbrzym,

karzeł, podkarzeł)

- promieniowanie ciała doskonale czarnego: użyty ma być przykład: animacja obrazująca świecenie

włókna żarówki lub płyty kuchenki elektrycznej w zależności od temperatury,

- jasność absolutna: należy użyć animacji obrazującej ideę, w tym ukazujące lampy uliczne o tej samej

jasności "absolutnej" pokazane w perspektywie, dające efekt różnych jasności widomych.




Opomiarowanie:


325

nie dotyczy;

Inne wymagania:

brak;

Zespół stanowisk – odległość w kosmosie (3.16) (stanowisko oceniane)

Tematyka:

pomiar odległości w kosmosie, jednostka astronomiczna, rok świetlny, parsek, paralaksa, świeca

standardowa;

Cele:

zapoznanie Zwiedzających ze sposobami pomiaru odległości w kosmosie;


wymagane;

Wymagane elementy:

stanowisko interaktywne prezentujące metodę paralaksy geometrycznej, stanowisko interaktywne

prezentujące metodę „świecy standardowej”, infografiki


Wykonawca zaprojektuje stanowiska interaktywne prezentujące metody paralaksy geometrycznej

oraz „świecy standardowej”. Oprócz tego w okolicy tych stanowisk zostaną umieszczone plansze z


326

infografikami prezentującymi metody pomiaru odległości: radarową/laserową, paralaksę

geometryczną, metodę cefeid, metoda supernowych typu Ia, dopasowywania do ciągu głównego,

prawo Hubble’a. Informacje na infografikach mają być przedstawione w sposób i językiem

zrozumiałym dla osoby bez wykształcenia astronomicznego.



Dopuszcza się użycie materiałów licencyjnych (jeśli dotyczy);

Opomiarowanie:

nie dotyczy;

Inne wymagania:

brak;

Elementy oceniane:


327

Deep Space Objects (3.17):

Tematyka:

zdjęcia kosmosu, crowdsourcing;

Cele:

zainteresowanie Zwiedzających eksploracją kosmosu;


brak;

Wymagane elementy:

ekran złożony z kilku monitorów bezszwowych (co najmniej 4x4 ekrany, 30” każdy), interfejs

użytkownika umieszczony w miejscu z którego można komfortowo korzystać z dużego ekranu

(interfejsem może być dodatkowy ekran (ekran typu A), system rozpoznawania ruchu itp.);


Łodzi”)


Domyślnym widokiem jest aktualne niebo widoczne z Łodzi bez efektów atmosfery. Na domyślnym

widoku mają być podpisane obiekty Układu Słonecznego. Na ekranie ma być widoczne menu

(umieszczone tak, by nie przesłaniać widoku nieba) umożliwiające wybór jednego z obiektów

zapisanych w bazie danych stanowiska. Po wybraniu obiektu widok nieba płynnie przesuwa się tak,

aby został wycentrowany na wybranym obiekcie. Po wycentrowaniu ma nastąpić przybliżenie obiektu

(np. płynna animacja, slajdy zdjęć z coraz większym powiększeniem) i przejście do trybu wyświetlenia

zdjęcia z bazy danych stanowiska. Zdjęcia obiektów powinny być wysokiej rozdzielczości (np.

pochodzące z Kosmicznego Teleskopu Hubble’a). Po wyświetleniu zdjęcia powinny pokazać się na

ekranie interesujące informacje dotyczące obiektu (tak, by nie przeszkadzały w oglądaniu zdjęcia, ale


328

były też dobrze widoczne). Informacje te muszą obejmować: odległość od obiektu (podaną w czasie

potrzebnym światłu na przebycie jej od obiektu do ziemi – np. „Światło potrzebuje 1 mln lat by

dotrzeć od obiektu do Ziemi”), typ obiektu, widoczność obiektu gołym okiem z Ziemi (tak/nie) oraz

inne wybrane przez Wykonawcę informacje przedstawione w sposób i językiem zrozumiałym dla

osoby bez wykształcenia astronomicznego. Oprócz tego na ekranie musi być widoczna niewielka

animacja obracającej się kuli ziemskiej z zaznaczeniem obszaru, z którego można zaobserwować

wybrany obiekt. Nieużywane Stanowisko musi po określonym czasie wracać do widoku ekranu

startowego. Lista obiektów musi zawierać co najmniej (po 5 przykładów dla każdego typu): galaktyki

spiralne z poprzeczką, galaktyki spiralne bez poprzeczki, galaktyki eliptyczne, galaktyki

nieregularne/karłowate, zderzenia galaktyk, mgławice refleksyjne, mgławice dyfuzyjne, obłoki

pyłowe, mgławice planetarne, gromady kuliste gwiazd, gromady otwarte gwiazd. Obok ekranu ma

znajdować się plansza informacyjna opisująca projekty crowdsourcingowe dotyczące badania

kosmosu (np. Galactic Zoo) z wyjaśnieniem dlaczego tego typu projekty są prowadzone i potrzebne.




Opomiarowanie:

nie dotyczy;

Inne wymagania:

brak;

40. Nazwa pomieszczenia: C-5.1;

Budynek i poziom:


329

Chłodnia, +16,87-17,68;



Opis pomieszczenia:

Pomieszczenie komunikacyjne o powierzchni 69,71 m2, posadzka betonowa, przemysłowa,

blacha ryflowana na pochylni. Nowo wybudowane przejście pomiędzy budynkami Pompowni i

Chłodni Kominowej. Przejście jest z obu stron przeszklone. Pomieszczenie ma zostać zaaranżowane

na wejście na stanowisko rakiety.


Wejście do rakiety kosmicznej (aranżacja) (3.18):

Pomieszczenie ma zostać tak zaaranżowane (poprzez wykorzystanie zdjęć, grafik, ściennych

elementów scenograficznych, atrap urządzeń i instalacji, dźwięków, światła, materiałów wideo,

stylizowanych przejść, itp.) aby Zwiedzający przechodzący nim miał wrażenie, że idzie podestem

wejściowym do rakiety.


Budynek i poziom:

Chłodnia, +17,68;



330


Opis pomieszczenia:

Przedsionek pomieszczenia ekspozycyjnego na najwyższym poziomie nowego budynku

wewnątrz Chłodni Kominowej o powierzchni 21,92 m2, posadzka betonowa, przemysłowa.

Pomieszczenie ma zostać zaaranżowane na wnętrze rakiety.


Rakieta (aranżacja) (3.19):

Pomieszczenie ma zostać tak zaaranżowane (poprzez wykorzystanie zdjęć, grafik, ściennych

elementów scenograficznych, atrap urządzeń i instalacji, dźwięków, światła, materiałów wideo,

stylizowanych przejść, itp.) aby Zwiedzający przechodzący nim miał wrażenie, że przechodzi przez

moduł załogowy rakiety.


Budynek i poziom:

Chłodnia, +17,68;


ekspozycyjna;

Opis pomieszczenia:

Pomieszczenie ekspozycyjne w kształcie półokręgu z kolumnami w wewnętrznej części o


331

powierzchni 144,60 m2, posadzka betonowa, przemysłowa. Pomieszczenie znajduje się na

najwyższym piętrze budynku dobudowanego wewnątrz Chłodni Kominowej. Ściana wychodząca na

wnętrze Chłodni jest w pełni przeszklona, z pomieszczenia widać ruch wahadła Foucaulta.

Pomieszczenie ma zawierać ekspozycję dotyczącą ludzkiej obecności w kosmosie.


Symulator (3.20):

Tematyka:

symulator;

Cele:

Stworzenie spektakularnego stanowiska o silnym oddziaływaniu emocjonalnym na zwiedzających

(landmark ekspozycji);


brak;

Wymagane elementy:

co najmniej 6 foteli z pasami i siłownikami hydraulicznymi, gogle interaktywne dla każdego fotela,

wydzielenie wizualne i akustyczne przestrzeni (aranżacja); (specyfikacja w załączniku „ System

zarządzania i obsługi Interaktywnego Centrum Nauki i Techniki w Łodzi”)


Zwiedzający wchodzą do wydzielonej przestrzeni w pomieszczeniu. Znajdują się tam fotele z pasami.

Zwiedzający siadają, zapinają pasy, zakładają gogle interaktywne ze słuchawkami – przez nie

zapoznawani są z symulacją. Aby spotęgować wrażenia fotele mają mieć zamontowane siłowniki


332

hydrauliczne do poruszania nimi w trakcie seansu zgodnie z ruchami wykonywanymi przez pojazd

przedstawiany w animacji. Cel jest taki, aby oderwać Zwiedzających od rzeczywistości istniejącej tu i

teraz i przenieść ich w inne miejsce i czas.



Dopuszcza się użycie materiałów licencyjnych. Animacja nie może trwać krócej niż 2 minut i dłużej niż

4 minuty.

Opomiarowanie:

nie dotyczy;

Inne wymagania:

brak;

Praca w nieważkości (3.21):

Tematyka:

praca na stacji kosmicznej;

Cele:

zapoznanie Zwiedzających z pracą na ISS;



333

brak;

Wymagane elementy:

zamocowany do ścian i słupów pomieszczenia stelaż z ruchomą uprzężą do podwieszenia człowieka,

2 niskie poręcze zamocowane do posadzki, sterownik ramienia robotycznego na podeście na

wysokości, ramię robotyczne na podeście na wysokości 40cm, trzy klocki i pudełko, miękka mata na

posadzce stanowiska;


na wysoko zamocowanym stelażu zostanie zamontowana uprząż (podwieszona) umożliwiająca

bezpieczne zawieszenie człowieka w pozycji poziomej (nie wyżej niż 50 cm nad podłogą). W zasięgu

rąk tak podwieszonego człowieka mają znaleźć się 2 poręcze, dzięki którym będzie on mógł przesunąć

się (na odległość między 1 a 2m w poziomie) do sterownika ramienia robotycznego (wymagającego

użycia obu rąk). Naprzeciw sterownika w przezroczystej gablocie na podeście ma być umieszczone

ramię robotyczne. Podwieszony Zwiedzający będzie miał za zadanie włożyć za pomocą ramienia

robotycznego sterowanego ze sterownika klocki na właściwe im, dostosowane kształtem, miejsca w

pudełku (). Korzystanie ze stanowiska możliwe będzie tylko w obecności pracownika obsługi

ekspozycji. Wokół stanowiska zapewnić należy strefę bezpieczeństwa: przestrzeń wolną od

Zwiedzających innych niż użytkownik stanowiska. Stelaż musi mocno ustabilizowany i podłożu

zapewniać bezpieczeństwo użytkowania stanowiska. Na etapie budowy prototypu należy przyjąć i

zastosować odpowiednio duże współczynniki bezpieczeństwa. Zapewnić należy dostęp serwisowy do

wszystkich elementów stanowiska.


brak;

Opomiarowanie:

nie dotyczy;


334

Inne wymagania:

Relacje przestrzenne między elementami stanowiska mają umożliwiać wygodne korzystanie ze

stanowiska Zwiedzającemu; ostateczne rozmieszczenie i wielkość wszystkich elementów oraz

konstrukcja stelaża muszą zostać uzgodnione z Zamawiającym na etapie testów prototypu,

konstrukcja stelaża musi zostać uzgodniona z Zamawiającym na etapie projektu;

Fotel astronauty (3.22):

Tematyka:

praca na stacji kosmicznej;

Cele:

zapoznanie Zwiedzających z pracą na ISS;


brak;

Wymagane elementy:

Fotel na prowadnicy umieszczony przy jednym ze słupów, silnik elektryczny wynoszący fotel do góry;


przy jednym ze słupów (tym najbliżej szyby) należy zamontować fotel na prowadnicy podłączony do

silnika elektrycznego. Zwiedzający siada na fotelu, zapina pasy i sterując manipulatorem znajdującym

się na podłokietniku unosi się do góry (co najmniej 3 metry). Po wzniesieniu się na maksymalną


335

wysokość fotel ma powoli opaść na podłogę. Stanowisko musi mieć możliwość awaryjnego

opuszczenia fotela, a także awaryjne zasilanie. Stanowisko musi być bezpieczne dla zdrowia

Zwiedzających.


brak;

Opomiarowanie:

nie dotyczy;

Inne wymagania:

fotel ma być z wyglądu stylizowany na wyposażenie stacji kosmicznej;

Żyroskop (3.23):

Tematyka:

żyroskop i jego zastosowanie;

Cele:

Demonstracja zasady zachowania momentu pędu, zapoznanie Zwiedzających z zastosowaniami

żyroskopu;


brak;


336

Wymagane elementy:

fotel na platformie obrotowej, koło z przekładnią i silnikiem elektrycznym, kiosk multimedialny;


Stanowisko zaprojektowane zostało jako platforma obrotowa. Do platformy zostanie przymocowany

fotel o wzmocnionej konstrukcji, z obustronnie zapinanymi pasami bezpieczeństwa, z regulacją

wysokości i z regulacją kąta nachylenia oparcia. Po przeciwległej stronie fotela w pionie

zamontowane ma zostać koło – z przekładnią i silnikiem elektrycznym. Przed fotelem zamontowany

zostanie lewarek, odchylający żyroskop (wirujące koło) o zadany kąt od pionu. Zmiana kierunku

obrotu stanowiska – przy wykorzystaniu lewarka. Żyroskop napędzany będzie prądem elektrycznym –

załączanym i wyłączanym tylko przez pracownika obsługi. Obok stanowiska, w odpowiedniej

odległości, przewidzieć należy pulpit umożliwiający włączenie i wyłączenie prądu – zabezpieczony

przed dostępem osób nieuprawnionych. Korzystanie ze stanowiska możliwe będzie tylko w obecności

pracownika obsługi ekspozycji. Wokół stanowiska zapewnić należy strefę bezpieczeństwa: przestrzeń

wolną od Zwiedzających innych niż użytkownik stanowiska. Zestaw musi mocno ustabilizowany i

osadzony w podłożu. Na etapie budowy prototypu należy przyjąć i zastosować odpowiednio duże

współczynniki bezpieczeństwa. Osiągane prędkości mają zostać uzgodnione z Zamawiającym na

etapie testów prototypu. Zapewnić należy dostęp serwisowy do wszystkich elementów stanowiska.

W strefie dostępnej dla Zwiedzających obok stanowiska ma znaleźć się kiosk multimedialny

zawierający informacje o prawach fizyki wykorzystywanych w żyroskopie (w formie prezentacji

multimedialnej lub animacji), o historii jego wynalezienia oraz o jego zastosowaniach (ze szczególnym

uwzględnieniem zastosowań w sprzęcie kosmicznym);





Opomiarowanie:


337

nie dotyczy;

Inne wymagania:



lutego 2013 roku);

Zespół stanowisk Międzynarodowa Stacja Kosmiczna (ISS) (3.24):

Tematyka:

Międzynarodowa Stacja Kosmiczna (ISS);

Cele:

zapoznanie Zwiedzających z budową i przeznaczeniem ISS;


brak;

Wymagane elementy:

kiosk multimedialny, ekran min. 40” (ekran typu B), model w skali 1:1 Combined Operational Load

Bearing External Resistance Treadmill (COLBERT) z działającą bieżnią i ekranem z nakładką dotykową

(ekran typu A), model w skali 1:1 modułu Cupola z ekranami, instalacje pokazujące wybrane

eksperymenty (co najmniej 2) realizowane na ISS, , głośnik, ew. słuchawki (do ustalenia na etapie




338


kiosk multimedialny ma zawierać opisane i pokazane (poprzez film, animację lub prezentację) moduły

ISS (każdy z osobna), schemat całości stacji oraz opis jej historii. W tej samej okolicy co kiosk mają

stanąć modele COLBERT-a, modułu Cupola oraz stanowiska dotyczące eksperymentów

wykonywanych na ISS. Aranżacyjnie wszystkie te elementy powinny stanowić logiczną całość. Model

COLBERT-a ma mieć czynną bieżnię (ma działać tak jak zwykła bieżnia treningowa) i ma umożliwiać

przypięcie się uprzężami w trakcie ćwiczenia. W model ma zostać wbudowany ekran z panelem

dotykowym, na którym pokazywane będą informacje dotyczące specyfiki budowy tej bieżni z racji na

jej użycie w warunkach mikrograwitacji, a także dotyczące czasu, jaki astronauci spędzają codziennie

ćwicząc i chorób, którym te ćwiczenia mają zapobiec. Model modułu Cupola ma mieć wmontowane 7

ekranów w miejsce oryginalnych okien. Na ekranach ma znaleźć się animacja przesuwającej się Ziemi

(widocznej z orbity ISS). Obok modelu ma stanąć tabliczka informacyjna opisująca czym jest moduł

Cupola. Modele mają zostać wykonane z dbałością o szczegóły. Wykonawca zaprojektuje i umieści w

tej przestrzeni co najmniej 2 stanowiska interaktywne (o dowolnym rodzaju interakcji, ale różniącym

się miedzy stanowiskami) pokazujące eksperymenty wykonywane na ISS. Dobór tych eksperymentów

Wykonawca ma obowiązek skonsultować z NASA.


schemat budowy ISS ma być utrzymany w stylistyce współczesnego rysunku technicznego.

Domyślnym widokiem dla schematu jest widok całości Stacji. Na schemacie mają zostać zaznaczone

elementy charakterystyczne (ważne dla zrozumienia działania całej instalacji), które po dotknięciu

zostaną powiększone oraz obok których po powiększeniu pojawi się na ekranie krótka o nich

informacja (maksymalnie 600 znaków razem ze spacjami).

Animacja przesuwającej się Ziemi ma trwać nie mniej niż 1 minutę, a nie więcej niż 2 minuty. Ma być

ona zapętlona. FPS animacji nie może być mniejszy niż 30.





339

Opomiarowanie:

nie dotyczy;

Inne wymagania:



lutego 2013 roku); w ramach prac nad stanowiskiem Wykonawca ma obowiązek skontaktować się z

NASA w celu uzyskania wiedzy o tym, które eksperymenty wykonywane na pokładzie stacji NASA

uważa za najważniejsze i które warto pokazać.

Chłodnia Kominowa (1.59):

Tematyka:

budowa Chłodni Kominowej;

Cele:

zapoznanie Zwiedzających z zasadami działania i budową Chłodni Kominowej;


brak;

Wymagane elementy:

kiosk multimedialny (w formie kiosku ze ścieżki „Przetwarzania energii”);



340

w pobliżu szyby (z dobrym widokiem na wnętrze Chłodni) ma stanąć kiosk multimedialny. Kiosk

multimedialny musi zawierać: opis technologii budowy i działania Chłodni, schemat budowy Chłodni

wybranie elementu na schemacie skutkuje wyświetleniem jego krótkiego opisu, archiwalne zdjęcia

Chłodni.


schemat budowy Chłodni ma być utrzymany w stylistyce rysunku technicznego z pierwszej połowy XX

wieku (odniesieniem mają być rysunki z publikacji „Elektrownia Łódzka 1907-1932”). Domyślnym

widokiem dla schematu jest widok całości Chłodni. Na schemacie muszą zostać zaznaczone elementy




Opomiarowanie:

nie dotyczy;

Inne wymagania:

rysunek referencyjny: http://www.haustechnikdialog.de/shkwissen/Images/3-3-4-1Kuehlturm-

Grafik.jpg ;

http://www.haustechnikdialog.de/shkwissen/Images/3-3-4-1Kuehlturm-Grafik.jpg

http://www.haustechnikdialog.de/shkwissen/Images/3-3-4-1Kuehlturm-Grafik.jpg

Zal._nr_2.1_SOE 22-12-14

Documents

Transcript of Zal._nr_2.1_SOE 22-12-14