II

(Akty, których publikacja nie jest obowi!zkowa)

KOMISJA

ZALECENIE KOMISJI

z dnia 24 sierpnia 2006 r.

w sprawie digitalizacji i udost!pnienia w Internecie dorobku kulturowego oraz w sprawie ochronyzasobów cyfrowych

(2006/585/WE)

KOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH,

uwzgl!dniaj"c Traktat ustanawiaj"cy Wspólnot! Europejsk",w szczególno#ci jego art. 211,

a tak$e maj"c na uwadze, co nast!puje:

(1) Dnia 1 czerwca 2005 r. Komisja przedstawi%a inicjatyw!i2010, s%u$"c" optymalizacji wykorzystania nowych tech-nologii informatycznych na rzecz zwi!kszenia wzrostugospodarczego, tworzenia nowych miejsc pracy orazpoprawy jako#ci $ycia obywateli Europy. Komisjawymienia biblioteki cyfrowe jako kluczowy elementinicjatywy i2010. W komunikacie „i2010: bibliotekicyfrowe” z dnia 30 wrze#nia 2005 r. (1) Komisja przed-stawi%a swoj" strategi! na rzecz digitalizacji, udost!p-nienia w Internecie oraz ochrony zasobów cyfrowychw zakresie wspólnej pami!ci europejskiej. Ta wspólnapami!& obejmuje materia%y drukowane (ksi"$ki, czaso-pisma, gazety), zdj!cia, obiekty muzealne, materia%yarchiwalne oraz materia%y audiowizualne (zwane dalej„dorobkiem kulturowym”).

(2) Pa'stwom cz%onkowskim nale$y zaleci& dzia%ania maj"cena celu realizacj! tej strategii, celem optymalizacji wyko-rzystania przy pomocy Internetu gospodarczegoi kulturalnego potencja%u europejskiego dziedzictwakulturowego.

(3) W zwi"zku z powy$szym nale$y wspiera& produkcj!materia%ów cyfrowych wykorzystuj"cych zasobybibliotek, archiwów i muzeów. Dost!p do tych mate-ria%ów przez Internet umo$liwi obywatelom Europywykorzystanie ich w nauce, pracy i rekreacji. Pozwolito na stworzenie w Internecie wyra(nego profilu ró$no-rodnego i wieloj!zycznego dziedzictwa kulturowegoEuropy. Ponadto zasoby cyfrowe mog" by& wykorzysty-wane w ró$nych sektorach gospodarki, jak np.w turystyce i w o#wiacie, a tak$e w dzia%alno#ci twórczej.

(4) We wnioskach Rady z dnia 15–16 listopada 2004 r.w sprawie planu pracy w dziedzinie kultury na lata2005–2006 podkre#lono wk%ad dzia%alno#ci twórczeji bran$ „kreatywnych” w rozwój gospodarczy Europyoraz potrzeb! skoordynowanych dzia%a' w zakresie digi-talizacji.

(5) Zalecenie Parlamentu Europejskiego i Rady z 16 listo-pada 2005 r. w sprawie dziedzictwa filmowegoi konkurencyjno#ci zwi"zanych z nim dzia%a' przemys%o-wych (2) zawiera%o ju$ zalecenie podj!cia przez pa'stwacz%onkowskie odpowiednich kroków s%u$"cych intensyw-niejszemu wykorzystaniu nowych i cyfrowych tech-nologii w gromadzeniu, katalogowaniu, ochroniei konserwacji dzie% kinematograficznych. Je#li chodzio dzie%a kinematograficzne, niniejsze zalecenie w wieluaspektach uzupe%nia zalecenie Parlamentu i Radyw sprawie dziedzictwa filmowego.

(6) Digitalizacja jest wa$nym sposobem zapewnienia szer-szego dost!pu do zasobów kulturowych. W niektórychprzypadkach jest to jedyny sposób zapewnienia dost!pudo tych zasobów dla przysz%ych pokole'. Z tego wzgl!duw pa'stwach cz%onkowskich podejmowanych jestobecnie wiele inicjatyw w zakresie digitalizacji, leczstarania te s" rozproszone. Skoordynowane dzia%aniapa'stw cz%onkowskich na rzecz digitalizacji dziedzictwakulturowego doprowadzi%yby do wi!kszej spójno#ciw wyborze materia%ów do digitalizacji i pozwoli%ybyunikn"& powielania niektórych dzia%a'. Skutkowa%ybyone równie$ pewniejszymi warunkami dzia%ania dlaprzedsi!biorstw inwestuj"cych w technologie s%u$"cedigitalizacji. Przegl"d obecnych i planowanych dzia%a'w zakresie digitalizacji oraz odpowiednich celów ilo#cio-wych przyczyni%by si! do osi"gni!cia powy$szych celów.

(7) Sponsorowanie digitalizacji przez sektor prywatny orazpartnerstwa publiczno-prywatne mog" prowadzi& dow%"czenia podmiotów prywatnych do stara' w zakresiedigitalizacji i powinny by& nadal wspierane.

PLL 236/28 Dziennik Urz!dowy Unii Europejskiej 31.8.2006

(1) COM(2005) 465 wersja ostateczna. (2) Dz.U. L 323 z 9.12.2005, str. 57.

(8) Inwestycje w nowe technologie oraz du$e obiekty s%u$"cedigitalizacji mog" obni$y& koszty digitalizacji przy zacho-waniu lub polepszeniu jako#ci, powinny wi!c by& zale-cane.

(9) Wspólny wieloj!zyczny punkt dost!pu umo$liwi%bywyszukiwanie w Internecie rozproszonego – to znaczyznajduj"cego si! w ró$nych miejscach i nale$"cego doró$nych podmiotów – dziedzictwa kulturowego Europyzapisanego w formie cyfrowej. Taki punkt dost!puzwi!kszy%by jego dostrzegalno#& i podkre#li%by jegowspólne cechy. Punkt dost!pu powinien bazowa& naistniej"cych inicjatywach, jak np. Biblioteka Europejska(The European Library, TEL), w ramach której wspó%pra-cuj" ju$ biblioteki w Europie. Tam, gdzie jest to mo$liwe,powinien on w szerokim zakresie w%"czy& prywatnychw%a#cicieli praw do zasobów kulturowych oraz wszystkiezainteresowane strony. Nale$y wspiera& jednoznacznezobowi"zanie pa'stw cz%onkowskich oraz instytucjikulturalnych do stworzenia takiego punktu dost!pu.

(10) Jedynie cz!#& zasobów znajduj"cych si! w bibliotekach,archiwach i muzeach mo$na zaliczy& do dóbr publicz-nych w zwi"zku z faktem, i$ nie podlegaj" (ju$) oneochronie praw w%asno#ci intelektualnej, podczas gdypozosta%e zasoby s" chronione tymi prawami. Poniewa$prawa w%asno#ci intelektualnej s" wa$nym instrumentemwspierania kreatywno#ci, europejskie dziedzictwo kultu-rowe powinno by& zdigitalizowane, udost!pnionei chronione przy pe%nym poszanowaniu praw autorskichi pokrewnych. Szczególnie istotne w tym zakresie s"art. 5 ust. 2 lit. c), art. 5 ust. 3 lit. n) i art. 5 ust. 5,a tak$e motyw (40) dyrektywy 2001/29/WE ParlamentuEuropejskiego i Rady z dnia 22 maja 2001 r. w sprawieharmonizacji niektórych aspektów praw autorskichi pokrewnych w spo%ecze'stwie informacyjnym (1).Procedury wydawania zezwole' w obszarach takich jakdzie%a osierocone – w przypadku których okre#lenie, ktojest posiadaczem praw autorskich, jest niemo$liwe lubbardzo trudne – a tak$e dzie%a, których nak%ad zosta%wyczerpany, lub które nie s" ju$ rozprowadzane (w przy-padku materia%ów audiowizualnych), mog" u%atwi&wyja#nienie kwestii prawnych, a tym samym upro#ci&digitalizacj! i pó(niejsze udost!pnienie w Internecie.Dlatego te$ w #cis%ej wspó%pracy z w%a#cicielami prawnale$y wspiera& wprowadzenie takich procedur.

(11) Przepisy prawa krajowego mog" stanowi& przeszkod!w korzystaniu z dzie% stanowi"cych w%asno#& publiczn",na przyk%ad poprzez wymóg uzyskania zezwoleniaw ka$dym przypadku powielania dzie%a. Takie prze-szkody nale$y zidentyfikowa& i podj"& dzia%ania w celuich usuni!cia.

(12) Rezolucja Rady C/162/02 z dnia 25 czerwca 2002 r.w sprawie zachowania pami!ci przysz%o#ci – ochronazasobów cyfrowych dla przysz%ych pokole' (2) zawierapropozycje celów oraz g%ównych dzia%a' s%u$"cychochronie zasobów cyfrowych dla przysz%ych pokole'.

Jednak$e w pa'stwach cz%onkowskich nie istniej"obecnie $adne przejrzyste i kompleksowe koncepcjew zakresie ochrony zasobów cyfrowych. Brak takichkoncepcji stanowi zagro$enie dla przetrwania zasobówcyfrowych i mo$e skutkowa& utrat" materia%ów wytwo-rzonych jedynie w formie cyfrowej. Opracowanieskutecznych #rodków ochrony zasobów cyfrowych madalekosi!$ne skutki, nie tylko dla ochrony zasobówinstytucji publicznych, ale tak$e dla ka$dej organizacjizobowi"zanej lub pragn"cej chroni& zasoby cyfrowe.

(13) Szereg pa'stw cz%onkowskich wprowadzi% lub rozwa$awprowadzenie przepisów prawnych nak%adaj"cych naproducentów materia%ów cyfrowych obowi"zek wyko-nania jednej lub wi!cej kopii takiego materia%u dlauprawnionego podmiotu przechowuj"cego. Koniecznajest i powinna by& wspierana skuteczna wspó%pracapa'stw cz%onkowskich w celu unikni!cia zbytniegozró$nicowania zasad dotycz"cych egzemplarza obowi"z-kowego w przypadku materia%ów cyfrowych.

(14) Tak zwany „web-harvesting” jest now" technik" groma-dzenia materia%ów w Internecie na potrzeby ochronyzasobów cyfrowych. Polega ona na aktywnym groma-dzeniu materia%ów przez uprawnione instytucje, zamiastczekania na przekazanie ich do przechowania, copozwala na zminimalizowanie obci"$e' administracyj-nych dla producentów materia%ów cyfrowych; prawodaw-stwo krajowe powinno wi!c dopuszcza& tak" technik!,

NINIEJSZYM ZALECA, ABY PA)STWA CZ*ONKOWSKIE:

Digitalizacja i udost!pnienie w Internecie

1) gromadzi%y informacje o trwaj"cej i planowanej digitalizacjiksi"$ek, czasopism, gazet, zdj!&, obiektów muzealnych,materia%ów archiwalnych, materia%ów audiowizualnych(zwanych dalej „dorobkiem kulturowym”) oraz sporz"dza%yprzegl"dy po#wi!cone takiej digitalizacji w celu unikni!ciapowielania dzia%a' oraz wspierania wspó%pracy i synergii naszczeblu europejskim;

2) okre#li%y cele ilo#ciowe dla digitalizacji materia%ów analogo-wych znajduj"cych si! w archiwach, bibliotekachi muzeach, ze wskazaniem oczekiwanego wzrostu ilo#cizasobów cyfrowych, które mog%yby stanowi& cz!#& euro-pejskiej biblioteki cyfrowej, a tak$e wskazaniem #rodkówbud$etowych przyznanych przez w%adze publiczne;

3) wspiera%y partnerstwo mi!dzy instytucjami kulturalnymia sektorem prywatnym w celu tworzenia nowychsposobów finansowania digitalizacji dorobku kulturowego;

4) tworzy%y du$e o#rodki digitalizacji i zapewnia%y ich funk-cjonowanie, jako element o#rodków kompetencji na rzeczrozwoju digitalizacji w Europie lub w #cis%ej wspó%pracyz nimi;

PL31.8.2006 Dziennik Urz!dowy Unii Europejskiej L 236/29

(1) Dz.U. L 167 z 22.6.2001, str. 10.(2) Dz.U. C 162 z 6.7.2002, str. 4.

5) wspiera%y utworzenie europejskiej biblioteki cyfrowejw postaci wieloj!zycznego wspólnego punktu dost!pu torozproszonych – to znaczy znajduj"cych si! w ró$nychmiejscach i nale$"cych do ró$nych podmiotów – zasobówkulturowych Europy w formie cyfrowej poprzez:

a) zach!canie instytucji kulturalnych oraz wydawcówi innych w%a#cicieli praw do udost!pniania ich zasobówcyfrowych w wyszukiwarce europejskiej bibliotekicyfrowej,

b) zapewnienie stosowania wspólnych standardów digitali-zacji przez instytucje kulturalne i – je#li dotyczy –

podmioty prywatne w celu zagwarantowania interope-racyjno#ci zasobów cyfrowych na szczeblu europejskimoraz u%atwienia wyszukiwania w ró$nych j!zykach;

6) ulepsza%y warunki ramowe dla digitalizacji i udost!pnieniaw Internecie dorobku kulturowego poprzez:

a) stworzenie procedur u%atwiaj"cych wykorzystanie dzie%osieroconych, po konsultacji z zainteresowanymi stro-nami,

b) ustanowienie lub wspieranie procedur, na zasadziedobrowolno#ci, u%atwiaj"cych korzystanie z dzie%,których nak%ad zosta% wyczerpany, lub które nie s" ju$rozprowadzane, po konsultacji z zainteresowanymi stro-nami,

c) wspieranie dost!pno#ci list znanych dzie% osieroconychoraz dzie% stanowi"cych w%asno#& publiczn",

d) identyfikowanie przepisów prawnych stanowi"cychprzeszkod! dla udost!pnienia w Interneciei pó(niejszego wykorzystania dorobku kulturowegostanowi"cego w%asno#& publiczn" oraz podejmowaniedzia%a' w celu eliminacji tych przeszkód;

Ochrona zasobów cyfrowych

7) okre#li%y krajowe strategie na rzecz d%ugoterminowejochrony zasobów cyfrowych i dost!pu do nich przype%nym poszanowaniu praw autorskich, które:

a) opisuj" podej#cie organizacyjne, precyzuj" zadaniai kompetencje zaanga$owanych stron oraz przypisane#rodki,

b) zawieraj" konkretne plany dzia%ania, z których wynikaj"cele oraz harmonogram ich realizacji;

8) wymienia%y si! informacjami na temat strategii i planówdzia%ania;

9) wprowadzi%y zapisy do prawa krajowego pozwalaj"ce nawielokrotne powielanie oraz zmian! formatu i/lub no#nikadorobku kulturowego przez instytucje publiczne w celuochrony zasobów cyfrowych, zgodnie ze wspólnotowymii mi!dzynarodowymi przepisami w zakresie ochrony w%as-no#ci intelektualnej;

10) podczas okre#lania zasad i procedur przekazywania egzem-plarza obowi"zkowego w przypadku materia%ów powsta-%ych w formie cyfrowej – uwzgl!dnia%y sytuacj! w innychpa'stwach cz%onkowskich w celu unikni!cia nadmiernychrozbie$no#ci w tych zasadach;

11) wprowadzi%y zapisy do prawa krajowego s%u$"ce ochroniezasobów internetowych przez uprawnione instytucje zapomoc" technik gromadzenia materia%ów w Internecietakich jak „web-harvesting”, zgodnie ze wspólnotowymii mi!dzynarodowymi przepisami w zakresie ochrony w%as-no#ci intelektualnej;

Dalsze kroki

12) przekazywa%y informacj! do Komisji – po 18 miesi"cach odpublikacji niniejszego zalecenia w Dzienniku Urz"dowym UniiEuropejskiej, a nast!pnie co dwa lata – na temat dzia%a'podj!tych w odpowiedzi na niniejsze zalecenie.

Sporz"dzono w Brukseli, dnia 24 sierpnia 2006 r.

W imieniu KomisjiViviane REDING

Cz#onek Komisji

PLL 236/30 Dziennik Urz!dowy Unii Europejskiej 31.8.2006