ZAGROŻENIA PSYHOSPOŁEZNE W PRAY PERSONELU …

ZAGROŻENIA PSYCHOSPOŁECZNE W PRACY PERSONELU MŁODZIEŻOWYCH

OŚRODKÓW WYCHOWAWCZYCH

dr hab. med. Joanna Bugajska

dr hab. Łukasz Baka

Prace o szczególnym charakterze

Ustawa o emeryturach pomostowych (Dz.U. nr 237, poz.1656), Załącznik 2 poz. 21:

Prace nauczycieli, wychowawców i innych

pracowników pedagogicznych zatrudnionych

w młodzieżowych ośrodkach wychowawczych,

młodzieżowych ośrodkach socjoterapii, ośrodkach

szkolno-wychowawczych, schroniskach dla

nieletnich oraz zakładach poprawczych

Prace o szczególnym charakterze

• Wymagające szczególnej odpowiedzialności

• Wymagające szczególnej sprawności psychofizycznej

• Należyte wykonywanie w sposób niezagrażający bezpieczeństwu publicznemu, w tym zdrowiu i życiu innych osób

• Możliwość należytego wykonywania zmniejsza się przed osiągnięciem wieku emerytalnego, na skutek pogorszenia się sprawności psychofizycznej, związanego z procesem starzenia się

Od nauczycieli wykonujących prace w młodzieżowych ośrodkach wychowawczych jest wymagana szczególna kondycja psychofizyczna w zakresie sensomotorycznych i temperamentalnych:

umiejętność koncentracji uwagi

szybki refleks

łatwość podejmowania decyzji pod wpływem zmieniających się bodźców

podzielność uwagi

wysoki stopień koordynacji wzrokowo-ruchowej

zdolność do pracy w szybkim tempie

szybka zmiana formy aktywności oraz metod działania

odporność na zmęczenie

ZAGROŻENIA PSYCHOSPOŁECZNE W PRACY PERSONELU MŁODZIEŻOWYCH

OŚRODKÓW WYCHOWAWCZYCH

WYNIKI BADAŃ

3 grupy zawodowe:

• nauczyciele, wychowawcy i inni pracownicy pedagogiczni zatrudnieni w młodzieżowych ośrodkach wychowawczych, młodzieżowych ośrodkach socjoterapii, ośrodkach szkolno-wychowawczych, schroniskach dla nieletnich oraz zakładach poprawczych,

• personel sprawujący opiekę nad mieszkańcami domów pomocy społecznej dla przewlekle psychicznie chorych, niepełnosprawnych intelektualnie dzieci i młodzieży lub dorosłych,

• personel medyczny oddziałów psychiatrycznych i leczenia uzależnień w bezpośrednim kontakcie z pacjentem.

Cecha wspólna wybranych 3 grup zawodowych:

Intensywny i bezpośredni kontakt z innymi ludźmi, związanym z koniecznością niesienia pomocy w różnej formie:

• stała opieka nad osobami młodocianymi, mającymi konflikt z prawem lub problemy społeczne,

• ratowanie życia i zdrowia,

• opieka nad osobami chorymi psychicznie i uzależnionymi.

OSOBY BADANE n = 601

Personel medyczny (n=201)

Personel domów opieki (n = 200)

Personel zakładów wychowawczych (n = 200)

16

102

49

428

0

50

100

150

200

250

300

350

400

450

licz

ba

osó

b b

ad

an

ych

kategoria wykształcenia

podstawowe/zawodowe

średnie

policealne

wyższe

82,6%

17,4%

Płeć

kobiety

mężczyźni

ZASIĘG

BADAŃBadanie przeprowadzono w okresie maj – lipiec 2017 r. Badaniem

objęto 35 ośrodków, znajdujących się na terenie wszystkich 16

województw w Polsce

1

1

2

3

4

MIEJSCE PRACY

Nauczyciele, wychowawcy i inni pracownicy pedagogiczni zatrudnieni w:

o młodzieżowych ośrodkach wychowawczych,

o młodzieżowych ośrodkach socjoterapii,

o ośrodkach szkolno-wychowawczych,

o schroniskach dla nieletnich,

o zakładach poprawczych

mow-kielce.pl

DANE DEMOGRAFICZNE

Wiek: 24 – 70 lat (M = 43,3)

Płeć: 156 kobiet (78%) i 44 mężczyzn (22%)

Staż pracy: 1 – 39 lat (M = 14,1)

Wykształcenie: wyższe 88%, średnie 9%, inne (3%)

nauczyciel (35,5%),

wychowawca (32,5%)

pracownik pedagogiczny (8,5%)

terapeuty zajęciowego (7,5%)

psycholog (6,0%)

pracownik socjalny (5,5%)

inni (4,5%)

STANOWISKA

Wymagania w pracy

35,31 37,3

64,41 66,44

54,33

35,5 37,69

65,2669,8

57,73

39,29 37,02

64,6969,23

51,43

0

10

20

30

40

50

60

70

80

Wymagania ilościowe Tempo pracy Wymagania poznawcze Wymaganiaemocjonalne

Wymagania ukrywaniaemocji

Wymagania w pracy

Personel medyczny Personel domów opieki Personel zakładów wychowawczych

45,66

64,76

57,09

72,05

59,9

48,46

61,5257,7

72,6

58,76

50,53

67,1162,5

72,56

65,53

0

10

20

30

40

50

60

70

80

Poczucie wpływu Możliwości rozwoju Różnorodność pracy Znaczenie pracy Przywiązanie do pracy

Organizacja i treść pracy


Organizacja pracy i treść pracy

Relacje społeczne i jakość przywództwa

58,7760,4

75,27

38,19

59,4558,17

64,3

72,17

60,24 60,36

75,61

44,74

62,7660,27

66,41

72,05

63,84 66,5

73,52

40,38

65,47

55,48

63,76

66,19

0

10

20

30

40

50

60

70

80

Poczucieprzewidywalności

Nagrody Jasność roli Konfikt roli Jakośćprzywództwa

Wsparcie -współpracownicy

Wsparcie -przełożeni

Klimat społeczny

Relacje interpersonalne i przywództwo


Oddziaływanie praca – życie osobiste

24,42

62,42

35,65

10,47

27,36

60,56

32,32

7,95

32,24

62,37

38,81

14,76

0

10

20

30

40

50

60

70

Niepewność pracy Satysfakcja z pracy Konflikt praca - rodzina Konfikt roli

Oddziaływanie praca - życie osobiste


Negatywne działania ze strony innych pracowników

16,91

13,01

11,36

2,54

7,916,97

4,73

16,91

11,68

14,01

2,76

5,78

8,29

2,02

13,01

9,21

7,16

0,63

2,14 2,14 2,63

0

2

4

6

8

10

12

14

16

18

Plotki Konflikty w pracy Dokuczliwezachowania

Molestowanie Groźby Przemoc fizyczna Mobbing

Negatywne działania ze strony innych pracowników


ZDROWIE

2,5

8,5

39,539,0

10,5

Stan zdrowia [% ankietowanych]

słaby zadowalający dobry

bardzo dobry doskonałyzbimarmusic.pl

Zdrowie psychofizyczne i dobrostan

56,59

26,9

38,77

33,7

25,84

19,0223,32

55,2

26,75

38,42

32,71

24,320,97

23,32

61,81

29,7

37,635,31

28,08

23,4327,39

0

10

20

30

40

50

60

70

Zdrowie ogólne Problemy zesnem

Wypaleniezawodowe

Depresja Napięcie Stressomatyczny

Stres poznawczy

Zdrowie i dobrostan


Częstość występowania chorób

2,1

1

11,6

5,3

1,1

1,6

3,1

16

7,3

2,1

2,1

2,6

15,5

0

0 5 10 15 20 25

cukrzyca

zaburzenia/choroby psychiczne

nadciśnienie

choroby serca

udar

przewlekłe zapalenie oskrzeli

astma

alergia

choroby skóry

wrzody żołądka

zapalenie pęcherza

choroby jamy brzusznej

bóle pleców

rak

procent ankietowanych

personel medyczny oddziałówpsychiatrycznych i leczenia uzależnień

personel domów pomocy społecznej

nauczyciele, wychowawcy, pracownicypedagogiczni młodzieżowych ośrodkówwychowawczych

CHOROBY

zdrowie.tvn.pl

ZAŻYWANIE LEKÓW

8,5

6,46

3,35

7,67

4,61

2,84

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

nauczyciele, wychowawcy,pracownicy pedagogicznimłodzieżowych ośrodków

wychowawczych

personel domów pomocyspołecznej

personel medyczny oddziałówpsychiatrycznych i leczenia

uzależnień

częs

tość

sto

sow

ania

śro

dkó

w

prz

eciw

bó

low

ych

i u

spo

kaja

jący

ch

środki uspokajające

środki nasenne

medme.pl

PICIE ALKOHOLUprawo.pl

0,85

0,54

1,11

0,61

0,39

0,56

0,36

0,23

0,55

0

0,2

0,4

0,6

0,8

1

1,2

nauczyciele, wychowawcy,pracownicy pedagogicznimłodzieżowych ośrodków

wychowawczych

personel domów pomocyspołecznej

personel medyczny oddziałówpsychiatrycznych i leczenia

uzależnień

prz

ecię

tne

spo

życi

e al

koh

oli

wys

oko

pro

cen

tow

ych

(l

iczb

a p

usz

ek/k

ielis

zkó

w]

piwo wino drinki

pakernia24.pl

WYPALENIE ZAWODOWE

WYNIKI BADAŃ PORÓWNAWCZYCH Z INNYMI GRUPAMI

NARZĘDZIEWypalenie zawodowe mierzono szesnastopunktową Oldenburską Skalą Wypalenia (Oldenburg Burnout Inventory, OLBI, Demerouti i in., 2001; Baka i Basińska, 2015). Składa się ona z dwóch podskal:

wyczerpania (exhaustion) - poczucie nadmiernego obciążenia fizycznego, poznawczego i/lub emocjonalnego pracą oraz niewystarczająca ilość zasobów związanych z radzeniem sobie z tym obciążeniem

zdystansowania wobec pracy (disengagement from work) – obojętna i cyniczna postawa wobec pracy (dotyczy zarówno treści pracy, współpracowników i przełożonych, jak i całego środowiska związanego z pracą)

OSOBY BADANE n = 1137

Personel medyczny (n=200)

Personel domów opieki (n = 201)

Personel zakładów poprawczych (n = 200)

Nauczyciele (n = 236)

Policjanci (n = 300)

2,292,58

2,272,5

2,322,58

2,212,022,06 2,09

0

0,5

1

1,5

2

2,5

3

1 2

Śre

dn

ie w

ynik

i w s

kali

OLB

I

Wyczerpanie Zdystansowanie wobec pracy

Wypalenie zawodowe

Perosnel medyczny Personel domów opieki

Personel zakładów poprawczych Nauczyciele

Policjanci

WYNIKI:

1) W odniesieniu do wyczerpania p. zakładów poprawczych różnił się tylko względem policjantów, którzy cechowali się niższym wyczerpaniem niż cztery pozostałe grupy zawodowe (Policjanci < P. zakładów poprawczych = Nauczyciele =P. medyczny = P. domów opieki)

2) Pod względem zdystansowania różnice były istotne między nauczycielami a trzema grupami: personelem medycznym, ośrodków społecznych i zakładów poprawczych.(Policjanci = nauczyciele < P. medyczny = P. domów opieki = P. zakładów poprawczych)

PODSUMOWANIE

W pracy personelu młodzieżowych ośrodków wychowawczych można wyróżnić następujące źródła stresu:

wysokie obciążenie emocjonalne, tj. praca stawia w sytuacjach trudnych emocjonalnie (np. monitorowanie stanu psychicznego wychowanków, interwencje przy próbach samobójczych), w pracy trzeba odnosić się do osobistych problemów innych ludzi (np. konflikty między wychowankami, konflikty między wychowankami i ich rodzinami), praca wiąże się z emocjonalnym zaangażowaniem (np. wychowanek zachowuje się agresywnie, trzeba zastosować wobec wychowanka środek przymusu bezpośredniego)

centrumdobrejterapii.pl

ŹRÓDŁA STRESU (1)

W pracy personelu młodzieżowych ośrodków wychowawczych można wyróżnić następujące źródła stresu:

wysokie obciążenia ilościowe, tj. duża liczba godzin przeznaczonych na pracę, duża ilość pracy do wykonania, duża ilość wykonanych czynności w danej jednostce czasu

wysoki poziom konfliktu praca – rodzina, tj. poczucie, że praca zawodowa zaburza życie rodzinne (dotyczy to: braku czasu, napięcia emocjonalnego, wymogu odmiennego sposobu funkcjonowania „w rolach”)

centrumdobrejterapii.pl

ŹRÓDŁA STRESU (2)

Do skutków stresu w tej grupie zawodowej należą:

dolegliwości zdrowotne, przede wszystkim alergie, bóle pleców i nadciśnienie tętnicze

Zdolność radzenia sobie ze stresem w pracy może znacząco obniżać:

bierność fizyczna w czasie wolnym od pracy,

nadużywanie środków nasennych i uspokajających

bsw.edu.pl

SKUTKI STRESU

METODY WSPARCIA

Szkolenia i treningi

rozwijanie inteligencji emocjonalnej

treningi uważności

trening wzmacniania odporności

trening budowania zasobów osobistych – obejmujący zwiększenieświadomości znaczenia zasobów osobistych w radzeniu sobie zestresem, diagnozę własnych zasobów, (osobowościowych iśrodowiskowych) diagnoza stylów radzenia sobie ze stresem

szkolenia w zakresie prewencji agresji ze strony wychowanków

szkolenia kadry kierowniczej w zakresie rozpoznawania symptomówuzależnienia od leków oraz procedur postępowania wobecpracowników nadużywających leków uspokajających i nasennych

nf.pl

pfst.pl

Działania obniżające obciążenie pracą:

dostosowanie liczby pracowników do potrzeb kadrowych,

wcześniejsze planowanie prac, partycypacja pracowników w ustalaniu harmonogramów pracy,

zmniejszenie ilości pracy „papierkowej”, ograniczenie liczby obowiązków administracyjnych,

szkolenia kadry kierowniczej w zakresie metod zmniejszania obciążenia ilościowego i jakościowego

prawdziwyskarb.pl

pl.dreamstime.

com

METODY WSPARCIA

Działania wzmacniające relacje między pracownikami:

uświadamianie przełożonym roli wsparcia w miejscu pracy i korzyści z tego płynących,

uświadamianie pracownikom roli wsparcia koleżeńskiego w radzeniu sobie ze stresem,

zwiększenie dostępności „sieci wsparcia” w pracy, np. poprzez łatwiejszy dostęp podwładnych do przełożonych,

organizowanie grup samopomocy

prawdziwyskarb.pl

METODY WSPARCIA

METODY WSPARCIA

Promocja zdrowego stylu życia

przygotowanie programów wspierających indywidualną i grupową aktywność fizyczną

przygotowanie programów i akcji zachęcających do zdrowego odżywiania

nf.pl

sportoften.com

Anna Łuczak

Łukasz Baka

Andrzej Najmiec

STRES

W WYBRANYCH ZAWODACH

O SZCZEGÓLNYM

CHARAKTERZE

CENTRALNY INSTYTUT OCHRONY PRACY – PAŃSTWOWY

INSTYTUT BADAWCZY

Warszawa 2019 r.

ZAGROŻENIA PSYHOSPOŁEZNE W PRAY PERSONELU …

Documents

Transcript of ZAGROŻENIA PSYHOSPOŁEZNE W PRAY PERSONELU …