Z3.04

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Andrzej Wysocki

Stosowanie przepisów prawa i norm obowiązujących w usługach transportowo-spedycyjnych 342[04].Z3.04

Poradnik dla ucznia

Wydawca Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy Radom 2007


1

Recenzenci: mgr Ewa Kawczyńska-Kiełbasa mgr Radosław Kaceprczyk Opracowanie redakcyjne: mgr Andrzej Wysocki Konsultacja: mgr inŜ. Halina Śledziona

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej Stosowanie aktów prawnych i norm określających działalność firmy transportowo-spedycyjnej 342[04].Z3.04, zawartego w modułowym programie nauczania dla zawodu Technik logistyk 342[04] Wydawca Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007


2

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie 3 2. Wymagania wstępne 5 3. Cele kształcenia 6 4. Materiał nauczania 7

4.1. Działalność gospodarcza firmy transportowo-spedycyjnej 7 4.1.1. Materiał nauczania 7 4.1.2. Pytania sprawdzające 15 4.1.3. Ćwiczenia 15 4.1.4. Sprawdzian postępów 19

4.2. Prawo pracy. Ustawa o czasie pracy kierowców 20 4.2.1. Materiał nauczania 20 4.2.2. Pytania sprawdzające 25 4.2.3. Ćwiczenia 25 4.2.4. Sprawdzian postępów 30

4.3. Ustawa o transporcie drogowym. Ustawa Prawo przewozowe 31 4.3.1. Materiał nauczania 31 4.3.2. Pytania sprawdzające 40 4.3.3. Ćwiczenia 41 4.3.4. Sprawdzian postępów 44

4.4. Mi ędzynarodowy transport drogowy 45 4.4.1. Materiał nauczania 45 4.4.2. Pytania sprawdzające 53 4.4.3. Ćwiczenia 53 4.4.4. Sprawdzian postępów 56

5. Sprawdzian osiągnięć 57 6. Literatura 61


3

1. WPROWADZENIE

Poradnik będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy o stosowaniu przepisów prawa i norm w usługach transportowo-spedycyjnych

W poradniku zamieszczono: – wymagania wstępne – wykaz umiejętności, jakie powinieneś mieć juŜ ukształtowane,

abyś bez problemów mógł korzystać z poradnika, – cele kształcenia – wykaz umiejętności, jakie ukształtujesz podczas pracy z poradnikiem, – materiał nauczania – wiadomości teoretyczne niezbędne do opanowania treści jednostki

modułowej, – zestaw pytań, abyś mógł sprawdzić, czy juŜ opanowałeś określone treści, – ćwiczenia, które pomogą Ci zweryfikować wiadomości teoretyczne oraz ukształtować

umiejętności praktyczne, – sprawdzian postępów, – sprawdzian osiągnięć, przykładowy zestaw zadań. Zaliczenie testu potwierdzi

opanowanie materiału całej jednostki modułowej, – literaturę.


4

Schemat układu jednostek modułowych

342[04].Z3 Logistyka w transporcie

i spedycji

342[04].Z3.01 Projektowanie zadań

transportowo-spedycyjnych

342[04].Z3.02 Sporządzanie dokumentacji transportowo-spedycyjnych

342[04].Z3.03 Organizowanie rynku usług transportowo-spedycyjnych

342[04].Z3.04 Stosowanie przepisów prawa

i norm obowiązujących w usługach transportowo-

spedycyjnych

432[04].Z3.05 Stosowanie zasad ekonomiki

przedsiębiorstw transportowo- -spedycyjnych


5

2. WYMAGANIA WST ĘP

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć: −−−− określić zasady projektowania oraz realizacji zadań transportowo-spedycyjnych, −−−− dokonać klasyfikacji usług transportowo-spedycyjnych, −−−− dokonać klasyfikacji przedsiębiorstw transportowo-spedycyjnych, −−−− określić zadania transportowo-spedycyjne z uwzględnieniem specyfiki i obszaru działania

transportu samochodowego, kolejowego, lotniczego, morskiego i Ŝeglugi śródlądowej, −−−− określić strukturę i zakres działalności przedsiębiorstwa transportowo-spedycyjnego na

rynku usług, −−−− określić cechy i formy usług transportowo-spedycyjnych, −−−− dokonać analizy podaŜy i popytu na rynku usług transportowo-spedycyjnych, −−−− określić zasady organizacji transportu drogowego, −−−− określić zasady i warunki udzielania zezwoleń i uprawnień do wykonywania działalności

transportowej i spedycyjnej.


6

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć: − zidentyfikować przepisy prawa i normy określające działalność firmy transportowo-

spedycyjnej, − zastosować przepisy prawa wynikające z ustawy o transporcie drogowym, − zastosować przepisy prawa wynikające z ustawy „Prawo przewozowe”, − zastosować przepisy prawa wynikające z konwencji CMR o umowie międzynarodowego

przewozu drogowego towarów, − zastosować obowiązujące przepisy prawa wynikające ze stosowania konwencji

międzynarodowych (konwencja Wiedeńska, konwencja AETR, konwencja ATP, konwencja ADR, konwencja Bazylejska, konwencja o bezpiecznych kontenerach KBK, konwencja TIR, konwencja ATA, reguły INCOTERMS),

− zastosować przepisy prawa wynikające z Prawa Cywilnego, − zastosować przepisy prawa wynikające z Prawa Handlowego, − zastosować przepisy prawa wynikające z Prawa Pracy, − zastosować przepisy prawa wynikające z ustawy o czasie pracy kierowców, − zastosować przepisy prawa wynikające z prawa o ruchu drogowym, − określić podstawy prawne działalności spedycyjnej, − zastosować przepisy ochrony środowiska podczas projektowania zadań transportowo-

spedycyjnych.


7

4. MATERIAŁ NAUCZANIA

4.1. Działalność gospodarcza firmy transportowo-spedycyjnej

4.1.1. Materiał nauczania

Transport to działalności polegająca na celowym przemieszczaniu ładunków oraz osób z jednego miejsca do drugiego.

W literaturze ekonomicznej transport definiuje się jako wykonywanie zadań przewozowych za odpłatnością, których wynikiem ma być przewóz ludzi i materiałów oraz świadczenie usług dodatkowych, które są powiązane z tymi przewozami.

Do usług tych moŜna zliczyć: spedycję, usługi maklerów frachtujących itd., przyczyniają się one do sprawnego i efektywnego działania wszystkich sektorów gospodarki państwowej, razem ze wzrostem społecznym i gospodarczym określonych obszarów i krajów.

Spedycję moŜna definiować jako: −−−− organizowanie przewozu ładunków i wykonywanie wszystkich lub niektórych związanych

z tym czynności, −−−− działalność polegająca na organizowaniu przewozu przesyłki oraz wykonaniu innych

związanych z tym czynności przy uŜyciu odpowiednio dobranych środków transportu i sposobu przewozu, której celem jest przemieszczenie przesyłki od nadawcy do odbiorcy, przy czym działalność ta moŜe być wykonywana we własnym zakresie (spedycja własna), jak i na zlecenie innego podmiotu,

−−−− działalność zarobkowa polegająca na zorganizowaniu procesu przemieszczania przesyłki w zastępstwie zleceniodawcy oraz na wykonaniu innych związanych z tym czynności. Ta wielość i róŜnorodność definicji świadczy o tym, Ŝe zakres działalności spedycji

i spedytora nie jest ściśle określony. W związku z wejściem Polski do Unii Europejskiej i otwarciem granic pojawiło się duŜe

zapotrzebowanie na usługi transportowo-spedycyjne, a więc i na powstawanie firm transportowo-spedycyjnych.

W odniesieniu do spedycji nie została w Polsce dotąd uchwalona odrębna ustawa, zawierająca kompleksowe uregulowania prawne – zarówno cywilno-prawne, jak i administracyjno-prawne, dotyczące uruchomienia firmy o charakterze transportowo-spedycyjnym.

Wykonywanie działalności gospodarczej w zakresie usług transportowo-spedycyjnych nie jest ograniczone do jakiejś szczególnej formy prawno-organizacyjnej. MoŜe zatem odbywać się w kaŜdej formie prawnie dopuszczalnej, z zastrzeŜeniem pewnych ustalonych wyjątków. NaleŜy jednak podkreślić, iŜ w świetle przepisu art. 794 kodeksu cywilnego, spedytor – aby mógł w sposób uprawniony posługiwać się tym mianem – winien działać w zakresie przedsiębiorstwa, a zatem winien być przedsiębiorcą. Nie moŜe zatem być spedytorem osoba która przedsiębiorcą nie jest.

Podjęcie, wykonywanie i zakończenie działalności gospodarczej (takŜe transportowo-spedycyjnej), na terenie Polski reguluje ustawa z 2 lipca 2004 o swobodzie działalności gospodarczej, w której takŜe zdefiniowane są podstawowe pojęcia związane z działalnością gospodarczą..


8

Działalność gospodarcza jest to zarobkowa działalność wydobywcza, wytwórcza, budowlana, handlowa i usługowa, a takŜe działalność zawodowa wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły.

Przedsiębiorcą jest ten kto zawodowo we własnym imieniu podejmuje i wykonuje działalność gospodarczą.

Mogą to być: −−−− osoby fizyczne jako przedsiębiorcy jednoosobowi lub wspólnicy spółki cywilnej, −−−− jednostki mające osobowość prawną (osoby prawne), zorganizowane w formie

przedsiębiorstw państwowych, spółdzielni i spółek kapitałowych, −−−− jednostki, nie mające osobowości prawnej, zorganizowane w formie spółek osobowych

lub innej formie.

Rys. 1 Formy prawno-organizacyjne przedsiębiorców [opracowanie własne]

Na obecnym etapie transformacji gospodarki w Polsce, spółki stają się dominującym podmiotem gospodarki narodowej.

Spółka jest umownym związkiem osób (wspólników) i ich kapitałów, stworzonym w celu prowadzenia zarobkowej działalności gospodarczej. Cechy spółki: −−−− jest umową pomiędzy wspólnikami, −−−− wspólnicy wnoszą wkład kapitałowy – który moŜe mieć postać finansową lub rzeczową

i wtedy nazywa się (aportem), −−−− głównym przedmiotem działalności jest działalność gospodarcza, −−−− wspólnicy mają wytyczony cel, −−−− wspólnicy uzyskują odpowiedni zysk od wniesionego kapitału. Stronami umowy spółki są wspólnicy, którymi mogą być osoby fizyczne lub osoby prawne, a takŜe jednostki organizacyjne nie mające osobowości prawnej.

PRZEDSIĘBIORCA NA RYNKU PRACY

Osoba fizyczna (przedsiębiorstwo

indywidualne)

Osoba prawna

Spółki osobowe

Przedsiębiorstwo państwowe

Organizacje, stowarzyszenia,

fundacje

Spółdzielnie

Przedsiębiorstwo komunalne

Spółki kapitałowe


9

Z punku widzenia prawa rozróŜnia się: −−−− spółki handlowe – działają na podstawie ustawy z 26 lipca 2000 r. – kodeks spółek

handlowych. Ustawa ta, obowiązująca od 1 stycznia 2001 r. reguluje tworzenie, organizację, funkcjonowanie, rozwiązywanie, łączenie, podział i przekształcenie spółek handlowych,

−−−− spółki cywilne – działają na podstawie przepisów kodeksu cywilnego.

Rys. 2. Podział spółek [opracowanie własne]

Spółki osobowe opierają swoją działalność na osobistej pracy wspólników

w przedsiębiorstwie spółki, którzy ponoszą pełną odpowiedzialność majątkową za zobowiązania spółki. −−−− spółka jawna (sp. j.) – jest spółką osobową wspólników, która prowadzi przedsiębiorstwo

pod własna firmą. Umowa sp. j. powinna być zawarta na piśmie pod rygorem niewaŜności oraz zawierać: firmę i siedzibę spółki, określenie wkładów wnoszonych przez kaŜdego wspólnika i ich wartość, przedmiot działalności i czas trwania. Nie ma osobowości prawnej, ale moŜe we własnym imieniu nabywać prawa, zaciągać zobowiązania, oraz pozywać i być pozywana do sądu. KaŜdy wspólni ma prawo i obowiązek prowadzenia spraw spółki, na mocy umowy spółki lub uchwały wspólników prowadzenie spraw spółki moŜe być powierzone jednemu lub kilku wspólnikom, za co nie otrzymują wynagrodzenia,

−−−− spółka partnerska (sp. p.) – jest spółką osobową utworzoną przez wspólników w celu wykonywania wolnego zawodu, która prowadzi przedsiębiorstwo pod własną firmą. Partnerami w spółce mogą być wyłącznie osoby uprawnione do wykonywania wolego zawodu, za pracę w spółce otrzymują honorarium,

−−−− spółka komandytowa (sp.k.) – to spółka osobowa w której co najmniej jeden wspólnik (komplementariusz) ponosi nieograniczoną odpowiedzialność i co najmniej jeden wspólnik (komandytariusz) ponosi ograniczoną odpowiedzialność do wysokości tzw.

SPÓŁKI

cywilne handlowe

osobowe

jawne

partnerska

komandytowa

komandytowo-akcyjna

kapitałowe

akcyjna

z ograniczoną odpowiedzial-

nością


10

sumy komandytowej. Prawo prowadzenia spraw i reprezentowania spółki mają tylko komplementariusze. Pozostałe sprawy uregulowane są podobnie jak w spółce jawnej,

−−−− spółka komandytowo-akcyjna (SKA) – to spółka osobowa prowadząca przedsiębiorstwo pod własna firmą, w której co najmniej jeden wspólnik jest akcjonariuszem. Kapitał zakładowy SKA powinien wynosić co najmniej 50.000 zł. W zakresie stosunku prawnego komplementariuszy w SKA obowiązują przepisy takie jak w spółce komandytowej. Wszystkie pozostałe sprawy uregulowane są przepisami dotyczącymi spółek akcyjnych. Spółki kapitałowe odpowiadają za zobowiązania wobec wierzycieli tylko kapitałem

spółki, a więc wkładami wspólników. Wspólnicy nie odpowiadają swoim majątkiem osobistym za zobowiązania spółki wobec wierzycieli. −−−− spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (sp. z o. o.) jest spółką kapitałową prowadzącą

przedsiębiorstwo pod własna firmą. Kapitał zakładowy spółki musi wynosić co najmniej 50.000 zł. i wnoszony jest przez udziałowców w postaci udziałów. Spółka posiada osobowość prawną. Wspólnicy mają prawo do udziału w zyskach w formie dywidendy. W spółce tej występują organy zarządzające: zgromadzenie wspólników, rada nadzorcza lub komisja rewizyjna, zarząd,

−−−− spółka akcyjna – jest spółką kapitałową prowadzącą przedsiębiorstwo pod własną firmą zawiązaną przez jedną lub więcej osób (akcjonariuszy). Spółka posiada osobowość prawną, kapitał akcyjny musi wynosić co najmniej 500.000 zł.. Dzieli się on na akcje o równej wartości nominalnej. Z tytułu posiadania akcji, akcjonariusz ma prawo do: udziału w walnym zgromadzeniu akcjonariuszy, dywidendy, głosu, majątku spółki w razie jej likwidacji. W spółce akcyjnej moŜemy wyróŜnić następujące organy zarządzające: walne zgromadzenie akcjonariuszy, rada nadzorcza, zarząd. Spółki cywilne są formą trwałego zorganizowanego współdziałania dwu lub więcej osób

na podstawie zawartej umowy dla osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego. Wspólników uwaŜa się za przedsiębiorców indywidualnych. Spółki te nie posiadają osobowości prawnej, wspólnicy odpowiadają za zobowiązania spółki całym majątkiem osobistym

Z punktu widzenia prawa przedsiębiorcą transportowo-spedycyjnym nie moŜe być spółka cywilna jako taka, lecz jej wspólnicy.

Działalność transportowo-spedycyjną moŜna prowadzić w obu formach spółek kapitałowych, to jest zarówno w formie spółki akcyjnej i z ograniczoną odpowiedzialnością, ale nie kaŜdy typ spółki osobowej będzie mógł być zastosowany do tego rodzaju działalności.

Dopuszczalne jest prowadzenie przedsiębiorstwa w formie spółki: jawnej, komandytowej i komandytowo-akcyjnej.

Nie ma moŜliwości prawnej prowadzenia przedsiębiorstwa transportowo-spedycyjnego w postaci spółki partnerskiej.

Przedsiębiorstwa transportowo-spedycyjne mogą być prowadzone takŜe w innych formach prawno-organizacyjnych niŜ spółki.

Do rzadkości naleŜy sytuacja w której przedsiębiorstwo transportowo-spedycyjne prowadzone byłoby w formie spółdzielni, ale jest to prawnie moŜliwe.

Zgodne z prawem jest wykonywanie działalności transportowo-spedycyjnej w formie przedsiębiorstwa państwowego, a takŜe w formie oddziałów przedsiębiorców zagranicznych działających na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej.

W odniesieniu do innych osób prawnych, takich jak: fundacje, stowarzyszenia, izby gospodarce itp., stwierdzić naleŜy, Ŝe podmioty takie mogą prowadzić działalność transportowo-spedycyjną, jeŜeli ich statuty przewidują wykonywanie działalności gospodarczej i zostanie dopełniony obowiązek wpisu do rejestru przedsiębiorców.

Jak widać, osoba pragnąca świadczyć usługi transportowo-spedycyjne ma szeroki wybór form prawno-organizacyjnych, z których moŜe skorzystać celem prowadzenia


11

przedsiębiorstwa. Niektóre z tych form są bardziej korzystne, inne mniej. Wybór w istocie powinien zaleŜeć od tego, w jakim rozmiarze przedsiębiorstwo transportowo - spedycyjne ma być prowadzone.

JeŜeli przedsiębiorca zdecyduje się na konkretną formę prawno-organizacyjną firmy, to wtedy naleŜy podjąć działania związane z rejestracją działalności gospodarczej

Rys. 3. Etapy rejestracji firmy [opracowanie własne]

Etap I – jeśli działalność gospodarcza będzie prowadzona w formie spółki to konieczne jest zawarcie umowy, która powinna określać rzeczywiste prawa i obowiązki wspólników. JeŜeli działalność gospodarczą rozpoczyna osoba fizyczna lub spółka cywilna osób fizycznych to naleŜy zarejestrować tę firmę w Urzędzie Miasta lub Gminy lub w Krajowym Rejestrze Sądowym (KRS). Pozostali przedsiębiorcy: spółki prawa handlowego, fundacje, stowarzyszenia, podlegają rejestracji w Krajowym Rejestrze Sądowym.

Etap II – rejestracja w Urzędzie Statystycznym (w Krajowy Rejestrze Podmiotów Gospodarki Narodowej KRPGN), w wyniku której firmie zostaje nadany numer REGON.

Etap III – przedsiębiorca powinien otworzyć rachunek bankowy firmy, poniewaŜ część rozliczeń moŜe być dokonywana wyłącznie za jego pośrednictwem: −−−− rozliczenia pomiędzy przedsiębiorcami przekraczające określone limity,

ETAP I Wpis do ewidencji działalności

gospodarczej lub rejestracja w Krajowym Rejestrze Sądowym

ETAP II Rejestracja w systemie REGON

ETAP III Otwarcie rachunku bankowego

ETAP IV Rejestracja działalności w Urzędzie

Skarbowym

ETAP V Zgłoszenie działalności do ZUS

ETAP VI Zgłoszenie działalności do organów

kontroli


12

−−−− przekazanie składek przez płatnika do ZUS, −−−− zapłata związanych z działalnością gospodarczą podatków dokonywana przez

prowadzących podatkową księgę przychodów i rozchodów. Przedsiębiorca moŜe mieć więcej niŜ jeden rachunek bankowy, w takim przypadku do

Urzędu Skarbowego, ZUS musi zgłosić wszystkie rachunki. Etap IV – zarówno osoby fizyczne, spółki cywilne osób fizycznych, jak i inni nowo

powstali przedsiębiorcy są zobowiązani do dokonania zgłoszeń identyfikacyjnych lub aktualizacyjnych w ewidencji podatników i płatników. Zgłoszenie jest równoznaczne z wyborem formy opodatkowania i złoŜeniem oświadczenia w tej sprawie.

Etap V – kaŜdy przedsiębiorca płaci składki ubezpieczeniowe, jeŜeli nie na ubezpieczenia społeczne, to choć na zdrowotne.

Etap VI – w zaleŜności od rodzaju działalności gospodarczej moŜe to być: Państwowa Inspekcja Pracy (PIP), Urząd Celny, Sanepid, Generalny Inspektor Informacji Finansowej

Jednym z czynników wpływających na sprawność i efektywność firmy transportowo-spedycyjnej jest właściwie skonstruowana struktura organizacyjna.

Najmniejszym elementem organizacyjnym przedsiębiorstwa jest stanowisko pracy, czyli miejsce gdzie pracownik przy pomocy odpowiednich środków realizuje powierzone mu zadanie.

Czasami stanowiska pracy, wykonujące jednorodne zadanie, łączy się w komórki organizacyjne. Na czele kaŜdej komórki stoi kierownik, którego głównym zadaniem jest koordynowanie pracy w ramach danej komórki organizacyjnej.

Struktura organizacyjna to system więzi organizacyjnych, zaleŜności między komórkami organizacyjnymi. Do najczęściej występujących więzi między komórkami organizacyjnymi zaliczamy: −−−− więzi słuŜbowe (hierarchiczne) – wyraŜają się w zaleŜności podwładnego od

przełoŜonego, ich istotą są uprawnienia przełoŜonych do wydawania podwładnym poleceń, określenia zadań i kontroli ich realizacji,

−−−− więzi funkcjonalne – ich istotą jest pomaganie i doradzanie przy wykonywaniu zadań, −−−− więzi techniczne – wynikają z podziału pracy, wyraŜają się we wzajemnym uzaleŜnieniu

członków zespołu podczas realizacji wspólnego celu, −−−− więzi informacyjne – związane są z koniecznością jednostronnego lub wzajemnego

informowania się, zapewniają przepływ informacji. Cechy struktury organizacyjnej: − musi być jasna i przejrzysta – wyraźnie określa zaleŜności funkcjonalne i hierarchiczne, − elastyczna i dynamiczna – powinna się zmieniać wraz ze zmianą otoczenia firmy, − musi zapewniać optymalny podział pracy. Czynniki strukturotwórcze: − wielkość organizacji – liczba zatrudnionych pracowników, − rodzaj działalności, − otoczenie – liczba kontrahentów, − forma prawno-organizacyjna, − lokalizacja firmy, − stopień trudności załoŜonych celów. WaŜną rzeczą jest wypracowanie takiej struktury, która byłaby zorientowana na gospodarkę rynkową. Rynkowe reguły postępowania wymagają dobrej znajomości zjawisk rynkowych.

Procesy zachodzące na ryku muszą być rozpoznawane i poddawane celowemu oraz aktywnemu działaniu. Sprzyja to wykształceniu orientacji rynkowej w działaniu przedsiębiorstw i lepszemu funkcjonowaniu rynku.


13

Orientacja rynkowa musi przenikać wszystkie szczeble organizacji przedsiębiorstwa stając się jej funkcją centralną, wytyczną polityki zarządzania, która ukierunkowuje wszystkie podejmowane decyzje.

W strukturze organizacyjnej duŜego przedsiębiorstwa powinny istnieć komórki organizacyjne i menedŜerowie odpowiedzialni za rynek.

W celu zapewnienia sprawności organizacyjnej przedsiębiorstwa naleŜy przeprowadzić tzw. proces formalizacji, który polega na utrwaleniu: − celów, − zasad działania, − struktury organizacyjnej, − wzorców działania charakterystycznych dla danego przedsiębiorstwa. Utrwalenie to następuje poprzez zapis i w ten sposób powstaje dokumentacja organizacyjna.

Struktury organizacyjne ze względu na rozpiętość kierowania mogą dzielić się na struktury: − płaskie, gdy rozpiętość kierowania jest duŜa, − smukłe, gdy rozpiętość kierowania jest mała. W zaleŜności od przyjętego typu, moŜna wyróŜnić: − struktury mechaniczne, charakteryzujące się małą elastycznością, − struktury organiczne, które łatwo ulegają transformacji pod wpływem zmieniającego się otoczenia organizacji. Ta definicja struktury organizacyjnej nie ujmuje więzi organizacyjnych, którą łączą komórki i zatem są drugim podstawowym elementem struktury.

Schemat organizacyjny ujmuje tylko część struktury: podstawa to statut i regulamin organizacyjny.

W ramach usystematyzowanego zbioru dokumentacji organizacyjnej wyróŜnia się następujące dokumenty: −−−− akt załoŜycielski jest to dokument związany z utworzeniem przedsiębiorstwa, dla

wszystkich form prawno-organizacyjnych przedsiębiorstw jest nim wypis z rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego oraz wybrane dokumenty, które były podstawą do wpisu do rejestru, np. akt notarialny lub pisemna umowa załoŜenia spółki,

−−−− statut jest swoistą „konstytucją” przedsiębiorstwa, określającą kompetencje jego organów oraz wewnętrzną organizację. Stanowi podstawę do formułowania przez organy przedsiębiorstwa innych aktów dotyczących organizacji wewnętrznej,

−−−− regulaminy organizacyjne i schemat struktury organizacyjnej wynikają z wewnętrznego podziału pracy, wskazują realizatorów, szczegółowy zakres ich działań i odpowiedzialność osób pełniących funkcje kierownicze i pracujących na stanowiskach samodzielnych,

−−−− inne regulaminy i instrukcje organizacyjne zawierają przepisy dotyczące sposobu realizacji celów przez poszczególne komórki organizacyjne, porządkują i regulują przebieg procesów i procedur działania.

JeŜeli w danej firmie działalność transportowo-spedycyjna jest mała, nie wymaga organizacyjnego wydzielenia i moŜe być prowadzona przez jedną z nietransporowych komórek organizacyjnych. Powinna to być komórka, która najczęściej korzysta z transportu własnego.

Do prowadzenia spraw transportowych wyznaczamy pracownika, który ma co najmniej podstawowe kwalifikacje z zakresu transportu, a w szczególności umiejący organizować pracę transportu własnego oraz współdziałać z transportem zewnętrznym.


14

W zaleŜności od liczby zatrudnionych pracowników komórka transportowa moŜe być zorganizowana w formie sekcji, działu lub wydziału.

W przypadku prowadzenia przez przedsiębiorstwo działalności transportowo-spedycyjnej w duŜym zakresie oraz zatrudnienia duŜej liczby kierowców, moŜe być uzasadnione powołanie wydzielonego zakładu transportowego, prowadzonego na zasadach pełnego wewnętrznego rozrachunku gospodarczego.

Schemat organizacyjny to graficzne przedstawienie struktury organizacyjnej

Rys. 4. Schemat organizacyjny przedsiębiorstwa transportowo-spedycyjnego (spółka z o.o.)

[opracowanie własne]

Zgromadzenie Wspólników

Rada Nadzorcza

Zarząd

Dyrektor

Dział spraw pracowniczych

Dział planowania

Dział finansowo-księgowy

Dział administracyjny

Z-ca dyr. ds. eksploatacyjnych

Z-ca dyr. ds. technicznych

Przewozy samochodowe

Przewozy kolejowe

Roboty ładunkowe

Spedycja

Dział techniczny

Gospodarka taborowa

Warsztaty transportowe


15

Zakład transportowy moŜe przejąć prowadzenie całokształtu spraw podstawowych i pomocniczych związanych z działalnością transportową.

Zakład transportowy moŜe uzupełniająco takŜe angaŜować obcych przewoźników do świadczenia usług na rzecz przedsiębiorstwa oraz pomocniczo wykonywać usługi transportowe na zewnątrz. Wewnętrzna struktura organizacyjna zakładu transportowego moŜe być podobna do struktury organizacyjnej przedsiębiorstwa transportowego. 4.1.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń. 1. Co to jest transport? 2. Co to jest spedycja? 3. Jaka ustawa reguluje podjęcie, wykonanie i zakończenie działalności gospodarczej? 4. Jak definiujemy działalność gospodarczą? 5. Kto moŜe być, w myśl ustawy, przedsiębiorcą? 6. Jaka jest definicja pojęcia „spółka”? 7. Jakie spółki zaliczmy do spółek osobowych? 8. Jakie spółki zaliczmy do spółek kapitałowych? 9. W jakich innych formach prawo-organizacyjnych moŜe funkcjonować przedsiębiorstwo

transportowo-spedycyjne? 10. Czy przedsiębiorstwo transportowo-spedycyjne moŜe funkcjonować w postaci spółki

partnerskiej? 11. Jakie są etapy rejestracji przedsiębiorstwa transportowo-spedycyjnego? 12. Co to jest struktura organizacyjna przedsiębiorstwa? 13. Od czego zaleŜy kształt struktury organizacyjnej? 4.1.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Zbierz i wypełnij dokumenty wymagane do rejestracji działalności gospodarczej firmy transportowo-spedycyjnej o wybranej przez ciebie formie prawno-organizacyjnej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś: 1) zapoznać się z materiałem nauczania 4.1.1, 2) wybrać formę prawno-organizacyjną swojej firmy, 3) przeanalizować etapy rejestracji firmy, 4) nazwać instytucje, które są niezbędne przy rejestracji firmy, 5) zgromadzić dokumenty niezbędne do rejestracji firmy, 6) wypełnić dokumenty, 7) przedyskutować sposób wykonania ćwiczenia w grupie, 8) zaprezentować wyniki na forum klasy.

WyposaŜenie stanowiska pracy: − Kodeks spółek handlowych, − stanowisko komputerowe z dostępem do Internetu.


16

Ćwiczenie 2 Przeprowadź porównawczą charakterystykę spółek według kryteriów podanych

w arkuszu ćwiczeniowym 1. Arkusz ćwiczeniowy 1

Nazwa spółki Podstawa prawna

Podmiotowość prawna

Wkład kapitałowy

Sposób powstania

Odpowiedzialność wspólników

cywilna

jawna

komandytowa

komandytowo- akcyjna

partnerska

z ograniczoną odpowiedzialn.

akcyjna

Sposób wykonania ćwiczenia.

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś: 1) zapoznać się z materiałem nauczania 4.1.1, 2) przeanalizować kryteria charakterystyki spółek w arkuszu ćwiczeniowym 1, 3) zapoznać się z charakterystyką spółek w Kodeksie handlowym, 4) wypełnić arkusz ćwiczeniowy 1, 5) przeanalizować wyniki w grupie, 6) zaprezentować porównawczą charakterystykę spółek na forum klasy.

WyposaŜenie stanowiska pracy: − Kodeks spółek handlowych, − stanowisko komputerowe z dostępem do Internetu. Ćwiczenie 3

Narysuj schemat organizacyjny firmy transportowo-spedycyjnej. Nazwij komórki organizacyjne i określ zakres prac jakie te komórki powinny realizować.


17


Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś: 1) zapoznać się z materiałem nauczania 4.1.1, 2) wyszukaj w Internecie lub innych źródłach, informacji na temat rodzajów struktur

organizacyjnych, 3) narysuj schemat organizacyjny, 4) nazwij komórki w tym schemacie, 5) przedyskutuj w grupie, zaprezentuj wyniki na forum klasy.

WyposaŜenie stanowiska pracy: − stanowisko komputerowe z dostępem do Internetu, − literatura zgodna z punktem 6 Poradnika dla ucznia. Ćwiczenie 4

Przeczytaj stwierdzenia zawarte arkuszu ćwiczeniowym 2 i zaznacz X, jeŜeli są one prawdziwe, lub fałszywe. Arkusz ćwiczeniowy 2

PRAWDA FAŁSZ − transport polega na organizowaniu przewozu ładunków

i wykonaniu wszystkich lub niektórych związanych z tym czynności,

− przedsiębiorcą moŜe być osoba fizyczna, pełnoletnia i nieubezwłasnowolniona,

− przedsiębiorstwo transportowo-spedycyjne moŜe być spółką partnerską,

− aport jest to wkład rzeczowy wspólnika do spółki, − struktura organizacyjna musi być jasna i przejrzysta, − podstawą prawną funkcjonowania spółek handlowych jest

ustawa o swobodzie działalności gospodarczej

Sposób wykonania ćwiczenia. Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zapoznać się z materiałem nauczania 4.1.1, 2) przeczytać uwaŜnie zdania, zawarte arkuszu ćwiczeniowym 1 , 3) postawić X w odpowiedniej kolumnie jeŜeli są, według ciebie, prawdziwe lub fałszywe. 4) zaprezentować wyniki na forum klasy.

WyposaŜenie stanowiska pracy: − literatura z rozdziału 6. Ćwiczenie 5

Wypełnij w arkuszu ćwiczeniowym 3 (fikcyjnymi danymi) zgłoszenie do wpisu do ewidencji działalności gospodarczej. Odpowiedz na pytania: − dla jakiej formy prawno-organizacyjnej przedsiębiorcy wymagany jest wpis do ewidencji

działalności gospodarczej? − gdzie dokonuje się wpisu do ewidencji działalności gospodarczej?


18

Arkusz ćwiczeniowy 3 .....................................................

(miejscowość, data) Z G Ł O S Z E N I E (podjęcia działalności)

1. ..............................................................................................................................................................

( nazwisko i imię )

.................................................................................................................................................................................... (nazwa - jeŜeli działalność będzie wykonywana pod nazwą)

PESEL 2. ................................................................................................................................................................

(miejsce zamieszkania i adres – miejsce pobytu na terenie RP jeŜeli zgłoszenie składa osoba zagraniczna )

3. ................................................................................................................................................................

(miejsce i adres zakładu głównego, jeŜeli działalność wykonywana jest poza miejscem zamieszkania)

................................................................................................................................................................ (miejsca i adresy innych stałych miejsc wykonywania działalności (oddziałów, filii)

4. określenie przedmiotu działalności gospodarczej wg PKD*** : opis przedmiotu - kod PKD)

Kod PKD Nazwa ...................... /

..................................................................................................................................................................................

...................... /

....................................................................................................................................................................................

WYPEŁNI Ć PISMEM DRUKOWANYM 5. ........................................................................... (data rozpoczęcia, zmiany w zgłoszeniu działalności gospodarczej****) 6. ................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................

(oświadczenie, czy zgłaszający posiada inny wpis do ewidencji – w sytuacji posiadania innego wpisu - podać

numer w ewidencji działalność gospodarczej i organ gminy prowadzący ewidencję****)

* niepotrzebne skreślić *** wpisanie kodu i opisu przedmiotu wg podklasy **** art.7 ust.2 przedsiębiorca będący osobą fizyczną moŜe podjąć działalność gospodarczą po uzyskaniu wpisu

do ewidencji, nie moŜna rozpocząć działalności przed zgłoszeniem i uzyskaniem wpisu.

............................................................................................................. podpis osoby zgłaszającej, telefon


19

Uwaga: Wraz ze zgłoszeniem o dokonanie wpisu naleŜy wnieść opłatę w wysokości: 100 zł, a o dokonanie zmiany wpisu - 50 zł


Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś: 1) zapoznać się z materiałem nauczania 4.1.1, 2) wypełnić druk w arkuszu ćwiczeniowym 3, 3) nazwać formę prawno-organizacyjną przedsiębiorcy, który musi dokonać wpisu do

ewidencji działalności gospodarczej, 4) przedyskutować propozycje w grupie, 5) zaprezentować wypełniony dokument i wnioski na forum klasy.

WyposaŜenie stanowiska pracy: − stanowisko komputerowe z dostępem do Internetu.

4.1.2. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie 1) rozróŜnić transport i spedycję? � � 2) definiować pojęcia związane z działalnością gospodarczą ? � � 3) klasyfikować spółki handlowe? � � 4) rozróŜniać spółki osobowe i kapitałowe? � � 5) charakteryzować spółki handlowe? � � 6) rozróŜniać formy prawno-organizacyjne przedsiębiorstw

transportowo-spedycyjnych? � �

7) wymienić etapy rejestracji przedsiębiorstwa transportowo-spedycyjnego? � �

8) sporządzić dokumenty wymagane do rejestracji firmy transportowo-spedycyjnej? � �

9) zidentyfikować przepisy prawa i normy określające działalność firmy transportowo-spedycyjnej? � �

10) utworzyć strukturę organizacyjną przedsiębiorstwa transportowo-spedycyjnego o określonej formie prawno-organizacyjnej? � �

11) zastosować przepisy prawa wynikające z Prawa handlowego? � �


20

4.2. Prawo pracy. Ustawa o czasie pracy kierowców


Właściciel firmy transportowo-spedycyjnej, zatrudniając pracowników musi opierać się na przepisach zawartych w kodeksie pracy i organizować pracę kierowców zgodnie z ustawą o czasie pracy kierowców

Prawo pracy to przepisy Kodeksu Pracy oraz przepisy innych ustaw i aktów wykonawczych określające prawa i obowiązki pracowników i pracodawców, a takŜe postanowienia układów zbiorowych pracy i innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów i statutów określających prawa i obowiązki stron stosunku pracy.

Kodeks Pracy reguluje wzajemne relacje między pracodawcą a pracownikiem dotyczące: − stosunku pracy, − wynagrodzenia za pracę i inne świadczenia, − obowiązków pracodawcy i pracownika, − odpowiedzialności materialnej pracowników, − urlopów pracowniczych, − uprawnień pracowników związanych z rodzicielstwem, zatrudnienia młodocianych, − bezpieczeństwa i higieny pracy, − układów zbiorowych pracy, − rozpatrywania sporów za wykroczenia przeciwko prawom pracownia. Podstawowe zasady prawa pracy: − prawo do pracy – kaŜdy ma prawo do swobodnie wybranej pracy, nikomu z wyjątkiem

przypadków określonych w ustawie, nie moŜna zabronić wykonywania zawodu, − nawiązanie stosunku pracy – wymaga zgodnego oświadczenia woli pracownika

i pracodawcy, ustalenia warunków pracy i płacy, bez względu na podstawę prawną tego stosunku,

− poszanowanie dóbr osobistych pracownika – pracodawca zobowiązany jest szanować godność i inne dobra osobiste pracownika,

− równe prawa pracowników – dotyczą równego traktowania kobiet i męŜczyzn w zatrudnieniu z tytułu jednakowego wypełniania takich samych obowiązków,

− zakaz dyskryminacji – jakakolwiek dyskryminacja w zatrudnieniu, bezpośrednia lub pośrednia, w szczególności ze względu na: płeć, wiek, niepełnosprawność, rasę, religię, narodowość, przekonania polityczne, przynaleŜność związkową itp. jest niedopuszczalna,

− prawo do godziwego wynagrodzenia – warunki realizacji tego prawa określają przepisy prawa pracy oraz polityka państwa w dziedzinie płac, w szczególności poprzez ustalenie minimalnego wynagrodzenia za pracę,

− prawo do wypoczynku – zapewniają pracownikowi przepisy o czasie pracy, dniach wolnych od pracy oraz o urlopach wypoczynkowych,

− zabezpieczenie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy, − zaspokojenie bytowych, socjalnych, i kulturalnych potrzeb pracowników, − podnoszenie kwalifikacji zawodowych – pracodawca zobowiązany jest ułatwić

pracownikom podnoszenie kwalifikacji zawodowych. W chwili podpisania umowy o pracę między pracownikiem a pracodawcą zostaje

nawiązany stosunek pracy.


21

Cechy stosunku pracy: − wykonanie pracy określonego rodzaju, − wykonanie pracy na rzecz pracodawcy, − wykonanie pracy w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, − wykonanie pracy pod kierunkiem pracodawcy.

Umowa o pracę określa strony umowy, rodzaj umowy, datę jej zawarcia oraz warunki pracy i płacy, w szczególności: − rodzaj pracy, − miejsce wykonania pracy, − wynagrodzenie za prace odpowiadające rodzajowi pracy, − wynagrodzenie za prace odpowiadające rodzajowi pracy ze wskazaniem składników

wynagrodzenia, − wymiar czasu pracy, − termin rozpoczęcia pracy

Rys. 5. Rodzaje umów o pracę [opracowanie własne]

KaŜda z wyŜej wymienionych umów o pracę moŜe być poprzedzona umową o pracę na okres próbny, nieprzekraczający 3 miesięcy.

Zawarcie kolejnej umowy o pracę na czas określony jest równoznaczne w skutkach prawnych z zawarciem umowy o pracę na czas nieokreślony, jeŜeli poprzednio strony zawarły dwukrotnie umowę o pracę na czas określony na następujące po sobie okresy, o ile przerwa między rozwiązaniem poprzedniej a nawiązaniem kolejnej umowy o pracę nie przekroczyła 1 miesiąca.

Uzgodnienie między stronami w trakcie trwania umowy o pracę na czas określony dłuŜszego okresu wykonywania pracy na podstawie tej umowy uwaŜa się za zawarcie, od dnia następującego po jej rozwiązaniu, kolejnej umowy o pracę na czas określony.

na czas nieokreślony

na czas określony

na czas wykonania

pracy

na czas próbny

na zastępstwo

Rodzaje umów o pracę


22

......................................... . ........................................... (Pieczęć pracodawcy) (miejscowość , data) numer REGON - EKD

Umowa o pracę

zawarta w dniu ................................................ w ........................................................ pomiędzy ....................................................................................................................................................... zwanym dalej Pracodawcą reprezentowanym przez ....................................................................................................................................................... a ....................................................................................................................................................... zwanym dalej Pracownikiem

§ 1 Pracodawca zatrudnia Pracownika na stanowisku .......................................................................................................................................................

§ 2 Umowa zostaje zawarta na czas .......................................................................................................................................................

§ 3 Miejscem wykonywania pracy będzie .......................................................................................................................................................

§ 4 Praca będzie wykonywana w wymiarze.......................................................................................

§5

Do obowiązków Pracownika będzie naleŜało: a) ................................................................................................................................................... b) ..................................................................................................................................................

§ 6 Za pracę Pracownik otrzyma wynagrodzenie w wysokości ....................................... za miesiąc płatne z dołu do ................... dnia kaŜdego miesiąca.

§ 7 Pracownik rozpocznie pracę dnia ....................................................................... .

§ 8 Umowę sporządzono w trzech jednobrzmiących egzemplarzach, z których jeden otrzymał Pracownik. .......................................... ...................................................... (podpis pracownika) pieczęć i podpis pracodawcy (lub osoby uprawnionej do działania w jego imieniu)

Rys. 6 Wzór umowy o pracę


23

Umowa o pracę rozwiązuje się: − na mocy porozumienia stron, − przez oświadczenie jednej ze stron z zachowaniem okresu wypowiedzenia (rozwiązanie

umowy o pracę za wypowiedzeniem), − przez oświadczenie jednej ze stron bez zachowania okresu wypowiedzenia (rozwiązanie

umowy o pracę bez wypowiedzenia), − z upływem czasu, na który była zawarta, − z dniem ukończenia pracy, dla której wykonania była zawarta.

Właściciel firmy transportowo, spedycyjnej, moŜe zatrudniać pracowników takŜe na podstawie umowy cywilnoprawnej

Rys. 7. Rodzaje umów cywilnoprawnych [opracowanie własne]

Regulacje prawne umów cywilnoprawnych znajdują się w Kodeksie Cywilnym. Przez umowę o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania

oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia. Dziełem jest wytwór pracy ludzkiej, owoc wykonywanej pracy, rezultat myśli twórczej

i czynności kształtujących poŜądany efekt materialny bądź niematerialny. Przez umowę zlecenie przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do dokonania określonej

czynności prawnej dla dającego zlecenie. Przedmiotem umowy zlecenia są czynności o charakterze usługowym.

Przez umowę agencyjną przyjmujący zlecenie (agent) zobowiązuje się, w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa do stałego pośredniczenia, za wynagrodzeniem, przy zawieraniu z klientami umów na rzecz dającego zlecenie przedsiębiorcy albo do zawierania takich umów w jego imieniu.

Ustawa z 16 kwietnia 2004 (Dz.U. z 2004 r. Nr 92, poz. 879) o czasie pracy kierowcy, określa: − czas pracy kierowców zatrudnionych na podstawie stosunku pracy, − obowiązki pracodawców w zakresie wykonywania przewozów drogowych, − zasady stosowania norm dotyczących okresów prowadzenia pojazdów, obowiązków

przerw w prowadzeniu i gwarantowanych okresów odpoczynku.

umowa o dzieło

umowa zlecenie

umowa agencyjna

Rodzaje umów cywilnoprawnych


24

Czasem pracy kierowcy jest czas od rozpoczęcia do zakończenia pracy, która obejmuje wszystkie czynności związane z wykonywaniem przewozu drogowego w szczególności: − prowadzenie pojazdu, − załadowanie i rozładowanie oraz nadzór nad załadunkiem i wyładunkiem, − nadzór oraz pomoc osobom wsiadającym i wysiadającym, − czynności spedycyjne, − obsługę codzienną pojazdów i przyczep, − inne prace podejmowane w celu wykonania zadania słuŜbowego lub zapewnienia

bezpieczeństwa osób, pojazdu i rzeczy, − niezbędne formalności administracyjne, − utrzymanie pojazdu w czystości.

Ustawa o czasie pracy kierowców dostosowuje prawo polskie do przepisów Unii Europejskiej. WdraŜa dyrektywę 2002/15/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie organizacji czasu pracy osób wykonujących czynności w trasie w zakresie transportu drogowego.

Wobec niektórych kierowców zamiast umowy znajdzie bezpośrednie zastosowanie rozporządzenie Rady NR 3820/85/EWG z 20 grudnia 1985 r. w sprawie harmonizacji niektórych przepisów socjalnych odnoszących się do transportu drogowego.

Wcześniej ustawa o czasie pracy, kierowców dotyczyła zarówno kierowców pozostających w stosunku pracy jak i tych związanych innymi umowami. Nowa ustawa obejmuje tylko kierowców pracowników, a pozostali kierowcy będą podlegać pod rozporządzenie. Zatem uregulowania czasu pracy w nowej ustawie dotyczą tylko kierowców zatrudnionych na umowę o pracę.

NajwaŜniejsze zmiany przewidziane w nowej ustawie: − uzupełnienie definicji czasu pracy – od wejścia do UE czasem pracy kierowcy jest

równieŜ czas poza przyjętym rozkładem czasu pracy, w którym kierowca zostaje na stanowisku pracy w gotowości do wykonania pracy, w szczególności podczas oczekiwania za załadunek lub rozładunek, których przewidywany czas trwania nie jest znany kierowcy przed wyjazdem albo przed rozpoczęciem danego okresy,

− wprowadzenie pojęcia „okresów pozostawania do dyspozycji” – oznaczają one inne niŜ przerwy i czas odpoczynku, podczas których kierowca nie jest zobowiązany przebywać na stanowisku pracy kierowcy, będąc jednocześnie w gotowości do rozpoczęcia albo kontynuowania prowadzenia pojazdu albo wykonywania innej pracy. Okresy pozostawania do dyspozycji obejmują w szczególności czas w którym kierowca towarzyszy pojazdowi transportowemu promem lub pociągiem, czas oczekiwania na przejściach granicznych itd. Gdy kierowca pracuje w ramach zadaniowego czasu pracy „pozostanie do dyspozycji” wlicza się do czasu pracy w wymiarze 8 godzin, jeśli kierowca nie wypracował dobowego czasu pracy. W pozostałym okresie zaliczany jest do czasu dyŜurów,

− moŜliwość przedłuŜenia normy tygodniowej czasu pracy – jeŜeli średni tygodniowy czas pracy nie przekroczy 48 godzin, w przyjętym okresie rozliczeniowym nie przekraczającym 4 miesiące, tygodniowy czas pracy będzie moŜna przedłuŜyć do 60 godzin,

− wprowadzenie przerw przeznaczonych na odpoczynek – po sześciu kolejnych godzinach pracy, kierowcy przysługuje przerwa przeznaczona na odpoczynek. W wymiarze nie krótszym niŜ 30 min., w przypadku, gdy liczba godzin pracy nie przekracza 9 godzin. W wymiarze nie krótszym niŜ 45 minut, w przypadku gdy liczba godzin pracy wynosi więcej niŜ 9 godzin. Przerwa moŜe być dzielona na okresy krótsze, trwające co najmniej


25

15 minut, wykorzystywane w trakcie sześciogodzinnego czasu pracy lub bezpośrednio po tym okresie,

− ograniczenie czasu pracy w danej dobie – w przypadku gdy praca będzie wykonywana w porze nocnej, przez co najmniej 4 godziny, czas pracy kierowcy nie moŜe przekroczyć 10 godzin w danej dobie,

− oświadczenie o pracy u innego pracodawcy – pracodawca jest zobowiązany do uzyskania od kierowcy oświadczenia na piśmie o wymiarze zatrudnienia albo o nie pozostawaniu w zatrudnieniu u innego pracodawcy. Wymóg ten jest uzasadniony tym, Ŝe czas pracy u danego pracodawcy liczony jest wraz z czasem pracy u pozostałych,

− obowiązkowa ewidencja czasu pracy – ewidencja czasu pracy, o której mowa w Kodeksie pracy, prowadzona będzie przez pracodawcę, niezaleŜnie od stosowanego systemu czasu pracy i sposobu wynagradzania za godziny nadliczbowe i za pracę w porze nocnej. Przewidziano ewidencję w rozliczeniu dobowym, tygodniowym i na przyjęty okres rozliczeniowy.

4.2.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Co określa prawo pracy? 2. Jakie relacje między pracodawcą a pracownikiem reguluje Kodeks Pracy? 3. Jakie są zasady prawa pracy? 4. Jakie są cechy stosunku pracy? 5. Jakie są rodzaje umów o pracę? 6. Co to jest umowa cywilnoprawna? 7. Jakie są rodzaje umów cywilnoprawnych? 8. Co składa się na czas pracy kierowcy? 9. Co składa się na „okres pozostawania kierowcy do dyspozycji” w znowelizowanej ustawie

o czasie pracy kierowców?

4.2.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1 Jako właściciel firmy transportowo-spedycyjnej podpisz z Janem Kowalskim umowę

o pracę na czas określony a następnie rozwiąŜ ją na mocy porozumienia stron. Wyjaśnij kiedy zawiera się stosunek pracy na podstawie powołania i wyboru.


Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś: 1) zapoznać się z materiałem nauczania 4.2.1, 2) przeanalizować metody zawiązywania i rozwiązywania stosunku pracy, 3) sporządzić umowy, 4) wyszukać w Kodeksie Pracy informacji na temat nawiązywania stosunku na podstawie

powołania i wyboru, 5) zaprezentować wnioski na forum klasy.

WyposaŜenie stanowiska pracy: − Kodeks Pracy, − stanowisko komputerowe z dostępem do Internetu.


26

Ćwiczenie 2 Przeanalizuj przypadki w arkuszu ćwiczeniowy 4 i określ, czy praca wykonywana przez

pracownika ma cechy stosunku pracy, czy jest to praca wykonywana na podstawie umowy cywilnoprawnej, jeŜeli tak to nazwij tę umowę. Arkusz ćwiczeniowy 4 Przypadek 1 Osoba spoza zakładu wykonuje na zlecenie prace konserwatorskie maszyn i urządzeń technicznych – co dwa miesiące przez 2-3 dni. Posiada odpowiednie kwalifikacje i uprawnienia do tych prac, nie prowadzi jednak tych usług w ramach działalności gospodarczej. …………………………………………………………………………………………………... ………………………………………………………………………………………………....... …………………………………………………………………………………………………... Przypadek 2 Pracodawca małej firmy prywatnej zatrudnia na umowy zlecenie na okresy miesięczne ponownie w kolejnych miesiącach wykwalifikowane osoby na funkcje: − kierowcy, − głównego księgowego, − spedytora ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… Przypadek 3 Szef firmy transportowo-spedycyjnej zlecił osobom spoza firmy przeprowadzenie badań rynku lokalnego w zakresie zapotrzebowania na świadczenie usług transportowych. ………………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………………….. …………………………………………………………………………………………………………..


Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś: 1) zapoznać się z materiałem nauczania 4.2.1, 2) przeprowadzić analizę przypadków w arkuszu ćwiczeniowym 5, 3) nazwać rodzaje umów, 4) przedyskutować propozycję w grupie, 5) zaprezentować wnioski na forum klasy.

WyposaŜenie stanowiska pracy: − Kodeks Pracy, − Kodeks Cywilny, − stanowisko komputerowe z dostępem do Internetu.


27

Ćwiczenie 3 Przeczytaj stwierdzenia zawarte arkuszu ćwiczeniowym 5 i zaznacz X, jeŜeli są one

prawdziwe, lub fałszywe. Arkusz ćwiczeniowy 5

PRAWDA FAŁSZ − Kodeks pracy reguluje wzajemne relacje między pracownikiem

a pracodawcą,

− umowę o pracę moŜe rozwiązać tylko pracodawca, − regulacje prawne umów cywilnoprawnych znajdują się w

Kodeksie Pracy,

− umowa o dzieło ma cechy stosunku pracy, − na czas pracy kierowcy składa się między innymi: czas

czynności spedycyjnych, niezbędne formalności administracyjne, utrzymanie czystości w pojeździe

− po 8 kolejnych godzinach pracy kierowcy przysługuje przerwa na odpoczynek.

− ustawa o czasie pracy kierowcy dotyczy kierowców zatrudnionych na umowę o pracę i inne umowy cywilnoprawne.


1) zapoznać się z materiałem nauczania 4.2.1, 2) przeczytać uwaŜnie stwierdzenia, zawarte arkuszu ćwiczeniowym 1 , 3) postawić X w odpowiedniej kolumnie jeŜeli są, według ciebie, prawdziwe lub fałszywe, 4) porównać wyniki w grupie, 5) zaprezentować wyniki na forum klasy.

WyposaŜenie stanowiska pracy: − Kodeks Pracy, − Ustawa o czasie pracy kierowców, − stanowisko komputerowe z dostępem do Internetu. Ćwiczenie 4 Uzupełnij zdania w arkuszu ćwiczeniowym 6 tak, aby były prawdziwe. Arkusz ćwiczeniowy 6 Nawiązanie stosunku pracy wymaga ………………………………………………………….. …………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………….. Przez…………………… ………………………………………………………….przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do dokonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie. Przedmiotem ……………………………………………są czynności o charakterze usługowym. Po ……………………………………………………kolejnych godzinach pracy kierowcy przysługuje przerwa na odpoczynek w wymiarze…………………………………….., w przypadku, gdy liczba godzin pracy nie przekracza………………….W wymiarze nie krótszym niŜ ………………….., w przypadku gdy liczba godzin wynosi więcej niŜ………….


28


Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś: 1) zapoznać się z materiałem nauczania 4.2.1, 2) przeanalizować zdania w arkuszu ćwiczeniowym 6, 3) uzupełnić zdania, 4) zaprezentować wyniki na forum klasy.

WyposaŜenie stanowiska pracy: − Kodeks Pracy, − Ustawa o czasie pracy kierowcy, − stanowisko komputerowe z dostępem do Internetu. Ćwiczenie5

Uzupełnij schemat w arkuszu ćwiczeniowym 7. Arkusz ćwiczeniowy 7


Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zapoznać się z materiałem nauczania 4.2.1, 2) przeanalizować rodzaje umów o pracę, 3) uzupełnić arkusz ćwiczeniowy 7

WyposaŜenie stanowiska pracy: − Kodeks Pracy, Ćwiczenie 6

Wypełnij w arkuszu ćwiczeniowym 8 wzór umowy zlecenie dowolnymi danymi.

na czas nieokreślony

na czas określony

na czas wykonania

pracy

na czas próbny

na zastępstwo

Rodzaje umów o pracę


29

Arkusz ćwiczeniowy 8

UMOWA ZLECENIE

Zawarta w dniu .............................. w ........................................................................ pomiędzy

1. ........................ legitymującym się dowodem osobistym nr ....................................................

wydanym przez ................................ zamieszkałym w ..............................................................

ul. ........................................................................ zwanym w treści umowy „Zleceniodawcą", a

2. .......................... legitymującym się dowodem osobistym nr ...................................................

wydanym przez ................................ zamieszkałym w ...............................................................

ul. ......................................... zwanym w treści umowy "Zleceniobiorcą", o następującej treści:

§ 1.

Zleceniodawca zleca, a Zleceniobiorca zobowiązuje się do wykonania następującej pracy

(usługi) .......................................................................................................................................

w terminie do ...........................................................................................................................

§ 2.

Za wykonane prace, po ich przyjęciu przez Zleceniodawcę, zleceniobiorcy zostanie wypłacone

wynagrodzenie złotych ..................... (słownie:......................................................................... )

na podstawie rachunku.

§ 3.

Zleceniobiorca nie moŜe powierzyć prac wymienionych w §1 innym osobom bez zgody

Zleceniodawcy.

§ 4.

W sprawach nie uregulowanych niniejszą umową mają zastosowanie przepisy kodeksu

cywilnego.

§ 5.

Umowę sporządzono w ............... jednobrzmiących egzemplarzach, po .............. dla kaŜdej ze

stron.

Zleceniodawca Zleceniobiorca

.................................................. .................................................


30


Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś: 1) zapoznać się z materiałem nauczania 4.2.1, 2) przeanalizować wzór umowy zlecenia w arkuszu ćwiczeniowym 8, 3) wypełnić arkusz ćwiczeniowy 8, 4) porównać wyniki w grupie.

WyposaŜenie stanowiska pracy: − stanowisko komputerowe z dostępem do Internetu. 4.1.4. Sprawdzian postępów Czy potrafisz:

Tak

Nie 1) wymienić relacje między pracownikiem a pracodawcą jakie reguluje

Kodeks pracy? � � 2) scharakteryzować cechy stosunku pracy? � � 3) rozróŜnić rodzaje umów o pracę? � � 4) scharakteryzować umowy cywilnoprawne? � � 5) zastosować przepisy wynikające z Prawa Pracy? � � 6) zastosować przepisy prawa wynikające z ustawy o czasie pracy

kierowców? � � 7) sporządzać umowę o pracę? � �


31

4.3. Ustawa o transporcie drogowym. Ustawa „Prawo przewozowe”


Ze względu na swą specyfikę transport wymaga odrębnych regulacji prawnych w określonym zakresie. Uwzględniając przedmiot regulacji prawnych wyróŜnić naleŜy: − prawo transportowe – które dotyczy całokształtu działalności transportowej, − prawo przewozowe – ogranicza się do działalności związanej bezpośrednio z przewozem.

Poza sferą działalności przewozowej występują liczne usługi pomocnicze, które zalicza się do działalności spedycyjnej.

Na działalność transportową składa się zarówno działalność przewozowa, jak równieŜ działalność pomocnicza związana z obsługą procesów przewozowych.

W ramach działalności transportowej występują zagadnienia: − wspólne z innymi rodzajami działalności, − charakteryzujące się specyfiką transportową, − o specyficznym charakterze w poszczególnych gałęziach transportu.

Uwzględniając podane wymagania w zakresie uregulowań prawnych ukształtowany został system prawa transportowego.

Rys. 8 Podział systemu prawa transportowego [opracowanie własne]

Ponad to w przewozach międzynarodowych stosuje się prawo transportowe międzynarodowe. Najliczniejsze regulacje prawne występują w zakresie prawa transportowego gałęziowego. Z tego powodu prawo transportowe jest podzielone na działy. Ogólne regulacje prawne dotyczące transportu są zawarte w następujących aktach prawnych: − ustawie o swobodzie działalności, − kodeksie cywilnym, − kodeksie spółek handlowych. Szczególne regulacje prawne w transporcie zawarte są w: − ustawie o transporcie drogowym, − ustawie o transporcie kolejowym, − ustawie Prawo lotnicze, − ustawie o Ŝegludze śródlądowej.

System prawa transportowego

Prawo ogólne transportowe

Prawo przewozowe

Prawo transportowe gałęziowe


32

W zakresie zawierania umów transportowych oraz ustalania praw i obowiązków stron umowy obowiązują następujące szczególne regulacje prawne: − Prawo przewozowe, − Kodeks Morski, − Prawo lotnicze.

Rys. 9 Podział prawa transportowego [opracowanie własne]

Ustawa o transporcie drogowym określa zasady podejmowania i wykonywania krajowego i międzynarodowego transportu drogowego zarówno osób, jak i ładunków, zarobkowego i na rachunek własny, a takŜe zasady działania Inspekcji Transportu Drogowego.

Określa równieŜ zasady dostępu do zawodu spedytora nazwane w ustawie jako pośrednictwo przy przewozie rzeczy. Przepisów ustawy nie stosuje się do przewozu drogowego wykonywanego pojazdami samochodowymi o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 ton.

3 listopada 2007 r. zaczęła obowiązywać większość przepisów ustawy z 19 września 2007 r. o zmianie ustawy o transporcie drogowym oraz o zmianie niektórych innych ustaw. PowyŜszą ustawą zostały zmienione nie tylko przepisy ustawy z 6 września 2001 r. o transporcie drogowym, ale równieŜ regulacje zawarte w ustawie: − o drogach publicznych, − o systemie oceny zgodności, − o przewozie drogowym towarów niebezpiecznych, − o czasie pracy kierowców.

Do najwaŜniejszych zmian wprowadzonych do ustawy o transporcie drogowym naleŜy zaliczyć: − obowiązek przechowywania przez okres jednego roku dokumentacji kontrolnej, − nowy wzór zaświadczenia potwierdzającego fakt nieprowadzenia pojazdu, − nowe kompetencje dla wojewódzkich inspektorów transportu drogowego, − nowe obowiązki Głównego Inspektora Transportu Drogowego. W znowelizowanej ustawie o transporcie drogowym umieszczono wykaz dokumentów, które powinien posiadać kierowca pojazdu podczas wykonywania przewozu drogowego. Kierowca jest zobowiązany okazywać te dokumenty na Ŝądanie uprawnionego organu kontroli: − kartę opłaty drogowej, kartę kierowcy,

Podział prawa transportowego

Prawo kolejowe

Prawo drogowe

Prawo morskie

Prawo lotnicze Prawo Ŝeglugi śródlądowej


33

− zapisy urządzenia rejestrującego samoczynnie prędkość pojazdu, czas jazdy i czas postoju, obowiązkowe przerwy i czas odpoczynku,

− dokumenty związane z przewozem osób – jeŜeli kierowca wykonuje przewóz drogowy osób,

− dokumenty związane z przewozem rzeczy – gdy kierowca wykonuje przewóz drogowy rzeczy,

− wypis z licencji – jeŜeli wykonuje transport drogowy. Ustawa określa wymagania obowiązujące przy wydawaniu licencji uprawniającej do

wykonywania zarobkowego transportu drogowego oraz wydawaniu zezwoleń obowiązujących dodatkowo w niektórych rodzajach przewozów. Ustawa określa równieŜ wymagania obowiązujące przy wykonywaniu przewozów na potrzeby własne.

Licencja jest to decyzja administracyjna, wydana przez ministra właściwego do spraw transportu lub starostę właściwego dla siedziby przedsiębiorcy, uprawniająca do podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej w zakresie transportu drogowego.

Podjęcie i zarobkowe wykonanie transportu drogowego wymaga uzyskania licencji, która udzielana jest przez Ministerstwo Infrastruktury na okres od 2 do 50 lat, w zaleŜności od złoŜonego przez wnioskodawcę wniosku. Stosuje się 4 rodzaje licencji

Rys. 10. Rodzaje licencji w transporcie krajowym i międzynarodowym [opracowanie własne]

Warunkiem otrzymania licencji jest spełnienie jednocześnie 5 warunków: − przedsiębiorca, chcąc uzyskać licencję, musi legitymować się dobrą reputacją, co

oznacza, Ŝe nie był skazany prawomocnym wyrokiem za przestępstwa umyślne, − przynajmniej jedna z osób zarządzająca przedsiębiorstwem lub transportem

w przedsiębiorstwie, legitymuje się certyfikatem kompetencji zawodowych, − posiada sytuację finansową, zapewniającą podjęcie i prowadzenie działalności

gospodarczej w zakresie transportu drogowego potwierdzoną: dostępnymi środkami finansowymi, majątkiem lub ostatnim bilansem rocznym przedsiębiorstwa w wysokości: na pierwszy pojazd samochodowy 9.000 euro, na kaŜdy następny 5.000 euro, 50.000 euro przy wykonywaniu transportu drogowego jako działalności gospodarczej w zakresie pośrednictwa przy przewozie rzeczy.

− przedsiębiorca osobiście wykonuje przewozy i zatrudnieni przez niego kierowcy,

Rodzaje licencji

Krajowe Międzynarodowe

transport drogowy

osób

transport drogowy rzeczy


34

− przedsiębiorca ma tytuł prawny do dysponowania pojazdem lub pojazdami samochodowymi.

WNIOSEK O UDZIELENIE LICENCJI ( oznaczenie przedsiębiorcy- nazwa)

Urząd Miasta ...................................................................... Wydział komunikacji (siedziba przedsiębiorcy- adres) ......................................................................................

( numer w rejestrze przedsiębiorców) Proszę o udzielenie licencji na wykonywanie krajowego transportu drogowego na obszarze Rzeczpospolitej Polskiej ( zakreślić właściwy kwadrat)

osób rzeczy na okres ................................................................(wpisać okres do 50 lat, nie krótszy jednak niŜ 2 lata), który będzie wykonywany pojazdami pozostającymi w dyspozycji wnioskodawcy (wpisać liczbę pojazdów poszczególnych rodzajów). Samochód osobowy, o liczbie miejsc większej niŜ 5 łącznie z kierowcą, nie będący taksówką osobową

Autobus Samochód cięŜarowy lub zestaw pojazdów o dopuszczalnej masie całkowitej powyŜej 3,5 t do 12 t włącznie

Samochód cięŜarowy lub zestaw pojazdów o dopuszczalnej masie całkowitej powyŜej 12 t do 20 t włącznie

Samochód cięŜarowy lub zestaw pojazdów o dopuszczalnej masie całkowitej powyŜej 20 t włącznie

Ciągnik samochodowy(siodłowy lub balastowy) Do wniosku dołączam: 1. Odpis z rejestru przedsiębiorców albo z ewidencji działalności gospodarczej. 2. Kserokopię zaświadczenia o nadaniu numeru identyfikacji statystycznej (REGON). 3. Kserokopię zaświadczenia o nadaniu numeru identyfikacji podatkowej (NIP). 4. Kserokopię certyfikatu kompetencji zawodowych. 5. Zaświadczenie z rejestru skazanych stwierdzające niekaralność osób, o których mowa

w art. 5 ust.3 pkt 1 ustawy o transporcie drogowym. 6. Dokumenty potwierdzające, sytuację materialno – finansową przedsiębiorcy. 7. Oświadczenie, Ŝe przedsiębiorca osobiście wykonujący przewozy i zatrudnieni przez

przedsiębiorcę kierowcy, a takŜe inne osoby niezatrudnione przez przedsiębiorcę, lecz wykonujące osobiście przewozy na jego rzecz, spełniają wymagania określone w przepisach ustawy, przepisach ustawy z 20.06.1997 r. – Prawo o ruchu drogowym.

8. Wykaz pojazdów samochodowych wraz z kserokopiami dowodów rejestracyjnych, 9. Dokument potwierdzający prawo do dysponowania pojazdami o których mowa w pkt 8

(tylko w przypadku, gdy przedsiębiorca nie jest właścicielem tych pojazdów). 10. Dowód wpłaty za wydanie licencji. 11. Pełnomocnictwo (tylko, gdy strona nie działa przez ustawowego lub statutowego

przedstawiciela). ............................................................................. ( data, pieczęć i podpis przyjmującego wniosek) (czytelny podpis wnioskodawcy- pełnym imieniem

i nazwiskiem )


35

Certyfikat kompetencji zawodowych jest dokumentem potwierdzającym posiadanie przez przewoźnika kwalifikacji i wiedzy niezbędnych do podjęcia i wykonywania działalności gospodarczej w zakresie transportu drogowego.

Jednym z kryterium jakościowych, jakie musi spełnić osoba ubiegająca się o licencję w zarobkowym transporcie drogowym, jest posiadanie certyfikatu kompetencji zawodowych przez przynajmniej jedną z osób zarządzających przedsiębiorstwem transportu drogowego.

Ustawa przewiduje cztery rodzaje certyfikatów kompetencji zawodowych dla przedsiębiorców wykonujących: − krajowy transport drogowy osób, − międzynarodowy transport drogowy osób, − krajowy transport drogowy rzeczy, − międzynarodowy transport drogowy rzeczy,

Zakres wiedzy, którą przewoźnik powinien posiadać, aby pomyślnie zaliczyć egzamin i uzyskać certyfikat zaleŜy od: − posiadanej praktyki zawodowej (do lub powyŜej 5 lat praktyki doświadczenia

przedsiębiorcy wykonującego transport drogowy); − uzyskanych wcześniej uprawnień (posiadanie certyfikatu krajowego); − rodzaju zgłoszonej działalności (przewóz osób lub rzeczy); − zakresu zgłoszonej działalności (przewozy krajowe lub zagraniczne).

Rys. 11. Certyfikatu kompetencji zawodowych


36

Kierowca wykonujący transport drogowy musi spełniać następujące warunki: − mieć ukończonych 21 lat, − posiadać odpowiednie uprawnienia do kierowania pojazdem samochodowym, − ukończyć odpowiedni kurs dokształcający kierowców dla kierowców przewoŜących

rzeczy lub przewoŜących osoby, − nie mogą występować przeciwwskazania zdrowotne do pracy na stanowisku kierowcy, − nie mogą występować przeciwwskazania psychologiczne do pracy na stanowisku

kierowcy. Kontrolę przestrzegania przepisów transportu drogowego, zarówno krajowego jak

i międzynarodowego, niezaleŜnie od policji, przeprowadza Inspekcja Transportu Drogowego (ITD).

Kontroli podlegają kierowcy i przedsiębiorcy, wykonujący działalność w zakresie transportu drogowego. Do zadań ITD naleŜy kontrola: − dokumentów związanych z wykonywaniem transportu drogowego, − dokumentów przewozowych, − ruchu drogowego, − przestrzegania przepisów dotyczących czasu pracy kierowcy, − przestrzegania zasad i warunków przewozu zwierząt.

Inspekcja współdziała z policją, straŜą graniczną, słuŜbą i inspekcją celną, państwową inspekcją pracy oraz zarządami dróg publicznych.

Inspektorzy ITD mają prawo do nakładania kar pienięŜnych w wysokości od 50 do 15.000 zł w odniesieniu do kontroli drogowej oraz 30.000 zł w odniesieniu do kontroli w przedsiębiorstwie.

Jednym z podstawowych aktów prawnych regulujących krajowy rynek przewozów w latach osiemdziesiątych była ustawa Prawo przewozowe, regulująca przewóz osób i rzeczy wykonywany odpłatnie na podstawie umowy, przez uprawnionych do tego przewoźników.

Sytuacja na rynku przewozów uległa radykalnej zmianie po wejściu w Ŝycie 1 stycznia 1989 roku Ustawy o działalności gospodarczej. Zastosowane regulacje prawne wprowadziły pełną liberalizację usług przewozowych osób i rzeczy. KaŜdy przewoźnik mógł prowadzić zarobkowy przewóz osób bez konieczności uzyskania koncesji bądź zezwolenia. Jedynym warunkiem był wpis prowadzonej działalności do ewidencji odpowiedniego organu administracji państwowej.

W związku z wejściem Polski do Unii Europejskiej nastąpiła nowelizacja ustawy o transporcie drogowym i Prawo przewozowe dostosowująca zasady funkcjonowania transportu drogowego i przewozu osób i rzeczy do norm unijnych.

Prawo przewozowe reguluje ustawa z dnia 15 listopada 1984 roku (Dz. U. Nr 50, poz. 601 z późniejszymi zmianami), określa zasady przewozu osób i rzeczy wykonywanych odpłatnie na podstawie umowy, przez uprawnionych do tego przewoźników z wyjątkiem transportu morskiego, lotniczego i konnego.

Przewoźnik drogowy to przedsiębiorca uprawniony do wykonywania działalności gospodarczej w zakresie transportu drogowego.

Przewoźnik jest stroną umowy przewozowej, to znaczy Ŝe musi posiadać status prawny. Jego obowiązkiem jest przewóz odpowiednio przygotowanego towaru na określonej trasie i odpowiedzialność za przekazany mu podczas transportu towar.

Przepisy tej ustawy stosuje się takŜe do przewozu nieodpłatnego wykonywanego przez przewoźnika, na podstawie odpowiedniej umowy przewozu. Prawo przewozowe, zgodnie z ustawą, reguluje następujące zagadnienia: − przepisy ogólne,


37

− przewóz osób i przesyłek bagaŜowych, − przewóz przesyłek towarowych, − zabezpieczenie roszczeń i likwidacja przesyłek, − odpowiedzialność przewoźnika z tytułu niewykonania lub nienaleŜytego wykonania

umowy przewozu osób, − odpowiedzialność przewoźnika z tytułu niewykonania lub nienaleŜytego wykonania

umowy przewozu przesyłek, − odpowiedzialność z innych tytułów, − ustalenie stanu przesyłki, dochodzenie roszczeń, − odszkodowania.

Prawo przewozowe reguluje jedynie podstawowe zasady umowy przewozu, nie obejmuje problematyki ściśle związanej ze specyfiką poszczególnych gałęzi transportu, dlatego umowa przewozu moŜe uwzględniać przepisy wykonawcze oraz regulaminy, do których wydania upowaŜnieni są przewodnicy, o ile normują one takie zagadnienia, które nie są uregulowane w samej ustawie.

Wykonywanie przewozów regularnych i przewozów regularnych specjalnych w krajowym transporcie osób, wymaga zezwolenia, niezaleŜnie od posiadania licencji.

Zezwolenie to decyzja administracyjna wydana przez właściwy organ samorządu terytorialnego, uprawniający przewoźnika drogowego do wykonywania określonego rodzaju transportu drogowego.

Krajowy transport drogowy to podejmowanie i wykonywanie działalności gospodarczej na terenie Rzeczpospolitej Polski w zakresie przewozu osób pojazdami samochodowymi zarejestrowanymi w kraju. Miejsce rozpoczęcia i zakończenia podróŜy pojazdu oraz droga znajdują się na terenie Rzeczpospolitej Polskiej.

Przewóz regularny specjalny to niepubliczny przewóz określonej grupy osób: − wykonany według rozkładu jazdy podanego przez przewodnika drogowego do publicznej

wiadomości, − wsiadanie i wysiadanie ściśle sprecyzowanej grupy pasaŜerów odbywa się na

przystankach określonych w rozkładzie jazdy, − wykonywany zgodnie z warunkami przewozu określonej grupy osób uprawnionej do

przejazdu. Linia komunikacyjna to połączenie komunikacyjne na określonej drodze między

przystankami wskazanymi w rozkładzie jazdy. Przystanek to miejsce przeznaczone do wsiadania i wysiadania pasaŜerów na danej linii

komunikacyjnej, odpowiednio oznaczone. Umowę przewozu zawiera się w momencie nabycie przez podróŜnego biletu na przejazd

lub spełnienia innych, określonych przez przewoźnika, warunków dostępu do środka transportu, a w razie ich nieustalenia – przez samo zajęcie miejsca w środku transportowym. Stronami umowy są przewoźnik oraz podróŜny (pasaŜer) Przewoźnik jest zobowiązany do: − zapewnienia podróŜnym odpowiednich warunków bezpieczeństwa i higieny oraz wygody

i naleŜytej obsługi, − ułatwienia osobom poruszającym się na wózku inwalidzkim korzystania ze środka

transportu, − natychmiastowego powiadomienia podróŜnych, jeŜeli zaistnieją okoliczności

uniemoŜliwiające wykonanie przewozu zgodnie z umową, oraz zapewnienia podróŜnemu (bez dodatkowej opłaty) przewozu do miejsca przeznaczenia,


38

− w razie uzasadnionego podejrzenia przewoźnik moŜe sprawdzić, czy zawartość przesyłki bagaŜowej nie narusza przepisu ust. 2 Prawa przewozowego, z którego wynika, Ŝe z przewozu są wyłączone: −−−− rzeczy, których przewóz jest zabronimy na podstawie odrębnych przepisów, −−−− rzeczy niebezpieczne lub mogące wyrządzić szkodę osobom lub mieniu, −−−− zwłoki i szczątki zwłok ludzkich,

− moŜe odmówić przyjęcia jako przesyłki bagaŜowej rzeczy, które ze względu na ich stan lub właściwości mogą ulec w czasie uszkodzeniu lub zniszczeniu,

− wykonywania czynności ładunkowych w wyznaczonych punktach odprawy, − moŜe sprawdzić zgodność deklaracji wartości przesyłki z rzeczywistą i w wypadku

zastrzeŜeń zaznaczyć to w kwicie bagaŜowym, − wydaje przesyłkę bagaŜową posiadaczowi kwitu bagaŜowego za jego zwrotem.

PodróŜny jest obowiązany do przestrzegania przepisów porządkowych obowiązujących w transporcie: − osoby zagraŜające bezpieczeństwu lub porządkowi, uciąŜliwe dla podróŜnych lub

odmawiające zapłacenia naleŜności za przewóz mogą być usunięte, − moŜe odstąpić od umowy przewozu lub dokonać jej zmiany przed rozpoczęciem podróŜy,

przysługuje mu wtedy zwrot naleŜności, − moŜe zabrać ze sobą do środka transportu rzeczy, jak równieŜ oddać je do przewozu jako

przesyłkę bagaŜową, − jest zobowiązany do zapłacenia naleŜności za przewóz.

W grupowym przewozie osób do obowiązków organizatora naleŜy nadzór nad przestrzeganiem przez uczestników przewozu grupowego przepisów porządkowych. Organizator i uczestnik ponoszą odpowiedzialność solidarną za wyrządzone szkody w mieniu przewoźnika. Przesyłkę towarową stanowią rzeczy przyjęte do przewozu na podstawie jednego listu przewozowego lub innego dokumentu przewozowego, w którym znajduje się informacja o: − rodzaju, − ilości, − pochodzeniu, statusie celnym.

NiezaleŜnie od rodzaju transportu najczęściej stosuje się trzy rodzaje dokumentów związane z przemieszczaniem towarów.

Rys. 12. Dokumenty przewozowe towarów [opracowanie własne]

Dokumenty związane z przemieszczeniem towaru

Listy przewozowe

Dokumenty celne

Faktura sprzedaŜy lub pro forma


39

Marszałek Województwa

Dyrektor Departamentu Infrastruktury i Ochrony Środowiska Urzędu Marszałkowskiego Województwa Podlaskiego w Białymstoku WNIOSEK

o wydanie zezwolenia na wykonywanie regularnych przewozów osób w krajowym transporcie drogowym

(na podstawie art. 18 ust. 1, pkt 1 ustawy z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym [Dz. U. z 2007 r. Nr 125, poz. 874

I. Wnioskodawca: a) ........................................................................................................................... (nazwa przedsiębiorcy ze wskazaniem formy prawnej, względnie imię i nazwisko przedsiębiorcy oraz nazwa, pod którą wykonuje działalność gospodarczą)

b) ....................................................................................................................................... (siedziba lub miejsce zamieszkania - ulica, nr domu, kod pocztowy, miejscowość oraz nr telefonu)

II. Okre ślenie linii komunikacyjnej: Nr ............. od ........................................................ do ................................................................ przez: ........................................................................................................................................... III. Długo ść linii komunikacyjnej : ...................... km IV. Planowany roczny przebieg linii komunikacyjnej: ................................. km/rok V. Wnioskowany okres waŜności zezwolenia: (zaznaczyć okres właściwy) do 1 roku, do 2 lat, do 3 lat, do 4 lat, do 5 lat VI. Wnioskowana liczba wypisów z zezwolenia: .................... szt. VII. Wykaz załączników: (zgodnie z art. 22 ust. 1, ustawy z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym Załączniki − kserokopia licencji uwierzytelniona przez pracownika organu udzielającego licencji lub

przyjmującego wniosek; ............ szt. proponowany rozkład jazdy uwzględniający: 1) imię i nazwisko albo nazwę przewoźnika, 2) adres albo siedzibę przewoźnika, 3) nr i nazwę linii komunikacyjnej określającą przystanek początkowy i końcowy oraz co

najmniej jeden przystanek pośredni, 4) termin waŜności rozkładu jazdy (pozostawić puste miejsca), 5) drogę przejazdu z uwzględnieniem odległości w kilometrach pomiędzy przystankami, 6) dni, godziny, minuty odjazdu i przyjazdu środków transportowych albo częstotliwość ich

kursowania oraz dokładnie wskazane miejsca tego odjazdu i przyjazdu oraz 7) liczbę pojazdów niezbędnych do wykonywania przewozów na:


40

wnioskowanej linii, zgodnie z rozkładem jazdy; ............ szt. schemat połączeń komunikacyjnych z zaznaczoną linią komunikacyjną i przystankami; ............ szt. potwierdzenie uzgodnienia zasad korzystania z obiektów dworcowych i przystanków, dokonanego z ich właścicielami lub zarządzającymi; ............ szt. zobowiązanie do zamieszczania informacji o godzinach odjazdów na tabliczkach przystankowych na przystankach; ............ szt. cennik; ............ szt. wykaz pojazdów, z określeniem ich liczby, wieku oraz liczby miejsc, którymi wnioskodawca zamierza wykonywać przewozy. ............ szt. UWAGA: Ka Ŝdy z załączników winien być oznaczony numerem zgodnym z niniejszym wykazem. ....................................................... ......................................................... imię i nazwisko wnioskodawcy podpis wnioskodawcy lub pieczęć przedsiębiorcy Dowodem zawarcia umowy przewozu jest potwierdzony przez przewoźnika list przewozowy lub inny dokument określony w art. 38 Ustawy o prawie przewozowym. 8) składa przewoźnikowi na przesyłkę towarową list przewozowy, a jeŜeli przy danym

rodzaju przewozu jest to powszechnie przyjęte, w inny sposób dostarcza informacji niezbędnych do prawidłowego wykonania przewozu,

− dołącza do listu przewozowego dokumenty wymagane w przepisach szczególnych, − jest zobowiązany oddać przewoźnikowi rzeczy w stanie umoŜliwiającym ich prawidłowy

przewóz i wydanie bez ubytku i uszkodzenia, − moŜe zamieścić w liście przewozowym wskazówki co do postępowania z przesyłką

w wyniku zaistnienia nieprzewidzianych w umowie wydarzeń. 4.3.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń. 1. Jak dzielimy system prawa transportowego? 2. W jakich aktach prawnych zawarte są ogólne regulacje prawne dotyczące transportu? 3. W jakich aktach prawnych zawarte są szczególne regulacje prawne dotyczące transportu? 4. Czego dotyczy Ustawa o transporcie drogowym? 5. Jakie dokumenty powinien posiadać kierowca zgodnie z Ustawą o transporcie

drogowym? 6. Jakie są rodzaje licencji? 7. Jakie warunki naleŜy spełnić, aby uzyskać licencję w celu podjęcia i zarobkowego

wykonywania transportu drogowego? 8. Jakie są główne zadania Inspekcji Transportu Drogowego? 9. Jakie prawo reguluje zasady przewozu osób i rzeczy? 10. Jakie są obowiązki przewoźnika? 11. Jakie dokumenty związane są z przemieszczaniem towaru?


41

4.3.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Przeprowadź analizę Ustawy 20.06.1997 r. prawo o ruchu drogowym i odpowiedz na pytania: − co reguluje ta ustawa? − jak powinien zachowywać się uczestnik ruchu i inne osoby znajdujące się na drodze? − kto sprawuje nadzór nad zarządzaniem ruchem na drogach krajowych? − jak na drodze powinna poruszać się kolumna pieszych? − w jaki sposób Ustawa prawo o ruchu drogowym reguluje zasady ruchu pojazdów? − jakie warunki musi spełniać pojazd, aby był dopuszczony do ruchu?



1) przeanalizować Ustawę prawo o ruchu drogowym, 2) wyszukać w tekście odpowiedzi na pytania z ćwiczenia 1, 3) przedyskutować odpowiedzi w grupie, 4) zaprezentować odpowiedzi na forum klasy.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

− Ustawa prawo o ruchu drogowym, − stanowisko komputerowe z dostępem do Internetu. Ćwiczenie 2

Przeczytaj stwierdzenia zawarte, arkuszu ćwiczeniowym 9 i zaznacz X, jeŜeli są one prawdziwe, lub fałszywe. Arkusz ćwiczeniowy 9

PRAWDA FAŁSZ − ogólne regulacje prawne dotyczące transportu zawarte są

w Ustawie o transporcie drogowym,

− Ustawa o transporcie drogowym określa zasady dostępu do zawodu spedytora,

− licencja jest to decyzja administracyjna, wydawana przez wojewodę,

− Warunkiem otrzymania licencji jest spełnienie jednocześnie 5 warunków,

− Inspekcja Transportu Drogowego moŜe kontrolować czas pracy, − wykonywanie przewozów regularnych w krajowym transporcie

osób wymaga tylko licencji,

− dowodem zawarcia umowy przewozu rzeczy jest list przewozowy.


1) zapoznać się z materiałem nauczania 4.3.1,


42

2) przeczytać uwaŜnie stwierdzenia, zawarte arkuszu ćwiczeniowym 9, 3) postawić X w odpowiedniej kolumnie jeŜeli są, według ciebie, prawdziwe lub fałszywe, 4) porównać wyniki w grupie, 5) zaprezentować wyniki na forum klasy.

WyposaŜenie stanowiska pracy: − Ustawa o transporcie drogowym, − Ustawa Prawo przewozowe, − stanowisko komputerowe z dostępem do Internetu.

Ćwiczenie 3

Uzupełnij schemat w arkuszu ćwiczeniowym 10, wpisując w wolne miejsca rodzaje prawa transportowego

Arkusz ćwiczeniowy 10


Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś: 1) zapoznać się z materiałem nauczania 4.3.1, 2) wpisać w wolne miejsca arkusza ćwiczeniowego 10 rodzaje prawa transportowego, 3) zaprezentować wyniki na forum klasy.


− stanowisko komputerowe z dostępem do Internetu.

Ćwiczenie 4

Przeprowadź analizę przypadków zawartych w arkuszu ćwiczeniowym 11 i odpowiedz na pytania: − który kandydat spełnia wymagania obowiązujące przy wydawaniu licencji uprawniającej

do wykonywania zarobkowego transportu drogowego, − kto wydaje licencję uprawniającą do wykonywania zarobkowego transportu drogowego, − jakie rodzaje licencji występują w transporcie drogowym krajowym i międzynarodowym.

Podział prawa transportowego


43

Arkusz ćwiczeniowy 11 Przypadek 1

Jan Kowalski ma 20 lat, uprawnienia do kierowania pojazdem samochodowym, nie był karany, posiada zezwolenie na przewóz rzeczy, nosi okulary, 2 lata praktyki w wykonywaniu transportu drogowego. Przypadek 2

Stanisław Nowak ma 45 lat, uprawnienia do kierowania pojazdem samochodowym, 7 lat praktyki w wykonywaniu transportu drogowego, nosi okulary, nie był karany, posiada zezwolenie na przewóz rzeczy i osób, posiada certyfikat kompetencji zawodowych Przypadek 3

Jan Olejniczak ma 35 lat, uprawnienia do kierowania pojazdem samochodowym, 12 lat praktyki w wykonywaniu transportu drogowego, posiada zezwolenie na przewóz rzeczy i osób, posiada certyfikat kompetencji zawodowych, był skazany prawomocnym wyrokiem za przestępstwo umyślne.


Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś: 1) zapoznać się z materiałem nauczania 4.3.1, 2) przeanalizować kryteria jakie naleŜy spełniać, aby uzyskać licencję uprawniającą do

wykonywania zarobkowego transportu drogowego, 3) wskazać przypadek z arkusza ćwiczeniowego 11, który spełnia wymagania potrzebne do

uzyskania licencji uprawniającej do wykonywania zarobkowego transportu drogowego, 4) uzasadnić dlaczego pozostałe przypadki nie spełniają kryteriów, aby uzyskać licencję

uprawniającą do wykonywania zarobkowego transportu drogowego, 5) podać nazwę instytucji uprawnionej do wydawania licencji, 6) rozróŜnić rodzaje licencji, 7) przedyskutować problem w grupie, 8) zaprezentować wyniki na forum klasy.

WyposaŜenie stanowiska pracy: − Ustawa o transporcie drogowym, − Ustawa Prawo przewozowe, − stanowisko komputerowe z dostępem do Internetu. Ćwiczenie 5

Sporządź umowę na przewóz 35 osób autobusem na trasie Łódź – Zakopane – Łódź.



1) zapoznać się z materiałem nauczania 4.3.1, 2) wyszukać wzór umowy w Internecie, 3) przeanalizować elementy umowy o przewóz osób, 4) wypełnić wzór umowy, 5) zaprezentować wnioski na forum klasy.


44

WyposaŜenie stanowiska pracy: − Ustawa Prawo przewozowe, − stanowisko komputerowe z dostępem do Internetu.

4.3.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie 1) zastosować przepisy prawa wynikające z ustawy o transporcie

drogowym? � � 2) rozróŜnić ogólne i szczególne regulacje prawne dotyczące transportu? � � 3) rozróŜnić rodzaje licencji? � � 4) wymienić zadania Inspekcji Transportu Drogowego? � � 5) zastosować przepisy prawa wynikające z ustawy Prawo przewozowe? � � 6) wymienić warunki jakie naleŜy spełnić aby uzyskać licencję

uprawniającą do wykonywania zarobkowego transportu drogowego? � � 7) wypełnić wniosek o wydanie zezwolenia na regularną linię w

krajowym transporcie osób? � � 8) sporządzić wniosek o wydanie zezwolenia na przewóz rzeczy? � �


45

4.4. Międzynarodowy transport drogowy


Ustawa Prawo przewozowe odnosi się do przewozów krajowych. W przewozach międzynarodowych obowiązują konwencje i inne porozumienia międzynarodowe, ustalone zazwyczaj odrębnie dla poszczególnych gałęzi transportu.

JeŜeli jednak umowa międzynarodowa nie stanowi inaczej, to stosuje się przepisy ustawy Prawo przewozowe, zgodnie z postanowieniem art. 1 ust. 3 tej ustawy.

Do podstawowych regulacji prawnych dotyczących międzynarodowego transportu drogowego naleŜy zaliczyć: − konwencję o umowie międzynarodowego przewozu drogowego towarów (CMR)

z 1956 r, − konwencję celną dotyczącą międzynarodowego przewozu towarów z zastosowaniem

karnetów TIR (Konwencja TIR) z 1975 r., − konwencja o wspólnej procedurze tranzytowej (WPT) z 1987 r., − umowa europejska dotycząca pracy załóg pojazdów wykonujących przewozy drogowe

(AETR) z 1970 r., − umowę europejską dotyczącą międzynarodowego przewozu drogowego towarów

niebezpiecznych (ADR) z 1957 r., − umowę o międzynarodowych przewozach szybko psujących się artykułów

Ŝywnościowych (ATP) z 1970 r. W transporcie samochodowym bardzo istotnym aktem prawnym, umoŜliwiającym

wykonywanie międzynarodowego transportu drogowego, jest umowa o międzynarodowym przewozie drogowym towarów (CMR), która została podpisana w Genewie w 1956 r.

Polska ratyfikowała ją w 1962 r. Konwencja CMR opublikowana została w załączniku do Dziennika Ustaw Nr 49, poz. 238 z 14.09.1962 r.

Do Konwencji przystąpiły juŜ prawie wszystkie kraje Europy takie jak: Austria, Białoruś, Belgia, Bośnia i Hercegowina, Bułgaria, Chorwacja, Czechy, Dania, Estonia, Francja, Grecja, Hiszpania, Holandia, Irlandia, Jugosławia, Litwa, Luksemburg, Łotwa, Mołdawia, Niemcy, Norwegia, Polska, Portugalia, Rosja, Rumunia, Słowacja, Szwajcaria, Szwecja, Węgry, Wielka Brytania, Włochy.

Konwencja CMR wprowadza i ujednolica: − warunki umowy o przewóz drogowy towarów, − dokumentację przewozową, − odpowiedzialność przewoźnika, − tryb skarg i reklamacji, − roszczenia wynikające z przewozu, − zasady przewozu wykonywanego kolejno przez kilku przewoźników.

Konwencję stosuje się do wszelkich umów o zarobkowy przewóz drogowy towarów pojazdami, niezaleŜnie od miejsca zamieszkania i przynaleŜności państwowej stron, jeŜeli miejsce przyjęcia przesyłki do przewozu i miejsce przewidziane dla jej dostawy, stosownie do ich oznaczenia w umowie, znajdują się w dwóch róŜnych krajach, z których przynajmniej jeden jest krajem umawiającym się.

Konwencję CMR stosuje się takŜe wówczas, gdy przewozy mieszczące się w jej ramach wykonywane są przez państwa lub rządowe instytucje albo organizacje. Tak więc Konwencja CMR ma zastosowanie jedynie w stosunku do odpłatnych usług świadczonych


46

w międzynarodowym transporcie towarów przez profesjonalnych przewoźników, na podstawie uzyskanych odpowiednich uprawnień w danym państwie.

W Polsce dopuszczenie do zawodu reguluje Ustawa z 2 sierpnia 1997 r. o warunkach wykonywania międzynarodowego transportu drogowego (Dz. U. Nr 106, poz. 677) z późniejszą zmianą ustawy z 19 marca 1999r. (Dz. U. 32, poz. 310 z 15 kwietnia 1999 r.)

Konwencji CMR nie stosuje się do: − przewozów wykonywanych na podstawie międzynarodowych konwencji pocztowych, − przewozów zwłok, − przewozów rzeczy przesiedlenia.

Konwencja CMR wprowadza jednolity dokument zawarcia umowy przewozu jakim jest list przewozowy CMR. Wprawdzie sama konwencja liberalnie odnosi się co do obowiązku posiadania listu przewozowego wskazując, iŜ jego brak nie wpływa na istnienie samej umowy ani na jej waŜność. List przewozowy odgrywa waŜne funkcje w procesie przewozowym: − instrukcyjną, − legitymacyjną, − dowodową, − informacyjną.

Teoretycznie list przewozowy CMR wystawiany jest zgodnie z konwencją w trzech oryginalnych egzemplarzach: − pierwszy dla nadawcy, − drugi towarzyszy przesyłce i przeznaczony jest dla odbiorcy, − trzeci zatrzymuje przewoźnik.

W praktyce powszechnie stosuje się list przewozowy w czterech lub sześciu egzemplarzach, przy czym następne strony stanowią kopie i przeznaczone są dla urzędów administracyjnych. Podczas przyjęcia towaru do przewozu konwencja nakłada na przewoźnika obowiązki związane ze: − sprawdzeniem poprawności danych listu przewozowego z liczbę sztuk, jak równieŜ ich

cech i numerów, − stwierdzeniem widocznego stanu towaru i jego opakowania. W przypadku wszelkich

niezgodności przewoźnik zobowiązany jest dokonać odpowiedniego wpisu do listu przewozowego. W przeciwnym przypadku następuje domniemanie, Ŝe towar i opakowanie były w dobrym stanie i Ŝe ilości, cechy jak równieŜ numery były zgodne. Konwencja CMR reguluje równieŜ obowiązki i odpowiedzialność nadawcy wobec

przewoźnika. Konwencję TIR stosuje się do przewozu towarów bez przeładunku przez jedną lub kilka

granic, od wyjściowego urzędu celnego jednej umawiającej się strony do docelowego urzędu celnego innej umawiającej się strony lub tej samej umawiającej się strony, w pojazdach drogowych, zespołach pojazdów lub w kontenerach, jeŜeli jakaś część przewozu między rozpoczęciem i zakończeniem operacji TIR jest wykonywana przez transport drogowy.

MoŜliwe jest równieŜ wykonanie przewozu pod osłoną karnetu TIR zaczynającego się i kończącego się w tym samym państwie jeŜeli trasa przebiegać będzie przez terytorium obcego państwa. Konwencja TIR zwalnia ładunek od odprawy celnej w punktach granicznych pod następującymi warunkami: − przejazd musi się odbywać tylko określoną lub zaakceptowaną przez władze celne trasą, − pojazd musi posiadać świadectwo zdolności technicznej dopuszczające do

międzynarodowego przewozu drogowego pod zamknięciem celnym, − władze celne kraju wysyłki muszą zaopatrzyć skrzynię ładowną samochodu w plomby

celne, które są sprawdzane przez władze celne na granicy,


47

− zaplombowany ładunek traktowany jest jako tzw. przesyłka celna, tj. nie moŜe wejść do obrotu w kraju, do którego nie jest przeznaczony. Międzynarodowy przewóz drogowy pod osłoną konwencji TIR i pod zamknięciem

celnym w pojazdach drogowych, w zespołach pojazdów lub kontenerach nie powinien podlegać kontroli celnej w przejściowych urzędach celnych, jednak w celu uniknięcia naduŜyć władze celne mogą w przypadkach podejrzenia o nieprawidłowości, przeprowadzać w danych urzędach kontrole towarów.

W Polsce Zrzeszenie Międzynarodowych Przewoźników Drogowych (ZMPD) uznane jest za Stowarzyszenie, którego gwarancja obejmuje równieŜ odpowiedzialność, jaka moŜe powstać w państwie w związku z uŜyciem karnetów TIR wydanych przez zagraniczne stowarzyszenia, będące członkami międzynarodowej organizacji IRU, do której ono samo naleŜy.

Władze celne ustanowiły równowartość 50.000 USD od stowarzyszenia poręczającego jako maksymalną wysokość kwoty od jednego karnetu TIR. ZMPD zostało równieŜ zobowiązane do zapłacenia kwot wraz z odsetkami na zasadzie odpowiedzialności wspólnej i solidarnej z osobami, od których naleŜne są te kwoty.

Odpowiedzialność ZMPD poręczającego w stosunku do władz państwa, w którym się znajduje wyjściowy urząd celny, rozpoczyna się od chwili, gdy karnet TIR został przyjęty przez urząd celny. W następnych państwach, przez które prowadzi trasa przewozu towarów zgodnie z procedurą TIR, odpowiedzialność ta rozpoczyna się od chwili wwozu towarów bądź - w razie zawieszenia operacji TIR - od chwili gdy karnet TIR został przyjęty przez urząd celny, w którym operacja TIR zostaje wznowiona.

Zrzeszenie Międzynarodowych Przewoźników Drogowych w Polsce posiada wyłączność na wydawanie karnetów TIR. Uzyskanie zgody ZMPD na przystąpienie do systemu TIR nie musi wiązać się z jednoczesnym członkostwem w tym stowarzyszeniu. Przed przewoźnikiem przystępującym do systemu TIR stawia się dość wysokie wymagania, co spowodowane jest tak duŜą odpowiedzialnością Stowarzyszenia poręczającego, a mianowicie: podstawę prawną wykonywanej działalności − regon, − złoŜyć gwarancję ustalaną przez, macierzyste zrzeszenie przed wydaniem karnetu TIR, − kopie posiadanych koncesji, − wycena majątku firmy (nieruchomości), − obroty za poprzedni kwartał i dochody za ostatni rok (Urząd Skarbowy), − opinię banku prowadzącego rachunek firmy. ZMPD w Polsce określiło gwarancję dla przewoźnika w wysokości 50.000 USD.

Na podstawie karnetu TIR: − odprawa celna dokonywana jest tylko dwa razy: u nadawcy oraz w kraju przeznaczenia

(albo na granicy, albo u ostatecznego odbiorcy, − kierowca upowaŜniony jest tylko do jednej określonej jazdy, − posiadacz jest odpowiedzialny za zgłoszenie towarów do odprawy władzom celnym

docelowym, − posiadacz jest odpowiedzialny za uiszczenie wszelkich naleŜności, opłat i kar związanych

z ładunkiem w przypadku, gdy karnet TIR nie został prawidłowo zwolniony. Konwencja ATP dotycząca przewozu szybko psujących się towarów. Umawiające się

strony, pragnąc polepszyć warunki zachowania jakości szybko psujących się artykułów Ŝywnościowych w czasie ich przewozu, zawierają umowę o międzynarodowych przewozach ATP.


48

Postanowienia umowy stosuje się do: − kaŜdego przewozu wykonywanego na rzecz osób trzecich lub na własny rachunek

wyłącznie transportem kolejowym lub samochodowym bądź obydwoma tymi rodzajami transportu,

− do przewozów morskich na odległość mniejszą niŜ 150 km, pod warunkiem Ŝe ładunki dostarczane są bez przeładunku środkami transportu uŜywanymi do przewozu lądowego lub przewozów lądowych i pod warunkiem, Ŝe przewozy te poprzedza lub następuje po nich jeden lub kilka przewozów lądowych, albo są one wykonywane między dwoma takimi przewozami lądowymi. Pojazdy wykorzystywane do przewozów szybko psujących się artykułów Ŝywnościowych

takie jak: przyczepy, naczepy i kontenery, muszą spełniać określone w załączniku do umowy normy.

Umowa ATP zawiera równieŜ postanowienia dotyczące: − kontroli zgodności z normami środków transportu izolowanych cieplnie, chłodzonych

niemechanicznie, chłodzonych mechanicznie i ogrzewanych, − metod i procedury pomiarów oraz kontroli jakości izolacji cieplnej i skuteczności

urządzeń chłodniczych lub grzewczych, − doboru wyposaŜenia i warunków temperaturowych stosowanych przy przewozie

mroŜonych i głęboko mroŜonych artykułów Ŝywnościowych, − kontroli temperatury otoczenia przy przewozie, − procedury badania częściowego i pomiaru temperatur przy przewozach schłodzonych,

mroŜonych i głęboko mroŜonych artykułów Ŝywnościowych, − temperatur przy przewozach niektórych artykułów Ŝywnościowych, które nie są mroŜone

i głęboko mroŜone. Konwencja AETR, dotycząca pracy załóg pojazdów wykonujących przewozy drogowe,

została sporządzona przez Europejską Komisję Gospodarczą ONZ w Genewie (jak zresztą niemal wszystkie waŜne akty prawne) 1 lipca 1970 r. Polska była jednym z inicjatorów prac nad tą Umową i podpisała ją juŜ 24 marca 1971 r. Odmienność regulacji czasu pracy w Polsce, system wynagrodzeń i układy zbiorowe spowodowały, iŜ procedura ratyfikacyjna miała miejsce dopiero w październiku 1992 r. Umowa AETR określa: − minimalny wiek kierowców przydzielonych do przewozów towarów, − kierowcy, − czas prowadzenia pojazdu, − przerwy, czas odpoczynku kierowcy, − obowiązek montowania i uŜywania urządzenia kontrolnego, − obowiązek homologacji i kontroli urządzenia kontrolnego itd. Umowa AETR została sporządzona w celu: − rozwoju i usprawnienia międzynarodowych przewozów drogowych pasaŜerów

i ładunków, − zwiększenia bezpieczeństwa ruchu drogowego, − uregulowania niektórych warunków zatrudnienia w międzynarodowym transporcie

drogowym zgodnie z zasadami Międzynarodowej Organizacji Pracy, − wspólnego ustalenia niektórych środków zapewniających jej przestrzeganie, − jest konwencją europejską dotyczącą pracy załóg pojazdów wykonujących

międzynarodowe przewozy drogowe.


49

Wraz z wejściem w Ŝycie ustawy o czasie kierowców, powołaniu Inspekcji Transportu Drogowego i naszym dostosowywaniu się do norm unijnych konwencja AETR przestała (a właściwie przestaje) być martwym zapisem.

Kierowcy przydzieleni do przewozów pasaŜerów muszą mieć co najmniej 21 lat. Kierowcy przydzieleni do przewozów pasaŜerów na trasach przekraczających promień 50 kilometrów od miejsca normalnej bazy pojazdów, muszą równieŜ spełniać jeden z następujących warunków: − co najmniej przez jeden rok wykonywali działalność kierowcy, przydzielonego do

przewozów towarowych pojazdów o dopuszczalnej masie całkowitej ponad 3,5 tony, − co najmniej przez jeden rok wykonywali działalność kierowcy przydzielonego do

przewozów pasaŜerów na trasach, nie przekraczających promienia 50 km wokół miejsca normalnej bazy pojazdu lub kierowcy przydzielonego do innych rodzajów przewozów pasaŜerskich nie podlegających niniejszemu Porozumieniu, jeŜeli kompetentna władza uzna, Ŝe w ten sposób zdobyli niezbędne doświadczenie,

− są posiadaczami zaświadczenia kompetencji zawodowej, uznanego przez jedną z Umawiających się Stron, stwierdzającego ukończenie szkolenia dla kierowców pasaŜerskich przewozów drogowych.

W konwencji tej istotne są uzgodnienia dotyczące czasu pracy kierowcy: − całkowity czas prowadzenia pojazdu pomiędzy dwoma dobowymi odpoczynkami (lub

pomiędzy odpoczynkiem dobowym i tygodniowym) nie powinien przekraczać 9 godzin, moŜe być on przedłuŜony do 10 godzin ale tylko dwa razy w tygodniu,

− kierowca musi, najwyŜej po sześciu dziennych okresach prowadzenia, wziąć tygodniowy odpoczynek. Tygodniowy okres odpoczynku moŜe być odroczony do końca szóstego dnia, jeśli ł ączny czas prowadzenia w ciągu sześciu dni nie przekracza wielkości maksymalnej, odpowiadającej sześciu dziennym okresom prowadzenia,

− całkowity okres prowadzenia w kaŜdym okresie dwutygodniowym nie moŜe przekroczyć dziewięćdziesięciu godzin,

− po cztero i pół godzinnym prowadzeniu pojazdu, kierowca musi przestrzegać przerwy trwającej co najmniej 45 minut chyba, Ŝe zaczyna okres odpoczynku. W międzynarodowym transporcie drogowym istotną jest umowa dotycząca

międzynarodowego przewozu towarów niebezpiecznych, zwaną w skrócie ADR. Umowa sporządzona została w Genewie 30 września 1957 r. i od tego czasu podlega

stałej modernizacji. Aktualna wersja Umowy ADR pochodzi z 1997 r. Składa się ona z Umowy właściwej oraz z załączników A i B, będących jej integralną częścią.

Umowa właściwa określa stosunki prawne między uczestniczącymi państwami, natomiast przepisy regulujące w szerokim zakresie warunki przewozu poszczególnych materiałów niebezpiecznych w międzynarodowym transporcie samochodowym, które zawarte są w jej załącznikach.

Załącznik A dzieli wszystkie produkowane w świecie materiały na dziewięć klas niebezpieczeństwa oraz zawiera szczegółowy wykaz tych materiałów w poszczególnych klasach, do których zaliczają się: Klasa 1 – Materiały i przedmioty wybuchowe, Klasa 2 – Gazy, Klasa 3 – Materiały ciekłe zapalne, Klasa 4 − materiały stałe zapalne, − materiały samozapalne, − materiały wytwarzające w zetknięciu z wodą gazy zapalne,


50

Klasa 5 − materiały utleniające, − nadtlenki organiczne, Klasa 6 − materiały trujące, − materiały zakaźne, Klasa 7 - Materiały promieniotwórcze, Klasa 8 - Materiały Ŝrące, Klasa 9 - RóŜne materiały i przedmioty niebezpieczne.

Ponadto określa ogólne i szczegółowe warunki opakowania pojedynczych materiałów, wymagania w zakresie oznakowania materiałów oraz warunki badań i znakowania tych materiałów.

Polska ratyfikowała Umowę ADR w 1975 r., a tekst przepisów został ogłoszony w załączniku do Dz. U. z 1975 r. nr 35, poz.

Karnet ATA jest specjalnym międzynarodowym dokumentem celnym, który umoŜliwia i usprawnia czasową odprawę celną towarów, wywoŜonych w celach akwizycyjnych i wystawienniczych, a takŜe wyposaŜenia zawodowego. Dokument ten został opracowany przez Radę Współpracy Celnej z pomocą Międzynarodowego Biura Izb Handlowych, działającego przy Międzynarodowej Izbie Handlowej w ParyŜu.

Karnet ATA upowaŜnia do przewoŜenia towarów przez tereny państw zrzeszonych w łańcuchu gwarancyjnym ATA.

Konwencja ATA przewiduje następujące kategorie towarów, które mogą być przewoŜone z zastosowaniem karnetu ATA: − próbki i wzory handlowe wywoŜone za granicę w celach akwizycji, rozpoznania rynku,

zademonstrowania wzorów przed zawarciem kontraktu handlowego, − towary przeznaczone na targi i wystawy wszelkiego rodzaju eksponaty, obudowy stoisk,

wystrój stoisk itp., − wyposaŜenie zawodowe: sprzęt filmowy i telewizyjny, rekwizyty teatralne, instrumenty

muzyczne, sprzęt sportowy, aparatura badawcza, narzędzia itp. Karnet ATA jest waŜny 12 miesięcy, eliminuje on zawiłą procedurę celną związaną

z odprawą czasową. UŜytkownik karnetu nie musi wypełniać dokumentu SAD, deklaracji celnych, czy teŜ

składać depozytów na wszystkich przekraczanych granicach. Na podstawie karnetu ATA moŜna wywieźć towar do jednego lub kilku krajów. Prawo do

nabywania karnetów przysługuje zarówno osobom prawnym, jak teŜ fizycznym, po złoŜeniu fotokopii odpowiednich dokumentów (regon, wpis do rejestru o działalności gospodarczej, NIP).

Istotnym ułatwieniem, szczególnie dla przewoŜących wyposaŜenie zawodowe, jest moŜliwość wielokrotnego wykorzystywania karnetu - w ciągu 12-tu miesięcy waŜności - do róŜnych krajów, ale bez zmiany specyfikacji. Karnet ATA składa się z: − dwóch zielonych okładek oraz Ŝółtych kart wywozu i powrotnego przywozu

(przeznaczonych dla celników polskich), − białych kart przywozu i powrotnego wywozu (dla kraju przeznaczenia), − niebieskich kart tranzytowych. Aby wyrobić karnet, naleŜy znać dokładną trasę podróŜy oraz liczbę wywoŜonych pozycji. Wydawanie karnetów jest odpłatne.


51

W związku z przystąpieniem Polski do Unii Europejskiej, od 1.05.2004, karnet ATA nie jest wymagany do przewozu towarów w ramach Unii.

Incoterms lub międzynarodowe reguły handlu są zbiorem międzynarodowych warunków sprzedaŜy, które są szeroko uŜywane na całym świecie. Reguły dzielą koszty i odpowiedzialność pomiędzy nabywcę (kupującego) i sprzedawcę oraz odzwierciedlają rodzaj uzgodnionego transportu. Incoterms odnoszą się do Konwencji ONZ dotyczącej Kontraktów dla Międzynarodowej SprzedaŜy Dóbr.

Incoterms zajmują się kwestiami związanymi z transportem produktów od sprzedawcy do nabywcy. Obejmuje: − przewóz produktów, − rozliczenie odpowiedzialności eksportowych i importowych, − dokładne określenie kto płaci i za co, − dokładne określenie kto ponosi ryzyko za stan produktów w róŜnych punktach procesu

transportowego. Incoterms są uŜywane zawsze w połączeniu z lokalizacją geograficzną i nie zajmują się transferem praw własności. Reguły są zalecane i publikowane przez Międzynarodową Izbę Handlową (ICC). Oficjalną wersją Incoterms 2000 jest oryginalny tekst angielski, który został zaaprobowany przez Komisję Prawa Handlu Międzynarodowego (UNCITRAL) Organizacji Narodów Zjednoczonych. Autoryzowane tłumaczenia w 31 językach są dostępne w lokalnych komitetach ICC. Grupa E - Departure - Sprzedający udostępnia towar do dyspozycji kupującego w punkcie wydania − EXW. Ex Works (...named place) - Od zakładu (...określone miejsce) Grupa F - Main Carriage Unpaid - Sprzedający nie opłaca zasadniczych kosztów przewozu − FCA. Free Carrier (...named place) - Franco przewoźnik (...określone miejsce) − FAS. Free Alongside Ship (...named loading port) - Franco wzdłuŜ burty statku (...określony port załadunku) − FOB. Free On Board (...named loading port) - Franco statek (...określony port załadunku) Grupa C - Main Carriage Paid - Sprzedający zawiera umowę przewozu i ponosi jego koszty. Ryzyko utraty lub uszkodzenia towaru związanego z przewozem ponoszone jest przez kupującego − CFR. Cost and Freight (...named destination port) - Koszt i fracht (...określony port przeznaczenia) − CIF. Cost, Insurance and Freight (named destination port) - Koszt, ubezpieczenie i fracht (...określony port przeznaczenia) − CPT. Carriage Paid To (...named destination port) - Przewoźne opłacone do (...określonego portu przeznaczenia) − CIP. Carriage and Insurance Paid to (...named destination port) - Przewoźne i ubezpieczenie opłacone do (...określonego portu przeznaczenia) Grupa D - Arrival - Sprzedający jest zobowiązany do dostarczenia towaru do określonego miejsca lub portu przeznaczenia − DAF. Delivered At Frontier (...named place) - Dostarczone na granicę (...określone miejsce) − DES. Delivered Ex Ship (...named port) - Dostarczone statek (...określony port)

Konwencja Wiedeńska o Ruchu Drogowym - to międzynarodowy traktat, określający ogólne zasady ruchu drogowego, do którego przestrzegania zobowiązały się kraje - sygnatariusze.


52

Konwencja została sporządzona 8 listopada 1968 r. w Wiedniu. Rada Państwa PRL, ratyfikowała tę konwencję 24 lutego 1988 r., została opublikowana w Dz. U. 1988 nr 5 poz. 44, pod nazwą: "Konwencja o ruchu drogowym sporządzona w Wiedniu".

Konwencja ta, jak dotąd (1 lipca 2007) nie została przez Polskę wypowiedziana, mimo Ŝe polskie prawo o ruchu drogowym dotąd nie wypełnia kilku ustaleń Konwencji.

Tabela 1 Konwencja wiedeńska a polskie prawo drogowe [opracowanie własne] RóŜnice między Konwencją a Prawem drogowym

RóŜnice dotyczące:

Konwencja Prawo drogowe

Ruchu pieszych

− jeŜeli ruch pojazdów na tym przejściu nie jest kierowany sygnałami świetlnymi ruchu lub przez funkcjonariusza kierującego ruchem, kierujący powinni zbliŜać się do tego przejścia tylko z odpowiednio, zmniejszoną szybkością, aby nie naraŜać na niebezpieczeństwo pieszych, którzy znajdują się na przejściu lub wchodzą na nie; w razie potrzeby powinni zatrzymać się w celu przepuszczenia pieszych.

− nakazuje kierowcom "szczególną ostroŜność" (art. 26) i ustępowanie pieszym, którzy juŜ znajdują się na pasach dla pieszych, zabraniając jednocześnie pieszym wkraczać na pasy "bezpośrednio przed pojazdem" (art. 14.1).

Ochrony rowerzystów

− podczas wykonywania manewru zmiany kierunku ruchu kierujący - nie naruszając postanowień artykułu 21 niniejszej konwencji dotyczących pieszych - jest obowiązany przepuścić pojazdy jadące z przeciwnego kierunku na jezdni, którą zamierza opuścić, oraz rowery i motorowery jadące po drogach dla rowerów, przecinających jezdnię, na którą zamierza wjechać.

− kierujący pojazdem, który skręca w drogę poprzeczną, jest obowiązany ustąpić pierwszeństwa rowerowi jadącemu po drodze (ścieŜce) dla rowerów, przebiegającej przez jezdnię drogi, na którą wjeŜdŜa. − kierujący pojazdem, zbliŜając się do przejazdu dla rowerzystów, jest obowiązany zachować szczególną ostroŜność i ustąpić pierwszeństwa rowerowi znajdującemu się na przejeździe. Kierujący pojazdem, przejeŜdŜając przez drogę dla rowerów poza jezdnią, jest obowiązany ustąpić pierwszeństwa rowerowi.

Sygnalizowania manewrów

− przed skręceniem lub przed wykonaniem manewru związanego ze zjechaniem w bok kaŜdy kierujący powinien odpowiednio wyraźnie i dostatecznie wcześnie zasygnalizować swój zamiar za pomocą kierunkowskazu lub kierunkowskazów swojego pojazdu

− kierujący pojazdem jest obowiązany zawczasu i wyraźnie sygnalizować zamiar zmiany kierunku jazdy lub pasa ruchu oraz zaprzestać sygnalizowania niezwłocznie po wykonaniu manewru.


53

Określony w ustawie brak obowiązku sygnalizowania manewrów związanych ze zjechaniem w bok moŜe powodować potencjalne zagroŜenia przy np.: − zatrzymywaniu pojazdu przy prawej krawędzi jezdni i włączaniu się do jazdy po takim

zatrzymaniu przy poruszaniu się tym samym pasem ruchu, − wyprzedzaniu pojazdów lub uczestników ruchu przy poruszaniu się tym samym pasem

ruchu. Konwencja bazylejska – konwencja o kontroli transgranicznego przemieszczania

niebezpiecznych odpadów i ich unieszkodliwiania, konwencja została zawarta 22 marca 1989. w Bazylei (Szwajcaria), ratyfikowana przez Polskę w 1992 roku. Zobowiązuje państwa do: − tworzenia prawa umoŜliwiającego kontrolę eksportu i tranzytu niebezpiecznych odpadów − tworzenia słuŜb wykonujących tę kontrolę, − zapobiegania i przeciwdziałania nielegalnemu przemieszczaniu odpadów przez granicę, − wymiany informacji i współdziałania z innymi państwami.

Międzynarodowa konwencja o bezpiecznych kontenerach (KBK) została sporządzona w Genewie 2 grudnia 1972 r. Umawiające się Strony, uznając potrzebę utrzymania wysokiego poziomu bezpieczeństwa Ŝycia ludzkiego przy manipulowaniu kontenerami, ich piętrzeniu i transporcie, świadome potrzeby ułatwiania międzynarodowego transportu kontenerowego, uznając z związku z tym korzyści płynące z ustalenia wspólnych wymagań międzynarodowych w sprawach bezpieczeństwa, biorąc po uwagę, Ŝe cel ten najlepiej moŜna osiągnąć przez zawarcie konwencji, postanowiły ustalić wymagania dotyczące konstrukcji dla zapewnienia bezpieczeństwa podczas manipulowania kontenerami, ich piętrzenia i transportu w trakcie normalnych operacji. 4.4.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jakie są podstawowe regulacje prawne dotyczące międzynarodowego transportu drogowego?

2. Jakie kwestie dotyczące międzynarodowego transportu drogowego wprowadza i ujednolica konwencja CMR?

3. Jakie funkcje pełni list przewozowy? 4. Jakich postanowień prawnych, dotyczących międzynarodowego transportu drogowego,

dotyczy konwencja TIR? 5. Jaka organizacja w Polsce posiada wyłączność na posiadanie karnetów TIR? 6. Jaka konwencja dotyczy przewozu szybko psujących się towarów? 7. Czego dotyczy konwencja AETR? 8. Jaka konwencja reguluje przepisy dotyczące międzynarodowego przewozu towarów

niebezpiecznych? 9. Czego dotyczą reguły Incoterms? 10. Jakie kwestie prawne reguluje konwencja wiedeńska? 11. Jakie kwestie prawne reguluje konwencja bazylejska? 4.4.3. Ćwiczenia Ćwiczenie 1

Przeczytaj stwierdzenia zawarte arkuszu ćwiczeniowym 12 i zaznacz X, jeŜeli są one prawdziwe, lub fałszywe.


54

Arkusz ćwiczeniowy 12 PRAWDA FAŁSZ

− konwencja CMR dotyczy czasu pracy załóg pojazdów, − list przewozowy zgodnie z konwencją w dwóch oryginalnych

egzemplarzach,

− ZMPD określiło gwarancję dla przewoźnika w wysokości 5.000 USD,

− konwencja AETR nie reguluje czasu prowadzenia pojazdu, − uŜytkownik karnetu ATA nie musi wypełniać dokumentu SAD, − Incoterms nie zajmuje się transferem praw własności,


Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś: 1) zapoznać się z materiałem nauczania 4.4.1, 2) przeczytać uwaŜnie stwierdzenia, zawarte arkuszu ćwiczeniowym 12, 3) postawić X w odpowiedniej kolumnie, jeŜeli stwierdzenia są, według ciebie, prawdziwe

lub fałszywe. 4) porównać wyniki w grupie, 5) zaprezentować wyniki na forum klasy.

WyposaŜenie stanowiska pracy: − stanowisko komputerowe z dostępem do Internetu. Ćwiczenie 2

Sporządź dokumenty wymagane podczas przewozu towarów z zastosowaniem karnetu TIR. Odpowiedz na pytania: − jaka konwencja reguluje zasady stosowania i korzystania z karnetu TIR? − jakie usprawnienia w transporcie międzynarodowym gwarantuje posiadanie karnetu TIR? − jaka instytucja w Polsce posiada prawo wydawania karnetów TIR? − jakie dokumenty naleŜy złoŜyć, aby uzyskać karnet TIR?


Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś: 1) zapoznać się z materiałem nauczania 4.4.1, 2) odszukać (Internet) konwencję celną dotyczącą międzynarodowego przewozu towarów

z zastosowaniem karnetów TIR, 3) przeanalizować postanowienia konwencji, 4) odpowiedzieć na pytania z ćwiczenia 2, 5) przedyskutować odpowiedzi w grupie, 6) wymienić dokumenty jakie naleŜy złoŜyć aby uzyskać karnet TIR, 7) sporządzić dokumenty, 8) zaprezentować wyniki na forum klasy.


− konwencja celna dotyczącą międzynarodowego przewozu towarów z zastosowaniem karnetów TIR,

− stanowisko komputerowe z dostępem do Internetu.


55

Ćwiczenie 3 Uzupełnij zdania zawarte w arkuszu ćwiczeniowym 13 tak, aby były one prawdziwe.

Arkusz ćwiczeniowy 13 Kontrolę transgranicznego przemieszczania niebezpiecznych odpadów i ich unieszkodliwienia reguluje ………………………………………… RóŜnice między konwencją wiedeńską o ruchu drogowym a polskim prawem drogowym dotyczą trzech obszarów:…………………….………………………………………………………………………………………………….. EXW, CIF, FOB, DAF itd. są to …………………………………, które dzielą koszty i odpowiedzialność pomiędzy …………………………………………oraz odzwierciedlają rodzaj transportu. Kierowcy przydzieleni do międzynarodowego przewozu pasaŜerów muszą mieć co najmniej…………lat i muszą spełniać jeden z trzech warunków……………………... ………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………….. Karnet ATA umoŜliwia i usprawnia……………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………….. ……………………………..Dokument ten został opracowany przez………………………… …………………………………….Jest waŜny…………………………………………………


Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś: 1) zapoznać się z materiałem nauczania 4.4.1, 2) przeanalizować zdania w arkuszu ćwiczeniowym 13, 3) przedyskutować odpowiedzi w grupie, 4) zaprezentować wyniki na forum klasy


− stanowisko komputerowe z dostępem do Internetu. Ćwiczenie 4

Sporządź dokumenty przewozu drogowego towarów CMR, odpowiedz na pytania: − czego dotyczy konwencja CMR? − w jakich sytuacjach nie stosuje się konwencji CMR? − jakie obowiązki nakłada konwencja CMR na przewoźnika i na nadawcę? − jaki jednolity dokument zawarcia umowy przewozu wprowadza konwencja CMR?


Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś: 1) zapoznać się z materiałem nauczania 4.4.1, 2) odszukać (Internet) przepisy prawne jakie reguluje konwencja CMR, 3) przeanalizować przepisy prawne jakie reguluje konwencja CMR, 4) odpowiedzieć na pytania z ćwiczenia 3, 5) wymienić jakie dokumenty są niezbędne podczas przewozu drogowego towarów CMR, 6) wyszukać wzory tych dokumentów,


56

7) wypełnić dokumenty fikcyjnymi danymi, 8) przedyskutować zadanie w grupie, 9) zaprezentować wyniki na forum klasy.

WyposaŜenie stanowiska pracy: − przepisy prawa zawiązane z konwencją CMR, − stanowisko komputerowe z dostępem do Internetu. 4.4.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie 1) wymienić podstawowe regulacje prawne w międzynarodowym

transporcie drogowym? � �

2) scharakteryzować konwencję CMR? � � 3) zastosować przepisy prawa wynikające z AETR? � � 4) zastosować przepisy prawa wynikające z ATP? � � 5) sporządzić dokumenty wymagane podczas przewozu towarów z

zastosowaniem karnetu TIR? � �

6) scharakteryzować konwencję bazylejską? � � 7) wskazać róŜnice między konwencją wiedeńską o ruchu drogowym a

polskim prawem drogowym? � �


57

5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ INSTRUKCJA DLA UCZNIA 1. Przeczytaj uwaŜnie instrukcję. 2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi. 3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych. 4. Test zawiera 20 zadań. Do kaŜdego zadania dołączone są 4 moŜliwości odpowiedzi.

Tylko jedna jest prawidłowa. 5. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce

znak X. W przypadku pomyłki naleŜy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

6. Zadania wymagają stosunkowo prostych obliczeń, które powinieneś wykonać przed wskazaniem poprawnego wyniku.

7. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania. 8. Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóŜ jego rozwiązanie

na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas. 9. Na rozwiązanie testu masz 40 min.

Powodzenia! ZESTAW ZADA Ń TESTOWYCH

1. Spedycja to a) przewóz towarów. b) organizowanie przewozu ładunków i wykonywanie wszystkich lub niektórych

związanych z tym czynności. c) poszukiwanie odbiorców. d) działalność produkcyjna.

2. Działalność gospodarcza, to zarobkowa działalność

a) produkcyjna, usługowa, budowlana. b) wydobywcza, handlowa. c) wydobywcza, wytwórcza, budowlana, handlowa i usługowa. d) budowlana, ogrodnicza.

3. Przedsiębiorstwo transportowo-spedycyjne nie moŜe mieć postaci

a) przedsiębiorstwa państwowego. b) przedsiębiorstwa komunalnego. c) spółki komandytowej. d) spółki partnerskiej.

4. Po sześciu kolejnych godzinach pracy kierowcy przysługuje przerwa nie krótsza niŜ

a) 30 min. b) 20 min. c) 1 godz. d) 45 min.


58

5. Ogólne regulacje prawne dotyczące transportu zawarte są w następujących aktach prawnych a) ustawie Prawo lotnicze. b) ustawie o transporcie drogowym. c) ustawie o swobodzie działalności, kodeksie cywilnym. d) ustawie o transporcie kolejowym.

6. Licencja jest to decyzja administracyjna wydana przez

a) dyrektora firmy transportow-spedycyjnej b) wojewodę. c) prezydenta. d) ministra do spraw transportu.

7. Kierowca wykonujący transport drogowy musi mieć ukończone

a) 21 lat. b) 18 lat. c) 25 lat. d) 30 lat.

8. Do dokumentów nie związanych z przemieszczaniem towarów naleŜy

a) list przewozowy. b) paragon. c) dokumenty celne. d) faktura sprzedaŜy.

9. Konwencja o umowie międzynarodowego przewozu drogowego towarów to konwencja

a) wiedeńska. b) TIR. c) ATP. d) CMR.

10. Do załoŜenia spółki z o.o. potrzebny jest kapitał w wysokości a) 50.000,00 zł. b) 5.000,00 zł. c) 10.000,00 zł. d) 500.000,00 zł.

11. Kierowca nie moŜe być zatrudniony w firmie transportowo-spedycyjnej na

a) umowę o pracę. b) umowę o dzieło. c) umowę zlecenie. d) umowę na czas nieokreślony.

12. Regulacje prawne umowy zlecenia znajdują się w

a) Kodeksie Cywilnym. b) Kodeksie pracy. c) Kodeksie spółek handlowych. d) Ustawie o zatrudnieniu.


59

13. Konwencja dotycząca przewozu drogowego towarów niebezpiecznych to konwencja a) WPT. b) ATP. c) bazylejska. d) ADR.

14. Szczególne regulacje prawne w transporcie zawarte są w

a) ustawie o swobodzie działalności. b) kodeksie cywilnym. c) ustawie o transporcie drogowym. d) kodeksie spółek handlowych.

15. Uregulowania czasu pracy w nowej ustawie dotyczą tylko kierowców zatrudnionych na

a) umowę zlecenie. b) umowę o pracę. c) umowę o dzieło. d) umowę agencyjną.

16. REGON przedsiębiorca uzyskuje po złoŜeniu wniosku w

a) Urzędzie Statystycznym. b) Urzędzie Gminy. c) Urzędzie Miasta. d) Sądzie Rejonowym.

17. Do kontroli przestrzegania przepisów transportu drogowego nie jest uprawniona

a) policja. b) Inspekcja Transportu Drogowego. c) straŜ miejska. d) inspekcja celna.

18. Do spółek osobowych nie zaliczamy spółki

a) jawnej. b) komandytowej. c) partnerskiej. d) akcyjnej.

19. Międzynarodowe reguły handlowe regulujące warunki sprzedaŜy reguły

a) Incoterms. b) kupna-sprzedaŜy. c) prawo handlowe. d) faktoringowe.

20. JeŜeli kierowca wykonuje pracę w porze nocnej przez co najmniej 4 godziny, to jego czas

pracy w ciągu doby nie moŜe przekroczyć a) 8 godzin. b) 12 godzin. c) 10 godzin. d) 11 godzin.


60

KARTA ODPOWIEDZI Imię i nazwisko.......................................................................................... Stosowanie aktów prawnych i norm w usługach transportowo-spedycyjnych Zakreśl poprawną odpowiedź,

Nr zadania

Odpowiedź Punkty

1. a b c d 2. a b c d 3. a b c d 4. a b c d 5. a b c d 6. a b c d 7. a b c d 8. a b c d 9. a b c d 10. a b c d 11. a b c d 12. a b c d 13. a b c d 14. a b c d 15. a b c d 16. a b c d 17. a b c d 18. a b c d 19. a b c d 20. a b c d

Razem:


61

6. LITERATURA

1. Marszałek St. Ekonomika, organizacja i zarządzanie w transporcie, ŚWSzZ, Katowice 2001

2. Kodeks pracy 3. Kodeks spółek handlowych 4. Kodeks cywilny 5. Konwencja o umowie międzynarodowego przewozu drogowego towarów (CMR) 6. Konwencję celną dotyczącą międzynarodowego przewozu towarów z zastosowaniem

karnetów TIR (Konwencja TIR) z 1975 7. Konwencja o wspólnej procedurze tranzytowej (WPT) z 1987 8. Umowa europejska dotycząca pracy załóg pojazdów wykonujących przewozy drogowe

(AETR) z 1970 9. Umowa europejska dotycząca międzynarodowego przewozu drogowego towarów

niebezpiecznych (ADR) z 1957 10. Umowa o międzynarodowych przewozach szybko psujących się artykułów

Ŝywnościowych (ATP) z 1970 11. Ustawa o transporcie drogowym 12. Ustawa Prawo przewozowe 13. Ustawa o czasie pracy kierowców

Z3.04

Education

Transcript of Z3.04